FILOZOFIA - egzamin, Pedagogika EPiW, Filozofia


FILOZOFIA

PYTANIE 1. Rozwój i powstanie filozofii. Filozofia jako nauka.

FILOZOFIA = umiłowanie mądrości (z grec.)

FILEO + SOPHIA miłość, kochanie, lubię, miłuje + mądrość

Przedmiot filozofii FILOZOFIA to nauka o tym co dla ludzkości najważniejsze i najcenniejsze, czyli we wcześniejszych okresach: NORMY MORALNE, BÓG I DUSZA, PRZYRODA.

Przedmiotem filozofii był na początku ŚWIAT RZECZYWISTY, później zawężony do myśli ludzkich o świecie. Filozofia na początku nie była uznawana jako nauka. Myśliciele, którzy ją uprawiali przez podejście bardziej ogólne nie uznawali jej jako nauki. Filozofia była POEZJĄ, chęcią poznania, zaspakajaniem potrzeb. Nie rozróżniano nauki od filozofii. Każdy naukowiec był filozofem każdy filozof był naukowcem. Filozofia jest wiedzą o rzeczywistości.

„Mądrość jest rzeczą boską, a jedynie miłość jej jest dostępna dla ludzi” PITAGORAS

EPOKI FILOZOFII;

  1. Starożytna (V i IV w. p.n.e. - IV w n e)

  2. Średniowieczna (pocz. V w - XV w n e)

  3. Renesansu (XV - XVI w n e)

  4. Nowożytna (od XVI - XIX w n e)

  5. Współczesna (k. XIX - pocz. XXI w n e)

DZIAŁY FILOZOFII;

  1. ONTOLOGIA - teoria bytu (gr, on - byt) od starożytności do odrodzenia

  2. ETYKA

  3. ESTETYKA

  4. FILOZOFIA SPOŁECZNA to filozofia polityki

  5. HUMANIZM - ontologi filozofia człowieka

  6. TEORIA POZNANIA I METODOLOGIA

Te historyczne działy funkcjonują do dziś.

Podziały nurtów filozoficznych;

PYTANIE 2. Sokrates jako filozof i wykładowca.

SOKRATES 469-399 p.n.e.

Żył i nauczał w Atenach, przez Ateńczyków został skazany na śmierć. Żadnych pism po sobie nie zostawił, ale w dziejach filozofii odegrał rolę przełomową. Jego poglądy znamy z dzieł jego uczniów, przede wszystkim Platona. Dla potomnych stał się wzorcem etycznym filozofa, który żyjąc zgodnie z prawdą, gotów jest też za nią oddać życie. Ostatni dzień życia spędził wśród przyjaciół, dyskutując o nieśmiertelności duszy. Wyrok wykonano dając mu do wypicie cykutę.

Przyznanie się Sokratesa do niewiedzy - „Wiem, że nic nie wiem” - nie jest jedynie ironią (z której uczynił jedną ze swych metod dociekań) mającą wykorzystać pozorną mądrość jego oskarżycieli. W twierdzeniu tym bowiem zawarte jest już nowe rozumienie wiedzy jako wiedzy właśnie. Próbując odpowiedzieć na pytanie czym jest sama wiedza prowadził Sokrates niekończące się rozmowy z mieszkańcami Aten. ( w rozmowach tych ujawniając często niewiedzę najbardziej z nich szanowanych, co przyczyniło się do jego zaskarżenia, sądu i wyroku śmierci.). Wprawdzie nie znalazł odpowiedzi na to pytanie, ale stawiając je otworzył nowy obszar dociekań. SOKRATES z pewnością stał się wzorcem dla wszystkich tych, którzy pożądając mądrości, są jej miłośnikami - filozofami

W rozmowach Sokrates nie usiłował pouczać czy przekonywać swoich rozmówców, ale przez umiejętne stawianie pytań (co przekształcił w metodę) próbował pomóc im wydobyć podstawy życiowych przekonań i poglądów, wierząc iż człowiek wiedzę może odnaleźć tylko w sobie samym. Sokratesowi chodziło raczej o wiedzę etyczną. Pierwotne pytanie dotyczyło pochodzenia dzielności etycznych (cnót): czy są one wrodzone, czy też można się ich nauczyć. Sokrates nie udzielił na to pytanie ostatecznej odpowiedzi, ale stwierdził, że dzielności nie są bardziej wrodzone niż sama mądrość, gdyż są tylko jej przejawem. Stanowisko takie nazywane jest ETYCZNYM INTELEKTUALIZMEM.

