1.Pedagogika przedszkolna jest to nauka o warunkach edukacji w dzieciństwie. Wyrosła z końcem XIXw a początkiem XXw jako odrębna dyscyplina za sprawą Filipa Aries( Historia dzieciństwa) Po XVIII w doszło do zderzenia naturalizmu i socjologizmu co do wychowania dzieci

Demokratyzm ma coś z socjologizmu i naturalizmu.

- Pedagogika przedszkolna jest dziedzina pedagogiki zajmujaca się procesem kierowania rozwojem dzieci w instytucjach przedszkolnych.

Jest to uporzadkowana i syntetycznie ujeta wiedza o wychowaniu w przedszkolu..

-. Łaczy wiedze czerpana z pedagogiki i roznych nauk pomocniczych z metodyka wychowania przedszkolnego, z technika dzialania pedagogicznego w przedszkolu jako instytucji zbiorowego wychowania dzieci.

-Podstawowa funkcja pedagogiki przedszkolnej jest wszechstronny rozwoj dzieci, który im umozliwia osiagniecie dojrzalosci szkolnej i ulatwia rozpoczecie nauki w szkole

- dostarcza praktyce wiedzy, która służy jej doskonaleniu i wyjasnianiu skutecznosci podejmowanych dzialan pedagogicznych.

-Dalsze zadania pedagogiki przedszkolnej obejmuja:

- Gromadzenie wiedzy o wychowaniu w instytucjach przedszkolnych przez rzetelne opisywanie dostrzeganych zjawisk.

- Uogolnianie stwierdzonych faktow, wykrywanie zwiazkow miedzi nimi, przedstawianie prawidlowosci procesow wychowawczych polegajacych na kierowaniu rozwojem dzieci;

- Wyciaganie wnioskow , jak należy organizowac dzialalnosc pedagogiczna w srodowisku przedszkolnym, ukazywanie jej celow, funkcji, tresci, zasad, sposobow planowania a także skutecznych metod i form pracy z dziecmi, okreslanie umiejetnosci pedagogicznych i cech osobowych nauczyciela przedszkola.

Zadania pedagogiki przedszkolnej ukazuja związek toerii z praktyka wychowania. Spelniajac, jak kazda dyscyplina naukowa, funkcje poznawcza, pedagogika przedszkolna sluzy przede wszystkim potrzebom praktyki, która ma ulepszac i z ktorej się wywodzi.

2.Dlaczego o edukacji przedsz. mówimy jako inwestycji w rozwój jednostki?

SInwestycja w edukację przedszkolną to inwestycja w przyszłość społeczeństwa - lepiej wykształcone społeczeństwo to lepsza sytuacja gospodarcza i mniejsze obciążenia społeczne.
W wielu środowiskach nie ma tradycji edukacji przedszkolnej. Tam trzeba przekonywać rodziców, że nawet małe dziecko stale się uczy i warto mu tę naukę urozmaicić oraz wesprzeć profesjonalną edukacją przedszkolną. Jest bardzo ważne, by dziecko w wieku 3 - 5 lat, przynajmniej po kilka godzin dziennie, uczyło się i bawiło z rówieśnikami pod opieką nauczycielki i w ten sposób poznawało otaczający je świat oraz doskonaliło swoje umiejętności. Temu właśnie celowi maja służyć inne formy wychowania przedszkolnego. Mają przekonać do edukacji przedszkolnej tych, którzy dziś preferują pozostawienie małych dzieci przez cały dzień w domu

-Niespełna 65% dzieci uczestniczy w edukacji przedszk., ogromne dysproporcje między miastem (80%), a wsią (43%), tylko ok. 52.6% dzieci w wieku 3-5 lat uczestniczy w edukacji przedszkolnej.

Perspektywa indywidualna:

-zaufanie do ludzi rozpoczyna się kształtować w 1 r.ż. i utrwala się do 5-6 r.ż.

- równowaga emocjonalna 5-6 r.ż.

- przywiązanie, dz. są ufne, nie lękliwe 3-4 r.ż.

- skuteczność działania 5-6 r.ż.

- motywacja do uczenia się 5-6 r.ż.

- wiara w siebie 5 r.ż.

- porozumiewanie się 3-4 r.ż.

- sprawność motoryczna do 5 r.ż.

- ogólna sprawność intelektualna do 6 r.ż.

- otwieranie się na grupę społeczną 4-5 r.ż.

Przedszkole to czas najintensywniejszego rozwoju człowieka w perspektywie społecznej, ma pozytywny wpływ na rozwój człowieka, ale też na jego społeczne funkcjonowanie, aspiracje zawodowe, pozycję społeczną( dzisiaj nieśmiałe dziecko to to z którego wczoraj śmialiśmy, okrutne to które wczoraj biliśmy, zakochane to, które wczoraj pieściliśmy, dzisiejsze roztropne, to to, któremu wczoraj dodawaliśmy otuchy, mądre to którego wczoraj wychowaliśmy

Postulaty:

- przypisanie edukacji przedszk. należytego miejsca w systemie eduk., troska o rozwój sieci przedszkoli, zmiana spojrzenia na dziecko i dzieciństwo, dążenie do upowszechniania edukacji przedszk., zaprzestanie infantylizacji dziecka, procesu nauczania, doboru treści, wykorzystywanie aktywnych i przemyślanych programów.

3. Potrzeby dziecka w wieku przedszkolnym:-Rodzina jest naturalnym środowiskiem życia dzieci. W rodzinie dziecko uczy się zaspakajania pierwszych potrzeb, reagowania na odczuwane braki, wyrażania takich uczuć jak zadowolenie, radość niepokój, gniew, lęk, uczy się też systemu wartości, jest wdrażane do pełnienia ról społecznych. Potrzeby są zaliczone do podstawowych mechanizmów aktywizujących ludzkie działania

- potrzeby biologiczne (niższego rzędu)

-potrzeby psychiczne (wyższego rzędu)

a) potrzeba bezpieczeństwa - zaspakajania przez bliskie dziecku osoby; rodziców, członków rodziny, przyjaciół

b) potrzeba przynależności i miłości. Potrzebę tę zaspakajają przede wszystkim rodzice „Ja jestem mamy i taty” Uświadamiana przez dziecko wtedy szczególnie gdy jest zagrożona (rodzice rozwodzą się). Brak zaspakajania tej potrzeby może doprowadzić do oziębłości uczuciowej, skłonności do izolacji w wieku szkolnym do zachowań aspołecznych.

c) potrzeba szacunku i uznania- radość z osiągnięć rozwojowych dziecka z czynionych przez nie postępów zaspakaja tę potrzebę. Dzieci są bardzo wrażliwe na lekceważenie i aby dobrze się rozwijały, wymagają szacunku i uznania. Jest zaspakajana wtedy, gdy rodzina aprobuje sposób działania dziecka- forma nagrody, pochwały lub moralnego poparcia.

d) potrzeba samo urzeczywistnienia( samorealizacji) występuje w każdym okresie rozwoju.

U dziecka wyrażana aktywnością w zakresie poznania, działania. Aprobata i oznaki zadowolenia rodziców z osiągnięć dziecka oraz stwarzanie warunków korzystnych dla jego rozwoju stymulują wzrost i rozwój dziecka jako niepowtarzalnej indywidualności.

e) potrzeba poznawcza- zadaniem dorosłych jest umożliwienie dziecku jej zaspokojenia, ułatwienie poznawania świata, przedmiotów, ludzi, zjawisk, sytuacji.

f) potrzeba kontaktów społecznych zaspokajana poprzez korzystanie z wielu form aktywności, takich jak- zabawy dziecięce, wycieczki, wspólne zadania, imprezy, ograniczenie tych kontaktów może spowodować zaburzenie lub spowolnienie rozwoju społecznego dziecka

g) potrzeba aktywności

h) potrzeba akceptacji- jeśli dorosły stale daje do zrozumienia dziecku, że jest nieumiejętne, krytykuje jego samodzielne poczynania bardzo łatwo może wytworzyć w dziecku poczucie niskiej wartości Dziecko szczególnie Male nie potrafi przeciw stawić się ocenie dorosłych, jego samoocena kształtuje się pod wpływem ich opinii. Opinie rodziców powinny być formułowane starannie do konkretnego zachowania, próbować zaleźć pozytywne elementy.

4.Permisywny i dyrektywny model organizacji pracy w przedszkolu- dyrektywny : narzucony z góry model nakazowy. Ściśle określone godziny, np.przyjścia do przedszkola, pora posiłku określona, wszyscy jedzą jednakowy posiłek, dzieci muszą jeść same w określony sposób, ściśle wyznaczony czas odpoczynku dla całej grupy

- permisywny : oparty na wolności inaczej model przyzwalający. Koncepcja ta wyrasta z założeń naturalizmu. W tym wzorze tylko posiłek ciepły jedzony jest o określonej godzinie, kanapki i owoce są dostępne przez cały dzień dla każdego dziecka w zależności od jego potrzeb. Nie wyznacza się czasu i pory dnia na wypoczynek, oraz czasu od której do której dziecko ma przebywać w przedszkolu

W placówkach przedszkolnych opartych na wzorze permisywnym program ma charakter bardzo ogólnych wytycznych. Przedszkola nie pracują według powszechnie obowiązującego wzoru regulaminu dnia. Program dnia w każdej placówce jest dostosowany do aktualnych potrzeb i warunków

-poszczególne punkty programu dnia są realizowane przez dzieci indywidualnie w różnym czasie i często w rożnych miejscach

-podział grupy oparty jest na kryteriach nieformalnych

-nie występują prawie wcale zajęcia prowadzone przez nauczyciela z całą grupą podopiecznych

Gdy wychowanie przedszkolne oparte jest na wzorze permisywnym to:

-nie ogranicza się zajęć, w których wiodącą rolę odgrywa dorosły, od zajęć samorzutnie organizowanych przez dzieci

-zajęcia prowadzone przez dorosłego nie mają określonego limitu czasu Czas zajęć określony jest przede wszystkim zainteresowaniem dzieci i potrzebami oraz charakterem zajęcia

-zajęcia przeprowadzone są w dowolnych porach, w zależności od sytuacji

-nie organizuje się zajęć dla całej grupy. Zajęcia odbywają się w małych zespołach tworzonych samorzutnie przez dzieci

W modelu dyrektywnym program ściśle określa zakres i podział zadań do realizacji w wychowaniu przedszkolnym. Program ma strukturę zamkniętą z jednoznacznym określeniem treści

-program jest jednolity dla wszystkich placówek i powszechnie obowiązujący w danym kraju

-centralnie opracowany jest wzorcowy harmonogram dnia i regulamin obowiązujący w odpowiednich placówkach, poszczególne punkty regulaminu dotyczą całej grupy

-grupy tworzone są według formalnych zasad

-w programie pracy i regulaminie dnia uwzględnione są zajęcia organizowane przez wychowawcę z całą grupą podległych mu dzieci

Gdy wychowanie przedszkolne oparte na wzorze dyrektywnym to:

-zajęcia kierowane przez nauczyciela są wyraźnie wyodrębnione od zajęć swobodnych

-w programach i zaleceniach określony jest limit czasu przeznaczony na zajęcia kierowane, organizowane dla dzieci z poszczególnych grup wiekowych

-w centralnie opracowanym harmonogramie dnia i regulaminie wyznaczona jest pora w ciągu dnia, kiedy zajęcia kierowane mają być przeprowadzone

-zajęcia są jednolite dla wszystkich dzieci, praca indywidualna odbywa się poza ich ramami

5 Zasady edukacji wg. D. Waloszek

Zasady:

nieprzeszkadzanie dziecku w jego rozwoju ( wspieranie w rozwoju)

- jest to najważniejsza zasada, im częściej pozwolimy dziecku na doświadczenie siebie, tym pełniej rozezna własne możliwości

- zwrócenie uwagi na indywidualny rozwój dziecka

-podejście indywidualne do każdego dziecka

-funkcje psychofizyczne pojawiają się i rozwijają u każdego w różnym czasie, w związku z tym nauczyciel nie powinien oczekiwać natychmiastowych efektów w działaniach dziecka

dowartościowywania wysiłku i rezultatu działania

-wartościowanie nastawione na motywowanie do działania przez stosowanie oceny i opisu

-im częściej dziecko będzie zauważone, doceniony będzie jego wysiłek, tym wyższy będzie stopień jego kompetencji, działania, spokoju, pewności

-dzieci w wieku przedszkolnym mają silną potrzebę akceptacji, zauważenia ich przez dorosłych a przy wzroście motywacji do działania podejmują działania trudne

-pochwały i nagany wyrażamy za pomocą odpowiednich określeń, gestów, mimiki

-istotne jest, aby nauczyciel dokonal wartościowania zgodnie z potrzebami dzieci, ponieważ brak zastosowania jak i nadużywanie ocen, opisu jest niesprzyjające wychowawczo

prowokowanie dzieci do działań

-im częściej dziecko jest prowokowane do działania, tym wyższa sprawność jego organizacji i wykonania

-prwokowanie do zadań trudniejszych od tych, które dzieci chętnie podejmują, wykorzystując naturalną tendencję do odkrywania `nowego”

-do dzialania prowokuje swoboda wyboru sposobu pracy, wielość materiału, jego atrakcyjność, wyposażenie Sali, odpowiednio sformułowane zadanie, własny przykład nauczyciela

Porozumienie się nauczyciela i dzieci jako warunek efektów uczenia

-uwzględnieniu oczekiwań, potrzeb, pragnień dzieci w propozycjach form działania

-uwzględnieniu szerokiego kontekstu naturalnego działania dziecka oraz form specjalnie zorganizowanych, sprowokowanych

-uwzględnienie w komunikatach nauczyciela do dzieci ich specyficznych form językowych i stopniowym wprowadzeniu w system inny niż rodzina

- zawieranie w przekazach słownych treści uczących dzieci

-stosowanie różnych sposobów porozumiewania się-gest, mimika, ruch, obrazy, słowa

-wskazanie, że porozumieć się tzn. z jednej strony nadać komunikat, a z drugiej słuchać komunikatu nadawanego przez kogoś

-przestrzeganie reguł interakcyjnych takich jak: informacje o chęci porozumienia się, stosowanie form grzecznościowych, włączanie się do rozmowy

-ważne jest dla edukacji, aby dziecko odczuło, że ma swoje miejsce w społeczności przez to że może coś powiedzieć, zakomunikować

6. Funkcje przeszkola wobec dziecka

- funkcja opiekuńcza: polega nie tylko na sprawowaniu nad nim opieki i nadzoru w zastępstwie rodziny, ale również na zspokojeniu jego potrzeb czuwaniem nad jego zdrowiem. Czynności opiekuńcze są wplecione w proces wychowawczy dziecka i związane z trybem życia, a także zabawami i zajęciami. Dzięki wypełnieniu tej funkcji nauczyciele mają możliwość wytworzyć u dziecka poczucie bezpieczeństwa, które w wieku przedszkolnym jest podstawową potrzebą wymagającą wymagającą zaspokojenia.

- funkcja dydaktyczna i wychowawcza: Nauczycielka poprzez swoją postawę wpływa na efekty wychowania i kształcenia dzieci, pobudzając jego rozwój i wyzwalając jego własną aktywność.

Podział wg. D.Wałoszek

- diagnostyczna: diagnoza wstępna, półrocze, koniec roku. Badamy różne obszary- samodzielność, zdolności manualnych itd.( sprawdzamy co dziecko umie, dzieci są na różnym poziomie, nie można więc pracować ze wszystkimi tak samo, trzeba zaplanować dalszą pracę z każdym indywidualnie.

- zabawowa

- prognostyczna- rozpoznawanie możliwości dzieci, prognozowania zmian,

- rozwijająco- kształtująca- kształtowanie nawyków, zdolności, postaw społecznych

( umiejętność przegrywania)

- modyfikacyjna - tam gdzie rodzice zawiedli my możemy pomóc (np. przekleństwa), modyfikacja zachowań dzieci, złe nawyki żywieniowe.

7.Funkcje przedszkola wobec rodziców

a-Wspomaganie działań wychowawczych rodziców

-informowanie rodziców o zachowaniu się dzieci w przedszkolu, o jego osiągnięciach,

-zbieranie informacji o zachowaniu się dzieci w domu,

-pedagogizacja rodziców- przekazywanie wiedzy dotyczącej rozwoju dziecka, jego potrzeb, pracy z dzieckiem w domu, organizacja kącika zabaw w domu.

b- Integrowanie zabiegów wychowawczych czyli wspólne działanie rodziców i wychowawców

-uzgadnianie kierunku działań wychowawczych wspólnie realizowanych w przedszkolu i kontynuowanych w domu

-- włączenie rodziców w wychowanie dzieci poza domem, spotkania dziećmi, prezentacja własnych pasji, zainteresowań

- włączanie rodziców w zagospodarowaniu wnętrz przedszkola- sala zabaw

c- Wspieranie rodziców

-- poszukiwanie przyczyn agresywnych zachowań dzieci, oraz zachowań nie akceptowanych społecznie, sposoby reagowania na nie

- organizowanie doradztwa metodycznego, psychologicznego, pedagogicznego

d- Uświadamianie rodziców- zebranie wiadomości od rodziców o dziecku, przekazywanie wiedzy od nauczyciela do rodziców- musi to być wiedza fachowa, wtedy rodzice chętniej przyjdą po poradę

8.Nauczyciel przedszkola- zadania i cechy

Zadania nauczyciela -opiekuńcze, wychowawcze, dydaktyczne, diagnostyczno- prognostyczne, kompensacyjno-usprawniające

zajmuje się opieką nad dziećmi w wieku od 3 do 7 lat. Głównym zadaniem nauczyciela przedszkola jest przygotowanie dziecka do podjęcia nauki w szkole czyli powinien on rozwijać u swoich podopiecznych tzw. dojrzałość szkolną dotyczącą sfery umysłowej, fizycznej, emocjonalnej i społecznej. Nauczyciel przedszkola powinien czuwać nad prawidłowym rozwojem każdego dziecka i w przypadku zauważenia nieprawidłowości (lub faktu przejawiania w jakimś kierunków niezwykłych talentów) powiadomić rodziców.
W ramach swoich obowiązków nauczyciel przedszkola prowadzi zajęcia z wychowania zdrowotnego (np. ćwiczenia gimnastyczne, zabawy ruchowe), wychowania umysłowego (np. nauka wierszyków i piosenek), wychowania technicznego (np. zabawy plasteliną, konstrukcje z klocków), wychowania estetycznego (np. rysowanie, malowanie), wychowania moralno-społecznego (np. wyrabianie samodzielności w codziennych czynnościach, nauka zabawy z innymi dziećmi). Praca ta ma charakter samodzielny, choć grupy mogą być prowadzone przez dwóch wychowawców.
-Cechą podstawową, którą powinien posiadać nauczyciel przedszkola jest łatwość w nawiązywaniu kontaktu z dziećmi. Odpowiednie podejście ma korzystny wpływ na rozwój dzieci. Inne ważne cechy wychowawcy to: cierpliwość, opanowanie, spostrzegawczość, podzielność uwagi połączona z umiejętnością koncentracji. Przydatna jest też dobra pamięć oraz umiejętność łatwego i prostego budowania wypowiedzi w taki sposób, by dzieci nie miały kłopotów ze zrozumieniem. Na pewno mile widziane są umiejętności wokalno-muzyczne, artystyczno-techniczne, wyobraźnia czy twórcze. Nauczyciel powinien stanowić wzór dla swoich podopiecznych. Musi być świadomy, że w jego gestii leży prawidłowy rozwój dzieci - fizyczny, umysłowy i psychiczny.

