Mikroekonomia - o funkcjonowaniu każdego z tych podmiotów gospodarczych:
Dobra wolne - występują w nieograniczonej ilości, jest ich tyle, żeby zaspokoić potrzeby ludzkie. (powietrze-dobra wolne)
Dobra rzadkie - występują w ograniczonej ilości, jest ich mniej niż ludzkich potrzeb.
Gospodarowanie - wytwarzanie (nowych) dóbr
Czynniki wytwórcze to z czego są wytwarzane dobra:
ziemia (bogactwo ziemi, lasy, woda i to co w niej pływa)
praca (człowiek, siła robocza, maszyny, narzędzia)
kapitał (gotówka, budynki, hale produkcyjne, drogi do tr.)
Koszt alternatywny - jest to najkorzystniejsza możliwość z której rezygnujemy, dokonując konkretnego wyboru z czego musielibyśmy zrezygnować.
Modele gospodarcze :
- gosp. (w której nikt nie pyta konsumenta, co
potrzebuje)
gosp. centralnie planowana (rząd decyduje co produkować, jakie są ceny, i ile)
gosp. rynkowa (rynek określa co produkować ,rynek jest tam gdzie spotyka się konsument z producentem)
gosp. mieszana (rząd i rynek podejmuje decyzje ekonom.)
Popyt - zapotrzebowanie zgłaszane na dany produkt, przy określonej cenie.
Miernik popytu - ilość konsumentów którzy chcą lub mogą kupić artykuł o określonej cenie.
Prawo popytu - cena wzrasta a popyt maleje.
Podaż -ilość towaru którą producent oferuje po określonej cenie.
Podaż - wzrasta wraz ze wzrostem ceny .
Jakie czynniki wpływają na popyt:
cena (im wyższa tym popyt mniejszy)
ilość konsumentów na rynku
dochód konsumentów
cena innych dóbr
Dobra substytucyjne - dobra które można zamieniać np. Masło- margaryna.
Dobra komplementarne - które nie mogą bez siebie istnieć np. Samochód -benzyna, papieros -zapalniczka.
Efekt substytucyjny - jeżeli cena jednego dobra wzrośnie to konsument skieruje się na inne dobro które jest dla niego relatywnie tańsze.
Efekt dochodowy - jeżeli cena towaru wzrośnie a dochód bez zmian, siła pieniądza konsumenta maleje.
Czynniki wpływające na podaż:
cena (była jak najwyższa, gdy rośnie produkcja staje się bardziej opłacalna, podaż rośnie)
obniżka ceny surowców, energii i paliwa
zmniejszony lub zwiększony urodzaj w rolnictwie, sadownictwie
udoskonalenia produkcji
pojawienie się większej lub mniejszej liczby producentów
Elastyczność popytu i podaży.
Elastyczność cenowa popytu- określa popyt jak bardzo zareaguje na zmianę ceny.
Ep = 0 -cena dobrze się zmienia, nie ma reakcji popytu. Taki popyt nazywamy doskonale nieelastyczny.
Ep należy do zbioru (0,1) - popyt nieelastyczny, cena musi się zmienić dużo bardziej niż popyt
Ep = (1) - cena zmieni się tyle co popyt
Ep = (1, OO ) - popyt doskonale elastyczny, cena zmienia się nieznacznie a popyt bardzo dużo
Przyczyny wpływające na elastyczność popytu:
1.Dostępność substytutów - jeżeli dane dobro posiada wiele bliskich substytutów o podobnych cenach, to popyt na to dobro jest elastyczny.
2.Udział w dochodzie wydatków na określone dobro: jeżeli udział wydatków na dane dobro jest w dochodzie nieznaczny to popyt jest nieelastyczny.
3. Dobra niezbędne i luksusowe - jeżeli mamy do czynienia z dobrem niezbędnym to popyt na to dobro jest nieelastyczny, zaś w przypadku dóbr luksusowych popyt na nie jest elastyczny.
4. Czas - jeżeli konsument posiada czas na poszukiwanie substytutów określonego dobra to popyt jest elastyczny albo elastyczność wzrośnie.
Dobra produkcyjne - są to te które są wytwarzane po to aby dzięki nim wykonać kolejne dobra.
Dobra konsumpcyjne - są to dobra które spożywane po ich wytworzeniu (6 lub 10 lat).
Dobro - zaspokaja ludzkie potrzeby, woda, jedzenie.
CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ
Jest to cena, przy której rozmiary podaży (ilości oferowane produktu) zrównując się z rozmiarami popytu (ilość produktu, która konsumenci chcą kupić). Cena równowagi oczyszcza rynek z jakiejkolwiek nadwyżki popytu lub podaży - dlatego nosi ona również nazwę ceny czyszczącej rynek (market clearing price). Jest to system idealny np. giełda.
RÓWNOWAGA RYNKOWA
NADWYŻKA KONSUMENTA - to pieniężna miara satysfakcji z konsumpcji. Wyraża się ona różnicą między wydatkami poniesionymi przez konsumenta na zakup określonej ilości dobra X po obowiązującej cenie rynkowej P a wydatków jakie byłby on w tym celu skłonny ponieść.
NADWYŻKA PRODUCENTA - to różnica między przychodem uzyskanym ze sprzedaży określonej ilości dobra X po obowiązującej cenie rynkowej P a przychodem koniecznym do skłonienia producenta do dostarczania tej ilości dobra X.
Postępowanie konsumenta.
Satysfakcję konsumenta mierzymy w ekonomi - użyteczność
użyteczność całkowita (ogólny poziom zadowolenia konsumenta wynikający z konsupcyjności określonych dóbr)
użyteczność krańcowa
Malejąca użyteczność krańcowa - rozumiemy przez przyrost satysfakcji spowodowanej konsumpcją dodatkowej jednostki dobra.
Użyteczność krańcowa jest to przyrost satysfakcji spowodowanej konsumpcją dodatkowej jednostki dobra.
Krzywa obojętności - pokonuje różne kombinacje (możliwość wyboru) z dobra które dają konsumentowi taką samą użyteczność (taki sam poziom -użyteczność całkowita).
Ograniczenie budżetowe - jest to dochód jaki konsument ma w swojej dyspozycji.
Ograniczenia budżetowe na wykresie nazywają się ścieżką cen. Ścieżka cen odzwierciedla wszystkie czynniki kombinacyjne, ilości dwóch dóbr, które konsument może ze swojego dochodu mieć.
Zmiana stanu równowagi konsumenta wywołana zmianą dochodów konsumenta.
Dobra normalne - gdy dochód zrasta i zrasta popyt na te dobra.
Dobra niższego rzędu - dochód wzrasta a popyt maleje.
Konsumpcja
Pozycja konsumenta wzrośnie w przypadku :
W normalnym gdy dochody konsumenta wzrosną to popyt na te dobra wzrośnie, wyznacza się nowa ścieżka cen, powstaje nowa równowaga konsumenta, konsument ma wyższy poziom obojętności a więc i użyteczność.
Przypadek dóbr niższego rzędu :
Jeżeli dochód wzrasta ścieżka cen przesuwa się do góry, wyższy poziom obojętności, ale konsumpcja teraz mniejsza.
Im ceny niższe tym ścieżka cen wyższa, krzywa obojętności wzrosła.
DECYZJE PRODUCENTA
Okres krótki - jest to taki okres w którym część czynników produkcyjnych jest stała, a część zmienna.
Okres długi - wszystkie czynniki produkcyjne zmieniają się wraz z produktem.
Funkcja produkcji - pokazuje zależność między czynnikami wytwórczymi zaangażowanymi w proces produkcyjny a wielkością produkcji.
Produkt całkowity - ogólna wielkość produkcyjna wytwarzana w pewnym okresie czasu (TP - total produkt) .
Produkt krańcowy - jest to przyrost produktu całkowitego wywołany zaangażowaniem kolejnej jednostki czynnika produkcyjnego (MP)
Produkt przeciętny - jest to ilość produktu całkowitego przypadająca na jednostkę czynnika wytwórczego (AP).
Koszty całkowite ( TC ) - ogół kosztów poniesionych przez producenta nad produkcją określonego dobra.
Koszty całkowite stałe ( TFC ) - to są te koszty które nie zmieniają się wraz z wielkością produkcji (wynajem magazynu, koszt monitoringu).
Koszty całkowite zmienne ( TVC ) - te które zmieniają się wraz z wielkością produkcji.
TC= TFC + TVC
Koszty krańcowe ( MC ) - przyrost kosztów całkowitych spowodowanych produkcją o jednostce.
Koszty przeciętne - suma kosztów całkowitych przypadająca na jednostkę produktów.
- ( ATC ) jest to suma przeciętnych kosztów stałych i przeciętnych.
PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW
Dotyczy zmniejszania się przyrostów produktu w miarę dodawania kolejnych jednakowych jednostek nakładu zmiennego (np. pracy) do pewnej stałej ilości innego nakładu (np. ziemia).
