Organ państwowy
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Organ państwowy - odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie przepisów prawa, działająca w imieniu i na rzecz państwa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej.
Organ państwa - osoba bądź zespół ludzi upoważnionych do wykonywania określonych czynności w imieniu państwa. Od organu państwa należy odróżnić urzędy, pełniące funkcje pomocnicze w stosunku do organów państwa (np. minister spraw zagranicznych jest organem państwa, natomiast Ministerstwo Spraw Zagranicznych to urząd.
Organ państwa to organ działający w imieniu państwa i na jego rzecz, utożsamiający się z nim w każdym działaniu publicznym, a więc przez organ państwa należy rozumieć osobę (organ monokratyczny) lub grupę osób (kolegialny), działający na podstawie i w oparciu o właściwe przepisy prawa i utworzony w oparciu o nie (zawarte w aktach ustawowych), zdolny do podejmowania działań władczych oraz charakteryzujący się swoistymi formami działania, wyposażony w odpowiednie cechy organizacyjno-personalne i kompetencyjne.
Jeśli chodzi o pierwszą cechę, to stwierdza się, że organ państwowy to zawsze osoba (lub grupa osób) wyodrębniona na podstawie norm organizacyjnych i stanowiąca część szeroko pojętego aparatu państwowego. Normy prawne muszą określać sposób powoływania i odwoływania, a także założenia dotyczące trybu pracy danego organu. Łączy się z tym potrzeba przydzielenia organowi pewnej grupy osób i środków materialnych, wspomagających jego działalność (czyli urzędu).
Aspekt kompetencyjny dotyczy konieczności określenia zadań danego organu i przyznania mu uprawnień służących realizacji tych zadań. Kompetencja oznacza możliwość dokonywania czynności, które rodzą skutki prawne w postaci konkretnych obowiązków po stronie określonych podmiotów. Szczególny charakter kompetencji organów państwowych polega na tym, że oznaczają one nie tylko uprawnienie organu państwa do podejmowania konkretnych działań; w pewnych sytuacjach normy prawne mogą zobowiązywać do korzystania z kompetencji. Kompetencja może mieć zatem charakter zarówno uprawnienia, jak i równocześnie - obowiązku. W demokratycznym państwie prawnym kompetencje organu państwowego wynikać mogą jedynie z przepisów prawa i muszą znajdować swoją bezpośrednią lub pośrednią legitymację w woli narodu jako suwerena. Organ państwa powinien przy tym mieć zapewnioną możliwość korzystania ze środków o charakterze władczym, wynikających z władzy zwierzchniej państwa (imperium), łącznie z możliwością posłużenia się przymusem państwowym.
Można wyróżnić dokonując odpowiedniego podziału, kilka rodzajów organów państwa. Rozróżnia się organy państwa ;
naczelne,
centralne
i terenowe.
Można też klasyfikować je wg trójpodziału władz państwowych:
organy władzy ustawodawczej
, wykonawczej
i sądowniczej,
a także dodatkowo organy kontroli państwowej i ochrony prawa.
Warunkiem pozwalającym na wyodrębnienie wskazanych czterech grup organów są: zasady ich organizacji, tryb funkcjonowania, struktura wewnętrzna i charakter stosunków występujących między tymi organami.
Konstytucja (od łac. constituo,-ere - urządzać, ustanawiać, regulować) - akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.
W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno - gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.
Podręczniki prawnicze określają konstytucję jako ustawę zasadniczą charakteryzującą się specjalnym, wyjątkowym procederem jej zmieniania (wg art 235). Na straży konstytucji stoi głowa państwa, często nad jej przestrzeganiem czuwa specjalny trybunał. Konstytucja jest najwyższym aktem normatywnym. Za pierwszą historycznie uznaje się konstytucję USA (17 września 1787) - choć do tej roli pretenduje też Konstytucja Korsyki z 1755. Drugą (lub też trzecią, w zależności od stosunku do Konstytucji Korsyki) na świecie, a pierwszą (lub też drugą, w zależności od stosunku do Konstytucji Korsyki) w Europie jest Konstytucja 3 Maja z 1791.
Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział ze względu na:
formę - pisane (formalne) i niepisane (materialne);
treść - pełne i niepełne, tzw. małe konstytucje;
procedurę powstawania - uchwalane i oktrojowane;
sposób zmiany - sztywne i elastyczne;
okres obowiązywania - stałe i czasowe (w zależności od okresu obowiązywania).
Dodatkowo stosuje się podział na konstytucje proste i złożone (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - najważniejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku. Ogłoszony w Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, wszedł w życie 17 października 1997. Konstytucja złożona jest z preambuły i 13 rozdziałów, w tym 243 artykułów.
Główne zasady Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:
zasada suwerenności narodu
zasada suwerenności i niepodległości RP
zasada legalizmu
zasada pomocniczości
zasada społecznej gospodarki rynkowej
zasada republikańskiej formy państwa (nazwa: Rzeczpospolita)
zasada reprezentacji politycznej
zasada demokratycznego państwa prawa
zasada podziału i równowagi władzy
zasada pluralizmu społecznego
zasada zrównoważonego rozwoju
zasada sprawiedliwości społecznej
Trójpodział władzy
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Trójpodział władzy to podział sfer funkcjonowania państwa, spopularyzowany przez francuskiego myśliciela oświecenia, Monteskiusza. Monteskiusz nie był twórcą koncepcji trójpodziału władzy, a więc mówienie o "monteskiuszowskim trójpodziale władz" jest błędem. Problemem rozdziału władz filozofowie zajmowali się co najmniej od czasów koncepcji Marsyliusza z Padwy, o ustroju mieszanym (rządach mieszanych) i suwerenności ludu, które to koncepcje miały duży wpływ na poglądy Monteskiusza.
Wedle założeń Monteskiusza władza dzieliła się na:
władzę ustawodawczą stanowioną przez parlament za pomocą uchwał, które tworzą prawo,
władzę wykonawczą będącą w rękach króla/monarchy/prezydenta lub rządu, który wprowadza prawo w życie,
władzę sądowniczą sprawowana przez sądy i trybunały, wydające wyroki na podstawie obowiązującego prawa.
Wszystkie trzy rodzaje władzy powinny być równorzędne, niezależne od siebie i jednocześnie nawzajem się kontrolować. Dzięki temu państwo funkcjonuje bez zakłóceń. Powierzenie całej władzy jednej osobie lub instytucji prowadzi do nadużyć. Trójpodział zyskał uznanie jeszcze w XVIII w. Obecnie jest to najbardziej rozpowszechniony system sprawowania władzy na świecie. Polska też znajduje sie w strefie trójpodziału władzy. Mimo, że koncepcja trójpodziału władzy jest dominująca, należy pamiętać, że nie da się wszystkich organów administracji/władzy państwowej zakwalifikować do jednego z trzech elementów tegoż podziału, bowiem takich organów jak np. NIK bądź Rzecznik Praw Dziecka nie da się "przypisać" do władzy ustawodawczej, wykonawczej czy sądowniczej.
Sejm - od końca XIV w. najwyższy organ władzy ustawodawczej w Polsce.
W III Rzeczypospolitej Sejm stanowi pierwszą izbę polskiego parlamentu. Składa się on z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym (wybory pięcioprzymiotnikowe). Kadencja Sejmu, zgodnie z Konstytucją, trwa 4 lata; biegnie od dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.
Obecny Sejm obraduje ciągle, jego obrady są jawne (transmitowane przez radio i telewizję). Do pomocy w jego działaniu powołana jest Kancelaria Sejmu.
Organy Sejmu
Marszałek Sejmu
Prezydium Sejmu
Konwent Seniorów
Komisje sejmowe
Marszałek Sejmu w Polsce jest najważniejszym przedstawicielem izby niższej parlamentu, stoi na straży praw i godności Sejmu RP i kieruje jego pracami. Według ważności urzędów w Polsce, druga osoba w państwie.
Wybór
Wybierany jest spośród posłów na początku kadencji Sejmu. Kandydaturę zgłosić może grupa 15 posłów, a wyboru dokonuje się większością bezwzględną głosów. Po wyborze Marszałka dokonuje się wyboru jego zastępców - wicemarszałków.
Zadania
reprezentuje Sejm,
zwołuje posiedzenia Sejmu,
przewodniczy obradom Sejmu i Zgromadzenia Narodowego,
czuwa nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów,
kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom,
zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom,
nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym oraz wnioskom organów państwa skierowanym do Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu,
załatwia sprawy z zakresu stosunków Sejmu z parlamentami innych krajów,
sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Sejmu oraz wydaje stosowne zarządzenia porządkowe, w tym o użyciu w razie konieczności Straży Marszałkowskiej,
nadaje, w drodze zarządzenia, statut Kancelarii Sejmu,
ustala projekt budżetu Kancelarii Sejmu,
powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Sejmu,
wyznacza termin wyborów prezydenckich,
w przypadku śmierci Prezydenta Rzeczypospolitej, zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej, stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze, uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej, wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej (w razie braku możliwości podjęcia przez niego obowiązków przechodzą one na ręce Marszałka Senatu),
w porozumieniu z odpowiednimi organami władzy powołuje:
szefa Kancelarii Sejmu i jego zastępców,
zastępcę Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych,
wiceprezesów i członków kolegium Najwyższej Izby Kontroli,
Głównego Inspektora Pracy i jego zastępcę,
Radę Ochrony Pracy,
kierownika Krajowego Biura Wyborczego.
Marszałek i Wicemarszałkowie VI Kadencji
Marszałek:
Bronisław Komorowski (Platforma Obywatelska)
Wicemarszałkowie:
Stefan Niesiołowski (Platforma Obywatelska)
Krzysztof Putra (Prawo i Sprawiedliwość)
Jarosław Kalinowski (Polskie Stronnictwo Ludowe)
Jerzy Szmajdziński (Klub Poselski Lewica, SLD)
Prezydium Sejmu
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Prezydium Sejmu - naczelny organ kierowniczy Sejmu. W skład Prezydium Sejmu wchodzi Marszałek Sejmu wraz z wicemarszałkami.
Do funkcji Prezydium Sejmu należą:
ustalanie planu pracy Sejmu
przygotowywanie wykładni Regulaminu Izby
ustalanie zasad doradztwa naukowego i ekspertyz
zajmowanie się kwestiami prawnymi posłów
przekazywanie poszczególnym komisjom sejmowym odpowiednich spraw do rozpatrzenia
Liczba wicemarszałków nie jest z góry określona.
III Rzeczpospolita
Prezydium VI kadencji Sejmu od 5 listopada 2007:
Marszałek Sejmu
Bronisław Komorowski (PO) od 5 listopada 2007
Wicemarszałkowie od 6 listopada 2007:
Stefan Niesiołowski (PO)
Krzysztof Putra (PiS)
Jerzy Szmajdziński (Klub Poselski Lewica, SLD)
Jarosław Kalinowski (PSL)
Konwent Seniorów
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Konwent Seniorów (łac. conventus - zgromadzenie, senior - starszy)
W Sejmie RP, to organ zapewniający współdziałanie klubów poselskich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu. W jego skład wchodzą: Marszałek Sejmu, wicemarszałkowie, przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów parlamentarnych reprezentujących co najmniej 15 posłów oraz kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą. W posiedzeniach Konwentu Seniorów bierze udział z głosem doradczym także Szef Kancelarii Sejmu, a z inicjatywy Marszałka bądź na wniosek członków Konwentu na posiedzenie mogą zostać zaproszone również inne osoby. Konwent Seniorów jest zwoływany przez Marszałka Sejmu, by zaopiniować m.in. projekty planów prac Sejmu, projekty porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu i ich terminy, wnioski co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego posiedzenia Sejmu, wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów, zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu lub inne sprawy przekazane przez Marszałka lub Prezydium Sejmu.
Komisje sejmowe
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Komisje sejmowe są organami Sejmu:
powołanymi do rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu,
wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu
kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawą:
Zgodnie z Art.110 Konstytucji można wyróżnić dwa rodzaje komisji sejmowych: komisje stałe i komisje nadzwyczajne - czyli takie, które są powoływane przez Sejm i mają dokładnie określone: cel, zasady i tryb działania. Specjalnym rodzajem komisji nadzwyczajnej jest sejmowa komisja śledcza.
Skład osobowy poszczególnych komisji jest wybierany przez Sejm na wniosek Prezydium Sejmu po zasięgniętej uprzednio opinii Konwentu Seniorów.
Pierwsze posiedzenie komisji zwołuje i prowadzi Marszałek Sejmu - na posiedzeniu tym komisja wybiera ze swego grona prezydium komisji w składzie: przewodniczący oraz zastępcy przewodniczącego. Członkowie prezydium są powoływani i odwoływani przez komisję głosowaniu jawnym, zwykłą większością głosów.
Funkcje i uprawnienia Sejmu
Funkcja ustrojotwórcza i ustawodawcza
ustanawianie ustroju państwa
stanowienie prawa przez uchwalanie ustaw (w tym budżetu państwa) oraz uchwał
określanie podstawowych kierunków działalności państwa
Funkcja kreacyjna
powoływanie na stanowiska i zatwierdzanie składu rządu
w szczególnym wypadku - prawo do samodzielnego powołania rządu (w przypadku uchwalenia wotum nieufności)
wybór i powoływanie na stanowiska:
zastępcy przewodniczącego i członków Trybunału Stanu
sędziów Trybunału Konstytucyjnego
członków Krajowej Rady Sądownictwa (spośród posłów)
członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Polityki Pieniężnej
Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka
prezesów Najwyższej Izby Kontroli, Narodowego Banku Polskiego
Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych
prezesa i członków kolegium Instytutu Pamięci Narodowej
powoływanie osób na niektóre inne stanowiska państwowe przez Marszałka Sejmu w porozumieniu z odpowiednimi organami (zobacz: Marszałek Sejmu)
Funkcja kontrolna
wotum nieufności wobec rządu lub konkretnego ministra
absolutorium budżetowe
zapytanie poselskie i interpelacje skierowane do członków rządu, prezesa NIK lub NBP (osoby, do których skierowane są zapytania i interpelacje mają 21 dni na odpowiedź)
kontrola nad działalnością samorządu terytorialnego (art. 171 konstytucji):
- kontrola pośrednia - wykonywanie nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego przez Prezesa Rady Ministrów, - kontrola bezpośrednia, gdy na wniosek Prezesa Rady Ministrów Sejm ocenia, czy organ stanowiący samorządu terytorialnego "rażąco narusza Konstytucję lub ustawy"
Senat Rzeczypospolitej Polskiej
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
|
Prawo |
Konstytucja |
Władza wykonawcza |
Prezydent Lech Kaczyński |
Władza ustawodawcza |
Sejm |
Władza sądownicza |
Sąd Najwyższy |
Samorząd terytorialny |
Samorząd w Polsce |
Kluby parlamentarne |
PO PiS Lewica PSL |
Wybory |
Wybory w Polsce (od 1989):
prezydenckie: |
Senat Rzeczypospolitej Polskiej - organ władzy ustawodawczej, druga izba polskiego parlamentu. Składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych (w systemie większości względnej) na 4-letnią kadencję, rozpoczynającą się i kończącą wraz z kadencją Sejmu (jeśli kadencja Sejmu zostanie skrócona, skróceniu ulega także kadencja Senatu). W przypadku wygaśnięcia mandatu Prezydent RP zarządza wybory uzupełniające.
Organy senatu
Marszałek Senatu
Prezydium Senatu
Konwent Seniorów
Komisje Senatu
Marszałek Senatu w Polsce, stoi na straży praw i godności Senatu Rzeczypospolitej.
Zadania Marszałka Senatu
reprezentuje Senat,
zwołuje Konwent Seniorów,
przewodniczy obradom Senatu,
udziela głosu senatorom i przeprowadza głosowanie nad uchwałą,
kieruje pracami Prezydium Senatu,
przewodniczy obradom Konwentu Seniorów,
ustala projekt budżetu Kancelarii Senatu i nadzoruje jego wykonanie,
sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Senatu,
pełni również państwowe funkcje reprezentacyjne,
przejmuje obowiązki Prezydenta RP w przypadku, gdy nie może ich wykonywać Marszałek Sejmu.
Obecny Marszałek
Obecnie Marszałkiem Senatu (VII kadencji) jest Bogdan Borusewicz (niezależny, wybrany do Senatu RP z list Platformy Obywatelskiej)
Prezydium Senatu, organ Senatu. Do jego obowiązków należy dokonywanie interpretacji regulaminu Senatu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, zlecanie komisjom senackim rozpatrzenie spraw w danym zakresie, ustala zasady organizowania doradztwa naukowego na rzecz Senatu i jego organów, powołuje doradców oraz korzystania z ich opinii i ekspertyz, czuwa nad wykonywaniem przez senatorów ich obowiązków wynikających z regulaminu, opiniuje sprawy wniesione przez marszałka senatu, podejmuje inne czynności wynikające z regulaminu Senatu.
W skład Prezydium Senatu wchodzi Marszałek Senatu wraz z wicemarszałkami.
Obecny skład Prezydium Senatu VII kadencji od 5 listopada 2007
Marszałek
Bogdan Borusewicz (niezależny)
Wicemarszałkowie od 5 listopada 2007
Krystyna Bochenek (PO)
Marek Ziółkowski (PO)
Zbigniew Romaszewski (PiS) od 28 listopada 2007
Konwent Seniorów
W Senacie RP, to organ zapewniający współdziałanie klubów senackich i kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu. W jego skład wchodzą: Marszałek Senatu, wicemarszałkowie oraz senatorowie - przedstawiciele klubów senackich oraz klubów parlamentarnych jeżeli skupiają co najmniej 7 senatorów. W posiedzeniach biorą udział z głosem doradczym Szef Kancelarii Senatu oraz osoby zaproszone przez Marszałka. Konwent Seniorów jest zwoływany przez Marszałka Senatu i wykonuje swoje zadania poprzez opiniowanie projektów porządku obrad Senatu, opiniowanie planu pracy oraz wypowiadanie się w sprawie terminów posiedzeń Senatu, wskazywanie potrzebnych inicjatyw ustawodawczych i rozpatrywanie oraz przedstawianie wniosków w sprawie sposobu prowadzenia dyskusji lub obrad Senatu.
Komisja senacka, komisja parlamentarna powoływana przez Senat, w celu rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Senatu oraz wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Senat, Marszałka Senatu lub Prezydium Senatu.
Inicjatywa ustawodawcza
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Inicjatywa ustawodawcza to uprawnienie do przedkładania władzy ustawodawczej projektów aktów normatywnych. Z reguły krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia projektu określany jest w konstytucji, rzadziej w ustawach zwykłych. Niektóre apsekty prawa inicjatywy ustawodawczej mogą być określane także w regulaminach parlamentarnych lub wynikać ze zwyczaju.
Inicjatywa ustawodawcza zazwyczaj przysługuje rządowi oraz członkom parlamentu.
Inicjatywa ustawodawcza w Polsce
W Polsce, na mocy art. 118 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje:
Senatowi
Prezydentowi RP
Radzie Ministrów (rządowi)
posłom, przy czym Regulamin Sejmu wymaga, by projekt był zgłoszony przez grupę 15 posłów lub stałą komisję sejmową
grupie 100 tysięcy obywateli - tzw. inicjatywa ludowa.
Podmiotowe ograniczenie inicjatywy ustawodawczej odnosi się do:
projektu ustawy budżetowej oraz projektów ustaw bezpośrednio wyznaczających sytuację finansów państwowych - inicjatywę posiada wyłącznie Rada Ministrów (art. 221 Konstytucji)
projektu ustawy o zmianie konstytucji - inicjatywa przysługuje grupie obejmującej co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senatowi oraz prezydentowi (art. 235 ust.1)
Kontrola parlamentarna
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Kontrola parlamentarna - sprawowanie przez parlament kontroli nad działalnością innych organów państwowych.
Kontrola może być przeprowadzana pod kątem:
legalności działania (zgodności z prawem)
celowości (jakości, skuteczności).
Sprawowana jest bądź przez cały parlament (jego izby), bądź przez wyspecjalizowane, podległe parlamentowi organy (komisje lub pojedynczych parlamentarzystów). Instrumentem działania komisji sejmowych są dezyderaty i opinie, posłowie posiadają prawo interpelacji (dotyczących spraw o charakterze zasadniczym) i zapytań (w celu uzyskania informacji o aktualnych problemach polityki państwa). Wyspecjalizowanym organem kontrolnym podległym Sejmowi jest w Polsce Najwyższa Izba Kontroli, której Sejm może zlecać przeprowadzenie kontroli.
Kontrola parlamentarna dotyczy głównie rządu, zasadniczym jej instrumentem jest absolutorium - udzielenie go przez Sejm oznacza formalnie pozytywną ocenę wykonania ustawy budżetowej. W bardzo ograniczonym stopniu kontroli podlega prezydent - ocenie podlegać może przestrzeganie przez prezydenta konstytucji i innych ustaw, parlament nie może jednak ingerować w prowadzoną przez prezydenta politykę (wyjątek stanowi tu obowiązek uzyskania zgody na ratyfikację niektórych ważniejszych umów).
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Kontrola_parlamentarna"
Zgromadzenie Narodowe - forma wspólnych obrad obu izb parlamentarnych: Sejmu i Senatu.
Nie są Zgromadzeniem Narodowym wspólne posiedzenia Sejmu i Senatu zwoływane w innych przypadkach, np. z okazji wizyt szefów państw.
Obrady Zgromadzenia Narodowego zwołuje Marszałek Sejmu w drodze postanowienia. Obradom Zgromadzenia Narodowego przewodniczy Marszałek Sejmu, a w jego zastępstwie Marszałek Senatu. Parlamentarzyści podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi (brak rozróżnienia na posłów i senatorów). Zgromadzenie nie ma określonego harmonogramu posiedzeń, działa jednak na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu; jest zwoływane jedynie do wypełnienia którejś z kompetencji określonych w Konstytucji:
przyjęcia przysięgi prezydenckiej (art. 130 Konstytucji),
uznania trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia (głosami 2/3 ustawowej liczby parlamentarzystów - art. 131 ust. 2 pkt 4 Konstytucji),
postawienia prezydenta RP w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (wniosek 140 członków Zgromadzenia, do podjęcia uchwały głosami 2/3 głosów - art. 145 ust. 2 Konstytucji),
wysłuchania orędzia prezydenta RP skierowanego do Zgromadzenia Narodowego (art. 140 Konstytucji), bez możliwości debaty.
Wszystkie obecne kompetencje dotyczą urzędu Prezydenta RP, jednak w latach 1992-1997 Zgromadzenie Narodowe miało dodatkowo kompetencję uchwalenia Konstytucji.
Wprowadzone ponownie do polskiego systemu organów władzy w 1989 r., Zgromadzenie Narodowe dokonało w dniu 19 lipca 1989 r. wyboru jedynego prezydenta PRL.
Posiedzenia Zgromadzenia Narodowego [edytuj]
19 lipca 1989 - celem wybrania Prezydenta PRL i odebrania od niego przysięgi
22 grudnia 1990 - celem odebrania przysięgi od Prezydenta RP
23 kwietnia 1992 - celem uchwalenia ustawy konstytucyjnej
17 października 1992 - celem uchwalenia ustawy konstytucyjnej
23 grudnia 1995 - celem odebrania przysięgi od Prezydenta RP
2 kwietnia 1997 - celem uchwalenia Konstytucji RP
23 grudnia 2000 - celem odebrania przysięgi od Prezydenta RP
23 grudnia 2005 - celem odebrania przysięgi od Prezydenta RP
Wspólne posiedzenia Sejmu i Senatu [edytuj]
Wspólne posiedzenia Sejmu i Senatu, zwane również zgromadzeniem posłów i senatorów. Zwoływane są przez marszałków obu izb w szczególnych okolicznościach. Nie przysługują im kompetencje konstytucyjne Zgromadzenia Narodowego.
Niektóre posiedzenia:
11 czerwca 1999 - celem wysłuchania przemówienia papieża Jana Pawła II
2000 - celem wysłuchania przemówienia prezydenta Francji Jacquesa Chiracka
6 kwietnia 2005 - celem uczczeniu pamięci papieża Jana Pawła II
28 maja 2008 - celem wysłuchania przemówienia prezydenta Francji Nicolas Sarkozy'ego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Z Wikipedii
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej - zgodnie z Konstytucją, najwyższy przedstawiciel polskich władz, gwarant ciągłości władzy państwowej, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, czuwa nad przestrzeganiem postanowień i zapisów Konstytucji, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej istnieje nieprzerwanie od 1922, po 1939 depozytariuszami tego urzędu byli prezydenci Polski na Uchodźstwie w Londynie. W Polsce Ludowej urząd ten powołano w 1947 i istniał do 1952. W 1989 został przywrócony na skutek porozumień Okrągłego Stołu. Ponieważ ówczesna oficjalna nazwa państwa brzmiała: Polska Rzeczpospolita Ludowa, wybrano jedynego w historii prezydenta PRL. W 1990 nastąpiło przekazanie insygniów prezydenckich II Rzeczypospolitej przez Ryszarda Kaczorowskiego, ostatniego prezydenta na Uchodźstwie nowo wybranemu prezydentowi III Rzeczypospolitej Lechowi Wałęsie.
Od 23 grudnia 2005 roku Prezydentem RP jest Lech Kaczyński.
Kadencja
Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz. Kadencja prezydenta rozpoczyna się w dniu złożenia przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym według roty wyznaczonej w Konstytucji. Nowo wybrany prezydent-elekt obejmuje urząd w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej. Przed 9 czerwca 2000 prezydent elekt obejmował urząd nazajutrz po ostatnim dniu kadencji ustępującego prezydenta.
Uprawnienia Prezydenta RP
Uprawnienia Prezydenta są ściśle określone w V rozdziale Konstytucji RP. Prezydent:
podpisuje ustawy uchwalone przez Sejm i Senat; ma prawo skierowania ich do Trybunału Konstytucyjnego lub z powrotem do Sejmu (tzw. weto, wtedy ustawa musi być ponownie uchwalona większością 3/5 głosów)
ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
mianuje i odwołuje ambasadorów i innych przedstawicieli Polski w innych państwach oraz organizacjach międzynarodowych
przyjmuje listy uwierzytelniające przedstawicieli innych państw i organizacji międzynarodowych a także odwołuje ich
jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, mianuje szefa sztabu generalnego i dowódców poszczególnych rodzajów sił zbrojnych
w czasie wojny na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych oraz odwołuje go
nadaje stopnie wojskowe (na wniosek ministra obrony narodowej)
nadaje tytuły naukowe profesora oraz profesora sztuki (na wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów)
nadaje obywatelstwo polskie
nadaje ordery i odznaczenia państwowe
stosuje prawo łaski
wydaje rozporządzenia, postanowienia i zarządzenia, choć niektóre wymagają kontrasygnaty premiera
ma prawo zwołania Rady Gabinetowej
może zwracać się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego
jest z racji urzędu wielkim mistrzem Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski oraz ich kawalerem
ma prawo inicjatywy ustawodawczej
desygnuje kandydata na Prezesa Rady Ministrów
powołuje Prezesa Rady Ministrów, a także przyjmuje jego dymisję
na wniosek Prezesa Rady Ministrów dokonuje zmian w składzie rządu
powołuje członków KRRiT
ma prawo skrócenia kadencji sejmu w dwóch określonych przez konstytucję sytuacjach (gdy nie powiodą się trzy kolejne próby powołania rządu i w przypadku gdy projekt ustawy budżetowej nie zostanie mu przekazany do podpisania w przeciągu 4 miesięcy od złożenia go w Sejmie)
wyznacza marszałków seniorów
zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu i Senatu
zarządza wybory do Sejmu i Senatu
za zgodą Senatu może rozpisać referendum
powołuje sędziów
Akty prawne Prezydenta RP
Prezydent Rzeczypospolitej wydaje rozporządzenia i zarządzenia w wypadkach przewidzianych ustawami i Konstytucją zaś w zakresie swoich prerogatyw konstytucyjnych wydaje postanowienia publikowane w Monitorze Polskim.
Przysięga prezydencka
Zgodnie z artykułem 130. Konstytucji RP prezydent obejmuje urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego przysięgi następującej treści:
Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem.
Przysięga może być złożona z dodaniem zdania:
Tak mi dopomóż Bóg.
Opróżnienie urzędu
Zobacz więcej w osobnym artykule: Pełniący obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Urzędowanie Prezydenta RP kończy się wskutek upływu kadencji; tym niemniej opróżnienie urzędu może nastąpić w wyniku rezygnacji, śmierci bądź złożenia z urzędu:
pierwszy Prezydent RP, Gabriel Narutowicz, został zamordowany 16 grudnia 1922 roku, w tydzień po objęciu urzędu,
Stanisław Wojciechowski ustąpił z urzędu (ściślej: zmuszony do rezygnacji) w roku 1926 na skutek zamachu majowego, przeprowadzonego przez marszałka Józefa Piłsudskiego,
Ignacy Mościcki ustąpił z urzędu (1939; internowany w Rumunii, wyznaczył następcę zgodnie z przepisami Konstytucji kwietniowej),
prezydenci RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz i Kazimierz Sabbat zmarli pełniąc obowiązki,
Prezydent RP, Wojciech Jaruzelski, zgodził się na skrócenie swojej kadencji,
23 grudnia 1995 przez blisko 13 godzin, od północy do czasu zaprzysiężenia prezydenta-elekta Aleksandra Kwaśniewskiego urząd Prezydenta RP pozostawał nieobsadzony.
ostatni prezydent RP na uchodźstwie, Ryszard Kaczorowski, w 1990 r. ustąpił z urzędu.
Prezydent może też zostać postawiony przed Trybunałem Stanu, jeżeli zdecyduje o tym Zgromadzenie Narodowe. Na czas procesu zostaje zawieszony a jego obowiązki pełni marszałek Sejmu. W wypadku usunięcia lub innych przyczyn odejścia ze stanowiska do czasu wyborów p.o. prezydenta zostaje właśnie marszałek.
Tryb usunięcia Prezydenta przez ZN jest następujący:
wniosek przynajmniej 140 członków ZN o podjęcie uchwały o postawieniu Prezydenta przed Trybunałem Stanu
rozpatrzenie wniosku przez ZN
głosowanie:
jeżeli projekt uchwały zostanie przyjęty większością kwalifikowaną 2/3 głosów członków ZN, Prezydent zostaje postawiony w stan oskarżenia
wraz z przyjęciem uchwały sprawowanie urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej ulega zawieszeniu
obowiązki Prezydenta od momentu podjęcia uchwały przez ZN sprawuje Marszałek Sejmu, a gdy ten nie może - Marszałek Senatu
Byli prezydenci RP
Zgodnie z Ustawą z dnia 30 maja 1996 r. o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 75, poz. 35 i z 1998 r. Nr 160, poz. 1065) byłym prezydentom RP po odejściu z urzędu przysługują dożywotnio emerytura i pieniądze na prowadzenie biura oraz ochrona osobista Biura Ochrony Rządu (na terenie Polski). Uczestniczą też tradycyjnie w różnych państwowych uroczystościach i są często patronami lub gośćmi honorowymi wielu wydarzeń i imprez. Ponadto mogą dożywotnio, wraz z członkami najbliższej rodziny, korzystać z państwowych lecznic i innych przywilejów.
Obecnie żyje czterech byłych prezydentów:
Prezydent RP na uchodźstwie
Ryszard Kaczorowski
PRL / III RP
Wojciech Jaruzelski
III RP
Lech Wałęsa
Aleksander Kwaśniewski
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Zgromadzenie_Narodowe_w_Polsce"
Wybory prezydenckie w Polsce
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Wybory prezydenckie - wybory prezydenta odbywają się w Polsce co 5 lat, chyba że urząd zostanie opróżniony. Ta sama osoba może sprawować urząd prezydenta jedynie przez dwie kadencje. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, którzy ukończyli 35 lat, nie są pozbawieni praw wyborczych do Sejmu i zbiorą przynajmniej 100 tysięcy podpisów osób popierających ich kandydaturę. Czynne prawo wyborcze posiadają wszyscy obywatele Polski, również ci zamieszkali na stałe za granicą (od 2000 roku mogą głosować również w drugiej turze).
Prezydentem zostaje ten kandydat, który otrzyma ponad połowę wszystkich ważnie oddanych głosów. Frekwencja wyborcza nie wpływa na ważność wyborów (trzeba dodać, iż w Polsce podczas wyborów prezydenckich jest ona najwyższa). W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej liczby głosów, dwa tygodnie później odbywa się II tura głosowania, w której uczestniczą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów z I tury.
Wybory prezydenckie przypadają w Polsce późną jesienią.
Konstytucja RP wyborom Prezydenta RP poświęca artykuły 127-130, gwarantując powszechne, równe, bezpośrednie i tajne głosowanie. Szczegółowe zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności określa ustawa z dnia z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544).
Czynne prawo wyborcze
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Czynne prawo wyborcze (prawo wybierania) - prawo przysługujące obywatelom, które zapewnia im możliwość udziału w głosowaniu i oddania głosu na swojego kandydata do organów przedstawicielskich państwa, do organów samorządu terytorialnego bądź w referendum.
W Polsce czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom polskim, którzy ukończyli 18 lat (najpóźniej w dniu głosowania), a którym prawo to nie zostało odebrane prawomocnym wyrokiem sądowym (pozbawienie praw publicznych) i nie są ubezwłasnowolnieni. Prawo to przysługuje także pełnoletnim obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej w wyborach do Parlamentu Europejskiego (pod warunkiem stałego zamieszkiwania w Polsce) oraz w wyborach do rad gmin (pod warunkiem stałego zamieszkiwania na obszarze gminy) - o ile nie zostali pozbawieni praw wyborczych w kraju pochodzenia.
Bierne prawo wyborcze
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Bierne prawo wyborcze - prawo do kandydowania. Przykładowo w Polsce bierne prawo wyborcze do Sejmu, czyli prawo bycia wybranym na posła, ma każdy obywatel polski mający prawo wybierania (czyli mający czynne prawo wyborcze), który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. W przypadku senatorów granica wieku jest wyższa i wynosi 30 lat. Wynika to z faktu, iż Senat z założenia ma być "izbą rozsądku", powinien zatem składać się z osób mających określone doświadczenie i wiedzę oraz obycie polityczne.
Cenzusy wiekowe obowiązujące w Polsce
do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw - 18 lat ukończone w dniu wyborów
do Sejmu - 21 lat
do Parlamentu Europejskiego - 21 lat
na urząd wójta, burmistrza i prezydenta miasta - 25 lat
do Senatu - 30 lat
na urząd prezydenta Rzeczypospolitej - 35 lat
W przypadku kandydata na radnego obowiązuje ponadto wymóg stałego zamieszkiwania na obszarze działania danej rady.
Prezydent - za naruszenie Konstytucji lub ustawy, ale też za przestępstwa pospolite i skarbowe. Odpowiedzialność ta ma charakter wyłączny (prezydent może być karany tylko przez Trybunał Stanu),
Prerogatywa (łac. praerogativa) - przywilej, uprawnienie wynikające z zajmowanego stanowiska.
W polskim prawie konstytucyjnym termin ten najczęściej odnosi się do wydawanych przez prezydenta aktów urzędowych, niewymagających dla swojej ważności podpisu prezesa Rady Ministrów (kontrasygnaty), w związku z czym nikt, nie ponosi za nie politycznej odpowiedzialności. Obecna konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej wylicza w art. 144 ust. 3 trzydzieści prerogatyw prezydenta.
art. 144 ust. 3
Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.
Przepis ust. 2 nie dotyczy:
1) zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,
2) zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,
3) skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,
4) inicjatywy ustawodawczej,
5) zarządzania referendum ogólnokrajowego,
6) podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,
7) zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
8) zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego,
9) wniosku do Trybunału Konstytucyjnego,
10) wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli,
11) desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów,
12) przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków,
13) wniosku do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów,
14) odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności,
15) zwoływania Rady Gabinetowej,
16) nadawania orderów i odznaczeń,
17) powoływania sędziów,
18) stosowania prawa łaski,
19) nadawania obywatelstwa polskiego i wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,
20) powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
21) powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego,
22) powoływania Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,
23) powoływania prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,
24) wniosku do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego,
25) powoływania członków Rady Polityki Pieniężnej,
26) powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego,
27) powoływania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
28) nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powoływania i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej,
29) wydawania zarządzeń na zasadach określonych w art. 93,
30) zrzeczenia się urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.
Rada Ministrów zwana popularnie rządem - organ kolegialny władzy wykonawczej w większości krajów, w których funkcjonuje parlamentarno-gabinetowy system polityczny. Przewodniczący rady ministrów jest zazwyczaj nazywany premierem (pierwszym ministrem), choć w niektórych krajach (np: Niemcy) jest tradycyjnie nazywany kanclerzem.
W krajach o systemie parlamentarno-gabinetowym rząd jest wyłaniany i odpowiedzialny przed parlamentem. W systemie prezydenckim pracami rządu kieruje prezydent lub osoba mianowana przez prezydenta wedle własnego uznania. W takim systemie rząd nie jest odpowiedzialny przed parlamentem, tylko przed prezydentem.
Rada Ministrów wg Konstytucji z 1997
Organizacja
Zgodnie z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani Wiceprezesi Rady Ministrów oraz przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Prezes oraz Wiceprezesi Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra lub przewodniczącego komitetu (art. 147 Konstytucji).
Organizację i tryb pracy Rady Ministrów reguluje Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz.U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199 ze zm.)
Kompetencje
Rada Ministrów:
prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1 Konstytucji),
kieruje administracją rządową (art. 146 ust. 3 Konstytucji),
w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, na podstawie art. 146 ust. 4 Konstytucji, w szczególności:
zapewnia wykonanie ustaw,
wydaje rozporządzenia,
koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
chroni interesy Skarbu Państwa,
uchwala projekt budżetu państwa,
kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
określa organizację i tryb swojej pracy.
Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych oraz samorządu terytorialnego (art. 146 ust. 2 Konstytucji).
Procedura utworzenia
Obowiązująca Konstytucja przewiduje następującą procedurę utworzenia rządu:
Wariant I
W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, tj. wskazuje osobę (zwykle wytypowaną wcześniej przez partię polityczną mającą większość w Sejmie lub koalicję partii), która otrzymuje misję sformowania rządu (art. 154 ust. 1 zd. 1 in principio Konstytucji).
Osoba desygnowana na Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni proponuje Prezydentowi skład Rady Ministrów (art. 154 ust. 1 zd. 1 in fine Konstytucji).
Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera przysięgę od nowo powołanej Rady Ministrów (art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji).
W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 154 ust. 2 Konstytucji).
Wariant II
W razie niepowołania Rady Ministrów w przedstawionym wyżej trybie lub nieudzielenia jej wotum zaufania przez Sejm, w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w art. 154 ust. 1 lub 2 Konstytucji, Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera od niej przysięgę (art. 154 ust. 3 Konstytucji).
Wariant III
W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Konstytucji Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę (art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji). (W praktyce ustrojowej, 11 czerwca 2004 roku, doszło uprzednio do desygnowania Prezesa Rady Ministrów na podstawie art. 154 ust. 1 zd. 1 Konstytucji.)
W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 155 ust. 1 zd. 2 Konstytucji).
W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w art. 155 ust. 1 zd. 2 Konstytucji, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory (art. 155 ust. 2 Konstytucji).
Zgodnie z art. 158 ust. 1 in fine Konstytucji, możliwe jest także powołanie nowej Rady Ministrów w trybie tzw. konstruktywnego votum nieufności. Sejm wyraża Radzie Ministrów votum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek złożony przez co najmniej 46 posłów, w którym imiennie powinien być wskazany kandydat na Prezesa Rady Ministrów. W sytuacji przyjęcia takiej uchwały przez Sejm, Prezydent ma obowiązek przyjąć dymisję Rady Ministrów i powołać wybranego przez Sejm Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych Ministrów.
Dymisja rządu
Prezydent przyjmuje dymisję Rady Ministrów:
na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu (art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji),
w razie niewyrażenia jej przez Sejm wotum zaufania w trybie art. 154 ust. 2 lub art. 155 ust. 1 Konstytucji),
w razie wyrażenia jej przez Sejm konstruktywnego wotum nieufności w trybie art. 158 ust. 1 Konstytucji (wówczas Sejm wybiera nowego Prezesa Rady Ministrów oraz na jego wniosek członków Rady Ministrów, których następnie powołuje Prezydent odbierając od nich przysięgę),
w razie rezygnacji Prezesa Rady Ministrów (art. 162 ust. 2 pkt 3 Konstytucji)
w razie śmierci Prezesa Rady Ministrów (interpretacja wyprowadzona z art. 147 ust. 1 Konstytucji).
Dyskusyjne jest, czy Prezydent powinien udzielić dymisji Radzie Ministrów - bez uprzedniego wniosku Prezesa Rady Ministrów po niekorzystnym dla rządu głosowaniu - w sytuacji nieudzielenia jej przez Sejm wotum zaufania w trybie art. 160 Konstytucji.
Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2, art. 154 ust. 3 zd. 2 lub art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji. Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji Rady Ministrów złożonej w trybie art. 162 ust. 2 pkt 3 Konstytucji (art. 162 ust. 4 Konstytucji). Zdarzyło się tak 6 maja 2005 kiedy prezydent Kwaśniewski nie przyjął dymisji drugiego rządu Marka Belki.
Przyjęcie dymisji Rady Ministrów jak i odmowa jej przyjęcia następuje postanowieniem Prezydenta RP publikowanym w Monitorze Polskim a wchodzącym w życie z chwilą podpisania.
Śmierć Prezesa Rady Ministrów
Obowiązujące przepisy ustrojowe nie regulują następstw prawnych śmierci urzędującego Prezesa Rady Ministrów.
Art. 6 ustawy o Radzie Ministrów z 1996 reguluje stan fizycznej nieobecności premiera na posiedzeniu rządu lub też jego czasową niemożność wykonywania obowiązków np. z powodu choroby. Wówczas z mocy prawa w Radą Ministrów kieruje jej wiceprezes wcześniej wyznaczony przez premiera lub jeden z ministrów, w wypadku gdy rząd funkcjonuje bez wicepremierów. Wiceprezes Rady Ministrów wykonuje, w imieniu Prezesa Rady Ministrów, zadania i kompetencje w zakresie powierzonym przez Prezesa Rady Ministrów.
Interpretacja wyprowadzona z art. 147 ust. 1 i 2 Konstytucji, który stwierdza, że Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów (i fakultatywnie wiceprezesów) pozwala na uzasadnić twierdzenie, że Rada Ministrów nie może formalnie istnieć bez Prezesa Rady Ministrów. Oznacza to, że śmierć premiera jest formalnym końcem rządu. Rodzi to stan nieprzewidziany przez polskie prawo konstytucyjne. W takim wypadku Prezydent RP jest zobligowany w trybie art. 154 konstytucji do niezwłocznego desygnowania kandydata na premiera wraz z jego powołaniem oraz zaprzysiężeniem nowego składu Rady Ministrów.
Obecny skład Rady Ministrów
Obecny rząd został zaprzysiężony przez Prezydenta RP 16 listopada 2007 roku, a uzyskał wotum zaufania 24 listopada 2007 roku.
Donald Tusk |
Prezes Rady Ministrów (Premier Rządu) |
Platforma Obywatelska |
Waldemar Pawlak |
Wiceprezes Rady Ministrów (Wicepremier Rządu) |
Polskie Stronnictwo Ludowe |
Grzegorz Schetyna |
Wiceprezes Rady Ministrów (Wicepremier Rządu) |
Platforma Obywatelska |
Minister |
Resort |
Partia |
Waldemar Pawlak |
Ministerstwo Gospodarki |
Polskie Stronnictwo Ludowe |
Grzegorz Schetyna |
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji |
Platforma Obywatelska |
Elżbieta Bieńkowska |
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego |
bezpartyjna |
Zbigniew Ćwiąkalski |
Ministerstwo Sprawiedliwości |
bezpartyjny |
Mirosław Drzewiecki |
Ministerstwo Sportu i Turystyki |
Platforma Obywatelska |
Jolanta Fedak |
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej |
Polskie Stronnictwo Ludowe |
Cezary Grabarczyk |
Ministerstwo Infrastruktury |
Platforma Obywatelska |
Aleksander Grad |
Ministerstwo Skarbu Państwa |
Platforma Obywatelska |
Katarzyna Hall |
Ministerstwo Edukacji Narodowej |
bezpartyjna |
Bogdan Klich |
Ministerstwo Obrony Narodowej |
Platforma Obywatelska |
Barbara Kudrycka |
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego |
Platforma Obywatelska |
Jacek Rostowski |
Ministerstwo Finansów |
bezpartyjny |
Ewa Kopacz |
Ministerstwo Zdrowia |
Platforma Obywatelska |
Maciej Nowicki |
Ministerstwo Środowiska |
bezpartyjny |
Marek Sawicki |
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi |
Polskie Stronnictwo Ludowe |
Radosław Sikorski |
Ministerstwo Spraw Zagranicznych |
Platforma Obywatelska |
Bogdan Zdrojewski |
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego |
Platforma Obywatelska |
Sądy powszechne
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Sądy powszechne - sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sądy powszechne rozstrzygają wszelkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla innych sądów. Wszystkich sędziów sądów powszechnych mianuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Sądami kierują prezesi powoływani przez Ministra Sprawiedliwości oraz w zakresie finansowym i gospodarczym Dyrektorzy Sądów Apelacyjnych i Okręgowych oraz Kierownicy Finansowi Sądów Rejonowych - powoływani przez Ministra Sprawiedliwości. Postępowanie sądowe oparte jest na zasadzie instancyjności. Dzięki temu możliwe jest naprawienie wszelkich uchybień dokonywanych w sądach pierwszej instancji. Kontrolę nad sądami powszechnymi w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy.
Sądy szczególne
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Sądy szczególne to sądy, które rozpatrują sprawy z różnych przyczyn wyjęte spod rozpoznania przez sądy powszechne.
Po wejściu w życie Konstytucji RP z 1997 r. sądami szczególnymi są:
sądy administracyjne i
sądy wojskowe
Krajowa Rada Sądownictwa
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Krajowa Rada Sądownictwa jest organem kolegialnym istniejącym od 29 XII 1989; składa się z 25 członków (art. 187 ust. 1 Konstytucji):
Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Ministra Sprawiedliwości (wchodzą w skład KRS z urzędu, na czas sprawowania funkcji),
jednej osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych,
czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów.
Kadencja wybieranych członków KRS wynosi 4 lata (art. 187 ust. 3 Konstytucji).
Do najistotniejszych uprawnień Rady należy:
podejmowanie uchwał w sprawach wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej aktów normatywnych w zakresie dotyczącym niezależności sądów i niezawisłości sędziów,
rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu sędziowskiego oraz przedstawianie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, Naczelnym Sądzie Administracyjnym, sądach powszechnych, wojewódzkich sądach administracyjnych i sądach wojskowych,
występowanie do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniami wszczynania postępowań dyscyplinarnych w stosunku do sędziów oraz odwoływanie się od wyroków sądów dyscyplinarnych pierwszej instancji,
rozpatrywanie wniosków o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyrażanie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziów, którzy ukończyli 65 rok życia,
rozpatrywanie wystąpień sędziów w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie,
wybór Rzecznika Dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych,
wyrażanie opinii w sprawie powołania i odwołania prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych i sądów wojskowych,
uchwalanie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów[1] i czuwanie nad ich przestrzeganiem[2],
przeprowadzenie wizytacji sądu lub lustracji pracy sędziego, którego indywidualna sprawa podlega rozpatrzeniu przez Radę.
Trybunał Konstytucyjny
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Trybunał Konstytucyjny - organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawowej lub podustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem").
|
Historia [edytuj]
W Polsce Trybunał Konstytucyjny ustanowiono ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 11, poz. 83), a powołano do życia - po trzech latach ostrych sporów - ustawą z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, z późn. zm.). Działalność orzeczniczą rozpoczął w 1986 roku.
Pozycja i kompetencje Trybunału były ograniczone. Orzeczenia o niekonstytucyjności ustaw nie były ostateczne i mogły zostać odrzucone uchwałą Sejmu podjętą większością 2/3 głosów (w praktyce zdarzało się, że nie poddawano tych orzeczeń pod głosowanie, co wprowadzało sui generis stan zawieszenia), a uchwały w sprawie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw mogła podejmować tylko Rada Państwa.
Pomimo wspomnianych ograniczeń Trybunałowi udało się wypracować niezależność oraz rozwinąć samodzielne i interesujące orzecznictwo (m.in. klauzule demokratycznego państwa prawnego, równości wobec prawa, niedziałania prawa wstecz).
Po przemianach politycznych 1989 roku pozycja Trybunału Konstytucyjnego uległa wzmocnieniu: uzyskał on prawo (po zniesionej Radzie Państwa) do ustalania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw. Niemniej jednak utrzymano możliwość odrzucania przez Sejm większością 2/3 głosów orzeczeń o niekonstytucyjności ustaw (w przeciwieństwie do lat osiemdziesiątych uzyskanie takiej większości w następnej dekadzie nie było jednak proste). Do czasu uchwalenia nowej ustawy zasadniczej w 1997 roku, Trybunał musiał dostosować dawne przepisy konstytucyjne do nowych realiów ustrojowych, politycznych i społecznych.
20 października 1993 roku Trybunał podjął uchwałę w sprawie wykładni art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym, sygn. akt W 6/93 (Dz. U. Nr 105, poz. 481), w której stwierdził, iż:
Sejm ma obowiązek rozpatrzenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z Konstytucją nie później niż w okresie sześciu miesięcy od dnia przedstawienia orzeczenia Sejmowi przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego,
w przypadku uznania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego za zasadne Sejm powinien dokonać odpowiednich zmian w ustawie objętej orzeczeniem bądź uchylić ją w części lub w całości w terminie określonym w art. 7 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, oraz
orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z Konstytucją, które nie zostało rozpatrzone przez Sejm w terminie sześciu miesięcy od dnia przedstawienia Sejmowi orzeczenia przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, ma (zachowuje) moc obowiązującą i powoduje uchylenie ustawy z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw obwieszczenia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o utracie mocy obowiązującej ustawy.
Rozwiązania wzmacniające pozycję Trybunału wprowadziła Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z późn. zm.).
Pozycja ustrojowa [edytuj]
Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na indywidualną 9-letnią kadencję. Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza). Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję oraz nieusuwalność ze stanowiska w trakcie kadencji. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału mianuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału.
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (osiemnaście miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwanaście miesięcy).
Do 17 października 1999 Sejm mógł odrzucić większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności ustaw uchwalonych przed wejściem w życie Konstytucji z 1997 roku. Nie dotyczyło to orzeczeń wydanych w następstwie pytań prawnych do Trybunału.
Kompetencje Trybunału [edytuj]
Zakres działania Trybunału określa Konstytucja. Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy:
orzekanie w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją (w tym wypadku z konstytucją 1997 roku)
orzekanie w sprawach zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie
orzekanie w sprawach zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami
rozpatrywanie skarg konstytucyjnych
rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
rozstrzyganie o przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Marszałka Sejmu (tylko w wypadku niemożności zawiadomienia przez Prezydenta Rzczecypospolitej Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu) i powierzanie Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej
rozpatrywanie pytań prawnych skierowanych przez sądy (art. 193 Konstytucji).
Kontrola norm [edytuj]
Podstawowym zadaniem Trybunału jest kontrola normatywnych aktów prawnych: ustaw, umów międzynarodowych oraz innych przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe.
Kontrolę norm dzieli się na kontrolę prewencyjną (określaną też kontrolą a priori) i kontrolę następczą (kontrola a posteriori). Pierwsza, wprowadzona w 1989 roku, ogranicza się do kontroli na podstawie wniosku Prezydenta RP i może się odnosić tylko do ustaw już uchwalonych przez Sejm i Senat i przedstawionych Prezydentowi do podpisu oraz do umów międzynarodowych przedstawionych Prezydentowi do ratyfikacji.
Większe znaczenie ma kontrola następcza. Konstytucyjność aktu normatywnego może zakwestionować niemal każdy organ konstytucyjny państwa - jest to tzw. inicjatywa powszechna. Inicjatywa szczególna pozwala na kwestionowanie tylko takich aktów normatywnych, których treść dotyczy zakresu działania wnioskodawcy. W tym przypadku wnioskodawcą może być określona liczba podmiotów: np. organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, ogólnokrajowe organy związków zawodowych czy Krajowa Rada Sądownictwa. Kontrola normy prawnej może też być zainicjowana skargą konstytucyjną.
Istnieje też możliwość formułowania tzw. pytań prawnych (jest to tzw. inicjatywa konkretna w odróżnieniu od inicjatywy abstrakcyjnej). Z wnioskiem o rozstrzygnięcie kwestii, czy dany przepis prawny jest zgodny z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami, może zwrócić się każdy sąd, jeżeli zależy od tego rozstrzygnięcie konkretnej sprawy toczącej się przed tym sądem.
Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje w art. 42 trzy kryteria kontroli. Są to:
treściowa zgodność kontrolowanego aktu normatywnego (jego przepisów) z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
badanie dochowania trybu wymaganego przepisami prawa dla wydania kontrolowanego aktu normatywnego,
ustalenie, czy organ, który wydał akt normatywny, ma kompetencję do jego wydania (np. istnienie podstawy prawnej wydania aktu podustawowego).
Składy orzekające Trybunału
Trybunał Konstytucyjny orzeka:
w pełnym składzie w sprawach:
sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej oraz o powierzeniu Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej,
zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
z wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją przed jej podpisaniem lub umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją,
szczególnej zawiłości, z inicjatywy Prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem o rozpoznanie zwróci się skład orzekający wyznaczony do rozpoznania danej sprawy albo w sprawach, w których szczególna zawiłość wiąże się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, a w szczególności gdy skład orzekający zamierza odstąpić od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie,
w składzie pięciu sędziów w sprawach:
zgodności ustaw albo ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją,
zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
w składzie trzech sędziów w sprawach:
zgodności innych aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
zażaleń na odmowę nadania biegu wnioskom o stwierdzenie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami oraz skargom konstytucyjnym,
wyłączenia sędziego.
Rozpoznanie sprawy w pełnym składzie wymaga udziału co najmniej dziewięciu sędziów Trybunału; rozprawie przewodniczy Prezes lub Wiceprezes Trybunału, a w razie przeszkód w przewodniczeniu przez te osoby - najstarszy wiekiem sędzia Trybunału.
Sędziów do składu orzekającego (pięcio- lub trzyosobowego) Trybunału, w tym przewodniczącego składu i sędziego sprawozdawcę z uwzględnieniem kolejności wpływu spraw, wyznacza Prezes Trybunału.
Skarga konstytucyjna
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Skarga konstytucyjna - środek prawny przewidziany w polskim prawie jako impuls do usuwania z systemu prawa norm prawnych niezgodnych z Konstytucją.
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46-52 ustawy z 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym prawo wniesienia skargi konstytucyjnej ma każdy, kto uczestniczył w postępowaniu, w którym wyczerpano drogę prawną (czyli cały tok instancyjny i wszelkie inne środki prawne), a które zakończyło się wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia opartego na zakwestionowanym przepisie. Skarga winna zostać sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego (przymus adwokacki). Musi odpowiadać warunkom formalnym pisma procesowego ustanowionym przez Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Treścią skargi konstytucyjnej jest żądanie, by Trybunał Konstytucyjny uznał wskazany przepis prawa za niezgodny z Konstytucją.
Skargę rozpoznaje Trybunał Konstytucyjny na jawnej i publicznej rozprawie, po której wydaje wyrok. Uczestnikami postępowania są skarżący, organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny i Prokurator Generalny. Może do niego również przystąpić Rzecznik Praw Obywatelskich, a niekiedy także organizacja pozarządowa działająca w charakterze tzw. przyjaciela sądu.
Konsekwencją uwzględnienia skargi przez Trybunał jest utrata przez dany przepis mocy obowiązującej. Zaskarżony przepis traci moc w dniu opublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału, chyba że Trybunał Konstytucyjny określi późniejszą datę utraty mocy obowiązującej przez przepisy (maksymalnie 18 miesięcy). Dalszą, cywilnoprawną konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest powstanie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie aktu normatywnego. Podstawą prawną tego roszczenia jest art. 417[1] par. 1 Kodeksu cywilnego, obowiązujący od 1 września 2004.
Najwyższa Izba Kontroli
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Najwyższa Izba Kontroli - to instytucja państwowa, podlegająca bezpośrednio Sejmowi i prowadząca kontrole w państwie. W zakresie NIK-u jest m.in.: kontrolowanie działalności organów państwa (administracji rządowej), NBP, osób prawnych działających na rzecz państwa, organizacji państwowych. Głównym zadaniem prowadzonych przez NIK kontroli jest dostarczanie Sejmowi i opinii publicznej informacji o działaniach państwa, które są oceniane pod kątem: legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności. Szczególną, konstytucyjną rolę zajmuje opinia NIK w procedurze zatwierdzania przez Parlament sprawozdania budżetowego Rządu.
Rzecznik Praw Obywatelskich
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) - jednoosobowy centralny organ administracji publicznej, pełniący funkcję ombudsmana. Urząd ten powstał w Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska. Obecnie urząd ten sprawuje dr Janusz Kochanowski, a jego zastępcą jest Stanisław Trociuk i prof. UW dr hab. Marek Zubik. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich.
Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich [edytuj]
Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do RPO w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.
Rzecznik wypełnia 4 funkcje:
prewencyjną
diagnostyczną
kontrolną
kreującą
Wybór, odwołanie i kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich [edytuj]
Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 1 miesiąca od dnia przekazania przez Marszałka Sejmu uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. W wypadku odmowy zatwierdzenia przez Senat Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.
Kadencja Rzecznika trwa 5 lat i liczona jest od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje. Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika
Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany większością co najmniej 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, jeżeli:
zrzekł się wykonywania obowiązków,
stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił - stwierdzonych orzeczeniem lekarskim.
jeżeli Rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.
Rzecznik Praw Dziecka
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Rzecznik Praw Dziecka - konstytucyjny organ władzy ustanowiony artykułem 72 ust. 4 Konstytucji RP z 1997 roku, po raz pierwszy powołany w 2000 roku. Rzecznik stoi na straży praw dzieci, zwłaszcza: prawa do życia i zdrowia, do wychowania w rodzinie, do godziwych warunków socjalnych i prawa do nauki. Rzecznika obsługuje jego urząd - Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Rzecznik od 2001 roku wybierany jest przez Sejm RP na pięcioletnią kadencję. Stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Prawach Dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców. Kieruje się dobrem dziecka oraz bierze pod uwagę, że naturalnym środowiskiem jego rozwoju jest rodzina.
Art. 4. 1. Ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka z dnia 6 stycznia 2000 r. - Rzecznika powołuje Sejm, za zgodą Senatu, na wniosek Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, grupy co najmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów.
Statutowymi jednostkami organizacyjnymi Biura Rzecznika Praw Dziecka są:
Gabinet Rzecznika Praw Dziecka. Podstawowym jego zadaniem jest merytoryczne i organizacyjne wspieranie zadań realizowanych przez Rzecznika.
Zespół Badań i Analiz. Jego zadaniem jest prowadzenie działalności analitycznej dotyczącej sytuacji dziecka w aspekcie przestrzegania jego praw, diagnozowanie przyczyn nieprzestrzegania praw dziecka oraz wypracowywanie koncepcji i metod poprawy tej sytuacji
Zespół Informacyjno-Interwencyjny. Udziela informacji i prowadzi interwencje w sprawach dotyczących naruszania praw dziecka zgłaszanych do Rzecznika.
Pracą Biura kieruje Dyrektor Biura powoływany i odwoływany przez Rzecznika.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT lub KRRiTV) to organ konstytucyjny (art. 213 - 215), który stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.
Skład i struktura KRRiT [edytuj]
Zasady, tryb działania, organizację oraz szczegółowe zasady powoływania członków KRRiT określa ustawa z dnia 29 grudnia 1992 o radiofonii i telewizji, wraz z późniejszymi nowelizacjami. W skład Rady wchodzi (po nowelizacji ustawy z 29 grudnia 2005 roku) 5 członków. Są oni wybierani przez: Sejm - 2 członków, Senat - 1, Prezydenta RP - 2. Kadencja członków KRRiT wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może zostać ponownie wybrana na pełną kadencję. Ze swojego grona Rada wybiera przewodniczącego i zastępcę (na wniosek przewodniczącego).
Członkowie KRRiT na mocy postanowień Konstytucji RP (art. 198) odpowiadają za popełnienie deliktu konstytucyjnego przed Trybunałem Stanu.
Główne zadania [edytuj]
konstytucyjne (art 213 ust. 1 Konstytucji RP ): stanie na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji;
ustawowe (art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, wraz z późniejszymi nowelizacjami):
projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunku polityki państwowej w dziedzinie radiofonii i telewizji;
określanie warunków działalności nadawców programów radiowych i telewizyjnych;
rozpatrywanie wniosków i podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach przyznawania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych;
sprawowanie kontroli nad działalnością nadawców w zakresie określonym ustawą;
organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych i telewizyjnych;
określanie wysokości opłat za udzielanie koncesji oraz wpis do rejestru;
opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i telewizji;
inicjowanie postępu naukowo - technicznego i kształcenie kadr w dziedzinie radiofonii i telewizji;
współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich, praw wykonawców, praw producentów oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych;
Niektóre uprawnienia [edytuj]
powoływanie rad nadzorczych spółek telewizji publicznej (Telewizja Polska S.A. - TVP) oraz publicznej radiofonii (Polskie Radio S.A. oraz 17 spółek regionalnych Polskiego Radia);
udzielanie koncesji na nadawanie sygnału telewizyjnego i radiowego;
podział środków z abonamentu radiowo-telewizyjnego;
nakładanie kar pieniężnych na nadawców;
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych
[edytuj]
Z Wikipedii
Skocz do: nawigacji, szukaj
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (skr. GIODO) - organ do spraw ochrony danych osobowych powoływany na 4-letnią kadencję (liczoną od dnia złożenia przysięgi) przez Sejm RP za zgodą Senatu.
Działa na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. W zakresie wykonywania swoich zadań podlega tylko ustawie. Przysługuje mu immunitet. Kontroluje zgodność przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych, wydaje decyzje administracyjne i rozpatruje skargi w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych, prowadzi rejestr zbiorów danych, opiniuje akty prawne dotyczące ochrony danych osobowych, inicjuje i podejmuje przedsięwzięcia w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych, uczestniczy w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych (np. Grupy roboczej art. 29).
W celu wykonania swoich zadań ma do pomocy Biuro Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Rz%C4%85d"
1
Wyszukiwarka