1. Współczynnik Giniego, jako miara nierówności.
Miara nierówności rozłożenia dochodów, wartości od 0 do 1, pole zamazane przez trójkąt, im bliżej zero tym nierówności mniejsze, nie można stwierdzić czy to sprawiedliwe czy nie, Polska 0.341, decyle i kwantyle, wzór?
Aby zmierzyć stan nierówności dochodowych, wykorzystuje się zazwyczaj tzw. współczynnik Giniego, którego wartość zawiera się w przedziale od 0 do 1, gdzie wyższa wartość współczynnika oznacza większą skalę nierówności. Idea wyliczenia współczynnika Giniego jest dość prosta i może być łatwo przedstawiona na rysunku.
Na wykresie odkładamy krzywą, obrazującą rozkład dochodów (udział w łącznych dochodach skumulowanych grup gospodarstw domowych, liczonych od najuboższego do najbogatszego). Krzywa ta, zaznaczona czerwoną linią, zaczyna się w punkcie A w środku wykresu (0% gospodarstw domowych ma 0% dochodu) i dochodzi do punktu B przecięcia linii kreskowanych (100% gospodarstw domowych ma 100% dochodu). Im bardziej równomierny rozkład dochodów w gospodarce, tym krzywa ta byłaby bliższa prostej łączącej oba te punkty. Zakreskowane pole pokazuje więc, jak duża jest skala nierówności dochodowych.
Odnosząc powierzchnię zakreskowanego pola do całego trójkąta ABC, uzyskujemy wartość współczynnika Giniego: równą 0 w przypadku kraju o idealnej równości dochodów (w praktyce taka sytuacja nigdy nie występuje), a rosnącą do 1 w przypadku kraju o skrajnych nierównościach dochodowych (również w praktyce taka wartość jest niemożliwa). We współczesnych gospodarkach współczynnik Giniego waha się od 0.25 (kraje skandynawskie) do 0.65 (kraje Ameryki Łacińskiej).
Relacje decylowe (kwantylowe, kwartylowe) - stosunek przeciętnego
dochodu 10% (20%, 25%) populacji uzyskującej najwyższe dochody do
przeciętnego dochodu 10% (20%, 25%) ludności o najniższych dochodach.
• Boliwia → największe nierówności na świecie pod względem relacji
decylowych: 157,3 (dziesiąta część społeczeństwa o najwyższych
dochodach przejmuje ich 157 razy tyle, co najuboższe 10%)
• Polska → relacje decylowe: 8,8; relacje kwantylowe: 5,6
2. Środki polityki ludnościowej
Polityka ludnościowa, demogr. celowe oddziaływanie państwa, za pomocą odpowiednich bodźców, na kształtowanie się stosunków ludnościowych w celu osiągnięcia założonej liczby ludności oraz (lub) jej struktury wg płci i wieku, a także (lub) założonego tempa przyrostu i rozmieszczenia terytorialnego.
Polityka ludnościowa może być polityką pronatalistyczną, zmierzającą do zachowania lub podniesienia istniejącego poziomu dzietności, lub polityką antynatalistyczną, mającą na celu ograniczenie dzietności. Do bodźców kreujących politykę pronatalistyczną należą: ulgi podatkowe, długość płatnego urlopu macierzyńskiego i wychowawczego, system kredytów państwowych (na budownictwo mieszkaniowe, zagospodarowanie itp.), system dodatków rodzinnych lub jednorazowych dotacji na urodzone dziecko. Współczesna polityka ludnościowa zwykle opiera się na założeniu stwarzania warunków do świadomego planowania wielkości rodziny, co wiąże się z odpowiednio prowadzoną polityką edukacyjną oraz udostępnieniem możliwości zakupu środków antykoncepcyjnych. Celem polityki ludnościowej jest też budowanie programów zmierzających do obniżania poziomu umieralności poprzez realizację programów właściwego żywienia, ochrony zdrowia wraz z poszerzaniem dostępności opieki medycznej, walki z nałogami (nikotynizmem, alkoholizmem, narkomanią) oraz propagowaniem właściwego higienicznego trybu życia.
System bodźców przyciągających migrantów lub ich wypychających powoduje napływ lub odpływ ludności; bodźce przyciągające to: wolne miejsca pracy z atrakcyjnymi płacami, korzystne możliwości zamieszkania, uprzywilejowane płace w wybranych regionach itp. Wpływanie na migracje międzynarodowe może odbywać się poprzez odpowiednie ustawodawstwo i przepisy, dopuszczające podejmowanie pracy przez obcokrajowców (zazwyczaj jest to określane kwotowo).
Współcześnie w Polsce można sformułować następujące cele strategiczne polityki ludnościowej: stwarzanie warunków do zagwarantowania prostej zastępowalności pokoleń; stałe podnoszenie stanu jakościowego ludności w rozumieniu kondycji zdrowotnej, poziomu bytowego i kulturowego; stymulowanie wewnętrznego napływu i odpływu migracyjnego w ten sposób, by nie dopuścić do terytorialnych zniekształceń struktury wg płci i wieku; regulowanie zgodnie z przepisami międzynarodowymi wielkości migracji zagranicznych.
3. Regulacyjne instrumenty polityki społecznej
Instrumenty prawne
- zapisane w Konstytucji i aktach prawnych niższego rzędu,
- szczegółowe regulacje prawne dotyczące zachowań ludzi (prawo pracy i prawo rodzinne)
Z wykładów: instrumenty-prawno regulacyjne: modyfikują rynek np. ograniczenia wiekowe, co do spożycia alkoholu i edukacji, zakaz spożywania (posiadania w USA) alkoholu w miejscach publicznych.
4. Syntetyczne mierniki nierówności ( odchylenie standardowe i
współczynnik Giniego)
Odchylenie standardowe (s) - klasyczna miara zmienności, obok średniej arytmetycznej najczęściej stosowane pojęcie statystyczne.
Intuicyjnie rzecz ujmując, odchylenie standardowe mówi, jak szeroko wartości jakiejś wielkości (takiej jak np. wiek, inflacja, kurs akcji itp.) są rozrzucone wokół jej średniej[1]. Im mniejsza wartość odchylenia tym obserwacje są bardziej skupione wokół średniej.
s 2=1/n(y-y 2)
5. Polityka społeczna - istota, cele, rodzaje
Definicje:
1. Polityka społeczna- Usystematyzowany zbiór wskazówek jak usuwać a przynajmniej łagodzić niesprawiedliowsci i szkody, płynące dla jednostek i społeczeństwa z ustroju pracy najemnej, oraz jak przeciwdziałać dalszemu narastaniu tych niesprawiedliwości i powstawaniu szkód.
2. PS-bada zmiany zachodzące w strukturze społecznej pod wpływem celowej działalności grup społecznych i organów władzy publicznej oraz szuka sposobów celowego przeprowadzenia zmian.
3. PS - powołana jest do zaspokajania potrzeb ludzkich w zakresie, który decyduje o prosperowaniu jednostek a przez to rozwoju całego społeczeństwa.
4. PS-celowa działalność państwa i podmiotów w dziedzinie kształtowania warunków życia ludności i stosunków międzyludzkich.
Cele:
*zróżnicowania dochodowe,
*zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego(solidaryzm społeczny), zapewnienie dochodów w sytuacji ryzyka socjalnego np. wypadek, inwalidztwo, śmierć.
*inwestycje w kapitał ludzki(edukacja, oświata) -jakość czynnika ludzkiego ma wpływ na wzrost gospodarczy.
*unikniecie zamieszek społecznych-pokój społeczny.
*zagrożenia demograficzne w Europie(pozycja kraju zależy od liczby ludności), okres kadencji po II WŚ > specjalny podatek dla mężczyzn po 25 roku życia.
Rodzaje: W zakres zainteresowań polityki społecznej wchodzą zagadnienia prawne, polityczne, socjologiczne, ekonomiczne w następujących obszarach:
polityka demograficzna (ludnościowa) i polityka rodzinna
polityka edukacyjna (oświatowa)
polityka kulturalna
polityka ochrony zdrowia
polityka mieszkaniowa
polityka migracyjna
polityka zatrudnienia (przeciwdziałanie bezrobociu, kształtowanie płac i warunków bezpieczeństwa pracy)
polityka zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej
polityka ochrony środowiska naturalnego
polityka prewencji i zwalczania zjawisk patologii.
6. Stopień zaspokojeni potrzeb żywnościowych - sposoby pomiaru,
sytuacja w Polsce.
Definicja pojęć potrzeby i żywienia
jest to odczuwalny przez jednostkę stan braku czegoś, co w związku ze strukturą organizmu, indywidualnym doświadczeniem oraz miejscem jednostki w społeczeństwie, jest niezbędne do utrzymania jej przy życiu, umożliwienia jej rozwoju, utrzymania określonej roli społecznej oraz zachowania równowagi psychicznej.
proces życiowy polegający na spożywaniu takiej ilości i jakości pokarmów, które zapewnią równowagę przemian metabolicznych
Potrzeba żywnościowa - jest to dzienne zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na odpowiednie składniki pokarmowe i ilość energii dostarczanej przez kalorie.