Sokrates konsekwentnie próbował wskazać jak żyć cnotliwie. Przekonywał że każdy z nas szuka dla siebie dobra, ale możemy się mylić lub nie wiedzieć, czym ono jest. Ponieważ jednak szukamy tylko dobra, to kiedy je wreszcie nieomylnie poznamy, nie będziemy mogli czynić zła: wszelkie zło jest więc błędem, wiedza to cnota, zatem nikt świadomie nie popełnia zła. Przesłanki oraz rozwinięcia tego argumentu dostarczają materiału do dyskusji etycznych od chwili ich sformułowania po raz pierwszy w dialogach Platona.

Metoda sokratejska rozmowa między dwoma podmiotami jest drogą do wiedzy - wiedzę tworzy się w dialogu. Sokrates twierdził, że inne problemy obok autologicznych np. poznawcze są mniej ważne, Ważnty jest człowiek - Sokrates dał początek nurtowi humanistycznemu „nic co ludzkie nie jest mi obce”.

PYTANIE 3. Platon - ontologia, teoria poznania, filozofia człowieka.

Był uczniem Sokratesa(szkoły Sokratesa miały charakter sekty). Około 388 roku w Atenach Platon założył swoją szkołę nazwaną Akademią Platońską. To pierwszy model szkoły wyższej, Dzieła Platona mają głównie formę dialogów.

Wiedza jest ważna dla samej wiedzy. Człowiek docieka nie dla pożytku lecz po to by wiedzieć. Do dziś się mówi, że wiedza jest jedną z kultur duchowych (ma wartość samą w sobie). Plato miał ambicje polityczne. Uznająx sens nauki praktycznej sądził, że państwem winni rządzić ludzie mądrzy (arystokratyzm demokratyczny jest najlepsza formą władzy ale nie arystokraci społecznie a arystokraci „ducha”). Ten kto rządzi i urządza świat wg koncepcji musi mieć te koncepcje dojrzałe. Palton udał się do Seralu (władza jednoosobowa) by zająć się wychowaniem następcy tronu. Ten Niechciał się uczyć wię c go sprzedali do targu niewolników.

Natura pojęć jakimi się posługujemy;

Dwa typy idei:

- nabyte

- skonstruowane

Wiedza ma charakter;

-ogólna

- niezmienna (charakter absolutny)

Idea człowieka u Platona;

- dusza - wieczna

- ciało - czasowe

Człowiek powinien zachować równowagę cielesną i suchową ale to co tworzy człowieka to dusza

Rodzaje duszy;

- rozumna w głowie

- afektywna w sercu

- doznania instynktowne - poniżej pasa

Platon nie odrzucał uczuć od ludzi. Zakładał, że wstępem do miłości intelektualnej jest miłość cielesna, Nie dotyczyła głównie stosunków damsko-męskich lecz ,męsko-męskich. Rola kobiety ? zastanawiano się czy miłość między kobietą a męszczyzną może być prawdziwa.

Dusza - jako moc ożywiająca to, co żyje - utożsamiana była z oddechem, tchnieniem. Myśl grecka rozwinęła to pojęcie, wyodrębniając różne funkcje duszy i różne stopnie uduchowienia: żywotność, zmysłowość, umysłowość (właściwą jedynie człowiekowi). Platon mówiąc o duszy zwraca szczególną uwagę na zmysłowość i umysłowość, interesują go głównie zdolności poznawcze człowieka.

Chcąc wyjaśnić, skąd ludzie pogrążeni w świecie zmysłowym mogą mieć jakąkolwiek wiedzę o świecie idei, Platon przyjął koncepcję WIEDZY WRODZONEJ Wiedzę tę przynosi na świat nieśmiertelna, dusza, która podczas swej wędrówki jako czysty duch zdobywa ją w świecie idei. Ale ponieważ jest to wiedza czysto umysłowa, samo wcielenie się duszy powoduje że dusza zapomina o świecie idei; stąd potrzeba pewnych szczególnych zabiegów, żeby jej pomóc tę wiedzę sobie przypomnieć.

Platon zajmował się polityką ,praktycznie stworzył dzieło „Państwo” - polityka społeczna. W państwie rządzą 3 klasy;

  1. arystokraci (klasa społeczna+wiedza daje warunki do rządzenia)

  2. wojownicza (mieli strzec gr państwa i wykeżdżac na podboje)

  3. namiestników i chłopów (klasa pracująca)

POLIS - greckie miasto - państwo.

SPRAWIEDLIWOŚĆ - gł. Element doskonałości człowieka i wspólnoty politycznej należy umieć rozpoznać „co komu się należy”

Platon podkreśla, że sama jednostka stanowi pewną funkcję „całości”, jaką jest POLIS i powinna być tak ukształtowana, jak tego wymaga doskonałość tej całości.

Rola państwa czyli grupy która rządzi to;

- wychowanie nowej generacji

- rodzina

Prokreacja - warunki by mogły rodzic się zdrowe dzieci. Niepełnosprawne zrzucano ze skały.

