Makroekonomia pozwala przewidywać jak będzie się zachowywać gospodarka jako całość pod wpływem ingerencji państwa.

Obiekt badań makroekonomii jest stały i jest nim gospodarka. Stały jest także przedmiot badań, gdyż gospodarkę badamy pod tym samym kątem. Zmienia się jedynie cel badań (analiza dostosowań w gospodarce jako w całości) w skutek czego można zdefiniować ogólnoekonomiczne parametry gospodarki kształtujące jej stan.

Przykładowe ogólnoekonomiczne parametry gospodarki:

• przeciętna stopa finansowa

• produkcja finalna

• przeciętny poziom cen

• poziom zatrudnienia

Informacja ta pozwala podejmować decyzje na szczeblu makroekonomicznym gospodarstwa domowego.

Problemem polityki gospodarczej jest odpowiedź na pytanie w jaki sposób i w jakim zakresie państwo powinno ingerować w gospodarkę prowadząc określoną politykę gospodarczą aby doprowadzić ją do pożądanego stanu lub utrzymać w danym stanie jeżeli jest on uważany za pożądany pożądać.

Różnice między mikro-, a makroekonomią wynikające z oglądu gospodarki

• Różnice wynikające ze sposób postrzegania uczestników procesu rynkowego

Mikroekonomia

Bada przesłanki decyzji gospodarczych, które są podejmowane przez pojedynczych uczestników rynku kierujących się właściwymi sobie interesami ekonomicznymi.

Makroekonomia

Bada procesy globalne, w których uczestniczą duże grupy podmiotów obrotu rynkowego zwane Agregatami. Takie tworzą np. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo. Badane procesy decydują o ogólnej wysokości makroekonomicznych wielkości takich jak inwestycje, konsumpcja, oszczędności, przeciętny poziom cen, wzrost gospodarczy, poziom zatrudnienia itp.

• Różnice wynikające ze sposobu zdefiniowania

Mikroekonomia

Podstawowa struktura rynkowa, to rynek jednego dobra. Odpowiednio definiowany jest popyt na jeden produkt, podaż jednego produktu, cena.

Makroekonomia

Rynek dóbr postrzegany jest jako całość. Odpowiednio stosowane są pojęcia zagregowanego popytu, zagregowanej podaży oraz przeciętnego poziomu cen.

• Różnice wynikające ze sposobu zdefiniowania równowagi ogólnej

Mikroekonomia

Punktem wyjścia jest ustalenie ceny równowagi na rynku danego dobra. Stan równowagi ogólnej jest określany jako jednoczesne zrównoważenie rynków wszystkich dóbr.

Makroekonomia

Punktem wyjścia jest ustalenie równowagi na zagregowanym rynku dóbr, na rynku pieniężnym i rynku pracy. Odpowiednio ustalany jest przeciętny poziom cen przy którym gospodarka zostanie zrównoważona, przeciętna stopa procentowa oraz przeciętna płaca realna. Stan zrównoważenia gospodarki może także wynikać z nieodpowiedniej wysokości dochodu. Warunkiem równowagi ogólnej jest także zrównoważenie tych trzech rynków. Te trzy rynki są między sobą powiązane tzw. mechanizmami transmisyjnymi.

Działalność pozarynkowa wspomaga rynek.

Podstawowe związki makroekonomiczne w gospodarce otwartej

Funkcje makroekonomii (ekonomiczna funkcja państwa)

Makroekonomia daje wiedzę, która pozwala pełnić funkcję efektywności, funkcję sprawiedliwego podziału oraz funkcję stabilizacyjną.

• Funkcja efektywności

Stawia ona przed państwem cel łagodzenia mikro- i makroekonomicznych zjawisk, które to zjawiska są uznane za defekty rynku.

Przykłady:

• ujemne efekty zewnętrzne

• regulacje prawne

• problemy związane z innowacyjnością

• problemy zwalczania inercji rynku

• problemy poślizgu czasowego

• problem dostosowań rynkowych

• Funkcja sprawiedliwości podziału

Rynek różnicuje dochodowo różnie. Państwo jako instytucja reprezentująca interes „obywatela” uzna odpowiedni poziom zróżnicowania dochodowego za pożądany w drodze decyzji politycznych przy istniejących ekonomicznych ograniczeniach polityki dotyczącej zróżnicowania dochodowego i majątkowego.

• Funkcja stabilizacyjna

Gospodarkę można sobie wyobrazić jako jedno, wielkie super przedsiębiorstwo. Każde przedsiębiorstwo ma dać określone moce przerobowe. Państwo działa tak aby doprowadzić gospodarkę do stanu maksymalnej wydajności. Produkcja waha się w pobliżu potencjalnej produkcji.

Funkcja stabilizacyjna polega na ustabilizowaniu produkcji w pobliżu mocy dostępnych (produkcji potencjalnej).