Czynniki wpływające na zaspokojenie potrzeb żywnościowych
wiek,
płeć,
masę ciała,
charakter wykonywanej pracy,
miejsce zamieszkania (strefa klimatyczna, wysokość nad poziom morza)
status ekonomiczny (dochód),
presja społeczna,
Sposoby pomiaru potrzeb żywnościowych
konsumpcja kalorii poniżej wymagań FAO/WTO,
konsumpcja innych składników żywnościowych poniżej wymagań,
% nieposiadających dostępu do wody pitnej,
% cierpiących na niedożywienie i schorzenia z braku pożywienia,
% dzieci ze zbyt niską wagą urodzeniową,
% z nadwagą i otyłych,
Sytuacja żywnościowa w Polsce
województwa, w których istnieją największe braki w zaspokojeniu potrzeb na artykuły spożywcze, to województwo warmińsko - mazurskie, zachodnio - pomorskie oraz kujawsko - pomorskie.
najwięcej niedożywionych osób jest w miastach poniżej 20 tys. ludności oraz na wsiach.
wśród typów gospodarstw znajdujących się w najgorszej sytuacji w zakresie zaopatrzenia w żywność znajdowały się gospodarstwa małżeństw z trojgiem i więcej dzieci
W Polsce jest ponad 8 mln ludzi z nadwagą i otyłością, co stanowi ok. 20% społeczeństwa.
ok. 6% noworodków urodziło się z niską wagą urodzeniową poniżej 2500g, co może być skutkiem niedożywienia matek.
codziennie ok. 200 tys. dzieci w Polsce jest głodnych, prawie 2 mln osób nie dojada lub odżywia się źle,
160 tys. głodnych dzieci w Polsce jest nie objętych żadnym programem dożywiania.
Akcje i fundacje charytatywne walczące z problemem niedożywienia
Podziel się posiłkiem (prowadzona przez Danone),
Pajacyk (prowadzona przez PAH),
Kampania Walki z Głodem (prowadzona przez PCK),
Polska Fundacja Pomocy Dzieciom „Maciuś”,
Fundacja Bank Żywności SOS w Warszawie,
banki żywnościowe na terenie całego kraju,
Bezpieczeństwo żywności i sposób żywienia decydują w znacznym stopniu o prawidłowym rozwoju fizycznym, intelektualnym i emocjonalnym każdego człowieka, a zdrowy człowiek jest postawą zdrowego społeczeństwa.
7. Istota i przyczyny ubóstwa
Z wykładów:
Ubóstwo- stan różnego rodzaju braków, i to takich rozmiarów i rodzajów, ze konkretny człowiek permanentnie nie zaspokaja swoich potrzeb, czuje się poniżony w ludzkiej godności, rozwój jego osobowości przeżywa kryzys, którego własnymi siłami nie jest w stanie przezwyciężyć. Ubóstwo trwa długi czas, konieczna jest pomoc z zewnątrz.
Przyczyny ubóstwa:
*tkwią w ludziach(teoria skażonych charakterów)- biednym brakuje aspiracji i umiejętności
*teoria ograniczonych możliwośc- jest rezultatem konglomeracji działań, które są poza zasięgiem jednostki, np. brak równego dostępu do szkół,
*teoria wielkiego brata- ubóstwo spowodowane jest przez władze publiczne, które niszczą ekonomiczną niezależność rodziny poprzez wysokie zasiłki, podatki. Nie chcą się aktywizować, państwo opiekuńcze np. Szwecja.
Problem kwantyfikacji ubóstwa:
*dochód, rzeczywista konsumpcja, wydatki,
*dochód pełny, dochód pieniężny,
*jednostka dochodowa,
*okresu,
*problem granicy ubóstwa(absolutna i wzgledna)
#wg granicy absolutnej:
-nie odnosi się do aspektów emocjonalnych,
-osoba jest uboga, jeśli dochody są zbyt niskie by utrzymać się przy życiu i zdrowiu,
-głównie potrzeby żywnościowe, ustalone na poziomie egzystencji,
-wady: potrzeby nie są identyczne, nie zaspokajamy ich kupując towary po najniższej cenie,
#wg granicy względnej:
-zależy od kraju i czasu,
-osoba jest uboga wtedy, kiedy czuje się uboga,
Jak zmniejszyć zakres ubóstwa?
*zmienić granice ubóstwa,
*świadczenia socjalne.
Luka dochodowa - różnica między kwotą, stanowiącą granicę ubóstwa a otrzymywanym dochodem.
Granica biedy- 2$ dziennie
Granica nędzy-1$ dziennie
Miliard ludzi żyje za mniej niż 1 $ dziennie.
Minimum egzystencji-związane z absolutną granicą ubóstwa (6 grup produktów: żywność, odzież, obuwie, leki, środki higieny, eksploatacja mieszkania, wyposażenie mieszkania, wydatki związane z edukacją do poziomu szkolnego.)
Minimum socjalne- nieco większe dochody, jednak też dotyczy granicy ubóstwa.
Metodyka ustalania jest taka sama w krajach, lecz zakres inny.
Koszyk dóbr kilkuset produktów (ilość x najniższa cena) potem sumuje się te kwoty.
W Polsce: minimum egzystencji 371pln, minimum socjalne 812 pln
8. Sprawiedliwość społeczna według liberałów.
Ogólnie: Fraza sprawiedliwość społeczna w potocznym rozumieniu oznacza przyznanie człowiekowi tego, co z tytułu jego wkładu pracy lub zasług słusznie mu się należy lub w ujęciu prawnym przyznanie każdej jednostce należnych jej praw wynikających z zasad demokracji.
W części publikacji postuluje się, by sprawiedliwość społeczna oznaczała taką organizację systemu ekonomicznego danego państwa, w którym jest zachowany w miarę równy dostęp do podstawowych dóbr materialnych dla wszystkich jego mieszkańców, a w bardziej zachowawczej wersji - przynajmniej w miarę równe szanse na uzyskanie takiego dostępu do tych dóbr, który umożliwia godne życie, oraz brak grup społecznych zepchniętych na margines nędzy i pozbawionych realnych szans na poprawę swojej sytuacji.
Poglądy liberalne: (Nozliek)
-osoba ma prawo do środków finansowych/zasobów, jeżeli nabyła je:
*przez wynagrodzenie(zasada sprawiedliwości społecznej)
*przez dziedziczenie majątku, który został sprawiedliwie zdobyty(sprawiedliwość transferu)
Minimalne funkcje państwa(charakter minimalny):
-obrona narodowa,
-bezpieczeństwo publiczne,
-poszanowanie własności(ochrona własności prywatnej),
-zasada sprawiedliwości zdobywania,
-zasada transferu(dobrowolna wymiana rzeczy posiadanych)
-zasada korygowania, zapewnienie dobra publicznego(obrona narodowa), osoby i własności łączne z dobrowolnie zawieranymi umowami,
(Hayek):
-wolność indywidualna,
-mechanizm rynkowy,
-dążenie do sprawiedliwości społecznej jest bezowocne.
Wolność->brak przymusu ze strony państwa, przymus nie jest niedozwolony, musi być jakiś przymus po to by chronić wolność, przymus uzasadniony dla ochrony wolności indywidualnej,
Mechanizm rynkowy->rynek chroni wolność indywidualną.
Czy realizując dobro wspólne realizujemy dobro indywidualne?
Wg liberałów nie, wg kolektywistów tak.
Działania redystrybucyjne prowadzą do tego, że pozycja ludzi staje się coraz bardziej zależna od władz publicznych. Prowadzi to do systemu totalitarnego.
Sprawiedliwość może według jego poglądów odnosić się tylko i wyłącznie do jednostki, nie zaś do rynku, czy całego społeczeństwa lub narodu. Fundamentem rozwoju społecznego, czyli wolnych jednostek jest równość wobec prawa, a nie jak uważają zwolennicy socjalizmu równość żołądków. Ze sprawiedliwości, zatem wynika, że jakakolwiek redystrybucja dochodowa z jednych obywateli na innych jest sprzeczna nie tylko z ideą sprawiedliwości, ale nawet z rozwojem całego społeczeństwa. Von Hayek udowodnił ludzkości, jako pierwszy myśliciel, że celem jakiegokolwiek systemu polityczno- prawnego nie jest dawanie ludziom sprawiedliwości, ani dobrobytu, lecz tylko i wyłącznie bycie sprawiedliwym. Bycie sprawiedliwym przez państwo jest możliwe tylko w warunkach wolności pod opieką prawa. Nierówność dochodowa, która według niego była sprawiedliwa jest również najlepszym bodźcem do rozwoju poszczególnych jednostek ludzkich. Aby obronić wolność człowieka przed zakusami ze stron sił zniewalających istoty ludzkie Hayek stawiał prawo. Rządy prawa to takie, które mają służyć obronie zasadniczej idei, czyli wolności.
(Friedman):
-kompetencje rządu, władz publicznych muszą być mniejsze > ochrona wolności przed wrogami z zewnątrz i współobywatelami.
-sprzyjanie konkurencyjnym rynkom, ochrona porządku, przestrzeganie umów prywatnych,
-brak woli redystrybucyjnej, poza dostarczaniem dóbr publicznych i podejmowaniem działań przeciw ubóstwu.
-w liberalizmie dążenie do indywidualnych korzyści dąży do dobra wspólnego.
9. Nierówności dochodowe - istota i skutki
Nierówność- to pewne różnice miedzy osobami, grupami społecznymi, pod różnym względem. Nierówność czego? Dlaczego nierówność(problem sprawiedliwości)
Nierówność-przejaw sprawiedliwości czy niesprawiedliwości? Brak jednoznacznej odpowiedzi.
Dylematy mierzenia nierówności:
-dochód, rzeczywista konsumpcja, wydatki,
-dochód pełny, dochód pieniężny,
-okresu,
-problem dochodu jednostkowego, brak jednoznacznej odpowiedzi, w którym kraju żyje się lepiej.
-miary syntetyczne, (wariancje, odchylenie standardowe w jedn. tych co zmienne, współczynnik Giniego).
