pr fin od Marzenki, prawo finansów publicznych


  1. Środki publiczne a dochody publiczne.

Dochody publiczne są jedną z kategorii środków publicznych

Środki publiczne są to środki finansowe, którymi podmioty sektora publicznego dysponują w celu realizacji (finansowania) zadań publicznych

Źródła pochodzenia środków publicznych:

W art. 3 wyróżniono 4 źródła środków publicznych:

  1. Dochody publiczne (daniny publiczne oraz inne świadczenia pieniężne, opłaty, dochody z mienia, dochody ze sprzedaży, spadki, zapisy i darowizny, inne dochody)

  2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, bezzwrotne

  3. Przychody budżetowe (ze sprzedaży papierów wartościowych i innych operacji finansowych, z prywatyzacji majątku, ze spłat pożyczek i kredytów, z otrzymanych pożyczek i kredytów)

  4. Przychody uzyskiwane w związku z prowadzoną działalnością oraz pochodzące z innych źródeł

Środki publiczne mogą być wykorzystywane:

  1. na wydatki publiczne, czyli wydatki, do których ponoszenia są zobowiązane lub upoważnione podmioty sektora publicznego,

  2. na rozchody nie będące wydatkami, do których zalicza się:

spłaty zobowiązań (spłaty pożyczek i kredytów, wykup papierów wartościowych)

wypłat z tytułu udzielonych pożyczek

Dochody publiczne to rodzaj bezzwrotnych środków publicznych, które w momencie pozyskania przez organ władzy publicznej, wykonujący zadania publiczne stają się jego własnością i powiększają majątek publiczny. Rozróżnia się dochody o charakterze:

publicznoprawnym (należne z mocy prawa), np. podatki;

cywilnoprawnym, np. wpływy ze sprzedaży towarów wytworzonych przez instytucje publiczne i usług świadczonych przez te instytucje, wpływy o charakterze majątkowym,z bezzwrotnej pomocy zagranicznej, np. środki przekazywane Polsce z budżetu Unii Europejskiej.

Wpływy pochodzące z:

Wg art. 5 ust. 2 ustawy o finansach publicznych wyróżnia się następujące rodzaje dochodów publicznych:

  1. Przychodu budżetu państwa

Wszystkie wpływy mają charakter odpłatny - wiążą się ze zbyciem majątku albo z obowiązkiem świadczenia w ramach działalności prowadzonej przez jednostki sektora finansów publicznych.

  1. Sektor finansów publicznych i jego jednostki

Art. 4 ust. 1ustawy o finansach publicznych zawiera enumeratywny (zamknięty) wykaz jednostek tworzących sektor finansów publicznych, czyli takich jednostek, które gospodarują środkami publicznymi. Do sektora finansów publicznych zalicza się organy władzy publicznej i podległe im jednostki organizacyjne wykonujące, na zasadach niekomercyjnych, zadania publiczne, czyli:

  1. Wydatki a rozchody budżetu państwa

Wydatkami budżetu państwa są pokrywane wydatki podmiotów należących do sektora finansów publicznych (przede wszystkim organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały) Środki pochodzące z budżetu państwa zasilają samorządy oraz inne podmioty prowadzące odrębną działalność finansową (fundusze celowe, PAN itp.)

Na podstawie art. 106 ustawy o finansach publicznych wydatki budżetu państwa na następujące grupy:

dotacja - wypłacane ze środków publicznych kwoty o charakterze jednostronnego świadczenia na rzecz podmiotów i innych instytucji spoza sektora publicznego oraz mające taki sam charakter przepływy pieniężne między różnymi podmiotami sektora publicznego.

subwencja jest rodzajem jednostronnego i bezzwrotnego dochodu publicznego przekazywanego z budżetu państwa jednostkom samorządu terytorialnego bez wskazania konkretnego celu, na jakie środki te mają być przeznaczone. Subwencje wykorzystuje się na finansowanie działalności społecznej oraz gospodarczej.

Podział wydatków budżetowych

Z punktu widzenia ich przeznaczenia można wydatki budżetowe podzielić na:

W ustawie o finansach publicznych określono podstawowe kierunki wydatków z budżetu państwa. Wydatki te przeznaczone są między innymi na:

Rozchodami publicznymi są:

  1. Co to są potrzeby budżetowe budżetu państwa?

Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa to kwota długu publicznego, której zaciągnięcie jest niezbędne dla zrównoważenia ze sobą wszystkich przychodów i rozchodów.

Wg ustawy:

Art. 8. Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do:

  1. Wyjaśnij pojęcia nadwyżki i deficytu sektora finansów publicznych

Nadwyżka sektora finansów publicznych - dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego,

Deficyt sektora finansów publicznych - ujemna różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego,

Oba są ściśle powiązane z prowadzeniem gospodarki - która powinna co do zasady dążyć do równowagi.

Równowaga budżetowa to taki stan, kiedy dochody i wydatki publiczne sektora finansów publicznych się równoważą. Taki stan jest bardzo trudny do osiągnięcia, w praktyce najczęściej występuje deficyt lub nadwyżka budżetowa. Wielkość nadwyżki i deficytu określa się po wyeliminowaniu przepływów finansowych między podmiotami sektora finansów publicznych. Jeśli deficyt jest ściśle kontrolowany i nie przekracza bezpiecznego poziomu teoretycznie powinien napędzić gospodarkę.

Deficyt w postaci deficytu budżetu państwa prowadzi do ustalenia potrzeb pożyczkowych państwa.

  1. Wymień konstytucyjne zasady ogólne finansów publicznych i omów

Zasada zapewnienia ochrony interesów finansowych państwa i jej przejawy w Konstytucji RP

Zasada zagwarantowania interesów państwa wyraźnie dominuje w treści Konstytucji, ma służyć realizacji zadań państwa.

Rozwiązania przyjęte w Konstytucji, które służą ochronie interesów państwa:

Jakiego rodzaju sprawy z zakresu finansów publicznych wymagają wyłącznie regulacji ustawowej?

Najważniejsze sprawy z zakresu finansów publicznych mogą być uregulowane wyłącznie w ustawie. Istnieją dwa główne powody takiego stanu rzeczy. Waga sprawy determinuje formę i rangę regulacji więc o najistotniejszych sprawach powinien decydować Sejm jako najwyższy organ władzy oraz reprezentant narodu. Drugi powód takiego rozwiązania wynika z istoty i charakteru ustawy, która zapewnia większą stabilność danego rozwiązania.