Podstawy rachunkowości narodowej

Aby przeprowadzić pomiar aktywności gospodarczej należy uporządkować kategorie dotyczące dochodów, które stanowią „odwrotną stronę” rachunku produkcji finalnej w gospodarce.

Dochody dzieli się na:

• Dochody pierwotne, to wynagrodzenia usług użytych czynników wytwórczych; finansują dochody wtórne w stanie gospodarki

• Dochody wtórne, to efekt redystrybucji dochodów pierwotnych

Rodzaje dochodów pierwotnych:

Zysk, to wynagrodzenie usług użytego kapitały rzeczowego (zysk + amortyzacja = dochód brutto)

Płaca, to wynagrodzenie usług zasobu pracy

Czynsz, to wynagrodzenie usług zasobów ziemi

Suma wszystkich dochodów, to dochód narodowy brutto.

Modele ruchu okrężnego

Model ten prezentuje podstawowe związki i przepływy makroekonomiczne w gospodarce.

Model pierwszy

Zasada ekwiwalentności, to wartość wytworzonych przez przedsiębiorstwa dóbr; jest zawsze równa wartości usług użytych czynników wytwórczych (dostarczonych przez gospodarstwa domowe).

W tym przypadku model zakłada dekapitalizację gospodarki. Dobra inwestycyjne nie są wytwarzane, nie następuje odtwarzanie zużywających się zasobów kapitału przedsiębiorstwa. Należy pamiętać, że przedsiębiorstwa jako agregat dostarczają gospodarce produkcję zwaną produkcję finalną. Produkcja, która wychodzi poza agregat przedsiębiorstw zwana jest finalną- są to produkty dostarczane do ostatecznego nabywcy tzn. takiego, który nie nabywa tych produktów w celu ponownego przetwarzania i skierowania rezultatów tego przetwarzania ponownie na rynek. Prócz tego wyróżniamy produkcję pośrednią , która nie jest skierowana do ostatecznego nabywcy- jest nabywana w celu dalszego przetwarzania i skierowania uzyskanych rezultatów ponownie na rynek.

- wielkość produkcji finalnej

Przedsiębiorstwa dostarczają dobra konsumpcyjne. Gospodarstwa domowe płacą za dostarczanie im dóbr konsumpcyjnych.

Założenia modelu:

1. Przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe tworzą dwa wielkie agregaty. Na wyjściu pojawiają się wielkości stanowiące wypadkową decyzji dotyczących tworzenia agregatu przedmiotu. Wpływa wyłącznie produkcja finalna dla podmiotów i nie podlegająca dalszemu przetwarzaniu w przedsiębiorstwach, natomiast realizacja realizuje się wewnątrz agregatu. Zapotrzebowanie zgłaszane przez gospodarstwa domowe jest równe ilościom zgłaszanych dóbr.

2. Gospodarka jest zamknięta

3. Brak aktywności ekonomicznej państwa (państwo jest obojętne w stosunku do rynku)

4. Gospodarstwa domowe nie oszczędzają, a przedsiębiorstwa nie inwestują w rozpatrywanym okresie.

5. Majątek przedsiębiorstwa został sfinansowany oszczędnościami gospodarstw domowych w poprzednim okresie czasu.

6. Wytwarzane są wyłącznie produkty finalne.

Wartość produkcji finalnej będzie równa sumie przyrostu wartości które zostały wytworzone w kooperacyjnych przedsiębiorstwach znajdujących się w agregacie (sumy wartości dodanej).

Inwestycje, to wydatki w gospodarce, które doprowadzają do zwiększenia zasobu kapitału rzeczowego.

Oszczędności z punktu widzenia rzeczowego(oszczędnosci to dochody gosp. dom.) są odłożone w czasie konsumpcje; Wynagradzają usługi czynników produkcji ”dostarczanych” przez gosp. Domowe przedsiębiorstwu.

z punktu widzenia finansowego jest to ta część dochodów uzyskanych w danym okresie, która nie jest przeznaczona na konsumpcję

Y = C + S dochody = konsumpcja + oszczędności

DOCHODY PIERWOTNE w modelu zakładają, że właścicielami wszystkich zasobów są gosp. domowe . dostarczenie zasobów przez gosp. domowe oznacza możliwość korzystania z tych zasobów. Właściciel ma prawo do dochodów z tytułu korzystania z dostarczonych usług.

Czynniki warunkujące oszczędności

• Oszczędności czynione w celu uzyskania dochodu

• Oszczędności czynione na tzw. „czarną godzinę”

• Oszczędności w celu kumulacji środków

Czynniki warunkujące inwestycje

• Przeciętna realna stopa procentowa

r - rentowność

z - zysk

k - zainwestowany kapitał

Jeżeli stopa procentowa rośnie, to inwestycje maleją.

• Stopa procentowa oprocentowanie instrumentów kredytowo - inflacyjnych, które może hamować, bądź inicjować inwestycje.

