Psychologia polityki
Przedmiot badań:
Psychika i polityka są nierozłączne, najprościej można powiedzieć, że psychologia polityczna jest to „ psychologia odniesiona, czyli zastosowana do polityki”, ale nie jest to podejście całkowicie poprawne.
Bardziej prawidłowe jest podejście interdyscyplinarne, w którym psychologia polityczna jest efektem interdyscyplinarnego myślenie o człowieku.
Co bada psychologia polityki?
-aktorów politycznych,
-mechanizmy politycznego funkcjonowania jednostki,
-procesy psychologiczne towarzyszące zmianie systemowej.
Jak się bada podejścia i metody badawcze:
-podejście idiograficzne -opisy zjawisk indywidualnych, niepowtarzalnych, -podejście nomotetyczne-wykrycie uniwersalnych reguł, -badania poprzeczne-badania jednorazowe, -badania podłużne- badanie powtarzane w odstępach czasu.
Idiograficzne
*studium przypadku (psychobiografia)
W jaki sposób:
-metody projekcyjne
-intro i retrospektywne
-testy psychologiczne
-metody obserwacyjne
Nomotetyczne
-metody obserwacyjne/lustracyjne
-metody korelacyjne(ankieta)
-metody eksperymentalne
-symulacja komputerowa
Sposoby zbierania danych w badaniach idiograficznych:
-metoda projekcyjna- analiza wypowiedzi osoby badanej, wytwór jej pracy
-metody intro i rektospektywne- analiza relacji osoby badanej na temat obecnych i przeszłych stanów psychicznych
-testy psychologiczne
-obserwacje
Procedura lustracji
-celem jest opis, diagnoza zjawiska Metody:
-obserwacje
-wywiad
-sondaż
Metoda korelacyjna
-badanie zależności pomiędzy zjawiskami
-ustalenie związków pomiędzy zmiennymi(współczynnik korelacji +1,-1 koreluje ujemne współczynniki)
W jaki sposób:
-obserwacje
-testy
-wywiady
-ankiety
Metoda eksperymentalna
-ustalenie zależności przyczynowo-skutkowych
-zmienna zależna i niezależna
-trafność zewnętrzna i wewnętrzna
Rodzaje eksperymentów
-quasi eksperyment
-eksperyment naturalny
-eksperyment laboratoryjny (warunki sztuczne) wysoka trafność zewnętrzna -symulacja eksperymentalna Trafność wewnętrzna zmienna niezależna wpływa na zmienną zależną. Zewnętrzna możliwość generalizowania wyników eksperymentu na inne osoby i inne sytuacje.
Eksperyment laboratoryjny np. badanie dotyczące wpływu kampanii negatywnej na postrzeganie polityków.
Quasi eksperyment
-przebiega w warunkach naturalnych, życiowych osób badanych,
-badacz nie wprowadza zmiennej niezależnej lecz czeka na jej pojawienie się,
-mała trafność wewnętrzna, wysoka zewnętrzna,
Symulacja eksperymentalna
-przebiega w warunkach laboratoryjnych,
-możliwie wierne odtworzenie w warunkach laboratoryjnych zachodzących w rzeczywistości procesów i zjawisk,
-umożliwia prześledzenie wielu złożonych zależności przyczynowo-skutkowych.
Okresy(ery) rozwoju psychologii politycznej wg McGuire'a
Era osobowości i kultury( lata 40 i 50) w tym okresie koncentrowano się na osobowościowych uwarunkowaniach zachowań i orientacji politycznych.
Najbardziej popularne w tym okresie teorie to : psychoanaliza, marksistowski materializm historyczny, teoria frustracji-agresji.
Główne obiekty zainteresowań tz. osobowości polityczne liderów i ich zwolenników, polityczne emocje, przekonania i postawy, wartości cenione przez jednostki i grupy.
Dominujące podejście badawcze , to podejście idiograficzne , a stosowana metoda badawcza to: psychobiografia, wywiad, kwestionariusze, analiza danych archiwalnych.
Era postaw i zachowań wyborczych(lata 60 i 70) nastąpiło przesunięcie w kierunku orientacji nomotetycznej (uchwycenie ogólnych reguł )przy zastosowaniu badań sondażowych.
Popularne teorie to:
-model SEU( dążenie człowieka do maksymalizacji własnego zysku , uzyskania subiektywnej użyteczności wyniku)
-analiza socjalizacji politycznej
Era politycznego poznawania i decyzji(lata 80i 90) koncentracja na procesach poznawczych , wyborczych ,politycznych jednostek.
Obiektem badań jest myślenie i działanie polityczne .
Metody badawcze: wywiady, sondaże, metody eksperymentalne, symulacje komputerowe.
Teorie: analiza procesu tworzenia i zawartości przekonań jednostek i grup (schematy, heurystyki , skrypty poznawcze) teoria symbolicznych ideologii.
Rozwój psychologii politycznej w Polsce
Rozwój psychologii politycznej rozpoczęła się w Polsce po 89r. Psychologia stała się potrzebna tak obywatelom jak i politykom.
Myślenie polityczne
to procesy myślowe odnoszące się do polityki, czy też społeczne sfery życia .
jego przejawami są :sądy, reprezentacje poznawcze, decyzje Mogą mieć charakter:
diagnostyczny
wyjaśniający
prognostyczny
oceniający
normatywny
Tworząc pewną całość mapy poznawcze dotyczące świata polityki, powstają w wyniku poznawczej socjalizacji oraz procesu nabywania wiedzy.
Relacje pomiędzy jednostką a grupą -ja vs grupa
Indywidualizm i kolektywizm nawiązuje do podziału Tonnisa na wspólnoty i stowarzyszenia.
W indywidualizmie człowiek widziany jest jako odrębna autonomicznie jednostka , która może stawiać swoje cele przed całą grupę .
W kolektywizmie -jednostka jest integralną częścią większej całości „bytem wtórnym” podporządkowanym celom , interesom tej całości.
Indywidualizm i kolektywizm wg Hofstede
Kolektywizm- ludzie są częścią wielopokoleniowych rodzin lub innych grup wewnętrznych .
źródłem identyfikacji jest przynależność do powiązań społecznych.
dzieci są uczone rozumować w kategoriach „my”
należy unikać konfliktów i dążyć do zachowania harmonii.
komunikacja o wysokim kontekście
Indywidualizm
każdy żyje by zajmować się sobą i swoją najbliższą rodziną,
źródłem identyfikacji jest jednostka,
dzieci są uczone w kategoriach „ja”
uczciwa osoba szczerze i otwarcie wyraża swoją opinię
komunikacja o niskim kontekście.
Kolektywizm
następstwem wykroczeń jest wstyd i utrata twarzy przez jednostkę oraz grupę do której należy.
celem edukacji jest nauczyć jak wykonywać różne czynności.
relacje międzyludzkie są ważniejsze od osiągnięć celu.
Indywidualizm
następstwem wykroczeń jest poczucie winy, utrata własnej godności,
celem edukacji jest nauczyć jak zdobywać wiedzę,
osiągnięcie celu jest ważniejsze od relacji międzyludzkich.