Dzieła: „Fedon”, Państwo”

PYTANIE 4. Arystoteles - ontologia, teoria poznania, filozofia społeczna

Był jednym z najwszechstronniejszych mysslicieli greckich. Kształcił się początkowo w Akademii Platońskiej, własna filozofie tworzył w opozycji do Platona. Założył w Atenach szkołę zwaną liceum albo szkołę perypatyczną. Obszerny zbiór jego pism uporządkowali dopiero jego uczniowie. Był uczniem Aleksandra macedońskiego. Arystoteles zajmował się tworzeniem filozofii.

Źródłem filozofii jest zdziwienie wobec wspaniałości i wszechświata i podziw, jaki on budzi.

Napisał wiele dzieł „Polityka” (filozofia społeczna). Dokonał klasyfikacji nauk (zauważył, że z wszechwiedzy filozofii wyłaniają się inne nauki).

W teorii bytu Arystoteles przyjmował (inaczej niż Palton), że byt składa się z przyczyn ;

tj. materialna, formalna, sprawcza, celowa.

Jedność duszy z ciałem. Dusza jest połączona z ciałem połączona wyróżniał;

- duszą wertykalną (rośliny)

- zmysłową (zwierzęta)

- rozumną (człowiek)

Wszystko co żyje ma duszę, Arystoteles chciał „ożenić” empiryzm - kierunek poznania z racjonalizmem i to mu się udało. Zdaniem duszy jest poznanie zmysłowe i umysłowe. Dusza świecka. Dzisiejsze uczenie jest bliskie empiryzmowi.

EMPERIA - to co zmysłowe, dostępne zmysłom oraz oparta na tym znajomość, obeznanie z rzeczami, które nie jest jeszcze poznaniem prawdziwym - wiedzą, chociaż od niego wszelka wiedza się zaczyna.

TEORIA - miała znaczenie sakralne, oznaczała oznaczanie czci Bogu oraz adoracje. Arystoteles teorie nazywał najwyższy rodzaj poznania. Wiedza teoretyczna jest wiedzą teoretyczną.

Przez filozofię rozumiał wiedzę teoretyczną. Każda z nauk teoretycznych, „czystych” rozważa „to, co jest” w obrębie swej dziedziny. Jednak żadna z nich nie rozpatruje samego „tego, co jest' - samego bytu. Właśnie badanie powszechnych własności „tego, co jest” , ma być zadaniem filozofii pierwszej (teologii, filozofii poszukiwanej)

Arystoteles wyróżnia 4 przyczyny powstawania wszystkiego;

Działalność człowieka jako istoty rozumnej polega na tym, że dzieki teorii dający wgląd w ogólny porządek rzeczy, odnajduje on właściwą miarę dla swojego postępowania, co pozwala mu samodzielnie kształtować własne życie. Etyka Arystotelesa ma charakter INDYWIDUALISTYCZNY.

Arystoteles odnosi sprawiedliwość do prawa i jego przestrzegania, wprowadzając do tej cnoty element równości. SPRAWIEDLIWOŚĆ staje się u niego spoiwem wiążącym ludzi we wspólnotę, która przez nią nabiera charakteru politycznego.

Utrzymanie politycznego charakteru wspólnoty wymaga od obywateli traktowania jej jako obszaru komunikacji, przybierającego w demokracji formę mówienia, słuchania.

To dzięki mowie LOGOS, zdolności do wydawania sądu, orzekania, ludzkie stają zdolne do życia, we wspólnocie mającej dobro wspólne. W tym ogólnym sensie sprawiedliwości tożsama jest z cnotą.

Dwa znaczenia sprawiedliwości;

POLITYKA - Arystoteles podejmując rozważania nad idealnym ustrojem w sposób systematyczny ujął także całość greckich doświadczeń politycznych. Rozpatrując genezę społeczności politycznej, formy ustrojów politycznych i ich przemiany. Tym samym wyodrębnił ten obszar problemowy i utorował drogę w rozumieniu polityki jako wiedzy o bycie politycznym.

PRZEKONANIE - metoda, której celem jest zmiana poglądów lub nastawienia słuchacza. Dla Arystotelesa RETORYKA stanowiła przede wszystkim sztukę rozumowego przekonywania.

W starożyt. Retoryka łączyła wiedzę naukową,, z której osiągnięć czerpała, z przestrzenią publiczną, w której je stosowała.

A. opracował system logiki, który stanowił podstawę studiów logicznych aż do 19 wieku.

SYLOGIZM - wypowiedź, w której się coś założy coś innego niż się założyło, musi wynikać dlatego, że się założyło. Najczęstsza forma sylogizmu składa się z 3 stwierdzeń, z których 2 są przesłankami a 1 wnioskiem argumentu np.; wszyscy ludzie są śmiertelni, Sokrates jest człowiekiem, Sokrates jest śmiertelny.

Arystoteles uważał istotę ludzką za 1 byt będący częścią natury. PSYCHE czyli dusza jest wg niego siła ożywiającą ciało, określał ją jako „formę ciała” i „pierwszy akt ciała naturalnego, które posiada w możności życie”. Dusza jest sprawczą, formalną i celową przyczyną ciała i ginie po jego śmierci.

Myśli należy traktować jako coś, co narzuca formę rozumowi.

Arystoteles wyróżniał rozum czynny i bierny - przyjmuje myśli.

PYTANIE 5.Demokryt i jego kontuatorzy - ontologia i etyka.

Demokryt jest starszy od Arystotelesa, ale wypływał z Platona dlatego przedstawiony na jego tle.

Demokryt z Abdery ( ur. 460 - 350) - myśliciel i podróżnik (czerpał idee z doświadczeń podrózy). Podróżował po Egiptu, Babilonu, Persji i Aten, Prace Demokryta, które dotyczyły wielu różnych dziedzin (fizyki, astronomii, medycyny, chemii, gramatyki, techniki, logiki, strategii, muzyki itd.) jego dzieła spłonęły a o jego twórczości wiemy od innych filozofów. Demokryt dużo pisał. Powiedział on: Istnieją jedynie atomy i pusta przestrzeń; cała reszta to tylko poglądy. Demokryt był zwolennikiem i twórcą filozofii materialistycznej.

Poglądy Demokryta;

1. tworzył i rozwijał atomistyczną teorię bytu - ontologia monizm materialistyczny

Powoływał się na Lenkiposa. Byt istnieje jak i nieistnieje. Próżnia istnieje równie dobrze jak byt.

Tworzył i rozwijał atomistyczną teorię materii Leucypa, tworząc pierwszy dojrzały system filozofii materialistycznej. Szerzył tezę o nieciągłości materii (istnieją tylko atomy i próżnia). Byt istnieje jak i nie byt.Próżnia istnieje jak i byt. To co istnieje jest popretykowane próżnią dlatego, że byt jest z atomów a one są w ciągłym ruchu. Różnią się tylko kształtem, położeniem i układem, Demokryt wyjaśniał zjawiska przyczynami (materialnymi, mechanicznymi). Wszechświat jest nieskończony i jest w ciagłym ruchu.

Wszystkie rzeczy to skupiska atomów. Zmiany rzeczy to zewnętrzne przejawy ruchu atomów. Ruch atomów nie wynika z wewnętrznej energii atomu, bo atomy są we wnętrzu niezmienne. Poruszają się one na skutek uderzenia 1 atomu w drugi atom i jest to ruch mechaniczny.

Filozofia Demokryta to materializm i mechanizm.

2. racjonalizm - źródłem poznania obiektywnego jest rozum

Demokryt konsekwentnie wyjaśniał jako proces materialny także poznawczą (psychiczną) aktywność człowieka. Postrzeganie zmysłowe zachodzi dzięki odrywaniu się od rzeczy cząstek będących ich podobiznami (eidola), które poprzez narządy zmysłów wnikają do duszy.

Są dwa rodzaje poznania;

1) trafne (rozumne)

2) nietrafne (zmysłowe)

Tu Demokryt podzielił filozofie na empiryków i racjonalistów. Trzeb uruchomić myślenie a potem odkrywać prawdy.

Wspólnym celem wszystkich ludzi jest dobro i wiedza zaś przyjemność jest inna dla każdego. Największą przyjemność daje wiedza. Szczęście uzyskujemy dzieki harmonii z innymi jednostkami. Tym celom służy także rozwój kultury, państwa, religii, nauki i filozofii.

Demokryt a zanim Epikur byli zwolennikami rozwoju społecznego poprzez rozwój kultury.

3. Aksjologia

Uczniem Demokryta był Epikur. Jego dzieła spłonęły. Zajmował się filozofią człowieka i moralną (etyką) , znany pod epikureizmem (przeciwstawny jest stoicyzm).

Epikur, stoicy, sceptycy - hellenistyczna filozofia życia.

EPIKUR (341-270 p.n.e.) - filozofia ogrodów.

-Założył swą szkołę w Atenach w roku 306 p.n.e. przetrwała ona do IV w. N.e.

Epikur utożsamiał dobro etyczne z przyjemnością (gr.hedone), stał się prekursorem etyki hedonistycznej.

Niewiedza to źródło ludzkich lęków i obaw, wśród których najbardziej dokuczliwa wg Epikura jest obawa przed cierpieniem, niemożnością osiągania szczęścia, bogami, śmiercią

Lekarstwo „BÓG NIE WZBURZA STRACHU, ŚMIERĆ JEST BEZBOLESNA, TO CO DOBRE MOŻNA ŁATWO ZDOBYĆ, A TO CO ZŁE MOŻNA ŁATWO ZNIEŚĆ”

Aby zapewnić wolność ludzkim działaniom Epikur w swej filozofii przyrody odszedł od zasad powszechnej konieczności, jaka rządziła u Demokryta ruchem atomów. W spadaniu atomów jak twierdził - następują nieznaczne odchylenia (gr.parenklisis), są one nie do przewidzenia, przypadkowe, stąd także nie do przewidzenia są ich następstwa.

Epikur jest jednym z najważniejszych filozofów tzw. drugiej fazy greckiej filozofii klasycznej, w której dominowały zagadnienia filozofii życia. Na temat życia Epikura nie wiadomo zbyt wiele, gdyż nie zachowały się do dzisiaj żadne jego oryginalne dzieła. Głównym źródłem wiedzy o Epikurze i jego systemie są prace rzymskiego filozofa i poety Lukrecjusza.

W czasie studiów w Atenach szczególnie zainteresował go system atomistyczny Demokryta i hedonizm Arystypa, który poznał poprzez ich uczniów odwiedzających Akademię.

Podróżował po różnych koloniach ateńskich, w dwóch z nich Mytilene i Lampsacus założył szkoły filozoficzne. Ok. 306 r. p.n.e. był już na tyle zamożny, że stać go było na kupno dużego domu z ogrodem w Atenach, w którym założył swoją własną szkołę filozoficzną zwaną często "Ogrodem" "Ogród" skupił wokół siebie grupę podobnie myślących filozofów, którzy zapoczątkowali epikureizm, system filozoficzny, który konkurował ze stoicyzmem aż do czasów rozwoju chrześcijaństwa.

Koncepcja Epikura była koncepcją hedonistyczną (Hadyno - przyjemność), szczęście polega na doznaniu przyjemności, nieszczęście jest udziałem cierpienia.

Różnica w rozumienia szczęście między ;

- Stoicy - hołdowali zasadzie skupienia nad wartościami duchowymi

- Epikur - najwięcej przyjemności ma ten kto ma najmniej potrzeb, Najlepiej umiarkowane, nie nadużywać jeżeli człowiek ma niewiele potrzeb wówczas łatwiej je zaspokoić. Szczęśliwe jest życie zgodne z naturą wolne od lęków przed bogami i śmiercią tj. harmonijne- koncepcja filozoficzna zakładają zgodę z naturą, Życie człowieka nie jest zależne odbogów lecz od losu. Nie należy bać się śmierci, bo ze śmiercią tak naprawdę się nie spotkamy, jest to jedynie zmiana struktur (atomów

EPIKUREIZM

Epikur - powiada „przyjemność niejedno ma imię - jest przyjemność pozytywna i negatywna”.

Przyjemność pozytywna polega na zaspakajaniu potrzeb i pragnień, trzeba mieć potrzeby i szukać ich zaspokojenia. Zdaniem Epikura najlepsza jest przyjemność negatywna polegająca na braku cierpienia fizycznego i duchowego. Stan dobrego samopoczucia wywołany przez sam fakt życia jest wystarczający żeby być szczęśliwym. Ten rodzaj przyjemności nie wymaga żadnych zabiegów, żadnej walki ze światem. Środkami do osiągnięcia przyjemności mogą być moralność i rozum. Nie można być szczęśliwym jeżeli prowadzi się życie łajdackie, wtedy łatwo o wrogów i kłopoty. Rozum zaś jest potrzebny, by wybierać między przyjemnościami, aby analizować skutki przyjemności. Rozum ma także zdaniem Epikura, rozpraszać następujące lęki:

  1. lęk przed niemożnością osiągnięcia szczęścia

  2. lęk przed cierpieniem

  3. lęk przed śmiercią

  4. lęk przed Bogami

Lęki odbierają spokój ducha i są przyczyną nieszczęść. Epikur w odpowiedzi na te 4 lęki proponuje nam tzw. Czwórmian leczniczy:

  1. Szczęście jest w zasięgu twojej ręki, nie to szczęście pozytywne, ale na pewno szczęście negatywne. Jeśli sam to szczęście odpychasz, goniąc za różnymi potrzebami i urojeniami to twoja sprawa. Szczęście jest w zasięgu ręki, trzeba nauczyć się je utrzymywać.

  2. Nie tyle cierpienie jest straszne, ile lęk przed nim. Cierpienie bowiem jeżeli jest długotrwałe to nie jest intensywne i da się znieść. Jak jest intensywne to długo nie trwa.

  3. Ze śmiercią się nigdy nie stykamy - bo kiedy śmierć jest to nas nie ma a gdy my jesteśmy, nie ma śmierci. Śmierć to brak wszelkich doświadczeń i odczuć, a tam gdzie niczego nie odczuwamy zmysłami nie ma ani dobra ani zła, a śmierć jest końcem wszelkiego odczuwania - nie ma więc czego się obawiać.

  4. Lęk przed bogami jest także nierozsądny, ponieważ bogowie wprawdzie są (zdaniem Epikura), ale nie mieszają się w sprawy ludzkie, czyli nie sprawują opatrzności nad światem i naszym losem, nie ma się więc co bogów obawiać.

Epikur był materialistą, naczelną wartością jest przyjemność i to przyjemność negatywna, ta o którą nie trzeba w ogóle zabiegać. Środkami tej przyjemności jest moralne życie i rozum, który przede wszystkim ma rozpraszać owe 4 lęki.

STOICYZM

Twórcą szkoły stoickiej był Zenon z Kition, który ok. roku 300 p.n.e. nauczał w Atenach w portyku zwanym „stoa poikile” - stąd wzięła się nazwa: stoicy.

Wybitnymi stoikami w Rzymie byli m.i.: Seneka, Epiktet, Marek Aureliusz.

Stoicy wprowadzili podział filozofii na: fizykę (teorię natury), logikę (nauka o rozumie i myśleniu) oraz etykę.

Wiedza teoretyczna potrzebna jest po to, by żyć mądrze, żyć zgodnie z rozumem i naturą. Ideałem etycznym stoików jest mędrzec, któremu zrozumienie zmienności świata, własnego losu pozwala zachować wewnętrzny spokój - ataraksję - STOICKI SPOKÓJ.

Fatum - orzekać, wyrokować, przepowiadać.

Stoicy proponują jak gdyby trzy wielkie strategie osiągania dobra moralnego (doskonałości moralnej).

  1. Odciąć się od świata lub zneutralizować świat - świat jest zawsze dla nas ze znakiem plus. Stoikom chodzi, by sprowadzić ten plus do zera. Świat jest za duży, by go opanować, życie ludzkie jest za krótkie, by cokolwiek utrzymać a poza tym nikt na tamtą stronę i tak nic nie przeniesie. Świat jest potrzebny by przeżyć. Najwyższym dobrem jest wew. Doskonałość człowieka. Należy zneutralizować nasze przywiązanie do świata, przeciąć tę pępowinę emocjonalną. Stoik to ktoś taki, kto jest nieczuły na dobra tego świata.

  2. Uderzyć w afekty (choroby duszy): pożądanie, zawiść, smutek, strach. Wszystkie te afekty wymagają całkowitego wypełnienia. Nie ma moralności i dobra moralnego bez wytępienia afektów i osiągnięcia stanu apatii (beznamiętności).

  3. Wyrównać nasze emocje w stosunku do ludzi - kochać swoich bliźnich i siebie samego. Stoicy twierdzą: wszyscy jesteśmy ludźmi i do wszystkich należy odnosić się jednakowo.

SCEPTYCY

Argumenty ich można podzielić na trzy:

  1. Nie ma prawdy - prawda jest nieosiągalna, bo zmysły łudzą, a rozum jest nieskuteczny.

  2. Gdyby nawet prawda była osiągalna, to nie widzielibyśmy czy ją osiągnęliśmy, ponieważ nie istnieje kryterium prawdy. Nie sposób odróżnić prawdy od fałszu.

  3. Nie ma dowodu, nie można niczego dowieść.

PYTANIE 6. Aureliusz Augustyn (354 - 430) - Św. Augustyn.

Zajął się człowiekiem, relacje między człowiekiem a Bogiem, etykę.

Syn urzędnika Rzymskie w Afryce.

Początkowo należał do nurtu marucheizmu. Kierunek ten zakładał, że isnieje wieczna walka między dobrem a złem. Dlaczego wieczna - bo siły dobra i zła są równe. Człowiek jest istotą rozdartą między dobrem a złem.

Chrzest 387 r. wstąpił na drogę kapłańską 391, tytuł biskupa 396 r. Zaistniał jako jeden z filarów teologii. Pisął liczne dzieła w postaci dialogu.

Dzieła; Solktognia, Rozmyślania, O niej nieśmiertelności duszy.

Augustyn zajmował się wieloma zagadnieniami.

Teoria poznania;

  1. jego teza to; „wejdź sam w siebie tak mieszka prawda”

  2. teza - wiedza jest gwarantem wiary ale wiara jest gwarantem wiedzy (gł. Przedmiotem poznania jest Bóg).

  3. Rolą objawienia jest umożliwienie faktycznego poznania. Teologia jest dyscypliną umożliwiającą rozwój filozofii.

  4. Sceptycyzm dedodogiczny - trzeba wątpić by odróżnić to co jest prawdziwe od tego co nie prawdziwe.

Relacje między ciałem a duszą.

Dualizm - człowiek składa się z duszy i ciała jako dwóch samoistnych substancji.

Człowiek żyje jednocześnie w ;

Człowiek jest członkiem zgromadzenie czekającego na zbawienie, człowiek żyje żyje w społeczeństwie. Duchowym życiem i ziemskim życiem człowieka ma się zając kościół jako instytucja.

Dalczego Bóg pozwolił by zło było - człowiek jest słabowity. Bóg dopuścił istnienie małego zła bu można było je rozróżnić dobro i zło, aby mógł szukać dobra. Ale liczy się droga, chęć, wysiłek zdobycia dobra.

Pochodzenie zła jest pochodzeniem ludzkim, pochodzenie dobra jest pochodzeniem Boskim. Zło istnieje jako brak dobra. Istota dobra polega na osiąganiu Boga bo On jest prawdą, Ciało jest głównym siedliskiem zła.

Dusza jest samoistną substancją zamieszkującą tylko chwilowo nasze ciało. Ciało jest niczym w porównaniu z duszą. Dusza jest wszystkim. Człowiek to dusza z dodatkiem ciała. Dusza otrzymała od Boga cząstkę wiedzy, Bóg podzielił się z nami i z duszą ludzką cząstką swojej wiedzy. Część z tych idei przystępną dla nas wlał w każdą duszę. To jest właśnie treść TEORII ILUMINACJI. Bóg nas oświecił w ten sposób.

Dusza łączy człowieka z Bogiem.

Tylko jako dusza człowiek jest osobą - tym który myśli, pamięta, chce.

Dusza nie jest więc tylko tym , co tkwi w człowieku, ale jest przede wszystkim obszarem jego świadomych przeżyć, które dają się badać jedynie od wewnątrz.

Myśl Augustyna jest świadectwem kolejnego (po Platonie i Sokratesie) kroku w zwracaniu się człowieka ku sobie, ku swojemu wnętrzu. Podobnie jak tamci myśliciele, odrzucił poznanie zmysłowe, jako niepewne, ale pewności nie wiązał z jakimś przedmiotem poznania., lecz z samym poznaniem: nie sposób wątpić we własne przeżycia

„CZŁOWIEK JEST ROZUMNĄ DUSZĄ, KTÓRA KORZYSTA ZE ŚMIERTELNEGO I NIEMATERIALNEGO CIAŁA”

PYTANIE 7. Tomasz z Akwinu - człowiek o obiektywnym świecie hierarchii i obowiązków.

Augustyn i Tomasz dwa filary chrześcijaństwa (katolicyzmu). Kluczową rolę zajmuje Św. Tomasz, jego filozofia traktowana jest jako fundament współczesnego kościoła katolickiego.

Św. Tomasz z Akwinu (1225 - 1274) Szczyt scholastyki (fil. Szkolnej) przypada na wiek XIII. Św. Tomasz, najwybitniejszy filozof tego okresu, oparł swą filozofię na filozofii Arystotelesa.

Nawiązując do filozofii Arystotelesa, stworzył wszechstronny system, który uznany został za teoretyczną podstawę nauki Kościoła rzymskokatolickiego. Zmarł na apopleksję.

Doktor kościoła - wychowanek benedyktynów na Monte Casino, studiował w Neapolu, Rzymie, Kolonii. Był niejako filozofem na zamówienie. Kościół istniał jako potęga.

Tomasz otrzymał zamówienia od papieża ówczesnego by wyjaśnił 2 filozofie o tradycje Arystotelesa i kanony filozofii kościoła. Polegało to na wyjaśnieniu terminów.

Poglądy filozoficzne

System filozoficzny Tomasza można najkrócej scharakteryzować jako konsekwentne przystosowanie klasycznych poglądów Arystotelesa do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej. Tym sposobem zostały wprowadzone do katolicyzmu pojęcia aktu i potencji, formy i materii, zasadę przyczynowego powiązania zdarzeń, rozumienie poznania jako procesu receptywnego, oraz pojęcie dowodu. Według św. Tomasza nie jest bezpośrednio znany umysłowi ludzkiemu ani Bóg, ani dusza, ani żadne prawdy ogólne. Człowiek rodzi się bez żadnej wiedzy i zdobywa ją dopiero w czasie życia.

Za istnieniem Boga przemawia pięć argumentów, niesłusznie nazywanych dowodami.

