BUDOWA SERCA. ANATOMIA UKŁADU KRĄŻENIA.

1. Serce: Cor

• śródpiersie przednie między workami opłucnej

• powyżej przepony

• od przodu od kręgosłupa (na wysokości Th₅- Th₉)

• oddzielone od niego przełykim i aortą

• ku tyłowi od mostka i chrząstek żebrowych

• powierzchnie:

• przednia: mostkowo-żebrowa Facies sternocostalis

• tylno- dolna: przeponowa Facies diaphragmatica

• powierzchnia płucna Facies pulmonalis

• łączy ze sobą powyższe

• asymetria:

• brzeg prawy bardziej do przodu niż lewy

• komora prawa bardziej do powierzchniowo niż lewa

• przedsionek prawy po prawej, lewy z tyłu

• koniuszek serca:

• skierowany na lewo

• V międzyżebrze

• miejsce styku ze ścianą klp

• przyśrodkowo od linii sutkowej (między nią a linią przymoskową)

• korona serca

• układ wielkich naczyń wychodzących z serca (aorta i pień płucny) oraz żył uchodzących do serca (żyła główna górna i dolna)

• umocowanie serca

• Sece objęte workiem osierdziowym spoczywa na przeponie oraz umocowane jest i zawieszone na swojej koronie

2. Serce- budowa ogólna:

• bruzda wieńcowa Sulcus coronarius

• zaznacza granice między przedsionkami a komorami

• biegną w niej naczynia krwionośne

• „obejmuje” podstawę serca

• bruzdy międzykomorowe

• prawa i lewa

• granica między komorą prawą a lewą

• łączą się we wcięciu koniuszka serca

• postawa serca Basis cordis

• znajdują się tu wszystkie naczynia wielkiego i małego krążenia

• należy do przedsionków (głównie lewego)

• skierowana ku górze i ku tyłowi i w stronę prawą

• uszka serca Auricula extra et sinistra

• przednie, stożkowate, nieco spłaszczone wypustki przedsionków

• koniuszek serca Apex cordis

• leży na lewo od granicy między komorami (należy do komory lewej)

• uderzenie koniuszkowe:

• V przestrzeń międzyżebrowa o szerokość palca przyśrodkowo od linii sutkowej

• grubość ściany

• ściana przedsionków jest cieńsza niż komór

• ściana komory lewej grubsza niż prawej

Zastawki serca:

• przedsionkowo- komorowe Valva atrioventricularis

• żylne

• przyczepiają się do pierścieni włóknistych okalających ujścia przedsionkowo- komorowe (granica między mięśniówką komory i przedsionka)

• składa się z płatków

• ZASTAWKA PRAWA (trójdzielna) Valva tricuspidalis

• ZASTAWKA LEWA (dwudzielna/ mitralna) Valva mitra lis

• ZASTAWKA AORTY Valva aortae i ZASTAWKA PNIA PŁUCNEGO Valva trunci pulmonalis

• tętnicze

• zbudowane z trzech płatków półksiężycowatych Valvulae semilunares

• Budowa poszczególnych części serca:

• serce skada się z czterech przedziałów:

• dwóch górnych : przedsionków oddzielonych przegrodą miedzyprzedsionkową

• dwóch dolnych: komór oddzielonych przegrodą międzykomorową

• PRZEDSIONEK PRAWY Atrium dextrum

• 
  część zatokowa właściwa: zatoka żył głównych

• 
  ujście żył głónych górnej i dolnej

• ujście zatoki wieńcowej Sinus coronarius cordis

• żyły serca otrzymują krew ze ścian

• wypustka: uszko prawe

• pokryta bruzdami mięsnie grzebieniaste Musculi pectinati

• KOMORA PRAWA Ventriculus dextrum

• otrzymuje krew z przedsionka prawego przez ujście przedsionkowo- komorowe prawe

• tłoczy krew PNIEM PŁUCNYM do PŁUC

• mięsnie brodawkowe

• wyróżnia się trzy mięsnie/ grupy mięśni, z których każda odpowiada wcięciu między dwoma płatkami zastawki trójdzielnej

• PRZEDSIONEK LEWY Atrium sinstrum

• ściana gładka poza uszkiem mięśnie grzebieniaste

• 4 ujścia żył płucnych (po dwa z każdej strony)