Katalog spraw z zakresu finansów publicznych, które mogą być regulowane wyłącznie w ustawie obejmuje:

Zasada zapewnienia podstaw finansowych działalności jednostek samorządu terytorialnego w Konstytucji RP

Jednym z istotnych postulatów po roku 1990 był postulat umocnienia jednostek samorządu terytorialnego. Wyrazem tego miało być nadanie im samodzielności:

Dla umocnienia finansowego jednostek samorządu terytorialnego zagwarantowano im odpowiedni do zakresu realizowanych przez nie zadań udział w dochodach publicznych oraz że w przypadku zmian tych kompetencji i zadań będzie się dokonywało zmian w ich dochodach. Art. 9 Europejskiej Karty Samorządu terytorialnego podkreśla zasadę adekwatności środków do wykonywanych zadań.

Konstytucyjna zasada ochrony interesów finansowych i majątkowych obywateli

Aktualnie w Konstytucji można jedynie znaleźć zasadę ochrony interesów podatnika.

  1. Zasada jawności finansów publicznych

Powszechnie jest uważana za gwaranta demokracji , ma zapobiegać nadużyciom finansowym. Sprzyjać racjonalnej gospodarce i dawać możliwość kontroli nad nią. Jest to zasada wprowadzona do ustawy o finansach publicznych i omówiona w II rozdziale. Od strony doktrynalnej domaga się ujawnienia ogółowi społeczeństwa trybu i zasad procedowania w najważniejszych sprawach z zakresu finansów oraz podania do publicznej wiadomości najważniejszych informacji stanie finansów publicznych. Jej przejawami są:

Ograniczenie zasady jawności finansów publicznych stosujemy w sytuacjach które z uwagi na pochodzenie lub przeznaczenie środków zostały uznane za niejawne przez przepisy krajowe lub umowy międzynarodowe.

  1. Zasada przejrzystości

Poza umieszczeniem w tytule rozdziału II zasady przejrzystości finansów publicznych w całej ustawie nie ma ani słowa o tej zasadzie. Musimy wywnioskować z poszczególnych artykułów, co ustawodawca miał na myśli.

Zasada ta oznacza, że finanse publiczne powinny mieć jasne, określone zasady.

Przejawami tej zasady są:

  1. Zasada jedności materialnej finansów publicznych

Gospodarowanie środkami finansowymi może się odbywać przy pomocy jednej z dwóch metod

Zasada jedności materialnej finansów publicznych zwana jest inaczej zasadą „wspólnego kotła”. Wynika z art. 31 ust. 2 ustawy o finansach publicznych; Środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na finansowanie imiennie wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Zasada ta nie pozwala na łączenie już z góry określonych dochodów, pochodzących z określonych źródeł na ściśle określone wydatki. Zasada ta domaga się, by wszystkie dochody stanowiły „wspólny kocioł”, z którego w zależności od przyjętych priorytetów będą rozdzielane.

Wyjątki od zasady wspólnego kotła we współczesnych państwach prawa, wg praktyki, są takie trzy dziedziny, na które trzeba stworzyć fundusze: ochrona zdrowia, starość (emerytury) oraz ochrona środowiska (państwa rozwinięte). W Polsce wyjątkami są funkcjonujące fundusze celowe, tworzone na podstawie ustaw.

Gospodarowanie środkami finansowymi może się odbywać przy pomocy jednej z dwóch metod

  1. Zasady dokonywania wydatków

Ustawa stawia wymóg celowego i racjonalnego dokonywania wydatków publicznych, na który składają się ogólne zasady, wedle których powinny być dokonywane wydatki publiczne, określone w art. 35.

  1. Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonych w ustawie budżetowej, uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego i w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.

  2. Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.

  3. Wydatki publiczne powinny być dokonywane:

    1. w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

    2. w sposób umożliwiający terminową realizację zadań,

    3. w wysokości i w terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

  4. Jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych.

Ogólnie można powiedzieć, że na zasadę celowego i racjonalnego dokonywania wydatków publicznych składają się:

  1. Istota i cele audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych

Ustawa o FP jest podstawowym aktem prawnym regulującym audyt wewnętrzny

AUDYT WEWNĘTRZNY: jest ogółem działań obejmujących niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce, w wyniku którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów, jak też czynności doradcze mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki.

Ocena uzyskiwana w wyniku audytu dotyczy w szczególności:

Audyt przeprowadzany jest w:

Jednostkach sektora finansów publicznych w tym w jednostkach podsektora samorządowego, jeżeli gromadzą one znaczne środki publiczne lub dokonują znacznych wydatków publicznych. Urzędy najwyższych władz publiczny, ministerstwa, urzędy centralne i wojewódzkie, urzędy i izby celne, urzędy kontroli skarbowej oraz urzędy i izby skarbowe, fundusze celowe z osobowością prawną, ZUS, KRUS, NFZ i agencje rządowe.

Audyt wewnętrzny prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony, z ustawowo wymienionymi wyjątkami, w tej jednostce.

Audytor wewnętrzny podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki. Kierownik jednostki sektora finansów publicznych może utworzyć komórkę audytu wewnętrznego, której działalność koordynuje audytor wewnętrzny wyznaczony przez kierownika.

AUDYT wewnętrzny: przeprowadzany jest na podstawie rocznego planu audytu, przygotowywanego przez audytora wewnętrznego w porozumieniu z kierownikiem jednostki. W uzasadnionych przypadkach może być przeprowadzony poza planem.

Z wyników AW sporządzane jest sprawozdanie, które przekazywane jest kierownikowi jednostki oraz MF na jego wniosek. Na podstawie sprawozdania kierownik podejmuje działania mające na celu usunięcie uchybień lub usprawnienie funkcjonowania jednostki. O tych działaniach informowany jest audytor wewnętrzny. Jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania sprawozdania działania takie nie zostaną podjęte, kierownik obowiązany jest poinformować o tym MF oraz audytora wewnętrznego, uzasadniając brak podjęcia takich działań.

Kontrolę finansową i audyt wewnętrzny, przypisany kierownikowi jednostki, prowadzi dyrektor generalny. W jednostkach podsektora samorządowego zadania z tym związane wykonuje kierownik jednostki. Szczegółowy tryb i sposób przeprowadzenia audytu wewnętrznego określa MF w drodze rozporządzenia. Kontrole finansową i audyt wewnętrzny koordynuje MF w JSFP. W podsektorze samorządowym te kompetencje wykonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa nie posiadają kompetencji do wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z audytorem wewnętrznym.

