Wykład I 03.10.2010
Temat 1: Pojęcie i istota samorządu terytorialnego.
Koncepcje samorządu terytorialnego
2. Tradycje samorządu terytorialnego w Polsce
Pojęcie samorządu terytorialnego i jego cechy
Ad.1
1. Teoria naturalistyczna - według tej teorii samorząd terytorialny jest czynnikiem niezależnym od państwa. Teoria o wolności gminy została wyprowadzona ze stwierdzenia, że gmina jest starsza niż państwo, a samo państwo jest federacją gmin. Zgodnie z tą teorią państwo istnieje dla gmin a nie gmina dla państwa. Istota samorządu tej koncepcji polega na załatwieniu spraw niezmiennych wynikające z jej natury. Sprawy te stanowią dla państwa własny, nienaruszalny zakres działania. Teoria naturalistyczna została zrodzona z ideologii rewolucji francuskiej i doktryny praw naturalnych i obecnie ma jedynie znaczenie historyczne.
2. Teoria państwa samorządowego - teoria ta wychodzi z założenia o suwerenności państwa. Państwo wykonuję władzę bezpośrednią przez własne organy, może jednak część tej władzy przekazać miejscowemu społeczeństwu jako odrębnemu podmiotowi prawa. Istota samorządu w tej teorii polega na wykonywaniu prawa zwierzchnich odstąpionych korporacjom samorządowym jako ich zadania własne. Korporacjom tym przysługuje prawo ustanawiania w trakcie wyborów własnych organów administracji a w samorządzie widzi się skrystalizowanie publicznego prawa podmiotowego. W teorii państwowej samorząd terytorialny jest zdecentralizowany, administracja państwowa wykonywana przez lokalne organy. W teorii tej nie ma różnic między administracją rządową a samorządową. Teoria ta za zastosowanie na chwilę obecną, gdyż mówi o samorządzie jako formie administracji zdecentralizowanej
3. Teoria polityczna - upatruje ona istoty samorządu terytorialnego w dekoncentracji na gruncie tej teorii gminy zostają sprowadzone do roli najniższego ogniwa administracji rządowej. Istota samorządu terytorialnego upatrywana jest w osobowym składzie organizacji tego samorządu albo udziale społeczeństwa w administracji publicznej.
Po roku 1985 tworzone były inne koncepcje samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej takie jak koncepcja lokalizmu, koncepcja wyboru publicznego, koncepcja podwójnego państwa, koncepcja relacji społecznych.
Koncepcja lokalizmu uznawana jest obecnie za oficjalną koncepcje ideologii rządu.
Istota samorządu terytorialnego upatruje ona w:
1. Istnienie samorządu jako przeciwwagi jako dla rządu
2. Kompetencje stanowiące samorządu wynikają z mocy prawa
3. Istnieje dostęp do władzy lokalnej
4. Występuje mechanizm dopasowania dostępnych środków do potrzeb
5. Istnieje kontrola społeczna i zaufanie społeczne
6. Samorząd terytorialny aktywizuje lokalną społeczność, generuje innowację i promocję pluralizmu
Koncepcja wyboru publicznego zakłada ona że optymalnym mechanizmem jest rynek, że ostatnimi przegrani misą milczący wyborcy. Samorząd terytorialny istnieje i rozliczany jest według gospodarki rynkowej.
Ad2.
Konstytucja z 17 marca 1921 r. ustanawiała trójstopniowy podział administracyjny z instytucjami samorządowymi na każdym szczeblu, wskazując także na dekoncentrację administracji państwowej. Niestety na poziomie wojewódzkim instytucje samorządowe istniały jedynie na ziemiach byłego zaboru pruskiego, Z kolei Śląsk był województwem autonomicznym. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r. utrzymywała trzy stopnie podziału administracyjnego z samorządem na każdym szczeblu. Po drugiej wojnie światowej instytucje samorządu terytorialnego zostały formalnie przywrócone. Podstawową instytucją były Rady Narodowe na poziomie gmin powiatów i województw. W 1950 r. samorządność została oficjalnie zmieniona, zaś system Rad Narodowych faktycznie przekształcony został w lokalne organy administracji państwowej.
Oznaczało to nieomal całkowitą likwidacje samorządności. Po przełomie 1989 r. właśnie na bazie istniejących instytucji administracyjnych zaczęto odbudowywać samorząd terytorialny.
8 marca 1990 r. uchwalono ustawę o samorządzie gminnym, wkrótce uregulowano status urzędników i pracowników samorządowych. Rolę i miejsce samorządu terytorialnego potwierdziła tzw. Mała Konstytucja z 1992 r. Gwarantowała ona jednostkom samorządu podmiotowość, prawo własności i wskazywała na role w wypełnianiu władzy publicznej, podstawową jednostką stała się gmina, zaś samorząd na innych szczeblach określać miano w drodze przewidywanych ustaw. Gwarantowano powszechne, tajne i równe wybory do
organów stanowiących samorządu terytorialnego, a także możliwość przeprowadzania referendów lokalnych. Dopiero w 1998 r. rząd J. Buzka w ramach tzw. 4 reform przywrócił trójstopniowy podział na
gminy, powiaty i województwa, ustalając na każdym szczeblu instytucje samorządu terytorialnego. Tym samym po raz pierwszy w Polsce zaistniał w pełni samorząd terytorialny nie tylko na szczeblu lokalnym (gminy i powiaty) ale i regionalnym (województwa), co miało także istotne znacznie w kontekście przygotowania kraju do akcesji do Unii Europejskiej, gdzie jedną z podstawowych zasad jest zasada pomocniczości (subsydiarności).
Ad.3
Samorząd terytorialny można określić jako:
1. forma administracji zdecentralizowanej
2. jako instytucje prawną powołana do załatwiania części spraw publicznych niezależną od administracji państwowej
Istniej wiele definicji administracji terytorialnej zaś jedną takich definicji uprawnień europejska karta samorządu lokalne. Zgodnie z postanowieniami karty samorządu terytorialnego oznacza prawo i obowiązek obywatela do realizowania i kształtowania istotnych spraw publicznych zgodnie z wolą mieszkańców.
Samorząd ten jest to powstały z mocy praw związek lokalnego społeczeństwa powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację zadań publicznych we własnym imieniu i na własny rachunek
Cechy samorządu terytorialnego
1. korporacyjny charakter samorządu - cecha ta oznacza istnienie wyodrębnionej wspólnoty mieszkańców mającej prawo do samostanowienia.