10. Istota dobrobytu społecznego
dobrobyt- maksymalizacja użyteczności
Dobrobyt w skali społecznej:
-PKB (w Polsce: ok.680mld $)
-PNB- bardziej świadczy o dobrobycie społecznym
-DN - PKB-amortyzacja
-dochody z tytułu własności
*problem porównania w czasie,
*uzyskiwane przy różnych cenach.
PKB i PNB to niedoskonałe mierniki dobrobytu(uśrednione,) nie biorą pod uwagę dysproporcji i nie wliczają transakcji niepodlegających mechanizmom rynkowym. PKB per capita według PPP bardziej odzwierciedla sytuacje dobrobytu społecznego niż PKB per Capita wg kursu walut(nie uwzględnia ochrony środowiska i służby zdrowia).
Współczynnik HDI(wskaźnik rozwoju kapitału ludzkiego):
1.standard życia(PKB)
2.Standard zdrowia(przeciętna długość życia)
3. Wiedza(liczba dzieci i młodzieży uczęszczających do szkół=współczynnik solaryzacji, współczynnik analfabetyzacji)
Kraje najlepsze: Norwegia, Islandia, Australia
Najgorsze: Sierra Leone, Burkina Faso, Kraje Środkowej Sahary.
Polska 37msc. Miedzy Argentyną a Chile.
Miernik szczęśliwości narodowej:
1. Sprawiedliwy i stały podział dochodu.
2. Ochrona dóbr kulturalnych.
3.Dbałość o środowisko naturalne.
4. Sposób zarządzania gospodarką i dobrami publicznymi.
K. najszczęśliwsze: Dania, Szwajcaria, Australia,
K. najmniej szczęśliwe: Dem.Rep.Kongo, Zimbabwe i Burundi.
Polska 98msc(w Polowie).
11. Instrumenty polityki społecznej
- uwarunkowanie > nie mamy na nie wpływu.
- instrumenty prawno regulacyjne: modyfikują rynek, zakazy określone w prawie i konstytucji.
-instrumenty o charakterze finansowym(świadczenia, fundusze: NFZ, FUS, KRUS, PFRON, FP, FGŚP, FA, PFK)
-nie ma modyfikacji rynku, ale jest zastępowanie.
2. Ubóstwo - zasięg i dynamika (opr.> uzupełnić dane)
12. Wolny rynek a sprawiedliwość społeczna
Wolny rynek jest to rynek, na którym wymiana dóbr dokonuje się w wyniku dobrowolnie zawieranych transakcji pomiędzy kupującymi a sprzedającymi przy dobrowolnie ustalonej przez nich cenie. Na wolnym rynku kupujący i sprzedający nie podlegają żadnym ograniczeniom ani przymusowi ze strony podmiotów zewnętrznych (np. władzy publicznej), a warunki transakcji - w szczególności cena - zależą jedynie od ich obopólnej zgody.
Państwo ma pozytywną moralnie rolę do odegrania, ponieważ żadne społeczeństwo nie osiągnie sprawiedliwego i odpowiedniego podziału dóbr, jeżeli będzie nim rządził całkowicie wolny rynek. Wszyscy ludzie mają prawo do udziału w ekonomicznym, politycznym i kulturalnym życiu społeczeństwa. Ważną kwestią jest także subsydiarność - człowiekowi powinny pomagać wspólnoty coraz wyższych szczebli, a jeżeli te nie są w stanie tego dokonać, wówczas powinno to czynić państwo.
13. Minimum socjalne a minimum egzystencji
Minimum egzystencji> związane z absolutną granica ubóstwa (dochody są zbyt niskie by utrzymać się przy życiu)
Minimum egzystencji - koszyk dóbr, niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej. Uwzględnia on jedynie te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia i zagrożenia życia. W skład koszyka minimum egzystencji wchodzą potrzeby mieszkaniowe i artykuły żywnościowe.> W Polsce 371 PLN
Minimum socjalne> nieco większe dochody, jednak też dotyczy granicy ubóstwa
Minimum socjalne - wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie "koszyka dóbr" służących do zaspokojenia potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie. Przyjęte składniki koszyka wystarczają nie tylko dla podtrzymania życia (porównaj: minimum egzystencji), lecz dla posiadania i wychowania dzieci, a także dla utrzymania minimum więzi społecznych np. koszty komunikacji i łączności (np. dojazdy do pracy), wydatki na kształcenie i wychowanie dzieci, na kontakty rodzinne i towarzyskie oraz skromne uczestnictwo w kulturze. Jest to, więc model zaspokajania potrzeb na poziomie "minimalnego dobrobytu".> w Polsce, 812 PLN
14. Wartości jakie realizuje polityka społeczna pytanie: a dlaczego taki katalog
wartości?)
Bezpieczeństwo socjalne, czyli zapewnienie minimum dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego. Ryzyko socjalne zaś to choroby, wypadki, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie. Poza tym jest cały obszar wartości takich jak inwestycje w człowieka, stwarzanie każdemu równych szans, polityka rodzinna itp.
15. Nierówności w Polsce (Nierówności dochodowe-istota i skutki (trzeba podać oprócz złych skutków, te dobre; jak to się ma do sprawiedliwości społecznej (zależy) i od czego zależy postrzeganie tego jako sprawiedliwe lub nie: od pozycji społecznej (osiąganych dochodów), poglądów i jeszcze jakichś czynników).
Nierówności społeczne oznaczają nierówny podział dóbr materialnych, a także niematerialnych w społeczeństwie. Ważnym pojęciem przy rozważaniu nierówności społecznych jest kategoria niedoboru, jedna z centralnych kategorii socjologicznych, wprowadzona do nauki przez Bálinta Balla. Jednostki i grupy społeczne w społeczeństwie odróżniają się od siebie na rozmaite sposoby. Rousseau określał te różnice jako "naturalne", jednak większość z nich jest również społecznie determinowana, zależna od przynależności do określonego środowiska społecznego. Ta społeczna predeterminacja przyczynia się do utrzymania nierówności społecznych.
Nierówności społeczne same w sobie nie są czymś negatywnym. Problemy pojawiają się dopiero wówczas, gdy mamy do czynienia z (moralną, ekonomiczną itd.) kategoryzacją i klasyfikacją, kiedy różnice przyporządkowane są pozycjom na określonej "skali wartości".
Państwo dobrobytu jest zobowiązane do wyrównywania nierówności społecznych w zakresie i zasięgu określanym aktami prawnymi. W Polsce wynika to z tekstu Konstytucji i odnośnych ustaw.
Nierówność związana jest z: klasą społ., zawodem, religią, narodowością, wykształceniem, płcią, rasa i pochodzenie etniczne.
WSP. Giniego w Polsce: 0,341.
Skutkiem wysokiego wskaźnika nierówności społecznych jest stale rosnące bezrobocie, obniżanie się zdrowotności, stały wzrost przestępczości i zanikanie kwalifikacji ludzi pracy w konsekwencji zanikanie wewnętrznego rynku i przestrzeni gospodarczej.
Głównymi czynnikami powodującymi narastanie nierówności społecz-
nych są7:
a) wzrost bezrobocia,
b) niesprawne funkcjonowanie służby zdrowia,
c) ograniczenie funduszu tzw. spożycia zbiorowego,
d) obniżenie wynagrodzeń realnych z powodu pogarszającej się sytuacji przedsiębiorstw oraz rosnącego deficytu budżetu centralnego. kontynuując myśl przejdę do najbardziej palącego problemu polskie gospo-
darki, a mianowicie bezrobocia i jego wpływu na nierówności społeczne.
Skutki pozytywne”
Można powiedzieć, że „ożyły” instytucje
państwowe takie jak ośrodki opieki społecznej, a powstały urzędy pracy.
Wykreowano nowe formy i środki pomocy dla biednych ze strony kościoła.
Odrodziła się organizacja kościelna, jaką jest Caritas. Caritas wyłoniła w sposób
instytucyjny wolontariat kilku tysięcy osób w Polsce. Okazuje się, że biedniejsza
część społeczeństwa może skorzystać z darmowej opieki, doradztwa, posiłków,
terapii, wypoczynku, a nawet lecznictwa.
pomocne dla ludności okazują się takie akcje jak np. Wielka Orkiestra świą-
tecznej pomocy, zbiórki i sponsorowanie, czasami organizowanie kosztownych
operacji medycznych poza granicami polski. te wszystkie działania ludzkie
powodują ułatwienia w przetrwaniu ludzi w trudnym okresie transformacji.
16. Dylematy mierzenia dobrobytu indywidualnego
Dobrobyt indywidualny - Strumień środków finansowych, uzyskiwanych z majatku występującego w formie fizycznej, finansowej, i kapitał ludzki(intelektualny). Dochód z tytułu pracy. Dochód uzyskiwany z posiadanych dóbr.
Miary:
-dochód indywidualny,
-Konsumpcja rzeczywista,
-wydatki.
Dochód pieniężny i niepieniężny:
-wynagrodzenia,
-możliwość korzystania z możliwości niepieniężnych związanych z pracą np.samochód służbowy, darmowe karnety na basen.
-dochód w postaci dóbr nierynkowych, np.,typowe prace domowe.
-domniemana renta z tytułu usług trwałych,
-zyski i straty kapitałowe.
Dylemat: Jeżeli chcemy zmierzyć dobrobyt indywidualny lepszym miernikiem byłby dochód pełny, w praktyce wykorzystuje się dochód pieniężny, bo sposoby pomiaru dochodu niepieniężnego są dość kontrowersyjne.
17. Kontrolne podmioty polityki społecznej (przy RPO zapytał mnie jakie
interwencje ostatnio podejmował pan J. Kochanowski>zast.Zubik>Lipowicz)
Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej w dniu 14 czerwca 2010 r. przedstawił Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich „Informację o przygotowaniach do przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na terenach objętych klęską powodzi”.
