WEKTOROWY MODEL DANYCH GEOGRAFICZNYCH

MODEL DANYCH abstrakcja świata realnego, która uwzględnia wybrane jego elementy i jest opisana danymi -opis danych oraz ich powiązań odzwierciedlających strukturę informacyjna id danej organizacji lub dziedzin

RODZAJE MODELI DANYCH

- model krajobrazowy danych geograficznych - modele opisujące położenie, topologię i charakterystykę obiektów.

- kartograficzny model danych - sposób prezentacji obiektów w postaci zbioru symboli.

POJECI MODELU DANYCH

-metajęzyk(pojęcia i terminologia)do mówienia o danych systemach baz danych i piętrowaniu baz danych

-ogólne założenia dotyczące architektury i języków systemu bazy danych

-język opisu i przetwarzania danych: diagramy, struktur planowych, języki opisu danych i języki zapytań

-sposób rozumienia organizacji danych ideologicznie lub techniczne ograniczenia w zakresie konstrukcji, organizacji dostępu do danych

RODZAJE RELACJI W SIP

- PRZYNALEŻNOŚĆ - Np. odcinek Wisły między dwoma dopływami należy do rzeki. Obiektu- Wisły

-ZAWIERANIE- Np. pomiędzy obiektami „miasto” i „województwo” - Kielce lezą w województwie świętokrzyskim

-GRANICZENIE- Np. działka A graniczy z działką B

MODEL WEKTOROWY- w modelu tym położenie obiektu jest zapisywanie w formacie współrzędnych płaskich lub geograficznych Model wektorowy jest bliższy naszemu intuicyjnemu myśleniu o jednostkach przestrzennych, które wyobrażamy sobie jako figurę geometryczną Model wektorowy zapewnia uzyskanie dużej dokładności o określeniu położenia każdego obiektu oraz umożliwia wprowadzenie informacji o związkach topologicznych między obiektami

TYPY OBIEKTÓW

PUNKT - Obiekt zeromiarowy, jego położenie opisuje para współrzędnych(xy), a wizualizowany jest za pomocą symboli. Najczęściej przedstawia się te obiekty terenowe, których wymiary rzeczywiste są bardzo małe w porównaniu do skali, w jakiej modelowana jest rzeczywistość Np. Pojedyncze drzewa, słupy, wierze

LINIA-reprezentuje obiekty jednowymiarowe(np. droga, linie kolejowe, rzeka) położenie określone ciągiem par współrzędnych (xiyi) linia może być reprezentowana przez odcinek, Połączenie, Wektor, Łamaną otwartą ,Krzywą ,Łamana zamkniętą POWIERZCHNIA - używana do reprezentacji obiektów dwuwymiarowych(np. jezioro, obszar chroniony, działka) wyznaczane jest przez łamaną zamkniętą. Reprezentacja powierzchni : wielobok PROSTE- zapisane za pomocą punktów, linii i wieloboków, w zależności od typu obiektu ZŁOZONE-(kompatybilne)- zapisane przy pomocy kilku reprezentacji. Przykład - ulica:0pas- wielobok, krawężnik - linie, skrzyżowanie- punkty MODELE WEKTOROWE -RODZAJE W zależności od tego czy w bazie danych zapisane są tylko współrzędne czy też związki topologiczne -prosty model wektorowy -topologiczny model wektorowy

TOPOLOGICZNY ELEMENT PROSTY według specyfikacji OGC, a także norm grupy ISO 19100 - obiekt topologiczny, który reprezentuje pojedynczy, niepodzielny element. Odpowiada on wnętrzu geometrycznego elementu prostego o takiej samej wymiarowości. Wyróżnia się 4 podtypy topologicznych elementów prostych: węzeł, krawędź, powierzchnia topologiczna, bryła topologiczna. Prosty Model wektorowy -zwany „spaghetti” Obiekt liniowy jest zdefiniowany przez ciąg Współrzędnych i zapisanych w jednym logicznym rekordzie Położenie obiektów powierzchniowego wyznacza łamana zamknięta, będąca granicą obszaru w bazie zapisywane są współrzędne kolejnych punktów łamanej, począwszy od punktu pierwszego i skończywszy na tym samym punkcie pierwszym

ZALETY PROSTEGO MODELU WEKTOROWEGO -Prosty zapis pozwalający odtworzenie położenia i kształtu obiektów. -Szybkie wyświetlanie danych na ekranie monitora WADY PROSTEGO MODELU WEKTOROWEGO - wielokrotny zapis Współrzędnych punktów należących do linii wspólnych - nie przechowuje informacji o długościach linii, powierzchni wieloboku ani zależnościach przestrzennych między obiektami- wielkości te są obliczone metodą geometrii analitycznej

TOPOLOGICZNY MODEL WEKTOROWY

Topologia- zajmuje się tymi własnościami geometrycznymi figur, które nie podlegają zmianom w wyniku przekształceń ciągłych takich jak : zmiana skali, obrót, przesunięcie i innych przekształceń afinicznych i deformacji ciągłych.

W topologicznym modelu wektorowym poza współrzędnymi punktów zapisywane są zależności topologiczne pomiędzy obiektami zgromadzonymi w bazie.

Do zależności należą : połączenia, zawieranie graniczenie (przestrzenne przyleganie).

Podstawą rozważania związku topologicznego - teoria grafów

Punktom- węzły

Liniom- krawędzie

Wieloboku- poligony

W bazie danych geograficznych, w formacie topologicznym jest zapisywany zbiór tablic, z których każda przeznaczona jest dla innego rodzaju obiektów topologicznych i związków między nimi

Dla obiektów punktowych węzłów :koduje się współrzędne

DLA OBIEKTÓW LINIOWYCH- Krawędzi - buduje się dwa rodzaje tablic. W pierwszej zapisywany jest id linii ciąg par współrzędnych, opisujących przebieg obiektu liniowego, w drugiej opis połączeń topologicznych

Informacja o połączeniach zapisana jest w tablicy, w której jeden wiersz odpowiada jednej linii (krawędzi), a w kolumnach zapisywany jest id linii, id węzła początkowego i id węzła końcowego

Aby spełniony był warunek połączenia linia musi zaczynać się i kończyć w węźle, a każdy węzeł musi być punktem początkowy, końcowym lub jednym i drugim jakiejś linii.

Linie mogą przecinać się tylko w punktach węzłowych

Warunek połączenia pozwala m.in. na zidentyfikowanie drogi pomiędzy dwoma punktami, umożliwia stworzenie sieci rzecznej, w której dopływ wpada do rzeki głównej

TOPOGRAFICZNY MODEL WEKTOROWY

Zawieranie pozwala na zdefiniowanie położenia obiektów powierzchniowych

Obiekt powierzchniowy - wielobok - jest ograniczony krawędziami

W bazie jednemu wielobokowi odpowiada jeden rekord o unikalnym id. W tablicy zapisuje się także nr krawędzi tworzących wielobok.

Graniczenie wskazuje które obiekty ze sobą graniczą oraz po której stronie się znajdują. W bazie podaje się numer wieloboku znajdującego się po lewej stronie i numer wieloboku znajdującego się po prawej stronie krawędzi.

Zalety:

-spójność danych wynikająca z jednokrotnego zapisu ws0polrzędnych punktów należących do kilku obiektów - ułatwienie przy aktualizacji danych

-zapis związków topologicznych przyspiesza aktualizacja danych

Wady : po modyfikacji geometrycznej obiektu(Np. zmianie granic, usunięcia /dodania obiekty konieczna jest odbudowa zapisu topologicznego

UKŁAD OBIEKTÓW W PRZESTRZENI :

-obiekty liniowe - przybierają strukturę sieciową (sieć dróg, sieć kolejowa) lub dendrytyczne (układ sieci rzecznych).

-obiekty powierzchniowe - mogą mieć charakter rozłączny (w przypadku danych o charakterze dyskretnym) lub przylegający (np. przylegające działki terenu) albo złożony (jezioro z wyspami).

Układy obiektów mogą tworzyć struktury regularne i nieregularne. W otaczającej nas rzeczywistości dominują struktury nieregularne. Typowym układem regularnym są drzewa w sadzie.

ATRYBUT-CZAS

Obiekty przestrzenne podlegają zmianom w czasie. Zmienia się ich położenie, kształt i wielkość, a także atrybuty opisowe. Czas jest traktowany jako dodatkowy atrybut.

FORMAT DANYCH

Sposób zapisu danych w pliku.

RASTROWY MODEL DANYCH GEOGRAFICZNYCH Model powstający w wyniku teselacji za pomocą prostokątów lub kwadratów

TESELACJA- podział części płaszczyzny na elementarne obszary, które SA figurami określonego kształtu W wyniku takiego podziału Np. raster

RASTER

1)uporządkowany zbiór komórek, które pokrywają część powierzchni Np. Rastrem jest siec kwadratów pokrywających część płaszczyzny i utworzonych przez dwie rodziny linii równoległych, równoodległych, wzajemnie prostopadłych punktów przedcięcia tych linii tworzy węzły rastra, a zbiór tych węzłach nazywamy gridem

2) struktura danych stanowiących dwuwymiarową tablicę Model służący przede wszystkim do reprezentacji zjawisk ciągłych Ale istnieje także możliwość zapisu obiektów dyskrecyjnych Punkt reprezentowany jest przez pojedyncza komórkę rastra linia przez ciąg pikseli a na wielobok przez grupę pikseli

OBIEKT PRZESTRZENNY CIĄGŁY obiekt przestrzenny o charakterze pola (field), który jest zmiennoatrybutowy, tzn. ma co najmniej jeden uwzględniany atrybut opisowy przybierający wartości zależne od położenia punktu w tym obiekcie. Przykładem jest numeryczny model rzeźby terenu pewnego obszaru zdefiniowanego w układzie dwuwymiarowym, o wysokości h punktu terenowego x, y traktowanej jako atrybut opisowy stanowiący funkcję

h = f (x, y).