2. przymusowość przynależności do samorządu - członkowie wspólnie z mocy prawa należą do określonej jednostki samorządu terytorialnego
3. odrębność i swoistość interesów i potrzeb wspólnoty
4. wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność
5. zarządzanie własnymi sprawami w ramach przyznanej samodzielności prawnej(decentralizacja)
6. atrybut osobowości prawnej
7. dysponowanie władztwem publicznym
8. zarządzanie sprawami lokalnymi za pośrednictwem wyłonionych przedstawicieli
Temat 2: podstawy prawne funkcjonowania samorządu terytorialnego
1. Konstytucyjne zasady określające pozycję samorządu terytorialnego.
2. Zasady subsydiarności jako podstawa do określenia pozycji samorządu terytorialnego.
3. Prawo miejscowe.
Ustrój samorządu terytorialnego i jego funkcjonowanie uwarunkowane jest w:
1. Konstytucji RP
2. Europejskiej karcie samorządu terytorialnego
3. ustawach zwykłych oraz w prawie miejscowym
Przepisy konstytucji ustanawiają szereg zadań mające bezpośrednie zastosowanie w odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego oraz przesądzają o kształcie prawnym samorządu.
Ad. 1
1. zasada decentralizacji - stanowi, że ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej art. 15 ust. 1 Konstytucji RP. Zasada ta zobowiązuje do tworzenia struktur terenowych w tym funkcjonowanie samorządu terytorialnego. Decentralizacja jest takim sposobem organizacji aparatu administracji w którym poszczególne podmioty mają wyraźne wyodrębnione kompetencje ustalone i przekazywane w drodze ustawowej realizowane w sposób samodzielny polegający nadzorowi weryfikacyjnemu.
Zasada decentralizacji oznacza, że jednostki samorządu terytorialnego posiadają samodzielność określoną w ustawie o organizacji władzy państwowej. Mogą ingerować w tą samodzielność tylko na podstawie ustawy i tylko w formach przewidzianych w ustawach, w których podstawowym kryterium jest zgodność z prawem.
Art. 15 ust 2 Konstytucji RP
Zasada zdolności do wykonywania zadań publicznych przez samorząd.
Zasada ta oznacza, że podział terytorialny państwa musi uwzględnić więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe by zapewnić jednostce samorządowej tą zdolność wykonywania zadań publicznych określonych ustawami,
Zasada kompetencji samorządu terytorialnego
na gruncie Konstytucji RP ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału administracyjnego stanowi z mocy prawa wspólnotą samorządu, podmiotem tej wspólnoty jest społeczność zamieszkała na określonym terytorium. Zorganizowana w związku samorządu przy czym przynależność do tej społeczności jest przymusowa
Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługująca mu istotna część zadań publicznych wykonywana jest przez samorząd w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność
Art. 163 Konstytucji RP
Zasada domniemania kompetencji samorządu terytorialnego .
samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez konstytucje lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Zasada ta oznacza, że jeżeli określone zadanie nie jest wyraźnie przypisane innym organom administracji publicznej to obowiązek wykonania takiego zadania spoczywa na samorządzie terytorialnym. Samorząd terytorialny ma obowiązek wykonywania takich zadań które uwzględniają partykularne interesy danej wspólnoty i potrzeb jednostki.
Art. 164 Konstytucji RP
Zasada szczeblowości samorządu terytorialnego
Artykuł ten stanowi, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina natomiast inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego określa ustawa. Konstytucja określa pozycję gminy jako podstawowej jednostki co oznacza że na gminie opiera się samorządy terytorialnego . Pozostałe jednostki samorządu terytorialnego pełnią funkcję uzupełnienia w stosunku do funkcji gmin. W artykule tym zawarta jest również zasada domniemania kompetencji gminy, oznacza ona, że gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego niezastrzeżone dla innych jednostek samorządu.
Zasada posiadania osobowości prawnej i prawa do ochrony sądowej
jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną co oznacza że są oni podmiotami praw i obowiązków przysługują im własności oraz inne prawa majątkowe. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej oznacza to, że w przypadku naruszenia samodzielności jednostka samorządu terytorialnego ma prawo do dochodzenia roszczeń przed niezawisłym sądem powszechnym i administracji.
Art. 166 Konstytucji RP
Dualizm zadaniowy jednostek samorządu terytorialnego
zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty są wykonywane jako zadania własne. ustawa może zlecić jednostce samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych ze względu uzasadnionych potrzeb. Spory między organami = sądy administracyjne.
Art. 167 Konstytucji RP
Zasada samodzielności finansowej samorządu terytorialnego
Art. 167.
Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań.
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.
Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Art. 169 Konstytucji RP
Zasada demokracji pośredniej w samorządzie terytorialnym
Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych.
Wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa.
Zasady i tryb wyborów oraz odwoływania organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa.
Ustrój wewnętrzny jednostek samorządu terytorialnego określają, w granicach ustaw, ich organy stanowiące.
Art. 170 Konstytucji RP
Zasada demokracji bezpośredniej
Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego..
Art. 171 Konstytucji RP
Nadzorowanie nad samorządem terytorialnym
Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.
Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.
Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.
Art. 172 Konstytucji RP
Prawo zrzeszania się samorządu terytorialnego
Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo zrzeszania się.
Jednostka samorządu terytorialnego ma prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Ad. 3
Jednostki samorządu terytorialnego w Polsce wykonują część zadań publicznych, uczestnicząc w sprawowaniu władzy publicznej. Jednym z ich charakterystycznych uprawnień jest stanowienie aktów prawa miejscowego.
Konstytucyjny system źródeł wskazuje, że mają one powszechnie obowiązujący charakter. Ich cechą charakterystyczną jest ograniczony terytorialnie zasięg obowiązywania. Akty prawa miejscowego zawierają normy prawne, które wprowadzają określone nakazy i zakazy, podobnie jak inne akty powszechnie obowiązujące (np. ustawy, rozporządzenia.
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. określa zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Artykuł 87 stanowi:
„1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
Artykuł 40 ustawy o samorządzie gminnym stanowi:
„1. Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy.
2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych,
3) zasad zarządu mieniem gminy,
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej”.
Nie ulega więc wątpliwości, że akty prawa miejscowego mają charakter wykonawczy - umocowanie do ich stanowienia musi wynikać z upoważnienia ustawowego. Artykuł 41 ustawy o samorządzie gminnym określa w sposób generalny, że przepisy prawa miejscowego stanowi w formie uchwał rada gminy. nie wszystkie uchwały rad gmin mają charakter normatywny. W nauce prawa wskazuje się, że akty prawa powszechnie obowiązującego mają charakter generalny i abstrakcyjny, tzn. nie są rozstrzygnięciami indywidualnymi (określają dane identyfikujące adresata, a nie opis jego cech) i nie odnoszą się do konkretnego jednokrotnego zachowania. Nie oznacza to jednak, że każdy akt prawa miejscowego musi obejmować swoim zasięgiem wszystkie podmioty funkcjonujące na obszarze swojego obowiązywania (czyli na terenie gminy). Może być adresowany do określonej kategorii podmiotów: np. do właścicieli nieruchomości, posiadaczy psów, itp.
