ĆW 6 - STRELAU, Onedrive całość, Rok I, II sem, Psychologia emocji i motywacji, Streszczenia


Strelau, Doliński - 7.4. Współdeterminowanie zachowania przez emocje i poznanie. T. 1, 517-587

7.4. Emocje, poznanie i zachowanie to zjawiska psychologiczne, które wzajemnie na siebie wpływają.

7.4.1. Dylematy:

7.4.1.1.

Koncepcja Lazarusa (1991)

Różne oceny sytuacji wiążą się z doświadczaniem odmiennych emocji.

Związek między różnymi specyficznymi ocenami sytuacji a odmiennymi emocjami przeżywanymi w takich warunkach

Krytyka teorii mówiącej o pierwotności poznania wobec afektu - Brian Parkinson

Argumenty dodatkowe do krytyki:

  1. Izard (1993) - skłanianie osób badanych do mówienia o emocjach powoduje, że zarówno dokonywanie oceny jak i doświadczanie emocji ma charakter werbalny. Werbalizowanie emocji bez jej rzeczywistego doświadczania jest sztuczne.

  2. Zajonc ( 1984) - ocenianie to proces racjonalny, „zimny”. „Emocje” są „gorące” - mogą się pojawić wbrew naszej chęci, niezależnie od niej, są często nieoczekiwane. Zatem jak „zimne” procesy poznawcze mogą wpływać na „gorące” procesy emocjonalne.

7.4.1.2. Niezależność poznania i emocji

Początek lat 70 XX w. - Izard zakwestionował tezę o pierwotności poznania względem emocji (organizmy, aby przeżyć muszą dysponować bardzo szybko działającym aparatem emocjonalnym, natychmiast uruchamiającym odpowiednie programy działania. Ludzi, którzy traciliby czas na generację przez mech. poznawcze odpowiedniej emocji, byliby eliminowani przez drapieżniki. Jeśli więc istniejemy = emocje mogą się pojawić niezależnie od poznania.

Inne dowody niezależności afektu od poznania:

7.4.1.3. Robert Zajonc - rozwinął myśl Izarda, sugerując że emocja wyprzedza poznanie zarówno w sensie filogenetycznym, jak i ontogenetycznym. Niektóre doznania afektywne są tez charakterystyczne dla innych gatunków. Silnych emocji nie możemy zablokować ani w rozumieniu ich odczuwania, ani ich skutków dla ekspresji. Czasem nie potrafimy też powstrzymać uruchamianych przez emocje zachowań. Z procesami poznawczymi jest inaczej. Niektóre stany emocjonalne mogą być też całkowicie pozbawione treści poznawczych.

Zajonc odrzuca tezę Lazarusa, że poznanie poprzedza emocję.

Przeciwnie - w wielu wypadkach to emocja poprzedza poznanie. (np. widzimy skądś znaną nam osobę, nie możemy sobie przypomnieć kto to, ale wiemy czy ją „lubimy” czy nie).

Cechy afektywne bodźców mogą być przetwarzane szybciej i łatwiej niż cechy obiektywne, nienaznaczone afektem.

Badania Murphy i Zajonc, 1994 - seria eksperymentów, w których wykorzystano procedurę torowania. Badani mieli za dokonać wielokrotnej oceny osobistych preferencji chińskich ideogramów. Uprzednio pokazywano im bodźce afektywne (twarze) i nieafektywne (wielokąty). \

- twarz wyrażająca emocję pozytywną wyświetlana przez 4 milisekundy - wyższa ocena ideogramów

- twarz wyrażająca emocję negatywną wyświetlana przez 4 milisekundy - niższa ocena ideogramów

- wielokąty - brak wpływu

- twarz wyrażająca emocję pozytywną wyświetlana przez 1 sekundę - brak wpływu

- twarz wyrażająca emocję negatywną wyświetlana przez 1 sekundę- brak wpływu

Reakcje emocjonalne mogą występować przy minimalnej stymulacji.

Badania te zainspirowały sporą grupę polskich ekspertów.

Badania nad mikroekspresjami:

Za prymatem afektu przemawiają także rezultaty nowszych badań neuroanatomicznych.

7.4.1.4. Spór Lazarusa i Zajonca ma w dużej mierze charakter definicyjny - co się rozumie pod pojęciem poznania i emocji.