OBIEKT PRZESTRZENNY DYSKRETNY obiekt przestrzenny, który jest stało atrybutowy, co oznacza, że każdy z jego rozpatrywanych atrybutów opisowych ma wartość ustaloną dotyczącą całego obiektu.
Przykładem jest obiekt działka o rozpatrywanych atrybutach opisowych wartość i oznaczenie księgi wieczystej.

CECHY MODELU RASTROWEGO

1,Obiekty świata rzeczywistego są przedstawione w pewnym przybliżeniu związanym z wielkością komórki rastra.

2,Przybliżenie dotyczy zarówno lokalizacji obiektu, jak też szczegółów możliwych do odtworzenia.

3. Każdemu elementowi rastra przypisana jest wartość liczbowa (lub kod znakowy) odpowiadająca wartościom atrybutów w modelu rastrowym.

4,Każdy element rastra przechowuje tylko jedną wartość.

5,Do zapisu wielu informacji stosuje się zapis warstwowy. W przypadku obrazów satelitarnych (rejestracja promieniowania elektromagnetycznego w różnych zakresach) warstwę tworzy jeden kanał spektralny.

6,Postać rastrową mają także ze skanowane mapy i zdjęcia satelitarne -pojedynczy piksel charakteryzowany jest wówczas przez ton szarości lub składową kolorów.

7,Wykorzystywany do modelowania zjawisk geograficznych, których wartości zmieniają się w sposób ciągły np. wysokości terenu nad p.m. ; spadek terenu; temperatura powietrza; wielkość opadów atmosferycznych.

8, Dane rastrowe wykorzystywane są do reprezentacji danych statystycznych np. gęstości zaludnienia.

SPOSÓB ZAPISU DANYCH RASTROWYCH

Duża liczba pikseli w zbiorze rastrowym wymaga dużej pojemności dyskowej.

KOMPRESJA DANYCH : przetwarzanie danych mające na celu zmniejszenie ilości danych, które mają być zapamiętane lub transmitowane. Zależnie od stosowanej metody kompresja może być odwracalna, pozwalająca na odtworzenie postaci pierwotnej, albo nieodwracalna. W zapisie skompresowanym elementy rastra mogą być ze sobą łączne zarówno w wierszach, jak i w kolumnach oraz w hierarchicznych jednostkach powierzchniowych.

SPOSÓB ZAPISU DANYCH RASTROWYCH

1.komórka po komórce

2.zapis skompresowany

2a. Łańcuch

2b. Skompresowany zapis w wierszach

2c. Blokowy

2d. Drzewo czwórkowe

WARSTWA

LAYER (1), podzbiór mapy cyfrowej 2) określony pod względem tematycznym, np. warstwa hydrograficzna mapy topograficznej lub warstwa ulic mapy miejskiej.

LAYER (2), w odniesieniu do usługi sieciowej INSPIRE, podstawowa jednostka informacji geograficznej, która może być uzyskiwana jako mapa z serwera zgodnie z ISO 19128.

ENCJA - to reprezentacja wyobrażonego lub rzeczywistego obiektu (grupy obiektów) stosowana przy modelowaniu danych podczas analizy informatycznej. Formalnie jest to pojęcie niedefiniowalne, a podstawową cechą encji jest to, że jest rozróżnialna od innych encji.

Przykłady encji (i atrybuty w encji):

Osoba (imię, nazwisko, PESEL)

Pojazd (wysokość, szerokość, długość, sposób poruszania się)

Charakterystyczną cechą encji jest to, że włącza ona do swojego obszaru znaczeniowego obok obiektów fizycznych również obiekty niematerialne. Encja może stanowić pojęcie, fakt, wydarzenie (np. konto bankowe, którego atrybuty to np. numer, posiadacz, dopuszczalny debet itp.; konferencja, której atrybuty to np. temat, data, organizator itp.)

ATRYBUT właściwość obiektu lub encji, posiadająca swoją nazwę i dziedzinę.

RELACJA zbiór egzemplarzy encji mających te same atrybuty wraz z wartościami tych atrybutów; relacja może być zapisana jako tablica, której wiersze odpowiadają egzemplarzom encji, a kolumny atrybutom.

OBIEKT PRZESTRZENNY abstrakcja obiektu geograficznego jako zjawiska świata rzeczywistego, stanowi figurę geometryczną utworzoną przez wyodrębniony zbiór punktów w rozpatrywanej przestrzeni dwuwymiarowej lub trójwymiarowej i opisany danymi przestrzennymi.

W przestrzeni dwuwymiarowej obiekt przestrzenny może być figurą 0-, 1- lub 2-wymiarową, w przestrzeni trójwymiarowej - figurą 0-, 1-, 2- lub 3-wymiarową.

Obiekty przestrzenne mogą być dyskretne lub ciągłe, proste lub złożone, zapisane za pośrednictwem danych wektorowych lub danych rastrowych.

Obiekt przestrzenny może występować jako typ obiektu, np. budynek w ogólności, albo jako konkretny jego egzemplarz, np. budynek określony danym adresem.

W dyrektywie INSPIRE oraz w projekcie ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej przyjmuje się, że obiekt przestrzenny jest abstrakcyjną reprezentacją zjawiska świata rzeczywistego związaną z określonym położeniem lub obszarem geograficznym.

- POWIERZCHNIA(przestrzenny obiekt)

według specyfikacji OGC, a także norm grupy ISO 19100 i normy ISO 13249-3 - 2-wymiarowy geometryczny element prosty.

Lokalnie (w otoczeniu punktu) powierzchnia reprezentuje ciągły obraz fragmentu płaszczyzny i w konsekwencji jest w pełni realizowalna jako 2-parametrowy zbiór punktów. W takim znaczeniu powierzchnia traktowana jest jako element spójny i ograniczony. Spójność powierzchni jest zagwarantowana przez określenie "ciągły obraz" (w sensie topologii), ponieważ jedno z twierdzeń topologii mówi, że ciągły obraz spójnego zbioru jest również spójny. Granicą powierzchni jest zbiór domkniętych i skierowanych (w sensie topologicznym) krzywych, które wyznaczają jej zasięg. Powierzchnia izomorficzna (równopostaciowa) wobec kuli lub torusa nie ma granicy i w rezultacie jest geometrycznym elementem cyklicznym.

- PUNKT (przestrzenny obiekt)

1. W specyfikacjach OGC i normach grupy ISO 19100 - 0-wymiarowy geometryczny element prosty.

Punkt przedstawia położenie, a najczęściej położenie określone bezpośrednio. Punkt nie ma rozciągłości, a jego granicą jest zbiór pusty.

2. W modelowaniu danych przestrzennych - najprostsza pod względem geometrycznym 0-wymiarowa reprezentacja obiektu przestrzennego (w sensie kartograficznym).

Na płaszczyźnie w postaci wektorowej jest to para współrzędnych, a w postaci rastrowej punkt identyfikowany jest z komórką rastra, która ten punkt zawiera.

3. W poligrafii jednostka miary równa 1/72 cala (około 0,35 mm).

- LINIA ZAŁAMANIA (przestrzenny obiekt)

obiekt przestrzenny jednowymiarowy (liniowy) należący do modelowanej cyfrowo powierzchni i mający istotne znaczenie dla określenia jej kształtu, zwłaszcza pod względem ciągłości i krzywizny.

W numerycznym modelu rzeźby terenu przykładami linii załamania są: brzeg jeziora i krawędź nasypu lub wykopu.

OPERACJA NA OBIEKCIE PRZESTRZENNYM operacja, która może być wykonana na każdym egzemplarzu obiektu danego typu.

TYP

1. Ogólnie w informatyce - właściwość elementu, takiego jak stała, zmienna, argument lub wynik operacji, określająca zakres (a przez to rodzaj) wartości, jakie mogą być przypisane temu elementowi.

W językach programowania i platformach przetwarzania rozproszonego obok typów definiowalnych występują z reguły typy standardowe (inaczej: predefiniowane, wbudowane), takie jak integer, float, double, typ logiczny i string jako ciąg znaków reprezentujących tekst.

2. W obiektowości - określenie rodzaju i zakresu wartości, jakie mogą być przypisane obiektom, ich atrybutom i operacjom stosowanym do tych obiektów. Deklarowanie typów jest mechanizmem ograniczającym budowę obiektów i ich elementów, a także ograniczającym kontekst zastosowania tych elementów.

3. W języku UML i w konsekwencji także w normach grupy ISO 19100 - stereotyp klasy przeznaczony do określania dziedziny (domeny) obiektów będących egzemplarzami (wystąpieniami) tej klasy, w tym także do określania operacji, jakie mogą być zastosowane do tych obiektów.

Klasa oznaczona stereotypem «Type» może mieć atrybuty i powiązania, ale nie musi mieć metod.