W dniu 24 maja 2010 r. Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich skierował Apel do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast przed wyborami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Środowiska w sprawie odszkodowań z tytułu strat wyrządzonych przez niektóre zwierzęta żyjące na wolności w gospodarstwach rolnych i stawach hodowlanych- 24 czerwca 2010 r.
Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpił do: Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania w sprawie niedostosowania lokali wyborczych do potrzeb osób niepełnosprawnych - 16 czerwca 2010 r.
Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ponadnormatywnego czasu służby funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej - 16 czerwca 2010 r.
Zastępca Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Sprawiedliwości w sprawie podjęcia działań legislacyjnych dotyczących uregulowania zasad udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności, w obecności funkcjonariusza Służby Więziennej - 16 czerwca 2010 r.
Przedstawiciele Zespołu Prawa Międzynarodowego i Konstytucyjnego oraz Zespołu Administracji Publicznej, Zdrowia i Ochrony Praw Cudzoziemców wzięli udział w spotkaniu z Fundacją HUMANTY IN ACTION, na którym zaprezentowali młodzieży ze Stanów Zjednoczonych, Niemiec, Ukrainy oraz Polski działalność Rzecznika Praw Obywatelskich w zakresie ochrony praw mniejszości - 14 czerwca 2010 r.
Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wyeliminowania rozbieżności w przyznawaniu zasiłków osobom poszkodowanym w wyniku powodzi - 11 czerwca 2010 r.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej powołał prof. Irenę Lipowicz na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Senat podejmie uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika w ciągu miesiąca od dnia przekazania Senatowi uchwały Sejmu przez Marszałka Sejmu - 10 czerwca 2010 r.
18. Rola sektora publicznego w pomocy społecznej
Sektor publiczny jest częścią gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla państwa i obywateli. Jego działalność ma zastosowanie na poziomie państwowym, regionalnym oraz lokalnym. Aktywność sektora publicznego opiera się przede wszystkim na zapewnieniu obywatelom opieki socjalnej, gwarantowaniu bezpieczeństwa narodowego i planowaniu zagospodarowania przestrzeni. Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne, w których własność Skarbu Państwa lub samorządu ma udział większy niż 50%.
Do najważniejszych form organizacji sektora publicznego należą:
Instytucje państwowe, finansowane z podatków. Ich działalność jest bezpośrednio koordynowana przez rząd. Zadaniem ich nie jest natomiast przynoszenie dochodu, lecz dostarczanie niezbędnych usług na rzecz rządu i obywateli. Należą do nich wszystkie jednostki państwowe i samorządowe posiadające osobowość prawną.
Przedsiębiorstwa państwowe - różnią się od instytucji państwowych tym, że mają większą samodzielność finansową, i wymaga się od nich działalności zgodnej z kryterium rentowności. Decyzje produkcyjne w tych przedsiębiorstwach nie są bezpośrednio podejmowane przez rząd, lecz przez zarząd przedsiębiorstwa (który działa jednakże wedle generalnych wytycznych nakreślonych przez władze). Należą do nich przede wszystkim firmy, które są w całości własnością państwa lub spółki prawa handlowego z większościowym udziałem podmiotu publicznego.
częściowe podzlecenie - wykonanie danej czynności prywatną firmę, na zlecenie państwa. Jest ono również zaliczane do aktywności sektora publicznego.
całkowite zakontraktowanie - wynajęcie przez państwo prywatnego przedsiębiorstwa do wykonania określonego zadania. Jest ono traktowane jako współdziałanie sektora publicznego z sektorem prywatnym.
Decyzja o tym jakie cele działalności sektora publicznego można uznać za najważniejsze, stanowi przedmiot sporów ideologicznych pomiędzy zwolennikami filozofii socjalizmu, liberalizmu, konserwatyzmu i libertarianizmu. Dyskusja ta dotyczy przede wszystkim stopnia zaangażowania sektora publicznego w działalność gospodarki.
19. Efektywność a zasada Pareto + Zasada Pareto a sprawiedliwość społeczna.
Za kryterium efektywności gospodarowania w ramach ekonomii dobrobytu uważa się tzw. optimum Pareto. W myśl tego kryterium, gospodarka znajduje się w stanie optymalnym wówczas, gdy nie można poprawić sytuacji żadnego członka społeczności bez jednoczesnego pogorszenia sytuacji kogoś innego. Z kolei miarą sprawiedliwość na gruncie ekonomii dobrobytu jest, podobnie jak w naszych dotychczasowych rozważaniach, zróżnicowanie dochodów (płac) wyrażane za pomocą współczynnika Lorenza.
Dwa podstawowe twierdzenia ekonomii dobrobytu głoszą, że: (1) gospodarka, w której panuje konkurencja doskonała zawsze jest efektywna w sensie Pareto oraz (2) dzięki konkurencji panującej na rynku można osiągnąć optimum Pareto przy różnym podziale korzyści między poszczególnych członków społeczności (różna wartość WL), w zależności od tego, w jaki sposób państwo dokona wyjściowego podziału zasobów.
Trzy kwestie będą dla naszych rozważań szczególne istotne: (1) efektywność i sprawiedliwość są definiowane niezależnie od siebie: efektywność jako optimum Pareto, zaś sprawiedliwość jako zróżnicowanie dochodów lub zasobów, (2) konkretna sytuacja ze zbioru sytuacji optymalnych w sensie Pareto zachodzi w zależności od podziału zasobów jaki został pierwotnie dokonany, oraz (3) pierwotny podział zasobów mógł być zarówno sprawiedliwy (np. egalitarny) jak i niesprawiedliwy (np. skrajne nierówny).
Najistotniejszym wnioskiem jest to, że na gruncie ekonomii dobrobytu nie można powiedzieć, iż efektywność wyznacza sprawiedliwość. Nie jest bowiem tak, że konkretna sytuacja jest sprawiedliwa, ponieważ spełnia kryterium optymalności Pareto.
Możemy zatem powiedzieć, że nie tylko efektywność nie wyznacza sprawiedliwości, ale jest w pewnym sensie wręcz odwrotnie, to uprzednie zastosowanie standardów sprawiedliwości (sprawiedliwy podział zasobów) prowadzi do uzyskania konkretnej sytuacji optymalnej w sensie Pareto.
20. Transformacja gospodarcza a ubóstwo w Polsce.
Nowy ustrój również nie spowodował rozwiązania tej kwestii. Sfera ubóstwa pogłębiała się, ale ustrój socjalistyczny ukrywał istnienie wszystkich problemów społecznych, a więc i tego.
Transformacja ustrojowa przyniosła wolność, ale równocześnie obnażyła ubóstwo. Powrót do gospodarki rynkowej, upadek totalitaryzmu, a przede wszystkim reformy przeprowadzane w nieprzemyślany, pionierski sposób, spowodowały, że kraj, a wraz z nim obywatele, znalazł się w bardzo trudnej sytuacji. Wszystko to odcisnęło swe piętno przede wszystkim na rodzinach, najpierw wielopokoleniowych, a z czasem na wszystkich pozostałych ich typach. Przebieg transformacji wyraźnie związany z kryzysem finansów publicznych, przyniósł negatywne skutki w sferze społecznej. Wśród nich najważniejsze to obniżenie nakładów na edukację, kulturę czy ochronę zdrowia, czego skutkiem stał się wzrost osób dotkniętych lub zagrożonych ubóstwem. Wyżej wymienione czynniki stały się również motorem napędowym przekształceń w podziale dochodów, wzrostu zróżnicowań społecznych, wzrostu rozpiętości położenia materialnego oraz pozycji społecznych, a także rozszerzania się kręgów niedostatku.
(od Kozy)
Okres zmian ustrojowych i wprowadzanie reguł gospodarki rynkowej problem biedy znacznie wyostrzył. Przestawienie gospodarki na kapitalistyczne tory wymagały wielkich wyrzeczeń ze strony społeczeństwa, które jednostki nieprzygotowane zepchnęło na społeczny margines. Wskutek likwidacji nierentownych przedsiębiorstw państwowych wzrosło znacznie bezrobocie, przez co wiele osób straciło z dnia na dzień środki do życia. Łagodniejszy przebieg miła transformacja ustrojowa w Czechach, gdzie liczono się w większym stopniu niż w Polsce z kosztami społecznymi, a nie tylko ekonomicznymi.?Brak kontroli nad procesem zmiany ustroju spowodował radykalny wzrost poziomu biedy w polskim społeczeństwie. Szacunkowo, w 1995 roku około jedna czwarta społeczeństwa polskiego była zmuszona żyć za równowartość niecałej najniższej emerytury, co nam daje liczbę w przybliżeniu 9,3 mln Polaków. Jeśli za wskaźnik przyjąć granicę minimum socjalnego to prawie połowa populacji nie osiągała dochodów równych temu minimum.?Największą liczbę wśród ludzi uznawanych za ubogich stanowią robotnicy i rolnicy. 3/5 ludzi biednych mieszka na wsi. Jedna trzecia z nich pochodzi z gospodarstw domowych z przynajmniej jedną osobą bezrobotną. Im większe miasto, tym tych osób jest mniej, zapewne dlatego, ze w większych miastach jest bardziej rozwinięty przemysł i usługi, więc łatwiej jest znaleźć pracę. Najgorzej jest na wsiach, gdzie sfera usług znajduje się w powijakach, pracę daje tylko rolnictwo. Tymczasem tylko wielkoobszarowe gospodarstwa rolne dają szansę na jakikolwiek zysk, a w Polsce dominują małorolni chłopi.