Lazarus - ocena ma charakter czysto poznawczy (choć nie zawsze świadomy). Parrot i Sabini (1989) - nie ma podstaw, by tak sądzić. Ocena niemal zawsze nasycona jest elementami ewaluatywnymi.

Zajonc - można mieć wątpliwości, czy jego hipoteza, zakładająca wtórność poznania, odnosi się do złożonych emocji, czy też jedynie do prostych stanów afektywnych. W wypadku bardziej zróżnicowanych emocji konieczne może być pojawienie się jakichś elementów oceny poznawczej.

Wyłączając emocje, które nie mają swojego przedmiotu - jakieś mechanizmy oceny poznawczej muszą być obecne. Np. królik uciekając przed wężem, musi rozważyć, czy wąż jest jadowity czy nie.

Dziś polemika pierwszeństwa emocji i poznania dotyczy raczej istoty współzależności pomiędzy nimi.

7.4.2. Wpływ emocji na przebieg wybranych procesów poznawczych.

7.4.2.1. Alice Isen - większość ludzi zdaje sobie sprawę z tego, że emocje mogą wpływać na formułowane przez nich sądy, dokonywane wybory i podejmowane decyzje. Jednak nie tylko stany silnego wzburzenia emocj. mogą powodować taki efekt, ale też stany emocj. o niewielkim nasileniu.

Badania nad podejmowaniem decyzji (Isen, Patrick, Geva):

Nastrój a radzenie innym ludziom - badania Magnan i Hinsz

Nastrój a zachowania altruistyczne (Isen, Levin)

MODEL BOWERA (1981) - model teoretyczny opisujący wpływ emocji na procesy poznawcze

7.4.2.2. Znak emocji a głębokość przetwarzania

Można założyć, że pozytywny nastrój zaburza systematyczne przetwarzanie (wszystko jest okej, - nie trzeba się zbytnio angażować w przetwarzanie informacji.)

Nastrój negatywny (coś jest nie tak)- wymaga interwencji, wnikliwego przetwarzania.

Bless i Fiedler - procesy przetwarzania informacji pozostające pod wpływem czynników afektywnych można lepiej zrozumieć odwołując się do Piagetowskich pojęć asymilacji i akomodacji.

Większość procesów umysłowych wymaga łącznego wykorzystywania asymilacji i akomodacji, ale jedno z tych może też mieć charakter dominujący.

Badania Worth i Mackie (1987)

MODEL DWUTOROWOŚCI PERSWAZJI PETTY'EGO I CACIOPPO (1986)

Choć zwykle u ludzi znajdujących się w pozytywnym nastroju rosła skłonność do posługiwania się uproszczonym obrazem innych grup społecznych, to czasem było wręcz odwrotnie.

Pozytywne stany emocjonalne sprzyjają zauważaniu tego, co jest wspólne dla dwóch różnych grup społecznych.

W rzeczywistości pozytywny stan nastroju może umożliwiać zarówno przetwarzanie uproszczone jak i systematyczne, co czyni człowieka znacznie bardziej elastycznym i optymalizuje jego funkcjonowanie (Isen).

Związane z pozytywnym afektem stężenie dopaminy pobudza m.in. poszerzenie zakresu uwagi, pamięć operacyjną, czy też konsolidację śladu pamięciowego.

7.4.2.3. Pamięć tunelowa - zjawisko zapamiętywania jedynie pewnego aspektu sytuacji i całkowitej niepamięci innych parametrów zdarzenia (zazwyczaj - w warunkach przeżywania silnych emocji). Pamięć tunelowa dotyczy tego, co podmiot w danym momencie pamięta ze zdarzenia, a nie tego co widział, czy też tego, co jest obiektywnie zapisane w jego strukturach pamieciowych.

Zjawisko to wiązano z hipotezą Esterbrooka

HIPOTEZA ESTERBROOKA - pobudzenie fizjologiczne prowadzi do zwężenia pola uwagi, co skutkuje dobrym pamiętaniem tego, co jest w centrum pola widzenia, ale słabym tego, co jest na peryferiach.

Emocja strachu prowadzi do tych samych efektów, a hipotezę E. można zgeneralizować na mechanizmy pamięciowe.

Safer i in. - stykając się z traumatycznym zdarzeniem, podmiot bezwiednie i automatycznie koncentruje swą uwagę na krytycznych szczegółach tego zdarzenia, a w rezultacie nie obejmuje uwagą elementów niemających takiego charakteru.