PRAWO ROSNĄCYCH KOSZTÓW WZGLĘDNYCH
Działa wtedy, kiedy w zamian za uzyskanie kolejnych, jednakowych przyrostów ilości jednego dobra społeczeństwo musi zrezygnować ze stale rosnących ilości innego dobra
RYNEK - to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Rynek reguluje wszystkie procesy gospodarcze przez popyt i podaż.
Cztery podstawowe cechy krzywych obojętności konsumenta:
krzywe obojętności posiada nachylenie negatywne, zmniejszające się w miarę zwiększania konsumpcji dobra, którego ilości odkładamy na osi rzędnych (jabłka)
krzywe obojętności nigdy się nie przecinają
może ich być nieskończenie wiele, przy czym im wyższa, tym wyższa użyteczność kombinacji dóbr
krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do początku układu
MARGINALNA STOPA SUBSTYTUCJI (MSS)
MSSXY - jest miernikiem efektu substytucyjności dobra X przez dobro Y. Określa jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę w sytuacji kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji
Prawo malejącej MSS
Nachylenie krzywej obojętności zmniejsza się w miarę przesuwania się w dół i rośnie w miarę przesuwania się w górę na krzywej. Dlatego cechą charakterystyczną każdej krzywej obojętności jest malejąca marginalna stopa substytucji.
Zwiększając konsumpcję dobra X (np. jabłek) konsument jest skłonny rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra Y (np. pomidorów) w zamian za powiększenie konsumpcji dobra X o dodatkową jednostkę.
Prawo malejącej MSS można przedstawić przy pomocy wykresu
OPTIMUM KONSUMENTA
Uwzględniając swoje preferencje dotyczące kombinacji dóbr możliwych do osiągnięcia ze względu na posiadane zasoby, konsument poszukuje sytuacji optymalnej, umożliwiającej mu osiągnięcie maksymalnych korzyści z konsumpcji.
Sytuacja taka oznacza równowagę konsumenta - konsument nie jest zainteresowany zmianą osiągniętej kombinacji konsumowanych dóbr. Punkt, w którym konsument maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji znajduje się na najwyższej krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia przy danych ograniczeniach. Jest to punkt styczności linii budżetowej z krzywą obojętności
ZMIANY DOCHODÓW KONSUMENTA
Zmiany dochodów konsumenta wpływają na przesuwanie się linii budżetowej
Jeśli dajmy na to dochód wzrósł dwukrotnie, a ceny dóbr X i Y pozostały bez zmian, to konsument będzie mógł zakupić dwa razy więcej dobra X i Dobra Y (ceteris paribus). Linia budżetowa przesuwa się w górę i jest równoległa do linii początkowej. Przy spadku dochodu przesuwa się w dół.
ZMIANY CEN DÓBR
Linia budżetowa przesuwa się również w wyniku zmian cen dobra X i Y, przy założeniu niezmienności dochodu konsumenta.
Sytuacje wzajemnych zmian cen dobra X i Y
cena dobra X wzrasta, cena dobra Y pozostaje bez zmian
cena dobra X spada, cena dobra Y pozostaje bez zmian
cena dobra Y wzrasta, cena dobra X pozostaje bez zmian
cena dobra Y spada, cena dobra X pozostaje bez zmian
Produkt całkowity (PC)
PC firmy jest funkcją nakładów pracy, ziemi i kapitału. Zwiększanie produkcji zależy od zwiększenia któregoś z nakładów. PC otrzymujemy dzieląc wielkość produkcji całkowitej przez ilość zatrudnionych pracowników
Produkt marginalny zwany inaczej krańcowym (PM) 
Związany jest z przyrostem produkcji całkowitej w wyniku dodania do procesu produkcji jednego pracownika (jednej jednostki czynnika zmiennego np. pracy)
Produkt przeciętny (PP) 
Oznacza wielkość produkcji przypadającą w danym okresie na jednego pracownika. Otrzymujemy go dzieląc wielkość produkcji całkowitej przez ilość zatrudnionych pracowników.
Prawo malejących przychodów
Prawo to mówi nam, że nie jest możliwe ciągłe dodawanie czynników zmiennych do jednego lub kilku czynników stałych i osiąganie nieustannie coraz większej produkcji.
Izokwanty - otrzymujemy łącząc ze sobą wszystkie możliwe efektywne kombinacje czynników dające taką samą wielkość produkcji. Inaczej mówiąc są to wszystkie kombinacje nakładów pracy i kapitału pozwalające wyprodukować jednakowy produkt.