Istnieje także związek między typem rodziny, a ryzykiem wpadnięcia w obszar biedy. Rodziny wielodzietne są bardziej narażone na to, ze będzie im brakować środków do życia. Osoby z rodzin wielodzietnych stanowią blisko 1/3 wszystkich ubogich rodzin. Najbardziej na tym cierpią dzieci, które nie mają równych szans startu w dorosłe życie.?Konkludując, można stwierdzić na podstawie badań, ze człowiekiem ubogim w przeważającej mierze jest mieszkaniec wsi lub małego miasta, który wychował się w rodzinie wielodzietnej. Jest to cenna informacja dla ośrodków opieki społecznej i aktywizacji zawodowej, które na tych grupach społecznych winny zogniskować swoją działalność.
21. Rola pracownika socjalnego. (Tu pytania ze strony p. profesora
nadzwyczajnego UEK doktora habilitowanego o bariery napotykane przez
ów pracownika w pracy).
Role zawodowe pracownika socjalnego. Pojęcie i funkcje pracownika socjalnego.
„Pracownikiem socjalnym może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończyła szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia lub inne pokrewne (…) pracownikiem socjalnym może być również osoba z wyższym wykształceniem o kierunku niewymienionym powyżej, jeśli ukończyła specjalizację z zakresu pomocy społecznej (…) (1.)
Świadome przebywanie drogi zawodowej, polegającej na pomaganiu innym zakłada również realizowanie w toku pracy w jakiejś mierze samego siebie. Jest to możliwe, gdy konkretnym działaniom (w tym przypadku - działaniom socjalnym) towarzyszy zrozumienie i uznanie reguł postępowania pracownika socjalnego w kontakcie z klientem pomocy socjalnej, z jego rodziną czy partnerem instytucjonalnym. Chodzi przy tym zwłaszcza o właściwe interpretowanie zasad, wynikających z naczelnych i uniwersalnych wartości ogólnoludzkich w połączeniu ze specyficznymi wartościami pracy socjalnej.
Zgodnie z zapisem w ustawie praca socjalna oznacza: „działalność zawodową skierowaną na pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu i odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi” (2.). Teoria praktyki polskiej pracy socjalnej wiązana jest zazwyczaj z nazwiskiem H. Radlińskiej, która pracę socjalną określiła jako pracę społeczną, natomiast określenie społeczny oznacza równocześnie cel i sposób osiągania celu.
W praktycznej działalności zawodowej pracownik socjalny powinien przyczyniać się do realizacji przynajmniej jednego z następujących szczegółowych celów pracy socjalnej, a mianowicie:
1. Zapewnienia podstawowych warunków życia tym, którzy są ich pozbawieni - cel ratowniczy.
2. Zaspokajanie potrzeb, które nie mogą być realizowane samodzielnie w ramach innych instytucji - cel kompensacyjny.
3. Minimalizowanie negatywnego wpływu tych czynników, które nie mogą być zmniejszone lub usunięte - cel protekcyjny.
4. Osiągnięcie bardziej satysfakcjonującego poziomu i jakości życia poprzez wspomaganie w rozwiązywaniu problemów, w pokonywaniu trudności - cel promocyjny.
5. Wzmacnianie zdolności grup i społeczności lokalnych do samodzielnego rozwoju i rozwiązywanie własnych problemów.
6. Efektywne organizowanie zróżnicowanych form pomocy oraz zarządzania nimi.
Wymienione powyżej cele realizowane są w codziennej działalności zawodowej pracownika socjalnego. Cele te wyrażone są w podejmowaniu takich zadań jak:
1. Dokonywanie analizy i oceny zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej.
2. Udzielanie informacji, wskazówek i pomoc w zakresie rozwiązywania spraw życiowych jednostkom i grupom tego potrzebującym.
3. Pobudzanie aktywności społecznej i inspirowanie zadań samopomocowych.
4. Współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowywaniu, wdrażaniu oraz rozwijaniu programów społecznych.
5. Ujawnianie, analizowanie i interpretowanie potrzeb oraz problemów społecznych mających wpływ na kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich.
6. Współpraca z innymi profesjonalistami, instytucjami i organizacjami mającymi na celu doskonalenie istniejących już rozwiązań w dziedzinie pracy socjalnej.
7. Uczestniczenie w różnego rodzaju formach doskonalenia i dokształcania podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych.
8. Inicjowanie nowych form udzielania pomocy.
9. Inicjowanie oraz uczestniczenie w badaniach problemów społecznych (diagnoza potrzeb).
Szczegółowe zadania, do których zobligowany jest pracownik socjalny zostały zapisane w dziale I (rozdział 2) Ustawy o Pomocy Społecznej. Ustawa różnicuje również zadania własne i zlecone, adekwatnie do struktury organizacyjnej pomocy społecznej.
Niezależnie od formalno - teoretycznego sposobu ujmowania zadań pracy socjalnej bardzo ciekawie wydaje się przedstawienie zadań, które powinny być realizowane w codziennej pracy zawodowej przez przedstawicieli naszego zawodu. Poniżej chciałbym przedstawić w sposób wybiórczy pierwszorzędne zadania, których realizacja konieczna jest w codziennej praktyce pomocowej:
1. Bardzo dobra znajomość terenu działania oraz znajomość problemów i potrzeb jednostek,
rodzin i grup społecznych.
2. Projektowanie i realizacja działań socjalnych.
3. Opracowywanie prognoz społecznych, głównie dla lokalnych potrzeb.
4. Kontrolowanie i przewidywanie skutków udzielonej i nieudzielonej pomocy.
5. Profilaktyka oraz wczesna prewencja.
6. Selekcjonowanie i wyszukiwanie środowisk oraz osób wymagających pomocy.
7. Udzielanie różnych form pomocy z zastosowaniem pracy socjalnej.
8. Inspirowanie klienta do aktywności.
9. Usamodzielnianie osób tego wymagających
10. Prowadzenie mediacji i negocjacji w interesie klienta.
11. Właściwa polityka w zakresie przyznawania świadczeń.
12. Samorealizacja w zawodzie.
13. Czynny udział w formach doskonalenia zawodowego.
14. Propagowanie pracy socjalnej w terenie.
Wśród umiejętności, jakimi powinien posługiwać się pracownik socjalny wymienić należy: umiejętności funkcjonalne i instrumentalne. Wśród umiejętności funkcjonalnych wymienić można:
- bezinteresowność i uczciwość;
- poszanowanie godności drugiego człowieka;
- postawa niesienia pomocy;
- zdolność do samokontroli;
- krytyczna ocena swojego postępowania;
- komunikatywność;
- empatia;
- obiektywizm.
Natomiast do umiejętności instrumentalnych zaliczyć można:
- obowiązkowość;
- wewnętrzną dyscyplinę;
- zdecydowanie i konsekwentność;
- prawdomówność;
- odpowiedzialność;
- kulturę osobistą i takt;
- dyskrecję;
- zdolności organizatorskie.
Adekwatnie do realizowanych zadań każdy pracownik socjalny powinien opanować następujące umiejętności:
I. Umiejętności metodyczne.
II. Umiejętności społeczne.
III. Umiejętności stosowania prawa.
IV. Umiejętności wskazywania właściwych instytucji, w których kompetencji leżą problemy
związane z pomocą społeczną.
V. Umiejętności menadżerskie.
VI. Umiejętności podejmowania decyzji i szybkiej interwencji socjalnej.
VII. Umiejętności stosowania wiedzy naukowej w praktyce.
VIII. Umiejętność wykorzystania zdobyczy techniki podczas wykonywania pracy socjalnej.
Podstawowym narzędziem pracownika socjalnego jest on sam pracuje bowiem opierając się głównie na własnych zasobach. Brak oczekiwanych efektów pracy jest w głównej mierze skutkiem jego działania.
W pracy socjalnej pracownik obok własnych umiejętności ma do dyspozycji zaplecze instytucjonalne i odpowiednie środki działania. Jednak trafny wybór strategii działania z wykorzystaniem odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego leży w gestii pracownika socjalnego.
Aby pracownik socjalny mógł sprawnie wykonywać swój fach i co więcej osiągał przy tym satysfakcję osobistą, a także działał ku zadowoleniu innych winien nie tylko posiadać wartości moralne i etyczne, ale także powinien je realizować w codziennej pracy.
Zawód pracownika socjalnego wymaga jak się wydaje kierowania się stałymi wartościami i przestrzegania ich. Kwestia ta jest tym bardziej istotna, ponieważ niejako z definicji pracownik w praktyce zawodowej często spotyka się z zaprzeczeniem wszelkich zasad życia społecznego i zaprzeczeniem podstawowych wartości ogólnoludzkich, powinien być bowiem zawsze tam, gdzie źle się dzieje.
Brak jasnych wartości, niechęć lub nieumiejętność ich przestrzegania w tych sytuacjach jest równie niebezpieczne dla klientów, jak i dla samego pracownika.
Jakie modelowe cechy osobowości powinny charakteryzować pracownika socjalnego?
Podobnie jak pisałem już wcześniej, chciałbym odwołać się raz jeszcze do określeń ustalonych przez fachowców - doświadczonych pracowników socjalnych. Zgodnie z ich poglądami wzór pracownika socjalnego odpowiada roli człowieka pełniącego funkcje służebne wobec osób oczekujących pomocy.