Wykład II 09.10.2010
Temat 3: Zadania jednostek samorządu terytorialnego
1. rodzaje zadań samorządu terytorialnego
2. zadania własne jednostek samorządu terytorialnego
3. zadania zlecone jednostek samorządy terytorialnego
Ustawa o samorządzie gmin tekst jednolity z 2001 r. rozdział zadania gminy
Ustawa o samorządzie gminnym
Ustawa o samorządzie wojewódzkim
Podział zadań jednostek samorządu terytorialnego wynikające z konstytucji RP i jest podziałem na zadania własne oraz na zadania zlecone. Kryterium rozgraniczającym zadania własne i zadania zlecone są:
1) charakter zadań
2) sposób przekazania zada
3) sposób finansowania, wykonywania zadań
4) zakres samodzielności w wykonywaniu zadań
O charakterze zadań nie decydują jedynie przepisy ustrojowe ale przede wszystkim przepisy materialne
Ad2.
Ogólna charakterystyka zadań własnych
- są to zadania o charakterze lokalnym lub regionalnym
- jednostka samorządu terytorialnego otrzymuje te zadania na zasadzie decentralizacji
- finansowanie wykonywania zadania własnego następuje z dochodów własnych i jednostki samorządu terytorialnego
- wykonując zadania własne jednostka samorządu terytorialnego działa we własnym imieniu i są one pozostawione do względnie samodzielnego wykonania
- służą one do zaspokojenia potrzeb konkretnej wspólnoty samorządowej
Zadania własne mają charakter obowiązkowy.
Gmina ma obowiązek zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty. Sformułowanie to oznacza zasadę domniemania kompetencji gminy. Ustawa o samorządzie terytorialnym nie uwzględnia wszystkich zadań, które spoczywają na gminie a jedynie zadania przykładowe. Zadaniami przykładowymi gminy są w szczególności jako sprawy są:
- ładu przestrzennego, gospodarowanie nieruchomościami ochronna środowiska i przyrody oraz gospodarki rolnej
-sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego
- sprawy wodociągów: zaopatrywanie w wodę, kanalizacji usuwanie i oczyszczanie ścieków, utrzymywanie czystości: porządku, urządzeń sanitarnych, wysypisk, unieszkodliwianie odpadów komunalnych, zaopatrywanie w energie elektryczna i cieplna oraz gaz
- sprawy działalności w zakresie komunikacji
- sprawy lokalnego transportu zbiorowego
- sprawy ochrony zdrowia
- sprawy pomocy społecznej w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych
- sprawy gminnego budownictwa mieszkalnego
- spraw edukacji publicznej( do końca gimnazjum)
- sprawy kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
- sprawy kultury fizycznej i turystyki w tym terenów rekreacji i urządzeń sportowych
- sprawy targowisk i hal targowych
- sprawy zieleni gminnej i zadrzewienia
- cmentarze gminne
- sprawy porządku publicznego i obywateli bezpieczeństwa ochrony przeciwpowodziowej i przeciw pożarnej
- sprawy utrzymania gminnych obiektów użytku publicznego
- sprawy polityki prorodzinnej
- sprawy promocji gminnej
- sprawy współpracy i działalności na rzecz organizacji porządkowych
- sprawy współpracy ze społeczeństwem lokalnymi i regionalnymi innych państw
Zadania własne uszczegółowione są dodatkowo innymi określonymi ustawami
Zadania własne powiatu zostały zawarte enumeratywnie w ustawie
Powiat wykonuje zadania własne o charakterze ponad gminnym. Zadania te obejmują następujące sprawy:
- edukacji publicznej
- sprawy promocji i ochrony zdrowia
- sprawy pomocy społecznej
- polityka prorodzinna
- wspieranie osób niepełnosprawnych
- sprawy transportu zbiorowego i dróg publicznych
- sprawy kultury , ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
- sprawy kultury fizycznej i turystyki
- sprawy geodezji kartografii i katastry
- sprawy gospodarki nieruchomościami
- sprawy administracji archi te- budowlanej
- sprawy gospodarki wodnej
- sprawy ochrony środowiska i przyrody
- sprawy rolnictwa leśnictwa rybactwa śródlądowego
- sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
- ochrona przeciw powodziowa i pożarna
- przeciwdziałanie bezrobociu
- ochrona praw konsumenta
- utrzymywanie powiatowych urządzeń użyteczności publicznej
- sprawy obronności
- sprawy promocji powiatu
- współpracy na rzecz promocji pozarządowej
- działanie w zakresie telekomunikacji
- zapewnienie wykonywania zadań i kompetencji kierowania powiatowej administracji zespolonej
Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin. Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.
Art. 14 Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone
ustawami, w szczególności w zakresie:
1) edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego,
2) promocji i ochrony zdrowia,
3) kultury i ochrony jej dóbr,
4) pomocy społecznej,
5) polityki prorodzinnej,
6) modernizacji terenów wiejskich,
7) zagospodarowania przestrzennego,
8) ochrony środowiska,
9) gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej,
10) transportu zbiorowego i dróg publicznych,
11) kultury fizycznej i turystyki,
12) ochrony praw konsumentów,
13) obronności,
14) bezpieczeństwa publicznego,
15) przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy.
Ad 3
Zadania zlecone - W całokształcie zadań publicznych znakomita większość z nich, z racji swojego charakteru, powinna być realizowana na szczeblu lokalnym - blisko podmiotów, do których są kierowane. Jednocześnie jednak istnieje szereg zadań publicznych, które winny być w całym państwie wykonywane według identycznych reguł i standardów.
Rozwiązaniem są zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Zadania takie są realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego, na szczeblu lokalnym, przekazując jednocześnie środki finansowe na ten cel i nadzorując tylko prawidłowość realizacji zadania.
Zadania zlecone mają charakter obowiązkowy - samorząd nie może odmówić ich realizacji, obowiązek nakładania takich zadań na samorządy ustawą,
[Zadania zlecone gminy] 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia
z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości
województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego. 5. Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje jej zadania z zakresu
swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu.
.
3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań, o których mowa w
ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 3,
określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte
porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysługują odsetki w
wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.
[Powiat]
3. Ustawy mogą określać inne zadania powiatu.
4. Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z
zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat.
[województwo]
Art. 14. 1.
2. Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z
zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa.
3. Ustawy mogą nakładać na województwo obowiązek wykonywania zadań z zakresu
organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
Gmina:
- utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych,
- 2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza
zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie..
4. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy, określone w art. 7
ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze
świadczenia usług powszechnie dostępnych.
- 3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze
użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.
Powiat:
- utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych,
- Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o
charakterze użyteczności publicznej.
Temat 4 :Samorząd jako forma demokracji bezpośredniej
1. referendum lokalne
2. ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i samorządów województw.