9. Znaczenie edukacji przedszkolnej- edukacja przedszkolna wyrównuje szanse edukacyjne dzieci pochodzących z różnych środowisk kulturowych. Dzieci uczestniczące do przedszkola łatwiej pokonują tzw. „próg szkolny”. Tutaj mają one możliwość uczyć się przez zabawę. Każdy nawet najmniejszy sukces dostrzegany jest przez nauczyciela i rodziców. W przedszkolu dziecko uczy się zachowań społecznych, nabiera wiary we własne możliwości. Dzięki temu, że dziecko przebywa w grupie rówieśników, zdobywa tam doświadczenia w kontaktach z innymi, uczy się tolerancji, szybsza i skuteczniejsza staje się edukacja społeczna.

Przedszkole uczy dzieci optymizmu i wiary we własne siły, pomaga dążyć do wytrwałości, samodzielności oraz odpowiedzialności za swoje postępowanie. W przedszkolu prowadzone są działania kompensujące braki edukacyjne i deficyty kulturowe i społeczne środowiska.

Umiejętności nabywane przez dziecko w przedszkolu owocują w szkole, dzieci osiągają lepsze wyniki w nauce. Dzieci poprzez pobyt w grupie rówieśniczej rozwijają dojrzałość emocjonalną, a w trakcie zabaw z kolegami kształtują umiejętności społeczne, uczestniczą w tzw. procesie socjalizacji. Obecność dziecka w grupie przedszkolnej stwarza nauczycielowi możliwość obserwacji, w czasie której może dostrzec niepokojące zachowania czy niedostatki podstawowych umiejętności. Pozwala to na szybkie podjęcie działań korygujących zaburzone funkcje u dziecka. W przedszkolu kształtuje się gotowość szkolna dzieci. Przeprowadzone badania wykazały, że dorośli którzy w wieku dziecięcym objęci zostali edukacją przedszkolną tworzą silniejsze socjoekonomiczne rodziny. Takie osoby mają szansę na szybszy awans i wyższe zarobki. Dziecko w przedszkolu porównać możemy do nowo wybudowanego domu. Tutaj wylewane są fundamenty po to, aby wznosić piętra/

Przedszkole to czas intensywnego rozwoju człowieka. Edukacja przeczkolna ma pozytywny wpływ na rozwój człowieka

10.Współpraca nauczyciela z rodzicami pokazujemy swoją akceptację. W ten sposób wyrażamy szacunek i pozytywne nastawienie

-Sposoby postępowania z rodzicami przejawiającymi postawę uległą( mają problemy z wyrażaniem swoich oczekiwań są bezradni w sytuacjach wyboru, podporządkowują się biernie)

Powitajmy ich wyrażając zainteresowanie i sympatię

Utrzymujmy kontakt wzrokowy

Zapytajmy o sprawę, z którą przyszli okazujmy aprobatę, stosując określenia: o tak; dziękuję; świetnie; popieram; bardzo dobrze

Kierujmy rozmowę, zadając pytania

Formułujemy informacje zwrotne

- Sposoby postępowania z rodzicami o postawie roszczeniowej(agresywna) Postawa wyrażona werbalnie i niewerbalnie, także w nerwowych gestach, podniesiony protekcjonalny ton, nie znoszący sprzeciwu

Unikajmy reagowania atakiem na atak

Przyjmijmy postawę neutralną, asertywną

Pytajmy o powód złości

Okazujmy zrozumienie dla sprawy i emocji, z jakimi przychodzą do nas rodzice

Okazujmy empatię oraz szacunek

Okażmy współczucie

Opierajmy się na faktach

Podejmujemy działania i doprowadźmy sprawę do końca

Poświęćmy trochę więcej czasu, aby emocje opadły, a rodzice przekonali się że jesteśmy ich sprzymierzęcami

Dostrzegając emocje rodziców

Rodzice i nauczyciele mogą współpracować na wiele sposobów. Współpraca zaczyna się od indywidualnych rozmów na temat dziecka, a kończy na wspólnym organizowaniu przedszkolnych uroczystości.

Najczęstsze formy współpracy pomiędzy rodzicami a nauczycielami to:

spotkania z rodzicami w grupie - na zebraniach z rodzicami omawiane są wszelkie sprawy bieżące związane z funkcjonowaniem przedszkola (kwestie formalne, finansowe, informacje o nadchodzących wydarzeniach i uroczystościach itd.)

kontakty indywidualne z rodzicami - polegają na omawianiu spraw dotyczących zachowania, jego osiągnięć lub kłopotów, jakie sprawia (rodzice mogą wyjaśniać wątpliwości, nauczyciele informują o niepokojących objawach)

zajęcia otwarte dla rodziców - w trakcie zajęć otwartych rodzic może zobaczyć swoje dziecko na tle innych dzieci i samodzielnie określić poziom rozwoju swojego dziecka

uroczystości przedszkolne - wynikają z kalendarza imprez obowiązującego w danej placówce ("Dzień Mamy", "Dzień Taty", "DzieńBabci i Dziadka", "Dzień Dziecka", okazje świąteczne itd.). Podczas uroczystości organizowanych w przedszkolu rodzic ogląda przygotowany przez nauczycieli i dzieci program artystyczny, czasami pomaga przygotowując specjalny poczęstunek dla maluchów itp. Uroczystością szczególnie ważną dla maluchów jest pasowanie na przedszkolaka oraz pożegnanie 6-latków idących do pierwszej klasy.

gazetki - poradniki wychowawcze, z których mogą korzystać rodzice, przygotowana przez nauczycieli gazetka ścienna dotycząca konkretnej grupy przedszkolnej (na zasadzie informacji "z życia grupy")

festyny, turnieje, bale - wszystkie te imprezy mogą być (i często są) przygotowywane wspólnie z rodzicami

pomoc organizacyjna i wspólna zabawa - chodzi tutaj o wiele innych form, w zależności od inwencji nauczyciela. Wychowawca w danej grupie może np. ogłaszać konkursy rodzinne, kiermasze, aukcje, które rodzice przygotowują wspólnie z przedszkolem

sponsoring ze strony rodziców - rodzice np. fundują zabawki, nagrody w konkursach, refundują wycieczki organizowane dla dzieci, kupują artykuły papiernicze niezbędne do zajęć itd. W zamian otrzymują podziękowania i wręcza im się dyplomy

pomoc w opiece nad dziećmi w czasie wspólnych wyjść (np. do kina) oraz przedszkolnych wycieczek

11.Ofertowy styl pracy nauczyciela wymaga dobrego zaprojektowania, przygotowania różnorodnych sytuacji edukacyjnych, uwzględniających zainteresowania, potrzeby i możliwości rozwojowe dzieci. Dzięki takiej pracy szanuje się podmiotowość dziecka, jego indywidualizm, daje się mu możliwość wyboru zadania, współdecydowania.

12.Jak nauczyciel może pomóc dziecku w adaptacji do nowych warunków, jakie panują w przedszkolu?

13. Jak rodzic może pomóc dziecku w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu

.

14. Sześciolatek w szkole- za i przeciw. Przeciwnicy- polskie szkoły nie są przygotowane

-zły stan techniczny, brakuje sal, panuje przepełnienie, brak podziału na strefy dla młodszych i starszych co naraża maluchy na stres, agresję i przemoc. W najlepszej sytuacji są szkoły wiejskie, które od lat prowadzą przyszkolne zerówki, często połączone z oddziałem, do którego uczęszczają pięciolatki, ale i yu często z braku miejsca w tym samym budynku co Szkoła Podstawowa mieści się Gimnazjum, a te małe szkoły najbardziej przyjazne dzieciom ulegają likwidacji. Wyposażenie sal wg MEN: każda sala ma mieć dwie części- edukacyjną i rekreacyjną. W szkołach gdzie nie ma takich możliwości, sale rekreacyjna powinna być jedna, użytkowana przez kilka grup na zmianę. Po zajęciach opiekę powinna przejąć świetlica i to taka podzielona na grupy Rodzice obawiają się, że obowiązek szkolny nałożony na pięciolatki(2006 r.) w połączeniu z brakiem przedszkoli zmusi pięciolatki do pójścia do szkoły, ale czy ono będzie na to przygotowane.

-za małe dziecko ma ogromne możliwości intelektualne, wiek przedszkolny jest najlepszy na naukę, u małych dzieci najłatwiej zapobiegać ewentualnym trudnością w nauce, zawczasu wyłapując zaburzenia, dysharmonie rozwojowe i zaniedbania środowiskowe oraz umiejętnie prowadząc terapię. Zapewnienie dostępu do edukacji to najlepszy sposób na wyrównanie szans edukacyjnych. Dzieci wcześniej osiągają dojrzałość szkolna i w większości są gotowe do podjęcia nauki szkolnej. To czego dzieci dzieci się nauczą w „zerówce” to właśnie program zreformowanej klasy pierwszej. Obecnie dziecko najczęściej pięciolatki do klasy pierwszej posiada umiejętność czytania, liczenia w zakresie 10, a niektóre dzieci i pisania. I półrocze pierwszej klasy to powtórki.

=15.Wyjaśnij pojęcia: przedszkole, wychowanie, wspieranie, wspomaganie, socjalizacja, strefa aktualnego i najbliższego rozwoju, edukacja, podmiotowość

Przedszkole - instytucja opiekuńczo-wychowawcza dla dzieci w wieku od 3 lat do rozpoczęcia obowiązku szkolnego. Zadaniem przedszkoli jest zapewnienie dzieciom właściwych warunków rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i społecznego, wyrównywanie ewentualnych braków i opóźnień w tym zakresie, przygotowanie dziecka do nauki w szkole oraz pomoc pracującym rodzicom w zapewnieniu dzieciom opieki wychowawczej.

Wychowanie- :zorganizowany kontrolowany świadome oddziałanie przez wychowawcę na wychowanka mające na celu wytworzenie pewnej zmiany w obrębie jego osobowości.

wspieranie,- to stałe bycie obok dziecka, dawanie mu potrzeby bezpieczeństwa, czuwanie ,niewyręczanie

wspomaganie -okazjonalne wejście w sytuacje i pomoc dziecku w pokonaniu trudności. Zbyt częste wspomaganie prowadzi do instrumentalizacji dziecka, wywołuje bierność, brak wiary we własne siły

socjalizacja- to ogół wpływów środowiskowych na jednostkę, w wyniku których nabywa ona zdolności do życia w społeczeństwie i pełnienia w nim powszechnie obowiązujących ról.

Może być zamierzona i niezamierzona

strefa aktualnego rozwoju- poziom funkcji psychicznych jaki ukształtował się u dziecka w rezultacie przejścia pewnych już zakończonych etapów rozwoju

To obszar w którym dziecko radzi sobie samo bez pomocy( to wszystko to co już umie i wie)

strefa najbliższego rozwoju -Obejmuje ona zadania, które nie mogą być wykonane przez dziecko samodzielnie, ale są w stanie im sprostać z niewielkim wsparciem osoby bardziej doświadczonej. W miarę zdobywania nowych umiejętności „strefa najbliższego rozwoju” rozszerza się na coraz bardziej skomplikowane zadania. nap. świetnie liczy do 10 to mogę go uczyć do 15

edukacja -Proces kształcenia się i wychowania (uczenie się i nauczanie)Ogół czynności i procesów mających na celu przekazywanie wiedzy, kształtowanie określonych cech i umiejętności.

Podmiotowość -wyrasta z indywidualności człowieka i oznacza jego prawo do bycia sobą zgodnie z własną osobowością, zdolnościami i doświadczeniami

=16.Wyjaśnij pojęcia: myślenie, dialog, zabawa

Myślenie- jest łańcuchem operacji umysłowych za pomocą których przetwarzamy informacje, czyli treści zakodowane w spostrzeżeniach, wyobrażeniach pojęciach (J. Kozielecki)

dialog, - komunikacja werbalna, komunikacja z użyciem języka naturalnego, czyli mowy jako środka komunikacji. Podstawowy sposób komunikacji międzyludzkiej, jest zjawiskiem dwustronnym, polega na rozmowie zmierzającej do ustalenia stanowisk miedzy rozmówcami

zabawa- Oznacza każdą czynność wykonana dla przyjemności, bez względu na końcowy rezultat. Przystępuje się do niej dobrowolnie, a nie pod wpływem siły zewnętrznej lub przymusu. Zabawa ma charakter autoteliczny, jest celem samym w sobie.

17. i 18 Klasyfikacja sytuacji; Wyjaśnij czym jest sytuacja wychowawcza

Sytuacja - pewien ciąg wydarzeń w określonym miejscu i czasie. Sytuacja wychowawcza-jw., który ma skutki wychowawcze, które prowadzi do zmian zachowań

I.Podział sytuacji ze względu na rodzaj aktywności związany z: pracą, zabawą, nauką. Każda zabawa uczy np. stawiania klocków uczy perspektywy przestrzennej Dorosły rozgranicza -pracę, zabawę i naukę, u dzieci to się łączy.

II kryterium- źródło aktywności

sytuacje naturalne samokształcące: dziecko bawi się jak chce, chyba że dziecko zaprosi do zabawy i wtedy bawimy się pod dyktando dziecka.

sytuacje inspirowane(niezamierzone, wzmocnione): zainspirowana przez nas zabawa poprzez stworzenie np. kącika kuchennego, ale w zabawie nie uczestniczymy. Jest tylko bodziec nauczyciela, nie kierujemy zabawą

sytuacje kierowane(celowe): Tzw. Zajęcia- to kierowane przez nauczyciela zajęcia. Wszystkie trzy formy powinny występować, najwięcej jest u nas kierowanych a powinno być inspirowanych

19.Struktury poznawcze celów możliwości i szans

sposoby tworzenia struktur poznawczych

- dziecko wytwarza własne (samodzielnie sobie coś tłumaczy, nazywa)

-odtwarzanie- odtwarza to o czym się dowiedziało ( przyjęte od kogoś)

Rodzaje celów; potrzeba zamierzenia, wyobrażony stan czegoś co jest potrzebą staje się celem(jak dziecko jest głodne to celem jest najedzenie) i możliwości. Wszystkie budują się od dzieciństwa

Struktury celów powstają w pewnych określonych warunkach

1.gdy dziecko wie że może coś osiągnąć- zależy to od naszej konsekwencji

2.gdy dziecko wie, że coś potrafi(będzie unikać sytuacji gdy wie że nie potrafi)

3.przekonać się musi że udzielą mu pomocy gdy będzie tego potrzebowało

4.musi się przekonać że wynik do którego dąży będzie dla niego satysfakcjonujący(lubi robić pierogi, będzie je robiło z nami)

5.musi się przekonać że może wypełniać luki, braki w wiadomościach (musi to być coś nowego, ciekawego, trzeba wywołać w dziecku chęć)

Struktura celów wyrażona jest za pomocą pojęć:

Strata-zysk; przykre-przyjemne.; nieszczęście-szczęście; złe-dobre; skuteczne-nieskuteczne; komfort-dyskomfort; dziecko będzie unikać tych złych

Str.pozn. własnych możliwości -(dziecko poznaje swój potencjał, coraz bardziej odkrywa w czym jest dobre i może osiągnąć sukces.

Potencjał rozwojowy -dziecko odkrywa to co może już teraz lub odkryje, czy może czegoś dokonać w najbliższym czasie, odkrywa co wie, umie, potrafi lub może wiedzieć, umieć potrafić. Samodzielnie określa swój potencjał. Może już mieć obniżoną samoocenę przez dorosłych, którzy go wyręczają. Możliwość rozumienia jako wybór drogi (dawać proste sytuacje, w których ma prawo wyboru). Dziecko musi zrozumieć swoje możliwości( najlepiej to robi w zabawie); wolność zabawy ograniczona pewnymi normami np. współdziałanie w grupie. Dziecko odkrywa siebie w kilku obszarach; możliwości biologiczne - kim jestem?

20.Teorie śladów i wzorców T. Tomaszewskiego

W ciągu życia człowiek prowadzi doświadczenia w postaci śladów, najwięcej gromadzi dziecko, Im dłużej na coś czeka tym głębszy ślad. Początkowo są punktami ,później łącza się tworząc ślad. Ślady mogą być dobre i złe. Metody wychowawcze, sposób podejścia do dziecka- powstają ślady, ślady pozytywne im więcej jest ich w dzieciństwie to mają bardziej stabilną osobowość w życiu dorosłym.

Teoria wzorców - silnie związana z teorią śladów .Wzorzec ojca matki nauczyciela świadomie lub nie kopiuje te wzorce. Pierwszy nauczyciel jest najważniejszy bo dziecko myśli że każdy następny powinien być taki sam. Prędzej dziecko pójdzie za tym co zaobserwuje, niż to co do nich mówimy. Gette powiedział, że „nic co dorosły czyni w obecności dziecka nie pozostaje w nim bez echa”. Dzieci lubią się uczyć, są ciekawi świata od nas zależy czy rozwiniemy te jego zainteresowania, nigdy dziecka niezbywany, jeśli zadaje pytania. Dzieciństwo można porównać do fundamentów domu, im silniejszy, tym dłużej stoi, lub do korzenia drzewa, im silniejsze tym zdrowsze drzewo

21.Rozwój poznawczy dziecka w wieku przedszkolnym

Rozwój poznawczy

Sfera umysłowa (intelektualna) to całokształt wiedzy, doświadczeń i zdolności umysłowych człowieka. Rozwój jej następuje ściśle z rozwojem procesów poznawczych.