Rozbudowanie tej charakterystyki prowadzi do klasyfikacji cech pracownika socjalnego i dalej do sporządzenia listy przymiotników zgodnie, z którą osoba wykonująca ten zawód powinna być:
1. Kompetentna, wszechstronnie wykształcona, doświadczona życiowo i zawodowo, bystra, zaradna, samodzielna w podejmowaniu decyzji;
2. Wzbudzająca zaufanie, empatyczna, autentyczna, komunikatywna, bezinteresowna, otwarta na to, co nowe, wiarygodna i prawdomówna, mająca poczucie własnej wartości, szanująca godność drugiego człowieka, dyskretna etc.;
3. Obiektywna, konsekwentna, obowiązkowa, spostrzegawcza, sprawna w działaniu, odpowiedzialna, stanowcza, przewidująca, dyspozycyjna.
Przedstawiona powyżej przeze mnie lista cech z pewnością nie wyczerpuje wzorcowych składników modelu, mimo to wydaje się dość obszerna jak na jedną osobę. Według mnie lista ta bardziej przypomina ideał niż wzorzec. Po raz kolejny mogę uświadomić sobie, iż niezbędną cechą predysponującą do tego zawodu jest spolegliwość wobec drugiego człowieka.
Pracownikiem socjalnym nie może być osoba chłodna, niezaangażowana i wykazująca brak zainteresowania. By przekonać klienta musi okazywać życzliwość (zrozumienie jego sytuacji), ciepło oraz swoje aktywne zainteresowanie i zaangażowanie w sytuację klienta.
Podsumowując podstawowe cechy pracownika socjalnego to: ciepło, sprawność działania, wrażliwość, dar przekonywania, empatia, świadomość, wiedza, praktyczne nastawienie i autentyczność. Na ogół przyjmuje się, że w pracy pracownika socjalnego należy być przede wszystkim sobą. Każdy pracownik socjalny jest niepowtarzalnym człowiekiem, który czerpie dużo z własnego JA, co stanowi bardzo ważny element jego funkcjonowania. Wynika z tego, że rozwijanie pewności siebie jest celowe i uzasadnione. Praca socjalna to zajęcie twórcze i gdy pracownik socjalny opanuje już wszystkie umiejętności, artyzm staje się niedozwolonym czynnikiem.
(bariery)
Z pracą pracownika socjalnego jest związanych wiele niebezpieczeństw, głównie tych natury moralnej. Osoba pracownika socjalnego na co dzień ?boryka? się z różnorakiego typu problemami, problemami ludzi , którym próbuje pomóc. Musi więc posiadać wiele cech potrzebnych do wykonywania tego zawodu, przestrzegać ściśle zasad wykonywanej pracy i mieć dużo chęci do realizowania kolejnych, często trudnych zadań. Pracownik socjalny musi mieć wiarę w czynienie dobra i powołanie do wykonywania zawodu. Niebezpieczeństwa na jakie napotyka często są bardzo trudne i tu właśnie pracownik socjalny powinien wykazać się zasadami pracy oraz zasadami moralnymi wg. jakich żyje i wg jakich postępować powinien powinien pracy. Pracownik socjalny musi być uczciwy, a więc nie może kusić go chęć zdobywania władzy czy pieniędzy. Powinien postępować bezinteresownie, skupiać się przede wszystkim na czynieniu dobra i na pomocy ludziom w potrzebie. Pracownik socjalny musi szanować godność drugiego człowieka, nawet jeśli nie zgadza się np.: z jego poglądami, klient zawsze jest najważniejszy i pracownik musi to uszanować nie może się sprzeciwiać, powinien postępować wg: zasad pracy i nie oceniać, nie krytykować, a przede wszystkim szanować innych ludzi. Postawa niesienia pomocy jest kolejna ważną zasadą w pracy socjalnej. Musi się także samokontrolować, aby nie dopuścić do straty zaufania. Pracownik socjalny powinien kontrolować swoje postępowanie, musi być wobec siebie bardzo krytyczny, poprzez co będzie mógł lepiej wykonywać swoją prace. Niebezpieczeństwem może być również mała komunikatywność pracownika. W ten sposób nie będzie umiał znaleźć ?wspólnego języka? z klientem, a zatem nie będzie dobrze wypełniał swojej pracy i nie będzie niósł pomocy. Pracownik socjalny nie może ulegać uczuciom i nie może w dużej mierze angażować się w znajomości z klientami. Musi być niezwykle obiektywny.
22. Istota sprawiedliwości społecznej (chodziło o zasługi, prawa, potrzeby)
Czy dałby się połączyć różne koncepcje sprawiedliwości w jedną, która byłaby punktem odniesienia. Do funkcjonowania potrzebne są zgodne elementy:
1) prawa- np., prawo wolności politycznej, równego traktowania wobec prawa,
2) zasługi-uznanie zalet/działań drugiej osoby np., ten kto pracuje dłużej powinien otrzymać wynagrodzenie,
3) potrzeby- wstepne wypełnienie indywidualnych potrzeb np. osoba niezdolna do pracy nie powinna przymierać głodem.
1 i 2 > zgodne / 1 i 3> zgodne / 2 i 3 sprzeczność konflikt. Wniosek: Czegoś takiego nie da się zbudować.
Podobne elementy realizują partie społeczne w swoich programach-partie lewicowe kładą większy nacisk na potrzeby(poglądy kolektywistyczne), partie prawicowe kładą większy nacisk na zasługi. W Polsce odwrotnie.
23. Koncepcja sprawiedliwości społecznej w myśli utylitarnej.
Programem utylitarystów jest próba obiektywnego ustalenia zasad działań przynoszących pozytywne i negatywne efekty. Podstawowym kryterium rozróżniania działań pozytywnych i negatywnych stała się dla utylitarystów zasada użyteczności. Głosi ona, że postępowanie jest słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia, przy czym dla różnych odłamów utylitaryzmu samo pojęcie szczęścia było różnie pojmowane przez różnych przedstawicieli tego kierunku filozofii, co prowadziło często do skrajnie różnych wniosków praktycznych. Wielu utylitarystów podkreśla wagę efektów postępowania. Ich zdaniem, intencja czynu nie ma większego znaczenia etycznego - ważne jest tylko, czy daje on więcej efektów korzystnych czy szkodliwych.
W potocznym znaczeniu utylitaryzm to dążenie do osiągania celów praktycznych, materialnych.
Zachowania utylitarne są blokowane przez uczucia, takie jak współczucie. jeżeli działanie jest naganne moralnie, to przynosi ono niekorzystne skutki człowiekowi w nie zaangażowanemu. To z kolei degraduje go jako osobę i rozpatrywane jest jako strata, a działanie jako niekorzystne z punktu widzenia tej postawy. W związku z tym, generalnie nieuprawnione jest oddzielanie tych dwóch dziedzin - tj. moralności i użyteczności przy rozważaniach nt. nurtu utylitarnego, zwłaszcza z powodu jego źródeł i poglądów pierwszych jego przedstawicieli.
Z Wykładu:
Rozdział dóbr taki który maksymalizuje łączną użyteczność. Towary, usługi, prawa, wolności, władza publiczna-> szeroka kategoria. Kategoria użyteczności: jest cieżko mierzalna, trudna do zmierzenia użyteczność poszczególnych grup. Czyja użyteczność brać pod uwage?
24.System ubezpieczeń zdrowotnych - warunki efektywnego funkcjonowania
Powszechne ubezpieczenie zdrowotne
Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje świadczenia udzielone w razie choroby lub urazu, ciąży, porodu i połogu, powszechnej akcji zapobiegania chorobom oraz konieczności i dokonania oceny stanu zdrowia. Świadczenia te na terem RP są powszechne i obowiązkowe oraz gwarantowane przez państwo. Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby objęte systemem ubezpieczeń społecznych. Osoby te są objęte ubezpieczenie zdrowotnym z dniem zgłoszenia się. Dowodem objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest karta identyfikacyjna ubezpieczenia zdrowotnego.
Warunkiem ubezpieczenia zdrowotnego jest uiszczenie składek. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne oblicza i opłaca płatnik składki na ubezpieczenie społeczne. Dla wszystkich objętych systemem ubezpieczeń społecznych wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 7,5% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, potrącane przez płatnika składek ze środków ubezpieczonego. Składka ta podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Płatnik składek:
Składki na ubezpieczenie zdrowotne:
1. Rolników oraz domowników, z wyjątkiem rolników prowadzących działy specjalne, opłaca kasa rolniczego ubezpieczenia społecznego.
2. Bezrobotnych nie pobierających zasiłku opłaca właściwy urząd pracy.
3. Osób pobierających zasiłek wychowawczy opłaca ZUS.
4. Osób pobierających rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej opłaca jednostka pomocy społecznej przyznająca rentę lub zasiłek.
5. Dzieci, uczniowie i słuchaczy przebywających w placówkach opiekuńczowychowawczej, resocjalizacyjnej lub w domu pomocy społecznej opłaca placówka lub dom, a uczniów i słuchaczy nie przebywających w takiej placówce, jeśli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, opłaca szkoła lub zakład kształcenia nauczycieli i do którego uczeń lub słuchacz uczęszcza.
6. Studentów i uczestników studiów doktoranckich, opłaca szkoła wyższa lub jednostka organizacyjna prowadząca studia doktoranckie, w której osoby te odbywają studia, jeżeli nie podlegają one obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.
7. Kombatantów opłaca urząd do spraw kombatantów i osób represjonowanych.
Zadania z zakresu ubezpieczenie zdrowotnego realizują kasy chorych.
Ubezpieczonym przysługują następujące świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego:
· zdrowotne, służące zachowaniu, przywracaniu, poprawie i promocji zdrowia, a także ratowaniu życia (Badania, porady, zabiegi lekarskie, leczenie, rehabilitacja, opieka pielęgnacyjna, szczepienie ochronne itp.),
· orzekanie o stanie zdrowia,
· opieka nad kobietą i płodem w okresie ciąży i porodu oraz opieka nad noworodkiem,
· z zakresu stomatologii,
· zaopatrzenie w leki, materiały medyczne, przedmioty ortopedyczne,
· z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego i opiekuńczo-leczniczego,
przewozy środkami transportu sanitarnego.