3. Wybory bezpośrednie wójta, burmistrza, prezydenta miasta
Ustawa z 15.09.2000 r. o referendum lokalnym Dz. U. 88 poz. 985 ze zmianami
Ustawa z 16.07.1999 r. ordynacja wyborcza z 2003 Dz. U. 199 poz. 1547
Ustawa z 20.06.2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta
Referendum lokalne:
- cele referendum
mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki.
2. Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania w zakresie spraw określonych w ust. 1 albo na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami.
- kto ma prawo przeprowadzenia referendum,
Referendum przeprowadza się, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 1. W sprawach odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji rozstrzyga się wyłącznie w drodze referendum przeprowadzonego na wniosek mieszkańców, o którym mowa w art. 4. (I, z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego lub na wniosek co najmniej:
1) 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu,
2)5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.
2. Referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nie przeprowadza się:
1) przed upływem 12 miesięcy od dnia wyborów albo od dnia ostatniego referendum w tej sprawie,
2) jeżeli data wyborów przedterminowych, przeprowadzanych w wyniku referendum, miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji organu stanowiącego.
- tryb przeprowadzania referendum z inicjatywy organu stanowiącego jednostkę samorządu terytorialnego,
1) 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum bezwzględną większością głosów swojego ustawowego składu.
2. Uchwała, o której mowa w ust. 1, zawiera:
1) pytanie lub pytania referendum albo warianty zaproponowane mieszkańcom jednostki do wyboru,
2) termin przeprowadzenia referendum,
3) wzór karty do głosowania,
4) kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum.
- W przypadku gdy przedmiotem referendum gminnego jest samo-opodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne, uchwała rady gminy wskazuje również cel lub cele oraz zasady samo-opodatkowania.
2) Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie przeprowadzenia referendum podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym, przy czym uchwała rady gminy podlega ponadto bezzwłocznemu rozplakatowaniu lub ogłoszeniu w inny sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie.
3) Referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy, w okresie między 30 a 40 dniem od dnia opublikowania uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
- Jeżeli wojewoda wydał rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzające nieważność uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum, w przypadku uwzględnienia przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi złożonej na to rozstrzygnięcie, referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy, w okresie między 30 a 40 dniem od dnia ogłoszenia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
4) W przypadku, o którym mowa w ust. 3, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie aktualizacji kalendarza czynności, o którym mowa w art. 9 ust. 2 pkt 4.
- tryb przeprowadzania referendum na wniosek mieszkańców,
1) 1. Z inicjatywą przeprowadzenia referendum na wniosek mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego wystąpić może:
1) grupa co najmniej 15 obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego, a w odniesieniu do referendum gminnego - także pięciu obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy,
2) statutowa struktura terenowa partii politycznej działająca w danej jednostce samorządu terytorialnego,
3) organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki samorządu terytorialnego.
- Podmioty, o których mowa w ust. 1, zwane są dalej „inicjatorami referendum”.
.- Pełnomocnikiem inicjatora referendum może być jedynie osoba, której przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego.
2) 1. Inicjator referendum powiadamia na piśmie przewodniczącego zarządu danej jednostki samorządu terytorialnego o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum.
Powiadomienie, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) jeżeli inicjatorem referendum jest grupa obywateli - nazwiska, imiona, adresy zamieszkania oraz numery ewidencyjne PESEL wszystkich członków grupy oraz wskazanie osoby będącej jej pełnomocnikiem,
2) jeżeli inicjatorem referendum jest partia polityczna lub organizacja społeczna - nazwę inicjatora, adres siedziby oraz nazwisko, imię, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL osoby będącej jej pełnomocnikiem, przy czym do powiadomienia dołącza się poświadczony odpis z ewidencji partii politycznych lub odpis z rejestru organizacji wraz z jej statutem,
3) określenie sprawy, w której ma zostać przeprowadzone referendum.
3). Przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego niezwłocznie potwierdza na piśmie otrzymanie powiadomienia.
- Na pisemny wniosek inicjatora referendum przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, w ciągu 14 dni od otrzymania wniosku, powiadamia w formie pisemnej inicjatora referendum lub jego pełnomocnika o liczbie mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego uprawnionych do głosowania,
4) Inicjator referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji powiadamia o zamiarze wystąpienia z taką inicjatywą również komisarza wyborczego;
5) 1. Inicjator referendum, na swój koszt, podaje do wiadomości mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego przedmiot zamierzonego referendum, przy czym podanie do wiadomości w gminie następuje w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie, a w powiecie i w województwie - poprzez ogłoszenie w prasie codziennej ogólnodostępnej w danej jednostce samorządu terytorialnego.
- Informacja o zamierzonym referendum powinna zawierać pytanie lub pytania referendum albo warianty zaproponowane do wyboru, a jeżeli wniosek dotyczy referendum w sprawie samo-opodatkowania - cel lub cele oraz zasady samo-opodatkowania.
- Informacja o zamierzonym referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego zawiera uzasadnienie odwołania.
6). W terminie 60 dni od dnia powiadomienia przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum jego inicjator zbiera podpisy mieszkańców uprawnionych do wybierania organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego, którzy chcą poprzeć inicjatywę w tej sprawie.
- Podpisy zbiera się na kartach, z których każda zawiera informacje o przedmiocie zamierzonego referendum oraz o tym, że poparcia nie można wycofać
3. Podpisy popierające wniosek w sprawie przeprowadzenia referendum z inicjatywy mieszkańców można zbierać w miejscu, czasie i w sposób wykluczający stosowanie jakichkolwiek nacisków zmierzających do wymuszenia podpisów.
4. Mieszkaniec jednostki samorządu terytorialnego popierający wniosek o przeprowadzenie referendum podaje na karcie nazwisko, imię, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL. Dane te potwierdza własnoręcznym podpisem. Wycofanie udzielonego poparcia jest bezskuteczne.
- tryb przeprowadzania referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego
1) Inicjator referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przekazuje na piśmie, W terminie 60 dni od dnia powiadomienia przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum jego inicjator zbiera podpisy mieszkańców uprawnionych do wybierania organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego, którzy chcą poprzeć inicjatywę w tej sprawie.
komisarzowi wyborczemu wniosek mieszkańców wraz z informacją o spełnieniu obowiązków wskazanych w art. 13 ust. 1 i 3. Wojewódzki komisarz wyborczy niezwłocznie potwierdza na piśmie otrzymanie wniosku.
- Do wniosku dołącza się karty,
2) komisarz wyborczy zwraca inicjatorowi referendum lub jego pełnomocnikowi wniosek zawierający uchybienia i wyznacza czternastodniowy termin do ich usunięcia.
- komisarz wyborczy odrzuca wniosek o przeprowadzenie referendum, w którym stwierdził nie dające się usunąć uchybienia, a także, jeśli inicjator referendum nie wywiązał się z obowiązków wskazanych w art. 13 ust. 1 i 3. Postanowienie o odrzuceniu wniosku przekazuje się niezwłocznie inicjatorowi referendum lub jego pełnomocnikowi.