TYP DANYCH

zbiór elementów danych o określonej strukturze łącznie ze zbiorem dopuszczalnych operacji na nich, np. typ danych znakowych (teksty), w tym danych nominalnych (nazwy), numerycznych (liczby całkowite lub rzeczywiste), logicznych (tak/nie), kalendarzowych (daty) i specjalnych (zapis obrazów lub dźwięków).

POJECIE MODELU DANYCH

-metajęzyk(pojęcia i terminologia)do mówienia o danych systemach baz danych i piętrowaniu baz danych

-ogólne założenia dotyczące architektury 8i języków systemu bazy danych

-język opisu i przetwarzania danych: diagramy, struktur planowych, języki opisu danych i języki zapytań

Dostawcy usług : bezprzewodowi i przewodowi

Systemy nawigacji satelitarnej

• Navstar GPS - amerykański

• Galileo - UE

• Glonass - rosyjski

Odbiorniki systemów nawigacji satelitarnej

Odbiorniki GPS - mają mapy cyfrowe obejmujące pojedynczy kontynent, układem odniesienia jest WGS-84, współrzędne geograficzne i UTM.

W Polsce konieczne było przeliczenie, bo inne układy współrzędnych np. 1942, 1965, 2000.

Polski przykład rozwiązania

Platforma ERAMIS firmy LGBS Software

Jakie przeznaczenie firmy?

Jakie moduły?

W jakich technologiach powstały poszczególne moduły?

………………………………………………….

DANE PRZESTRZENNE (SPATIAL DATA) dane dotyczące obiektów przestrzennych, w tym zjawisk i procesów, znajdujących się lub zachodzących w przyjętym układzie współrzędnych.
Dane przestrzenne dotyczą:
1) właściwości geometrycznych obiektu przestrzennego, a zwłaszcza jego położenia względem przyjętego dwuwymiarowego lub trójwymiarowego układu współrzędnych,
2) charakterystyki obiektu pod względem czasu, np. daty jego utworzenia,
3) związków przestrzennych (topologicznych) danego obiektu z innymi obiektami przestrzennymi,
4) wyróżnionych atrybutów opisowych obiektu przestrzennego, służących do jego identyfikacji oraz określających jego podstawowe właściwości.
W INSPIRE przyjmuje się, że dane przestrzenne są dowolnymi danymi bezpośrednio lub pośrednio odniesionymi do określonego miejsca lub obszaru geograficznego.

DANE GEOGRAFICZNE (GEOGRAPHICAL DATA) dane, dotyczące obiektów geograficznych.

DANE GEOPRZESTRZENNE (GEOSPATIAL DATA) dane przestrzenne dotyczące obiektów przestrzennych powiązanych z powierzchnią Ziemi.

DANE O TERENIE (LAND DATA) dane geoprzestrzenne o wysokim stopniu szczegółowości i dokładności, np. dane katastralne.

DANE PRZESTRZENNE (SPATIAL DATA) dane dotyczące obiektów przestrzennych, w tym zjawisk i procesów, znajdujących się lub zachodzących w przyjętym układzie współrzędnych.
Dane przestrzenne dotyczą:
1) właściwości geometrycznych obiektu przestrzennego, a zwłaszcza jego położenia względem przyjętego dwuwymiarowego lub trójwymiarowego układu współrzędnych,
2) charakterystyki obiektu pod względem czasu, np. daty jego utworzenia,
3) związków przestrzennych (topologicznych) danego obiektu z innymi obiektami przestrzennymi,
4) wyróżnionych atrybutów opisowych obiektu przestrzennego, służących do jego identyfikacji oraz określających jego podstawowe właściwości.
W INSPIRE przyjmuje się, że dane przestrzenne są dowolnymi danymi bezpośrednio lub pośrednio odniesionymi do określonego miejsca lub obszaru geograficznego.

DROGOWY SYSTEM REFERENCYJNY (ROAD REFERENCE SYSTEM) system odniesienia przestrzennego stosowany w polskim drogownictwie, którego podstawą jest zbiór charakterystycznych punktów sieci drogowej, np. przecięć osi dróg.
Punkty te mają znane współrzędne i wyznaczają odcinki, do których odnoszone są obiekty drogi lub zdarzenia zachodzące na drodze przez podawanie odległości od punktu początkowego danego odcinka.

OBIEKT GEOGRAFICZNY (GEOGRAPHICAL OBJECT) wyodrębniony element (zjawisko) świata rzeczywistego, który jest powiązany z powierzchnią Ziemi i stanowi przedmiot (obiekt) postrzegania i poznawania określony w przestrzeni i czasie; może mieć charakter naturalny lub antropogeniczny.

OBIEKT PRZESTRZENNY (FEATURE, SPATIAL OBJECT) abstrakcja obiektu geograficznego jako zjawiska świata rzeczywistego, stanowi figurę geometryczną utworzoną przez wyodrębniony zbiór punktów w rozpatrywanej przestrzeni dwuwymiarowej lub trójwymiarowej i opisany danymi przestrzennymi.
W przestrzeni dwuwymiarowej obiekt przestrzenny może być figurą 0-, 1- lub 2-wymiarową, w przestrzeni trójwymiarowej - figurą 0-, 1-, 2- lub 3-wymiarową.
Obiekty przestrzenne mogą być dyskretne lub ciągłe, proste lub złożone, zapisane za pośrednictwem danych wektorowych lub danych rastrowych. Obiekt przestrzenny może występować jako typ obiektu, np. budynek w ogólności, albo jako konkretny jego egzemplarz, np. budynek określony danym adresem.
W dyrektywie INSPIRE przyjmuje się, że obiekt przestrzenny jest abstrakcyjną reprezentacją elementu (zjawiska) świata rzeczywistego odniesioną do określonego miejsca lub obszaru geograficznego.

OBIEKT PRZESTRZENNY DYSKRETNY (DISCRETE SPATIAL OBJECT) obiekt przestrzenny, który jest stałoatrybutowy, co oznacza, że każdy z jego rozpatrywanych atrybutów opisowych ma wartość ustaloną dotyczącą całego obiektu.
Przykładem jest obiekt działka o rozpatrywanych atrybutach opisowych wartość i oznaczenie księgi wieczystej.

GEOINFORMACJA (GEOINFORMATION)
1) informacja uzyskiwana na drodze interpretacji danych geoprzestrzennych,
2) synonim i często używany skrót informacji geograficznej, stosowany również dla podkreślenia interdyscyplinarnego charakteru tego terminu nie ograniczającego się do geografii jako nauki.

GEOMATYKA (GEOMATICS) dyscyplina naukowo-techniczna zajmująca się pozyskiwaniem, analizowaniem, interpretowaniem, upowszechnianiem i praktycznym stosowaniem geoinformacji.
Według Oxford English Dictionary Online (2004) geomatyka jest matematyką Ziemi, tj. nauką o pozyskiwaniu, analizie i interpretacji danych, zwłaszcza pomiarowych, które odnoszą się do powierzchni Ziemi.

SYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ (GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEM (GIS)) system informacji przestrzennej dotyczący danych geograficznych; termin ten w liczbie mnogiej systemy informacji geograficznej stosowany jest również jako nazwa dziedziny zajmującej się geoinformacją oraz metodami i technikami GIS.

GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY(KNOWLEDGE-BASED ECONOMY)gospodarka, w której wiedza stanowi podstawę rozwoju, a istotną rolę odgrywa informacja, edukacja i technika, w tym technologie informacyjne i komunikacyjne.

GRID (1)(GLOBAL RESOURCE INFORMATION DATABASE) światowa baza danych o zasobach i stanie środowiska przyrodniczego, jest to jeden z programów utworzonych w ramach UNEP, prowadzony przez sieć ośrodków GRID z centralą w Nairobi, Kenia. Jeden z tych ośrodków znajduje się w Warszawie.

SYSTEM GEOINFORMACYJNY (GEOINFORMATION SYSTEM) system informacji przestrzennej dotyczący danych geoprzestrzennych.

SYSTEM INFORMACJI PRZESTRZENNEJ (SPATIAL INFORMATION SYSTEM)
1) system pozyskiwania, gromadzenia, weryfikowania, integrowania, analizowania, transferowania i udostępniania danych przestrzennych, w szerokim rozumieniu obejmuje on metody, środki techniczne, w tym sprzęt i oprogramowanie, bazę danych przestrzennych, organizację, zasoby finansowe oraz ludzi zainteresowanych jego funkcjonowaniem,
2) oprogramowanie o funkcjach odpowiadających definicji (1), produkowane i oferowane przez wyspecjalizowane firmy, np. ESRI i Intergraph.

SYSTEM INFORMACJI O TERENIE (SIT) (LAND INFORMATION SYSTEM (LIS))system informacji przestrzennej dotyczący danych o terenie. Według definicji Międzynarodowej Federacji Geodetów(FIG) stosowanej już w latach osiemdziesiątych minionego stulecia, system informacji o terenie jest środowiskiem do podejmowania decyzji o charakterze prawnym, administracyjnym i gospodarczym oraz pomocą w planowaniu i rozwoju: składa się on z bazy danych o terenie utworzonej dla określonego obrazu oraz metod i technik systematycznego pozyskiwania, aktualizowania i udostępniania danych, a jego podstawą jest jednolity sposób identyfikacji przestrzennej służący również do danych systemu z danymi innych systemów W Polsce przyjęto zasady
tworzenia krajowego systemu informacji o terenie.