• Rentowność kapitału - gdy rentowność wzrasta, to rosną także inwestycje

• Oczekiwania dotyczące przyszłych dochodów (gdy oczekiwania rosną, to rosną także inwestycje). Ma to wyraz w hipotezie wpływu wydatków konsumpcyjnych na poziom inwestowania w gospodarce. Przyrost popytu konsumpcyjnego powoduje wzrost inwestycji.

• Poziom postrzegania ryzyka w gospodarce

• Oczekiwania zwane naturalnym instynktem (inwestuję, bo inni też inwestują)

Model drugi

Założenia modelu:

Założenia modelu są takie same jak w modelu pierwszym, z tym że gospodarstwa domowe oszczędzają, a przedsiębiorstwa inwestują.

OSZCZĘDNOŚCI część dochodowa Y, nie wydanych na konsumpcję - są to dochody pierwotne- przez gospodarkę domową jako agregat.

W pojęciu makroekonomii przy inwestowaniu mamy do czynienia z odtworzeniem kapitału rzeczowego jak i z jego przyrostem.

k₁ - zasób kapitału w przedsiębiorstwie (gospodarstwie), który jest wynikiem inwestycji dokonanych w poprzednich latach

Przesłanki oszczędności

• Oszczędności czynione w celu uzyskania dochodu-lokata bankowa; obligacje i inne papiery wartościowe- gra na rynku finansowym

• Oszczędności czynione na tzw. „czarną godzinę”, oznacza, że gosp. Domowe chce się zabezpieczyć na moment , kiedy utracą zdolność do wykorzystywania czynności produkcji

• Oszczędności w celu kumulacji środków

INWESTYCJE- z punktu widzenia makroekon. -są to wydatki na dobra finalne zwiększające zasób kapitałowy w gosp. Wolnego agregatu przedsiębiorstwa.

Przesłanki inwestycje

• Przeciętna realna stopa procentowa

r - rentowność

z - zysk

k - zainwestowany kapitał

Jeżeli stopa procentowa rośnie, to inwestycje maleją.

• Jeżeli będzie wysokie ryzyko inwestycje mniejsze

• Poziom ryzyka

• Naturalny instynkt przedsiębiorców - inwestycje inne bo inni już w to zainwestowali

• Hipoteza o wzroście konsumpcji- jeżeli konsumpcja rośnie i wywołuje to prognozy, że nadal będzie rosła , przedsiębiorcy chcą odsunąć blokadę techn. wzrostu dalszego produktu- ograniczone możliwości produkt.- będą inwestowali.

W gospodarce zawsze oszczędności finansują inwestycje. Przy czym faktyczne oszczędności gospodarstwa domowego są zawsze równe inwestycją faktycznym.

Y=PF

Y- dochód pierwotny

PF- produkt finalny

C+S=C+I

S_F =I_F faktyczny

Oszczędności w gosp. rynkowej zawsze dostosowane są w dyspozycję przedsiębiorstw.

Główne makroekonomiczne kanały transmisyjna oszczędności w dyspozycję przedsiębiorstw

• Kanał bezpośredni - gospodarstwo domowe jest właścicielem firmy i swoje oszczędności przeznacza na inwestycje w swoim przedsiębiorstwie

• System bankowy- oszczędności gospodarstwa domowego przekształcany w kredyt inwestycyjny

• System papierów wartościowych- przede wszystkim akcji

Akcja, to stwierdzenie prawa do własności; może być emitowana przez spółki akcyjne

Majątek firmy dzieli się na akcje. Gospodarstwa domowe zakupując akcje wprowadzają do przedsiębiorstwa kapitał, który przekształcany jest na inwestycje.

• Kapitał pośredni, to kanał polegający na uzupełnianiu przez Bank Centralny luki w podaży pieniądza wynikającej z wyprowadzeniem części pieniądza z obiegu w skutek zatrzymania oszczędności przez gospodarstwa domowe w postaci gotówki. Jego zadaniem jest utrzymanie równowagi ilości pieniądza w obiegu.

Dostosowanie rynkowe modelu drugiego

Suma dochodów jest równa wartości produkcji finalnej, więc oszczędności są równe inwestycjom:

C + S = C + I

W gospodarce, w danym okresie czasu, suma oszczędności jest równa sumie inwestycji jako wielkości zweryfikowanych przez rynek. Rynek znajduje się w równowadze.

Może zaistnieć sytuacja, że gospodarstwo domowe zgłasza zapotrzebowanie na 80000 dóbr inwestycyjnych, a przedsiębiorstwa wytworzyły ich na 50000.

Planowane oszczędności = 20000

Inwestycje wynoszą = 10000

Rynek nie jest w stanie równowagi: S ≠ I

W modelu drugim planowane inwestycje są inne niż inwestycje rzeczywiste, gdyż inwestycje są planowane przez inne podmioty gospodarcze niż oszczędności.

Problem równości faktycznych wielkości inwestycji i oszczędności I_F = S_F jest rozwiązany z uwagi na to, że wielkości faktyczne są wielkościami planowanymi powiększonymi o wartości wielkości przymusowych.