- Przepisu ust. 3 nie stosuje się w przypadku, gdy uchybienia wniosku polegają na zebraniu niewystarczającej ilości prawidłowo złożonych podpisów osób popierających wniosek, chyba że nie upłynął jeszcze termin, o którym mowa w art. 14 ust. 1.
- Inicjator referendum lub jego pełnomocnik może w razie potrzeby, w tym z własnej inicjatywy, składać komisarzowi wyborczemu dodatkowe wyjaśnienia i przedstawiać dowody.komisarz wyborczy może także żądać od inicjatora referendum lub jego pełnomocnika złożenia takich wyjaśnień i przedstawienia dowodów.
3) Wojewódzki komisarz wyborczy postanawia o przeprowadzeniu referendum, jeżeli wniosek mieszkańców spełnia wymogi określone w ustawie.
4) komisarz wyborczy wydaje postanowienie o przeprowadzeniu referendum lub odrzuceniu wniosku nie później niż w ciągu 30 dni od dnia jego złożenia.
5.) Postanowienie komisarza wyborczego o przeprowadzeniu referendum zawiera:
1) termin przeprowadzenia referendum,
2) wzór i treść karty do głosowania,
3) kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum..
6) 1. Na postanowienie wojewódzkiego komisarza wyborczego odrzucające wniosek o przeprowadzenie referendum, służy skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia.
7) naczelny Sąd Administracyjny rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia skargi. Wyrok sądu jest ostateczny.
3. Wyrok sądu uwzględniający skargę zastępuje postanowienie wojewódzkiego komisarza wyborczego.
8) Referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy w okresie między 30 a 40 dniem od dnia opublikowania postanowienia wojewódzkiego komisarza wyborczego w tej sprawie albo od dnia ogłoszenia przez Naczelny Sąd Administracyjny wyroku, o którym mowa w art. 26 ust. 3.
- ważność referendum
Art. 49. 1. Referendum przeprowadzają i ustalają jego wynik powołane w tym celu właściwe terytorialne (wojewódzka, powiatowa i gminna) komisje do spraw referendum i obwodowe komisje do spraw referendum, zwane dalej „terytorialnymi komisjami” i „obwodowymi komisjami”.
2. Terytorialną komisję powołuje, najpóźniej na 25 dni przed dniem referendum:
1) wojewódzki komisarz wyborczy - w przypadku referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji,
2) organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego - w pozostałych sprawach.
3. W referendum wojewódzkim do kompetencji zastępców wojewódzkiego komisarza wyborczego należy powołanie powiatowych komisji do spraw referendum i obwodowych komisji oraz nadzór nad ich działalnością zgodnie z właściwością określaną na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 1 ust. 2.
4. Obwodowe komisje powołuje, najpóźniej na 21 dni przed dniem referendum:
1) wojewódzki komisarz wyborczy - w przypadku referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji,
2) terytorialna komisja - w pozostałych sprawach.
5. Komisje terytorialne i obwodowe posługują się własną pieczęcią, której wzór ustanawia Państwowa Komisja Wyborcza.
6. Do zasad działalności terytorialnych komisji i obwodowych komisji stosuje się odpowiednio przepisy ustawy, o której mowa w art. 1 ust. 2, dotyczące terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych.
Art. 50. 1. Wojewódzki komisarz wyborczy powołuje w skład terytorialnej i obwodowych komisji do przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, w równej liczbie, osoby pisemnie wskazane przez zarząd tej jednostki oraz inicjatora referendum. W skład komisji nie mogą wchodzić radni, członkowie zarządu danej jednostki samorządu terytorialnego, a także inicjator referendum oraz jego pełnomocnik.
2. W skład terytorialnej komisji wchodzi od 6 do 16 osób; w skład obwodowej komisji wchodzi od 6 do 10 osób.
3. Komisje, o których mowa w ust. 1, na swoich pierwszych posiedzeniach wybierają ze swojego składu przewodniczącego i jego zastępcę. Składy komisji podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości przy odpowiednim zastosowaniu art. 13 ust. 1.
4. Zmiany i uzupełnienia w składach komisji następują w szczególnie uzasadnionych sytuacjach, a zwłaszcza na skutek zrzeczenia się członkostwa lub śmierci członka komisji, na zasadach i w trybie określonych w przepisach o ich powołaniu.
Art. 51. Zarząd danej jednostki samorządu terytorialnego oraz inicjator referendum mogą wyznaczyć do terytorialnej komisji i każdej obwodowej komisji po jednym mężu zaufania, który ma prawo być obecny przy wszystkich czynnościach wykonywanych przez te komisje oraz wnosić do protokołów wyników głosowania i wyników referendum uwagi z wymienieniem konkretnych zarzutów.
Art. 52. 1. Terytorialna komisja zarządza wydrukowanie potrzebnej liczby kart do głosowania i zapewnia dostarczenie ich do obwodowych komisji, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. W referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego wojewódzki komisarz wyborczy zarządza druk kart do głosowania oraz określa sposób dostarczania ich do obwodowych komisji.
Art. 53. 1. Karta do głosowania zawiera:
1) oznaczenie referendum, nazwę organu, który postanowił o przeprowadzeniu referendum, datę referendum,
2) pytanie lub pytania albo warianty rozwiązania sprawy będącej przedmiotem referendum; jeżeli referendum polega na udzieleniu odpowiedzi na postawione pytania, na karcie do głosowania zamieszcza się również wyrazy: „tak” i „nie” z kratkami z lewej strony przeznaczonymi na postawienie znaku przy odpowiedzi, którą wybrał głosujący, a gdy referendum polega na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami, przy każdym z wariantów umieszcza się po lewej stronie numer wariantu i kratkę przeznaczoną na postawienie znaku przy wariancie, za którym głosujący się opowiada,
3) pouczenie o sposobie głosowania.
2. W razie poddania pod referendum więcej niż jednej sprawy, na karcie do głosowania zamieszcza się kolejno wszystkie postawione pytania lub warianty, z zachowaniem wymagań określonych w ust. 1 pkt 2.
3. Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie.
4. Na karcie do głosowania drukuje się odcisk pieczęci organu właściwego do podjęcia decyzji o przeprowadzeniu referendum.
5. Wydając kartę do głosowania, obwodowa komisja opatruje ją własną pieczęcią.
Art. 54. Referendum przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych w celu przeprowadzenia wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.
Art. 55. Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania.
Art. 56. 1. Wynik referendum jest rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum oddano więcej niż połowę ważnych głosów.
2. Wynik referendum gminnego w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne jest rozstrzygający, jeżeli za samoopodatkowaniem oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów.