Q1 - izokwanta dla np. 100 jednostek produktu
Q2 - izokwanta dla np. 200 jednostek produktu
Q3 - izokwanta dla np. 300 jednostek produktu
a - punkt w którym łączymy mało nakładów produkcji i dużo nakładów kapitału
b- punkt w którym łączymy tyle samo nakładów produkcji kapitału
c - punkt w którym łączymy dużo nakładów produkcji i mało nakładów kapitału
Ruch po krzywej (izokwancie) - oznacza, wzrost jednego i spadek drugiego czynnika przy zachowaniu takiego samego poziomu produkcji (zastępujemy jeden nakład drugim - punkty a, b, c). Rozmiary w jakich wzrost jednego czynnika produkcji powoduje spadek drugiego można zmierzyć przy pomocy nachylenia izokwanty.
Linia izokosztów - jednakowego kosztu; wszystkie kombinacje nakładów pracy i kapitału przy tym samym poziomie kosztów
Optymalna kombinacja czynników produkcji to taka kombinacja, która pozwala osiągnąć maksymalny poziom produkcji przy danych kosztach, lub taka, która dany poziom produkcji pozwala zrealizować przy minimalnych kosztach.
Optymalna kombinacja czynników znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji. Jest to punkt równowagi przedsiębiorstwa, w którym osiąga ono maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym (TC). Istnieje tylko jedna kombinacja nakładów czynnika pracy i kapitału maksymalizująca wielkość produkcji.
Krańcowa (marginalna) stopa substytucji
Mówi ile musimy poświęcić kapitału, aby móc zatrudnić kolejnych pracowników.
Stosunek, zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie uległa zmianie nazywa się marginalną stopą technicznej substytucji - MSTS
Efekt skali produkcji
Prawo malejących lub nieproporcjonalnych przychodów odnosi się do procesów produkcyjnych w krótkim okresie czasu, czyli do takich, gdzie przynajmniej jeden czynnik jest stały a inne zmienne.
Efekty skali produkcji odnoszą się natomiast do procesów produkcji, w których wszystkie czynniki są zmienne, a ich zmiany odbywają się wg stałych proporcji. W tym znaczeniu efekty skali dotyczą długiego okresu czasu. Istnieją stałe, malejące i rosnące efekty skali produkcji
ZYSK EKONOMICZNY = PRZYCHODY CAŁKOWITE - (KOSZTY EXPLICITE + KOSZTY IMPLICITE)
Zysk nadzwyczajny (zysk ekonomiczny) - ponadzwyczajny lub nadzwyczajny; czysty zysk - zysk po odjęciu wszystkich kosztów jawnych i ukrytych
Zysk normalny - koszt alternatywy właściciela kapitału - jeśli ekonomiczny koszt wychodzi zero. Taka wielkość zysku księgowego, która dokładnie odpowiada wielkości kosztów ukrytych. O zysku normalnym mówimy wtedy, gdy przychód (utarg) całkowity dokładnie odpowiada poziomowi kosztu całkowitego. W ujęciu ekonomicznym część zysku traktowana jest jako koszt. Przedsiębiorca angażuje w przedsięwzięcie gospodarcze swoje umiejętności i zdolności - angażuje swój talent przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość uznawana jest za jeden z czynników produkcji. W zamian za to przedsiębiorca musi otrzymać pewne wynagrodzenie minimalne - zysk normalny. Zysk ten jest kosztem implicite czyli ukrytym, związanym z alternatywnym zastosowaniem talentu (czynnika) przedsiębiorczości. Jeśli przedsiębiorca nie osiągnie zysku normalnego z prowadzonej działalności, wówczas przeniesie swe wysiłki na inną działalność.
Koszty stałe całkowite KSC (TFC) - ponoszone są przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji. Koszty te występują nawet wówczas, gdy produkcja wynosi zero. Tak więc jeśli wszystkie koszty stałe wynoszą 10 jednostek pieniężnych (tabela), wówczas koszt stały całkowity pozostaje niezmienny, niezależnie od rozmiarów produkcji.
Koszty stałe przeciętne KSP (AFC) - nazywane również kosztem stałym jednostkowym, powstaje z podzielenia kosztu stałego całkowitego przez wielkość produkcji:
Koszt zmienny całkowity KZC - rośnie w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostu kosztów jest nierównomierne. Początkowo KZC rośnie wolniej (przyrosty kosztu są malejące), następnie zaś, po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji, zaczyna wzrastać szybciej (przyrosty kosztu są rosnące)
Koszt zmienny przeciętny KZP - otrzymujemy dzieląc koszt zmienny całkowity przez wielkość produkcji. KZP zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, a następnie po przekroczeniu przez produkcję pewnej wielkości, zaczyna rosnąć.