BAZA DANYCH (DATABASE,)zbiór powiązanych danych z pewnej dziedziny, zorganizowanych w sposób dogodny do korzystania z nich, a zwłaszcza do szybkiego wyszukiwania danych potrzebnych w jednym lub wielu zastosowaniach.

BUFOROWANIE (BUFFERING) tworzenie strefy o zadanej szerokości wokół obiektu na płaszczyźnie.

CAD (COMPUTER-AIDED DESIGN) projektowanie wspomagane komputerowo.

NUMERYCZNY MODEL RZEŹBY TERENU (DIGITAL TERRAIN MODEL (DTM), DIGITAL ELEVATION MODEL (DEM)) numeryczna reprezentacja fragmentu powierzchni ziemskiej, utworzona zazwyczaj przez zbiór punktów tej powierzchni oraz algorytmy służące do aproksymacji jej położenia i kształtu na podstawie współrzędnych x, y, z tych punktów.
Podstawowe znaczenie mają modele, w których rzuty punktów na płaszczyznę x, y znajdują się w węzłach gridu lub nieregularnej sieci trójkątów.

INFORMACJA GEOGRAFICZNA (GEOGRAPHICAL INFORMATION) informacja uzyskiwana w drodze interpretacji danych geograficznych.
W normie ISO 19101 określa się informację geograficzną jako informację dotyczącą zjawisk jawnie lub niejawnie powiązanych z położeniem na Ziemi.

IDENTYFIKATOR GEOPRZESTRZENNY (GEOSPATIAL IDENTIFIER) według norm grupy ISO 19100 i specyfikacji OGC - odniesienie przestrzenne w postaci oznakowania lub kodu, które identyfikuje (jednoznacznie określa) położenie.
Na przykład "Polska" określa jednoznacznie terytorium Państwa Polskiego, a kod pocztowy 02-089 jednoznacznie określa rejon pocztowy na terenie Polski.

INFORMACJA O TERENIE (LAND INFORMATION) informacja uzyskiwana w drodze interpretacji danych o terenie.

MAPA CYFROWA (DIGITAL MAP)

1) model rzeczywistości geograficznej przedstawiony w postaci cyfrowej i przystosowany do komputerowego przetwarzania danych geograficznych oraz generowania map analogowych określonego obszaru,
2) zbiór danych geograficznych reprezentujących ten model.

METADANE (METADATA) w odniesieniu do zbioru danych przestrzennych, są to dane o tym zbiorze określające zawarte w nim dane pod względem: położenia i rodzaju obiektów oraz ich atrybutów, pochodzenia, dokładności, szczegółowości i aktualności danych zbioru, zastosowanych standardach, prawach własności i prawach autorskich, cenach, warunkach i sposobach uzyskania dostępu do danych zbioru oraz ich użycia w określonym celu.
Metadane stosowane są w systemie metadanych.
W INSPIRE przyjmuje się, że metadane są informacją, która opisuje zbiory danych przestrzennych oraz usługi danych przestrzennych, a także umożliwia wyszukiwanie, inwentaryzację i użytkowanie tych danych.

METODA NAJMNIEJSZYCH KWADRATÓW (LEAST SQUARES METHOD) metoda estymacji, rozwinięta i szeroko stosowana jako metoda:
a) wyrównania obserwacji tworzących układ, w którym liczba obserwacji jest większa od liczby wyznaczanych parametrów oraz
b) analizowania przewidywanych dokładności w tego rodzaju układzie przed wykonaniem pomiarów, tj. a priori.
Nazwa metody wynika z jej podstawowej zasady, która dla obserwacji niezależnych w sensie statystycznym i jednakowo dokładnych sprowadza się do minimalizacji sumy kwadratów poprawek przyporządkowanych obserwacjom.
Uogólnieniem metody najmniejszych kwadratów jest kolokacja.

SŁUŻBA GEODEZYJNA I KARTOGRAFICZNA (GEODETIC AND CARTOGRAPHIC SERVICE) zgodnie z ustawą Prawo geodezyjne i kartograficzne centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach geodezji i kartografii jest Główny Geodeta Kraju, który wykonuje swoje zadania przy pomocy Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii.
Służbę Geodezyjną i Kartograficzną stanowią:
1) organy nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, którymi są:
a) Główny Geodeta Kraju,
b) wojewoda wykonujący zadania przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jako kierownika inspekcji geodezyjnej i kartograficznej, wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie
2) organy administracji geodezyjnej i kartograficznej, którymi są:
a) marszałek województwa wykonujący zadania przy pomocy geodety województwa wchodzącego w skład urzędu marszałkowskiego,
b) starosta wykonujący zadania przy pomocy geodety powiatowego wchodzącego w skład starostwa powiatowego.
Starosta na wniosek gminy może powierzyć wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) prowadzenie spraw należących do zakresu jego zadań i kompetencji.
Do podstawowych zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej należą:
a) realizacja polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii,
b) organizowanie i finansowanie prac geodezyjnych i kartograficznych,
c) administrowanie państwowym zasobem geodezyjnym i kartograficznym,
d) kontrolowanie urzędów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geodezji i kartografii.
Struktura i zadania Służby Geodezyjnej i Kartograficznej są przedmiotem zamierzonej nowelizacji Prawa geodezyjnego i kartograficznego.

SPOŁECZEŃSTWO GEOINFORMACYJNE (GEOINFORMATION SOCIETY) społeczeństwo szeroko korzystające z geoinformacji, która jest uzyskiwana za pomocą powszechnie dostępnych usług infrastruktury geoinformacyjnej.

STANDARDY INFRASTRUKTURY DANYCH PRZESTRZENNYCH (STANDARDS FOR SPATIAL DATA INFRASTRUCTURE) stanowią istotny element infrastruktury danych przestrzennych, ułatwiając efektywne stosowanie jej zasobów.
Ich znaczenie uwidacznia się zwłaszcza w procesach:
a) transferu danych i oprogramowania,
b) współdziałania systemów komputerowych, czyli interoperowalności oraz
c) zarządzania systemami komputerowymi i bazami danych, z uwzględnieniem modernizacji systemów i aktualizacji danych.
W infrastrukturze danych geoprzestrzennych korzysta się ze standardów należących do dwóch grup:
1) standardy niskiego poziomu, które dotyczą:
a) sprzętu i fizycznych połączeń,
b) komunikacji sieciowej i zarządzania sieciami,
c) systemów operacyjnych oraz
2) standardy wysokiego poziomu, które dotyczą:
a) interfejsów użytkownika,
b) formatów danych i transferu danych,
c) programowania, zwłaszcza w zakresie aplikacyjnym,
d) projektowania od strony użytkownika, z uwzględnieniem modelowania, kodowania i klasyfikacji danych, schematów baz danych, metadanych, układów odniesień przestrzennych, produktów informacyjnych, w tym map, a także jakości danych, produktów i usług.
Z natury rzeczy uwaga użytkowników infrastruktury koncentruje się na standardach drugiej grupy.
Problemem jest wprowadzanie właściwych standardów we właściwym czasie i we właściwy sposób, pamiętając o tym, że ich powszechna akceptacja jest podstawą powodzenia.

WARTOŚĆ KATASTRALNA NIERUCHOMOŚCI (REAL PROPERTY CADASTRAL VALUE) jest wartością określoną w trybie powszechnej taksacji nieruchomości i zapisaną w katastrze. Wartości katastralne służą do różnych celów, stanowiąc w szczególności podstawę podatku od nieruchomości.

WARUNEK KOLINEARNOŚCI (COLLINEARITY CONDITION) warunek określający, że trzy punkty, tj. punkt obiektu, jego obraz na zdjęciu fotogrametrycznym i środek rzutów mają leżeć na jednej linii prostej.

WEKTORYZACJA (VECTORIZATION) proces konwersji danych rastrowych na dane wektorowe.

Dwie fazy wektoryzacji:
- wybór punktów,
- rejestracja współrzędnych.

WARUNEK KOMPLANARNOŚCI (COPLANARITY CONDITION) warunek określający, że trzy wektory w fotogrametrycznym modelu przestrzennym utworzonym przez stereogram, tj. wektor bazy zdjęć oraz wektory promieni rzutujących punkt obiektu mają leżeć w jednej płaszczyźnie.

Ilustracja warunku komplanarności dla punktu terenowego P oraz środków rzutów O' i O" wyznaczających bazę zdjęć stereogramu.

Z historii SIP/GIS na świecie

„72 umieszczenie na orbicie ziemskiej satelitów Landrat: obszary satelitarne źródłem danych przestrzennych dla GIS

Lata 80 pierwsze pakiety do przetwarzania obrazów satelitarnych, systemów zarządzania bazą danych (dBase)

Lata 90 rozwój technik multimedialnych i powszechnych dostęp do Internetu: mapy animowane, trójwymiarowe, przechowywanie plików obrazowych, interaktywna symulacja procesów i zjawisk, pakiety GIS kreują wirtualną rzeczywistość, zastosowanie w zarządzaniu Web-GIS

Obecnie zastosowanie technik bezprzewodowych systemów satelitarnych np. GPS-Mobile-GIS

Historia SIP/GIP w Polsce

1998-2000 praca nad Koncepcją SIP w Polsce (IGiK, AGII w Krakowie) UWMw Olsztynie PW, UŚ udrążenie do 2010r.