Koordynacja kontroli finansowej i audytu wewnętrznego: obejmuje m.in. określanie i upowszechnianie standardów kontroli finansowej i audytu wewnętrznego, te standardy określa MF w drodze komunikatu.

  1. Jednostki budżetowe i ich sposób powiązania z budżetem

Jednostki budżetowe są to wyodrębnione organizacyjne ze Skarbu Państwa lub samorządu takie jednostki sektora finansów publicznych, które wydatki pokrywają z budżetu, a dochody odprowadzają na rachunek budżetowy. Działają na podstawie planu finansowego, który jest ściśle powiązany z budżetem. Dochody jednostek są traktowane jak dochody budżetu państwa lub samorządu, wydatki mogą być dokonywane jedynie do wysokości określonej w obowiązującym budżecie. Jednostki budżetowe w zasadzie nie prowadzą działalności gospodarczej, ale funkcjonują po to, aby zaspokajać potrzeby społeczne, np. szpital, urząd administracyjny, teatr. Z reguły są jednostkami nierentownymi, tzn. nie przynoszą zysku. Mogą być tworzone na szczeblu centralnym (przez ministrów) lub samorządowym (przez radę miasta lub gminy) i są powiązane z odpowiednim budżetem. Jako jedyne rozliczają się brutto.

  1. Gospodarstwa pomocnicze, cel ich tworzenia oraz sposób rozliczania z budżetem

Gospodarstwo pomocnicze - wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym albo też finansowym, część jej działalności podstawowej lub działalność uboczna. Tworzone są przez kierowników jednostek budżetowych po otrzymaniu zgody od organu, który utworzył daną jednostkę budżetową.

Prowadzi działalność na podstawie rocznego planu finansowego:

Koszty działalności pokrywają z uzyskanych przychodów własnych (założenie). W praktyce mogą one otrzymywać dotacje przedmiotowe oraz jednorazową dotację na wyposażenie w środki obrotowe.

Forma rozliczenia z budżetem: netto - wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku netto. Jednostki budżetowe mogą tworzyć więcej niż jedno gospodarstwo pomocnicze.

  1. Zakłady budżetowe

Zakład budżetowy - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych.

Nie posiada osobowości prawnej. Prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w przepisach prawa budżetowego (art.6.1).

Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący:

Plan finansowy zakładu określany jest przez kierownika zakładu.

Zakład budżetowy może otrzymywać:

Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności, z wyłączeniem dotacji inwestycyjnych. Zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków obrotowych ustalone na koniec okresu rozliczeniowego.

Powoływanie, likwidacja, przekształcanie komunalnych zakładów budżetowych następuje decyzją organu stanowiącego j.s.t, przy uwzględnieniu zapisów ustawy o gospodarce komunalnej i ustawy o finansach publicznych.

  1. Dochody własne państwowej jednostki budżetowej, fundusze motywacyjne

Jednostka budżetowa - jest to jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która wszystkie swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu, natomiast wszystkie dochody takiej jednostki odprowadzane są odpowiednio, albo na rachunek budżetu państwa, albo na rachunek jednostki samorządu terytorialnego (rozliczenie brutto - pełnymi kwotami). Decyzje o utworzeniu rachunku podejmują kierownicy jednostek budżetowych i kierownicy państwowych jednostek budżetowych po uzyskaniu zgody odpowiedniego ministra.

Każda jednostka budżetowa działa na podstawie statutu i jest prowadzona na podstawie planu finansowego. Jest to zawsze roczny plan finansowy co oznacza, iż środki publiczne dla j.b. z końcem roku wygasają. Wyjątki: Art. 157 obowiązującej ustawy o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r. stanowi o istotnym wyjątku od zasady roczności: [...] 2. Nie wygasają z upływem roku budżetowego wydatki budżetu państwa: 1) których planowanym źródłem finansowania są przychody z kredytów zagranicznych; 2) przeznaczone na finansowanie zadań, programów i projektów realizowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3; (środki pochodzące z budżetu UE oraz środki zagraniczne, niepodlegające zwrotowi); 3) których źródłem finansowania są dochody własne państwowych jednostek budżetowych; 4) zgromadzone na rachunkach funduszy motywacyjnych. Typowym przykładem jednostki budżetowej jest np. Urząd Skarbowy.

Fundusz motywacyjny środki finansowe gromadzone przez państwowe jednostki organizacyjne na wyodrębnionych rachunkach bankowych, z części dochodów budżetu państwa, uzyskanych z przepadku rzeczy lub korzyści finansowych, pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw i wykroczeń skarbowych tworzone w ramach państwowych jednostek budżetowych, jako

rachunek bankowy, na którym gromadzone są środki pieniężne przeznaczone na wypłaty nagród dla pracowników i funkcjonariuszy, którzy przyczynili się do wykrycia przestępstw i wykroczeń finansowych

  1. ele tworzenia i zasady funkcjonowania funduszów celowych

Fundusz celowy - jest jedną z form organizacyjno-prawnych jednostek należących do sektora finansów publicznych;

Przykładami największych w Polsce funduszy celowych są:

  1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS):

-emerytalny, rentowy, chorobowy, wypadkowy i rezerwowe

  1. Fundusz Emerytalno-Rentowy Rolników (KRUS)

- Fundusz Emerytalno Rentowy, Fundusz Prewencji i Rehabilitacji, Fundusz Administracyjny

- Fundusz składkowy, posiadający osobowość prawną i Fundusz Motywacyjny, bez osobowości prawnej

- składki na ubezpieczenia emerytalno- rentowe,

- dotacje celowe z budżetu państwa na wypłatę świadczeń emerytalno-rentowych, stanowiące prawie 93% jego przychodów, oraz na wypłatę świadczeń zleconych (np. świadczenia dla kombatantów)

- opłacane składki na ubezpieczenia zdrowotne dla rolników i emerytów oraz rencistów niebędących podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych.

  1. Fundusz Pracy:

- obowiązkowych składek, płaconych przez pracodawców i osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz dotacji budżetowej,

- dotacji z budżetu państwa,

- środków z UE

- zasiłki dla bezrobotnych,

- zasiłki i świadczenia przedemerytalne,

- środki na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu, roboty publiczne, aktywizację zawodową absolwentów, programy specjalne,

- pożyczki dla pracodawców na utworzenie nowych miejsc pracy

- umorzenia pożyczek dla bezrobotnych.