Koszt całkowity produkcji KC - jest sumą kosztów stałych całkowitych i kosztów zmiennych całkowitych
Koszt całkowity przeciętny (KCP) - jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produktu
koszt MARGINALNY
Koszt marginalny jest ważną kategorią ekonomiczną dla producenta pozwalającą ocenić rentowność decyzji dotyczącej powiększenia produkcji o kolejną dodatkową jednostkę
KM definiujemy jako zmianę kosztu całkowitego (ΔKC) wynikającą ze zmiany wielkości produkcji o dodatkową jednostkę (ΔQ)
rynek konkurencji doskonałej
Maksymalizowanie zysku - różnica pomiędzy kosztem a przychodem jest największa.
Na rynku konkurencji doskonałej jest:
producenci dostarczają na rynek minimalną liczbę produktów
bardzo wielu producentów (zaprzestanie produkcji przez 1 z nich nie jest zauważalne na rynku)
doskonała mobilność czynników produkcji (możliwa szybka zmiana profilu produkcji)
homogeniczność produktów (produkt oferowany na rynku jest jednakowy)
szybkość (łatwość) wejścia na rynek
doskonała informacja odnośnie cen
dążenie do maksymalizacji zysku
producent nie może sterować ceną na rynku
zysk ekonomiczny
zysk normalny
strata
rynek monopolistyczny
monopolista jest ceno-twórcą (dyktuje ceny)
nie ma swobody wejścia na rynek monopolu (bariery administracyjne, ekonomiczne, prawne)
cel monopolisty to maksymalizacja zysku
idealna informacja rynkowa (wszystkim znana jest cena czy producent)
zysk ekonomiczny (dodatni)
zysk księgowy (normalny)
strata
oligopol
Wyraźna współzależność wszystkich decyzji różnych podmiotów, muszą liczyć się z posunięciami konkurentów.
Równowaga NASHA - nikt nie ma zamiaru zmieniać strategii w celu dostosowywania się do konkurencji.
Założenia modelu oligopolu:
produkty jednorodne lub zróżnicowane (np. rynek samochodów osobowych)
niewielka liczba sprzedawców i wielu kupujących
ograniczony dostęp do rynku
pełna informacja o rynku
ceny u wszystkich konkurentów utrzymują się na zbliżonym poziomie.
rodzaje porozumień monopolistycznych
fuzje
Łączenie się różnych przedsiębiorstw. Może mieć charakter krótkotrwały, przejściowy lub też trwały. Zmiany w strukturach organizacyjnych i własnościowych łączących się przedsiębiorstw.
pool (ring)
Luźne porozumienie zawierane w celu realizacji przedsięwzięć:
wspólna polityka cenowa
określenie rynków zbytu
tworzenie wspólnych funduszy
Najczęściej charakter doraźny (np. w okresie złej koniunktury)
kartel
Powstaje w celu ograniczenia konkurencji. Porozumienia dotyczą z reguły:
poziomu cen
rozmiarów produkcji
rynków zbytu
Ograniczając produkcję, sztucznie windują cenę, co umożliwia maksymalizację zysku. Zysk z reguły dzieli się między uczestników proporcjonalnie do ustalonych kontyngentów.
syndykat
Zbliżony do kartelu. Wspólne biuro handlowe zrzeszonych firm, które w ich interesie prowadzi politykę cen i zajmuje się zbytem towarów. Określa globalne rozmiary produkcji oraz limity produkcyjne dla firm wchodzących w jej skład.
trust
Przedsiębiorstwa tracą osobowość prawną i niezależność ekonomiczną. Łączenie swoich kapitałów i poddanie się wspólnemu kierownictwu lub opanowanie jednego przedsiębiorstwa przez inne. Zyski dzielone proporcjonalnie do udziałów.
koncern
Przedsiębiorstwa mają osobowość prawną, ale wspólny zarząd i jednego właściciela. Zamiera konkurencja między nimi. Polityka podporządkowania centrali. Powiązania pionowe - przedsiębiorstwa z pokrewnych lub uzupełniających się gałęzi przemysłu. Powiązania poziome - firmy z tej samej branży.
konglomerat
Obok działalności podstawowej - również inne formy działalności (chęć rozłożenia ryzyka finansowego).
holding
Spółka akcyjna posiadająca akcje różnych przedsiębiorstw należących do jednej gałęzi przemysłu.
Wyszukiwarka