Definicja Krajowego systemu Informacji Geodezyjnej (KSIP)

Szczególną uwagę w rozwoju systemów informacji przestrzennej odgrywa Towarzystwo Informacji Przestrzennej( http://www.ptip.org.pl) corocznie konferencje naukowo-techniczne co dwa lata Ogólnopolski Sympozjum Geoinformatyczne . Konferencje użytkowników oprogramowanie ESRI GIS-day

Działania systemów informacji przestrzennej

Zadanie SIP/GIS

Skupić warstwy informacyjne o jakimś miejscu, zdarzeniu, aby umożliwić rozumienie jego istoty

Pomoc w podejmowaniu decyzji o pewnych elementach na powierzchni Ziemi

Zarządzanie danymi o otaczającej nas przestrzenie

Zastosowanie SIP

- Administracja publiczna gestorzy sieci uzbrojenia terenu

- Służby szybkiego reagowania

- Leśnictwo i służby ochrony przyrody

- Gospodarka wodna

- Drogownictwo

Kryteria podziału systemów informacji przestrzennej

- Kryterium obszaru

- Systemy obiektowe

- Systemy lokalne

- Systemy regionalne

- Systemy krajowe

- Systemy o zasięgu międzynarodowym

- Systemy globalne

- Kryterium źródła informacji

- Systemy informacji pierwotnej

- Systemy informacji wtórnej

- Kryterium zakresu użytkowania

- Systemy nastawione na obsługę tylko jednego klienta

- Systemy wykorzystywane przez wiele użytkowników

- Kryterium struktury funkcjonalnej

- Systemy scentralizowane

- Systemy rozproszone

- Kryterium głównego przeznaczenie

- Systemy ewidencyjne

- Systemy redakcji i produkcji map

- Systemy planowania przestrzennego

- Systemy gospodarki terenowej

- Systemy monitorowania środowiska przyrodniczego

- Systemy o innych przeznaczeniach

SIP=GIS=SIT?

SIT

Według definicji Międzynarodowej Federacji Geodetów(FIG) stosowanej już w latach osiemdziesiątych minionego stulecia, system informacji o terenie jest środowiskiem do podejmowania decyzji o charakterze prawnym, administracyjnym i gospodarczym oraz pomocą w planowaniu i rozwoju: składa się on z bazy danych o terenie utworzonej dla określonego obrazu oraz metod i technik systematycznego pozyskiwania, aktualizowania i udostępniania danych, a jego podstawą jest jednolity sposób identyfikacji przestrzennej służący również do danych systemu z danymi innych systemów

Pojęcia podstawowe

Systemy informacyjne

1 Inne(……..)systemy informacyjne

2 Systemy informacji przestrzennej

a) Inne systemy informacji przestrzennej

b) Systemy informacji przestrzennej …… do …..powierzchni Ziemi

- Systemy informacji geograficznej

- Systemy ……….

Funkcje SIP

Przetwarzanie danych

- Wprowadzanie danych

- Zarządzanie bazą danych systemu

- …………… danych

ĆWICZENIA SIP

SIP/GIS w internecie

To taki SIP/GIS, który może być obsługiwany za pomocą przeglądarki internetowej.

Przesyłana przez Internet mapa jest przetwarzana przez przeglądarkę i prezentowana użytkownikowi.

Mapa cyfrowa

1)Model rzeczywistości geograficznej przedstawiony w postaci cyfrowej i przystosowany do komputerowego przetwarzania danych geograficznych oraz generowania map analogowych określonego obszaru,

2)Zbiór danych geograficznych reprezentujących ten model

Serwer WWW

Odpowiedzialny jest za udostępnienie stron WWW w Internecie, program komputerowy.

Przeglądarka

Przeglądarka internetowa- program komputerowy, który służy do pobierania serwisów wyświetlania dokumentów HTML/XHTML/XML serwisów serwerów internetowych, serwisów także plików multimedialnych

- serwis internetowy (witryna internet.; ang. website)- rodzaj serwisu informacyjnego dla którego nośnikiem jest internet. Serwisy poza treścią statyczną posiadają często sekcję wiadomości, oraz możliwość logowania się i zapamiętywania preferencji odbiorców serwisów celu dostosowania treści do indywidualnych upodobań.

Serwis może posiadać obiekty interaktywne, np. formularze, przyciski.

- Serwisy mogą być tematyczne (poświęcone jednemu zagadnieniu) lub ogólne (zajmujące się kilkoma lub więcej tematami).

Podział serwisów internetowych ze względu na możliwości klienta

Wynika z przyjętej architektury serwisów udostępniających dane przestrzenne. Ocena architektury poprzez takie czynniki jak:

-rodzaj źródła danych dla generowania map

-format przesyłanych danych

-ilość udostępnianych danych

-rodzaj oprogramowania po stronie klienta

-rodzaj oprogramowania po stronie serwera

-pożądana funkcjonalność

Rodzaje klientów

Cienki klient - dowolna przeglądarka internetowa, której rola ogranicza się do wyświetlania strony HTMl zawierającej mapy; funkcjonalność ograniczona jest do możliwości, jakie daje interfejs stron www.

Wraz z mapą na stronie prezentowanej w przeglądarce zawarte są odnośniki symbolizujące wykonywanie różnych operacji na mapie. Każde kliknięcie na mapie powoduje przesłanie polecenia do serwera i ściągnięcie nowej wersji obrazka; jeden format danych po stronie serwera-rastrowy.

Cechy: szybkość działania, brak konieczności instalowania dodatków, niezależność od przeglądarki, małe wymagania techniczne sprzętu po stronie klienta, dostępne tylko niektóre funkcje.

Średni klient - oprócz danych przesyłana jest aplikacja wykonywana na komputerze klienta - dzięki temu większa funkcjonalność; prezentacja danych w postaci wektorowej i rastrowej.

Cechy- większe możliwości interakcji z mapą, konieczność posiadania dodatków do przeglądarki, możliwość niekompatybilności pomiędzy różnymi środowiskami

Gruby klient - przesyłane dane, aplikacja do ich obsługi, a wszystkie następne polecenia bez kontaktu z serwerem (możliwość pracy bez dostępu do Internetu).

Cechy - niezależność do serwera, długie uruchamiania dużych ilości danych, komputer klienta musi mieć lepsze parametry techniczne.

Funkcje SIP/GIS:

- przeglądanie mapy

- płynne powiększanie i pomniejszanie

- filtrowanie danych umieszczonych na mapie

- wyszukiwanie obiektów należących do pewnej kategorii

- znajdowanie obiektów w określonych atrybutach opisowych (bud. o 2 kondygnacj.)

- analizy przestrzenne

- edycja mapy: wprowadzanie, weryfikacja danych

- przechowyw. danych serwisów bazie danych, dostęp do niej.

Podział serwisów internetowych ze względu na

- możliwości klienta

- kryterium obszaru (powiatowe systemy informacji przestrzennej, wojewódzkie sip, miejskie sip), wrotamałopolski, gismazowsza,

- kryterium przeznaczenia (zarządzanie obszarami chronionymi, osłony przeciwpowodziowe, hydrograficzne, geośrodowiskowe), kampinoski park narodowy.

TECHNOLOGIE MOBILNE W SIP/GIS

Ewolucja SIP/GIS

1)Początkowo obsługiwany przez specjalistów na tworzonym stanowisku pracy w instytucji.

2)Rozwój Internetu - przechodzenie do usług sieciowych, połączenie komputerów w sieci

3)Rozwój technik bezprzewodowego przesyłania danych np. GSM i systemów pozycjonowania np. GPS - dostęp do danych za pomocą przenośnych komputerów, palmtopy, komórki.

Technologie mobilne

Pozwalają na korzystanie z SIP/GIS w terenie. Pracownik nie musi wracać do biura, żeby przepisać wyniki prac zaktualizować bazy danych, bo dokonuje tego na miejscu. Zastosowanie w takich sektorach jak:

a)Energetyka b)Ciepłownictwo

PALMTOP - to mały przenośny komputer osobisty, mniejszy od laptopa.

Komponenty mobilnego SIP/GIS

- Komponent systemu satelitarnego np. GPS - zapewnia automatyczne wyznaczanie współrzędnych obiektu lub miejsc, które wprowadzane są do systemu

- Komponent GSM - zapewnia łączność ze stacjonarnymi bazami danych przestrzennych, umożliwiającą przetwarzanie danych w trybie online.

- Komponent platformy operacyjnej - zapewnia możliwość umieszczenia odpowiedniej aplikacji typu SIP/GIS, najczęściej w palmtopie

Warstwa-

(1), podzbiór mapy cyfrowej określony pod względem tematycznym, np. warstwa hydrograficzna mapy topograficznej lub warstwa ulic mapy miejskiej.

(2), w odniesieniu do usługi sieciowej INSPIRE, podstawowa jednostka informacji geograficznej, która może być uzyskiwana jako mapa z serwera zgodnie z ISO 19128.

Dane wektorowe- dane przestrzenne w postaci współrzędnych służących do opisu właściwości geometrycznych obiektów przestrzennych.

Dane rastrowe- dane przestrzenne odniesione do rastra.

Geometryczny element prosty- w specyfikacji OGC i normach grupy ISO19100-obiekt reprezentujący pojedynczy geometryczny element przestrzeni.

Geom. elem. przestrzeni jest spójny i jednorodny w sensie geometrii.