  1. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

  2. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

  3. Nowe fundusze celowe, np.:

- Fundusz Nauki i Technologii Polskiej,

- Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej,

- Fundusz Reprywatyzacji

  1. Różne klasyfikacje funduszów celowych

  1. Omów  źródła przychodów i kierunki wydatków dwóch wybranych państwowych funduszów celowych

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS)

W 2005 r. 92,2% (99,0 mld zł) wszystkich świadczeń wypłaconych z FUS stanowiły emerytury i renty.

W strukturze wypłat wyróżniały się ponadto: zasiłki chorobowe (3,5%), zasiłki pogrzebowe (1,3%), zasiłki macierzyńskie (0,9%) i ryczałty energetyczne dla kombatantów (0,5%).

Fundusz Emerytalno-Rentowy Rolników (KRUS)

Fundusz Pracy

utworzony ustawą z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, obecnie jego działalność reguluje ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, nie posiada osobowości prawnej, jego dysponentem jest minister właściwy do spraw pracy, przychody tego funduszu pochodzą z: obowiązkowych składek, płaconych przez pracodawców i osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz dotacji budżetowej, dotacji z budżetu państwa, środków z Unii Europejskiej

może zaciągać kredyty i pożyczki na uzupełnienie środków na wypłatę zasiłków. wydatkami są: zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki i świadczenia przedemerytalne, środki na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu, roboty publiczne, aktywizację zawodową absolwentów, programy specjalne, pożyczki dla pracodawców na utworzenie nowych miejsc pracy oraz umorzenia pożyczek dla bezrobotnych

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

działa na podstawie ustawy z 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy,

posiada osobowość prawną,

jego dysponentem jest minister właściwy do spraw pracy, podstawowym przychodem jest obowiązkowa składka pracodawców w wysokości 0,15% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz odsetki od lokat środków FGŚP.

wydatkami są określone w ustawie świadczenia pracownicze w razie niewypłacalności pracodawcy: wynagrodzenia za pracę wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne oraz odprawy pieniężne z tytułu rozwiązania stosunku pracy, może zaciągać kredyty i pożyczki na zaspokajanie roszczeń pracowniczych.

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)

utworzony na mocy ustawy z 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, państwowy fundusz celowy z osobowością prawną,

obecnie działa na podstawie ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,

podstawowym źródłem przychodów Funduszu są wpłaty zakładów pracy, zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,

inne dochody: z oprocentowania pożyczek, dyskonto od zakupionych bonów skarbowych, odsetki od obligacji Skarbu Państwa lub Narodowego Banku Polskiego oraz lokaty terminowe, dochody z działalności gospodarczej, dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.

wydatki PFRON przeznaczane są na: wyrównywanie różnic między regionami, tam, gdzie stopa bezrobocia jest wyższa niż 110% średniej krajowej stopy bezrobocia lub nie ma warsztatu terapii zajęciowej albo zakładu aktywności zawodowej,

realizację programów wspieranych ze środków pomocowych Unii Europejskiej na rzecz osób niepełnosprawnych, finansowanie lub dofinansowywanie badań, ekspertyz i analiz dotyczących rehabilitacji zawodowej i społecznej.

zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej realizowane są przez Biuro i oddziały Funduszu oraz przez samorządy powiatowe a także przez samorządy wojewódzkie

Nowe fundusze celowe

Od 2005 r. niektóre środki specjalne przekształcone zostały w odrębne fundusze celowe. Są to:

  1. Główne zalety i wady funkcjonowania funduszów celowych

Zalety funduszy celowych

Ciągłość finansowania - wraz z końcem roku budżetowego nie wygasają upoważnienia do wydatkowania środków publicznych na ten sam cel

Kumulacja środków publicznych - które nie zostały wydatkowane przed końcem roku kalendarzowego z przychodami osiągniętymi w kolejnym roku

Zagwarantowanie w ustawie o powołaniu danego funduszu źródeł jego finansowania stwarza domniemanie, iż zostaną one szybciej lub później zrealizowane

Fundusze społeczne i mieszane aktywizują zasoby pieniężne prywatnych podmiotów dla realizacji zadań publicznych

Wady funduszy celowych

Utworzenie f.c. znacznie ogranicza kontrolę organów władzy prawodawczej nad gospodarką finansową tych funduszy Sprzyja to marnotrawieniu środków publicznych

W wielu przypadkach występuje nieracjonalność wydatkowania środków publicznych, co powoduje wzrost deficytu budżetowego jak i długu publicznego

F.c. charakteryzują się ograniczoną zdolnością do przenoszenia środków publicznych pomiędzy poszczególnymi instytucjami finansowymi

  1. Definicja budżetu państwa, specyficzny charakter prawny ustawy budżetowej

Pojęcie budżetu państwa:

Może być rozumiane w trzech aspektach:

Budżet - jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa, sądów i trybunałów.

Budżet państwa- cechy:

Budżet państwa - funkcje:

Wyróżnia się następujące funkcje:

1. Ekonomiczne

2. Polityczne,

3. Ekonomiczno - polityczne.

Funkcje ekonomiczne:

redystrybucyjna (rozdzielcza) - polega na rozdzielaniu dochodów podstawowych kategorii podmiotów występujących w gospodarce narodowej. Wyrazem tego są transfery budżetu państwa na rzecz budżetów samorządowych, funduszów ubezpieczeń społecznych itp.

stabilizacyjna ( wyrównawcza) - polega na stworzeniu warunków skłaniających poszczególne podmioty gospodarcze do podejmowania lub zaniechania określonych działań, czyli na bieżącym sterowaniu za pomocą instrumentów budżetowych procesami gospodarczymi.

fiskalna - jej istota polega na gromadzeniu i dzieleniu środków pieniężnych.

kontrolna - polega na wykorzystywaniu gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych do kontroli celowości, efektywności i legalności gospodarki budżetowej.

kredytowa - jej istota sprowadza się do ustalenia czy państwo ma zdolność kredytową.

bodźcowa - polega na wykorzystaniu stosunków ekonomicznych budżetu z różnymi podmiotami gospodarczymi zwłaszcza - przedsiębiorstwami, służy do wywołania u nich określonych zachowań.