• KOMORA LEWA Ventriculus sinistrum

• otrzymuje krew z lewego przedsionka przez ujście przedsionkowo- komorowe lewe

• wtłacza krew pod dużym ciśnieniem przez ujście aorty do całego ustroju

• mięsnie brodawkowate:

• dwa mięśnie ustawione w linii wcięcia między płatkami

• przegroda serca:

• MIĘDZYPRZEDSIONKOWA Septum interatriale

• oddziela przedsionki stanowiąc jednocześnie ich przyśrodkową ścianę

• MIĘDZYKOMOROWA Septum interventriculare

• oddziela komory, jednocześnie to ich przyśrodkowa ściana

• składa się z dwóch części:

• części mięśniowej: dolna, gruba, prawie cała przegroda

• część błoniasta: niewielka część przegrody, górny odcinek

• Budowa ściany serca:

• budowa trójwarstwowa:

• wsierdzie: część wewnętrzna
  

• śródsierdzie: część środkowa, głównie mięśniowa

• nasierdzie: część zewnętrzna

• wsierdzie i nasierdzie:

• wsierdzie Endocardium

• pokrywa całaą wewnętrzną powierzchnie serca, a także zastawki

• nasierdzie Epicardium

• blaszka trzewna w osierdziu surowiczym

• śródsierdzie:

• trzy składniki:

• szkielet serca

• mięsień sercowy

• układ bodźcoprzewodzący serca

• szkielet serca

• położony na podstawie komór, składa się z:

• z 4 pierścieni włóknistych obejmujących ujścia żylne i tętnicze

• 2 trójkąty włókniste

• część błoniasta przegrody międzykorowej

• miesień sercowy

• pokryty po obu swych stronach blaszkami granicznymi wsierdziem i nasierdziem

• zbudowany z włókien poprzecznie prążkowanych mięśnia sercowego

• układ bodźcoprzewodzący serca

• reguluje rytmiczne ruchy serca, prawidłową kolejność skurczów przedsionków i komór

• WĘZEŁ ZATOKOWO-PRZEDSIONKOWY (70/min)

• WĘZEŁ PRZEDSIONKOWO- KOMOROWY (50/min)

• na dnie przedsionka prawego, między ujściem zatoki wieńcowej a zastawką trójdzielną

• PĘCZEK PRZEDSIONKOWO- KOMOROWY = HISA (30/min)

• na styku części błoniastej przegrody międzykomorowej z częścią mięniową dzieli się na dwie odnogi prawą i lewą

• WŁÓKNA PURKINIEGO

• Osierdzie Pericardium

• stanowi ślizgowe podłoże serca

• podwójny worek surowiczy całkowicie obejmujący serce


















• Osierdzie włókniste

• składa się z dwóch blaszek:

• trzewnej (nasierdzie) i ściennej

• granica przejścia przebiega na wielkich naczyniach serca

• NERWY OSIERDZIA: od n. błędnego (X), pnia współczulnego i n. przeponowego

• Miejsca osłuchiwania zastawek:

• zastawka trójdzielna:

• na mostku, po stronie prawej na wysokości V i VI chrząstki żebrowej

• zastawka dwudzielna

• miejsce uderzenia koniuszka serca V przestrzeń międzyżebrowa, przyśrodkowo od linii sutkowej

• zastawka pnia płucnego

• lewy brzeg mostka w drugiej przestrzeni międzyżebrowej

• zastawka aorty:

• prawy brzeg mostka w II prawej przestrzeni międzyżebrowej

• Rzuty ujść serca na przednią ścianę klp;

• przedsionkowo-komorowe prawe:

• na linii, którą można przeprowadzić z mostkowego końca lewej chrząstki żebrowej do przyczepu szóstej prawej chrząstki żebrowej

• rzut od dołu mostka w dolnej części linii

• ujście tętnicze prawe:

• do tyłu od przyczepu III lewej chrząstki żebrowej do mostka

• przedsionkowo-komorowe lewe:

• koniec mostkowy III i IV przestrzeni międzyżebrowej i końcowi mostkowemu IV żebra

• ujście tętnicze lewe:

• do tyłu od mostka w pobliżu mostkowego końca III lewej przestrzeni międzyżebrowej

• Tętnice krążenia małego

• pień płucny i tętnica płucna lewa i prawa prowadzą krew do płuc

• PIEŃ PŁUCNY: Truncus pulmonalis

• z komory prawej

• prawie na całej długości objęty workiem osierdziowym

• rozdziela się na dwie tętnice płucne

• TĘTNICA PŁUCNA PRAWA:

• nieco grubsza od lewej i dłuższa

• do płuca prawego

• TĘTNICA PŁUCNA LEWA:

• nieco cieńsza i krótsza

• do płuca lewego

• więzadło tętnicze:

• pozostałość płodowego przewodu tętniczego

• z miejsca rozdwojenia pnia płucnego przyczepia się do wklęsłej strony aorty

• Tętnice krążenia wielkiego:

• Aorta

• tętnica główna jest wielkim pniem, od którego odchodzą wszystkie naczynia doprowadzające krew całego ustroju

• początek lewa komora serca (śródpiersie przednie)

• przebieg:

aorta wstępująca łuk aorty zstępuje przez przeponę na wysokości L ₄ rozgałęzia się na dwie tętnice biodrowe

• CZĘŚĆ WSTĘPUJĄCA AORTY: Aorta ascendens

• początek opuszka do końca przyczepu osierdzia

• kierunek do góry i w prawo, do przodu

• ŁUK AORTY : Arcus aorta

• ku tyłowi od rękojeści mostka

• od niego odchodzą:

• pień ramienno- głowowy

• tętnica szyjna wspólna lewa

• tętnica podobojczykowa lewa

• CZĘŚĆ PIERSIOWA AORTY

• część górna aorty zstępującej

• przebiega w śródpiersiu tylnym

• początek Th₃ - Th₄, a koniec Th₁₂

• CZĘŚĆ BRZUSZNA AORTY:

• po przecięciu przepony

• biegnie na powierzchni przedniej kręgów lędźwiowych nieznacznie na lewo

• Th₁₂- L₄

• podział na tt. biodrowe wspólne

• PIEŃ RAMIENNO- GŁOWOWY

• odchodzi od łuku aorty

• dzieli się na dwie gałęzie

• t. szyjna wspólna prawa

• t. podobojczykowa prawa

• Tętnice głowy i szyi

• T. SZYJNA WSPÓLNA Arteria carotis communis

• tętno wyczuwalne na lewej

• prawa i lewa

• prawa od pnia ramienno- głowowego, przebiega wyłącznie w obrębie szyi

• lewa bezpośrednio od łuku aorty, można wyróżnić część szyjną i piersiową

• T. SZYJNA WEWNĘTRZNA Arteria carotis interna

• zaopatruje:

• przednią część mózgowia oddaje tt. do KOŁA WILLISA

• oko i jego narządy dodatkowe

• wysyła gałęzie do czoła i nosa

• T. SZYJNA ZEWNĘTRZNA

• wyczuwalne tętno

• obszar unaczynienia:

• szyja wspólnie z t. podobojczykową

• głowa (poza mózgowiem, okiem, uchem zewnętrznym)

• szkielet twarzy i jego części miękkie

• okolica potyliczna

• opona twarda

• ucho środkowe i wewnętrzne

• trzewia szyi:

• język, gardlo, krtań, tarczyca

• ściany jamy ustnej i część jamy nosowej

• zatoka szczękowa

• Tętnice kończyny górnej:

• tętnica przebiega jako pojedynczy pień (do łokcia) nazwy otrzymuje od części w których biegnie

• poniżej łokcia podział na:

• t. promieniową

• t. łokciową

• T. PODOBOJCZYKOWA:

• wysyła liczne gałęzie do szyi i głowy oraz do klp

• gałąź z :

• pnia ramienno- głowowego (str. prawa)

• z łuku aorty (str. lewa)

• od zewnętrznego brzegu pierwszego żebra: t. pachowa

• obszar unaczynienia:

• kończyna górna

• przednia ściana klp i brzucha (do wysokości pępka)

• śródpiersie przednie

• trzewia szyi po tarczyce i krtań

• część tylna mózgowia

• oddaje między innymi:

• t. kręgową

• parzysta

• przez otwór wielki wchodzi do czaszki

• na dolnym brzegu mostu tt. kręgowe zlewają się w t. postawną

• T. PACHOWA Arteria axillaris

• wyczuwane tętno

• od brzegu pierwszego żebra do brzegu dolnego mięśnia piersiowego wielkiego

• oddaje wiele gałęzi

• T. RAMIENNA Arteria brachialis

• wzdłuż ramienia, jego główny pień tętniczy

• w dole łokciowym rozgałęzia się na :