Jednak geometr. elementy proste z definicji są obiektami, których nie można rozkładać na mniejsze składniki i zawierają info o kształcie geometrycznym elementu przestrzeni.

Wyróżnia się 4 podgrupy geom, elementów prostych:

a) pkt b)krzywa c) powierzchnia d) bryła.

CAD a SIP/GIS

Technologia CAD:

- do automatycznego wykonywania map ze szczególnym zwróceniem uwagi na aspekty graficzne,

- używane początkowo jako doskonałe narzędzie do utrzymywania i tworzenia opracowań mapowych.

- zobrazowania zbudowane z obiektów, które są na warstwach

- model danych rozumiany jako reprezentacja graficzna,

- warstwy mogą być przetwarzane

- zorientowana na kartograficzny aspekt opracowań

- do tworzenia rysunków, technicznych projektów.

Technologia SIP.GIS

- uzupełnia braki rozwiązań typu CAD (dane również jako tabele)

- zwrócenie się na sposób przechowywania danych, atrybuty w powiązaniu z reprezentacją geometryczną

- dane kartograficzne są przedstawiane jako tabele

- skupienie uwagi na przetwarzanie danych, analizy dużych zbiorów danych

- ważne są relacje topologiczne miedzy obiektami przestrzennymi

Warstwa w rozumieniu typu CAD jest określeniem koloru, typu linii.

Warstwa w rozumieniu technologii SIP powstaje w wyniku wyodrębnienia typów obiektów.

Legenda mapy- wykaz znaków występujących na mapie wraz z objaśnieniami oraz uzupełniające informacje o mapie. (Map. Create legend).

Mapa tematyczna- mapa przedstawiająca jeden wybrany temat w odróżnieniu od map ogólnogeograficznych, które są mapami ogólnego przeznaczenia.

Mapy tematyczne można klasyfikować zależnie od:

1 prezentowanych obiektów przestrzennych, które mogą być dyskretne i ciągle, 0-, 1-, 2- i 3-wymariowe, wymiarowe ewentualnym uwzględnieniem czasu jako dodatkowego wymiaru

2 charakteryzujących te obiekty atrybutów, które stanowią temat mapy, z uwzględnieniem typów danych odpowiadającym tym atrybutom.

3 kartograficznego sposobu przedstawienia tych atrybutów, które może przybierać postać prezentacji multimedialnej.

Produkty TNT:

TNTmips- profesjonalny system integrujący dane rastrowe (duża funkcjonalność przetwarzania), CAD, TIN i bazy danych.

Produkt ten zawiera w sobie TNTedit i TNTview.

TNTatlas- do publikowania i rozpowszechniania danych przestrzennych poprzez TNTserver (czyli udostępnianie w Internecie).

Wtyczki w QGIS to dodatki do istniejącego programu, rozszerzające jego możliwości lub umożliwiające zautomatyzowanie wykonania pewnych czynności. Program posiada domyślnie zainstalowane narzędzie do pobierania wtyczek.

<Geoportale. Usługi sieciowe>

Geoportal - witryna internetowa lub jej odpowiednik, umożliwiająca dostęp do geoinformacyjnych usług sieciowych.

Geoportale są zazwyczaj modułowymi aplikacjami sieciowymi o charakterze informacyjnym, interakcyjnym i usługowym.

- charakter informacyjny- związany ze statyczną treścią (opisy, ogłoszenia)

- charakter interaktywny - możliwość interakcji użytkowników ze stroną geoportalu (zadawanie pytań, dostarczanie komentarzy, uzupełnienie danych).

Elementy interakcyjne geoportalu:

a). system pomocy

b). elementy logowania

c). elementy dialogu z użytkownikami

d). elementy wyszukiwania tekstowego w obszarze zasobów geoportalu.

- charakter usługowy - związany z implementacją (wdrożeniem) w geoportalach, usług geoprzestrzennych ( usług integralnie związanych z geoportalem ) i klientów do usług przestrzennych (usług niekoniecznie integralnie związanych z geoportalem) umożliwiających m.in. geoprzestrzenne wyszukiwanie, walidację (sprawdzanie poprawności) danych przestrzennych.

Do elementów usługowych zalicza się klienta usług geoprzestrzennych i klienta usług katalogowych.

Geoportale zarządzane są przez administratorów, a wykorzystywane przez użytkowników.

Wymagania funkcjonalne stron użytkownika:

- intuicyjny interfejs użytkownika z możliwością powrotu do stron poprzednich

- niezależność interfejsu od użytej przeglądarki internetowej

- brak konieczności instalowania dodatkowych komponentów, wtyczek programowych.

Wymagania funkcjonalne stron administratora:

- możliwość śledzenia statystyk odwiedzin

- automatyzacja edycji treści portalu

- możliwość rozbudowy strony o kolejne usługi w miarę ich uruchamiania

- możliwość zarządzania użytkownikami i ich uprawnieniami

Usługa sieciowa - usługa realizująca operacje, które mogą być wykonywane przy użyciu oprogramowania komputerowego na danych zawartych w zbiorach danych przestrzennych lub na metadanych.

Rodz usług sieciowych:

- WMS (w naszym kraju)

- WFS

- CSW

- WCS

WMS (Web Map Sernice) - pozwala na tworzenie map w postaci pliku graficznego z jednej lub wielu rozproszonych baz danych przestrzennych. Żądanie wysyłane przez WMS do serwera z bazami danych przestrzennych określa warstwę danych oraz obszar, który ma zostać przetworzony.

W wyniku otrzymywane są mapy w pliku rastrowym (formaty najczęstsze: jpeg, png, tiff, gif).

WFS (Web Feature Sernice) - wykorzystywana do pozyskiwania danych najczęściej w pliku GML. Dane uzyskiwane z serwera WFS są danymi wektorowymi. Użytkownik ma możliwość edytowania oraz analizowania danych.

CSW (Catalogue Sernice for Web) - pełni zasadniczą rolę w odnajdywaniu rozproszonych zasobów, ich zarządzaniu i utrzymaniu. Działanie usług katalogowych polega na wykorzystaniu metadanych (danych o danych).

Metadane umożliwiają:

- wyszukiwanie zasobów- odpowiednie metadane zawierają opis usług i zawartości zbiorów danych

- ocenę zasobu- odpowiednie metadane pozwalają określić, czy usługi i zbiory danych spełniają wymagania klienta.

- użycie zasobu - odpowiednie metadane zawierają opis procedury udostępniania i wykorzystywania usług i danych.

Metadane

PN-EN ISO- norma w dziedzinie info. geogr..

Metadane to dane o: identyfikacji, w jednostkach miar, w układach współ., dystrybucji, zawartości, ograniczeniach, utrzymaniu, jakości danych, reprezentacji przestrzennej, jednostce (instytucji) odpowiedzialnej za dane.

Bazowy zestaw metadanych:

1)Obowiązkowe metadane- met., które muszą być podane:

- tytuł zbioru

- data odniesienia zbioru

- język zbioru

- kategoria tematyczna

- streszczenie, opisuje zbiór danych

- pkt kontaktowy metadanych

- data metadanych

2) Fakultatywne (opcjonalne) metadane - met., które mogą, ale nie muszą być podane:

- strona (instytucja) odpowiedzialna za zbiór danych

- rozdzielczość przestrzenna

- format dystrybucji

- typ reprezentacji przestrzennej

- układ współ,

- źródła on-line chat.

- identyfikator pliku metadanych

- nazwa standardu metadanych

- wersja standardu metadanych

3) Warunkowe metadane - metadane, dla których określany jest warunek, który musi być zastosowany przynajmniej dla jednego elementu metadanych traktowanego jako obowiązkowy:

- lokalizacja geograficzna zbiorów danych (wyznaczana przez 4 współ, które określają nam obszar, lub też identyfikator geogr.

- język metadanych

- pkt kontaktowy met.

POJĘCIA

Dostępność - łatwość i szybkość uzyskana danych zależna od użytkownika i rodzaju danych

Kompletność - stosunek liczby danych systemie do liczby danych które powinny w nim być. Można rozróżnić kompletność pod względem obszaru i treści.

Odpowiedniość - wyraża stopień zaspokojenia potrzeb informacyjnych użytkownika systemu.

Koszt - składa się z kosztów uzyskania i dostarczenia ich użytkownikowi w określonej postaci.

Wartość - Korzyść wynikająca z użycia uzyskanej informacji zamiast lub w uzupełnieniu do informacji posiadanej dotychczas lub stratę jaką mógłby użytkownik ponieść, gdyby z informacji nie skorzystał.

Cyfrowa postać danych

Postacie danych

- analogowa (ciągła) -graficzna postać rysunkowa lub obrazowa

-cyfrowa (dyskretna)

Do zapisu liczb i txt stosuje się dwóch symboli

- 0, 1.

Pojedynczy symbol nazywamy bitem.

Każdy znak alfabetu musi być przedstawiony ciągiem bitó. Powszechnie stosuje się zapis jednego znaku za pośrednictwem 7-8 bitów.

System dwójkowy - (system binarny)

Do zapisu liczb i rozkazów komputera stosuje się słowa które są określonej długości grupami bitów, które stanowią wielokrotność ośmiobitowych grup (bajtów). Typowe słowa są 16-32 bitowe (2-4 bajtów)

Zbiory danych cyfrowych

Ogólnopolskie - tworzone w skalach średnich i małych dla potrzeb władz centralnych lub na ich zlecenie.