Art. 57. 1. Głos jest nieważny, jeżeli na karcie do głosowania, w odniesieniu do poszczególnego pytania lub wariantu, nie zaznaczono żadnej odpowiedzi lub nie dokonano wyboru żadnego wariantu.
2. Głos jest nieważny w odniesieniu do poszczególnego pytania lub wariantu, jeżeli na karcie do głosowania zaznaczono więcej niż jedną odpowiedź na dane pytanie lub dokonano wyboru więcej niż jednego wariantu.
Art. 58. 1. Nieważne są karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nie opatrzone pieczęcią obwodowej komisji.
2. Poczynienie na karcie do głosowania dodatkowych uwag lub innych dopisków nie pociąga za sobą skutków prawnych, a w szczególności nie wpływa na ważność karty.
3. Kart do głosowania przedartych całkowicie na dwie lub więcej części nie bierze się pod uwagę przy obliczaniu wyników głosowania.
Art. 59. 1. Po zakończeniu głosowania obwodowa komisja sporządza w trzech egzemplarzach protokół wyników głosowania w obwodzie, zawierający liczbę:
1) osób uprawnionych do głosowania,
2) osób, którym wydano karty do głosowania,
3) kart wyjętych z urny,
4) kart nieważnych,
5) kart ważnych, czyli liczbę osób, które wzięły udział w głosowaniu,
6) głosów nieważnych,
7) głosów ważnych,
8) głosów ważnych oddanych na poszczególne odpowiedzi na postawione pytanie lub za wyborem określonego wariantu.
2. W razie poddania pod referendum więcej niż jednej sprawy liczby, o których mowa w ust. 1 pkt 6-8, komisja podaje w protokole oddzielnie dla każdego pytania lub wariantu.
3. Protokół podpisują i każdą ze stron parafują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, obecne przy jego sporządzeniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.
4. Członkom komisji i mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu głosowania uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.
5. Po sporządzeniu protokołu obwodowa komisja podaje niezwłocznie do publicznej wiadomości wyniki głosowania poprzez wywieszenie w swojej siedzibie, w miejscu łatwo dostępnym dla obywateli, jednego z egzemplarzy protokołu głosowania w obwodzie.
6. Przewodniczący obwodowej komisji niezwłocznie przesyła do terytorialnej komisji (w referendum wojewódzkim - do komisji powiatowej, o której mowa w art. 62) w zapieczętowanej kopercie jeden egzemplarz protokołu głosowania w obwodzie.
Art. 60. Po wykonaniu czynności wymienionych w art. 59 ust. 5 i 6 przewodniczący obwodowej komisji niezwłocznie przekazuje w depozyt wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) dokumenty z głosowania w zapieczętowanych pakietach wraz z pieczęcią komisji.
Art. 61. 1. Niezwłocznie po otrzymaniu protokołów głosowania od wszystkich obwodowych komisji terytorialna komisja sporządza w czterech egzemplarzach protokół wyniku referendum, który zawiera:
1) łączne dane liczbowe, wymienione w art. 59 ust. 1, z obszaru całej jednostki samorządu terytorialnego,
2) wynik referendum.
2. Przepisy art. 59 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.
3. Po wykonaniu czynności, o których mowa w ust. 1, terytorialna komisja przekazuje właściwemu przewodniczącemu zarządu jednostki samorządu terytorialnego dokumenty komisji wraz z pieczęcią.
Art. 62. 1. W celu przeprowadzenia referendum wojewódzkiego organy, o których mowa w art. 49 ust. 2 i 3, w zakresie swojej właściwości miejscowej powołują komisje powiatowe działające jako organy pomocnicze dla ustalania zbiorczych wyników głosowania z obwodów znajdujących się na obszarze powiatów. Przepisy art. 50 i 51 stosuje się odpowiednio, z tym że w skład komisji powiatowej wchodzi od 6 do 10 osób.
2. Komisja powiatowa niezwłocznie po otrzymaniu protokołów głosowania od wszystkich obwodowych komisji z obszaru powiatu sporządza protokół zbiorczych wyników głosowania na obszarze powiatu, który zawiera:
1) łączne dane liczbowe, wymienione w art. 59 ust. 1, z obszaru powiatu,
2) wynik referendum.
3. Do działania komisji powiatowych, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 59 ust. 2-5 i art. 61 ust. 3.
Art. 63. 1. Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu wyniku referendum terytorialna komisja podaje do publicznej wiadomości wyniki głosowania i wynik referendum poprzez wywieszenie w swojej siedzibie jednego z egzemplarzy tego protokołu.
2. Wojewoda niezwłocznie ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym protokół wyniku referendum otrzymany od terytorialnej komisji.
3. Jeżeli referendum zostało zarządzone przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, jeden egzemplarz protokołu wyniku referendum wraz z protokołami terytorialnej komisji i obwodowych komisji terytorialna komisja niezwłocznie przekazuje właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście albo marszałkowi województwa.
4. Jeżeli referendum dotyczyło odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji, terytorialna komisja niezwłocznie przesyła protokół wyniku referendum wraz z protokołami obwodowych komisji właściwemu wojewódzkiemu komisarzowi wyborczemu.
5. W przypadku referendum, o którym mowa w ust. 4, jeden egzemplarz protokołu terytorialna komisja przesyła niezwłocznie także wojewodzie.
Art. 64. Wzory urzędowych formularzy protokołów, o których mowa w art. 59, 61 i 62, sporządzanych przez terytorialne i obwodowe komisje ustala organ właściwy do przeprowadzenia referendum.
Art. 65. Jeżeli referendum zakończy się wynikiem rozstrzygającym w sprawie poddanej pod referendum, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego niezwłocznie podejmie czynności w celu jej realizacji.
Art. 66. 1. W terminie 7 dni od dnia podania wyników referendum do wiadomości publicznej w sposób, o którym mowa w art. 63 ust. 2, każdy uprawniony do wzięcia w nim udziału mieszkaniec danej jednostki samorządu terytorialnego może wnieść protest, jeżeli dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy, a naruszenie to mogło wywrzeć istotny wpływ na wynik referendum.
2. Do wnoszenia i rozpoznawania protestów oraz skutków ich uwzględnienia stosuje się odpowiednio przepisy art. 59-61, art. 63 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ustawy, o której mowa w art. 1 ust. 2, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Sąd okręgowy rozpatruje protest w ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia protestu z udziałem wnoszącego protest i przedstawiciela właściwej terytorialnej komisji, a jeżeli protest dotyczy referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego - również z udziałem wojewódzkiego komisarza wyborczego.
Art. 67. 1. Ogłoszenie, w trybie art. 63 ust. 2, wyników referendum rozstrzygających o odwołaniu organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji oznacza zakończenie działalności organu stanowiącego i z mocy prawa - zarządu jednostki samorządu terytorialnego.