• t. promieniową (boczna)

• t. łokciową (przyśrodkowa)

• tętnice przedramienia:

• T. PROMIENIOWA: Arteria radialis

• wyczuwalne tętno

• boczna gałąź t. ramiennej

• T. ŁOKCIOWA: Arteria ulnaris

• wyczuwalne tętno

• gałaź przyśrodkowa rozdwojenia t. ramiennej

• tętnice ręki:

• ŁUK DŁONIOWY Arcus palmaris

• powierzchniowy:

• powstaje z końcowego odcinka t.łokciowej

• często łączy się gałęzią powierzchowną t. promieniowej

• głęboki

• powstaje z końcowego odcinka tętnicy promieniowej i gałęzi głębokiej. łokciowej

• Tętnice tułowia:

• gałęzie aorty piersiowej:

• trzewne:

• oskrzelowe

• przełykowe

• śródpiersiowe

• ścienne

• przeponowe górne

• międzyżebrowe tylne

• t. podżebrowa

• gałęzie aorty brzusznej:

• parzyste gałęzie ścienne:

• zaopatrują kości, mięśnie, skórę ściany brzucha

• tt. lędźwiowe

• parzyste gałęzie trzewne

• zaopatrują główne narządy układu moczowo- płciowego

• tt. nerkowe, tt. jądrowe, tt. jajnikowe

• nieparzyste gałęzie trzewne

• odżywiają trzewia jamy brzusznej od przyłyku po odbytnice

• pień trzewny, t. krezkowa górna, t. krezkowa dolna

• gałęzie końcowe:

• tt. biodrowe wspólne

• Tętnice kończyny dolnej i miednicy:

• T. BIODROWA WSPÓLNA: Arteria iliaca communis

• unaczynia narządy miednicy

• główne naczynia zaopatrujące kończynę dolną

• t. biodrowa wewnętrzna

• t. biodrowa zewnętrzna

• T. BIODROWA ZEWNĘTRZNA Arteria iliaca externa

• droga komunikacyjna dla wolnej części kończyny

• pień odżywczy dla przedniej ściany brzucha

• na linii bruzdy pachwinowej granica przejścia:

• powyżej t. biodrowa zewnętrzna

• poniżej t. udowa

• T. UDOWA Arteria femoralis

• wyczuwalne tętno

• t. całej kończyny dolnej wolnej oraz przedniej ściany brzucha

• od bruzdy pachwinowej do dołu podkolanowego (poniżej t. podkolanowa)

• T. PODKOLANOWA: Arteria politea

• wyczuwalne tętno

• droga komunikacyjna prowadząca prąd krwi do goleni

• t. odżywcza: okolicy kolana, jego stawu i ścian dołu podkolanowego

• tętnice goleni:

• T. PISZCZELOWA PRZEDNIA:

• zaopatruje prostownik goleni i mięśnie strzałkowe

• T. PISZCZELOWA TYLNIA:

• właściwe przedłużenie t. podkolanowej

• zaopatruje zginacze goleni, mięśnie strzałkowe, obie kości goleni

• tętnice stopy:

• T. GRZBIETOWA

• wyczuwalne tętno

• od t. piszczelowej przedniej

• TT. PODESZWY

• od t. piszczelowej tylnej

• Żyły krążenia małego:

• obu stronnie wychodzą z wnęki płuca, przenikają przez osierdzie i uchodzą do lewego przedsionka

• BRAK ZASTAWEK

• Żyły krążenia dużego:

• ŻYŁA GŁÓWNA GÓRNA: Vena cava superior

• w śródpiersiu

• powstaje ze zlania:

• żż. ramienno- głowowych

• ż. nieparzystej

• zbiera krew z:

• kończyny górnej, głowy i szyi

• klp, piersiowego odcinka kręgosłupa

• ŻYŁA GŁÓWNA DOLNA: Vena cava inferior

• połozona na tylnej ścianie brzucha

• powstaje ze zlania:














• zbiera krew z :

• kończyny dolnej

• miednicy

• Żyły głowy i szyi

• tworzą trzy zespoły:

• żyły mózgowia, opony twardej oraz ściany kostnej

• żyły powierzchowne głowy i szyi

• żyły głębokie głowy i szyi

• Żyły kończyny górnej:

• żyły powierzchniowe (skórne)

• tworzą sieci o dużych oczkach gęstniejących w kierunku dłoni

• żyły głębokie:

• towarzyszące tętnicom

• ŻYŁA ODPROMIENIOWA Vena cephalica

• można w nią wykonywać iniekcje

• powstaje z łuku żylnego śródręcza i żyły odpromieniowej kciuka

• ŻYŁA ODŁOKCIOWA Vena basilica

• można w nią wykonywać iniekcje

• powstaje z połączenia łuku żylnego grzbietowego śródręcza z żyłą odłokciową małego palca

• ŻYŁA POŚRODKOWA ŁOKCIA:

• można w nią wykonywać iniekcje

• Żyły klatki piersiowej

• zalicza się:

• żyłę główną górną

• żż. ramienno- głowowe

• układ żył nieparzystych

• żyły skórne tułowia

• ŻYŁA GŁÓWNA GÓRNA: Vena cava superior

• nieparzysta

• zbiera krew z nadprzeponowej połowy ciała

• głowa i szyja

• kończyna górna

• klp

• położona w śródpiersiu przednim

• BRAK ZASTAWEK

• ŻYŁA RAMIENNO- GŁOWOWA

• parzysta

• przyjmuje naczynia żylne kończyny górnej oraz głowy i szyi

• położona w górnej części klp u podstawy szyi

• Żyły kręgosłupa:

• tworzą gęste sploty naczyń położonych wzdłuż całej jego długości

• sploty żylne zewnętrzne i wewnętrzne

21. Żyły kończyny dolnej:

• żyły głębokie:

• ŻYŁA UDOWA:

• zbiera krew z dolnej połowy przedniej ściany brzucha

• ŻYŁA PODKOLANOWA

• powstaje ze zlania się żył piszczelowych

• żyły powierzchowne:

• żyła odpiszczelowa: Vena saphena magna

• możliwość wykonania iniekcji

• główny pień żylny kończyny dolnej

• od stopy wzdłuż przyśrodkowej powierzchni goleni i kolana oraz powierzchni przednio przyśrodkowej uda

• tzw. „ŻYŁA ŻYLAKÓW”

• żyła odstrzałkowa Vena saphena parva

• biegnie na tylnej powierzchni goleni

• Żyły brzucha i miednicy:

• ŻYŁA GŁÓWNA DOLNA Vena cava interior

• pień zbiorczy, do którego uchodzą żyły kończyn dolnych oraz żyły brzucha i miednicy

• krew z podprzeponowej części ciała

• powstaje ze zlania tt. biodrowych wspólnych

• dopływy:




• żż. przeponowe dolne

• żż. wątrobowe

• żż. lędźwiowe

• żż. nerkowe

• ż. nadnerczowa prawa

• ż. jądrowa prawa/ ż. jajnikowa prawa




• ŻŻ. BIODROWE WSPÓLNE Vena iliaca communis

• powstają ze zlania ż. biodrowej zewnętrznej i wewnętrznej

• zlewają się w żyłę główną dolną

• 
  
  ŻŻ. BIODROWE ZEWNĘTRZNE

• ŻŻ. BIODROWE WEWNĘTRZNE

• Ż. WROTNA

• sprowadza do wątroby krew z nieparzystych narządów jamy brzusznej

• zbiera krew z:

• przewodu pokarmowego

• od żołądka po odbytnice (włącznie)

• śledziony, trzustki, pęcherzyka żółciowego

• tworzy UKŁAD WROTNY

• układ utworzony przez naczynie u obu swych końców przechodzące w sieć naczyń włosowatych

• żyły układu bez zastawek

• układ wrotny powstaje z trzech dopływów:

• ż. krezkowej górnej

• ż. krezkowej dolnej

• ż. śledzionowej




na wysokości Th₅- Th₉ na wysokości 5 do 9 kręgu piersiowego

klp klatka piersiowa

tt. tętnice (liczba mnoga), ttętnica (liczba pojedyńcza)

Anatomia pielęgniarstwo: Serce i układ krążenia

17

Gładkie ściany

OSIERDZIE

NASIERDZIE

(blaszka trzewna- surowicza)

blaszka ścienna

pomiędzy obiema blaszkami znajdują się JAMA OSIERDZIA Cavum pericardii

z ok. 10ml płynu

ż. biodrowa zewnętrzna

ż. biodrowa wewnętrzna

żż. biodrowe wspólne

żyła główna dolna

zbierają krew z kończyn i miednicy

---