Regionalne - tworzone w skalach średnich, niekiedy dużych, z inicjatywy władz centralnych lub regionalnych, często dla potrzeb podmiotów administracyjnych regionu obejmującymi obszar rzędu kilku województw.

Lokalne - w skalach dużych, dla obszarów administracyjnych (miast, gmin wiejskich, województw lub ich części), funkcjonalnych (parków narodowych, krajobrazowych) lub też objętych działaniem jednej organizacji.

PRZYKŁADY

1.Wyjaśnij pojęcia: obiekt ciągły ,kompresja danych

KOMPRESJA DANYCH - przetworzenie danych mające na celu zmniejszenie ilości danych, które mają być zapamiętane lub transmitowane.
Zależnie od stosowanej metody kompresja może być odwracalna, pozwalająca na odtworzenie postaci pierwotnej, albo nieodwracalna.

2.Porównywanie oprogramowania:

1. Porównywanie cech:

a)cena modułu podstawowego

b)postać danych przestrzennych przyjęta w systemie: wektorowa, rastrowa, hybrydowa c)wymogów technicznych (parametry tech komputera) d)dziedzina zastosowania

2.Analiza funkcjonalności:

a)wprowadzanie danych przestrzennych i opisowych: samodzielność przy pozyskaniu danych, wykrywanie brakujących tekstów mapy, kontrola danych pod względem formalnym, redagowanie danych opisowych

b)zarządznie baza danych

c)przetwarzanie i analiza danych możliwość konwersji i zamiany struktury danych, transformacje do układów określonych wsp pktów, analizy przestrzenne

d)wyprowadzanie danych kompletność sporzadznia map

e)łączność operatora z systemem

3. Rodzaje modeli danych:

1)model krajobrazowy danych geograficznych-modele opisujące poł, topologię i charakterystykę obiektu

2)kartograficzny model danych-sposób prezentacji obiektów w postaci zbioru symboli.

4.Omówić architekturę SIP opartą na usługach geoinformacyjnych.

- Informacja przestrzenna wymagała ustanowienia dodatkowych standardów

- komponenty: dostawca usług i danych, klient usługi, katalog metadanych

- podstawowe usługi: udostępnianie danych on-line w postaci rastrowej (WMS , WCS) oraz wektorowe (WFS)

- WFS - usługa pozwalająca na otrzymanie danych w formacie GML

5.Dane obligatoryjne SIT wg rozporządzenia dotyczącego zakładania i prowadzenia SIT.

Krajowy system informacji o terenie, zwany dalej "systemem", zawiera dane obligatoryjne dotyczące:

1) państwowego systemu odniesień przestrzennych,

2)rejestru granic Rzeczypospolitej Polskiej oraz granic jednostek .zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa,

3) osnów geodezyjnych,

4) ewidencji gruntów i budynków,

5) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,

6) obiektów topograficznych.

5.Krajowy system informacji o terenie, zwany dalej "systemem", zawiera dane obligatoryjne dotyczące:

1) państwowego systemu odniesień przestrzennych,

2) rejestru granic Rzeczypospolitej Polskiej oraz granic jednostek zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa,

3) osnów geodezyjnych,

4) ewidencji gruntów i budynków,

5) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,

6)obiektów topograficznych

6.NMT - numeryczna reprezentacja fragmentu powierzchni ziemskiej, utworzona zazwyczaj przez zbiór punktów tej powierzchni oraz algorytmy służące do aproksymacji jej położenia i kształtu na podstawie współrzędnych x, y, z tych punktów.
Podstawowe znaczenie mają modele, w których rzuty punktów na płaszczyznę x, y znajdują się w węzłach gridu lub nieregularnej sieci trójkątów.

7.Podział oprogramowania

I WYKŁAD SIP

Bazy danych referencyjnych

- SDI

- INSPIRE

- Polska Infrastruktura Informacji Przestrzennej

- Infrastruktura w informacji Geodezyjnej i Kartograficznej

SPATIAL DATA INFRASTRUCTURE [ SDI ]

Jest inicjatywą mającą na celu ułatwienie dostępu w internecie do danych przestrzennych oraz optymalizację wykorzystania zasobów polegającą na ograniczeniu duplikowania danych i prac związanych z ich pozyskaniem.

Realizacja SDI poprzez:

- budowę baz danych referencyjnych, stanowiących jednolite odniesienie przestrzenne dla wszystkich systemów tematycznych

- tworzenie baz metadanych pozwalających ich efektywnie wyszukać w sieci dane oraz ocenić ich przydatność do realizacji zamierzonych działań

- budowanie geoportali - witryn internetowych będących głównymi punktami dostępowymi do danych przestrzennych dla internautów

- interoperacyjność (współdziałanie) - zdolności łączenia danych i systemów w sposób gwarantujący uniezależnienie od sprzętu i oprogramowania.

Celowość SDI

- Możliwość integracji baz pochodzących z różnych źródeł

- Zapobieganie powielaniu tych samych danych w różnych instytucjach i resortach

- Proces wypracowania porozumień instytucjonalnych i regulacji prawnych (budowy baz danych i udostępniania danych)

- Ograniczanie kosztów pozyskania danych i ich aktualizacja

- Zagwarantowania spójności danych w poszczególnych bazach

Infrastructure Spatial Information In The European Community

Projekt zgłoszony przez komisję europejską w 2004 r. Prace nad dyrektywą, konsultacje z krajami członkowskimi oraz uzgodnienia z UE trwały 3 lata. Dyrektywa weszła w życie w maju 2007. Dyrektywa określa ogólne zasady mające na celu ustanowienie infrastruktury informacji przestrzennej dla celów wspólnotowej polityki środowiskowej, a także polityki lub działań, które mogą mieć wpływ na środowisko.

Polska Infrastruktura Informacji Przestrzennej (PIIP)

- Powstaje w ramach tworzonej europejskiej infrastruktury INSPIRE

- Główny Geodeta Kraju powołał radę ds. implementacji INSPIRE

- Stanowi platformę wymiany informacji i uzgodnienia poglądów

- Składa się z przedstawicieli administracji publicznej i ekspertów

- Wyraża opinię, formuje wnioski

- Koncentruje się na współpracy międzynarodowej dla utworzenia PIIP

Publikacje i dokumenty:

-problematyka transpozycji dyrektywy INSPIRE do prawa polskiego

-tematy danych przestrzennych INSPIRE oraz ich przyporządkowanie organom centralnej administracji rządowej

Infrastruktura Informacji Geodezyjnej i Kartograficznej

Jest to resortowa infrastruktura informacyjna, która realizuje podstawowe zadania służby geodezyjnej i kartograficznej. Podstawowe działania związane z jej budową podejmowane są przez GGK.

Budowa infrastruktury informacji geodezyjnej i kartograficznej przez GGK wiąże się z wykonaniem następujących działań:

- Zmiany regulacji prawnych

- Tworzenie baz danych referencyjnych w tym georeferencyjnej bazy danych obiektów topograficznych, która będzie stanowiła podstawowe odniesienie przestrzenne dla opracowań tematycznych

- Harmonizację różnych rejestrów publicznych zawierających informacje odnoszących się do przestrzeni

- Prace standaryzacyjne i normalizacyjne w tym opracowanie profilu metadanych oraz implementacji standardów WMS i WFS w celu udostępnienia danych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

- Tworzenie Aktywnej Sieci Geodezyjnej EUPOS - budowa ponad 70 stacji referencyjnych GPS pozwalających na znaczne zmniejszenie kosztów i czasu pomiaru

- Porozumienia instytucjonalne jako podstawa współpracy międzyresortowej

- Promowanie wolnego oprogramowania - dostosowanie wybranych pakietów na potrzeby krajowe

- Realizacja projektu GEOPORTAL.GOV.PL

Bazy danych referencyjnych

Dane przestrzenne dzieli się na:

-referencyjne (georeferencyjne)

-tematyczne

Dane referencyjne określają położenie podstawowych obiektów w przyjętych układach współrzędnych, służą jako odniesienie przestrzenne dla drugich, czyli dla danych tematycznych. Podział ten znajduje swoje odzwierciedlenie w kompetencjach organów administracji publicznej.

*za dane georeferencyjne wchodzące w zakres zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a więc w szczególności za dane ewidencji gruntów i budynków, i dane topograficzne, odpowiada przede wszystkim służba geodezyjna i kartograficzna

*danymi tematycznymi zajmują się inne struktury administracji publicznej zgodnie ze swoimi potrzebami, np. dane tematyczne dotyczące infrastruktury drogowej i kolejowej

Każdy obiekt referencyjny powinien mieć jednoznaczny, jawny, niezmienny w czasie identyfikator. Jest nim często niepowtarzalna liczba naturalna automatycznie nadawana przez system. Może to być również kilka atrybutów opisowych danego obiektu np. numer działki i numer obrębu, powinny one tworzyć niepowtarzalną kombinację w skali całego kraju.

Państwowy rejestr granic

Oparty jest na bazie danych geograficznych.

Gromadzi się w nim informacje o punktach na podstawie danych zawartych w EGiB oraz danych przekazanych przez Straż Graniczną.

Prowadzony jest na szczeblu centralnym oraz wojewódzkim.