Funkcje polityczne:

ustrojowa - budżet państwa jest przede wszystkim narzędziem zachowania danego ustroju społeczno -

gospodarczego, jest atrybutem władzy.

demokratyczna - istota tej funkcji polega na zainteresowaniu społeczeństwa opracowywaniem i wykonywaniem budżetu i wpływie na to.

Funkcje ekonomiczno - polityczne:

kontrolno-koordynacyjna - polega na porównywaniu zaplanowanych dochodów i wydatków ze stanem faktycznym i podejmowaniu ewentualnych środków zaradczych

planowania - zestawienia dochodów i wydatków budżetowych, bez cechy planowości nie ma budżetu.

Zasady budżetu państwa

Zasady - to postulowane przez naukę, pod adresem ustawodawstwa i praktyki, zasady dotyczące prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki finansowej w celu optymalnej realizacji jej zadań.

Do najważniejszych należą zasady:

Zasada powszechności: rozumiana również jako zasada zupełności lub zasada budżetowania brutto,

Dwa podejścia w rozumieniu tej zasady:

podejście klasyczne: zachowana jest wówczas, gdy wszelka działalność gospodarcza państwa znajduje swoje odzwierciedlenie w budżecie. Takie ujęcie problemu dopuszcza jedynie finansowanie bezpośrednie, a więc budżetowanie brutto. Wszystkie dochody i wydatki jednostek budżetowych ujmowane są wówczas w planie budżetowym jako dochody i wydatki budżetu; Zgodnie z tym podejściem w ramach s.f.p. nie powinny funkcjonować żadne formy tzw. gospodarki pozabudżetowej (np. fundusze celowe)

podejście modernistyczne: uznaje tą zasadę za spełnioną, jeśli j.s.f.p. mają jakiekolwiek powiązanie z budżetem państwa. A zatem, dla zachowania tej zasady wystarcza tzw. finansowanie budżetowe pośrednie lub budżetowanie netto.

Zasada roczności: tzw. zasada rygoru budżetowego, przyjmująca coroczność, periodyczność budżetu.

Wyjątek: prowizorium budżetowe - budżet tymczasowy, z ogólnie uchwalonymi kwotami dochodów i wydatków

Zasada jedności: 1. Formalnej: oznacza, że wszystkie dochody i wydatki budżetowe ujęte są w jednym akcie prawnym, tj. ustawie budżetowej. obecnie nie ma zastosowania, gdyż obok budżetu państwa uchwalane są odrębne budżety JST, z których każdy jest niezależny

2. Materialnej: oznacza, że środki publiczne, które wpływają do budżetu stanowią w nim jeden wspólny fundusz,który następnie przeznaczony jest na finansowanie wydatków publicznych.

Zasada równowagi: postulat, aby kwota planowanych wydatków znalazła pełne pokrycie w przewidywanych dochodach, co sprowadza się do bilansowania budżetu w taki sposób, aby nie generował on deficytu budżetowego.

Zasada jawności: postuluje jawność procesu przygotowywania, uchwalania, realizacji i kontroli budżetu. Zarówno ustawa budżetowa, jak i sprawozdanie z jej realizacji mają być ogłaszane w sposób ogólnodostępny (Dziennik Ustaw).

Zasada szczegółowości: inaczej nazywana jest zasadą specjalizacyjną lub specjalizacji, oznacza, iż wydatki i dochody budżetu powinny być ujęte ze stosowną szczegółowością, możliwe jest to dzięki zastosowaniu tzw. klasyfikacji budżetowej

Wyjątki:

1. prowizorium budżetowe - budżet tymczasowy, z ogólnie uchwalonymi kwotami dochodów i wydatków

2. układ wykonawczy budżetu- stanowi szczegółowy podział kwot dochodów i wydatków budżetowych, w których kwoty dochodów i wydatków ujęte są w odpowiednio mniejszej szczegółowości, (sporządzane są przez organy wykonawcze, na podstawie ustawy lub uchwały budżetowej).

Inne zasady budżetowe: gospodarności - wymaga racjonalnego, czyli oszczędnego, wydatkowania środków budżetowych,

realności - postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków (część doktryny tej zasady nie uznaje),

operatywności - budżet wymaga opracowania w układzie podmiotowym, co oznacza wskazanie zadań zarówno w zakresie gromadzenia dochodów, jak i realizacji wydatków dla konkretnych podmiotów,

uprzedniości - zasada uchwalenia budżetu przed terminem jego obowiązywania, a więc przed rozpoczęciem nowego roku budżetowego.

Ustawa budżetowa

Określa przede wszystkim:

Budżet a ustawa budżetowa

Ustawa budżetowa jest pojęciem szerszym.

Budżet jest jednym, ale nie jedynym załącznikiem do ustawy.

Postanowienia zawarte w budżecie skierowane są do konkretnych wykonawców, a nie do ogółu adresatów i mogą być wykonane tylko raz, nie zaś nieograniczoną liczbę razy

  1. Główne źródła dochodów budżetu państwa

Patrz pyt 1

  1. Główne przyczyny powstawania deficytu

Deficyt budżetu państwa - różnica między dochodami i wydatkami budżetowymi ustalonymi dla okresu rozliczeniowego nazywa się wynikiem (saldem) budżetowym. Dodatni wynik finansowy stanowi nadwyżkę budżetową, ujemny jest deficytem budżetowym.

Rozróżnia się trzy rodzaje deficytu budżetowego:

Przyczyny występowania deficytu budżetowego:

Chęć wykorzystania nadwyżek z lat poprzednich, klęski żywiołowe, powodujące poniesienie nadzwyczajnych wydatków

  1. Źródła pokrycia deficytu budżetu państwa w Polsce

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych deficyt budżetu państwa może być finansowany przychodami pochodzącymi:

Konstytucja RP zawiera zakaz finansowania deficytu przez Bank Centralny (w drodze emisji pieniądza).

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską: max. limit deficytu - 3% PKB

Podstawowymi instrumentami finansowania deficytów są:

Obligacje sprzedawane w sieci sprzedaży detalicznej ( w tzw. punktach obsługi klienta) adresowane są do osób fizycznych oraz organizacji społecznych i zawodowych, a także fundacji wpisanych do rejestru sądowego mają charakter tzw. skarbowych obligacji oszczędnościowych.