1. Wrażenia i spostrzeżenia

Wzrasta wrażliwość wszystkich receptorów, co przyczynia się do lepszej percepcji bodźców. Szczególny rozwój obserwuje się w odbiorze bodźców wzrokowych i akustycznych. Wraz z wiekiem wzrok staje się ostrzejszy. Dopiero od piątego roku życia zaczyna rozwijać się celowa obserwacja przedmiotów. Następuje rozwój słuchu werbalnego i muzycznego oraz rozwój wrażliwości kinestetycznej. Budowa narządu słuchu małego dziecka nie odbiega od tej, jaką ma człowiek dorosły. U dziecka obserwuje się wzrost różnicowania siły dźwięku. Odbiór rzeczywistości wciąż jest uwarunkowany polisensorycznie. Spostrzeżenia dziecka w wieku przedszkolnym cechuje synkretyzm i subiektywizm, są z reguły chaotyczne i nieuporządkowane. Na początku okresu przedszkolnego spostrzeżenia dziecka mają ścisłe z działaniem, co zmienia się wieku, kiedy to spostrzeżenia dziecka stają się coraz bardziej pełne, dokładne i wykończone, co umożliwia im reprodukowanie kształtów. Dziecko umie odróżniać i nazywać barwy i ich odcienie. Rozróżnia podstawowe smaki. Potrafi analizować bodźce akustyczne. Z trudem ocenia czas i przestrzeń oraz wielkości i proporcje Zaczyna rozpoznawać litery, kopiuje figury geometryczne.

2. Wyobrażenia

W okresie przedszkolnym znacznie wzrasta wyobraźnia dziecka. Poszerzone relacje z innymi wprowadzają dziecko w proces poznawania różnorodnych ról społecznych i próbę ich odwzorowania. Około 4 r. ż. pojawia się fantazjowanie dziecięce, którego istotą jest nieodróżnianie przez dziecko własnych spostrzeżeń od tworzących się w umyśle wyobrażeń (wymyśleni przyjaciele, różne historyjki itp.). Wyobraźnia dziecka odzwierciedla się w jego zabawach. Wyobrażenia można podzielić na reprodukcyjne i antycypacyjne. Obrazy reprodukcyjne pojawiają się już około 18 miesiąca życia, a ich rozwój w okresie dziecka małego pozwala na przejście od obrazów antycypacyjnych i od statycznych do dynamicznych i transformacyjnych (ok. 6-8 r. ż.).

3. Uwaga

Rozszerza się zakres uwagi mimowolnej, jednak w dalszym ciągu można zaobserwować dużą wybiórczość i koncentrację na interesującym przedmiocie z zawężeniem centrum uwagi. Pojawia się także uwaga dowolna, jednak jest nietrwała (do 5 min.), dlatego rozwój jej jest uzależniony od zasad dydaktycznego łączenia z uwagą mimowolną, opartą na zainteresowaniu.

4. Pamięć

Wzrasta pojemność pamięci, co umożliwia dziecku sprawne kodowanie wielu nowych informacji (w sposób mechaniczny). Pojawia się większa skuteczność zapamiętywania Dzieci przedszkolne stosują już strategie powtarzania wówczas, gdy świadomie chcą coś zapamiętać oraz organizowania materiału, lecz tu kierują się najczęściej: dźwiękowym podobieństwem wyrazów i skojarzeniami sytuacyjnymi. Dzieci przedszkolne najczęściej stosują czynności prestrategiczne, to znaczy podejmowane ze względu na inny cel, niż zapamiętywanie Pojawiają się też elementy metapamięci, lecz dzieci w tym okresie rozwojowym najczęściej przeceniają swoje możliwości zapamiętywania.

5. Myślenie

Dziecko znajduje się w stadium inteligencji przedoperacyjnej. W okresie przedszkolnym następuje intensywny rozwój procesów myślenia, który zachodzi dzięki transformacji operacji myślowych, szczególnie porównywania, szeregowania i klasyfikowania. Na początku tego okresu myślenie dzieci jest mimowolne, co zmienia się pod koniec. W wieku przedszkolnym charakterystyczne jest myślenie konkretno-wyobrażeniowe, chociaż dzieci nie rezygnują całkowicie z myślenia sensoryczno-motorycznego. Myślenie dzieci w wieku przedszkolnym jest podporządkowane zadaniom praktycznym i związane z konkretnym celem. Właśnie w wieku przedszkolnym myślenie zaczyna odrywać się od bezpośredniej sytuacji i przechodzi w myślenie oglądowo-obrazowe (oparte na wyobrażeniach). Rozwój procesów wyobraźni pozwala także na pojawienie się u dzieci myślenia przyczynowo-skutkowego, opartego na procesach asymilacji oraz akomodacji (po 4 r. ż.), w ujęciu egocentrycznym oraz myślenia opartego na kontekście praktyk społecznych, czyli ujmowania istoty przyczyny danego zjawiska (w 6 r. ż.).

6. Mowa

W rozwoju mowy dziecka biorą udział następujące czynniki:

- mechanizmy wrodzone,

- percepowany przez niego materiał językowy

- kontekst środowiskowo-sytuacyjny.

W okresie przedszkolnym zasób słownictwa czynnego dziecka wynosi około 3 000 słów.

Rozwój mowy dziecka przedszkolnego przedstawia się następująco:

1) 4-latek

- przyswaja sobie coraz więcej nowych słów i zwrotów (do 6 r. ż. dziecko opanowuje dziennie 4-5 do 9-10 słów, którymi posługuje się jego otoczenie)

- tworzy sam wiele nowych słów, tzw. neologizmy dziecięce

- w dalszym ciągu występuje nadrozciągłość znaczeń

- w budowaniu zdań posługuje się powszechnymi regułami semantyczno-syntaktycznymi, co prowadzi do hiperregularyzacji

- pojawiają się wyraźne funkcje ekspresywne i impresywne mowy

- wzrastają kompetencje narracyjne dziecka

2) 4-5 r. ż.

- to tzw. „wiek pytań” - obserwujemy tu tzw. pytania synpraktyczne (pojawiające się już po 3 r. ż., dotyczące organizowania własnego działania i zanikające ok. 6 r. ż.) i heurystyczne (wyjaśniające i porządkujące wiedzę o otaczającej rzeczywistości, zanikające po 5 r. ż.)

Ten 4-5 latek interesuje się wieloma sprawami, lubi dyskutować, dociekać, filozofować. Interesuje go wiele konkretów, szczegółów, zasypuje dorosłych pytaniami.

3) 5-latek

- odtwarza w całości zasłyszane historie

- ponad połowa tych dzieci wprowadza do bajek własne modyfikacje, a 1/4 potrafi już tworzyć nowe, oryginalne narracje

- nabywa wiele nowych pojęć

- doskonali się też jego zdolność do prowadzenia konwersacji

- jego wypowiedzi często jeszcze są niejasne i nieekonomiczne.

4) 6-latek

- jego wypowiedzi posiadają wyraźną kompozycję.

- stają się coraz bardziej jasne.

22.Rozwój społeczny dziecka w wieku przedszkolnym

Rozwój społeczny

Uspołecznienie dziecka, tzn. przystosowanie form jego zachowania do wymagań środowiska społecznego, stanowi ważne osiągnięcie rozwojowe okresu przedszkolnego. W toku wczesnego dzieciństwa dzieci poszerzają swoje społeczne horyzonty, stają się bardziej niezależne i autonomiczne. Przekraczając wcześniejsze ograniczenia społeczne i zależności, coraz głębiej wchodzą w swoje środowisko oraz odważniej podejmują próby sprostania wyzwaniom, jakie niosą ze sobą społeczne kontakty z rówieśnikami i dorosłymi. Dziecko, które w 3 roku życia jest jeszcze egocentryczne i ledwie uporało się z odróżnieniem siebie od otoczenia - przechodzi w następnych kilku latach głęboką ewolucję, staje się istotą na tyle społecznie dostosowaną do otoczenia, że jest zdolne do uczestnictwa we wspólnych zabawach i zajęciach oraz przygotowane do włączenia się w najbliższej przyszłości w szerszą społeczność klasy szkolnej. Dziecko rozszerza i wzbogaca doświadczenia, które zdobywa w grupie rówieśników. Obserwuje się wzrost liczby zabaw społecznych. Dzięki rozwiniętej już (w miarę rozwoju fizycznego) sprawności manualnej dziecko chwyta przedmioty, układa, przenosi je, czyniąc to początkowo obok, a następnie wspólnie z innymi dziećmi. Rozwijająca się zdolność mówienia umożliwia mu natomiast nawiązanie kontaktu werbalnego ze swoimi rówieśnikami. Za najbardziej charakterystyczne formy zachowania się dzieci w sytuacjach społecznych E. Hurlock uważa: negatywizm, agresywność, rywalizację, współdziałanie, uznanie społeczności, współczucie. Sprzeciw przyjmuje najczęściej formę używania słowa „nie”, słowo to jest wykorzystane przez dziecko jako odpowiedź na wszelkiego rodzaju pytania, polecenia i prośby. Inną spośród znanych form negatywnego zachowania się dziecka jest agresywność objawiająca się w atakach słownych lub fizycznych; od łagodnych, po bolesne ciosy. Specyficzną formą społecznego zachowania się dzieci jest rywalizacja. Objawia się ona w takich zachowaniach, które mają na celu wybicie się, wywyższenie się ponad inne dzieci. Zachowania takie pojawiają się około czwartego roku życia, gdy dziecko jest już świadome formy współzawodnictwa. Do form pozytywnego zachowania społecznego zaliczamy natomiast współdziałanie, dążenie do zdobycia uznania społecznego oraz wyrażania współczucia. Współdziałanie - objawia się w zabawach grupowych, jak również w stosunkach z dorosłymi. To oni stają się wzorem do naśladowania w codziennych sytuacjach życiowych. Współczucie (empatia), jako forma zachowania społecznego, ujawnia się w działaniach takich jak: niesieniu komuś pomocy, pocieszaniu osób, które doznały przykrości itp. Różnice między grupami rówieśniczymi można zauważyć, odwołując się do kryterium płci. Jest to bardzo istotna zmiana w porównaniu do okresu poniemowlęcego, dla którego płeć nie stanowiła kryterium podziału na grupy. Dzieci w wieku przedszkolnym preferują rówieśników tej samej płci. W wieku przedszkolnym grupą, która odgrywa największą rolę w kształtowaniu się postaw i nawyków społecznych dziecka jest rodzina. Rozwijające się społeczno-poznawcze możliwości oddziaływania na innych

23.Rozwój fizyczny dziecka w wieku przedszkolnym

Rozwój fizyczny

Zmniejsza się szybkość wzrostu - wynosi przeciętnie ok. 5-7 cm rocznie (od 5-7 r. ż.). W 5 r. ż. wzrost jest dwa razy większy niż w momencie urodzenia. Przeciętny przyrost na wadze wynosi ok. 2-3 kg rocznie. Najszybciej rosną kończyny dolne. Zmienia się wygląd dziecka: sylwetka smukleje, zmieniają się proporcję poszczególnych części ciała - zmiany te są uwarunkowane głównie wydłużaniem się kończyn dolnych. Do 5 r. ż. przyrost muskulatury jest proporcjonalny do przyrostu wagi. Tkanka mięśniowa jest tą tkanką, która w porównaniu z innymi narządami ciała najbardziej zwiększa swoją wagę. Rozrost ten spowodowany jest zmniejszeniem się ilości wody w mięśniach oraz wzrostem ilości substancji białkowych i tłuszczu. Liczba włókien mięśniowych niewiele się zmienia, zwiększa się natomiast ich masa. W wyniku tego zwiększa się siła mięśniowa. Na początku tego okresu przedszkolnego kościec dziecka jest wrażliwy i giętki, krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze ustalone; stawy cechuje duża ruchliwość, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. W 2 fazie wieku przedszkolnego zaczyna się proces kostnienia w kościach nadgarstka. W 3 fazie wzmacnia się wydatnie cały kościec i muskulatura oraz ustala się krzywizna kręgosłupa. Przejawem poprawnie przebiegających procesów kostnienia jest wymiana zębów na stałe. Kolejność wymiany zębów mlecznych zbiega się na ogół z kolejnością ich przebijania się. Około 6 roku życia rozpoczyna się drugie ząbkowanie, kiedy ukazują się w jamie ustnej pierwsze zęby trzonowe stałe. U chłopców może przebiegać to o kilka miesięcy później (ok. 3 miesiące). Dziecko w tym wieku cechuje duża pobudliwość nerwowa, gdyż obwodowy i centralny układ nerwowy dopiero stopniowo się rozwija. Zwiększa się masa mózgu (mózg 7-latka osiąga ok. 4/5 wagi mózgu dorosłego). Komórki nerwowe różnicują się funkcjonalnie. Zwiększa się ich wydolność, co wyraża się tym, że dziecko wraz z wiekiem mniej nuży się i męczy podczas wysiłku. Zaznacza się także wzrost pnia mózgowego. W 7-8 r. ż. ustalają się różnice w budowie poszczególnych warstw kory mózgowej. Z rozwojem mózgu wzbogaca się wyższa czynność nerwowa dziecka. Rozwija się proces hamowania, wzrasta stopniowo siła procesów nerwowych. W okresie przedszkolnym następuje rozwój i usprawnienie narządów wewnętrznych: serca, płuc, układu pokarmowego, których czynności coraz bardziej są zbliżone do funkcji organizmu dojrzałego. Poziom hemoglobiny, liczba krwinek czerwonych i białych zbliża się do normy człowieka dojrzałego. Zmienia się oddech przeponowy na piersiowy lub brzuszno-piersiowy. Następuje często też przyrost układu limfatycznego - jest to też okres występowania chorób zakaźnych.

Jest mniej gwałtowny i szybki niż w okresie niemowlęcym i poniemowlęcym. Cechuje go względna harmonijność, doskonali się właściwa czynność biegania, będąca wynikiem dobrze opanowanego i zautomatyzowanego procesu chodzenia. Wzrasta długość kroku przy bieganiu. Dziecko 6 letnie biegnie nie tylko szybciej ale i bardziej harmonijnie, dzięki lepszej koordynacji pracy kończyn górnych i dolnych, pochyleniu tułowia do przodu i unoszeniu wysoko kolan. Wzrasta umiejętność utrzymania ciała w równowadze dynamicznej. Dużemu usprawnieniu w tym okresie ulegają ręce. Czynności manualne zależne są od koordynacji wzrokowo-ruchowej. Ruchy muszą być podporządkowywane zadaniu, jakie dziecko zamierza wykonać, a zadanie to pozostaje niejako zaprogramowane przez wyobrażenia wzrokowe. W tym okresie następuje dalszy rozwój i doskonalenie się ruchów narzędziowych (praksji), co wpływa na wzrost samodzielności. Dziecko 3-4-letnie ubierają się i rozbierają samodzielnie przy pomocy dorosłego. Większość 5-latków potrafi już samodzielnie to zrobić, ale ma jeszcze trudności z zawiązywaniem i zapinaniem. Ruchy te stają się w pełni zautomatyzowane w 6-7 r. ż. W piątym roku życia dziecka widoczny jest największy przyrost sprawności motorycznych, dlatego też R. Przewęda okres przedszkolny w wieku pięciu lat nazywa „złotym okresem” w rozwoju motoryki dziecka lub okresem „równowagi przedszkolnej”. Pojawia się zróżnicowanie motoryczne związane z płcią. Dziewczynki są sprawniejsze w czynnościach motorycznych wymagających równowagi, precyzji i rytmiczności. Chłopcy natomiast są sprawniejsi w motoryce dużej, która wymaga energii i siły. W wieku przedszkolnym dzieci mogą systematycznie uprawiać gimnastykę, uczyć się jazdy na nartach, łyżwach i rowerze. Trudności zawsze muszą być stopniowane. Należy jednak pamiętać o tym, że bardzo proste czynności nie interesują dzieci, są lekceważone i wykonywane niedbale. Sprawności motoryczne to umiejętności wymagające bardzo precyzyjnej koordynacji. Nie kształtuje się w wyniku samego procesu dojrzewania lecz muszą zostać wyuczone. Aby dziecko opanowało daną sprawność musi: być dojrzałe do nauki, mieć możliwość obserwowania dobrych wzorców, mieć okazję do ćwiczeń i mieć wsparcie otoczenia w postaci zachęty, demonstrowania umiejętności, poprawiania błędów.

24.Rozwój moralny dziecka w wieku przedszkolnym

Całe kształtowanie się morale dziecka rozpoczyna się w wieku przedszkolnym. Wtedy maluch dowiaduje się, jakie oczekiwania od swoich członków ma grupa społeczna, w której najczęściej przebywa, a jest nią przedszkole. To w nim dowiaduje się, jak należy zachowywać się, począwszy od przyjścia tam, po wyjście z niego. Przedszkolak wie, że istnieje, np. funkcja dyżurnego, który ma więcej zobowiązań niż cała reszta dzieci, bo musi on, np. sprzątać po nich talerze.

Maluch przekraczający progi przedszkola dowiaduje się, jakie zasady w nim panują, np. po obiedzie (lub pierwszym daniu) dzieci leżakują. Zasady są normami sformułowanymi przez wychowawców przedszkolaka. Podobnie jest w środowisku domowym. Dziecko słyszy od rodziców, że po przyjściu do domu należy umyć ręce. Jeśli wprowadzimy jasne zasady w życiu rodzinnym i będziemy je konsekwentnie przestrzegać wówczas okaże się, że stworzymy własnemu dziecku stabilny świat z jasnymi regułami. W takim świecie będzie mu bardzo łatwo się poruszać i znaleźć w nim oparcie.
Całe kształtowanie się postawy moralnej u przedszkolaków polega na oczekiwaniu od osób je wychowujących, że dostosują się do tych zasad. I bez konsekwencji rodzicielskiej i wychowawców niewiele pomoże wprowadzanie jakichkolwiek zasad. Podobnie zresztą ma się sprawa w przypadku norm obowiązujących na placu zabaw, gdzie panują określone zasady, np. nie sypiemy innym dzieciom piasku do oczu.
Ważnym etapem w zakresie kształtowania się postawy moralnej u przedszkolaków jest poczucie wstydu i przyznanie się do popełnionej winy. Rzecz w tym, by dziecko chciało się dostosowywać do przyjętych standardów nie ze względu na zewnętrzne nakazy, ale na wewnętrzne poczucie winy. To właśnie środowisko rodzinne jest pierwszym, w którym przedszkolak uczy się pewnych norm postępowania. I do momentu kiedy nie zacznie mieć szerszych kontaktów społecznych, to właśnie owe lokalne, rodzinne standardy są najważniejsze.