Świadczenia te udzielane są przez lekarzy i zakłady opieki zdrowotnej, z którymi kasy chorych zawarły umowy o udzielenie świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego.
Świadczenia zdrowotne - zakres usług:
· badania i porady lekarskie,
· badania diagnostyczne,
· leczenia (ambulatoryjne, w domu chorego, szpitalne, oraz w ramach pomocy doraźnej),
· rehabilitacja lecznicza,
· świadczenia pielęgniarskie,
· opieka nad kobieta w okresie ciąży, porodu i płodu, opieka preratarna nad płodem, i opieka nad noworodkiem,
· opieka profilaktyczna,
· zaopatrzenie w leki i materiały medyczne,
· zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz lecznicze środki techniczne,
· orzekanie o stanie zdrowia,
· opieka paliatywna - hospicyjna.
W śród lekarzy główną rolę w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego odgrywa lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, tzw. lekarz rodzinny, który zapewnia stałą opiekę lekarską nad ubezpieczonym i w większości przypadków decyduje o skierowaniu na leczenie specjalistyczne.
Zakład opieki zdrowotnej jest wyodrębnionym organizacyjnie zespołem osób i środków majątkowych powołanych do udzielenia świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia.
Do zakładów opieki zdrowotnej zalicza się:
· szpitale, zakłady lecznicze, pielęgnacyjne i rehabilitacyjne, sanatoria, prewentoria,
· pracownie diagnostyczne oraz protetyki stomatologicznej i ortodoncji,
· pogotowie ratunkowe,
· żłobki.
Każdy ubezpieczony ma prawo do:
· wyboru kasy chorych według miejsca zamieszkania lub pracy,
· wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, lekarza specjalisty i zakładu opieki zdrowotnej spośród tych, które mają zawarte umowy z kasą chorych,
· pokrycie przez kasę chorych wydatków poniesionych w razie nagłej potrzeby, na świadczenia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego u świadczeniodawców nie związanych umową z kasą chorych,
· żądanie przeprowadzenia przez lekarza kasy chorych kontroli jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych.
Zasady ubezpieczeń zdrowotnych:
Ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach:
1. Solidarności społecznej.
2. Samorządności.
3. Samofinansowania.
4. Prawa wolnego wyboru lekarza i kasy.
5. Zapewnienie równego dostępu do świadczeń.
6. Działalność kasy chorych nie dla zysku.
7. Gospodarności i celowości działania.
Obowiązek ubezpieczenia:
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają:
1. Osoby objęte ubezpieczenie społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników.
2. Żołnierze zawodowi, policjanci.
3. Funkcjonariusze:
- urzędu ochrony państwowej,
- straży granicznej,
- służby więziennej,
- Państwowej Straży Pożarnej.
4. Posłowie i senatorowie.
5. Sędziowie i prokuratorzy.
6. Renciści i emeryci.
7. Bezrobotni.
8. Osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne.
25. Wpływ wolnego rynku na system edukacji./Przyczyny ingerencji panstwa w edukacje - pytal o instrumenty jakie mozna zastosowac zeby podniesc efektywnosc i sprawiedliwość.
"Wiele razy słyszałem, jak ludzie mówią: wolny rynek w szkolnictwie to zły pomysł, ponieważ gdzieś jakiemuś dziecku może się nie powieść. Mówią tak, choć w dzisiejszych szkołach milionom dzieci się nie powodzi, a ich edukacja kończy się fiaskiem? (Lawrence W. Reed, ?W obronie wolności?)Pytanie o rolę państwa w edukacji, o zakres jego ingerencji, jest równie stare jako sama refleksja pedagogiczna. Wystarczy przypomnieć chociażby rozprawy Platona, pisma Kwintyliana, dzieła Jana Komeńskiego. Idee publicznego, przymusowego szkolnictwa zyskały szerszą popularność w XIX wieku, a swoje apogeum osiągnęły w połowie następnego stulecia.
Do dzisiaj myślenie o edukacji zdominowane jest etatystów. Wśród nich dostrzec możemy zarówno przedstawicieli lewicy (socjalistów, socjalnych liberałów), jak i prawicy (socjalnych konserwatystów, nacjonalistów). Grupy te starają się zdobyć wpływ na szkolnictwo, by uzyskać instrument przekazywania młodym ludziom własnego modelu ideowego.
Stanowisko krytyczne wobec zawłaszczania szkolnictwa przez państwo zajmują środowiska leseferystyczne (?laissez faire? ? pozwólcie działać). Dla leseferystów podstawą funkcjonowania społeczeństwa są swobodne umowy między ludźmi.
Państwo postrzegają jako ?nocnego stróża?, zapewniającego ochronę życia, wolności i własności obywateli. Powinno ono pełnić funkcje porządkujące, skupić się na przestrzeganiu i egzekucji prawa na prywatnym rynku wymiany usług i dóbr. Jeśli władza ma być bezstronnym arbitrem w sporach między obywatelami, nie może konkurować z podejmowanymi przez nich działaniami.
U postaw leseferystycznej krytyki interwencjonizmu leżą zarówno argumenty ideologiczne, jak i praktyczne. Leseferyści wskazują, że państwowe szkolnictwo zbudowane jest na autokratycznych zasadach. Wpływ rodziców na szkoły jest niewielki. Traktowani są jak petenci.
System państwowego szkolnictwa prowadzi do narzucania rodzicom określonych rozwiązań. Władza odbierając podatnikom duże sumy pieniędzy decyduje odgórnie, na jaki typ usług muszą zostać one przeznaczone. Urzędników cechuje niewiara, że obywatele mogą podejmować racjonalne decyzje związane z edukacją ich dzieci.
Państwowe placówki edukacyjne są (w mniejszym lub większym stopniu) pasem transmisyjnym, przez który władza przekazuje dzieciom swoje wartości, wpaja taki model organizacji społeczeństwa, jaki uznaje za słuszny. Szkoły państwowe obowiązują odgórne, rozbudowane, szczegółowe wytyczne programowe oparte na wartościach akceptowanych przez rządzących.
Dużą rolę odgrywają tu dogmaty politycznej poprawności. Opinie odmienne od oficjalnych są często ograniczane, przemilczane, ośmieszane. Taka sytuacja prowadzi do uniformizacji społeczeństwa, co z pewnością nie służy jego rozwojowi. Do tego potrzebna jest swoboda wymiany myśli.
Co więcej, państwo, czyniąc ze szkół narzędzie ideologicznego formowania dzieci i młodzieży, wkracza w zakres władzy należnej rodzicom. Przymusowe, publiczne szkolnictwo de facto osłabia rodzinę poprzez zastąpienie jej w jednej z fundamentalnych funkcji: przygotowania młodego pokolenia do funkcjonowania w otaczającej rzeczywistości. Jeśli uznajemy, że wychowanie dzieci należy do rodziców, to przecież mają prawo dokonać wyboru systemu wartości, zgodnie z którym ma się ono odbywać.
Inny zarzut dotyczy małej efektywności państwowego szkolnictwa. Szkoły publiczne oferują niską jakość kształcenia, generując jednocześnie wysokie koszty. Są droższe, ponieważ pieniądze przeznaczone na ich utrzymanie wędrują przez różne instytucje pośrednie. Jak zauważa Milton Friedman ?cokolwiek jest robione przez rząd ma tendencję do kosztowania dwa razy tyle, co ta sama rzecz robiona na rynku prywatnym?.
Amerykański pisarz wskazuje, że poziom nauczania w państwowych szkołach w USA między 1930 a 1980 systematycznie spadał mimo pięciokrotnego wzrostu wydatków na szkolnictwo (w przeliczeniu na jednego ucznia). Państwowy system szkolnictwa jest po prostu workiem bez dna. Trudno liczyć, że kolejne nakłady finansowe doprowadzą do poprawy jego funkcjonowania.
Przyczyną niskiej jakości państwowej edukacji jest przede wszystkim ich mała konkurencyjność. Faktyczny monopol państwa sprawia, że nauczyciele i dyrektorzy szkół nie muszą specjalnie liczyć się z wymaganiami konsumentów (rodziców i uczniów). Niezależnie od poziomu nauczania nie tracą klientów. Tym samym nie mają potrzeby podnoszenia jakości swoich usług. Trudno zresztą o odpowiednią motywację w sytuacji, w której budżet szkoły nie jest bezpośrednio zależny od liczby uczniów, a wynagrodzenie nauczycieli tylko w niewielkim stopniu stanowi odzwierciedlenie wyników ich pracy.
Leseferyści wskazują, iż państwowe szkolnictwo jest zbiurokratyzowane. Sztywne regulacje ograniczają inicjatywę dyrektorów. Szkołom brakuje elastyczności, nie potrafią odpowiedzieć na wyzwania ponowoczesnego świata. Nadmierne upolitycznienie i podatność na naciski związków zawodowych hamują proces dostosowywania się oświaty do potrzeb rozwoju jednostki i gospodarki.
Jak wskazują Gaebler i Osborne ?tradycyjny system oświaty publicznej jest klasycznym przykładem modelu biurokratycznego. Jest scentralizowany, zarządzany odgórnie i skrępowany przepisami, każda szkoła jest swojego rodzaju monopolem, konsumenci mają niewielki wybór, a praca na żadnym stanowisku nie jest uzależniona od jej rezultatów?.