  1. Zasada szczegółowości budżetowej i jej znaczenie

Zasada szczegółowości: inaczej nazywana jest zasadą specjalizacyjną lub specjalizacji, oznacza, iż wydatki i dochody budżetu powinny być ujęte ze stosowną szczegółowością, możliwe jest to dzięki zastosowaniu tzw. klasyfikacji budżetowej

Wyjątki:

1. prowizorium budżetowe - budżet tymczasowy, z ogólnie uchwalonymi kwotami dochodów i wydatków

2. układ wykonawczy budżetu- stanowi szczegółowy podział kwot dochodów i wydatków budżetowych, w których kwoty dochodów i wydatków ujęte są w odpowiednio mniejszej szczegółowości, (sporządzane są przez organy wykonawcze, na podstawie ustawy lub uchwały budżetowej).

  1. Rola i miejsce budżetu państwa w gospodarce i systemie finansów publicznych

  1. Dochody zasadnicze i uboczne państwa

Dochody zasadnicze to takie, których celem jest cel fiskalny (alimentacyjny), np. podatki, opłaty. Mają one zapewnić jak największe wpływy do budżetu, gdyż podstawowym zadaniem takich dochodów jest dostarczenie państwu lub samorządom środków pieniężnych niezbędnych do zrealizowania ich zadań. Wszelkie inne funkcje takich dochodów (np. stymulacyjna, prewencyjna czy represyjna) mają znaczenie drugoplanowe. Do takich dochodów zalicza się: podatki, opłaty a także najczęściej cła.

Dochodami ubocznymi są takie dochody, których podstawowym zadaniem jest realizacja innych celów niż fiskalny. Mogą to być cele represyjne czy prewencyjne, np. grzywny, kary pieniężne czy mandaty.

  1. Dochody odpłatne i nieodpłatne

  1. Pojęcie opłaty i klasyfikacja opłat publicznych

Opłata to świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, odpłatnym, jednostronnie ustalane i pobierane przez władze publiczne z tytułu określonych czynności urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego. Zdaniem niemieckiego ekonomisty Karla Heinricha Rau (XIX wiek) nakładanie opłat jest dopuszczalne w trzech sytuacjach:

Można wyróżnić w polskim systemie opłat dwa podstawowe rodzaje opłat:

Opłata powinna być ale rzadko się zdarza żeby była ekwiwalentna. Często wysokie opłaty pełnia funkcje prohibicyjną - czyli mają stanowić barierę dla zainteresowanych.

Opłata skarbowa - zwana także opłatą stemplową - stanowi formę ekwiwalentu za czynności organów administracji publicznej, podejmowane w indywidualnych sprawach. Czynności te obejmują dokonanie czynności urzędowych, wydanie zaświadczeń, zezwoleń oraz niektórych dokumentów.

Opłata skarbowa może być uiszczana w różny sposób. W szczególności należy wskazać sposób zapłaty:

Opłata skarbowa w Polsce

W Polsce, zgodnie z obowiązującą ustawą, opłatę skarbową wnosi się:

Znaczki skarbowe jako sposób wnoszenia opłaty skarbowej w Polsce wycofane zostały z końcem 2006 roku na podstawie nowej ustawy o opłacie skarbowej z dnia 16 listopada 2006 r. W chwili obecnej na podstawie ustawy o zmianie ustawy o opłacie skarbowej z dnia 13 czerwca 2007 r. można ponownie korzystać ze znaków opłaty skarbowej ( znaczków skarbowych ) - od dnia 26 lipca 2007 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. (Uregulowania zmieniono decyzją Rady Ministrów z dnia 03.04.2007 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o opłacie skarbowej, przedłożony przez ministra finansów. Rządowa propozycja miała umożliwiać podatnikom wykorzystanie do końca 2007 r. posiadanych znaczków skarbowych, kupionych w ciągu ostatnich 12 lat, jednak w Sejmie w formie poprawki sejmowej przedłużono ten okres do 31.12.2008 r.)

Opłaty lokalne

Opłata targowa - opłata, szczególna forma daniny publicznej, pobierana od takich samych podmiotów jak podatek, dokonujących sprzedaży na targowiskach lub innych wydzielonych miejscach.

Wysokość opłat ustala właściwa miejscowo rada gminy w trybie określonym ustawowo

Opłata miejscowa - opłata pobierana na podstawie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych - od osób fizycznych przebywających czasowo w celach wypoczynkowych, turystycznych lub szkoleniowych w miejscowościach, które w oparciu o ww. kryteria na wniosek właściwej miejscowo rady gminy w uzgodnieniu z ministrem ochrony środowiska zaliczył właściwy wojewoda.

Opłata uzdrowiskowa - jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach.

Opłata miejscowa i uzdrowiskowa nie są pobierane:

Od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej.

Zarówno podatki jak i opłaty posiadają szereg wspólnych cech, pośród których można wskazać:

  1. Pojęcie podatku i opłaty-podaj główne różnice

Podatek - świadczenie zasadnicze, bezzwrotne, nieodpłatne, o charakterze ogólnym i przymusowym pobieranym na rzecz państwa lub innego podmiotu publiczno-prawnego.

Oplata od podatku różni się tym, że:

- jest świadczeniem odpłatnym, czyli przysługuje ekwiwalent

- jest świadczeniem fakultatywnym, czyli jest dobrowolna (nie zawsze)

  1. Podatki państwowe i samorządowe

Podatki państwowe:

podatek od towarów i usług - Polski podatek od towarów i usług jest odpowiednikiem powszechnie stosowanego w państwach o gospodarce wolnorynkowej podatku od wartości dodatniej (VAT). Powszechny charakter tego podatku oznacza, iż obciążona nim jest zasadniczo każda sprzedaż towaru czy świadczona usługa na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Podatkiem tym jest również obciążony import towarów i usług z zagranicy. Eksport towarów i usług jest faktycznie zwolniony od opodatkowania z uwagi na zastosowanie 0% stawki podatkowej, a ponadto przy sprzedaży eksportowanej przysługuje zwrot podatku zapłaconego wcześniej w kraju. Przy sprzedaży towarów i usług podstawą opodatkowania jest kwota należna sprzedawcy. Kwota ta nie obejmuje podatku od towarów i usług. Znaczy to, że stawkę podatku 22% albo 7% odnosi się do ceny sprzedaży towaru bez podatku. Istotą podatku od towarów i usług w takiej postaci, w jakiej wprowadzono go w Polsce jest to, ze podatek należny obliczany jest od podstawy opodatkowania, ale do zapłaty przypada nie cała kwota w ten sposób obliczona, lecz pomniejszona o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Kwota podatku naliczonego zapłaconego we wcześniejszych fazach obrotu, może być odliczona od podatku należnego, wtedy gdy wynika on z faktur wystawionych przez dostawców podatnika. Podatnicy są obowiązani do samodzielnego obliczania i wpłacania tego podatku za okresy miesięczna na rachunek bankowy odpowiedniego urzędu skarbowego. Dochody z tego podatku zasilają wyłącznie budżet państwa.

