DEKLINACJE - KOLOKWIUM

Nominativus	mianownik	kto? co?
Genetivus	dopełniacz	kogo? czego?
Dativus	celownik	komu? czemu?
Accusativus	biernik	kogo? co?
Ablativus	narzędnik	kim? czym?
Vocativus	wołacz	-

DEKLINACJA I (rodzaj żeński)

	singularis	pluralis
N.	femina	feminae
G.	feminae	feminarum
D.	feminae	feminis
Acc.	feminam	feminas
Abl.	femina	feminis
V.	femina	feminae

anima, -ae f - dusza clementia, -ae f - łagodność concordia, -ae f - zgoda industria, -ae f - pracowitość iustitia, -ae f - sprawiedliwość lingua, -ae f - język

nauta, -ae m - żeglarz agricola, -ae m - rolnik incola, -ae mf - sąsiad/sąsiadka poeta, -ae m - poeta Belga, -ae m - Belg Persa, -ae m - Pers

DEKLINACJA II (rodzaj męski)

	singularis	pluralis
N.	deus	dei
G.	dei	deorum
D.	deo	deis
Acc.	deum	deos
Abl.	deo	deis
V.	dee	dei

caelum, -i n - niebo dominus, -i m - pan imperium, -i n - cesarstwo; rozkaz ingenium, -i n - natura, talent liber, libri m - książka malum, -i n - zło minister, ministri m - sługa

oppidum, -i n - miasto oraculum, -i n - wyrocznia praeceptum, -i n - porada, wskazówka proelium, -ii n - walka, bitwa modus, -i m - miara; sposób magister, magistri m - nauczyciel

pelagus, -i n - morze virus, -i n - trucizna vulgus, -i n - tłum

DEKLINACJA III (typ spółgłoskowy)

rzeczow. nierównozgłoskowe	kilka równozgłoskowych:	przymiotniki w st. wyższym
aer, aeris m - powietrze benignitas, -atis f - dobroć comitas, -atis f - uprzejmość decus, -oris n - ozdoba facultas, -atis f - możliwość homo, -inis m - człowiek ius, iuris n - prawo	canis, canis m - pies frater, fratris m - brat iuvenis, iuvenis m - młodzieniec mater, matris f - matka pater, patris m - ojciec senex, senis m - starzec vates, vatis m - wieszcz

	singularis	pluralis
N.	homo	homines
G.	hominis	hominum		singularis	pluralis
D.	homini	hominibus	N.	homo	homines
Acc.	hominem	homines	G.	hominis	hominum		singularis	pluralis
Abl.	homine	hominibus	D.	homini	hominibus	N.	homo	homines
V.	homo	homines	Acc.	hominem	homines	G.	hominis	hominum
			Abl.	homine	hominibus	D.	homini	hominibus
			V.	homo	homines	Acc.	hominem	homines
						Abl.	homine	hominibus
						V.	homo	homines

DEKLINACJA III (typ samogłoskowy)

przymiotniki w st. równym wszystkich rodz. zakończone w gen. sing. na -is	rzeczowniki rodz. nijak. zakończone na -e, -al, -ar	kilka rzeczowników równozgłoskowych rodzaju żeńskiego:
acer m, acris f, acre n - ostry nobilis mf, nobile n - szlachetny felix mfn - szczęśliwy	animal, animalis n - zwierzę exemplar, exemplaris n - przykład mare, maris n - morze rete, retis n - sieć	puppis, puppis f - statek sitis, sitis f - pragnienie securis, securis f - siekiera turris, turris f - wieża tussis, tussis f - kaszel

	singularis	pluralis
N.	acer	acera
G.	aceris	acerum		singularis	pluralis
D.	aceri	aceribus	N.	animal	animalia
Acc.	acer	acera	G.	animalis	animalium		singularis	pluralis
Abl.	acere	aceribus	D.	animali	animalibus	N.	puppis	puppes
V.	acer	acera	Acc.	animal	animalia	G.	puppis	puppium
			Abl.	animali	animalibus	D.	puppi	puppibus
			V.	animal	animalia	Acc.	puppim	puppis
						Abl.	puppi	puppibus
						V.	puppis	puppes

IIIb dekl.	m, f		n
		Sing	Plur	Sing	Plur
Nom.	różne	-es	różne	-ia
Gen.	-is	-ium	-is	-ium
Dat.	-i	-ibus	-i	-ibus
Acc.	-em	-es	=Nom.	-ia
Abl.	-i	-ibus	-i	-ibus
Voc.	=Nom.	=Nom.	=Nom.	=Nom.