Tomiści podkreślają zasługi Tomasza w kwestii poglądów na temat Boga. Arystoteles Boga określał jako byt najwyższy, Tomasz zaś nie stawiał go w hierarchii bytów, lecz definiował jako czyste istnienie, czyli Bóg jako podstawa każdego bytu, a nie jako jeden z bytów o najwyższych przymiotach.

W dziedzinie filozofii państwa głosił, że na czele państwa jest władza świecka i duchowna, twierdził też, iż istnieje ustrój republiki i monarchii. Najlepsza jest monarchia, bo to ona troszczy się o lud, zaś król musi przestrzegać prawa bożego i natury. Za tyrana uznawał tego, co nielegalnie zdobył władzę, przez uzurpację, symonię (kupienie urzędu).

W filozofii prawa głosił, że prawo jest rozporządzeniem rozumu. A to, które jest z nim niezgodne, nie jest prawem. Prawo musi mieć cel - dobro powszechne, a dodatkowo celem jest szczęście. Prawo ustanawiają legalnie panujący. Musi ono być promulgowane przez panującego (ogłoszone). Uważał, że istnieją dwa rodzaje prawa: pozytywne narodów i cywilne dla państw. Są to prawa pisane i umowne. Jest jeszcze trzecie prawo: pochodne. Boskie prawo pozytywne podzielił na: niedoskonałe (to w Starym Testamencie) i doskonałe (w NT).

Nauka Tomasza o transcendentaliach

Transcendentalia (z łac. transcendentare - "przekaraczać") to właściwości przysługujące każdemu bytowi, co mogę orzec o każdym bycie"

Byt swięty sam w sobie

1) byt - wszystko, co jest - istnieje (wywodzi się z aktu istnienia)

2) rzecz - wszystko jest rzeczą, ponieważ ma jakąś treść

3) jedność - byt o tyle jest bytem, o ile jest jednością [platonizm] Byt w relacji do innych

4) odrębność - byt o tyle jest bytem, o ile jest odrębny

5) dobro - ze względu na relację do woli, o każdym bycie możemy powiedzieć "dobro"; każdy byt może być dobry, bo jeśli coś istnieje, oznacza to, że Bóg tego chce

6) prawda - każdy byt jest dorzeczny - nadaję się do poznania intelektualnego

7) piękno - piękne jest to, co jest ujrzane

W 1319 Kościół rzymskokatolicki rozpoczął wstępne postępowanie w sprawie kanonizacji Tomasza z Akwinu. Kanonizowany 18 lipca 1323 przez papieża Jana XXII w Awinionie. Na soborze trydenckim tylko dwie księgi umieszczono na ołtarzu - Biblię i Summę Teologii Tomasza z Akwinu.


Atrybuty: Dominikański habit. Słońce na piersiach, mitra u nóg. Kielich i hostia oraz książka i gołąb.

Dzieła

2 aspekty bytu: ISTOTĘ i ISTNIENIE.

Wszelki realny byt, tzn. każda substancja, składa się z istoty i z istnienia. Jedynie Bóg jest bytem niezłożonym - w nim istota jest równa istnieniu, jego istotą jest istnienie.

Dowody na istnienie przyczyny sprawczej:

  1. Zmiany zachodzące w świecie. Wszystko co się porusza, jest wprawiane w nich przez coś innego, przez nieruchomą przyczynę.

  2. Rozpatruje konkretne przyczyny zmian, wychodząc że musi istnieć pierwsza przyczyna, która jest Bogiem, gdyż żadna inna przyczyna nie mogłaby być przyczyną dla samej siebie.

  3. Wskazuje na fakt, że niektóre byty powstają i giną, co świadczy o tym, że nie są one konieczne, lecz przypadkowe, i wb tego należy założyć istnienie bytu koniecznego jako źródła istnienia bytów przypadkowych.

  4. Niektóre rzeczy uznajemy za lepsze od innych i twierdzi że istnieje różnych stopni doskonałości implikuje istnienie najwyższego, najprawdziwszego, najwyższego bytu, który stanowi przyczynę wszystkich bytów względnie doskonałych i sam jest czystą doskonałością.

  5. Z faktu, że ciała organiczne wydają się dążyć ku jakiemuś celowi będącemu dobrem, wnosi że musi istnieć byt rozumny, dzięki któremu całość rzeczy ma swój styl.

Miejsce istot ludzkich jest między BOGIEM i ANIOŁAMI. Z jednej strony a światem zwierzęcym z drugiej.

Ludzką osobę stanowi ciało i dusza.

Moralne życie człowieka polega na poszukiwaniu wiedzy o Bogu - wolny wybór.

Hierarchia bytów;

Wszystko co isnieje to sposoby isnienia;

Ta hierarchia oparta jest o wagę duchowości w bycie. Bóg duchem przyczyną samą w sobie.

Struktura człowieka - typowa dla chrześcijaństwa;