Model trzeciz udziałem Państwa

W modelu tym zakładamy, że państwo ingeruje w przepływy w gospodarce. Pozostałe założenia jak w modelu drugim.

Aktywność państwa polega na uaktywnianiu państwa w obszarach polityki fiskalnej. Uwzględnione są przepływy przez budżet. Posługujemy się uproszczeniami.

Uproszczenia dotyczące modelu trzeciego:

• Dochody do budżetu stanowią źródła podatkowe.

• Budżet jest definiowany jako zestawienie wpływów i wydatków państwa.

• Budżet jest zrównoważony (wydatki = dochody)

Źródła zasilające budżet nie mają charakteru rynkowego (nie są transakcjami). Są to narzędzia prawnie ustalone przez państwo - podatki.

Podatki, to świadczenia bezzwrotne, przymusowe i nieodpłatne na rzecz państwa. Dzielimy je na pośrednie i bezpośrednie. Podział ten jest uzasadniony podstawą opodatkowania 9 konsumpcja podatku zakłada co najmniej 2 elementy

- definicje zdarzenia faktu, zjawiska, którego zaistnienie powoduje powstanie obowiązku podatkowego tzn, podstawę opodatkowania

- stawka podatkowania i sposób jej zdefiniowania

Rodzaje podatków:

• Podatki pośrednie, czyli podatki obciążające dochody pośrednie np. VAT, akcyza. Podatki te zwane pośrednimi bo są pośrednio finansowane dochodami, pośrednio obciążające dochód gosp. domowych.

• Podatki bezpośrednie, czyli podatki obciążające dochody bezpośrednie np. podatek dochodowy, majątek

Warunki ustanowienia podatku

• Zdefiniowanie podstawowego opodatkowania, czyli podstawowego faktu, którego zaistnienie umożliwia naliczenie podatku

• Zdefiniowanie pozostałych warunków powstania obowiązku podatkowego

• Zdefiniowanie metody naliczenia podatku

metody naliczania podatku

• Metoda stałej kwoty

• Metoda stałej stawki

• Metoda progresji

Wydatki z budżetu- to wszystkie wydatki, które poniosło państwo w ciągu danego okresu gospodarczego

Rodzaje wydatków

• Wydatki rynkowe zwane inaczej wydatkami nietransferowanymi (G)

Państwo żąda za wydanie za wydane pieniądze określonych dóbr i usług - transakcje. Państwo powinno wydawać pieniądze na drodze przetargu, bo wtedy wydatki są prowadzone bardziej efektywnie

• Wydatki nierynkowe zwane także wydatkami transferowymi (B)

W zamian za te wydatki państwo nie żąda niczego. Warunkiem ich otrzymania jest spełnienie przez podmiot je pobierający pewnych kryteriów. Są to np. zasiłki, zapomogi, subwencje itp.

Ruch okrężny z uwzględnieniem roli państwa - WYKRES

jp - jednostki pieniężne	S - oszczędności
I - inwestycje	Te - podatki pośrednie
C - konsumpcja	Td - podatki bezpośrednie
G - wydatki rynkowe	Y - dochód
B - wydatki nierynkowe	Yr - dochód realny

Analiza:

1. Przedsiębiorcom dostarczyły gosp. domowe usług czynników produkcji w zamian za wynagrodzenie Y=110j. Yr- dochody rozporządzalne, ta część dochodów w stosunków , do której gosp. domowe są w stanie podjęć decyzji ile wydać na konsumpcje , a ile zaoszczędzić

Rachunek PKB w gospodarce otwartej

Wielkość PKB w gosp. otwartej to w rzeczywistości wielkość wydatków przeniesionych na produkcję finalną wytworzoną w kraju.

Y=C_K+I_K+G_K+E_X

k- w kraju wytworzone

Nie prowadzi się rachunków wydatków na poszczególne dobra finale wytworzone w kraju i zagranicą. Wiemy jednak ile generalnie wydano na dobra w kraju i zagranicą.

Y`=( C_K + C_Z )+(I_K+ I_Z) +(G_K+ C_Z) +E_X

C_Z=I_Z+G_Z=IM import

Y`- wydatki poniesione w kraju, na dobra finalne nie zależnie od źródła ich pochodzenia powiększone o dobra wyeksportowane. Jeżeli od Y` odejmiemy IM uzyskamy wielkość wydatków poniesionych wyłącznie na dobra finalne wytworzone w kraju z uwzględnieniem przepływów międzynarodowych na rynku dóbr. Wtedy Y`=IM=Y

C+I+G+(Ex-IM)=Y

Produkcja finalna, to produkcja przeznaczona dla ostatecznego nabywcy, który nie przetworzy nabytych produktów celem ponownego skierowania ich na rynek.