IIIb dekl.	n
		Sing	Plur
Nom.	-e	-ia
Gen.	-is	-ium
Dat.	-i	-ibus
Acc.	-e	-ia
Abl.	-i	-ibus
Voc.	-e	-ia

rzeczowniki równozgłoskowe kończące się na -es i -is (z wyjątkiem należących do typu samogłoskowego):	rzeczowniki jednosylabowe kończące się na spółgłoskę i "s":	rzeczowniki kończące się na -er, których temat (po odrzuceniu końcówki -rum) kończy się na dwie lub więcej spółgłosek:
nubes, nubis f - chmura navis, navis f - statek civis, civis mf - obywatel ignis, ignis m - ogień finis, finis mf - granica	ars, artis f - sztuka nox, noctis f - noc urbs, urbis f - miasto gens, gentis f - plemię, ród	imber, imbris m - deszcz linter, lintris fm - łódź

DEKLINACJA III (typ mieszany)

	singularis	pluralis
N.	nubes	nubes
G.	nubis	nubum		singularis	pluralis
D.	nubi	nubibus	N.	ars	artes
Acc.	nubem	nubes	G.	artis	artum		singularis	pluralis
Abl.	nube	nubibus	D.	arti	artibus	N.	imber	imbres
V.	nubes	nubes	Acc.	artem	artes	G.	imbris	imbrum
			Abl.	arte	artibus	D.	imbri	imbribus
			V.	ars	artes	Acc.	imbrem	imbres
						Abl.	imbre	imbribus
						V.	imber	imbres

IIIc dekl.	m, f		n
		Sing	Plur	Sing	Plur
Nom.	różne	-es	różne	-a
Gen.	-is	-ium	-is	-ium
Dat.	-i	-ibus	-i	-ibus
Acc.	-em	-es	=Nom.	-a
Abl.	-e	-ibus	-e	-ibus
Voc.	=Nom.	=Nom.	=Nom.	=Nom.

DEKLINACJA IV

• rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów, których temat (znajdowany w gen. pl. po odcięciu -um) kończy się na -u.

nazwy pięciu zmysłów:
auditus, -us m - słuch gustatus, -us m - smak odoratus, -us m - węch sensus, -us m - dotyk visus, -us m - wzrok	acus, -us f - igła, szpilka arcus, -us m - łuk cornu, -us n - róg cultus, -us m - uprawa; ogłada domus, -us f - dom eventus, -us m - wynik exercisus, -us m - wojsko fructus, -us m - owoc gelu, -us n - śnieg, lód genu, -us n - kolano gustus, -us m - smak, gust	Idus, -us f - (Plur: Ides) Idy Jesus, -us m - Jezus manus, -us f - ręka magistratus, -us m - urząd metus, -us mf - strach, niepokój motus, -us m - ruch porticus, -us f - portyk senatus, -us m - senat spiritus, -us m - duch tribus, -us f - trzecia część ludu; dzielnica usus, -us m - użycie, praktyka

	singularis	pluralis
N.	sensus	sensus
G.	sensus	sensuum		singularis	pluralis
D.	sensui	sensibus	N.	cornu	cornua
Acc.	sensum	sensus	G.	cornus	cornuum		singularis	pluralis
Abl.	sensu	sensibus	D.	cornu	cornibus	N.	manus	manus
V.	sensus	sensus	Acc.	cornu	cornua	G.	manus	manuum
			Abl.	cornu	cornibus	D.	manui	manibus
			V.	cornu	cornua	Acc.	manum	manus
						Abl.	manu	manibus
						V.	manus	manus

IV dekl.	m, f		n
		Sing	Plur	Sing	Plur
Nom.	-us	-us	-u	-ua
Gen.	-us	-uum	-us	-uum
Dat.	-ui	-ibus	-u	-ibus
Acc.	-um	-us	-u	-ua
Abl.	-u	-ibus	-u	-ibus
Voc.	-us	-us	-u	-ua

DEKLINACJA V

• głównie rzeczowniki rodzaju f. (tylko meridies jest rodz. m., a dies - m-f), których temat (po odcięciu -um w gen. pl.) kończy się na -e.

dies, diei mf - dzień effigies, -iei f - podobieństwo, obraz facies, -iei f - twarz fides, fidei f - wierność materies, -iei f - materia meridies, -iei m - południe res, rei f - rzecz spes, spei f - nadzieja

	singularis	pluralis
N.	dies	dies
G.	diei	dierum
D.	diei	diebus
Acc.	diem	dies
Abl.	die	diebus
V.	dies	dies