2. W przypadku określonym w ust. 1 Prezes Rady Ministrów niezwłocznie wyznacza osobę, która pełni funkcję organów jednostki samorządu terytorialnego do czasu wyboru nowych organów jednostki samorządu terytorialnego oraz zarządza, z zastrzeżeniem ust. 3, wybory przedterminowe do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.
3. W razie wniesienia protestu przeciwko ważności referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji, do czasu rozstrzygnięcia sprawy w trybie art. 66, nie zarządza się wyborów przedterminowych.
Ordynacja wyborcza
Wybory do rad gminy, powiatu i sejmików wojewódzkich są powszechnie równe , bezpośrednie i tajne. Wyborca może głosować osobiście lub przez pełnomocnika. Czynne prawo wyborcze (wybieranie) ma każdy obywatel RP, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat i stale zamieszkuje na obszarze działania danej rady, sejmiku. Prawo wybierania posiada również obywatel UE niebędący obywatelem Polski na tycg samych zasadach
Nie mają prawo wybierania osoby:
- pozbawienia praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu
- pozbawione praw wyborczych wyrokiem Trybunału Stanu
- ubezwłasnowolnienie prawomocnym orzeczeniem Sądu
Prawa wybierania nie posiada obywatel UE pozbawiony tego prawa w państwie, którego jest obywatelem.
Bierne prawo wyborcze przysługuje osobie mającej prawo wybierania
Nie mają prawa wybieralności osoby:
- karane za przestępstwa umyślne ścigane z oskarżenia publicznego
- wobec którego wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawach jak wyżej
- wobec których wydano prawomocne orzeczenie sądu o utracie prawa wybieralności
Prawa wybieralności nie ma obywatel UE pozbawiony tego prawa w państwie, którego jest obywatelem.
Wybory przeprowadzają terytorialne komisje i obwodowe komisje wyborcze.
Terytorialne komisje powołuje najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów Komisarz Wyborczy. W skład komisji wojewódzkiej, powiatowej oraz w mieście na prawach powiatu z urzędu jako prowadzący wchodzi sędzia wyznaczony przez Prezesa Sądu Okręgowego.
Obwodowa komisja powołana najpóźniej w 14 dniu przed dniem wyborów przez Gminą Komisję Wyborczą.
Wybory zarządza się nie później niż na 30 dni przed upływem kadencji rad. Data wyborów wyznaczona jest na dzień wolny od pracy poprzedzający w ciągu 60 dni po upływie kadencji rad.
Data wyborów wyznaczona jest przez Premiera po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej w formie rozporządzenia
Jeżeli wybory są wyborami przedterminowymi, wybory zarządza się i przeprowadza w ciągu 30 dni od wystąpienia przyczyny.
Wybory do rad gmin
Radni są wybierani w okręgach wyborczych , bezpośrednie spośród zgłoszonych kandydatów. W gminie do 20 tysięcy mieszkańców o wyborze na radnego rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na poszczególnych kandydatów 15 radnych . W gminie powyżej 20 tysięcy mieszkańców podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważne oddanych głosów na kandydatów z tej listy. W podziale mandatów uczestniczą listy kandydatów tych komitetów, na które oddano minimum 50 % ważnie oddanych głosów
W Każdym okręgu wyborczym w gminie do 20 tysięcy mieszkańców wybiera się od 1 so 5 radnych. W gminie powyżej 20 tysięcy mieszkańców wybiera się w okręgach od 5 do 8 radnych.
Podmioty wyborców:
W gminie powyżej 20 tysięcy mieszkańców każda lista musi zawierać co najmniej 150 podpisów wyborców. W gminie do 20 tysięcy 25 podpisów wyborców
Listy kandydatów zgłaszane są do gminnej komisji wyborczej najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów wraz z wykazem osób popierających. Lista jest rejestrowana,
1. dokonywanie skreśleń z listy
- W razie skreślenia nazwiska kandydata wskutek jego śmierci, powodującego sytuację, o której mowa w art. 110 ust. 2, powiatowa komisja wyborcza informuje właściwego pełnomocnika o możliwości zgłoszenia nowego kandydata najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.
- Komisja wyborcza skreśla z zarejestrowanej listy kandydatów nazwisko kandydata, który zmarł, utracił prawo wybieralności, złożył nieprawdziwe oświadczenie, o którym mowa w art. 99 ust. 2, został zgłoszony jako kandydat do więcej niż jednego organu stanowiącego, o którym mowa w art. 3 ust. 1, w więcej niż jednym okręgu wyborczym lub na więcej niż jednej liście kandydatów lub złożył oświadczenie na piśmie o wycofaniu zgody na kandydowanie, i zawiadamia o tym niezwłocznie właściwego pełnomocnika.
2. Jeżeli skreślenie nazwiska kandydata nastąpiło wskutek śmierci kandydata i powoduje,
że w okręgu wyborczym liczba kandydatów jest równa liczbie radnych wybieranych w tym okręgu lub mniejsza od niej, komisja informuje właściwego pełnomocnika o możliwości zgłoszenia nowego kandydata. Uzupełnienia listy dokonuje się najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów; w takim przypadku
przepisu art. 100 ust. 1 nie stosuje się.
- O skreśleniu nazwiska kandydata i zgłoszeniu nowego kandydata, a także o unieważnieniu zarejestrowanej listy kandydatów z przyczyn, o których mowa w ust. 3, komisja zawiadamia niezwłocznie wyborców danego okręgu wyborczego oraz komisarza wyborczego.
- Jeżeli po wydrukowaniu kart do głosowania komisja wyborcza skreśli z listy kandydatów nazwisko kandydata z przyczyn, o których mowa w art. 110 ust. 1, nazwisko kandydata pozostawia się na wydrukowanych kartach do głosowania. Informacje o skreśleniu oraz o warunkach decydujących o ważności głosu oddanego na takiej karcie komisja wyborcza podaje do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia i zapewnia jego rozplakatowanie w lokalach wyborczych w dniu wyborów.
- Na decyzję nieuwzględniającą reklamacji lub powodującą skreślenie ze spisu
wyborców wnoszący reklamację bądź osoba skreślona ze spisu może wnieść, w
terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji, skargę za pośrednictwem wójta (burmistrza,
prezydenta miasta) do właściwego sądu rejonowego. Wójt (burmistrz,
prezydent miasta) przesyła niezwłocznie sądowi skargę wraz z decyzją i aktami
sprawy. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) może też niezwłocznie zmienić lub
uchylić decyzję, jeżeli uzna skargę w całości za słuszną.
unieważnieniu zarejestrowanej listy kandydatów z przyczyn, o których mowa w ust. 3, komisja zawiadamia niezwłocznie wyborców danego okręgu wyborczego oraz komisarza wyborczego.
2. unieważnienie rejestracji listy
- 3. Komisja wyborcza unieważnia rejestrację listy, jeżeli pozostaje na niej mniej nazwisk
kandydatów niż minimalna wymagana liczba kandydatów na liście lub jeżeli
komitet wyborczy powiadomi komisję o swoim rozwiązaniu.
- Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli komisja wyborcza unieważnia rejestrację
listy kandydatów z przyczyn, o których mowa w art. 110 ust. 3.
3a. Oświadczenie o wycofaniu zgody na kandydowanie złożone w terminie krótszym
niż 14 dni przed dniem wyborów nie wywołuje skutków prawnych określonych
w ustawie, chyba że na liście nie pozostaje nazwisko żadnego kandydata.
3. tryb głosowania
Rozdział 9
4. ważność głosowania
Rozdział 10
5. dokonywanie podziału mandatów
- W gminach liczących powyżej 20 000 mieszkańców podziału mandatów pomiędzy
listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych
głosów na kandydatów danej listy.
2. W podziale mandatów, o którym mowa w ust. 1, uczestniczą listy kandydatów
tych komitetów wyborczych, na których listy w skali gminy oddano co najmniej
5% ważnie oddanych głosów.
W wyborach do rady w gminie liczącej do 20 000 mieszkańców za wybranych w
danym okręgu wyborczym uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno
największą liczbę ważnie oddanych głosów.
2. Jeżeli równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu otrzymali kandydaci
z tej samej listy, o wyborze rozstrzyga kolejność umieszczenia nazwisk
na liście.
3. Jeżeli równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu otrzymali kandydaci
z różnych list, za wybranego uważa się kandydata z tej listy, której kandydaci
otrzymali w okręgu wyborczym łącznie największą liczbę głosów. W
przypadku gdyby i te liczby były równe - rozstrzyga losowanie przeprowadzone
przez komisję.
- W wyborach do rady w gminie liczącej powyżej 20 000 mieszkańców gminna
komisja wyborcza, na podstawie zestawienia, o którym mowa w art. 121, dokonuje
podziału mandatów w każdym okręgu wyborczym pomiędzy listy kandydatów,
o których mowa w art. 88 ust. 2, w sposób następujący:
1) liczbę głosów ważnie oddanych na każdą z list w okręgu wyborczym dzieli
się kolejno przez 1; 2; 3; 4; 5 i dalsze kolejne liczby, aż do chwili, gdy z
otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych
liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między listy;
2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy
sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych.
- Mandaty przypadające danej liście kandydatów uzyskują kandydaci w kolejności
wynikającej z otrzymanej liczby głosów w ramach listy. Jeżeli równą liczbę głosów
uprawniającą do uzyskania mandatu otrzymało dwóch lub więcej kandydatów z danej listy, o wyborze rozstrzyga kolejność umieszczenia nazwisk kandydatów
na liście.
- W wyborach do rad powiatów podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów na kandydatów danej listy.
- W podziale mandatów, o którym mowa w ust. 1, uczestniczą listy kandydatów
tych komitetów wyborczych, na których listy w skali powiatu oddano co najmniej 5% ważnie oddanych głosów.
- W wyborach do rad powiatów wyborca głosuje tylko na określoną listę kandydatów, stawiając znak „x” w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. - Jeżeli znak „x” postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów, ale z tej samej listy, głos uznaje się za ważny i oddany na wskazaną listę z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu te mu kandydatowi, przy którego nazwisku znak „x” jest umieszczony w pierwszej kolejności.
- W wyborach do rady powiatu komisja wyborcza, na podstawie zestawienia, o którym mowa w art. 150 ust. 2, dokonuje podziału mandatów w każdym okręgu wyborczym pomiędzy listy kandydatów, o których mowa w art. 134 ust. 2, w sposób następujący:
1) liczbę głosów ważnie oddanych na każdą z list w okręgu wyborczym dzieli się kolejno przez 1; 2; 3; 4; 5 i dalsze kolejne liczby, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między listy;
2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych. 4. Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany wyżej sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów. Jeżeli i te liczby byłyby równe, wówczas o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez komisję. Tryb przeprowadzenia losowania określa Państwowa Komisja Wyborcza.
-Mandaty przypadające danej liście kandydatów uzyskują kandydaci w kolejności wynikającej z otrzymanej liczby głosów w ramach listy. Jeżeli równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu otrzymało dwóch lub więcej kandydatów z danej listy, o wyborze rozstrzyga kolejność umieszczenia nazwisk kandydatów na liście.
- W wyborach do sejmików województw podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów na kandydatów danej listy.
- W podziale mandatów, o którym mowa w ust. 1, uczestniczą listy kandydatów tych komitetów wyborczych, na których listy w skali województwa oddano co najmniej 5% ważnie oddanych głosów.
- Wyborca głosuje tylko na określoną listę kandydatów, stawiając znak „x” w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. - Jeżeli znak „x” postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub więcej kandydatów, ale z tej samej listy, głos uznaje się za ważny i oddany na wskazaną listę z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu temu kandydatowi, przy którego nazwisku znak „x” jest umieszczony w pierwszej kolejności. - Na podstawie zestawień, o których mowa w ust. 2, wojewódzka komisja wyborcza dokonuje podziału mandatów w każdym okręgu wyborczym pomiędzy listy kandydatów, o których mowa w art. 162 ust. 2, w sposób następujący:
1) liczbę głosów ważnie oddanych na każdą z list w okręgu wyborczym dzieli się kolejno przez 1; 2; 3; 4; 5 i dalsze kolejne liczby, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między listy;
2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych. - Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany wyżej sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów. Jeżeli i te liczby byłyby równe, wówczas o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez komisję. Tryb przeprowadzenia losowania określa Państwowa Komisja Wyborcza.
- Mandaty przypadające danej liście kandydatów uzyskują kandydaci w kolejności wynikającej z otrzymanej liczby głosów. Jeżeli równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu otrzymało dwóch lub więcej kandydatów z danej listy, o wyborze rozstrzyga kolejność umieszczenia nazwisk kandydatów na liście.
- Jeżeli w okręgu wyborczym w wyborach do rady gminy, rady powiatu lub sejmiku województwa zarejestrowana liczba kandydatów jest równa liczbie radnych wybieranych w danym okręgu wyborczym lub od niej mniejsza, głosowania nie przeprowadza się, a za wybranych na radnych terytorialna komisja wyborcza uznaje zarejestrowanych kandydatów, a odpowiednio pozostałe mandaty pozostają nieobsadzone. - W przypadku, o którym mowa w art. 188, właściwa terytorialna komisja wyborcza niezwłocznie zawiadamia wyborców danego okręgu wyborczego o przyczynach obsadzenia mandatów bez głosowania, w formie obwieszczenia, którego druk i rozplakatowanie zapewnia odpowiednio marszałek województwa, starosta i wójt (burmistrz, prezydent miasta). Jeden egzemplarz obwieszczenia przekazuje się niezwłocznie komisarzowi wyborczemu.