Produkcja pośrednia, to ta część produkcji, która jest nabywana w celu dalszego przetwarzania i skierowania w ten sposób wytworzonych produktów na rynek.

Wartość dodana, to przyrost wartości po procesie wytwórczym. Jest to przychód ze sprzedaży pomniejszony o koszty rzeczowe

Rachunkowość narodowa

Celem rachunkowości narodowej jest ustalenie wielkości, która odzwierciedlałaby stan aktywności gosp. możemy przyjąć, ze stan takiej aktywności odzwierciedla wielkość produkcji finalnej wytworzonej przez agregat przedsiębiorstw wytworzonych w ciągu jednego roku. Z tożsamości dochodowo-wydatkowe. Model 1 wynika, że wartość produkcji finalnej równa jest sumie dochodów pierwotnych. Stąd istnieje druga metoda pomiaru aktywności ekwiwalentna metodzie 1 poprzez sumowanie dochodów pierwotnych. Istnieje 3 podejście do tego problemu zakładające omar aktywności poszczególnych przedsiębiorstw i zsumowanie uzyskanych wielkości. Jako miarą aktywnej gosp. pojedynczej firmy można przyjąć wartość dodatnią. Z definicji jest to różnica pomiędzy przychodami uzyskanymi ze sprzedaży, a kosztami rzeczowymi wytworzenia tej produkcji. (istotę wartości dodatniej możemy powiedzieć, że producent wytwarzając produkt zużywa materiały i energie w określonej wielkości, której wartość wnosi się do gotowego produktu.) Następuje również użycie maszyn i urządzeń , które też wnosi się w wartość wytwarzania produktu. Gotowy produkt natomiast jest wyceniony przez rynek wyżej aniżeli koszty rzeczowe. Różnica pomiędzy wartością wniesioną w postaci materialnej lub przeniesioną- zużycie maszyn ,a przychodem ze sprzedaży daje informacje o przyroście wartości jaki następuje w wyniku produkcji czyli o wielkości wytworzonej wartości dodatniej. Wartość dodatnia stanowi pokrycie płac, zysków, czynszu, a zatem jest równa dochodom pierwotnym. Sumowanie wartości dodatniej jest zatem ekwiwalentne sumowaniu dochodów pierwotnym. Stąd 3 metoda rachunku PKB.

Wartość dodatnia netto i brutto

Należy zdefiniować rzeczowe koszty zewnętrzne i wewnętrzne przedsiębiorstwa.

Koszty rzeczowe - to koszty odzwierciedlające zużycie rzeczowych czynników produkcji, np. zużycie budynków, maszyn, innych rzeczowych środków trwałych oraz surowców, materiałów i narzędzi.

Koszty rzeczowe wewnętrzne - odzwierciedlają zużycie tych rzeczowych czynników produkcji, które na trwałe związane są z działalnością przedsiębiorstwa. Odzwierciedlenie tych kosztów jest amortyzacją.

Koszty rzeczowe zewnętrzne - odzwierciedlają zużycie rzeczowych czynników produkcji, które na bieżąco dostarczane są z zewnętrznym celem utrzymania ciągłości produkcji.

Wartość dodatnia netto będzie równa przychodom ze sprzedaży minus koszty całkowite rzeczowe.

WDN- miara aktywności gospodarczej przedsiębiorstwa

Natomiast wartość dodatnia brutto to przyrost ze sprzedaży minus koszty rzeczowe zewnętrzne.

PKB =

PKB ,PNB- podstawowe definicje

Wiadomo, że wielkość PKB można ustalić 3 metodami:

1. sumowanie wartości dodanych brutto wytworzonych w przedsiębiorstwie

2. sumowanie dochodów pierwotnych Y

3. sumowanie wartości produkcji finalnej

PKB - Produkt Krajowy Brutto, to miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, niezależnie od tego czyją stanowią własność. PKB jest charakterystyką gosp. a nie własności.

PKB - Produkt Krajowy Brutto , to miara dochodów obywateli polskich niezależnie od miejsca, gdzie te dochody zostały uzyskane. Z definicji jest to suma zysków, czynszów, płac, amortyzacji uzyskanych przez obywateli polskich w kraju i za granicy.

Najistotniejszym wskaźnikiem używanym w praktyce jest PKB stanowiący istotną charakterystykę gospodarki jako źródło dochodów do budżetu państwa jako wielkość świadcząca o możliwościach zatrudniających gospodarki.

Saldo dochodów z tytułu własności za granicą:

>0 więcej zarabiamy za granicą

PNB w cenach rynkowych	Dochody z tytułu własności za granicą	Dochody z tytułu własności za granicą	Amortyzacja
		G		PKB w cenach rynkowych
		I				PNN w cenach rynkowych	Podatki pośrednie
		NX					Dochód narodowy (DN) = PNN w cenach czynników produkcji	Czynsze k
		C							Zyski
										Dochody z pracy na własny rachunek
										Wynagrodzenia i płace
	Struktura PNB od strony wydatków	Definicja PKB	Definicja PNN	Definicja dochodu narodowego	Dochody czynników produkcji

Rachunek PKB i PNB posiada jednolitą może niedoskonałą metodologię liczenia , która obowiązuje w Polsce i jest ustalona mocą ustawy.