V dekl.	Sing	Plur
Nom.	-es	-es
Gen.	-ei	-erum
Dat.	-ei	-ebus
Acc.	-em	-es
Abl.	-e	-ebus
Voc.	-es	-es

PRZYMIOTNIKI III DEKLINACJI

Przymiotniki III deklinacji mogą mieć jedno, dwa lub trzy zakończenia rodzajowe:

• -s (-x) wspólne dla wszystkich trzech rodzajów

• -is, -e wspólne dla rodz. męskiego i żeńskiego, osobne dla nijakiego

• -er, -is, -e osobne dla każdego rodzaju

Przymiotniki III deklinacji odmieniają się według typu samogłoskowego trzeciej deklinacji.

	Singularis			Pluralis
		m	f	n	m	f	n
Nom.	felix	felix	felix	felices	felices	felicia
Gen.	felicis	felicis	felicis	felicium	felicium	felicium
Dat.	felici	felici	felici	felicibus	felicibus	felicibus
Acc.	felicem	felicem	felix	felices	felices	felicia
Abl.	felici	felici	felici	felicibus	felicibus	felicibus
Voc.	felix	felix	felix	felices	felices	felicia
Nom.	fortis	fortis	forte	fortes	fortes	fortia
Gen.	fortis	fortis	fortis	fortium	fortium	fortium
Dat.	forti	forti	forti	fortibus	fortibus	fortibus
Acc.Abl.	forti	forti	forti	fortibus	fortibus	fortibus
Voc.	fortis	fortis	forte	fortes	fortes	fortia
Nom.	acer	acris	acre	acres	acres	acria
Gen.	acris	acris	acris	acrium	acrium	acrium
Dat.	acri	acri	acri	acribus	acribus	acribus
Acc.	acrem	acrem	acre	acres	acres	acria
Abl.	acri	acri	acri	acribus	acribus	acribus
Voc.	acer	acris	acre	acres	acres	acria

STOPNIOWANIE

Stopień wyższy (gradus comparativus) tworzy się go przez dodanie przyrostka -ior do tematu form męskich i żeńskich oraz -ius do tematu form nijakich. Temat znajduje się odrzucając końcówkę-i lub -is w dativusie l. poj. rodz.m

Stopień równy	Temat	Stopień wyższy
				m, f	n
acer, -is, -e ostry/a/e	acr-	acrior ostrzejszy/a	acrius ostrzejsze
facilis, -e łatwy/a/e	facil-	facilior łatwiejszy/a	facilius łatwiejsze
felix, -icis szczęśliwy/a/e	felic-	felicior szczęśliwszy/a	felicius szczęśliwsze

Przymiotniki w stopniu wyższym odmieniają się według typu spółgłoskowego III deklinacji.

Stopień najwyższy (gradus superlativus) najwyższy tworzy się w następujący sposób:

• przymiotniki zakończone na -er: zamiana -er na -errimus, -errima, -errimum:

Stopień równy	Stopień najwyższy
acer, acris, acre ostry/a/e	acerrimus, -a, -um najostrzejszy/a/e
celer, celeris, celere szybki/a/e	celerrimus, -a, -um najszybszy

• kilka przymiotników zakończonych na -ilis: zamiana -ilis na -illimus, -illima, -illimum:

Stopień równy	Stopień najwyższy
facilis, -e łatwy/a/e	facillimus, -a, -um najłatwiejszy/a/e
difficilis, -e trudny/a/e	difficillimus, -a, -um najtrudniejszy/a/e
similis, -e podobny/a/e	simillimus, -a, -um najb. podobny/a/e
dissimilis, -e niepodobny/a/e	dissimillimus, -a, -um najb. niepodobny/a/e
gracilis, -e smukły/a/e	gracillimus, -a, -um najsmuklejszy/a/e
humilis, -e niski/a/e	humillimus, -a, -um najniższy/a/e

• pozostałe przymiotniki: dodanie do tematu -issimus, -issima, -issimum

Stopień równy	Stopień najwyższy
felix, -icis szczęśliwy/a/e	felicissimus, -a, -um najszczęśliwszy/a/e
utilis, -e użyteczny/a/e	utilissimus, -a, -um najb. użyteczny

Przymiotniki w stopniu najwyższym odmieniają się jak przymiotniki I i II deklinacji.

6

---