podatek akcyzowy - Podatek akcyzowy, wprowadzony w Polsce w lipcu 1993 r., obciąża sprzedaż tylko określonych, wybranych towarów. Ma wiec charakter selektywny. Wprowadzenie tego podatku uzasadniano chęcią ograniczenia konsumpcji artykułów szkodliwych dla zdrowia, dodatkowego opodatkowania dóbr luksusowych i osób o wysokich dochodach oraz uzyskania dodatkowych wpływów do budżetu państwa. Akcyzą zatem są objęte między innymi sprzedaż lub import paliw i olejów smarownych, broń, samochody osobowe i jachty pełnomorskie, wyroby perfumeryjne, alkohol, sól czy guma do żucia. Podatek akcyzowy, w przeciwieństwie do podatku od towarów i usług, jest podatkiem jednokrotnym, występującym wyłącznie w fazie produkcji i importu. Oba wymienione podatki nie wykluczają się wzajemnie, lecz nakładają się na siebie.

podatek od gier

oprocentowanie kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa

Podatki samorządowe:

podatek rolny Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, które:właścicielami gruntów; posiadaczami samoistnymi gruntów; użytkownikami wieczystymi gruntów; posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie: wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego albo jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych; w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i Lasów Państwowych. Z podatku rolnego zwolnione są gminy i Skarb Państwa. Dla gruntów gospodarstw rolnych podstawę opodatkowania stanowi liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego. Dla pozostałych gruntów - liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

podatek leśny

podatek od nieruchomości - podatek lokalny pobierany przez samorząd gminny, w którym przedmiotem opodatkowania jest posiadanie nieruchomości. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane: grunty, budynki lub ich części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podatnikami podatku od nieruchomości są: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące: właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem, posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości. Podstawę opodatkowania stanowi: dla gruntów - powierzchnia gruntu, dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa budynku, dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych - ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.

podatek od środków transportowych - których dopuszczalna masa całkowita wynosi 3,5 t i powyżej. Podatek jest płacony raz na rok w dwóch ratach t.j. do 15 lutego i do dnia 15 września każdego roku. Opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają: 1) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony i poniżej 12 ton, 2) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton, 3) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton, 4) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton, 5) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, 6) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, 7) autobusy. Podstawa opodatkowania - stanowi ją liczba posiadanych przez podatnika środków transportowych; - stawki mają charakter kwotowy, ich wysokość określają w drodze uchwały rady gmin. Obowiązek podatkowy - powstaje od pierwszego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został zarejestrowany, a w przypadku nabycia pojazdu zarejestrowanego- od pierwszego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w który środek transportowy został nabyty; - lub od pierwszego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został ponownie dopuszczony do ruchu; - wygaśnięcie następuje z końcem miesiąca, w którym środek transportowy został wyrejestrowany lub wydana została decyzja o jego czasowym wycofaniu z ruchu. Organ podatkowy - organ gminy, na której terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika; - współwłasność- organ gminy miejsca zamieszkania osoby, która została wpisana jako pierwsza w dowodzie rejestracyjnym pojazdu

podatek od posiadania psów - podatek nałożony na posiadacza psa. Jest to podatek bezpośredni i kwotowy. W Polsce wysokość podatku ustalana jest przez gminy, jednak ograniczona przez rozporządzenie ministerialne. Całość podatku wpływa do budżetu gmin. Poza celem fiskalnym, podatek ma również na celu ograniczanie ilości zwierząt. Z podatku wyłączone są psy gospodarskie, jednak najwyżej dwa na jednej posesji.

opłaty lokalne (targowa i miejscowa)

podatki opłacone w formie karty podatkowej

podatek od spadków i darowizn - Opodatkowane jest nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: spadku, darowizny, zasiedzenia, nieodpłatnego zniesienia współwłasności, zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu, nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci, nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci, nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe w sposób wyżej wskazany. Płatnikami podatku od spadków i darowizn są notariusze - od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie

opłata skarbowa od czynności cywilno prawnych Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki, umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy dożywocia, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki, ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki (akty założycielskie); Obowiązek podatkowy powstaje: z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej; z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną; z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy ustanowienia hipoteki; z chwilą uprawomocnienia się odpowiedniego orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej -jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania.

  1. Pojęcie i rodzaje ceł oraz ich funkcje

Cła specyficzny rodzaj obciążenia płacony jedynie w związku z pewnymi okolicznościami, wprowadzone przez państwo obowiązkowe opłaty na rzecz Skarbu Państwa pobierane w chwili przywozu towarów do kraju lub ich wywozu. Mogą być liczone od jednostki towaru lub jego ilości.

Cło pobierane może być w celu:

Cło stosowane głównie w funkcji ochrony rodzimego przemysłu jest podstawowym narzędziem protekcjonizmu gospodarczego. Obecnie jednak wobec postępujących procesów globalizacji cła oraz inne narzędzia ochrony rynków wewnętrznych tracą na znaczeniu, a zaczyna dominować koncepcja wolnego handlu w wymianie międzynarodowej. Wiele państw tworzy unie celne, znosząc tym samym cła w wymianie handlowej między sobą przy jednoczesnym ujednoliceniu polityki celnej wobec krajów trzecich.