Założenia indywidualistyczne vs kolektywistyczne myślenie o polityce
Wg. Założeń kolektywistycznych władza :
jest atrybutem grupy , jest wyrazem woli grupy wyrażonej w głosowaniu , konsensusem w debacie lub decyzją grupową elity lub przywódcy.
władza prawomocna to ta, sprawowana dla dobra grupy.
Wg założeń indywidualistycznych władza:
Jest prawomocna jeśli proceduralne kryteria dochodzenia do władzy i sprawowania jej są spełnione.
Prawa człowieka
Wg kolektywistów są wtórne wobec praw i interesów grupy ,źródłem praw jest grupa.
Wg indywidualistów istnieją prawa, które przysługują każdej jednostce , mogą być ograniczone jedynie w drodze umów między jednostkami , dla ochrony podstawowych interesów
Sprawiedliwy podział dóbr to :
Dla kolektywistów podział uwzględniający dobro całej grupy , to grupa ustala zasady podziału dóbr.
Dla indywidualistów podział dóbr opiera się na indywidualnych osiągnięciach (zasada merytokratyczna)
Odpowiedzialność:
Dla kolektywistów grupa odpowiedzialna jest za dobro jednostki, jednostka poświęca się dla grupy ,a grupa odwzajemnia się opieką nad jednostką w trudnych sytuacjach , grupa bierze odpowiedzialność za działanie swoich członków.
Indywidualizm ;jednostka jest za siebie odpowiedzialna , gdy jednostce się nie widzie grupa jej nie pomaga.
Geneza orientacji indywidualizm/kolektywizm
To wynik tożsamości, sposobu w jaki jednostka dochodzi do określenia własnego JA.
Indywidualizacja -różnicowanie między JA i NIE JA, prowadzącego ujmowania siebie jako niezależnej , odrębnej jednostki.
Identyfikacja procesu utożsamiania się z pewnymi całościami prowadzące do opisywania siebie jako członka pewnej społeczności oraz czynników kulturowych wspierających bądź tożsamość osobistą bądź tożsamość społeczną.
Modernizacja i urbanizacja sprzyjają indywidualizmowi w krajach tradycyjnych , biedniejszych-kolektywizm.
Wyjątek kraje Azjatyckie Wschód (JA współzależne).
Wymiar tożsamości; pryncypilazim- pragmatyzm
Największy indywidualizm : Europa Zachodnia: W. Brytania, Włochy, Holandia, Belgia, USA, Australia ,Nowa Zelandia.
Kolektywistyczne największy kraje Latynoamerykańskie, Azja,
Kolektywizm i Indywidualizm a zachowania społeczne i polityczne
Związek wartości indywidualizmu z akceptacją demokracji oraz sposobem jej rozumienia .
Osoby indywidualistyczne -bardziej poprawnie definiują demokrację przez procedury, wolności jednostki.
Kolektywiści -demokracja system w którym panuje dobrobyt.
Indywidualiści lepiej radzą sobie na runku pracy, lepiej znajdują pracę.
Orientacja lewicowa i prawicowa
Prawica Lewica
-Tradycyjne wartości religia, rodzina naród. -równość praw ekonomicznych,
-konserwatyzm dążenie do zachowania społecznych, politycznych.
istniejących nierówności. -zniesienie przywilejów.
-ochrona praw własności i wolności ekonomicznej. -bezpieczeństwo socjalne dla
wszystkich obywateli.
2 wymiary światopoglądowy i ekonomiczny
Charakterystyka zwolenników P i L
Wg badań T.Szawiela brak związku pomiędzy autoidentyfikacją na skali lewica-prawica a zmiennymi społeczno- , choć zauważono, że osoby pracujące z innymi ludźmi określają swoje poglądy jako bardziej lewicowe.
Autoidentyfikacja L-P a poglądy polityczne i zachowania wyborcze
Stosunek do dekomunizacji jest bardziej krytyczny wśród osób o orientacji lewicowej.
Istnieją związki między lokowaniem się na skali l-p a postawą wobec aborcji, bezrobocia, świadczeń socjalnych, wysokości podatków.
Autoidentyfikacja na tej skali pozwala lepiej przewidywać głosowanie na partie prawicowe niż lewicowe.
Teoria skryptów afektywnych S. Tomkinsa
Wg Tomkinsa w orientacji lewicowej najważniejszy jest człowiek, w prawicowej wartości i człowiek musi się im podporządkować.
Lewica ideologiczna humanistyczna -najważniejszy człowiek,
Prawica ideologiczna normatywna -najważniejsze są wartości.
Lewica -człowiek istota z natury dobra, twórcza, zdolna kontrolować swoje pragnienia, poszukująca ryzyka, prospołeczna. Wspieranie rozwoju człowieka, łagodzenie kar, polepszenie warunków.
Prawica -człowiek jako istota z natury zła, egoistyczna, leniwa, bierna, słaba moralnie. Dlatego potrzebne są zewnętrzne normy i sankcje ich nieprzestrzeganiem są surowe kary dla ochrony systemu społecznego.
Postawy, ideologii- skrypty afektywne
Skrypt pozytywny Skrypt negatywny
*tendencja do wzbudzania, przeżywania i * tendencja do wzbudzania u innych
postrzegania u innych emocji pozytywnych, przeżywania i postrzegania u innych *łatwość przeżywania i wyrażania takich emocji negatywnych.
emocji jak; radość, zadowolenie, ekscytacja, * częste odczuwanie niepokoju, wrogości
sympatia do innych, wdzięczność, złości, pogardy, wstrętu, gniewu.
*silniejsza potrzeba afiliacji, skłonność do * silnie rozwinięta kontrola emocji
współdziałania, aktywność prospołeczna. dystans wobec innych , wysokie warto-
ściowanie zaradności, kompetencji, preferowanie zadań niewymagających współpracy.
Źródła skryptów afektywnych
Socjalizacja humanistyczna Socjalizacja normatywna
- wychowawcy koncentrują swoją uwagę -wychowawcy koncentrują się na tym
na potrzebach dziecka , by dziecko nauczyło się zachowywać
- stwarzają warunki do otwartego wyrażania zgodnie z normami społecznymi
potrzeb i uczuć dziecka, - było posłuszne tym normom i
-szanuje potrzeby oraz decyzje jakie dziecko standardom społecznym bez względu na
podejmuje. własne potrzeby i pragnienia.
Autorytaryzm polityczny
Podejście tradycyjne (Adorno)
Badania prowadzone przez Adorno i Fromma od lat 30 XX w, początkowo Niemcy później USA.
Wg tych badaczy osobowość autorytarna oznacza syndrom postaw i poglądów na tematy polityczne ,ekonomiczne, społeczno-etniczne, ogólne przekonanie o naturze ludzkiej , motywach ludzkiego postępowania.
Skalą do mierzenia przekonań autorytarnych jest skala F.
Podstawowe składniki osobowości autorytarnej
Cyniczne przekonanie na temat świata, natury ludzkiej, wrogość do ludzi , nieufność, podejrzliwość, przeświadczenie, że świat jest pełen niebezpieczeństw, a ludzie źli i egoistyczni.
Antyintercepcja- niechęć do tego co subiektywne, czego nie można doświadczyć zmysłami.