Pamięć tunelowa = zwężenie pola uwagi + bardzo intensywne przetwarzanie informacji krytycznych (jak. np wygląd pistoletu)

Badania Safera - osoby oglądające traumatyczną scenę częściej twierdziły, że widziały obraz w większym zbliżeniu niż to było rzeczywiście, a niemal wszyscy badani, którzy widzieli scenę neutralną uważali, e pokazano im ją w większym oddaleniu.

7.4.3. Model infuzji afektu.

Joseph Forgas - różnorodność strategii przetwarzania informacji przez ludzi, wyznaczana ich potrzebami i okolicznościami zewnętrznymi, stanowi klucz do zrozumienia, dlaczego czasem obserwuje się efekt zgodności z nastrojem, a czasem nie.

Model ten zakłada też, że nastrój może wywoływać zarówno:

INFUZJA AFEKTU - proces, w którym informacja niosąca ładunek emocjonalny wywiera wpływ na procesy poznawcze oraz oceniające i zostaje przez nie wchłonięta, ingerując w przemyślenia danej osoby i modyfikując ich wynik końcowy.

Tak rozumiana infuzja jest najbardziej prawdop. w warunkach:

- sprzyjających szczegółowemu, uważnemu przetwarzaniu informacji

- uproszczonego przetwarzania heurystycznego

Infuzja słaba następuje:

- w warunkach sprzyjających bezpośredniemu wyszukiwaniu istniejących informacji, bez dodatkowej obróbki, czy przetwarzania

- w warunkach przetwarzania ukierunkowanego na cel

Infuzja jest tym silniejsza, im bardziej szczegółowy i analityczny jest tryb przetwarzania informacji.

Cztery odrębne strategie przetwarzania wg Forgasa:

0x01 graphic

1. STRATEGIA BEZPOŚREDNIEGO DOSTĘPU - najprostszy sposób dokonywania oceny/decyzji. Bezpośrednie wyszukanie juz istniejącej odpowiedzi. Np. użycie swojej ugruntowanej opinii nt jakiejś partii politycznej. Niemożliwa jest infuzja afektu, nie ma tu okazji do torowania afektywnego

2. STRATEGIA PRZETWARZANIA ZMOTYWOWANEGO - używana gł wtedy, gdy podmiot ma silną motywację do uzyskania określonego stanu. Np. - obrona poczucia własnej wartości. Motywacja podmiotu jest dobrze określona = infuzja afektu mało prawdopodobna.

3. STRATEGIA HEURYSTYCZNA - wykorzystywana w niejasno zdefiniowanych sytuacjach - podmiot pragnie uzyskać jakiś stan rzeczy wkładając w to minimum wysiłku - myślenie na skróty. Przedmiot oceny jest prosty , osobiste zaangażowanie podmiotu małe. Osoby tak funkcjonujące mogą błędnie uznać nastrój za wiarygodne źródło infromacji o własnych reakcjach ewaluacyjnych - możliwy efekt infuzji afektu.

4. STRATEGIA PRZETWARZANIA ANALITYCZNEGO - wymaga zrozumienia i zinterpretowania nowej sytuacji i uważnego powiązania jej z dotychczasowymi strukturami wiedzy. - gdy przedmiot oceny jest skomplikowany/nietypowy a jednocześnie nie jesteśmy zorientowani na uzyskanie jakiegoś celu. Sprzyja infuzji.

Badania Forgasa (1993) - siła wpływu zaindukowanego nastroju na opinię jaką badani formułowali o klientach kawiarni, była większa, gdy pary były niedopasowane, niż wtedy, gdy obie osoby z diady pasowały do siebie.

1999 - badani przeżywający nastrój negatywny preferowali grzeczniejsze komunikaty niż badani w nastroju pozytywnym.

1994 - smutny nastrój wywoływał u badanych więcej atrybucji wewnętrznych w wypadku konfliktów i więcej atrybucji zewnętrznych w wypadku zdarzeń o przebiegu pozytywnym. Nastrój pozytywny przynosił odwrotne efekty. Efekty te były silniejsze w warunkach zdarzeń o złożonym charakterze, kóre wymagały bardziej analitycznego przetwarzania.

Model infuzji afektu dostarcza też narzędzi przewidywania, kiedy i w jaki sposób stany emocjonalne wpływają na inne obszary poznawczego funkcjonowania człowieka jak np. procesy podejmowania decyzji czy posługiwanie się stereotypami.

8



Wyszukiwarka