Rodzaje ceł

podział według kierunku ruchu towarów:

podział według sposobu określania wysokości ceł:

podział według charakteru ekonomicznego:

podział według rodzaju taryfy celnej:

podział według zróżnicowania traktowania:

Bezpośrednim efektem stosowania ceł jest wzrost cen towarów importowanych, na które je nałożono. Skutkiem tego może być spadek popytu na towary obłożone cłem, a co za tym idzie spadek ich sprzedaży. W przypadku gdy nie są one wytwarzane przez krajowych producentów może nastąpić spadek ich konsumpcji. Jeśli jednak są one produkowane także w kraju, to wzrost cen towarów zagranicznych może prowadzić do wzrostu produkcji ich krajowych odpowiedników. Co dalej skutkuje zwiększeniem zatrudnienia w danej gałęzi. Niekorzystne efekty wprowadzenia ceł odczuwają przede wszystkim zagraniczni producenci, ale także krajowi konsumenci. Cła przynoszą korzyści krajowym przedsiębiorstwom, które produkują towary obłożone cłem. Zależności te zanalizowane są w kolejnym akapicie.

wszelkich ceł jest zasadą wolnego handlu; Światowa Organizacja Handlu stale namawia do zmniejszenia ich wysokości, by zapobiec dyskryminacji jednych krajów przez grupy innych, mającej miejsce właśnie za sprawą zbyt wysokiego oclenia.

We współczesnej gospodarce cła straciły znaczenie. Ich rola maleje z uwagi na coraz większą integrację europejską (w UE nie pobiera się w ogóle ceł eksportowych i tranzytowych) oraz coraz liczniejsze porozumienia międzynarodowe

  1. Główne rodzaje wydatków budżetu państwa

Wydatki budżetu państwa- art. 106:

- dotacje i subwencje,

- świadczenia na rzecz osób fizycznych,

- wydatki bieżące jednostek budżetowych,

- wydatki majątkowe,

- wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa,

- wpłaty środków własnych Unii Europejskiej.

Dotacje:

rodzaj wydatku z budżetu państwa na rzecz jednostek samorządu terytorialnego lub innych podmiotów, o ścisłym przeznaczeniu i wysokości, na dofinansowanie lub finansowanie określonej działalności lub określonego podmiotu.

Wyróżnia się dotacje:

- Celowe,

- Podmiotowe,

- Przedmiotowe,

- Na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe (dla nowotworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych),

- Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych.

Dotacje celowe i Subwencje - następne pytanie

Świadczenia na rzecz osób fizycznych

obejmują wydatki budżetu państwa, kierowane na podstawie odrębnych przepisów do osób fizycznych, a nie będące wynagrodzeniem za świadczoną pracę

mogą one być przekazywane albo bezpośrednio (jak np. w przypadku emerytur), albo pośrednio - tak jak np. w przypadku zasiłków rodzinnych

są to m.in. alimenty, zasiłki, emerytury, stypendia, odszkodowania, rekompensaty

Wydatki bieżące j.s.f.p.

są to wydatki, jakie muszą być ponoszone, by możliwa była działalność instytucji publicznych

Obejmują:

- wydatki osobowe - wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń;

- wydatki rzeczowe - zakupy towarów i usług;

- inne wydatki - koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań;

Wydatki majątkowe

Obejmują wydatki na:

- zakup rzeczowych lub finansowych składników majątkowych dla jednostki sektora finansów publicznych dokonującej wydatku;

- dotacje przeznaczone na wydatki inwestycyjne innych podmiotów.

- znaczna ich część ma charakter wieloletni - realizacja większości zadań inwestycyjnych (zwłaszcza zadań polegających na budowie nowych obiektów lub urządzeń) kończy się w roku innym, niż rok rozpoczęcia tego zadania

Wydatki na obsługę długu publicznego:

to szczególny rodzaj wydatków publicznych, są to wydatki na opłaty za czasowe użyczenie instytucjom publicznym środków finansowych, nie finansują one żadnych konkretnych zadań publicznych, lecz są skutkiem wcześniejszej nierównowagi między wydatkami publicznymi i dochodami, są to tzw. wydatki sztywne, czyli takie, które muszą być bezwzględnie poniesione w ściśle określonej kwocie i terminie. Wydatki na obsługę długu publicznego obejmują:

- odsetki od zaciągniętych zobowiązań,

- wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych (Udzielając poręczenia lub gwarancji, podmiot sektora finansów publicznych zobowiązuje się do wykonania zobowiązania ciążącego na dłużniku, jeśli nie uczyni tego sam dłużnik. Kwoty wypłacone w wyniku udzielonego wcześniej poręczenia (gwarancji) stają się wierzytelnością (należnością) Skarbu Państwa, a organy administracji rządowej mają obowiązek podjęcia działań zmierzających do odzyskania wypłaconej kwot).

Wpłaty środków własnych UE

Są to wydatki budżetu państwa ponoszone z tytułu wpłat do budżetu UE. Podstawa prawna: Decyzja Rady nr 2000/597 z 29 września 2000 r. w sprawie systemu środków własnych Wspólnot Europejskich Obejmują:

- tzw. tradycyjne środki własne, czyli

- cła pobierane przez urzędy celne przy wwozie do Polski towarów spoza Unii Europejskiej,

- opłaty rolne pobierane w handlu z państwami spoza UE oraz opłaty naliczane i pobierane (przez Agencję Rynku Rolnego) od producentów cukru i izoglukozy,

- składkę z tytułu podatku VAT

- wpłatę członkowską według stawki opartej na PKB

- Ponadto do środków własnych budżetu Unii zalicza się też odsetki i kary od wpłat naliczonych nieprawidłowo lub niezapłaconych w terminie.

  1. Główne źródła dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego

  1. Dotacje celowe a subwencja ogólna- podaj różnice

Dotacje celowe:

Dotacje podmiotowe, przedmiotowe i rozwojowe:

Dotacje podmiotowe to środki budżetowe przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej, ustawowo wskazanych podmiotów. Np. dotacje dla instytucji kultury, uczelni państwowych. Mogą być udzielane wyłącznie na cele i w zakresie określonym w innych ustawach, niż ustawa budżetowa lub w umowach międzynarodowych.

Dotacje przedmiotowe związane są z wydatkowaniem środków budżetowych na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów i usług w celu utrzymania lub obniżenia cen towarów lub usług (np. niektórych leków).

Dotacje rozwojowe przeznaczone są na realizację programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa lub projektów realizowanych w ramach tych programów.

Subwencje:

forma transferu środków finansowych z budżetu państwa do budżetów JST, o charakterze ogólnym, bezzwrotnym, nieodpłanym, bezwarunkowym, obiektywnie określonym, w celu uzupełnienia dochodów własnych tych budżetów, o którego sposobie finansowania decydują samodzielnie organy stanowiące tych jednostek.

Wyróżnia się: