STREFOWOŚĆ KLIMATYCZNO-ROŚLINNO-GLEBOWA
Strefa klimatyczna
|
Typ klimatu |
Formacja roślinna |
Typ gleby |
Występowanie (przykładowe obszary) |
Strefa klimatów równikowych |
Równikowy wybitnie wilgotny
|
Zawsze zielone wilgotne lasy równikowe |
Czerwonożółte gleby laterytowe i czerwone gleby laterytowe (ferralitowe) |
Kotlina Kongo, Archipelag Malajski, Niz. Amazonki |
|
Podrównikowy suchy |
Suchy las podrównikowy, Sawanna |
Gleby cynamonowoczerwone i czerwonobure oraz czerwonawe buroziemy |
część Wyż. Brazylijskiej, Wyż. Abisyńska, Pn Australia |
Strefa klimatów zwrotnikowych |
Wilgotny Monsunowy |
Wilgotny lub suchy las monsunowy |
Żółtoziemy i czerwonoziemy |
Floryda (wilgotny), Indie, płw. Indochiński |
|
Suchy |
Roślinność pustyń i półpustyń |
Szaroziemy, gleby inicjalne |
Sahara, płw. Arabski, Namib, Atacama |
Strefa klimatów podzwrotniko-wych |
Śródziemno- morski |
Lasy i zarośla twardolistne |
Gleby cynamonowe |
Basen M. Śródziemnego, wyb. Kalifornii |
|
Suchy |
Roślinność półpustyń |
Szaroziemy i buroziemy |
Wyż. Irańska, Kara-Kum |
Strefa klimatów umiarkowanych ciepłych |
Morski Przejściowy |
Las liściasty i mieszany zrzucający liście na zimę |
Gleby brunatne i płowe, rdzawe oraz bielicowe |
Europa śr-zach, wsch. wyb. USA
|
|
Kontynentalny |
Step |
Czarnoziemy i gleby kasztanowe |
Pd-wsch Europa. Wielkie Równiny (USA) |
Strefa klimatów umiarkowanych chłodnych |
Morski Przejściowy Kontynentalny |
Tajga (las iglasty) |
Gleby bielicowe i płowe |
Islandia, wyb. Norwegii (morski), Finlandia (przejściowy), Syberia, Kanada (kontynentalny) |
Strefa klimatów okołobieguno-wych |
Subpolarny |
Tundra |
Tundrowe gleby glejowe |
Pn Syberia i Kanada |
|
Polarny |
Pustynia lodowa |
Gleby poligonalne i strukturalne |
Grenlandia, Antarktyda |
PROCESY GLEBOTWÓRCZE I SYSTEMATYKA GLEB
Gleba - leżący bezpośrednio pod powierzchnią terenu luźny materiał złożony z nieprzemieszczonych produktów wietrzenia podłoża oraz substancji organicznych pochodzących z rozkładu szczątków organizmów żywych, będący utworem umożliwiającym wzrost roślin.
Czynniki glebotwórcze (wpływające na proces glebotwórczy)
a) skała macierzysta - zwietrzały materiał skalny, w obrębie którego tworzy się gleba,
decyduje o składzie mineralnym gleby, jej właściwościach fizycznych i chem.
b) klimat - na glebę bezpośrednio oddziałuje ilość, rodzaj i rozkład opadów
atmosferycznych, temperatura powietrza i wielkość parowania, wiatr - elementy te
mogą wpływać korzystnie na właściwości gleby lub mogą prowadzić do jej erozji;
pośrednio klimat wpływa na glebę oddziałując na świat roślin i zwierząt czy
rodzaj i przebieg wietrzenia skały
c) biosfera - może modyfikować klimat, wpływać na rodzaj wietrzenia (biologiczne)
skał, obumarłe organizmy dostarczają glebie wielu ważnych składników, które
wykorzystują rośliny, dodatkowo szata roślinna chroni glebę przed erozją
d) rzeźba terenu - od niej zależy m.in. miąższość zwietrzeliny, a więc głębokość, do
jakiej odbywać się będzie proces glebotwórczy - w górnych partiach gór o dużym
nachyleniu dochodzi do usuwania zwietrzeliny i zarazem niszczenia gleby, gdyż
usuwana jest powierzchniowa, najbardziej żyzna warstwa gleby
e) warunki wodne - nadmiar lub niedobór wody decyduje o przebiegu procesów
glebotwórczych (nadmiar wody np. prowadzi do procesu glejowego)
f) człowiek - może polepszać lub pogarszać właściwości gleby
g) czas - gleba jest tworem dynamicznym, podlega ciągłym zmianom pod wpływem
wcześniej wymienionych czynników
Procesy glebotwórcze:
Humifikacja -proces glebotwórczy, prowadzący do powstania próchnicy (humusu)
Mineralizacja związków organicznych - rozkład związków organicznych w warunkach tlenowych (butwienie) i beztlenowych (gnicie)
Bielicowanie - wymywanie substancji mineralnych z górnego poziomu glebowego w głąb profilu. W glebie powstaje wówczas poziom wymywania (eluwialny) o jasnym zabarwieniu, który nadaje nie wymyty kwarc oraz poziom wmywania (iluwialny), w którym gromadzą się wymyte z poziomu eluwialnego związki żelaza, glinokrzemiany i części organiczne.
Brunatnienie - proces zachodzący w środowisku zasadowym (chroni przed wymywaniem), w którym pod poziomem próchnicy powstaje od razu poziom wmywania, który w tym przypadku nosi nazwę poziomu brunatnienia. Cząstki glebowe w tym poziomie pokrywane są rdzawobrunatną otoczką, złożoną z wodorotlenków żelaza i glinu. Intensywny biologiczny obieg składników mineralnych pod wpływem bogatej biocenozy wielogatunkowych lasów liściastych zapobiega wypłukiwaniu w głąb profilu związków i bielicowaniu gleby.
Oglejenie - proces będący wynikiem procesów redukcyjnych zachodzących w warunkach beztlenowych, spowodowanych przesyceniem wodą i wyparciem przez nią powietrza z gleby. Redukcja (odtlenienie) związków żelaza wywołuje zmianę ich barwy na niebieskawą lub zielonkawą
Lateryzacja - zachodzi w warunkach klimatu równikowego - gorącego i wilgotnego. Lateryt to produkt wietrzenia skał magmowych , w warunkach klimatów gorących i wilgotnych (bądź okresowo wilgotnych). Na skutek intensywnego wietrzenia chemicznego następuje uwodnienie tlenków glinu i żelaza od czego pochodzi zabarwienie tych gleb (od żółtego do czerwonego). Lateryty są zaliczane do gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych. Niewielki poziom próchnicy zalega bezpośrednio na znacznej miąższości warstwie osadzania (iluwialnej), Żyzność tych gleb jest bardzo niska, w związku z intensywnym wymywaniem i zakwaszeniem oraz szybkim rozkładem substancji organicznych
Systematyka gleb (najważniejsze typy gleb):
Gleby strefowe |
|
Gleba glejowa |
Jest uboga w próchnicę i składniki pokarmowe, najczęściej kwaśna. Płytko zalegająca zmarzlina powoduje silne jej nawilgocenie i oglejenie. Rośnie na niej roślinność tundrowa, która wykorzystywana jest jako pastwiska dla reniferów. |
Gleba bielicowa |
Powstają pod lasami iglastymi na podłożu piaszczystym. Rozkładająca się iglasta ściółka zapewnia kwaśne środowisko a te z kolei sprzyja procesowi bielicowania. Charakterystyczny w profilu jest poziom wymywania (A2 lub E) o bardzo jasnej barwie. Są to mało żyzne gleby (ok. 2% próchnicy) a ich rolnicze wykorzystanie wymaga zabiegów poprawiającychurodzajność. |
Gleba brunatna |
Powstaje pod lasami liściastymi i mieszanymi, gdzie środowisko jest mniej kwaśne i nie dochodzi do procesu wymywania (bielicowania). Skałą macierzystą jest glina i utwory pyłowe. Brunatna barwa gleb pochodzi od związków żelaza i brunatnych związków próchniczych, które w postaci cienkich błonek powlekają ziarna glebowe. Gleba ta jest dość żyzna i zasobna w próchnicę (3-4%) |
Czarnoziem |
Tworzy się pod roślinnością stepową na obszarach lessowych i gliniastych bogatych w węglany wapnia i magnezu. Duża i zwarta pokrywa roślinna z gęstym systemem korzeniowym sprzyja akumulacji składników organicznych i mineralnych w górnych poziomach gleby a to z kolei sprzyja rozwojowi próchnicy (do 10%). Są to gleby bardzo żyzne. |
Gleba cynamonowa |
Rozwija się przy udziale roślinności twardolistnej na skałach węglanowych (głównie wapieniach). Ma dobrze rozwinięty poziom próchniczny (do 7% zawartości próchnicy) o barwie cynamonowej. Wiąże się z tym duża żyzność. Latem konieczne jest nawadnianie tych gleb ze względu na niewielkie letnie opady. |
Żółtoziemy i czerwonoziemy |
Rozwijają się pod wilgotnymi lasami w środowisku kwaśnym, gdzie intensywnie przebiega proces mineralizacji i w związku z tym mimo dużej ilości materii organicznej ilość próchnicy jest niewielka. Wymagają więc nawożenia, a wykorzystywane są głównie pod uprawę herbaty, owoców cytrusowych i ryżu |
Gleby laterytowe (ferralitowe) |
Cechuje je silne przemywanie, gdyż występują na obszarach o intensywnych opadach. Bujna roślinność na tym obszarze nie przekłada się na dużą zawartość próchnicy, gdyż gorący i wilgotny klimat sprzyja procesowi mineralizacji. Cechują się kwaśnym odczynem. Czerwona barwa profilu glebowego pochodzi z utleniania związków żelaza w suchszych okresach. Prowadzi się na nich ekstensywną gospodarkę, uprawiając maniok, trzcinę cukrową, kawę, banany |
Gleby astrefowe |
|
Gleba bagienna |
Posiada kwaśny odczyn i dużą ilość nie rozłożonej próchnicy. Występuje na obszarach o nadmiarze wody, co powoduje procesy glejowe i gnicie. Są mało żyzne. W Polsce spotkać je można przede wszystkim w rejonie pn-wsch (zwłaszcza w Kotlinie Biebrzańskiej). |
Czarna ziemia |
Żyzna gleba o grubym poziomie próchnicznym. Powstaje w zagłębieniach terenu z wysokim poziomem wód gruntowych, pod roślinnością głównie łąkową. W Polsce występuje na Kujawach, w okolicach, Pyrzyc (Pomorze Zach.),Wrocławia, Sochaczewa i Błonia |
Rędzina |
Żyzna gleba o dużej zawartości próchnicy, utworzona na podłożu węglanowym (wapienie, margle, dolomity) lub siarczanowym (gipsy). Gleba urodzajna lecz trudna do uprawy. Na obszarach klimatu śródziemnomorskiego tworzy odmianę o mniejszej zawartości próchnicy, tzw. terra rossa. W Polsce występuje w pasie wyżyn (od Krakowsko-Częstochowskiej do Lubelskiej) |
Mada |
Typ gleb aluwialnych powstających w obrębie dolin rzecznych oraz na terenach delt z materiału przynoszonego przez wodę. Charakterystyczną cechą mad jest występowanie w ich profilu glebowym różnej grubości warstewek, różniących się od siebie barwą oraz składem granulometrycznym, odpowiadających kolejnym, dużym wezbraniom wód, które zalewając dna dolin osadzają niesioną przez siebie zawiesinę. Mady są przeważnie żyzne, mają zróżnicowaną zawartość próchnicy (1-8%). Tworzą siedliska lasów łęgowych. W Polsce występują na terasach w dolinach największych rzek (m.in. Wisły, Odry, Warty, Sanu), a także na obszarze Żuław Wiślanych. |
Gleby inicjalne |
Gleby początkowego stadium rozwoju. W kategorii gleb astrefowych mogą to być gleby górskie, które ze względu na ukształtowanie powierzchni (strome stoki) posiadają niewiele materii organicznej i mineralnej - zwietrzelina i tworzący się poziom próchniczny ulega procesom spłukiwania, odpadania, osuwania itp.. |
Formacje roślinne na Ziemi
Wiecznie zielony las równikowy |
Wiecznie zielony; ogromna różnorodność gatunkowa; drzewa mają układ warstwowy - korony drzew na wysokości 50-60m, przepuszczają niewiele światła, stąd podszyt ubogi, występują w nim epifity (rośliny samożywne rosnące na pniach drzew) i liany (pnącza o zdrewniałych łodygach) |
Las monsunowy |
Drzewa zrzucają liście w porze suchej; mniej zwarty niż las równikowy; drzewa przystosowane do przeżycia pory suchej |
Suchy las podrównikowy (kolczasty) |
W klimacie gorącym z długą porą suchą; charakterystyczne rośliny to: akacja, kaktusy; regionalne nazwy to: busz (Afryka), skrub (Australia), katinga (Ameryka Południowa) |
Sawanna |
Formacja trawiasta z pojedynczymi drzewami (baobaby, akacje, palmy); w czasie pory suchej drzewa zrzucają liście a trawa wysycha; w zależności od długości pory suchej wyróżnia się sawannę: wysoką, niską i pustynną |
Roślinność pustyń i półpustyń |
Przystosowana do długotrwałych susz; występują sukulenty - rośliny gromadzące wodę w liściach (aloes, agawa) lub łodydze (kaktus), rośliny efemeryczne - ograniczają cykl rozwojowy do kilku dni po opadach, kserofity - rośliny o zdrewniałych częściach (ograniczają parowanie), halofity (słonorośla) |
Lasy i zarośla twardolistne |
Drzewa i krzewy mają niewielkie, skórzane liście (ograniczenie parowania latem, gdy występuje niedobór wody); charakterystyczne gatunki: dąb korkowy, cedr, pinia, cyprys, mirt, pistacja |
Step |
Formacja trawiasto-zielna, przystosowana do długich i mroźnych zim oraz gorących i suchych lat (rozwija się głównie wiosną i jesienią); charakterystyczne gatunki: ostnica, kostrzewa (trawy), tulipan, kosaciec; na granicy z lasem występuje lasostep |
Las liściasty |
Drzewa zrzucają liście na zimę; główne gatunki: buk, grab, klin, jesion; w klimacie umiarkowanym ciepłym przejściowym występuje las mieszany |
Tajga |
Las iglasty (borealny) - świerk, sosna, modrzew, jodła, brzoza; ubogie runo i podszyt |
Tundra |
Formacja z reguły bezdrzewna (choć może występować wierzba i brzoza karłowata) z krzewinkami, mchami i porostami, roślinami wrzosowatymi; na granicy tundry i tajgi występuje formacja przejściowa lasotundra |
Pustynia lodowa |
Obszar pozbawiony roślinności |
Zbiorowiska roślinne w Polsce
Typ |
Charakterystyka |
Typowe rośliny |
Występowanie |
||
ZBIOROWISKA LEŚNE |
|||||
bory sosnowe |
Zajmują największą powierzchnię; wykształcone na ubogim siedlisku (zakwaszone gleby bielicowe); ubogi podszyt, smukłe pnie drzew, korony wysoko |
drzewa: sosna zwyczajna podszyt: jałowiec runo: borówka czarna, mchy, porosty |
na ubogich glebach w całej Polsce, np. Bory Tucholskie, Puszcza Kampinoska, Puszcza Kurpiowska, większa część pojezierzy |
||
bory mieszane |
Drzewostan mieszany; podszyt i runo dość bogate; na lekko zakwaszonych glebach |
drzewa: sosna, dąb, brzoza, topola, rzadziej buk, świerk i jodła podszyt: leszczyna, kalina, jarzębina runo: borówka czarna |
na dość ubogich glebach w całej Polsce np.: Niz. Wielkopolska, Niz. Mazowiecka, Niz. Podlaska, puszcze: Białowieska, Romnicka, Augustowska, Borecka |
||
grądy |
wielogatunkowe lasy mieszane z rzadkim, ale różnorodnym gatunkowo podszytem, runo zależne od wilgotności, na glebach brunatnych |
drzewa: grab, dąb, lipa, klon, rzadziej buk, osika, brzoza, modrzew i jodła podszyt: głównie leszczyna, trzmielina zwyczajna runo: zawilce |
cała Polska np. Niz. Wielkopolska, Niz. Śląska, Wyż. Małopolska |
||
buczyny |
żyzne lasy liściaste i mieszane; zwarty drzewostan; rozwijają się na wilgotnych siedliskach |
drzewa: buk, rzadziej dąb i lipa podszyt: młode buki, wiciokrzew runo: perłówka jednokwiatowa, zawilec gajowy, mech |
Karpaty (buczyna karpacka) Sudety (buczyna sudecka), pomorze (buczyna pomorska) |
||
łęgi |
wielogatunkowe lasy liściaste na żyznych glebach okresowo zalewanych przez wodę (madach) |
drzewa: wierzba, topola, olsza, jesion, wiąz, dąb podszyt: bez czarny, trzmielina runo: fiołek wonny, wilczomlecz błotny, pokrzywa zwyczajna |
w terasach zalewowych większych rzek |
||
olsy |
Lasy o charakterystycznym wyglądzie, gdzie wokół podstaw pni drzew tworzą się porośnięte roślinnością kępy, a przestrzenie między nimi zwykle wypełnione są wodą; porastają bowiem tereny o wysokim poziomie wód gruntowych, o utrudnionym odpływie wód |
drzewa: olsza czarna, brzoza, jesion podszyt: kruszyna pospolita, czeremcha zwyczajna, kalina koralowa runo: knieć błotna, rzęsa drobna, pływacz zwyczajny, kosaciec żółty, turzyce |
nad brzegami jezior, w obrębie dolin rzecznych, na terenach bagiennych, w parkach narodowych: Biebrzańskim, Poleskim, Białowieskim, Słowińskim |
||
ZBIOROWISKA NIELEŚNE |
|||||
roślinność wydm |
Podłoże ubogie lub średnio zasobne w sole mineralne, gleby inicjalne z sypkim piaskiem (wydmy nadmorskie) lub gleby bielicowe (wydmy śródlądowe) |
trawy: wydmuchrzyca, piaskownica, turzyce; mikołajek nadmorski |
wybrzeże (oprócz klifów i terenów zabagnionych), doliny rzek i piaszczyste sandry np. Kotlina Sandomierska, Puszcza Kampinoska |
||
roślinność wodna |
Tworzy charakterystyczne strefy roślinności wynurzonej, pływającej i zanurzonej |
roślinność wynurzona: pałka wodna, trzcina zwyczajna, sit roślinność pływająca: grążel żółty, rzęsa wodna, strzałka wodna roślinność zanurzona: rdestnice, rogatek, moczarka roślinność szuwarowa: trzcina zwyczajna, pałka wodna, turzyce wysokie |
W wodach stojących lub wolno płynących, starorzecza, brzegi jezior |
||
roślinność torfowiskowa |
torfowiska niskie |
zasilane wodami płynącymi bogatymi w sole mineralne
|
turzyca pospolita, wełnianka wąskolistna |
w dolinach rzek np. Biebrzy, Noteci, Warty, Narwi |
|
|
torfowiska wysokie |
zasilane wodami opadowymi ubogimi w sole mineralne |
mchy torfowce, żurawina błotna, rosiczka okrągłolistna |
np. torfowisko na równi pod Śnieżką i w Górach Izerskich |
|
|
torfowiska pośrednie |
o mieszanych warunkach |
jak w niskich i wysokich |
bagna Polesia Lubelskiego i pojezierzy |
|
roślinność stepowa |
Występuje na słonecznych zboczach wzgórz, wąwozów, dolin rzecznych, na glebach zasobnych w węglan wapnia |
ostnica włosowata, mikołajek polny, miłek wiosenny |
wyżyny: Małopolska, Lubelska, zbocza dolin dolnej Wisły i Odry |
W górach wyraźnie zaznacza się piętrowość roślinna, wywołana obniżaniem się temperatury wraz ze wzrostem wysokości. W Polsce wyróżniamy następujące piętra roślinne:
- piętro pogórza - lasy liściaste i bory mieszane
- piętro regla dolnego - lasy bukowe i bukowo-jodłowe
- piętro regla górnego - bór świerkowy
- piętro kosodrzewiny - krzewiasty gatunek sosny
- piętro hal - zbiorowisko łąkowe z roślinnością trawiastą, krzewinkami i porostami
- piętro turni - mchy, porosty
Parki Narodowe w Polsce
Park narodowy to obszar nie mniejszy niż 1000 ha, odznaczający się wybitnymi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi. Ochroną jest objęty każdy element środowiska. Obecnie istnieją 23 parki narodowe
Nazwa parku |
Krótka charakterystyka |
Pas pobrzeża |
|
Woliński Park Narodowy |
Usytuowany w zachodniej części wyspy Wolin; roślinność nadmorska (mikołajek nadmorski), liczne ptaki (bielik, kobuz); wybrzeże klifowe i wzgórza morenowe |
Słowiński Park Narodowy |
Obejmuje część wybrzeża środkowego z ruchomymi wydmami nadmorskimi; roślinność nadmorska (mikołajek nadmorski, turzyca piaskowa), liczne ptaki (orlik, bielik, kruk); liczne obszary podmokłe, torfowiska oraz lasy sosnowe |
Pas pojezierzy |
|
Park Narodowy Ujścia Warty |
Najmłodszy park, zajmuje podmokły obszar ujścia Warty do Odry; bogata roślinność wodna (grzybień biały, grążel żółty), liczne gatunki ptaków (wodniczka, derkacz, żuraw, gęś gęgawa, łabędź niemy), jeden z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce |
Drawieński Park Narodowy |
Obejmuje część kompleksu leśnego Puszczy Drawieńskiej, rozciągniętej na równinie sandrowej z głęboko wciętymi dolinami rzecznymi (rzeka Drawa tworzy efektowne wąwozy i doliny); faunę reprezentują: bielik, orlik, bocian czarny, bóbr, wydra; z flory szczególnie cenne są: storczyki, żurawina drobnolistkowa, rosiczki, turzyca bagienna, widłaki |
Wielkopolski Park Narodowy |
Obejmuje obszar polodowcowy z licznymi rynnami polodowcowymi, kemami, ozami i głazami narzutowymi; lasy silnie przekształcone z nasadzeniami sosny (gatunkiem pierwotnym jest dąb); wśród fauny wyróżniamy: gniewosza, zaskrońca i liczne chrząszcze
|
Park Narodowy Bory Tucholskie |
Obejmuje obszar piaszczystej równiny sandrowej, urozmaiconej przez liczne wydmy, rynny polodowcowe i jeziora wytopiskowe; porastają go rozległe bory sosnowe; osobliwymi gatunkami roślin są: rosiczki, cis pospolity, a zwierząt: bielik, żmija zygzakowata i jenot
|
Wigierski Park Narodowy |
Obejmuje fragment Pojezierza Mazurskiego, obszar rzeźby młodoglacjalnej z licznymi kemami, ozami, sandrami, nierównościami moreny dennej poprzecinanej rynnami lodowcowymi; występują tu torfowiska z brzozą niską, wełnianeczką alpejską, rosiczką okrągłolistną i żurawiną drobnolistną; można tu spotkać liczne stanowiska bobra, który jest symbolem parku |
Pas nizin |
|
Kampinoski Park Narodowy |
Obejmuje fragment pradoliny Wisły w Kotlinie Warszawskiej porośnięty dużym kompleksem leśnym - Puszczą Kampinoską; charakterystyczne wydmy śródlądowe i liczne zabagnienia; z fauny można spotkać rysia, łosia, borsuka i bociana czarnego; osobliwością parku jest występowanie brzozy czarnej |
Biebrzański Park Narodowy |
Obejmuje znaczą część Kotliny Biebrzańskiej, największy i najbardziej naturalny w Europie Środkowej kompleks torfowisk i bagien; siedlisko wielu ptaków (dubelt, wodniczka, rybitwa czarna, orlik grubodzioby, szablodziób), park o największej powierzchni w kraju |
Narwiański Park Narodowy |
Obejmuje bagienną dolinę Narwi wykształconą w kompleksie osadów lodowcowych na wysoczyźnie morenowej; Narew silnie tu meandruje tworząc liczne starorzecza; siedliska licznych gatunków ptaków: rokitniczki, brzęczki, cyranki, derkacza; licznie reprezentowana roślinność bagienna |
Białowieski Park Narodowy |
Obejmuje obszar staroglacjalnej wysoczyzny morenowej o mało urozmaiconej rzeźbie z najlepiej zachowanymi fragmentami pierwotnego europejskiego lasu niżowego; dominują grądy, rzadsze są łęgi i bory mieszane, najstarszy park w kraju, którego symbolem jest żubr |
Poleski Park Narodowy |
Obejmuje zachodnią część Polesia Lubelskiego o równinnej rzeźbie z licznymi jeziorami krasowymi, torfowiskami i bagnami; specyficzna roślinność tundrowa: wierzba lapońska i borówkolistna, turzyce; liczne gatunki ryb (szczupak, węgorz), ptaków (orzeł przedni, bielik, orlik grubodzioby) |
Pas wyżyn |
|
Ojcowski Park Narodowy |
Obejmuje południową część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej z charakterystyczną rzeźbą krasową rozwiniętą na podłożu wapieni jurajskich; liczne jaskinie (Grota Łokietka), ostańce krasowe (Maczuga Herkulesa); z flory charakterystyczny storczyk obuwik, ostnica Jana, a z fauny: krogulec, pluszcz, borsuk i gronostaj |
Świętokrzyski Park Narodowy |
Obejmuje Łysogóry (najwyższe pasmo Gór Świętokrzyskich), z gołoborzami, czyli rumowiskiem głazów; występują tu zwarte drzewostany jodły, charakterystyczny jest kosaciec syberyjski i pełnik europejski; z fauny na uwagę zasługują: cietrzew i gniewosz plamisty |
Roztoczański Park Narodowy |
Obejmuje część Roztocza Środkowego zbudowanego z górnokredowych opok i margli; liczne wąwozy lessowe; zróżnicowane lasy (głównie bór jodłowy i buczyna karpacka); rzadkim gatunkiem jest wąż Eskulapa; prowadzi się tutaj hodowlę konika polskiego |
Pas gór |
|
Karkonoski Park Narodowy |
Obejmuje najwyższe pasmo Sudetów - Karkonosze, zbudowane ze skał metamorficznych i magmowych; elementy rzeźby wysokogórskiej (kotły polodowcowe, głębokie doliny), liczne ostańce granitowe, wodospady (Kamieńczyk); piętrowy układ roślinności; spośród licznych gatunków zwierząt charakterystyczny jest muflon |
Park Narodowy Gór Stołowych |
Obejmuje środkową część Sudetów z unikatową rzeźbą płytową zbudowaną z piaskowców ciosowych i margli, w których wytworzyły się osobliwe elementy rzeźby - labirynty i głębokie rozpadliny; dominuje las świerkowy, ze zwierząt wymienić można bociana czarnego, trzmielojada i żmiję zygzakowatą |
Babiogórski Park Narodowy |
Obejmuje grzbiet masywu Babiej Góry z piętrowym układem roślinności; północna część masywu obejmuje rumowiska skalne; zachowały się tutaj dziewicze fragmenty puszczy karpackiej; w reglu dolnym: jodły, świerki i buki, w reglu górnym: świerki i jawory; z fauny: niedźwiedź, ryś, puchacz |
Tatrzański Park Narodowy |
Leży w najmłodszych polskich górach fałdowych o charakterze alpejskim; zróżnicowana rzeźba z dużymi różnicami wysokości; Tatry Wysokie zbudowane ze skał krystalicznych z licznymi graniami i rzeźbą polodowcową, Tatry Zachodnie ze skał osadowych z rzeźbą polodowcową i krasową; piętrowy charakter roślinności, charakterystycznym gatunkiem jest limba; z fauny: kozica, głuszec, świstak, niedźwiedź |
Gorczański Park Narodowy |
Obejmuje część pasma Gorców o łagodnych, kopulastych szczytach, z których wystają ławice piaskowców; piętrowy układ roślinności z dominacją świerka, buku i jodły; symbolem parku jest salamandra plamista, poza nią lis, wilk, niedźwiedź, ryś |
Pieniński Park Narodowy |
Obejmuje pasmo Pienin z nagimi ścianami skalnymi (skały węglanowe), pojedynczymi skałkami oraz zaokrąglonymi garbami łagodnymi stokami porośniętymi łąkami; największą atrakcją jest przełom Dunajca; występują endemity: mniszek pieniński, pszonak pieniński, chryzantema Zawadzkiego; z fauny występują: dzięcioł czarny, bocian czarny, ryś, wydra |
Magurski Park Narodowy |
Obejmuje znaczną część obszaru źródłowego Wisłoki, będący fragmentem głównego grzbietu karpackiego; obszar silnie pocięty potokami, które tworzą głębokie wąwozy; dominują lasy charakterystyczne dla regla dolnego i górnego, ze świata zwierząt należy wymienić: orła przedniego, bociana czarnego, niedźwiedzia, rysia, żbika |
Bieszczadzki Park Narodowy |
Obejmuje obszar Bieszczad; krajobraz tworzą charakterystyczne połoniny (piętro łąk) wraz z otaczającymi je lasami bukowymi; faunę parku reprezentują: orzeł przedni, puszczyk uralski, ryś, wilk, niedźwiedź |
2