Rachunek dochodowy - Metoda obliczania PKB

Dobro	Sprzedawca	Nabywca	Wartość transakcji	Wartość dodana	Wydatki na dobra finalne	Dochody czynników wytwórczych
Stal	Producent stali	Producent maszyn	1000	1000	---	1000
Stal	Producent stali	Producent samochodów	3000	3000	---	3000
Maszyna	Producent maszyn	Producent samochodów	2000	1000	2000	1000
Opony	Producent opon	Producent samochodów	500	500	---	500
Samochody	Producent samochodów	Konsumenci	5000	1500	5000	1500
Całkowita wartość transakcji k			11500	7000	7000	7000
Produkt krajowy brutto (PKB) k

Założenia pomiaru dochodu

• Producent stali i opon ponosi zerowy koszt rzeczowy (surowce do produkcji bierze z przyrody)

• Gospodarka wytwarza 2 dobra finalne ( samochody i maszyny)

• Gospodarka wytwarza 2 dobra pośrednie ( stal , opony)

• Producent maszyn ponosi tylko jeden koszt rzeczowy - zakup stali

• Producent samochodów ponosi dwa koszty rzeczowe - zakup stali i zakup opon

• Nie odejmuje się kosztów zużycia maszyn wykorzystywanych w produkcji, bowiem PKB zawiera amortyzację

Problem pomiaru realnego PKB

PKB (jego pomiar ) zakłada wyceny produkcji finalnej oraz wynagrodzenie usług czynników produkcji w bieżących cenach rynkowych. Ponieważ mamy do czynienia z nieustannym ruchem cen wzrost w ten sposób ustalonego PKB nie odzwierciedla rzeczywistego wzrostu ilościowego wolumenu produkcji finalnej. W związku z powyższym należy znaleźć metodę zapewniającą międzyokresową porównywalność PKB z punktu widzenia rzeczowego wolumenu produkcji finalnej. Jedną z takich metod przybrała postać współczynnika zwanego deflatorem , który stanowi relacje PKB policzonego w cenach bieżących Yn do tego samego PKB ustalonego metodą niwelującą wpływ cen na jego wielkość.

Założenia:

W gospodarce wytwarzane są dwa dobra finalne: ubrania i maszyny.

Produkt	Wytwarzane ilości		Cena PLN za sztukę		Wartość produkcji (ceny bieżące) PLN		Wartość produkcji (ceny stałe-1980r.) PLN
	1980	1990	1980	1990	1980	1990	1980	1990
Ubrania	200	250	4	6	800	1500	800	1000
Maszyny	200	300	5	8	1000	2400	1000	1500
Razem					1800	3900	1800	2500
Deflator	YN/YR=3900/2500=1,56				nominalne wielkości DN		realne wielkości DN

Założenie cen stałych polega na tym, że wielkość produkcji w roku badanym powinna zostać wyceniona w cenach obciążających w roku bazowym tzn .w roku, który stanowi punkt odniesienia w porównaniach mających za zadanie ustalić wzrost PKB.

Idealny deflator byłby to dochód nominalny do dochodu realnego DN / DR. Jednak fizycznie z uwagi na ilość produkcji i śródroczne ruchy cen taki rachunek jest niemożliwy. W związku z tym wielkość deflatora jest określona na podstawie reprezentatywnego koszyka produktów, a później stosowana do całej produkcji.

Wady deflatora

• Produkty w różnych okresach rozpoczynają i kończą swój cykl życia, w związku z czym część ich nie znajduje odbicia w strukturze okresu bazowego.

• W rzeczywistości zmienia się skład reprezentatywnego koszyka dóbr, natomiast w rachunku przyjmuje się stały jego skład w celu zapobiegnięcia większym błędom pomiarowym.

• Nie uwzględnia zmian w jakości produkcji

Metody pomiaru wzrostu PKB

Wielkość PKB odzwierciedla swoją dynamiką ilościowe zmiany w gosp. narodowej , które określone ogólnym mianem wzrostu gosp.

Wzrost gosp to pozytywne zmiany wszystkich wielkości ekonomicznych w gospodarcze.

Wielkością agregującą w sobie te zmiany w odniesieniu do całej gosp. będzie PKB. Stąd wzrost PKB stanowi główną miarę wzrostu gospodarczego gosp. narodowej.

Oprócz wzrostu gosp. istnieje rozwój gosp. , który jest pojęciem szerszym od wzrostu i obejmuje oprócz niego wszelkie jakościowe zmiany w gosp. w postaci nowych form i rodzajów działalności, produktów, nowych instytucjon . form prowadzenia działalności gosp.