25.Rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym Jeśli rozwój emocjonalny dzieci w wieku przedszkolnym przebiega prawidłowo, są one w stanie wyrazić podstawowe uczucia i nazwać je. W tym etapie rozwoju emocje dzieci są związane z daną sytuacją i mogą gwałtownie się zmieniać, gdy dziecko zaczyna wykonywać inną czynność. Rozwój dziecka w okresie przedszkolnym polega na rosnącej internalizacji emocji i uzyskaniu kontroli nad odczuciami. W miarę jak przedszkolaki zdobywają nowe umiejętności językowe i poznawcze, uczą się panować nad emocjami i używać języka do wyrażenia odczuć.

Trzylatki odczuwają emocje w ekstremalny sposób. Jeśli są zdenerwowane, niekiedy mają atak gniewu i okazują go, na przykład poprzez niszczenie przedmiotów. Kiedy są szczęśliwe, zaczynają się śmiać lub popiskiwać z zadowolenia. Nawet najdrobniejsze wydarzenie może spowodować, że będą zanosić się od śmiechu. Ponadto w tym wieku dzieci zaczynają odczuwać lęki, które są w stanie zidentyfikować. Trzylatki zwykle nie chcą spać przy zgaszonym świetle lub chodzić do piwnicy. Podobają się im natomiast książki o potworach, które potwierdzają ich wiarę w istnienie strasznych postaci. Takie opowieści pozwalają oswoić lęki. Ponadto trzyletnie dziecko ciężko znosi rozłąkę z rodzicami, nawet kiedy ci zaprowadzają je do przedszkola. Dla czterolatka jest to dużo prostsze, szybko uspokaja się po wyjściu któregoś z opiekunów.

Czterolatki zaczynają rozumieć, że wyrażanie silnych emocji może mieć wpływ na innych. Jeśli dziecko jest konsekwentnie karane za złe zachowanie, uczy się zależności pomiędzy tym, co zrobiło a karą, na przykład zabraniem na jakiś czas ulubionej zabawki. Na tym etapie rozwoju dziecka zaczyna ono rozwijać poczucie humoru. Czterolatek może śmiać się tylko po to, aby inni też wybuchnęli śmiechem. Ponadto bawią go czynności wykonywane przez dorosłych. Jednak najśmieszniejsze dla czterolatków są słowa związane z defekacją. W tym wieku dzieci zaczynają także rozumieć, na czym polegają dowcipy. Charakterystyczne dla czterolatków jest wielokrotne powtarzanie tego samego żartu i śmianie się z niego za każdym razem. Jeśli chodzi o lęki, dzieci zaczynają rozumieć różnicę pomiędzy rzeczywistością a bajkami lub snami.

Rozwój dziecka w okresie przedszkolnym na etapie piątego roku życia charakteryzuje się początkami kontroli nad emocjami i nazywaniem ich. Ponadto pięciolatki stopniowo oddzielają uczucia od czynności, co pozwala im wyrażać emocje w sposób, który jest społecznie akceptowalny. Typowa dla dzieci w tym wieku jest umiejętność czekania na swoją kolej, także podczas rozmowy. Poza tym pięciolatki przyswajają sobie zachowania, na które jest przyzwolenie społeczne. Jeśli chcą coś dostać, proszą o to, zamiast brać bez pytania. Także ich wrodzona ciekawość jest nieco utemperowana, podobnie jak agresja fizyczna i wybuchy gniewu. Pięciolatki lepiej radzą sobie ze słownym wyrażaniem emocji, co często prowadzi do tak zwanego „przezywania” kolegów, których nie lubią. Ponadto dzieci w tym wieku znają większą liczbę uczuć i są w stanie je nazwać.
Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym jest niezwykle interesujący. Dzieci stopniowo uczą się radzić sobie z emocjami i kontrolować je. Jeśli rozwój dziecka w okresie przedszkolnym przebiega prawidłowo, łatwiej jest mu odnaleźć się w rzeczywistości szkolnej, a następnie w dorosłym życiu.

26.Wyjaśnij pojęcia:

labilność emocjonalna -w psychologii oznacza chwiejność emocjonalną, łatwe przechodzenie do stanów skrajnych emocjonalnie, szybkie i częste zmiany emocji. Osoba przejawiająca labilność emocjonalną reaguje nieadekwatnie na bodźce. Bardzo często u tego typu osoby występują stany lękowe, drażliwość, a także nagłe wybuchy gniewu lub płaczu.

zmysł wspólnotowy- Zmysł wspólnotowy nazywa Arendt ludzkim szóstym zmysłem, pozwalającym przezwyciężyć subiektywność pięciu zmysłów. Ponieważ wiąże ze

sobą pięć zmysłów, gwarantując, że postrzegają one ten sam przedmiot, jest odpowiedzialny za realność świata (M, ss. 88-92). Zapewnia nas również, że świat,

który spostrzegamy, jest światem widzianym przez innych, umożliwiając znalezienie

się we wspólnej, intersubiektywnej przestrzeni. To poczucie realności nie

jest czymś zmysłowym - nie jest wrażeniem. Nie należy także do myślenia, dla

którego realność jest nieuchwytna. Zdrowy rozsądek umożliwia nam wejście do

społeczności, manifestuje się w nim nasze człowieczeństwo.

Sensus communis jest niezbędny, ponieważ potrzebujemy innych, by cieszyć

się pięknem, które w samotności nie zadowala: „musisz być sam by myśleć,

potrzebujesz towarzystwa, by cieszyć się posiłkiem” (LK, s. 67). Mówiąc zaś

słowami Kanta: „Empirycznie budzi piękno zainteresowanie tylko w ramach

społecznooeci.”33 Ludzka subiektywność pragnie więc stać się obiektywna, gdyż

potrzeba piękna jest naturalna i niemożliwa do realizacji w odosobnieniu. Tego

samego, dążenia do zgody i porozumienia, oczekujemy od innych W momencie wydawania osądu zdrowy rozsądek przezwycięża zatem

egoizm smaku. Rezultaty naszego sądzenia nie mają jednak wartości kognitywnej,

obowiązują jedynie w danej wspólnocie (LK, ss. 72-77). Osądzamy bowiem jako

członkowie społeczności, a nie jako istoty rozumne. Sami nadajemy prawo, wedle

którego mamy oceniać dany przedmiot czy wydarzenie (osąd refleksyjny), ale

robiąc to, bierzemy pod uwagę potencjalne zdanie innych. Dlatego też efekt tej

refleksji wpływa na nas jak gdyby był smakiem. Dzięki temu nasz osąd jest generalnie

(nie uniwersalnie, lecz w ramach wspólnoty) komunikowalny. Wartość

naszych wrażeń jest związana ściśle z ich komunikowalnością - a im większa

komunikowalność, tym większa wartość osądu (kryterium nie jest wyłącznie przyjemność

płynąca z obiektu).34

synkretyzm spostrzegania,- znaczny wpływ na przejawy percepcji rzeczywistości u dzieci w wieku przedszkolnym wywiera synkretyzm spostrzegania. Przejawia się on tym, iż dziecko ujmuje widziane rzeczy w sposób ogólny. Nie dzieli ich na części lub nie wyodrębnia z tła spostrzeganego obiektu. Brak zdolności rozczłonkowania, czyli przejścia od analizy spostrzeganego materiału do jego syntezy, sprawia ,że dziecko opiera się na spostrzeganiu całości przed częściami, Istotę synkretycznego spostrzegania potwierdzają badania J.E. Segersa. Pokazywał on dzieciom w wieku 3 -12lat obrazki zwierząt, skonstruowane w ten sposób że np. na tułowiu psa widniała głowa krowy, na tułowiu kota głowa psa itp. Okazało się że dzieci do lat 7 nie spostrzegły złożoności rysunków i udziwnień w kształcie zwierząt. Nazywały one widziane zwierzęta bez namysłu psem lub kotem, ignorując fakt iż są to hybrydy. Badania te potwierdzają iż dzieci w wieku przedszkolnym w spostrzeganiu kierują się pierwszym wrażeniem. Ich spostrzeganie jest podporządkowane działaniu silnych bodźców, łatwo przyciągających uwagę, w szczególności jaskrawej barwy czy też wyrazistego kształtu. Skoncentrowanie uwagi na określonym przedmiocie w wyniku działania na dziecko silnych bodźców sprawia, ze potrafi ono dostrzegać w spostrzeganym obiekcie cech, które nie znalazły się w centrum zainteresowania dorosłego umykając jego uwadze. Przyczyn tej reakcji należy upatrywać w silnym pobudzeniu emocjonalnym, wywołanym oddziaływującym na dziecko czynnikiem zewnętrznym, który pobudza mózg do intensywniejszych niż zazwyczaj reakcji.

27.Zadanie - definicja, rodzaje, przykłady

-Sytuacja zadaniowa to taka sytuacja w której uczeń musi się zmierzyć się z jakimś zadaniem

-Zadanie- to potrzeba aktywności. Zadanie jest to mechanizm regulujący zachowanie człowieka.

-W potocznym ujęciu zadanie utożsamiane jest np. czynnością z założeń wychowawczych

-Nie każde zadanie jest problemem, ale każdy problem jest zadaniem

Rodzaje zadań

Proste - złożone: Zadania proste- rozpatrujemy kształt polecenia np. znajdź w tekście tylko rzeczowniki, zaznacz pętlą jakiś przedmiot; Zadanie złożone- trzeba wykonać przynajmniej dwie czynności w zadaniu

Łatwe-niełatwe: Łatwe to te zadanie które dziecko potrafi wykonać ( strefa aktualnego rozwoju), w tym zadaniu usprawniamy niektóre umiejętności. ;Zadania trudne prowokują rozwój dziecka

Pełne-niepełne; Zadanie pełne jest wtedy jeśli z zadania wynika cel-program- wynik.

Zadanie niepełne jest wtedy Kidy w zadaniu jakiś element jest niepełny np. pomoce do wykonania zadania są różne i końcowy wynik będzie różny.

Jasne-niejasne to takie zadanie które po przeczytaniu polecenia jest zrozumiałe( dzieci je rozumieją); Zadania niejasne mogą to być np. zadania problemowe, lub zadanie które wprowadzamy na początku i występuje w nim słowo trudne , którego dzieci nie rozumieją.

Otwarte- zamknięte Zadanie otwarte to zadanie które ma wiele rozwiązań poprawnych np. dzieci słuchają muzyki i mają namalować to co czują. Zamknięte to takie które ma jedno lub kilka rozwiązań np. ułóż zadania z dodawaniem których wynikiem będzie 10

Twórcze-odtwórcze Zad kreatywne które pobudzą wyobraźnię dziecka. Zadania odtwórcze to wszystko co dziecko robi według wzoru.

Doskonalenie umiejętności- zadania łatwe, proste, pełne, jasne, zamknięte, odtwórcze

Utrwalanie umiejętności- zadania trudniejsze, złożone, jasne, otwarte, twórcze, odtwórcze

Wynik działania musi być zgodny z celem. Dziecko nie może sobie zdawać sprawy z rozwiązywania zadań.

Metody rozwiązywania żądań

-Metoda algorytmiczna: uczeń wykonuje zadania według podanego wzoru. Dziecko krok po kroku ma wyjaśniane co ma zrobić.

Metoda heurystyczna: dziecko robi coś według własnego pomysłu, nie sugeruje się innymi wskazówkami, sam wyciąga wnioski.

Metoda ko natywna; może mieć dwie wersje. Wychodzimy od metody algorytmicznej do heurystycznej, a później od heurystycznej do algorytmicznej

28.Etapy rozwiązywania zadań

Fazy rozwiązywania zdań:

-faza wstępna, orientacji zadaniowej(wstępna) Dziecko czyta polecenie i myśli co ma zrobić w zadaniu. Dziecko młodsze potrzebuje momentu refleksji.

-konstruowania programu i rozwiązywania zadania. trzeba wymyślić jak to rozwiązać, przynieść co wam będzie potrzebne

-faza weryfikacji, pomysłu, programu i porównania celu z osiągnięciami

Sprawdzamy, oceniamy czy dziecko dobrze wykonało zadanie.

Nauczyciele powinni pochwalić, albo powiedzieć że np. zadanie można wykonać lepiej, albo po prostu powiedzieć, że dziecko się nie postarało np. dziecko miało narysować żyrafę. Pytamy czy to jest żyrafa?(bo mi nie wyszło) może ci pomogę,poprafmy

Metody rozwiązywania żądań

-Metoda algorytmiczna: uczeń wykonuje zadania według podanego wzoru. Dziecko krok po kroku ma wyjaśniane co ma zrobić.

Metoda heurystyczna: dziecko robi coś według własnego pomysłu, nie sugeruje się innymi wskazówkami, sam wyciąga wnioski.

Metoda ko natywna; może mieć dwie wersje. Wychodzimy od metody algorytmicznej do heurystycznej, a później od heurystycznej do algorytmicznej

Zadanie

Cel program wynik

kształtowanie percepcji obrazek z różnicami znalazło 5 różnic

29.Zabawa - definicja i rodzaje

Termin „zabawa” odnosi się do każdej czynności, którą dziecko podejmuje dobrowolnie, bez przymusu z zewnątrz, dla własnej przyjemności - bez względu na jej końcowy rezultat. Celem zabawy jest  rozrywka, co w znaczący sposób różni ją od pracy.

      Zabawy dzieci są bardzo różnorodne, dlatego klasyfikuje się je według rozmaitych kryteriów. W zależności od poziomu własnej aktywności dziecka wyróżniamy zabawy swobodne - podejmowane z inicjatywy dziecka i  kierowane przez rodzica lub nauczyciela. Natomiast biorąc pod uwagę liczbę dzieci uczestniczących w zabawie wyodrębniamy zabawy indywidualne i grupowe. W zależności od  poziomu uspołecznienia dzieci przebywających w grupie możemy wskazać trzy rodzaje zabaw:

Ø      równoległe - gdzie dzieci bawią się obok siebie, ale nie ze sobą;

Ø       zbiorowe - gdzie dzieci bawią się wspólnie, lecz nie dzielą miedzy sobą ról i funkcji;

Rodzaje zabaw

Zabawy manipulacyjne - występują najwcześniej w rozwoju dziecka już w 4-5 miesiącu życia, gdy dziecko osiągnie sprawność chwytania. Najpierw dziecko ogląda, obserwuje i uczy się poznawać przedmioty po ich wyglądzie oraz zapoznaje się z ich powierzchnią i kształtem

Zabawy konstrukcyjne - polegają  na  tworzeniu  tzw. „dzieła” z dowolnego materiału, a więc dotychczasowa manipulacja staje się zabawą konstrukcyjną, gdy dziecko spostrzega  i uświadamia sobie swoje „dzieło

Zabawy tematyczne - określane również jako: iluzyjne zabawy fikcyjne, zabawy   w odgrywanie roli, zabawy dramatyczne, zabawy naśladowcze i odtwórcze, a także zabawy twórcze oraz udawane  i przedstawiane

Zabawy i gry dydaktyczne - są określonego rodzaju rozrywką umysłową, której wynik jest bezbolesną dla ucznia oceną jego wysiłków, porównywalną z wynikami innych uczestników zabawy (Do gier i zabaw dydaktycznych  zalicza loteryjki, zagadki, segregowanie, podkreślając, że w tych zabawach dziecko musi się podporządkować określonym regułom i przepisom.

Zabawy ruchowe - są bardzo różnorodne, gdyż wyczerpują wszystkie rozdaje  właściwych człowiekowi naturalnych ruchów. Oprócz ruchu występują w nich treści intelektualne, mające wyraz w temacie i czynnościach zabawowych

30.Znaczenie rozwojowe zabawy

Odgrywa ogromna rolę w rozwoju dziecka, stanowi dla niego główną formę poznawania rzeczywistości: uczy, wychowuje, rozbudza określony stosunek do otoczenia społecznego, daje możliwości zdobycia doświadczenia  i wiadomości, stwarzając także warunki pobudzające do komunikowania się, myślenia i twórczości oraz

wielu przeżyć i radości.

     K. Tyborowska (1966) podkreśla ogromną rolę zabawy, która jest:

Ø      ważnym czynnikiem wychowania moralnego:

Ø      znacząco wpływa na fizyczny rozwój dziecka;

Ø      kształtuje jego sprawności i umiejętności;

Ø      rozwija myślenie przyczynowo - skutkowe;

Ø      wywołuje uczucie zadowolenia  i satysfakcji;

Ø      uczy współdziałać z innymi oraz podporządkowywać się  przepisom i prawidłom obowiązującym w grupie;

Ø      pozwala na poznanie i zrozumienie świata oraz rozróżnianie fikcji od rzeczywistości.

Szczególne znaczenie zabawa odgrywa w wieku przedszkolnym, kiedy to  następuje przejście od zabaw indywidualnych do zabaw zespołowych. Zabawa zespołowa spełnia istotną rolę w socjalizacji dziecka, które musi podporządkować swe osobiste dążenia i chęci wspólnym projektom. 

Duże znaczenie przypisuje się swobodnej działalności dzieci, która nie tylko zaspakaja potrzebę ruchu i działania, ale pozwala również na wyzwolenie inicjatywy, pobudza wysiłek umysłowy, ożywia wyobraźnię i pamięć oraz daje okazję do podejmowania prób w celu pokonywania trudności

     E. Minczakiewicz (1994)  przedstawia funkcje zabaw, które ujęte są według kryterium typu zmian, jakie dokonują się u dziecka pod ich wpływem, wyróżniając:

Ø      funkcję kształcącą -  dziecko kształci swoje zmysły, doskonali sprawność motoryczną, wzbogaca wiedzę o świecie i o sobie samym, uczy się poznawać swoje możliwości i je oceniać;

Ø      funkcję wychowawczą - dziecko przyswaja sobie różne normy, poznaje reguły postępowania, zawiera umowy, których przestrzeganie obowiązuje w zabawach          z innymi dziećmi;

Ø      funkcję terapeutyczną  (korekcyjną) - w zabawie dziecko ma z jednej strony  możliwość uwolnienia się od dręczących je napięć i emocji, a z drugiej uczy się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć i rozwiązywania swoich osobistych problemów;

Ø      funkcję projekcyjną - pozwalającą dziecku wchodzić w różne role społeczne, dając mu okazję do zrealizowania rzeczy niemożliwych w codziennym życiu, za które to czynności nie jest karane.

     Zabawa może spełniać funkcję diagnostyczną, ponieważ zachowanie dziecka podczas zabaw, będących  manifestacją jego stanów uczuciowych, informuje o święcie wewnętrznych przeżyć wychowanka oraz o jego ewentualnych trudnościach i konfliktach. Można ją wykorzystać w psychoterapii w stosunku do dzieci agresywnych i nadmiernie pobudliwych jaki i na odwrót do wychowanków nieśmiałych i izolujących się od grupy (M. Przetacznik-

31Cechy zabawy

Formalne cech zabawy

- swoboda działania: bez nakazywania i kierowania co ma dziecko robić-dziecko samo się bawi, może wybrać sobie sam zabawkę i kolegów

- niezwykłość: udawanie na potrzeby zabawy-zabawa jest udawaniem życia; dzieci balansują między fikcją a rzeczywistością (dziecko wie, że to tylko zabawa jednak trzeba z dzieckiem rozmawiać żeby nie zatraciło granicy między fikcją a rzeczywistością, szczególnie przy grach komputerowych i bajkach oglądanych w telewizji

-bezinteresowność( nie ma wygranych)

-zabawa odbywa się w obrębie określonego czasu, miejsca, granic i przestrzeni (tu i teraz), jutro ta sama zabawa nie będzie już tak przyjemna

-powtarzalność: dzieci są w stanie odtworzyć zabawę

32.Szanse rozwojowe jakie ma dziecko we współczesnym świecie (to będzie na ostatnim wykładzie)

33.Media w życiu dziecka - szanse i zagrożenia

W badaniach psychologicznych nad rozwojem dziecka zwracano początkowo uwagę na relacje między dzieckiem a realnym światem. Z czasem okazało się, iż w kontaktach dziecka z otaczającym światem coraz większą rolę odgrywają wirtualne światy. Codzienną przestrzeń życia dziecka wypełniają media elektroniczne: telewizja, kaseta wideo, płyta CD, komputer, Internet. Korzystanie z mediów rozpoczyna się bardzo wcześnie, niemalże od początku życia i przybiera charakter systematycznych codziennych kontaktów. Kontakt dziecka ze światem wirtualnym stwarza niewątpliwie nowe możliwości rozwojowe, choć jednocześnie niesie pewne zagrożenia. Nie można powstrzymywać dziecka przed kontaktowaniem się ze światem ukazywanym czy stwarzanym przez media, ale należałoby, uświadamiając sobie możliwe zagrożenia, prowadzić edukację dziecka w zakresie sposobu kontaktowania się z tym światem. Media elektroniczne bardzo intensywnie wkroczyły w świat dziecka. Dzieci z dużym zaangażowaniem zanurzają się w świat mediów, nawiązując z nim określone relacje. Świat kreowany w mediach, jakże często odmienny od rzeczywistego, upozorowany, nierzadko konkurencyjny do realnego, pełen sukcesów, osiągnięć, bogactwa, a także przemocy, toczących się wojen, konfliktów, okrucieństwa - przenika stale z ekranu telewizora czy komputera do życia dziecka. Prawidłowe korzystanie przez dziecko z telewizji, płyt CD, komputera czy Internetu warunkuje w dużym stopniu to, czego uczy się ono z mediów, jakie czerpie korzyści, kim staje się w wyniku tych relacji.

Szczególne miejsce w świecie mediów zajmują gry komputerowe. Są to „programy”, których cele edukacyjne (terapeutyczne) są realizowane w sposób pośredni. Uważa się, że gry komputerowe mają wiele zalet: ułatwiają przyswajanie i przetwarzanie informacji zgodnie z zasadą: bawiąc - uczyć. Mogą też być przydatne w rozwiązywaniu problemów, kształtowaniu umiejętności podejmowania decyzji. Należy jednak zdawać sobie sprawę z zagrożeń, jakie niosą gry komputerowe, dla dziecka. Prowadzą do ograniczenia kontaktów społecznych, zachęcają do uczestnictwa w aktach przemocy. Sceny przemocy wywołują u dziecka niepożądane stany i przeżycia emocjonalne: uczucia strachu, lęku, nadmierną pobudliwość, koszmary senne. Szczególnie niebezpieczne jest przyswajanie przez dziecko z ekranu komputera zachowań agresywnych. Częste oglądanie scen przemocy nie tylko stymuluje do agresywności dziecka, ale także może być następstwem tej agresywności w wyniku czego znajduje ono usprawiedliwienie dla swoich własnych czynów. Codzienne, wielogodzinne, bezkrytyczne, bierne poddawanie się oddziaływaniu mediów elektronicznych wywiera wpływ na organizację dnia dziecka. Badania medyczne prowadzone na świecie stwierdzają związek pomiędzy wzrostem chorób u dzieci a długotrwałym siedzeniem przed monitorem. Dbając o prawidłowy kontakt dziecka z mediami powinniśmy:

ustalić reguły korzystania ze środków masowego przekazu;

oglądać programy razem z dzieckiem;

rozmawiać o oglądanych programach;

mieć alternatywny sposób spędzania wolnego czasu.

34. Rozwój percepcji wzrokowej u dzieci w wieku przedszkolnym

Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz umiejętności ich interpretowania. Rozwój tych procesów odbywa się poprzez

wielozmysłowe poznanie świata. Opóźnienia i zaburzenia percepcji wzrokowej polegają na zakłóceniu analizy i syntezy w części korowej analizatora. Powoduje to trudności w prawidłowym spostrzeganiu oraz zapamiętywaniu obrazu, zaburzenia kierunkowości i orientacji przestrzennej Wiek przedszkolny to wiek dużej labilności uczuciowej, wrażliwości

oraz dociekliwości i pytań. Ulubioną formą spędzania czasu są gry i zabawy, w których zaznacza się większy stopień uspołecznienia i samodzielności dziecka. Następuje gwałtowny i szybki rozwój ruchowy. Dziecko chętnie biega, skacze, pokonuje przeszkody. Dlatego

kształtowanie nawyków ruchowych i utrwalanie takich umiejętności jak pływanie, jazda na rowerze, gimnastyka jest bardzo ważne. U dzieci z zaburzona percepcja wzrokową należy unikać ćwiczeń siłowych skłonów, stania na rękach itp. Bardzo istotny jest komentarz słowny z jednoczesną demonstracją ćwiczeń, następnie wykonanie ruchu z opiekunem i samodzielne ćwiczenie pod kontrolą. Istotna jest właściwa koordynacja rąk i nóg, szczególnie podczas biegania oraz wykorzystywanie sygnałów dźwiękowych / rzuty, podania, toczenia wykorzystywanie sygnałów dźwiękowych / rzuty, podania, toczenia /. Pełnego relaksu dostarczają maluchom wspólne wycieczki, rajdy i wyjazdy z rodzicami. Duże znaczenie ma rozwój sprawności manualnej i usprawnianie wszystkich zmysłów. Dlatego w działalności artystycznej należy wykorzystywać różnorodne materiały przyrodnicze i plastyczne z

dokładnym opisem tworzywa. Dziecko podczas zabawy może je segregować wg barw, twardości, chropowatości, kształtu, wielkości itd. Ciekawym i wartościowym zajęciem rozwijającym spostrzeganie jest wypełnianie konturów gotowymi materiałami sypkimi np. kaszą piaskiem, bibułą. Dobrą okazją do ćwiczeń funkcji wzrokowych jest układanie obrazków z części, wspólne oglądanie ilustracji oraz opowiadanie treści książek, wyszukiwanie różnic i podobieństw w obrazkach, dorysowywanie brakujących części, uzupełnianie rysunków W wieku przedszkolnym następuje rozwój zdolności wyodrębniania

przedmiotu z tła. Dzieci z ograniczoną percepcją wzrokową można. zachęcić np. do wyodrębniania określonej figury spośród innych. Nie zapominajmy, że podstawową formą aktywności dzieci pozostaje nadal zabawa, szczególnie tematyczna, a więc naśladująca. Rozszerza się krąg tematów, który wychodzi poza czynności życia codziennego, do inscenizacji bajek. Charakterystyczna jest zabawa w małej grupie dzieci Poprzez szereg zabaw integrujących, rodzice i nauczyciele przedszkoli powinni zachęcać wszystkie dzieci do zabaw grupowych. Wskazane jest włączanie czynności manipulacyjnych do każdego rodzaju zabawy, np. zabawa w sklep, to układanie i wyjmowanie towarów, wydawanie rachunków i pieniędzy itp. Jednak największy wpływ na rozwój dziecka z zaburzona percepcją wzrokową ma jednoczesne angażowanie różnorodnych sfer rozwojowych: poznawczej, emocjonalnej, motywacyjnej oraz motorycznej, zgodnie z uzdolnieniami i zainteresowaniami przedszkolaka:

Rozwijanie aktywności poznawczej

Doskonalenie pamięci, spostrzegawczości oraz koncentracji

Uwagi

Rozwijanie wyobraźni oraz wrażliwości estetycznej

Kształtowanie rozwoju emocjonalnego

Rozwijanie sprawności ruchowej i manualnej

Rozbudzanie zainteresowań zgodnie z kierunkiem uzdolnień

dziecka

35. Rozwój percepcji słuchowej u dzieci w wieku przedszkolnym

Dzięki sprawnemu funkcjonowaniu analizatora słuchowego dziecko spostrzega , zapamiętuje i rozpoznaje dźwięki, wśród których znajdują się i dźwięki mowy. Zdolność percepcji dźwięków mowy rozwija się w ciągu życia dziecka zależnie od stanu centralnego układu nerwowego, a w tym analizatora słuchowego i warunków w jakich rozwija się dziecko .Poziom rozwoju percepcji słuchowej w zasadniczy sposób decyduje o postępach w rozwoju mowy i nauki czytania. Na czynność spostrzegania słuchowego dźwięków mowy składają się czynności: spostrzeganie i odróżnianie od siebie wypowiadanych głosek (np. „ r „ poprawne i tzw. r francuskie ) oraz zjawisk prozodycznych (miejsce akcentu intonacji zdania , tempa mowy ) to wg B.Rocławskiego słuch fonetyczny .

różnicowanie elementarnych jednostek języka , jakimi są fonemy czyli słuch fonemowy wg B.Rocławskiego. Fonem to nazwa całej klasy głosek, które mają ten sam zespół cech wyróżniających ( dystynktywnych ,tj. dźwięcznosć, miekkość ) i tę samą funkcję. Fonem - r to nazwa całej klasy głosek, (r, r i innych ) powstałych wskutek różnych sposobów wymawiania tego fonemu. Np. gdy słyszymy rak ( r -prawidłowe ) i rak ( r francuskie ) , to rozumiemy to samo mimo różnic wymowy .W tych wyrazach pierwsza głoska jest inna ale fonem ten sam (r). Innym fonemem jest fonem -m- gdy słyszymy -rak- i -mak, to rozumiemy co innego ( elementem różniącym i wpływającym jest jeden fonem. Analiza fonemowa ( wydzielanie fonemów z wyrazów ), sylabowa (wydzielanie sylab z wyrazów) i wyrazowa (wydzielanie wyrazów ze zdań) oraz synteza fonemowa, sylabowa i wyrazowa (łączenie fonemów w wyrazy, budowanie z wyrazów zdań ) rozwija się przy zamierzonym uczeniu.

Równolegle do rozwoju percepcji słuchowej powinna rozwijać się pamięć fonetyczna, niezbędna dla rozwoju mowy oraz czynności mowy oraz czynności czytania i pisania.

36. Rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym

Dziecko trzyletnie potrafi porozumiewać się z otoczeniem, mowa jego jest juŜ

w pewnym stopniu ukształtowana, nie znaczy to jednak, Ŝe jest pozbawiona

błędow i Ŝe jej rozwoj nie odbywa się w dalszym ciągu. Artykulacje sprawiające

dziecku trudności mogą być:

- w ogole nie wymawiane;

-zastępowane łatwiejszymi;

-mylone z innymi.

Rozwoj mowy nie u wszystkich dzieci przebiega jednakowo; u jednych

szybciej, i te dzieci zaczynają mowić wcześniej, u innych zaś wolniej, co

przejawia się poźniejszymi początkami mowy i wolniejszym przyswajaniem

sobie wymowy pewnych głosek. Różna może być kolejność pojawiania się

poszczegolnych głosek w trakcie rozwoju mowy. Stopień rozwoju mowy

w danym momencie że zaley od rożnych czynnikow; wpływ środowiska,

zdolności pedagogiczne rodzicow, oraz psychofizyczny rozwoj dziecka. Według

I. Styczek strona techniczna mowy dziecka powinna być opanowana

do siodmego roku życia.

Reasumując, głużenie powinno się pojawiać w szostym miesiącu życia,

pojedyncze słowa na pierwsze urodziny dziecka, proste zdania powinny być

wypowiadane w czasie drugich urodzin, zdania rozwinięte w czasie trzecich

urodzin, a na czwarte urodziny dziecko powinno umieć opowiadać krotką bajkę.

2-3 rok życia:Pojawiają się proste zdania, wyłaniają się kategorie gramatyczne, narasta słownik 800- 1500 słów. dziecko wymawia samogłoski nosowe: ę, ą i spółgłoski: w, wi, f, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, ki, g, gi, ch, chi, j, ł ; pojawiają się spółgłoski: s, z, c, dz
4 rok życia:4-latek potrafi prawidłowo wymówić : s, z, c, dz , pojawiają się głoski: sz, ż, cz, dż - jednak dziecko w tym wieku ma nadal prawo wymawiać je jako : s, z, c, dz oraz gloska: r ,która może być jeszcze zamieniana na l
5 rok życia:Utrwalają się głoski: sz, ż, cz, dż i pojawia się prawidłowo brzmiące r - choć jeszcze czasem może być zamieniane na l ( czasem gdy dziecko potrafi wymówić prawidłowo r wymawia je wszędzie tam, gdzie występuje l )
6 rok życia: Dziecko potrafi prawidłowo wymówić wszystkie głoski. Teraz rozbudowuje zdania i uczy się już tylko nowych wyrazów.

Oczywiście zarówno w rozwoju mowy, jak i rozwoju fizycznym pojawiają się różnice. Możemy być spokojni, jeśli te różnice wahają się w granicach pół roku. Jeśli jednak nie, rodzice powinni niezwłocznie skontaktować się z logopedą.

37. Rozwój motoryki dziecka w wieku przedszkolnym

Rozwój psychomotoryczny dziecka w wieku przedszkolnym cechują duże osiągnięcia. Maluch wkraczający w okres tzw. średniego dzieciństwa ma już wszystkie zęby mleczne, swobodnie porusza się, chodząc i biegając, jest dość samodzielny w zakresie samoobsługi. Zmiany dotyczące wzrostu i wagi ciała nie są tak intensywne jak w poprzednim okresie życia, jednak następuje wyraźne wydłużenie postawy pod wpływem szybkiego rośnięcia kończyn.

Rozwój fizyczny przedszkolaka

Badania wykazują, że na zmiany w rozwoju fizycznym dzieci mają wpływ: płeć, warunki środowiskowe, rasa. Wychowywanie dziecka w dobrych warunkach socjalnych sprzyja nabywaniu i doskonaleniu sprawności motorycznych, sensualnych i intelektualnych przez dziecko. U dzieci w wieku przedszkolnym obserwuje się wzrost sprawności motorycznej. Opanowane już ruchy i czynności ulegają wyraźnemu doskonaleniu, a proste ruchy są łączone w kombinacje ruchowe, takie jak: bieg i skok, bieg i kopnięcie piłki, chwyt i rzut. Dziecko zwykle opanowuje kilka czynności ruchowych jednocześnie.

Rozwój motoryczny przedszkolaka postępuje, co umożliwia silna mineralizacja kości w tym okresie i wzrost wytrzymałości mięśni szkieletowych. Stabilizują się fizjologiczne krzywizny kręgosłupa. Oddech dziecka staje się głębszy i wolniejszy, ponieważ zwiększa się pojemność płuc. W okresie przedszkolnym następuje też mielinizacja tkanek nerwowych, dzięki czemu układ nerwowy dziecka działa sprawniej i poprawie ulega koordynacja ruchowa. Przedszkolak uczy się jeździć na rowerze, łyżwach, rolkach, tańczyć, pływać, wspinać się na drzewa. Duża potrzeba ruchu, zwana „głodem ruchu”, powoduje, że dziecko jest bardzo ruchliwe. Aktywność fizyczna malca sprawia, że tkanka tłuszczowa zanika, a tym samym sylwetka dziecka staje się bardziej smukła.

U dzieci w wieku przedszkolnym zaznacza się duża zmienność ruchów i niska zdolność do koncentracji na jednej czynności. Rozwija się wyraźnie zwinność, harmonia, płynność w poruszaniu się, a także siła. Dziecko przedszkolne, zwłaszcza starsze, zwraca coraz częściej uwagę na efekt własnych działań i przeżywa radość z osiągnięć ruchowych. Ten etap rozwoju dziecka cechuje dymorfizm płciowy, który polega na różnicowaniu sprawności i zainteresowań ruchowych na dziewczęce i chłopięce. Niebagatelną rolę w tym względzie odgrywają wzorce społeczne z najbliższego otoczenia.

Rozwój dziecka w zakresie małej motoryki

Rozwój małej motoryki u dziecka można śledzić w wieku przedszkolnym w dwóch zakresach - samoobsługi oraz rysowania i pisania. Dziecko w wieku przedszkolnym staje się coraz bardziej samodzielne w ubieraniu. Dziecko, mając lat cztery-pięć, ubiera się i rozbiera bez pomocy mamy czy taty. Co prawda, czterolatek może jeszcze mieć trudności z poprawnym zapinaniem guzików czy zawiązywaniem sznurowadeł u butów, ale ruchy jego dłoni są coraz bardziej precyzyjne. W wieku trzech lat maluch załatwia się samodzielnie na sedesie. Wzrasta też samodzielność dziecka przy jedzeniu - w wieku sześciu lat umie już posługiwać się sztućcami.

Jeśli chodzi o zdolności manualne dziecka, to w wieku trzech lat maluch rysuje rozpoznawalne kształty, a w wieku starszym stosuje schematy przedmiotów i człowieka oraz potrafi skomponować rysunek przedstawiający wiele obiektów. W wieku lat sześciu dziecko potrafi już pisać kilka liter. Kopiowanie liter, jak i figur geometrycznych sprawia jednak przedszkolakowi trudności. Dzieci przedszkolne nie ujmują jeszcze dokładnie wielkości i proporcji przedmiotów oraz ich części składowych, o czym świadczą ich rysunki na dowolne tematy.

38. Dojrzałość szkolna do uczenia się czytania i pisania

Dojrzałość do czytania i pisania.Umie dokonywać analizy oraz syntezy wzrokowej i słuchowej niezbędnej w procesie zróżnicowania kształtów, dźwięków, ich odpoznawania, porównywania i odtwarzania. Rozumie znaczenie wyrazów jako graficznych odpowiedników słów. Posiada orientację przestrzenną, która umożliwia mu rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji wymiarów odwzorowanych form graficznych. Ma pamięć ruchową czyli umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu. Umiejętność kontrolowania wzrokiem własnych ruchów pozwala mu świadomie nimi kierować.

39. Czytanie- definicja, aspekty

Większość definicji czytania podkreśla jednak rozumienie czytanego tekstu. M. Linker i C. McCullough, twierdzą, że „czytanie polega na rozpoznawaniu drukowanych lub pisanych symboli służących jako bodźce do przywoływania znaczeń nagromadzonych dzięki wcześniejszym doświadczeniom życiowym i tworzeniu nowych znaczeń drogą manipulowania pojęciami, które czytelnikowi są już znane” [5].

Powyższe podejście prezentuje również H. Mystkowska - „proces czytania polega na rozpoznawaniu, identyfikowaniu i odróżnianiu wzrokiem znaków i obrazów graficznych, wiązaniu ich z wyobrażeniem słuchowym oraz ze znaczeniem, z treścią, której są nośnikiem” [6]. Czytanie podobnie definiuje I. Styczek - „czytanie to umiejętność rozszyfrowania kodu graficznego” [7].

A. Brzezińska twierdzi, że czytanie należy rozpatrywać jako „zjawisko wymagające współdziałania szeregu właściwości psychicznych człowieka tj. współdziałania analizatorów (wzrokowego, słuchowego, kinestetycznego), sprawnego przebiegu procesów myślowych, odpowiedzialnych za prawidłową analizę i syntezę informacji, ich przetworzenie, skojarzenie z wcześniejszym doświadczeniem” [10].

W zakresie umiejętności czytania i pisania można uwzględnić 3 zależne od siebie aspekty:
I.Techniczny - umiejętności cząstkowe to rozpoznawanie, kojarzenie i różnicowanie grafemów i fonemów, umiejętność ich odtwarzania (werbalnego w czytaniu i manualnego w pisaniu) w odpowiednim czasie Istota tego poziomu to kojarzenie znaków graficznych z fonicznymi i odwrotnie (technika czytania i pisania)
II. Semantyczny - umiejętności cząstkowe to kojarzenie rozpoznanych znaków z posiadanym doświadczeniem (dekodowanie znaków graficznych i fonicznych) - rozumienie dosłowne treści słów i zdań. Istota tego aspektu to rozumienie znaczeń zawartych bezpośrednio w tekście, rozumienie znaczeń poszczególnych fragmentów tekstu w kontekście całego tekstu (czytanie ze zrozumieniem)
III. Krytyczno - twórczy - umiejętności cząstkowe to ustosunkowanie się do tekstu, ocena czytanych treści w kontekście własnego doświadczenia interpretacja tekstu zakładająca rozumienie nie tylko dosłownie ale także przenośnie, umiejętność korzystania z odczytywanych treści. Istota tego aspektu to refleksyjny krytyczny stosunek do odczytywanych treści i ich znaczeń (czytanie krytyczne i twórcze)
Najkrócej można określić trzy wyłonione aspekty umiejętności czytania i pisania poprzez pytania:
aspekt I - techniczny - jak? - (technika czytania i pisania)
aspekt II - semantyczny - co? - (czytanie ze zrozumieniem)
aspekt III - krytyczno-twórczy - po co?- (czytanie krytyczne i twórcze).
Przygotowanie dziecka do czytania i pisania, ale głównie nauczanie obu tych umiejętności oraz ich doskonalenie będzie zatem zawsze obejmować trzy sfery :
1) sferę procesów psychomotorycznych (sprawność analizatorów wzrokowego, słuchowego, kinestetyczno-ruchowego,sprawność aparatu artykulacyjnego oraz sprawność manualna,
2) sferę procesów poznawczych (a w tym głównie myślenie, dla którego materiałem. jest zasób pojęciowy i słownikowy dziecka),
3) sferę procesów emocjonalno-motywacyjnych (warunkujących nastawienie dziecka wobec konieczności opanowania obu tych umiejętności mobilizujących je do pokonywania trudności).
Żadnego z tych trzech aspektów nie można uważać za najważniejszy, wszystkie są nawzajem uwarunkowane i od nich zależy, jak szybko dziecko opanuje umiejętność czytania i pisania oraz jak sprawnie będzie się nimi posługiwało jako narzędziami komunikacji i poznawania. Jednakże aspekt emocjonalno-motywacyjny decyduje o tym, czy rzeczywiście dziecko umie czytać, a nauka czytania nie jest tylko treningiem prowadzonym krok po kroku przez osobę dorosłą (Brzezińska).

40. Metoda czytania według G. Domana

         G. Doman czytanie traktuje jako zabawę tzw. „zabawa w czytanie”. Rodzina uczy dziecko czytać zgodnie z jego rozwojem. Można zaczynać już od urodzenia. Twierdzi, że bardzo małe dzieci mogą i uczą się czytać słowa, kartoniki (10x60) z literą (8 cm) w kolorze czerwonym. Kształt liter powinien przypominać czcionkę drukarską. Czerwone litery stopniowo zmienia się na czarne, a rozmiar zmniejsza.

         Doman wyróżnia 5 etapów „zabawy w czytanie”

I etap - pojedyncze słowa

 

II etap - wyrażenia dwuwyrazowe

 

III etap - pierwsze zdania

 

IV - rozbudowa zdań

 

V etap - samodzielne czytanie.

 

Program dla niemowlaka nazwany jest zerowym i poprzedza właściwą naukę czytania. Autor uważa, że naukę alfabetu można rozpocząć, gdy dziecko umie już dobrze czytać (1 , s s. 72-75)

41. Metoda czytania według I. Majchrzak

         Świat pisma Ireny Majchrzak

  I. Majchrzak wychodzi z założenia, że rozumienie słowa może i powinno wyprzedzać umiejętność jego odczytania „ bo to nie litery się czyta, tylko sens” (1, s.69). Autorka uważa, że pismo jako fonem wizualny powinno być poznawane wzrokiem, ponieważ litery występują oddzielnie, dlatego zbytecznie ich głoskować. Umiejętność głoskowania będzie wynikiem czytania, a nie warunkiem. W metodzie tej brak jest analizy i syntezy słuchowej. Według Majchrzak czytanie rozpoczyna się od czytania globalnego własnego imienia- jako klucza otwierającego świat. Dziecko uczy się liter poprzez  obserwację. Poznawanie liter następuje poprzez prezentację kolejnych liter. Codziennie dziecko poznaje inną literę. Nie odpytujemy dzieci ze znajomości litery poznanych wcześniej. Dziecko samo sobie przyswaja to co je najbardziej interesuje. Po pewnym czasie ćwiczeń z własnym imieniem i imionami innych dzieci jest w stanie rozpoznać brzmienie większości głosek i zrozumieć słowa. Na białym tle prezentujemy pojedyncze, czarne litery.

         Następny etap - targ liter - wymiana między dziećmi poszczególnych liter zawartych w imionach. Okres ten jest okresem zabaw, gier prowadzonych z wykorzystaniem liter, sylab i wyrazów, podczas , których dziecko powinno kojarzyć dźwięk (głoskę) z jej zapisem graficznym (literą).

         Ostatni etap -„ nazywanie świata” -  dzieci podczas zabaw etykietują przedmioty w sali. Im więcej liter dziecko pozna, tym łatwiej dochodzi do rozszyfrowania znaczenia danego słowa. Wykorzystuje się tutaj od 80 do 100 słów nazw pospolitych. Uzupełniony bankiem i ilustracjami. Z czasem dzieci przechodzą od jednowyrazowych układanek słowno-obrazkowych do coraz dłuższych tekstów. Oraz do tak zwanych ”gier czytelniczych”-które polegaja na dokładaniu kartek z wyrazami a następnie całych zdań do odpowiednich obrazków, ćwiczy też rozumienie poleceń

42. Metoda czytania według B. Rocławskiego

Metoda fonetyczno-literowo-barwna B. Rocławskiego

 

Bronisław Rocławski łączy technikę płynnego czytania z nauką pisania. Uważa on iż nie należy odkrywać czytania od pisania i uczyć czytania bez pisani. Naukę czytania powinno rozpocząć się, gdy zostanie ustalony poziom sprawności komunikowania się dziecka. Można już zacząć od 3-latków. W wyodrębnieniu określonych głosek stosuje się dwa kolory : zielony i czerwony. Program B. Rocławskiego nie ma podręcznika. Zamiast podręcznika stosuje się zestawy zadań, zabaw i ćwiczeń, które pozwalają osiągnąć dziecku odpowiedni poziom sprawności artykułujących i słuchu fonematycznego oraz analizy i syntezy głoskowej wyrazów. Konieczne jest stosowanie specjalnych klocków LOGO. Klocki zawierają cztery podstawowe warianty danej litery. Każdy jest znakiem tego samego fonemu. Na każdym występuje mała i wielka litera drukowana i pisana (44-literowy alfabet). Według Rocławskiego do nauki czytania i pisania należy przystąpić, gdy dziecko rozkłada wyrazy na głoski i potrafi składać wyraz z głosek. W nauce pisania bardzo ważne jest poznanie przez dziecko właściwej postaci głoskowej wyrazu. Litery grupuje się według podobieństwa w odniesieniu do kreślenia oraz łączenia. Dobra orientacja przestrzenna, powiązana ze schematem własnego ciała ułatwia dziecko naukę czytania i pisania.

Czytanie wyrazów należy rozpocząć wstępna techniką „ślizgania się” z litery na literę. Jest to tylko początkowy etap, w którym od czytania krótkich wyrazów i sylab przechodzimy do krótkich tekstów. Przed przystąpieniem do nauki pisania i czytania obowiązkiem nauczyciela jest rozpoznanie w czasie pierwszych miesięcy pobytu  dziecka w przedszkolu:

- stan sprawności komunikowania się,

- stan percepcji wzrokowej,

- stan wierności i zakresu pamiętania jednostek językowych odbieranych słuchem i wzrokiem,

- stan syntezy i analizy słuchowej i wzrokowej,

- stan sprawności manualnej,

- stan rozwoju społeczno-emocjonalnego,

- stan rozbudzenia poznawczego,

- stan zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.

 

43. Metoda czytania według B. Cuttinga

         Naturalna nauka języka

 

         Twórcą tej metody jest B. Cutting. Według tej metody nauka czytania i pisanie przebiega w trzech etapach :

I etap - zapoznanie dziecka z całością ( z tekstem, zadaniem)

II etap - zapoznanie dziecka ze szczegółami : budową zdania, litery, znaków interpretacyjnych.

III etap - przechodzenie do budowy całości z wykorzystaniem zdobytej wiedzy.

 

         W procesie nauki czytania i pisania występują następujące rodzaje czytania i pisania :

- czytanie wspólne

- czytanie indywidualne-samodzielne

- czytanie dzieciom

- pisanie wspólne

- pisanie samodzielne

- pisanie dla dzieci (1 , s. 79)

 

         Dla rozwoju umiejętności czytania bardzo duże znaczenie ma odpowiednie prowadzenie początków nauczania w spokojnym tempie, z powolnym stopniowanie trudności.

         W nauce pisania duże znaczenia ma motoryka ręki. Graficzne odwzorowywanie liter wymaga dużej sprawności.

         Ćwiczenia graficzne :

1. Odpoznawanie wzrokowe i odtwarzanie graficzne prostych kształtów :

- uzupełnianie graficzne brakujących elementów  na rysunkach

- kreślenie form kolistych i linii falistych

- wodzenie bezśladowe i ołówkiem po konturach

- łączenie punktów w kierunku z lewej na prawo

- odtwarzanie graficzne różnych kształtów w układzie szeregowo-rytmicznym

- odtwarzanie graficzne różnych kształtów o różnym położeniu przestrzennym elemntów

- odtwarzanie graficzne kształtów połączonych ze sobą ruchem płynnym.

 

2. Identyfikacja i różnicowanie elementów literopodobnych :

 

- dobieranie w pary identycznych elementów

- segregowanie elementów i litery według kształtu

- uzupełnianie brakujących elementów w kształtach literopodobnych w kratkach i liniaturze

- odpoznawanie kształtów liter przez operowanie stemplami

- odczytywanie różnych zapisów symbolicznych.

 

3. Operowanie symbolami umownymi do oznaczania osób.

Doprowadzanie do zrozumienia, że litera jest graficznym obrazem dźwięku. (3,s.80)

 

         Wprowadzając naukę czytania i pisania należy pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie, dlatego duże znaczenia ma wybór odpowiedniej i właściwej metody i dostosowanie jej do odpowiedniego dziecka. Zdobycie umiejętności czytania i pisania wymaga dużego trudu, dlatego też nauczyciel poszukuje możliwie optymalnych metod.

 

44. Metoda czytania według M. Bogdanowicz

- Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz

 

         Warianty Metody Dobrego Startu:

- Piosenki do rysowania

- Piosenki i znaki

- Piosenki na litery.

 

         Pierwszy wariant - „ Piosenki do rysowania”  przeznaczony jest dla dzieci najmłodszych (od 4 roku życia). Drugi wariant jest kontynuacją pierwszego przeznaczony dla dzieci od 5-ciu lat. Trzeci wariant „ Piosenki na literki” wprowadza uczenie się poszczególnych liter alfabetu. Podstawą tej metody jest jednoczesne usprawnianie analizatora wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego. Zapamiętanie zapisu graficznego litery (kształtu) odbywa się w tym samym czasie za pomocą wzroku, ruchu i dotyku. (1, s .68) Poprzez zabawy i ćwiczenia ruchowe oraz ruchowo-słuchowe dochodzimy do zasadniczej części metody. Ćwiczenia ruchow-słuchowo-wzrokowe porzebiegają według ustalonego schematu w rytm śpiewanej piosenki, na podstawie wzorów graficznych, który odtwarza - najpierw wodząc palcem po wzorcze, a później  w rytm śpiewanej piosenki. Zachowując właściwy kierunek kreślenia wzoru wprowadzanej litery, zgodnego z zapisem graficznym. Stopniowo wprowadza się coraz bardziej skomplikowane wzory. Zajęcia końcowe mają charakter ćwiczeń wokalno-rytmicznych i relaksujących dziecko. (1, s.69)

 

Wyjaśnij czym jest czytanie globalne? Wskaż metody bazujące na globalnym czytaniu

Najprościej mówiąc, to czytanie globalne polega na 'czytaniu' (rozpoznawaniu) CALYCH wyrazów, w przeciwieństwie do tradycyjnej metody literki -gloski -wyrazy.

Dziecko nie znając literek, nie 'czyta' w potocznym tego słowa znaczeniu, ale rozpoznaje dany wyraz i jego znaczenie.

Do tej podstawy dorobione są rożne, bardziej szczegółowe teorie, np. ze wyrazy powinny być czerwone, duże, najbliższe dziecku (mama, tata, pies...), pogrupowane tematycznie itp., itd.

Nawet w tradycyjnej metodzie nauki czytania wykorzystuje sie elementy metody globalnej, kiedy np. 2-latki potrafią 'napisać' swoje imię, albo rozponac je wśród innych itp.

edit. swoja droga większość osób umiejących czytać b. dobrze tez czyta globalnie, co udowodnił eksperyment, z poprawnym czytaniem wyrazów z pomieszanymi literkami np. porpawne czyatnie

Metoda czytania globalnego wg J. Domana

Praca tą metodą polega na dostarczaniu uszkodzonemu mózgowi bodźców, które cechują się dużą intensywnością, częstotliwością, długim czasem trwania, a także na wymuszaniu określonych reakcji ze strony dziecka.
Usprawnianiu i stymulacji podlegają sfery:
- ruchowa
- fizyczna
- intelektualna
- emocjonalna

1. Metoda nadaje się dla dzieci: nadpobudliwych ruchowo (krótkie prezentacje), dzieci, które nie współpracują, bez kontaktu (autystyczne, niemówiące), mających trudności z łączeniem liter (dzieci z uszkodzeniami O.U.N., z upośledzonymi, z Zespołem Downa)
2. Metoda polega na krótkotrwałym pokazywaniu dziecku zestawów plansz ze słowami, wyrażeniami, zdaniami; wielokrotnie powtarzanym.
3. Metoda ćwiczy pamięć i percepcję wzrokową, może być stosowana od wieku przedszkolnego.
4. Nauka przebiega wg uporządkowanych zasad. Według Domana czytanie należy traktować jako czynności uaktywniające i uspraw-niające pracę mózgu, które w konsekwencji stymulują rozwój umysłowy dziecka.

Do globalnego czytania w metodzie Domana zalecane było stosowanie napisów wykonanych drukowanymi, czerwonymi literami na kartonach o wymiarach 10\60 cm.

Nauka czytania przebiegała w 5 etapach:

pojedyncze słowa,

wyrażenia dwuwyrazowe,

proste zdania,

zdania rozbudowane,

książki.

W jaki sposób przedszkole przygotowuje do podjęcia edukacji w szkole?

Wychowanie przedszkolne obejmuje wspomaganie rozwoju dziecka od trzeciego roku życia aż do rozpoczęcia przez nie nauki w klasie pierwszej, sześcioletniej szkoły podstawowej. Organizowane jest w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych szkół podstawowych i alternatywnych formach wychowania przedszkolnego. Placówki przedszkolne zapewniają opiekę, wychowanie, a także nabywanie wiadomości i umie- jętności uczenia się w warunkach umożliwiających dziecku „osiągnięcie dojrzałości szkolnej”. Poprzez dojrzałość szkolną (wg S. Szumana) rozumie się taki rozwój psy- chiczny, fizyczny oraz społeczny dziecka, dzięki któremu jest ono wrażliwe i podatne na proces uczenia się w I klasie szkoły podstawowej

Dojrzałość do uczenia się matematyki

Dojrzałość do matematyki. Rozumie i umie określić stosunki przestrzenne, czasowe i ilościowe w praktycznym działaniu. Potrafi sklasyfikować przedmioty wg przeznaczenia, wielkości, kształtu i koloru. Umie na konkretach dodawać i odejmować w zakresie 10.
Proces przygotowania dzieci do szkolnej nauki czytania, pisania oraz do matematyki dokonuje się przez konkretne działania dzieci i wynikające w ich trakcie operacje umysłowe. W ten sposób dzieci uczą się uzasadniania, wnioskowania, wiązania przyczyn ze skutkami, porządkowania wiadomości, a także uczą się operować nimi samodzielnie. Stanowi to podstawę do przyszłego myślenia abstrakcyjnego, niezbędnego w nauce szkolnej.

Rozwój zdolności liczenia u dzieci Intuicje matematyczne

Edukacja matematyczna, rozpoczyna się na długo przedtem, nim dziecko rozpocznie naukę matematyki w szkole. Szukając jej początków należy sięgnąć do okresu, gdy dorośli przybliżają dziecku znaczenie poszczególnych słów. Podają lub wskazują dziecku (palcem, ruchem ręki, skinieniem głowy itp.) jakiś obiekt i wypowiadają nazwę. Gdy w otoczeniu znajduje się więcej podobnych przedmiotów pokazują je kolejno (gest, dotyk) i mówią np.: „jabłko i to jabłko”, a zarazem potem „jedno jabłko” (gest, wskazanie), lub „jeden (gest), dwa (gest), dwa jabłka. Czynią to wielokrotnie w rozmaitych sytuacjach. Powoli dziecko zaczynać rozumieć, że słów jeden, dwa, trzy można używać jako zastępczych nazw rozmaitych obiektów. Takiemu nazywaniu zawsze towarzyszy gest wskazania: ruch ręki, dotknięcie palcem wskazującym lub dotknięciem, przesunięciem liczonego obiektu.

Występuje tutaj charakterystyczne przyporządkowanie wypowiadanych słów i gestów wskazania z elementami badanego zbioru. Jest to zalążek, antycypacja relacji równoliczności, która dziecko za kilka lat ustalać będzie na bazie operacyjnego rozumowania. Na tym poziomie sprowadza się ono do poczucia „jest tyle przedmiotów, ile gestów i słów”. Rozliczność występuje tutaj pomiędzy tym, co wewnętrzne (akty psychiczne, których wyrazem jest gest wskazania i wypowiadane słowo - liczebnik), a tym, co istnieje zewnętrznie (elementy badanego zbioru) Na tej podstawie kształtuje się w umyśle dziecka pierwsza intuicja. Taką intuicję posiadają już czterolatki i niektóre trzylatki, oczywiście w zakresie liczenia zbiorów cztero - pięcioelementowych. Dzieci starsze liczą, według tej zasady, zbiory o większej liczbie elementów. Na początku dużo kłopotów sprawia im zapamiętanie kolejnych liczebników, mylą się i wymieniane kolejno liczebniki nie odpowiadają liczbie przedmiotów. Na przykład w zależności od tego jak dziecko zapamiętało liczebniki (słowa do liczenia), wskazując przedmioty mówi „jeden, dwa, trzy, osiem”. Zawsze jednak konsekwentnie respektuje zasadę - jeden gest jedno słowo przyporządkowane jednemu liczonemu przedmiotowi. Potem w miarę nabywania wprawy i pamięciowego opanowania liczebników, pomyłek jest coraz mniej.

Kolejna intuicja, którą rozumieją już czterolatki, to zasada kardynalności będąca naturalną konsekwencją zasady „jeden do jednego”. Na początku, gdy dzieci mają jeszcze trudności z zapamiętywanie kolejnych liczebników, obserwujemy charakterystyczne „pomyłki”. Na przykład licząc elementy zbioru pięcioelementowego wskazują przedmioty i mówią „jeden, dwa, trzy, osiem”, a następnie stwierdzają, że „jest osiem”. Okazuje się, że najważniejsza jest dla nich zasada liczenia, a więc ustalenie równoliczności pomiędzy tym, co wewnętrzne - a tym, co zewnętrzne, liczone przedmioty.

Ta stosunkowo wcześnie przyswojona zasada liczenia, stanowi zapowiedź, antycypację możliwości intelektualnych typu operacyjnego, na bazie, których kształtuje się aspekt kardynalny liczby naturalnej. Nie można jednak utożsamiać tych dwóch intuicji, gdyż ta wcześniejsza bazuje na rozumowaniu przedoperacyjnym, a ta późniejszą wymaga rozumowania operacyjnego. Już czteroletnie dzieci dysponują „intuicją”, że „dodając” zwiększamy, a „odejmując” zmniejszamy liczbę elementów w zbiorze. W takich zbiorach efekt dodawania lub zabrania jednego, dwóch lub trzech elementów, jest uchwytny wzrokowo. Mimo to wszystkie dzieci dążą do ponownego przeliczania elementów w zbiorach po dokonanej zmianie dodawania lub zabrania np. dwóch elementów. Chcąc, bowiem ustalić „ile jest teraz”, a mogą to uczynić poprzez przyporządkowanie każdemu elementowi rozpatrywanego zbioru jednego swego gestu, słowa - liczebnika. Po takim doświadczeniu są pewne, że teraz jest więcej, (bo dodano) lub mniej, (bo odjęto). Taką spontaniczną wiedzę arytmetyczną zdobywają dzieci spontanicznie pod kierunkiem dorosłych, jeszcze przed rozpoczęciem systematycznej edukacji matematycznej. Pomiędzy 2 a 7 rokiem życia dziecko znajduje się w okresie rozumowania przedoperacyjnego. Jest to czas potrzebny na przygotowanie i dojrzewanie operacji konkretnych, a także na niezwykle intensywny rozwój mowy i zdolności posługiwania się symbolami językowymi. W tym okresie dziecko bada, poznaje i wyjaśnia otaczający świat przez pryzmat własnych doznań i z punktu widzenia swych potrzeb. Swoją działalność intelektualną realizuje w połączeniu z wykonywanymi czynnościami.

Dobrym przykładem takiego myślenia dzieci jest właśnie ich sposób liczenia. Liczone obiekty muszą znajdować się w zakresie rąk lub wzroku i jest to warunek wypowiadania słów - liczebników. Ważną rolę odgrywają tu spostrzegania wzrokowe są, bowiem podstawą do wnioskowania o liczbie przedmiotów.

Okres operacji konkretnych pojawia się w momencie, gdy w rozumowaniu dziecka wystąpią pierwsze operacje, a więc działania przeprowadzone tylko w umyśle.

Początek tego okresu ma miejsce między 6 a 7 rokiem życia. Wskaźnikiem pojawienia się pierwszych operacji w rozumowaniu dziecka jest uznanie zasady stałości ilości nieciągłych.

Wówczas dziecko potrafi ustalić równoliczność dwóch lub więcej zbiorach poprzez przyporządkowanie elementom jednego zbioru po jednym elemencie z drugiego zbioru (jeden do jednego) i to zarówno w działaniach wykonywanych na przedmiotach jak i w wyobraźni.

Czym jest klasyfikowanie? przykłady zabaw, które uczą dzieci klasyfikowania

  W otoczeniu występuje wiele przedmiotów, które tworzą zbiory. Pierwsze zbiory związane są oddzielnie ze wspólną nazwą, dzieci układają np. piłki, klocki, lalki, samochody itp.. Porządkują zabawki i przedmioty w sposób naturalny. Tworzenie zbiorów i podzbiorów odbywa się w sposób zabawowy, potem przyjmuje formę zadaniową (nauczyciel nie posługuje się określeniami matematycznymi). W wyniku porządkowania zbiorów następuje ich naturalna klasyfikacja. Działaniom tym sprzyja wiele naturalnych sytuacji występujących w codziennym życiu dziecka, w czasie których dostrzega ono różne właściwości przedmiotów i według nich dokonuje podziału na kategorie.
     W tworzeniu zbiorów uwzględnia się wiele cech jakościowych takich jak: nazwa, przeznaczenie, sposób użytkowania, barwa, kształt, wielkość, długość, szerokość, wysokość, ciężar, grubość i wiele innych.
     Do porównywania różnych właściwości przedmiotów dziecko włącza umiejętność spostrzegania, obserwowania, uwagę i pamięć. W czasie porównania przedmiotów występuje analizowanie. Pojawiają się coraz bardziej złożone czynności umysłowe, które są podstawą kształtowania pojęć. W grupach dzieci starszych (5, 6 letnich) występują już próby tworzenia zbioru na podstawie pojęcia ogólnego, do którego należą przedmioty mające cechy wspólne, charakterystyczne dla danej grupy. Najpierw dziecko przyswaja pojęcia w oparciu o cechy charakterystyczne przedmiotów (lub zjawisk) a przy końcu wieku przedszkolnego (i w okresie szkolnym) tworzy pojęcia na podstawie cech istotnych np. cechą istotną ogólnego pojęcia "zegary", jest odmierzanie czasu.

ZABAWY DOSKONALĄCE UMIEJĘTNOŚĆ KLASYFIKACJI

 

Należy wspomnieć, iż za prawidłowe należy uznać i do tego przynajmniej należy dążyć, gdy:

         3-latki wyróżniają i nazywają  przedmioty,

         4-latki tworzą pary jednorodne, jednakowe lub funkcyjne (pies i kot),

         5-latki tworzą łańcuchy (pies, koc, miska, smycz- to co zdaniem dziecka do siebie pasuje)

         6-latki tworzą kolekcje- warzywa, owoce, zwierzęta, itp.

 

Zabawa w dobieranie :Co do czego pasuje? ( może to być zajęcie diagnostyczne, w każdej grupie, by ustalić, na jakim etapie rozumowania jest dane dziecko)

Potrzebna bardzo duża liczba rożnych obrazków)

Cele:

         Doświadczanie w zakresie różnicowania obiektów a potem łączenia ich w pary, łańcuszki, kolekcje,

         Wdrażanie dzieci do uważnego słuchania instrukcji

         Wzbogacanie czynnego słownika

 

Każde dziecko posiada kartkę formatu A4, ograniczamy dzieciom pole pracy. Po przeciwnej stronie w obręczach bardzo duża liczba różnorodnych obrazków, pasujących do obrazków, które prezentujemy dzieciom: DOM, KOT, DZIEWCZYNKA, CHŁOPIEC, PIES

Polecenie: Proszę wyszukać obrazki pasujące do kota.

Na podstawie wybranych przez dziecko obrazków, diagnozujemy, na jakim etapie jest konkretne dziecko. Zabawa -Zakupy w domy towarowym

Cel: gromadzenie przez dzieci doświadczeń w zakresie tworzenia kolekcji, ćwiczenie rozwijające mowę, kształtowanie umiejętności wyrazistego komunikowania swoich umiejętności innym dzieciom.

Dobrze jest zapewnić jeden stół na czworo dzieci, potrzebna ogromna ilość obrazków. Na stołach narysowany naklejony dom towarowy- symbolicznie trzy piętra, obok winda- jedna kolumna przez wszystkie piętra.(utrwalimy liczebniki porządkowe, na które piętro wjechać musi winda, w górę , w dół).

Początkowo nauczycielka jest dyrektorem sklepu. Wybiera kierowników, określa rodzaj asortymentu dla poszczególnych pięter. Każdy z kierowników pracuje na innym piętrze. Pracownicy wybierają towar i znoszą do sklepu. Po jakimś czasie hurtownia (obręcze, w których znajdują się obrazki) jest zamykana). Sprawdzamy wykonanie zadań.

 

ZABAWA Tworzymy kolekcje (5,6-latki)

Cel: gromadzenie doświadczeń w zakresie grupowania obiektów ze wzglądu na ich przeznaczenie i miejsce, gdzie zwykle się znajdują, tworzenie pojęć nadrzędnych

Potrzebna duża ilość obrazków , na kartonach z bloku technicznego, złożonych na pół, napisy NA TARGU W SKLEPIE, W PARKU, NA ULICY, W ZOO, W DOMU, DO ZABAWY.

Dzieci wybierają obrazki pasujące do danego napisu( do miejsca).

Szeregowanie - definicja, przykłady zabaw

To umiejętność porządkowania jednorodnych obiektów w otoczeniu np. różnic występujących między nimi

Np. wg. Długości (ołówki) od najdłuższego do najkrótszego

Pierwszym przejawem zdolności szeregowania jest dostrzeganie różnic między dwoma przedmiotami w zbiorze

3-lata

-potrafi wskazać małą i dużą lalkę

4-5 lat

- Potrafi ująć w szereg kilka przedmiotów

- ustala nadal relacje między dwoma sąsiadującymi przedmiotami

- ustalają szereg od najmniejszego do największego lub odwrotnie

- raz zbudowanego szeregu nie potrafi modyfikować w celu włączenia dodatkowego obiektu, buduje szereg od nowa

5-lat

-potrafi budować szereg w toku praktycznych działań

-przewiduje globalny obraz szeregu

6-lat

-potrafią ustalić relacje między każdym wybranym obiektem a pozostałymi w zbiorze

- szereg budują systematycznie wybierając obiekt największy lub najmniejszy

- szereg podatny na modyfikacje dodatkowych obiektów wprowadza do szeregu nie tworzy nowego

7- lat

-Przewiduje globalny obraz szeregu

-miejsce każdego obiektu w szeregu

Figury geometryczne

Kształtowanie w umysłach dzieci pojęć, także geometrycznych trwa stosunkowo długo i odbywa się na zasadzie stopniowych przybliżeń. W przypadku pojęć geometrycznych ważne są osobiste doświadczenia dzieci: manipulacje pozwalające porównywać przedmioty, dostrzegać i koncentrować się na cechach podobnych i nazywać je. Dzięki nim intuicyjne rozumienie sensu staje się bardziej precyzyjne i dziecko może już słowami uzasadnić, że dana nazwa określa obiekty podobne, że są one różne od innych, inaczej nazywanych. Wynika z tego, że dzieci budują swoją pojęciową wiedzę przechodząc od konkretnych doświadczeń, do uogólnienia.
     Nie wystarczy dziecku pokazać np. trójkątną płytkę albo narysować trójkąt, a potem podać definicję. Dla uświadomienia sobie sensu pojęcia "trójkąt" dziecko potrzebuje wielu różnorodnych doświadczeń. Musi obserwować, dotykać, przesuwać, obracać, zmieniać kształt itp.. Z tego wszystkiego dziecięcy umysł wyodrębnia to, co najważniejsze. Trzeba jednak pamiętać, że kształtowanie pojęć geometrycznych nie odbywa się w izolacji od innych pojęć tworzonych wówczas w umyśle dziecka.
Dziecko:

rozpoznaje dany kształt i jego podstawowe cechy równolegle do ustalenia cech koloru, smaku, czy liczebności zbiorów;

uczy się posługiwać słowami: kwadrat, trójkąt, sześcian, kula itp. w trakcie opisywania kształtu przedmiotów;

jednocześnie jest wdrażane do posługiwania się słowami, które pozwalają porównywać: dłuższy, krótszy, wyższy, niższy itp.;

wiąże każdy wyodrębniony kształt ze znanymi rzeczami, gdyż nie akceptuje jeszcze np. "trójkąta" jako samodzielnego pojęcia.

Jak zapoznać dziecko z pojęciem miary?

ZABAWY KSZTAŁTUJĄCE POJĘCIE MIARY

Rozwijanie umiejętności mierzenia długości
   

Mierzenie -to porównywanie wybranych wielkości z inną wielkością uznaną za wzorzec

Umiejętność mierzenia kształtuje się jako synteza podziału

Niezmiennik długości - to przekonanie że długość np. kawałka drutu nie zmienia się pomimo złożenia lub zgięcia

Warunkiem wnioskowania o stałości  długości jest rozumowanie że zmiany są odwracalne

Poziom kształtowania się u dzieci rozumowania stałości długości

Dzieci oceniają długość poprzez spostrzegany obraz, zmiana kształtu kojarzy się ze zmianą długości

To poziom przedoperacyjny lub niski poziom operacyjnego rozumowania

To poziom przejściowy- to wyższy poziom operacyjnego rozumowania zapowiada przejście na poziom operacji konkretnych

Wahania, niepewność wstrzymywanie się od odpowiedzi, zmieniają swój sąd

Twierdza raz ze są tej samej długości innym razem , że jeden jest dłuższy

Poziom konkretny -rozumują operacyjnie

Potrafią ujmować zmiany jako odwracalne, wnioskować o stałości długości „jak go wyprostować to będzie taki jak ten”

Poziom który kształtuje się w miare wzrastania dziecka w społeczności dorosłej w której dzieci określają długość na długo nim potrafią pojąć mierzenie długości

Jest daleko …. podejdź bliżej

 Wprowadzeni dziecka w sens pomiaru należy zacząć do tego, co najbliższe: od własnego ciała. Dobrze jest pomóc dziecku rozdzielić to, co jest od niego większe (wyższe) od tego, co jest mniejsze (niższe). Nie trzeba się obawiać używania określeń: większy - dłuższy - wyższy; mniejszy - krótszy - niższy. W codziennych sytuacjach słowa te nabiorą jednoznacznego sensu dzięki gestom i sytuacji, w której są stosowane.
Dorosły zwraca się do dziecka: stań obok mnie. Popatrz na mnie. Jestem wyższy od ciebie. Zaraz dowiemy się o ile? Zaznaczamy. Po dokonaniu pomiaru wspólnie ustalamy: kto jest wyższy, kto niższy, o ile dorosły jest wyższy, o ile dziecko jest niższe. Po tych ćwiczeniach można już sprawdzić, które przedmioty w pokoju są niższe, mniejsze a które wyższe, większe od dziecka.

Mierzenie krokami i stopa za stopą.

Mierzenie krokami można zrealizować w trakcie spaceru, podczas pobytu w ogrodzie, w lesie. Najpierw wykonuje czynność dorosły, a następnie dziecko. Ten sam odcinek mierzony przez osobę dorosłą wyniósł 5 kroków, a mierzony przez dziecko 13 kroków. Dziecko uświadamia sobie, że wynik pomiaru zależy od stosowanych jednostek.

Mierzenie stopami można przeprowadzić w domu. Dorosły określa odległość, którą mierzymy i pokazuje sposób mierzenia (stopa za stopą).

Mierzenie łokciem, dłonią i palcami. Ćwiczenia te mają dziecku uświadomić potrzebę precyzji pomiaru np. dokonujemy pomiaru długości stołu. Długość stołu wynosi: dwa łokcie, trzy dłonie i trzy palce.

Mierzenie klockiem, patykiem, sznurkiem.Stopniowo dzieci zapoznają się z narzędziami pomiaru długości, którymi posługują się dorośli jak: miarka krawiecka, stolarska, taśma miernicza, linijka szkolna oraz dokonują prób mierzenia długości.

W celu kształtowania stałości miary:

a) oceniamy na oko, co jest wysokie- duże, małe-niskie, krótkie długie.

b) ściągamy i zbliżamy dwa przedmioty do siebie,

c) mierzymy -własnym ciałem, dłonią, stopą; wprowadzamy klocek jako stałą miarę, sznurek, itp.

 

Zabawa dydaktyczna Co jest mniejsze, co jest większe? (4,5,6-latki)

Cele:

         kształtowanie aspektu porządkowego liczby naturalnej,

         wprowadzanie dzieci w pojęcie miary,

         kształtowanie umiejętności mierzenia długości.

Potrzebne: drabina, kartka z bloku, w dolnym rogu narysowana kropka, dla orientacji,

drewniany klocek, dla 5,6-latków- po 15 pasków kolorowych pasków papieru, o szerokości 2 cm , każdy o 1 cm dłuższy.

Dla 6-latków- stemple z cyframi.

Nauczycielka zwraca się do dzieci -jestem od was wyższa- większa, po czym kuca- a teraz. Jestem ciekawa, co w sali jest wyższe ode mnie, znajdź w sali coś co jest wyższe od ciebie.

Ciekawe co w Sali jest mniejsze- niższe, poszukaj.

Następnie prezentuje klocek, jeden dla każdego dziecka. Zapamiętaj wielkość klocka i poszukaj, coś co jest od niego większe, przynieś i postaw obok. (tak samo mniejsze)

(w tym momencie kończy się dla 4-latków)

5,6-latki siadają do stolików i porządkują paski od najkrótszego- najmniejszego do najdłuższego. Pamiętaj, że najdłuższy ma być przy kropce.

-można utrwalać kolory,

Stosunki przestrzenne - jak uczyć dzieci ich rozumienia?

Wyobraźnia -to wywołanie w świadomości obrazów przedmiotów sytuacji obecnie niedostępnych poprzedzanym spostrzeżeniami

To obrazy pamięciowe w świadomości

Wyobrażenia -to proces psychiczny ,twórcze przekształcenia poprzedniego doświadczenia nowych obrazów

Wyobraźni przestrzenna u dzieci rozwija się w sposób naturalny

Otaczający świat materialny dostarcza dz. Wrażeń wzrokowych, dotykowych, motorycznych

W przedszkolu rozwój wyobraźni przestrzennej poprzez zajęcia techniczne , rysunek, z natury ,wyobraźnie, obserwacje kształtów roślin i zwierząt

Podstawowe warunki rozwoju wyobraźni przestrzennej dziecka

- poglądowość nauczania posługiwanie się konkretnymi przedmiotami i modelami

-oglądanie, manipulowanie, budowanie różnych modeli

-indywidualne wykonywanie przez dzieci odpowiednich konstrukcji

-przy budowaniu modeli dziecko prace rąk łączy z pracą myślową prowadzącą do myślenia abstrakcyjnego

Kształtowanie orientacji w stosunkach przestrzennych

Pojęcie stosunki przestrzenne :

dotyczą położenia przedmiotów na płaszczyźnie i w przestrzeni oraz kierunku ich ruchu (czy przemieszczania się).

służą kształtowaniu rozumienia stosunków przestrzennych i rozwijaniu wyobraźni przestrzennej dziecka przewijającej się przez cały okres wychowania przedszkolnego i w pierwszych latach szkolnych w rozmaitych formach, pod rozmaitymi nazwami.

Ćwiczenia w określaniu położenia przedmiotów i kierunku ruchu służą:

Sprawdzeniu poziomu orientacji dzieci w tym zakresie;

Utrwaleniu poznanych w przedszkolu stosunków przestrzennych;

Rozszerzeniu ich zakresu;

Osiągnięciu sprawności operowania tymi pojęciami.

3.Program wychowania w przedszkolu w zakresie poznawania stosunków przestrzennych przewidywał:

A) U dzieci 3-letnich nabywanie umiejętności posługiwania się słowami określającymi :

Położenie przedmiotów w przestrzeni: na, pod, za, obok, wysoko, nisko.

Kierunek: w przód, w tył, do góry, na dół.

B) U dzieci 4-letnich rozróżnianie, porównywanie i nazywanie:

Położenia przedmiotów w przestrzeni: między, wyżej-niżej, daleko-blisko, dalej-bliżej.

Kierunku: przed siebie, za siebie, w bok.

C) U dzieci 5-letnich coraz dokładniejsze rozróżnianie, porównywanie i nazywanie:

Położenia przedmiotów w przestrzeni w odniesieniu do siebie: na prawo, na lewo, naprzeciw.

Kierunku: w prawo, w lewo

D) U dzieci 6-letnich kształtowanie pojęć dotyczących położenia przedmiotu w stosunku do innych przedmiotów lub układu odniesienia oraz wyrabianie umiejętności posługiwania się odpowiednimi określeniami:

Położenia: na, pod, przed, poza, obok, między, wyżej, niżej, daleko, blisko, dalej, bliżej, na prawo, na lewo, na prawo od, na lewo od, naprzeciw, wewnątrz, na brzegu, na zewnątrz.

Kierunku: w przód, w tył, do góry, na dół, przed siebie, za siebie, w bok, w prawo, w lewo, na wprost.

Wyróżnianie podstawowych kierunków w przestrzeni-

Z przodu, u góry, po stronie prawej;

Z przodu, u góry, po stronie lewej;

Z przodu, na dole, po stronie prawej;

Z przodu, na dole, po stronie lewej;

Z tyłu, u góry, po stronie prawej;

Z tyłu, u góry, po stronie lewej;

Z tyłu, na dole, po stronie prawej;

Z tyłu, na dole, po stronie lewej;

Umowa w wychowaniu - definicja, zasady zawierania

Umowa- jest ustnym lub pisemnym ustaleniem wspólnego stanowiska. Ujęta w formie zdania oznajmiającego(najczęściej jest to zdanie twierdzące rzadziej przeczące) obowiązującym czasowo i porządkującym zachowanie grupy i poszczególnych jej członków w określonych sytuacjach.

Obserwacja ----- naśladowanie-------identyfikacja

Formuła umowy:

1.Zdanie oznajmiające twierdzące. Pierwsza osoba liczby mnogiej „my”

2.Połączone ze znakiem graficznym(jeśli nie wszystkie dzieci w grupie umieją czytać.)

3. Ustalone wspólnie

Umowa:

- dziecko uczy się odpowiedzialności

- ułatwia dziecku funkcjonowanie w grupie

- uczy norm i zasad

- pomaga dzieciom przejść z egocentryzmu do socjocentryzmu (uczy współpracy z innymi.)

- uczy pokojowych relacji w grupie

- negocjuje warunki

- ukazuje dziecku jak rozwiązać trudne sytuacje

W licznych, codziennych sytuacjach życia przedszkolnego nauczyciele wprowadzają

cały szereg różnego typu uregulowań, przez które chcą uczyć dzieci pożądanych społecznie

zachowań, chcą utrzymać dyscyplinę i uporządkować, często bardzo burzliwe, kontakty,

relacje między dziećmi.Jednym z takich, często stosowanych regulatorów jest umowa, która najogólniej

definiowana bywa jako porozumienie stron, ustalenie czegoś, zgoda stron na coś. W tym

opracowaniu umowa rozumiana będzie jako ustne lub pisemne ustalenie wspólnego

stanowiska, ujęte w formie zdania oznajmującego (najczęściej jako zdanie twierdzące),

obowiązujące czasowo i porządkujące zachowania grupy i poszczególnych jej członków w

określonych sytuacjach.Każda z zawieranych umów wywodzi się i pozostaje zgodna z obowiązującymi

normami i zasadami, ale odnosi się do działań TU i TERAZ i dodatkowo na jej kształt

wpływa kontekst, w którym została zawarta. Tak rozumiana umowa może stać się regulatorem życia społecznego w grupie

przedszkolnej, który wskaże pożądany sposób postępowania w konkretnej sytuacji i da

dziecku jasną informację o tym czego się od niego oczekuje, wskaże drogę i wyznaczy

granice. Umowa bowiem nie jest związana jedynie z wolnością i swobodą dziecka ale ukazuje

też płaszczyznę jego powinności, stawianych mu wymagań, zakazów.

Umowa w takim ujęciu może stać się środkiem uczenia zachowań pożądanych do

życia w państwie demokratycznym. Nauczyciel może przez nią uczyć dzieci takich zachowań,

jak: prowadzenie negocjacji, wyrażanie własnego zdania, tolerancji, zawieranie

kompromisów. Stanie się tak jednak tylko wówczas, gdy cały proces zawierania umowy

przebiegał będzie prawidłowo, a umowa będzie odpowiednio sformułowana. =Procedura zawierania umowy z dzieckiem według dr.Agnieszki Olczak

Procedura zawierania umowy między nauczycielem a dzieckiem uwzględniać musi

pewne etapy, dzięki którym utrzymany będzie pewien porządek. Będzie to miało wpływ na uczenie dzieci zawierania umowy, ale także stanowiło będzie wyraźne wskazania metodyczne dla nauczycieli.

Owe etapy, według moich rozważań, są następujące

1. Zaistnienie sytuacji niejednoznacznej, spornej, konfliktowej, w której wystąpi konflikt

oczekiwań bądź interesów.

2. Wspólne poszukiwanie dróg rozwiązań zaistniałej sytuacji - podawanie argumentów i

kontrargumentów (na drodze dialogu).

3. Negocjacje - szukanie kompromisu, który da satysfakcję wszystkim podmiotom

biorącym w nich udział.

4. Podjęcie decyzji, znalezienie optymalnego rozwiązania.

5. Sformułowanie umowy.

6. Realizacja umowy w toku działania.

Praktyka pedagogiczna odnotowuje bardzo wiele sytuacji spornych, w których rodzą

się liczne konflikty oczekiwań i interesów, a wiele dzieje się tak choćby z tego powodu, że w

toku kształcenia mamy do czynienia z „nierównością władzy i wiedzy3”. Nauczyciel stoi na

pozycji mądrzejszego, silniejszego, mającego władzę, a dziecko usytuowane jest na drugim

biegunie w tej osi relacji. Z tego też powodu zachowania nauczyciela musi charakteryzować

refleksja, wyrozumowane podejście w wielu sprawach, a szczególnie w kwestii wychowania.

Nauczyciel z racji szerszych doświadczeń życiowych umie przewidzieć wiele sytuacji,

zaplanować i przeprowadzić. Dziecko zaś działa i reaguje spontanicznie, a jego zachowaniami

w głównej mierze rządzą potrzeby, impulsy, zaś naturalne jeszcze w tym okresie trudności w

myśleniu przyczynowo - skutkowym nie pomagają mu działać w sposób planowy,

przemyślany. Jak powiedział I. P. Pawłow, „Każde działanie dziecka rozpoczyna się od

reakcji chaotycznej4”. Spotkanie dwóch osób o tak różnym zasobie doświadczeń i różnym

spojrzeniu na rzeczywistość musi rodzić sytuacje sporne, trudne, które wymagają

wprowadzenia pewnych regulacji, na przykład w postaci umowy. W związku z powyższym nauczyciel i dziecko, by przywrócić ład, porozumienie,

poszukują dróg rozwiązań w danej sytuacji. Nauczyciel, który autentycznie szanuje dziecko,

jest wrażliwy na jego potrzeby i liczy się z jego zdaniem i uczuciami, będzie się starał

włączyć, zainspirować je do aktywnego poszukiwania rozwiązania kompromisowego.

Pozwoli wyrazić dziecku swoje zdanie, oczekiwania i uczucia i propozycje wyjścia z tej

trudnej sytuacji. Musi także, szanując samego siebie wyrazić własne zdanie w tej kwestii.

Taka relacja uczy dziecko, po pierwsze formułowania argumentów, artykułowania własnego

zdania, a po drugie słuchania drugiego człowieka. Jedynie wówczas, gdy znamy poglądy oczekiwania i odczucia innych i uświadamiamy sobie własne, możemy podjąć działania,

których celem będzie odnalezienie satysfakcjonującego wszystkich kompromisu. Odbywa się

to zwykle na drodze negocjacji, kiedy wszyscy uczestnicy funkcjonują na zasadzie równości.

W tak zorganizowanych działaniach chodzi przecież o odnalezienie optymalnego

rozwiązania, podjęcie konkretnej decyzji, która wpłynie na zachowania wszystkich. W tym miejscu pojawia się ważna kwestia - poprawnego formułowania umowy.

Dobrze jest, gdy również na tym etapie pozwolimy dziecku na aktywność, na podejmowanie

prób w tym zakresie. Umowę może także sformułować nauczyciel, dziecko bowiem chętnie ją

zaakceptuje, szczególnie po tym, jak uczestniczyło aktywnie w procesie poszukiwania

pożądanego rozwiązania. Stanie się tak z dwóch zasadniczych przyczyn. Po pierwsze, z braku

szerszych doświadczeń w tym zakresie, a po drugie z przyczyn rozwojowych. W wieku

przedszkolnym dziecko znajduje się w okresie moralności heteronomicznej, gdy bardzo

sztywno trzyma się zasad i interpretuje je jako święte i niezmienne5. W związku z tym

propozycje nauczyciela traktuje jako fakt niepodważalny. Z tego względu kształt umowy nie

może być nieprzemyślany i przypadkowy.

Końcowym etapem procesu jest, jak już to wskazałam wyżej, realizacja umowy.

Zawarta umowa musi bowiem żyć, być przestrzegana, gdyż za jej funkcjonowanie

odpowiedzialni są wszyscy, którzy ją zawarli i wyrazili na nią zgodę. Nauczyciel wykazać

musi się więc konsekwencją, zaś dzieci (ale też sam nauczyciel) staraniami o jej

respektowanie.

Style wychowania i ulokowanie wśród nich umowy jako metody wychowania

Wyróżnić można 3 podstawowe style wychowania:

Autorytarny:

dominacja wychowawcy

podporządkowanie wychowanka

wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne

metody bezpośrednie: nagrody, kary

Partnerski:

liberalny

samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych

pozostawiona swoboda i niezależność dziecku

interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych

wychowanie poprzez życiowe sytuacje

Demokratyczny:

współkreowanie wychowanka

wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka

metody pośrednie: oddziaływanie poprzez naśladownictwo

Podział według Muszyńskiego

WPŁYW OSOBISTY:

wyrażanie aprobaty i dezaprobaty (podoba - nie podoba mi się)

działanie - wpływu osobistego

perswazja

wysuwanie sugestii

instruowanie

Indywidualna relacja wychowawca-wychowanek, według tych oddziaływań będziemy poznawać świat.

WPŁYW SPOŁECZNY

modyfikacja celów zespołu

kształtowanie norm postępowania

przekształcanie struktury zespołu

nadawanie właściwego kierunku kontroli

Pod wpływem otoczenia możemy zmienić swoje zachowanie by dostosować się do ogółu, by pozyskać akceptację

WPŁYW SYTUACYJNY

nagradzanie

karanie

organizowanie doświadczenia

Określona sytuacja może wpłynąć na nasze zachowanie ( strata bliskich)

KIEROWANIE SAMOWYCHOWANIEM

ukazywanie samych sposobów

przygotowanie do świadomego ćwiczenia

ukazywanie do świadomego ćwiczenia

To co zrobię sama dla siebie, kierowanie swoim samorozwojem, to jakie wartości będą miały wpływ na mój system wartości

Umowa z dzieckiem może być sposobem wychowania do demokracji, przygotowania

go do współczesnej rzeczywistości. Jednak by tak się stało musi ona spełniać kilka

warunków:

1) powinna być poprawnie sformułowana, a w momencie jej zawierania wszyscy

powinni mieć możliwość wpływu na jej kształt,

- stosowanie zdań twierdzących,

- stosowanie I osoby liczby mnogiej - MY,

- wypracowana na drodze dialogu,

2) racjonalnie stosowana przez nauczyciela,

- powinna także dotyczyć spraw ważnych ze społecznego i edukacyjnego punktu

widzenia,

3) przestrzegana przez wszystkie osoby ją zawierające (zarówno dziecko, jak i

nauczyciela).

Umowa sformułowana jako zdanie twierdzące stanowi dla dziecka źródło informacji,

ukazuje bowiem pożądany sposób zachowania i informuje, jakie zachowania są oczekiwane

społecznie. Równocześnie eliminuje zachowania niepożądane. Posłużę się tu przykładem

takiej umowy: „Umawiamy się, że każdy podejmie w ciągu dnia co najmniej dwa zadania

zaproponowane przez panią.” Taka formuła umowy ukazuje dziecku, czego nauczyciel od niego oczekuje, liczba zadań może być wynegocjowana wspólnie, ale jest tu ukazana pewna

powinność dziecka, że musi te zadania wykonać. W ten sposób umowa staje się środkiem

wspierającym je w rozwoju.

Jak podkreśliłam umowa powinna być sformułowana w pierwszej osobie liczby

mnogiej. Wyjaśnienie tego tkwi w samej definicji umowy, która zakłada wspólne stanowisko,

wspólne ustalenie obowiązujące zarówno dziecko, jak i nauczyciela. Niedopuszczalna jest

sytuacja, gdy przykładowo nauczyciel wprowadza w grupie umową, że nie wchodzimy do sali

w butach, po czym sam nie stosuje się do tego ustalenia, a podobne przykłady można mnożyć

obserwując codzienność przedszkola.

demokracja stwarza dobre warunki do życia i rozwoju dla ludzi aktywnych,

twórczych, umiejących współdziałać z innymi i skutecznie się porozumiewać By umowa prezentowała sobą jakąś wartość, by autentycznie wpływała na zachowania

dziecka musi być stosowana rozsądnie. Liczba umów również musi być przemyślana, zbyt

duża ich liczba sprawia, ze dzieci gubią się, zapominają poszczególne umowy, a w

konsekwencji umowa nie funkcjonuje. Jest to uwaga bardzo ważna, bowiem analizując

zebrany materiał zauważyłam, że wiele nauczycielek zawiera z dziećmi bardzo dużo umów,

jedna z nich wypisała ich 80, a dotyczyły one niemal wszystkich możliwych sytuacji, z

którymi możemy spotkać się w rzeczywistości przedszkolnej. umowa może w ręku jednego nauczyciela stać się doskonałym środkiem

uczenia dziecka życia, wchodzenia bezpośrednio w grupę rówieśniczą, a w dalszej

perspektywie w społeczeństwo. W przypadku innego nauczyciela może stać się środkiem

tresury, uczenia podporządkowania i posłuszeństwa, jeśli nie zrozumie on istoty umowy

społecznej.

---