Przesadność, tendencje do ulegania stereotypom, wiara w siły mistyczne pozostają poza naszą kontrolą.
Wiara w siłę i władzę potępianie słabości,
Podporządkowanie bezkrytyczny stosunek do wyidealizowanego autorytetu,
Agresja- tendencja do potępiania i ostrego karania osób odbiegających od norm, gotowość do odtrącania słabszych , prowadzenie do uprzedzeń etnicznych.
Konwencjonalizm +konserwatyzm ekonomiczny; sztywne przywiązanie do wartości klasy średniej podatność na naciski zewnętrzne.
Źródła postaw autorytarnych
Wychowywanie w oparciu o ostre kary, bezwzględne posłuszeństwo oraz wypełnianie obowiązków.
Rodzice nie ujawniają swoich uczuć w stosunku do dziecka ,do siebie nawzajem natomiast jawnie wyrażają pogardliwy stosunek wobec słabszych niżej postawionych w hierarchii.
Prowadzi to do ambiwalentnego stosunku do rodziców ; z jednej strony obawa i wrogość z drugiej obawa przed wyrażeniem negatywnych uczuć.
Efektem jest stłumienie negatywnych uczuć, identyfikacja z rodzicami i przyswojenie ich postaw oraz przekonań (przemieszczanie agresji).
Nowoczesne ujęcie autorytaryzmu wg Altermeyera
Konwencjonalizm
Autorytarna podległość
Autorytarna agresja
Uwarunkowanie postaw autorytarnych
Autorytaryzm koreluje ujemnie z poziomem wykształcenia ojca oraz respondenta
W badaniach Adorna korelował z poziomem inteligencji,
W badaniach Korzeniowskiego silniejszy autorytaryzm wysępił wśród :
- mężczyzn
-osób starszych
-osób z niższym wykształceniem
-mających niskie dochody
-deklarujących się jako wierzący i praktykujący
- wśród osób nie pracujących np. rencistów
Dane te mogą wskazywać, że autorytaryzm jest funkcją ograniczonych lub wąskich horyzontów poznawczych te zaś są powiązane z wykształceniem.
Dlaczego???
Wykształcenie podwyższa sprawność intelektualną dostarcza umiejętności porównywania,
Drugie podejście- Koralewicz wiąże autorytaryzm z lękiem, poczuciem zagrożenia.
Podsumowanie - źródło postaw autorytarnych
Sposobu poznawczego jednostki jest związana z wykształceniem,
Ukształtowanie w dzieciństwie relacji jednostronnego szacunku „niższych do wyższych”
Intensywność emocjonalnej relacji jednostki z jakąś grupą,
Sposób rozwiązywania konfliktu pomiędzy wartością społecznego konformizmu a osobistą autonomią -motyw samokierowania
Narzędzie do pomiaru autorytaryzmu skala F.
Autorytaryzm a postawy i preferencje polityczne
Osoby o takich poglądach popierają polityków którzy zajmują wysoką pozycję w hierarchii władzy, głoszą hierarchiczne poglądy , sprawują władzę w niedemokratyczny sposób.
W ZSRR i Rosji osoby te przed 89r poparły komunistyczną władzę, a po transformacji partie nacjonalistyczne.
W USA w latach 80 i 90 bardziej poparły partię konserwatywną niż demokratów, w Kanadzie i Izraelu, Australii partie konserwatywne i prawicowe.
Większość badań wskazuje korelację autorytaryzmu z poglądami prawicowymi.
Preferencje osób silnie autorytarnych: L. Wałęsa, W. Pawlak, R. Bartoszewski, AWS ,BBWR
Słabo autorytarnych: T. Mazowiecki, W. Cimoszewicz, A. Olechowski, J. Kuroń, A. Kwaśniewski, SLD, Unia Wolności.
Poglądy polityczne a prawicowy autorytaryzm
Osoby takie wykazują:
Etnocentryzm
Wrogość wobec osób chorych na Aids, homoseksualistów, biednych, narkomanów,
Poparcie dla agresywnej polityki międzynarodowej
Mniejsze zaufanie wobec ludzi i instytucji międzynarodowych
Brak akceptacji dla feminizmu i organizacji kobiecych
Ostre Potępie wobec polityków przekraczających normy obyczajowe, zwłaszcza w sferze seksu.
Polityczne zubożenie, deficyt wiedzy, brak zainteresowań obywatelskich
Czy istnieje lewicowy autorytaryzm?
Dwa aspekty wymiaru lewica - prawica; ideologiczny- światopoglądowy oraz ekonomiczny,
Osoby autorytarne są zwolennikami państwa zamkniętego światopoglądowego i pełniącego niektóre funkcje opiekuńcze.
Dogmatyzm Rokecha jako autorytaryzm wolny od ideologii,
Podejście Altermayera- trzy aspekty lewicowego autorytaryzmu:
- autorytarne podporządkowanie autorytetem dążącym do obalenia autorytetów ustalonych w danym społeczeństwie.
- autorytarna agresja skierowana na ustalony autorytet lub osoby je popierające.
- konwencjonalizm -wysoki poziom przywiązania do norm, zachowania społecznego jako aprobowane przez autorytety rewolucyjne.
Zgodnie w badaniach Altermayera istnieją osoby totalnie autorytarne ( związek z dogmatyzmem i wrogością).
Orientacja na sprawiedliwość
Sprawiedliwość różne sposoby rozumienia:
Sprawiedliwość merytokratyczna
Każdemu wg potrzeb
Każdemu tyle samo
Sprawiedliwość proceduralna
Czym jest zasługa?
Zasługą może być tylko to , na co dana osoba może mieć wpływ.
Jak zasługi postrzegają zwykli obywatele :
Zasługą jest zachowanie lub właściwość jednostki, na którą ona ma wpływ (wysiłek , wkład pracy, odpowiedzialność)
Czy wykształcenie jest zasługa?
Wpływ wykształcenia i poziomu inteligencji oraz motywów egocentrycznych na postrzeganie zasług.
Każdemu wg potrzeb
Jakie potrzeby powinny być zaspokojone?
Podstawowe takie bez zapewnienia których człowiek nie może żyć oraz są warunkiem umożliwiającym rywalizację o społecznie cenione dobra.
Kto ma zapewniać potrzeby podstawowe?
Jak ocenić słuszność potrzeby?
- stopień kontroli stanu potrzeb przez jednostkę,
-stabilność utrzymywania się danej potrzeby czasie ( stała vs sporadyczna)
Sprawiedliwość polityki społecznej - bieda zasłużona i niezasłużona (czynniki wpływające na percepcję polityki społecznej)
Każdemu tyle samo
Równość jako jedność reguł vs równość jako równy udział w dochodach lub kosztach
Uwarunkowanie preferencji egalitarnych
- indywidualizm vs kolektywizm,
- poziom rozwoju społeczno - gospodarczego społeczeństwa,
-położenie jednostki w strukturze.
Sprawiedliwość proceduralna
Kryteria oceny procedur demokracyjnych:
Stabilność
Sprawność
Sprawiedliwość
Co oznacza sprawiedliwość procedur:
Dokładność,
Możliwość dokonywania korekty,
Tłumienie osobistego interesu osób administrujących oraz dopuszczenie uznanych odstępstw od procedur,
Reprezentatywność
Poczucie niesprawiedliwości -przyczyny :
Pojawia się ,gdy jednostka doświadcza szkody, straty lub naruszenia istotnych wartości,
Towarzyszy temu poznawcze przetworzenie tej sytuacji poszukiwanie sprawcy tego doświadczenia, odrzucenie własnego sprawstwa,
Najczęstsze przyczyny:
Niewystarczające docenienie zasług,
Dysproporcje pomiędzy poniesionymi kosztami a nagrodami,
Manipulacje naruszające normy społeczne
Relatywna deprywacja,
Otrzymywanie wsparcia społecznego
Skutki poczucia niesprawiedliwości:
Motyw sprawiedliwości - w sytuacjach braku sprawiedliwości jednostka dąży do zmiany sytuacji lub zmiany percepcji sytuacji,
Zmiany społeczne i psychologiczne,
Spadek twórczości pozytywnej, wzrost negatywnej
Formalne cechy przekonań
Dogmatyzm
Umysłowość twarda, miękka
Zaufanie i jego rola w społeczeństwie
Dogmatyzm to inaczej zamkniętość poznawcza
Milton Rokeach -jego koncepcja dogmatyzmu opisuje stosunek osoby do innego niż własny system przekonań.
Przejawy dogmatyzmu
Jej poglądy są bardziej izolowane od siebie ,
Bardziej wyolbrzymione są różnice , a pomniejszone podobieństwa między systemem poglądów akceptowanych a odrzucanych,
Większa jest różnica wiedzy na temat własnego systemu przekonań z wiedzą o poglądach odrzucanych ,
Bardziej utożsamione są poglądy odrzucane ,
Większa jest niechęć i silniejsza krytyka poglądów nieakceptowanych,
Poglądy odrzucone są jednolite,
Bardziej świat, rzeczywistość społeczna i aktualne sytuacje są widziane w kategoriach zagrożenia,
Bardziej wąska jest perspektywa czasowa ,
Silniejsza jest skłonność do absolutnego ufania autorytetom pozytywnym i absolutnym,, nieufność do osób głoszących odmienne poglądy,
Oceny ludzi zależą od tego, czy zgadzają się one z akceptowanymi przez jednostkę autorytetami (niezgoda z autorytetem dyskfalfikuje moralnie i intelektualnie).
Jak się bada dogmatyzm?
Skala D -M.Rokeach
Zrównoważona skala dogmatyzmu JohnaJ. Raya
Czynniki nasilające dogmatyzm:
Taka struktura przekonań pełni funkcje obronne, redukuje lęk(większy dogmatyzm występuje u osób o wysokim poziomie lęku)
Dogmatyzm wzrasta w sytuacjach zagrożenia światopoglądu, dogmatyczność organizacji zwiększa lęk u jej członków,
Konsekwencje dogmatyzmu
Utrudnia rozwiązywanie problemów wymagających oderwania się od przyzwyczajeń czy schematów myślowych.
Niechęć do zajmowania się zadaniami wymuszających nowych sposobów myślenia,
Mniejsza umiejętność syntezy wcześniejszych spostrzeżeń,
Brak wpływu na zdolności analityczne.
Umysłowość miękka- twarda (Eysenck)
umysłowość twarda: umysłowość miękka:
-konkretność, - koncentruje wokół spraw teorety-
-praktycyzm, cznych, estetycznych, etycznych,
-nastawienie na gromadzenie dóbr materialnych, - wysoka empatia,
-egotyzm, - altruizm,
-brak empatii, - poparcie prądów ideowych postulujących
-instrumentalne traktowanie ludzi ograniczenie czerpania satysfakcji z agresywnych
seksualnych impulsów.
Umysłowość twarda- miękka a preferencje polityczne
Komuniści i faszyści -to osoby o umysłowości twardej, różni ich odmienny sposób wyrażania agresji i dominacji.
Socjaliści i konserwatyści - trudno ich usytuować na wymiarze osobowość twarda-miękka.
Liberałowie największe natężenie cech osobowości miękkiej ,pośrodku skali konserwatyzm-radykalizm.
Więcej dogmatyzmu umysłowość twarda-wyższe wykształcenie.
Zaufanie społeczne
Zaufanie oznacza, że jednostka ma przekonanie, że ludzie z natury są dobrzy. Konsekwencją tego jest ufność albo brak zaufania.
Zaufanie jest elementem ułatwiającym tworzenie więzi międzyludzkich i wspólne działanie na rzecz społeczeństwa.
Zaufanie do ludzi sprzyja również aktywności politycznej, jak również wpływa na przekonania polityczne.
Zaufanie do ludzi a przekonania polityczne
Wzrost nieufności w społeczeństwie prowadzi do wzrostu poparcia do użycia siły militarnej , do rozwiązywania konfliktu politycznego, wiąże się także ze wzrostem poparcia dla izolacjonizmu.
Zaufanie wiąże się z aprobatą dla międzynarodowej interwencji w sprawy innych krajów sojuszniczych, gdy są one zagrożone z zewnątrz.
Z czym koreluje zaufanie:
Bardziej ufające są społeczeństwa indywidualistyczne, postmodernistyczne,
Bardziej ufają osoby o wyższym poczuciu skuteczności, bardziej twórcze, zdrowe psychicznie i fizycznie,
Osoby ufające rzadziej kradną i kłamią , rzadziej stają się ofiarą przestępstw, są szczęśliwsze, zdrowe.
Przyczyny nieufności w Polsce:
Doświadczenie historyczne (wojna i okupacja, okres PRL, okres transformacji)
Poczucie krzywdy (związane z opuszczeniem ze strony władzy),
Autorytarna osobowość,
Silny materializm,
Familizaryzm( kapitał społeczny oparty na więziach z rodziną),
Strategie upraszczające
Schematy,
Heurystyki,
Podstawowy błąd atrybucji,
Ukryte teorie osobowości,
Efekt halo,
Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych
Schematy- Teorie społeczne dotyczące świata , innych ludzi:
Efekt uporczywości,
Zjawisko wrogich mediów,
Samospełniające się proroctwo- schematy stwarzane rzeczywistości.
Heurystyki- uproszczone reguły wnioskowania
Heurystyka dostępności- wnioskowanie na podstawie tego co jest nam najłatwiej uświadomić,
Heurystyka zakotwiczenia i dostosowania- ludzie wnioskują w odniesieniu do informacji która się pojawiła,
Heurystyka reprezentatywności - wnioskowanie na podstawie podobieństwa jednostki do przypadku typowego.
Podstawowy błąd atrybucji- wyjaśnienie czyjegoś zachowania po przez cechy osoby, ocenianie przyczyn czyjegoś zachowania , niedocenianie wpływu czynników zewnętrznych.
Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych -generalizowanie , uogólnianie wniosków.
Ukryte teorie osobowości:
Tendencje do wnioskowania o innych cechach osobowości na podstawie jednej cechy.
Efekt halo- ocena na podstawie jednej wybijającej się cechy.
Efekt aureoli i diabelskości.
Błędy w myśleniu politycznym -źródła błędów:
Zjawisko centracji- skupienie się na jednej rzeczy, jednym aspekcie sytuacji, utrudnione wyjście poza , postrzegamy wszystko przez pryzmat siebie i swojej grupy.
Wpływa zaangażowania własnego ja :
-nadawanie szczególnego znaczenia temu, co dotyczy własnej osoby lub własnej grupy,
-atrybucje w służbie ego, a także selektywność pamięci(sukcesy tłumaczone własnymi cechami a porażki są czyjeś),
-naiwny realizm- przekonanie o słuszności własnych poglądów,
Poznawczy konserwatyzm- unikanie dysonansu poznawczego, unikanie informacji niezgodnych z własnymi przekonaniami,
Oszczędność poznawcza (chodzenie na skróty)
Sytuacyjne źródła błędów-zawężenie percepcji w przypadku bodźców zagrażających lub w sytuacjach grupowych,
Nieostrość pojęć- brak konkretnych definicji
Złożoność-(uwzględnienie różnych punktów widzenia) i integracji( zdolność łączenie różnych punktów widzenia )w myśleniu
Poziom myślenia politycznego wg Rosenberga:
Poziom sekwencyjny- myślenie konkretne, bezpośrednie, doświadczenie , luźne skojarzenie.
Linearny poziom- poszukiwanie ogólnych ale prostych zasad i powiązań.
Myślenie systemowe- posługiwanie się w ocenach abstrakcyjnymi regułami, prawami , wartościami, szerszy kontekst, wielkość perspektyw.
Schematy atrybucyjne -wyjaśnianie przyczyn różnych zjawisk
Podstawowy błąd atrybucji -przekłada się na personifikację polityki -utożsamianie polityki z politykami i postrzeganie polityki z osobami ,które ją reprezentują.
Heroizacja polityki- postrzeganie polityków jako omnipotentnych wszechwładnych.
Socjometryczna wizja polityki-postrzeganie polityki jako zakulisowej rozgrywki różnych grup politycznych ,przekłada się na spiskową wizję polityki, przekonanie ludzi ,że to co widzą to pozór.
Redukcja przyczyn atrybucji ,
Aktora obserwatora, obywatel jest obserwatorem zaczyna oceniać politykę,
Koncepcja niewdzięczności społecznej -jak ludziom się dobrze powodzi pomimo działań polityków a jak źle to wina polityków.
Atrybucja odpowiedzialności- intuicja wytworzenia danego działania + wolność
Różne poziomy uwzględnienia tych elementów:
Wnioskowanie przez skojarzenia,
Szukanie dowodu na to ,że sprawca jakiegoś czynu była warunkiem koniecznym jego zaistnienia,
Uwzględnienie zdolności sprawcy do przewidzenia konsekwencji działania,
Uwzględnienie intencji, stopnia wolności oraz zewnętrznych warunków mających wpływ.
Skandale w polityce,
Atrybucja odpowiedzialności a płeć,
Błąd fałszywej powszechności jako wynik centracji(przekonanie o powszechności naszych poglądów w społeczeństwie),
Zjawisko wrogich mediów,
Korzystanie z heurystyk, schematów oraz innych poznawczych dróg na skróty,
Rola emocji w polityce
Myślenie grupowe - ( związane z błędnym myśleniem ,USA) decyzje zostały podjęte przez grupę , którą coś odróżniało;
silny przywódca, praca pod jego kierownictwem,
spójność grupy,
bardzo duży prestiż grupy,
praca w izolacji od otoczenia,
zamykanie się na autorytety zewnętrzne,
Przejawy myślenia grupowego:
przeświadczenie o własnej nieomylności,
przekonanie, że wszystko nam sprzyja,
tłumienie opozycji osoby z odmiennymi poglądami nie ujawniają ich.
Efektem jest podejmowanie przez grupę błędnych decyzji.
Zapobieganie syndromom myślenie grupowego:
wprowadzanie do grupy osób z zewnątrz, autorytetów,
przywódca powinien zachęcać do wyrażania odmiennych opinii,
podział grupy na podgrupy,
burze mózgów w formie anonimowej
Socjalizacja polityczna
Trzy podejścia do socjalizacji politycznej:
przekonania i postawy polityczne są trwałe, kształtowane w dzieciństwie,
przekonania i postawy polityczne kształtują się e ciągu całego życia, zmieniają się w różnych fazach rozwoju,
przekonania i postawy polityczne są efektem czasów w jakich ludzie żyją i zdarzeń życiowych jakich oświadczają.
Dzieciństwo jako okres kształtowania się trwałych postaw politycznych
identyfikacja z grupą własną i grupą etniczną oraz postawy wobec własnej grupy i grupy obcej ( 7-13 rok życia). Dwukierunkowy vs. Liniowy model akulturacji.
Identyfikacja partyjna:
- Longitudinalne badania amerykańskie nad trwałością identyfikacji,
- wyniki Michigan Socjalization Study ( podobieństwo identyfikacji partyjnej jest słabsze we wczesnej dorosłości niż w kolejnych okresach życia, także rodziny różnią się znacznie w zdolności przekazywania swoich poglądów).
- wpływ stosunków w rodzinie oraz metod wychowawczych na transformację międzypokoleniową identyfikacji partyjnej oraz postaw moralnych i politycznych.
Rola innych czynników w socjalizacji politycznej,
Dane potwierdzające stałość poglądów politycznych ukształtowanych w dzieciństwie.
Przyczyny wczesnej socjalizacji politycznej oraz trwałość tych poglądów
Dzieciństwo i wczesna dorosłość jako okresy najbardziej sensytywne,
Mechanizmy warunkowania ewaluatywnego i klasycznego w socjalizacji politycznej,
Częste i regularne powtarzanie,
Poszukiwanie tożsamości.
Przekonania i postawy polityczne a rozwój jednostek w ciągu całego życia
Przekonania i postawy polityczne są efektem sposobu myślenia o świecie w którym jest konsekwencją rozwoju procesów poznawczych oraz aktualnej sytuacji jednostki,
Podstawy teoretyczne- koncepcja rozwoju poznawczego i moralnego J. Piageta i L. Kohlberga oraz koncepcja cyklu rozwojowego całego życia.
Wraz z wiekiem i rozwojem zwiększa się zdolność do decentracji, która z kolei poprzedza pojawienie się zdolności uzgadniania odmiennych perspektyw czy stanowisk.
Badania A. Golec nad prostym i złożonym myśleniem polityków w różnym wieku,
Zmiany w poparciu dla polityka mogą być też konsekwencją zmiany położenia ekonomicznego , sytuacji zawodowej czy rodzinnej.
Zmiany mogą też wystąpić w sytuacji wejścia na rynek pracy , służba wojskowa, imigracja, uczestnictwem w ruchach społecznych bądź zmianą uczelni.
Przekonania i postawy polityczne -efekt doświadczeń politycznych
Zmiana politycznej orientacji jednostki to efekt istotnych wydarzeń historycznych , zmiany systemu politycznego, bądź nowych zagrożeń.
Badania różnych pokoleń (kohort wiekowych) np. osób urodzonych w 1920r, po II wś, oraz ich dzieci.
Obniżenie kapitału społecznego spowodowane doświadczeniami formatywnymi oraz wpływem telewizji.
Rola zbiorowej pamięci
Wydarzenia polityczne jako katalizatory politycznej edukacji.
Efekt socjalizacji a sposób podejmowania decyzji politycznych
Forma internalizacji politycznego zaangażowania identyfikacja a introjekcja,
Konsekwencje dla sposobu podejmowania decyzji:
- samodzielność vs podatnośćna sugestię (perswazje)
-aktywność w poszukiwaniu informacji,
-przeżywane informacje
Rola edukacji politycznej w kształtowaniu przekonań politycznych
Czy szkoła może wykształcić koncepcje społeczne potrzebne do życia w demokracji?
Czy szkoła może zmienić orientację polityczną jednostek?
Aktywność polityczna
Wspólny cel- poparcie politycznej ciągłości lub zmiany.
Zaangażowanie polityczne to- pojęcie szersze , obejmuje nie tylko zachowanie ale również przejawy poznawczo- emocjonalne.
Aktywność obywatelska- to dobrowolna przynależność do organizacji, stowarzyszeń, w których się uzgadnia i realizuje interesy grup społecznych , zawodowych, lokalnych społeczności.
Wymiary aktywności politycznej
Realny wpływ (bądź jego zamiar)vs symboliczny charakter działań.
Konwencjonalność vs niekonwencjonalność działań,
Intensywalność uczestnictwa ,
Poziom kolektywności i poczucia działania dla dobra grupy.
Aktywność konwencjonalna a niekonwencjonalna
Aktywność konwencjonalna:
Zgodna z porządkiem konstytucyjnym,
Mieszcząca się w ramach demokratycznych instytucji ,
Wybór osób rządzonych,
Legalny wpływ na selekcję działań podejmowanych przez polityków.
Aktywność niekonwencjonalna
Bezpośrednie uczestnictwo w polityce, dążenie mające na celu wpływ na decyzję rządzonych bez pośrednictwa instytucji,
Legalna i nielegalna aktywność ,
Przemoc polityczna
Intensywność aktywności politycznej
Ilość, liczba sposobów i form aktywności politycznych, ilość zużytej energii i czasu oraz wielkość zasobów poznawczych tej aktywności.
Uwarunkowania intensywności aktywności politycznej -zakres i rodzaj wpływu systemu na jednostkę:
- uleganie,
-identyfikacja( działam bo kogoś lubię),
- internalizacja (działam bo wiem ,że to jest ważne)
Uwarunkowania aktywności politycznej:
systemowe,
Historyczno- kulturowe,
indywidualne własności jednostek
systemowe - różnica pomiędzy aktywnością w systemach demokratycznych i niedemokratycznych,
demokratyczna aktywność polityczna jest pobudzona wewnętrznie,
niedemokratyczna -brak poczucia skuteczności , władza to oni nie postrzegamy siebie jako elementu władzy.
Systemowe uwarunkowania polityczne
rola i miejsce polityki w systemach demokratycznych i niedemokratycznych,
konsekwencje życia w systemach niedemokratycznych dla politycznego funkcjonowania w nowych czasach,
historyczno- kulturowe uwarunkowania aktywności politycznej
wpływ okresu historycznego, momenty motywujące do uczestnictwa , zmiana systemu, aktywizacja
wzrasta frekwencja systemowa a efektywność polityczna spada,
stopień uwewnętrznienia normy uczestnictwa w polityce,
rola zaufania systemu politycznego, partii, polityków,
wpływ kultury indywidualizm vs kolektywizm,
koncepcja R. Ingleharta -społeczeństwa tradycyjne i postmaterialistyczne.
Materialistyczne- nastawione na przetrwanie, postmodernistyczne- zaspokojony próg materialny oczekują czegoś więcej, więcej protestów.
Psychologiczne uwarunkowania aktywności politycznej
wartości i motywy związane z aktywnością polityczną,
rozwój moralny a aktywność polityczna,
potrzeby realizowane poprzez aktywność polityczną
czynniki psychologiczne
wartości i motywy związane z aktywnością polityczną
subiektywne wartości polityki :dlaczego aktywność polityczna może być atrakcyjna dla jednostek?
Rodzaj akceptowanej przez jednostkę orientacji wartościującej ,
Indywidualizm( niezależność/idiocentryzm) vs kolektywizm (współzależność/ allocentryzm).
Koncepcja R. Ingleharta -aktywności politycznej sprzyja przywiązanie do wartości postmaterialistycznych (związanych z ekspresją Ja)
Rozwój moralny a aktywność polityczna
Poziom rozwoju moralnego jest to poziom wyrafinowanego myślenia o wartościach , egocentryzm , podejście przedkonwencjonalne.
Standardy pozaosobiste i uniwersalne
Silnie koreluje z aktywnością polityczną za wyjątkiem aktywności typu -protest oraz działaniami na rzecz społeczności lokalnej.
Potrzeby realizowane przez aktywność polityczną
-potrzeba znaczenia i prestiżu,
- potrzeba władzy i kontroli,
-potrzeba osiągnięcia sukcesu,
-potrzeba afiliacji, przyjaźni, zakorzenienia w grupie, lojalności,
-potrzeba silnych wrażeń i nowych doświadczeń,
Potrzeba władzy a zachowania polityczne: osobista potrzeba władzy, władza uspołeczniona
Motywy aktywności politycznej a orientacja ideologiczna
-ambicja,
-towarzyskość,
-lojalność,
-zadaniowość
Styl uprawiania polityki przez daną partię zależy od stopnia zróżnicowania psychologicznych motywacji jej członków.
Czynniki psychologiczne
Subiektywna wartość wyniku , subiektywne oczekiwania jego osiągnięcia } aktywność
Czynniki psychologiczne wpływające na postrzeganie szansy osiągnięcia celu
zgeneralizowane wewnętrzne poczucie kontroli- jednostka wierzy, że poprzez swoją aktywność jest w stanie wpływać na swoje otoczenie i swoje życie,
poczucie skuteczności politycznej- subiektywne poczucie jednostki ,że jest ona w stanie samodzielnie lub w grupie wpływać na politykę
wzór zachowania A:
- silna potrzeba osiągnąć,
-silna tendencja rywalizacyjna,
-potrzeba uznania,
- skłonność do nieustannego angażowania się w różnego rodzaju aktywności,
-szybkość działania,
-psychiczna i fizyczna hiperaktywność
Nowe ujęcia WZA łączą go z ukierunkowaniem działania na rzecz utrzymywania kontroli nad otoczeniem i wskazuje 3 sfery w których się ujawnia:
strefa zachowań
strefa stosunków z ludźmi
strefa poznawcza
cechy osobowościowe -temperamentalne
stopień poinformowania politycznego
złożoność poznawcza
zakres perspektywy poznawczej
kto zostaje politykiem -portret psychologiczny
-indywidualista
-egotyzm
-narcyzm
-wg badań więcej jest wśród nich jedynaków i osób pierworodnych
-ekstrawersja- zapotrzebowanie na symulację
-makiawelizm
-sposób funkcjonowania poznawczego
Warunki aktywności politycznej :
Aktywność konwencjonalna:
-mężczyźni
-wiek
Subiektywne prawdopodobieństwo sukcesu,
-poczucie skuteczności politycznej
-wewnętrzne umiejscowienie kontroli
-umiejętność radzenia sobie ze stresem
-WZA
-zaufanie
Aktywność niekonwencjonalna
-mężczyźni z wyjątkiem podpisywania petycji
-wiek młodsi do 25 roku życia w najbardziej formy protestu
-wykształcenie wyższe
-miejsce zamieszkania- większe miejscowości
-zainteresowani polityką
Uwarunkowania aktywności typu protest
- zagrożenie ekonomiczne
-silniejsze przezywanie emocji negatywnych ( poczucie krzywdy, poczucie bycia ranionym)
-kontakty psychologiczne ( ocena poznawcza wraz z przeżywaniem emocji)
Konsekwencje aktywności politycznej
- wzrost zaufania do siebie i innych
-wzrost ogólnej samooceny poczucia skuteczności
-wzrost pozytywnych relacji interpersonalnych
-wzrost sprawności społecznej
-wzrost świadomości
- zradykalizowanie poglądów politycznych i społecznych
-wzrost kreatywnej świadomości
Kobiety w polityce -przyczyny niskiej reprezentacji
-cechy psychologiczne kobiet
-brak poczucia wspólnoty
-specyficzny proces socjalizacji
- tradycja społeczna
-czynniki organizacyjno- instytucjonalne
Uwarunkowania frekwencji wyborczej
tradycje kulturowe, historyczne i społeczne
-rożne w procesie transformacji stare i nowe demokracje ; stare poziom wyższy, nowe niższy
-różnice w poziomie głosowania dawne zabory ;najmniej w Galicji ,niższy w Opolszczyźnie , ziemie odzyskane ,
-różnice pomiędzy miastami i wsiami; model mobilizacji wyższa frekwencja w miastach, model słabnięcia społeczności - wyższy poziom na wsiach
cechy opcji wyborczej a frekwencja
- potencjał mobilizacyjny wyborców
- rodzaj wyborów- ludzie uważają ,że najważniejsze są wybory prezydenckie, najniższa frekwencja samorządowe,
- instytucjonalne rozwiązanie formalne- ułatwienia które mogą skłonić wyborców do głosowania , im czytelniejszy sposób liczenia głosów ludzie częściej biorą udział w wyborach
- społeczno- polityczna sytuacja przed wyborami- jeśli ludzie są czymś niezadowoleni głosują
- kształt sceny politycznej- zasada ekstremum - nie dobra zbyt mała ilość partii i zbyt duża
-stan potrzeb obywateli- rola kampanii neguje mobilizację tych co chcieli wziąć udział w wyborach , odstrasza neutralnych lub niezdecydowanych , odwołanie do potrzeb skłania do uczestnictwa.
Indywidualne cechy osób głosujących i niegłosujących
- poziom wykształcenia
-status zawodowy (bardziej głosują przedsiębiorcy mało gospodynie ,bezrobotni
-wiek- aktywny wiek powyżej 40-60, nie głosują 18 -25
-płeć
- miejsce zatrudnienia
- zakres uczestnictwa jednostki w świecie formalnych instytucji i stowarzyszeń
Psychologiczne charakterystyki jednostki
- samoocena politycznej skuteczności,
-właściwości związane z poznaniem politycznym : zaufanie do polityki,
- forma internalizacji i polityczne normy uczestnictwa - jeśli ktoś uczestniczy bo uważa, że jest to ważne to głosuje
Typy osób niegłosujących
- permanentni non voters ( w Polsce) wyalienowani (USA)
- niedoinformowani- nie głosują bo nie mają odpowiedniej wiedzy by dobrze zagłosować
-niepodłączeni- osoby młode które nie głosują bo są zajęte innymi rzeczami
-nerwowi- nie uczestniczą bo są zdenerwowani sytuacją polityczną
-bardzo zajęci- dobrze sytuowani materialnie nie mają czasu na aktywność polityczną
Modele wyjaśniania zachowań wyborczych
Model racjonalnego wyborcy Downse- jednostka opiera się na własnym interesie przekonaniu, który z kandydatów odpowiada jego interesom , wyborca mocno interesuje się programami i jest w stanie usystematyzować który najbardziej odpowiada jego interesom , wyborca jest stały w swoich poglądach nie zmienia ich z wyborów na wybory, poświęca dużo czasu ocenie polityków kandydatów, dokonuje kalkulacji kosztów i zysków , głosowanie na konkretnego kandydata.
Głosowanie tematyczne -model racjonalno heurystyczny- wyborca 1 kwestią ustala który program go interesuje , wybiera jedna partię ,zagrożenia media mogą manipulować.
Identyfikacja z partią -określenie własnej tożsamości poprzez identyfikowanie się z jedną opcją polityczną , identyfikacja z partią przekazywana w procesie socjalizacji.
Interes ekonomiczno społeczny vs ideologia- ludzie mogą głosować odniesieniu do swojej sytuacji .
Skoncentrowanie na osobie kandydata- koncentracja na wizerunku kandydata , głosowanie mało racjonalne.
Sekwencyjne modele kandydata - sekwencyjny model zachowań decyzje wyborcze wyznaczone są przez:
-problemy i kierunki działań politycznych kanonów
-wyobrażenie społeczne
-uczucia wobec kandydata
-wizerunek kandydata
-bieżące wydarzenia
-wydarzenia osobiste z życia kandydata
-problemy epistemiczne
Czym jest ekstremizm polityczny
- pogląd o skrajnym natężeniu
-sposób politycznej aktywności cechujący się :
-forsowaniem wąsko pojętych interesów bez respektowania interesów innych grup społecznych oraz z nieustępliwości wraz ze stosowaniem przemocy w osiągnięciu celów,
Ekstremizm prawicowy - niechęć do odmienności, etnocentryzm, ceni tradycyjne wartości, niska ocena wartości i równości, ultra nacjonalizm , antyparlamentaryzm, antypluralizm, państwo pojmowane w kategoriach „ prawa i porządek”. Postuluje obniżenie podatków i ograniczenie interwencjonalizmu państwa .
Ekstremizm lewicowy- ceni równość, zmiana struktury społecznej, rozbudowany program socjalny, internacjonizm , pomoc w sferze ekonomicznej ,egocentryzm,
Podobieństwo pomiędzy lewicowym a prawicowym ekstremizmem : fundamentalizm przekonań :
- własna ideologia
-podziała świata na dobry i zły
- wojowniczość i destrukcja ukierunkowana na znaczenie instytucji demokratycznych
Charakterystyki osobowościowe:
-charakter autorytarny(podejście psychodynamiczne),-tendencje sadystyczne i masochistyczne,
-umysłowość twarda/miękka
-dogmatyzm,
-układ wartości
-poszukiwanie stresu-( tendencja do przeżywania emocji , ekstremizmu)
-dominujący rodzaj motywacji i stosunek do własnej osoby(dla ekstremizmu politycznego charakterystyczny jest wysoki poziom narcyzmu- większy u ekstremistów lewicowych u nich też wyższa jest dominacja władzy niż afiliacji)
Czynniki psychologiczne
-badania Rokeacha dotyczące związku pomiędzy dogmatyzmem a zaburzeniami psychologicznymi,
-zaburzenia psychiczne a terroryzm (przywódcy grup terrorystycznych są bardziej paranoiczni, członkowie często lubią alkohol ,niektórzy to krytykują bo są to badania na ludziach uwięzionych, wyniki są sprzeczne.
*właściwości intelektualne i rozwój moralny.
- różnice pomiędzy faszystami a komunistami( są bardziej inteligentni) w poziomie inteligencji ( przywódcy terrorystów znacznie bardziej inteligentni niż ich członkowie),
-różnice w zakresie rozwoju moralnego (ekstremiści mają wyższy rozwój moralny czyli bardziej postrzegają normy moralne poprzez uniwersalne)
Czynniki społeczne :
- analizy makrospołeczne( badanie Fromma, Wilcoxa)
-analizy mikrospołeczne
-czynniki demograficzne( pozycja jednostki w strukturze społecznej oraz wykształcenie.
Paranoja polityczna -koncepcja Snole'a
Anomia to poczucie utraty sensu, stan dezorientacji, zagubienia i wykorzenienia.
Źródła anomii:
-głęboka zmiana społeczne,
-związek ze statusem ekonomiczno- społecznym- hipoteza deprywacji lub frustracji
Psychologiczne uwarunkowania anomii:
- zamkniętość, sztywność, mała tolerancja na wieloznaczność,
- zjawiska utrudniające sprawny przebieg procesów poznawczych , wysoki poziom lęku, niska samoocena, zgeneralizowany pesymizm, poczucie frustracji,
- w Polsce niedobór psychologicznego dobrostanu , krytyczne nastawienie wobec świata politycznego, brak politycznego wyrafinowania , alienacja i wyższy poziom paranoi politycznej, silniejszy autorytaryzm, konserwatyzm oraz skrajność w wyrażanych opiniach .
Konsekwencje anomii:
- większa skłonność do zachowań aspołecznych,
-większa absencja wyborcza
-jeśli obywatele głosują to wybierają populistyczne rozwiązania,
-poszukiwanie kozła ofiarnego.
Anomia w Polsce w okresie transformacji:
- z twierdzeniem „ coraz trudniej dopatrzyć się jakiegoś sensu w otaczającym nas świecie „zgadzało się w 1993r 67,5%
Paranoja polityczna i jej uwarunkowania
Paranoja polityczna to zgeneralizowane przekonanie, że głównym, jeśli nie jedynym motorem wydarzeń politycznych są działania o charakterze spisku, tajnych działających w ukryciu ugrupowań wrogo nastawionych wobec nas.
Głównymi składnikami są:
-podejrzliwość
-elementy urojeń głównie prześladowczych
-przeświadczenie o decydującej w polityce roli ukrytych skupiających gremiów wraz z dominującym poczuciem zagrożenia,
-spisek jako siła napędowa historii, podstawowa zasada organizująca świata wszelkiej polityki.
-paranoja polityczna nie musi być stanem patologicznym czy chorobowym natomiast w warunkach społeczeństwa nie chorego , stanowi przesadną formę wysublimowanego w polityce stylu czujnej podejrzliwości , uważnej obserwacji i wykorzystywaniu okazji.
- zdaniem Robinsa i Posta jest obroną przed wrogością i utratą znaczenia
- z obawy przed własną agresją paranoik stawia się w roli ofiary czy osoby prześladowanej
-mechanizmem obronnym jest projekcja- agresja przypisywana jest innym.
charakteryzuje ich wygórowana samoocena i wygórowane ambicje
rozmiary politycznej paranoi w Polsce :
- to nierząd nami rządzi , ci którzy naprawdę nami sterują nie są znani w 1996r 36% w 1999r 49%.
- ci, którzy sądzą ,że istnieje na świecie potężne ukryte siły spiskujące przeciwko Polsce mają rację 24% w 1996r
Uwarunkowania paranoi politycznej w Polsce:
Związek z niższą czy mniej korzystną pozycją społeczno- ekonomiczną, wykształcenie , dochody, religijność, stanowisko pracy.
Brak psychologicznego dobrostanu
Znaczny dystans wobec rzeczywistości politycznej
Niski poziom politycznego wyrafinowania
Jednakże o nasileniu paranoi politycznej decydują czynniki subiektywne.
Rodzaje błędów w myśleniu politycznym :
> - nieostrość pojęć politycznych
> - błędy atrybucyjne
> - schematy i stereotypy
> - wpływ afektu
> - rola symbolicznych ideologii
> - myślenie grupowe
Trzy podejścia do roli afektu w polityce:
Afekt: reakcja afektywna, subiektywne odczucie przyjemności lub przykrości będące najprostszą, swoistą reakcją oceny bodźca, podstawowy składnik procesu emocjonalnego; silna, krótkotrwała emocja; ogólna nazwa emocji, uczuć, nastrojów jako specyficznych stanów, procesów i dyspozycji psychicznych.
> 3 podejścia do roli afektu:
> Staranne przetwarzanie informacji prowadzi do normatywnie bardziej racjonalnych postaw, preferencji i decyzji politycznych co pozwala przezwyciężyć tendencje do uproszczonego schematycznego myślenia. Dzieje się tak, gdy u badanych zostaje wzbudzone duże osobiste zainteresowanie daną kwestią polityczną lub polityką w ogóle, a także gdy skłania się ludzi do pomyślenia przez jakiś czas nad daną kwestią.
> Drugie podejście do roli afekt w myśleniu politycznym polega na wskazywaniu roli znaku afektu w kształtowaniu treści przekonań i postaw politycznych. Wcześniej przedstawiona koncepcja pozytywnych i negatywnych skryptów afektywnych autorstwa S. Tomkinsa wyjaśnia związek tych skryptów z preferencjami lewico-prawicowymi. Ta koncepcja nie tyle przeciwstawia afekt racjonalnemu myśleniu, ile próbuje odpowiedzieć na pytanie , jak i dlaczego ogólne afektywne nastawienie pozytywne lub negatywne różnicuje polityczne myślenie o świecie.
> Trzecie podejście jest przeciwstawne pierwszemu, koncentruje się bowiem na wykazaniu pozytywnej roli w myśleniu politycznym. Głównym przedstawicielem tego nurtu jest G. Marcuse, który stwierdził, że ludzie myślą o polityce dopiero wtedy, gdy zostaną pobudzone ich emocje. W tym podejściu emocje są więc warunkiem analitycznego myslenia o polityce, odejścia od schematów, symboli i nawyków. Zajęta swoimi osobistymi sprawami jednostka zwraca uwagę na świat polityki dopiero wtedy, gdy coś w tym świecie pobudzi jej emocje. Bez ruszenia emocji każdy z nas korzysta z „indywidualnego monitora spraw politycznych”, czyli nawykowo i najczęściej bezmyślnie reaguje na znane mu symbole i związane z nimi oczekiwania.