Wskaźniki wzrostu gospodarczego

- dochód w okresie badanym

- dochód w okresie bazowym

Przyrost dochodu

Wzrost dochodu

Tempo wzrostu dochodu

Średnie tempo wzrostu dochodu

Wielkość PKB 5,5% uznawana jest za bardzo wysoką ,jeżeli pochodzi „z wnętrza kraju” tzn bazuje na dobrych inwestycjach wytwarzanych przez gospodarkę danego kraju. W takiej sytuacji istnieje obawa przed kryzysem nadprodukcji- inwestycyjnym.

Średnioroczna stopa wzrostu informuje o ile procent powinien każdego roku wzrastać wskaźnik dochodu narodowego aby po upływie n lat dochód narodowy wzrósł z poziomu Y_To do poziomu Y_T. Wzrost ten wynika z tego, że mamy tu do czynienia z procentem składowym.

Wielkość dobrobytu a dobrobyt

Im większy PKB na jednego mieszkańca tym dobrobyt ekonomiczny jest większy,. Można tu jednak popełnić błąd ponieważ średnia nie uwzględnia dysproporcji, polaryzacji w zróżnicowaniu dochodowym. W niektórych przypadkach , np. Brazylia może się okazać, że obywatele uzyskują przeciętne dochody praktycznie stanowią lichą, nikła grupę. Osiągnięcie dobrobytu jest minimalne.

Rynek zagregowany dóbr

Makroekonomii postrzega rynek dóbr przez pryzmat zagregowanego popytu i zagregowanego podaży.

Zagregowany popyt, to łączne zapotrzebowanie zgłaszane na rynku dóbr i usług na produkcję finalną przy danym, przyjętym poziomie cen i innych niezmiennych warunkach.

Ponieważ zapotrzebowanie na produkcję pośrednią stanowi przy danej strukturze gospodarczej pochodną zapotrzebowania na produkcję finalną, popyt zagregowany stanowi miarę zapotrzebowania na wszystkie dobra i usługi.

Finansowym wyrazem zagregowanego popytu jest popyt globalny.

Popyt globalny, to wydatki realne planowane na zakup dóbr i usług finalnych przy danym poziomie cen i innych niezmienionych warunkach.

Z rachunku PKB (dochodu narodowego) wynika, że wartość produkcji finalnej w wytworzonej gospodarce jest równa sumie dochodów realnych.

Yr = C + I

Yr - dochód realny (wskaźnik wolumenu); zapotrzebowanie na wolumen produkcji finalnej

C - zapotrzebowanie na dobra konsumpcyjne

I - zapotrzebowanie na dobra inwestycyjne

Wzrost popytu w skutek spadku przeciętnego poziomu cen wytłumaczymy bogactwa tak zwanym efektem dodatniego salda. Jeżeli generalnie ceny ulegają obniżeniu to realna wartość oszczędności wzrasta. Uczestnicy rynku czują się bogatsi , wzrasta ich skłonność do wydawania pieniędzy. Czynniki poza cenowe przesuwają linię AD w lewo lub w prawo. Z makroekonomicznego punktu widzenia do tych czynników należą:

1. stopa % odzwierciedlająca przeciętne realne oprocentowanie kredytów i depozytów.

2. poziom ryzyka - im większy poziom ryzyka popyt zagraniczny będzie mniejszy głownie z przyczyn popytu inwestycyjnego.

3. polityka w zakresie warunku importu państwa wzrost cła, popyt poza cenowy maleje.

Przy restrykcyjnej polityki importowej należy się spodziewać restrykcyjnej polityki importowej partnerów, więc popyt maleje, bo popyt zagregowany też maleje.

4. polityka finalna państwa w obszarze wydatków wzrastają wydatki państwa nietransforowego (G), może powodować efekt mnożnika zrównoważonego budżetu zwiększający popyt. Na popyt zagregowany również wpływają oprócz tego te czynniki, które kształtują inwestycje, do których oprócz wymienionych zaliczamy:

• hipotezę w okresie konsumpcji

• tnz. Naturalny instynkt

Zagregowana podaż, to łączna oferta sprzedaży zgłaszana na rynku dóbr i usług finalnych, przy danym przeciętnym poziomie cen i innych niezmiennych warunkach.

podaż globalna , w celu zwiększenia przejrzystości analizy je wprowadzamy, są to planowane wpływy realne - spełnienie warunku stałości cen ze sprzedaży produkcji finalnej przy danym poziomie cen i innych nie mienionych wartościach

Jeżeli ceny rosną, to w krótkim okresie czasu podaż również rośnie.

W tej analizie rozróżniamy podaż krótką SAS i długą LAS. Na obie te podaże wpływają

czynniki poza cenowe:

- także polityka importowa danego państwa

- także dostępność technologii

- także dostępność surowców

- polityka finalna poprzez obciążenia podatkowe przedsiębiorców

SAS - krótki okres czasu

LAS - długi okres czasu

Yr - oferowany wolumin produkcji finalnej

Podaż krótkookresowa ma charakter linii poziomej

Optimum przedsiębiorstwa w krótkim okresie czasu jest określane ceną rynkową, które gwarantuje maksymalny zysk ekonomiczny.