Szansę na przezwyciężenie powyższych problemów leseferyści widzą w urynkowieniu oświaty. Przekonują, iż prywatyzacja szkolnictwa pociągnie za sobą poprawę jakości nauczania, wzmocnienie ekonomicznej efektywności szkół, pobudzenie świadomości rodziców i zwiększenie ich roli w kształtowaniu systemu edukacyjnego.
Pojawia się pytanie o rozmiary ograniczenia udziału państwa w edukacji. Skrajne stanowisko zajmują tu libertarianie dążący do całkowitego pozbawienia szkół dofinansowania z państwowej kasy. Bardziej realna i pożądana wydaje się jednak inna propozycja - idea bonów edukacyjnych lansowana przez środowiska klasycznych liberałów.
Jej twórcą jest Milton Friedman, który w 1955 roku w artykule p.t. "The Role of Government in Education" przedstawił pomysł wydzielenia rodzicom każdego ucznia pewnej sumy pieniędzy z budżetu w postaci bonu edukacyjnego, za który pokrywaliby koszty kształcenia swojego dziecka w dowolnie wybranej szkole.
Obywatele uzyskaliby tym samym autentyczne możliwości wyboru tej oferty edukacyjnej, która najbardziej odpowiada ich oczekiwaniom. Dysponować będą na ten cel środkami pochodzącymi z ich podatków, którymi wcześniej operowali przedstawiciele administracji oświatowej.
Według Friedmana dzięki wprowadzeniu bonów system oświatowy zacznie działać jak rynek, na którym konsumenci (dzieci i ich rodzice) będą dokonywać zakupu preferowanych usług. Przy takim rozwiązaniu budżet szkoły stanie się po prostu wielokrotnością liczby pobierających naukę. Do dobrych szkół będzie przychodzić coraz więcej uczniów, przynoszących ze sobą pieniądze.
Rzeczywiście wydaje się, że wprowadzenie bonów przyniesie wielorakie korzyści. Przede wszystkim poszerzy się zakres wolności rodziców. Uzyskają realny wpływ na szkoły. Otrzymają autentyczną możliwość wpływania na losy edukacyjne swoich dzieci.
Staną się współwłaścicielami finansowanych przez siebie szkół. To właśnie przed nimi, a nie przed urzędnikami, odpowiadać będą dyrektorzy i nauczyciele. Doprowadzi to do wzrostu konsumenckiej i obywatelskiej świadomości rodziców. Wpływając na rozwój szkoły odczuwać będą większą satysfakcję i odpowiedzialność za proces kształcenia.
Bon edukacyjny podniesie standard usług edukacyjnych. Aby utrzymać się na rynku szkoły zostaną zmuszone do podjęcia konkurencji, a tym samym do ciągłego doskonalenia, aby zainteresować swoją ofertą coraz większą grupę uczniów i ich rodziców. Spowoduje to powstanie systemu szkolnictwa cechującego się różnorodnością, dużą elastycznością, orientacją na klienta.
Można się spodziewać, że placówki edukacyjne opracowywać będą atrakcyjne programy, nowoczesne metody kształcenia, metody wychowawcze odpowiadające rodzicom. Zaoferują wyższą jakość za niższą cenę, co doprowadzi do racjonalizacji wydatków.
Szkoły, które nie będą w stanie dostosować się do nowych warunków po prostu upadną. Pozwoli to uniknąć marnotrawienia publicznych pieniędzy na finansowanie słabych placówek. Wszystkie te czynniki prowadzić będą do stałego podnoszenia poziomu nauczania na czym skorzystają wszyscy, a najbardziej uczniowie pochodzący ze środowisk uboższych.
System bonów ograniczy biurokrację. Pozwoli szkołom na uzyskanie rzeczywistej autonomii. Dyrektorzy uzyskają możliwość pełnego dysponowania budżetem. Nauczyciele będą czuli się odpowiedzialni za swoje działania przed konsumentami, a nie przed urzędnikami. Pensje pracowników szkoły staną się bezpośrednią pochodną realizowanej oferty edukacyjnej oraz ich indywidualnych osiągnięć, co umożliwi stworzenie autentycznego systemu motywacyjnego.
Weryfikacja poziomu pracy szkoły i kadr następować będzie przez konfrontację placówki z oczekiwaniami, postulatami, aspiracjami uczniów i rodziców. Uwolnienie od biurokratycznych regulacji pobudzi kreatywność nauczycieli, zwiększy zaangażowanie, przyczyni się do ich ewolucji z pasywnych wykonawców w twórczych i odpowiedzialnych pracowników.
Należy zaznaczyć, że system bonów przyniesie ograniczenie ingerencji państwa w edukację, ale nie będzie oznaczać jego wyeliminowania. Pojawia się pytanie w jakim stopniu władza centralna powinna korygować działanie rynku edukacyjnego.
Moim zdaniem pożądane są jak najmniejsze administracyjne ograniczenia w zakładaniu i prowadzeniu szkół, ich ilościowej i jakościowej oferty. Za zasadne uznaję natomiast ustalenie i egzekwowanie pewnych podstawowych standardów programowych, zarówno w kwestiach merytorycznych, jak aksjologicznych.
Głównym zadaniem państwa powinno być stworzenie warunków uczciwej konkurencji poprzez zapewnienie rodzicom i uczniom dostępu do rzetelnych informacji na temat poszczególnych szkół, a także zagwarantowanie im ochrony przed oszustwami.
26. Dylematy mierzenia efektywności edukacji
Mierzenie jakości (oświata) - polega na zorganizowanym i systematycznym analizowaniu oraz ocenianiu stopnia spełniania przez szkołę lub placówkę oświatową wymagań wynikających z ich zadań, z uwzględnieniem opinii uczniów, rodziców i nauczycieli.
Mierzenie jakości polega na rozpoznawaniu[1], czy szkoła spełnia, w szczególności wymagania wynikające z jej zadań określonych w prawie oświatowym. Ponadto mierzenie jest również rozpoznawaniem czy to, do czego szkoła zmierza i jak to realizuje, jest odpowiednie do potrzeb, możliwości i oczekiwań uczestników procesu edukacyjnego, a w szczególności uczniów, rodziców oraz nauczycieli. Mierzenie jest więc porównywaniem stanu faktycznego ze stanem pożądanym.
Mierzenie jakości pracy szkoły jest procesem złożonym, wymagającym planowego i zorganizowanego działania.
W mierzeniu stosowane są różnorodne procedury. Do najbardziej znanych zalicza się:
Hospitacja,
Hospitacja jest jedną z form sprawowania nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce oświatowej przez dyrektora lub wizytatora, polegająca na odwiedzaniu nauczyciela podczas zajęć z uczniami lub wychowankami. Termin "hospitacja" pochodzi z łacińskiego słowa hospitor - "goszczę kogoś". Hospitacja służy przede wszystkim obserwacji aktywności, zachowań uczniów na lekcji, spowodowanych określonymi działaniami nauczyciela.
Cel hospitacji
Celem hospitacji jest uzyskanie informacji do diagnozy lub oceny efektów pracy nauczycieli w zakresie wybranych elementów procesu dydaktycznego, wychowawczego lub opiekuńczego oraz wykonywania innych zadań określonych w statucie szkoły lub placówki.
Hospitacją obejmuje się całą jednostkę lekcyjną lub jednostkę zajęć. Hospitujący nie może wprowadzać zmian dotyczących tematu lekcji lub innych zajęć i przyjętego przez nauczyciela toku postępowania.
Ewaluacja,
Ewaluacja to systematyczne badanie wartości albo cech konkretnego programu, planu, działania (eksperymentu) bądź obiektu (programu komputerowego, programu nauczania, lekarstwa, rozwiązania technicznego) z punktu widzenia przyjętych kryteriów, w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego zrozumienia.
Ewaluacja jest częścią procesu podejmowania decyzji. Obejmuje wydawanie opinii o wartości działania poprzez systematyczne, jawne zbieranie i analizowanie o nim informacji w odniesieniu do znanych celów, kryteriów i wartości.
Ewaluacja w oświacie - ocena przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do założonych celów, służącą doskonaleniu tych działań. Rozporządzenie MENiS w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego...
Monitorowanie
Monitorowanie (ang. monitoring) to zorganizowany sposób obserwacji, zwykle ciągły i długoterminowy.
14 072- szkoły podstawowe
7 334- gimnazja
4 900- licea ogólnokszt.
6 284- zawodowe i profilowane
Obecnie niemal wszystkie publiczne szkoły i placówki oświatowe są prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego: gminy, powiaty i województwa. Zadaniem własnym gminy jest zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli (w tym przedszkoli specjalnych), szkół podstawowych i gimnazjów (bez szkół podstawowych i gimnazjów
specjalnych). Zadaniem powiatu jest zakładanie i prowadzenie specjalnych szkół
podstawowych i gimnazjów oraz szkół ponad gimnazjalnych (trzyletnich liceów
ogólnokształcących, dwu- i trzyletnich zasadniczych szkół zawodowych, trzyletnich
liceów profilowanych, czteroletnich techników, dwuletnich uzupe_niaj_cych liceów
ogólnokszta_c_cych i trzyletnich techników uzupe_niaj_cych), szkó_ sportowych i
mistrzostwa sportowego, a tak_e m_odzie_owych o_rodków wychowawczych,
m_odzie_owych o_rodków socjoterapii, specjalnych o_rodków szkolnowychowawczych
oraz specjalnych o_rodków wychowawczych, placówek pracy
pozaszkolnej (pa_aców m_odzie_y, m_odzie_owych domów kultury itp.) i innych
placówek o_wiatowo-wychowawczych. Zadaniem w_asnym samorz_du województwa
jest zak_adanie i prowadzenie szkó_ i placówek o znaczeniu regionalnym.