Cena rynkowa wzrasta, wzrasta cena- utarg krańcowy przenosi się wyżej, w E₁ odpowiedzą wzrostem produkcji.

Jednocześnie zwiększona produkcja wymaga zwiększonego zużycia materiałów i roboczogodzin, a zatem wzrośnie na rynkach czynników produkcji, który spowoduje wzrost cen tych czynników. To w dużym okresie czasu zostanie przeniesione na koszty, które ulegną zwiększeniu. Wykres kosztu krańcowego przesunie się w górę przy czym dokładnie o tyle, że przedsiębiorstwo maksymalizując zysk przy wyższym poziomie ceny powróci do poziomu produkcji Q₁ ale będzie to wyznaczone punktemrównowagi E₂.

Oznacza to, że przy inflacyjnym wzroście cen w długim okresie czasu przy pozostałych niemierzalnych warunkach w gospodarce zostaje odtworzone status quo w obszarze produkcji odnoszące się do czasu sprzed wzrostu cen przy wyższym przeciętnym poziomie cen.

Jeżeli ceny rosną, popyt maleje, towar ucieka na rynek bliskiego substytutu.

Trzeba tu przestrzegać zapotrzebowania na wszystkie dobra i usługi zgłaszane w gospodarce.

Zmianę ujemne nachylenie wynika z efektu dodatniego salda albo bogactwa

A_D- popyt zagregowany. Ujemne pochylenie wyniku z efektu dodatniego salda albo efektu bogactwa.

Wraz ze spadkiem ceny przy stałych nominalnych dochodach i nominalnym poziomie oszczędności zgromadzonych w poprzednich latach popyt będzie wzrastał ponieważ uczestnicy rynku będą się czuli relatywnie bogatsi- skłonność do zakupów wzrośnie.

Stwierdzenie to jest prawdziwe przy innych niemierzalnych warunkach i charakteryzuje jedynie ogólne dostosowania w gospodarce.

17

Polityka handlu zagranicznego

Polityka fiskalna

Polityka pieniężna

Polityka walutowa

Równowaga bilansu płatniczego wzrost lub spadek rezerw walutowych

Rynek pieniężny

Rynek dóbr i usług

Stan bilansu płatniczego

Rynek walutowy

Polityka rynku pracy

Eksport - import

Rynek pracy

Przepływ kapitału finansowego

Przypływ zasobu pracy

Zagranica

Rynkowa wartość wytwarzanych dóbr

Wydatki na dobra i usługi

Sprzedaż dóbr i usługi

Przedsiębiorstwo

Gospodarstwo domowe

Rynkowa wartość dostarczonych usług

Usługi czynników produkcji (wytwórczych)

Dochody za usługi dostarczonych czynników produkcji

przelewy pieniężne

transfer zasobów rzeczowych

I_N

I_B

I_O

I_B = I_N + I_O

k`₂

k₁

Kanały transmitujące oszczędności do przedsiębiorstw

Oszczędności

Inwestycje

Sprzedaż dóbr i usługi

Wydatki na dobra i usługi

Gospodarstwo domowe

Przedsiębiorstwo

Usługi czynników produkcji (wytwórczych)

Dochody za usługi dostarczonych czynników produkcji

C = 80 jp

C + I + G + T_e = 80 + 20 + 20 - 10 = 110 jp

I = 20 jp

S = 20 jp

G = 20 jp

110 jp

T_e = 10 jp

Gospodarstwo domowe

Przedsiębiorstwo

Państwo

Y = 110 jp

T_d = 20 jp

B = 10 jp

Y_r = 100 jp

Y_r = Y - T_d + B = 110 - 20 + 10 = 100 jp

Dochody Polaków za granicą

Dochody cudzoziemców w Polsce

^C/_C1

^C/_C

AD

^C/_C2

Yr₁

Yr₂

Yr

^C/_C

LAS

SAS

^C/_C2

^C/_C1

Yr₁

Yr

Yr₂

KK

Up`=C`

E₂

Q₂

Q₁

ceny

produkcja Q

Up`=C=Up

E₁

E

Q₂

Q₁

ceny

produkcja Q

L_AS

S_AS

A_D

przeciętny poziom cen

Y_R

Oszczędności

Inwestycje

I_B

I_O

I_N

Gospodarstwo domowe

Przedsiębiorstwo

Kanały transmitujące oszczędności do przedsiębiorstw

Wydatki na dobra i usługi

Sprzedaż dóbr i usługi

Usługi czynników produkcji (wytwórczych)

Dochody za usługi dostarczonych czynników produkcji

UPNB

iPKB

nników produkcji (wytwórczych)

Dochody za usługi dostarczonych czynników produkcji

PNB

PKB

---