Przechowywane są w nim wszelkie informacje niezbędne do zidentyfikowania jednostki administracyjnej i punktów granicznych oraz informacje o charakterze topologicznym pozwalające na wygenerowanie poprawnej geometrii jednostki administracyjnej.

W bazie danych PRG znajdują się m.in. następujące dane:

- Oznaczenie jednostek podziału terytorialnego

- Oznaczenie punktów węzłowych granicy

- Oznaczenie systemowe linii granicznych

- Podstawa prawna wprowadzenia punktu do bazy danych

- Data wprowadzenia punktu do bazy danych

- Współrzędne: punktów pośrednich linii granicznych, punktów węzłowych.

Współrzędne zapisane są w 2 postaciach:

Wyrażone w układzie odniesienia, w którym dokonano pomiarów (w EGiB) i współrzędne geodezyjne elipsoidalne w układzie odniesienia WGS84

PRG związane jest z systemem TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju) prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny.

Formaty danych:

- tekstowy (ASCII)

- otwarty format GIS (np. MIF - MapInfo, Interchange File, ESRI Shape File)

- DXF

- SWDE

- Wydruki

Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych

Prowadzony przez cywilną służbę geodezyjną i kartograficzną we współpracy z wieloma instytucjami (wojskowe służby kartograficzne - nazwy geograficzne, urzędy statystyczne - nazwy miejscowości i ulic, instytut meteorologii i gospodarki wodnej - nazwy obiektów hydrograficznych, firmy komercyjne).

Spójność tych opracowań zapewnia PRNG.

W systemie gromadzone są informacje o:

- nazwach obiektów fizjograficznych - wyróżniających się wzrokowo wskutek odrębnych cech lub wyraźnych granic

- nazwach obiektów społecznych - wyodrębnionych na podstawie podziałów administracyjnych, własnościowych i gospodarczych

- nazwach obiektów kulturowych (uroczysk) - miejsc wyodrębnionych na podstawie cech będących wytworem kultury duchowej.

Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych

Prowadzona jest weryfikacja brzmienia nazw na podstawie obowiązujących urzędowych wykazów nazw oraz standaryzację hydronimów (nazw wodnych) i oronimów (nazw górskich) we współpracy z zespołem językoznawców, Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Komisją Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych.

EGiB

Składa się z części opisowej i geometrycznej. Część opisową stanowią m.in. informacje na temat działek, budynków, lokali, osób fizycznych i prawnych...

Część geometryczną stanowią m.in. zlokalizowane jednoznaczne w przestrzeni punkty graniczne, linie granic działek.

Każdy obiekt ewidencyjny (działka, budynek, lokal) ma indywidualny identyfikator geodezyjny.

Niemalże każdy powiat prowadzi EGiB przy pomocy odrębnego systemu - powoduje to rozbieżności na granicach powiatu i nie pozwala na dostęp do dowolnych danych.

Standardem wymiany danych jest SWDE (standard wymiany danych ewidencyjnych)

Bazy danych rastrowych:

- zdjęcia lotnicze

- satelitarne

- ortofotomapy

- mapy topograficzne

Od 2002 r. dostępny jest zasób danych fotogrametrycznych i system zarządzania tymi danymi (SZDF) umiejscowiony w Centralnym Ośrodku Dokumentacji G i K. System przechowuje i udostępnia informacje o kilkudziesięciu tysiącach zdjęć lotniczych i satelitarnych i ponad 20 tys. ortofotomap.

System ma być rozbudowany o funkcje udostępnienia kilkudziesięciu tysięcy archiwalnych arkuszy map topograficznych w postaci rastrowej.

Zeskanowane mapy są też dostępne w wielu wojewódzkich ośrodkach dokumentacji G. i K.

Systemy Informacji Topograficznej (SITop)

Zespół procesów wspomaganych przez odpowiednie narzędzia informatyczne służących usystematyzowanemu gromadzeniu danych topograficznych, ich przetwarzaniu, realizowaniu a następnie udostępnianiu w różnych postaciach i formach dla użytkowników i systemów, dla których informacja topograficzna posiada określoną wartość.

Zastępuje tradycyjny system produkcji map topograficznych. SITop jest dostawcą danych topograficznych dla SIP/GIS.

Składa się z:

- bazy danych topograficznych (TBD)

- oprogramowania systemu zarządzania bazą danych

- oprogramowania aplikacyjnego do przetwarzania danych i analiz przestrzennych

Informacje topograficzne - pewien zbiór wiadomości o położeniu i właściwościach geometrycznych i relacjach przestrzennych, cechach, funkcjach i właściwościach obiektów, zjawisk i procesów odniesionych do powierzchni ziemi wybranych i scharakteryzowanych zgodnie z przyjętymi założeniami dla tworzonego modelu topografii terenu.

Dane topograficzne - wybrane informacje o obiektach topograficznych, pozyskane, przetworzone, prowadzone, wizualizowane i udostępniane w ramach opracowanego SIPop.

II WYKŁAD SIP

1)Podział zasobów TBD

- Podstawowy

- Kartograficzny

2)Grupy tematyczne

- Hydrografia

- Drogi

- Koleje

- Uzbrojenie terenu

- Roślinność

- Zabudowa

- Granice (jednostki podziału terytorialnego)

- Rzeźba terenu

3)Podział obiektów (grupy obiektów)

- Sieci ścieków

- Sieci dróg i kolei

- Sieci uzbrojenia terenu

- Kompleksy pokrycia terenu

- Budowle i urządzenia

- Kompleksy użytkowania terenu

- Obiekty inne

- Tereny chronione

- Jednostki podziału terytorialnego

- Osnowa geodezyjna i fotogrametryczna

- Elementy rzeźby terenu

4)Formaty danych

- Format GML (Geographic Markup Language) dla danych wektorowych i opisowych

- Format GeoTIFF dla danych rastrowych

- Format ASCII dla danych pomiarowych NMT, TTN i TIN dla danych archiwalnych oraz dane GRID zapisane w plikach ASCII dla danych użytkowych NMT.

- Format GML, DXF dla danych zasobu kartograficznego

5)Źródła danych

Za podstawowe źródło pozyskiwania danych geometrycznych uznaje się zdjęcia lotnicze i ich pochodne, wywiad terenowy oraz dane z baz danych opracowań wielkoskalowych. Jako źródło pomocnicze uznaje się istniejące arkusze mapy topograficznej 1:10 000, wtórniki diapozytywów wydawniczych i materiały źródłowe ich opracowań.

Inne wybrane źródła danych:

- Baza GEOS (Bank Osnów Geodezyjnych) - CODGiK

- Baza PRG (Państwowy Rejestr Granic) - CODGiK

- Bank Nazw Geograficznych - CODGiK

- Bazy danych zarządów róg publicznych;

- Bazy danych zarządów gospodarki wodnej;

- Baza Hydrograficzna Polski;

- Mapa topograficzna 1:50 000 (wersja cywilna);

- Baza Vmap Level 2 i Urban Vmap;

- Mapy leśne

6)Kto tworzy TBD?

TBD tworzona jest we współpracy pomiędzy Urzędami Marszałkowskimi a Głównym Urzędem GiK, z merytorycznym nadzorem tego drugiego. Dane pozyuksiwane są przez firmy komercyjne w trybie przetargowym. Dane przyjmowane są do Centralnego Ośrodka Dokumentacji GiK oraz Wojewódzkich Ośrodków Dokumentacji GiK. Planuje się, że dane będą zarządzane poprzez System Zarządzania Bazą Danych Topograficznych budowany na poziomie centralnym i wojewódzkim.

Baza Danych Ogólnogeograficznych (BDO)

- Podstawą do jej utworzenia była wojskowa mapa VmapL1

- Opracowana na zlecenie CGK

- Zgromadzone dane o poziomie szczegółowości i dokładności odpowiadającej tradycyjnym mapom ogólnogeograficznym w skalach

1:25 000, 1:50 000, 1:1000 000, 1:4000 000.

- Warstwy informacyjne: podział administracyjny, osadnictwo i obiekty antropologiczne, hydrografia, rzeźba terenu, transport, pokrycie terenu, obszary i obiekty chronione, nazwy.

Vector Smart Map (Vmap)

Związana z inicjatywą wojskowej agencji kartograficznej sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych, która w 1993 r. zwróciła się do wojskowych służb geograficznych Belgii, Kanady, Grecji, Włoch, Holandii i Wielkiej Brytanii z propozycją opracowania nowoczesnej mapy cyfrowej dla obszaru całego świata. Od tego czasu wyprodukowano wiele zbiorów danych.

Wyodrębniono cztery poziomy dokładności i szczegółowości map wektorowych:

- Vmap poziom 0 - odpowiada mapom w skali

1:1 000 000

- Vmap poziom 1 - odpowiada mapom w skali …1:250 000

- Vmap poziom 2 - odpowiada mapom w skali …1:50 000

- Vmap poziom 3 - odpowiada mapom w skali …1:25 000

Vmap 2 i 3 (poziom) są tzw. Produktem krajowym, rozszerzonym w porównaniu do specyfikacji podstawowej o dodatkowe elementy i rozwiązania.

Z punktu widzenia systemów geoinformacyjnych największe znaczenie ma Vmap2, dostępna dla całego kraju.

Baza Danych Topograficznych (TBD)

Prace nad koncepcją Bazy Danych Topograficznych dla Polski zainicjował Główny Urząd Geodezji i Kartografii w 1998 r. Rozpoczęto wówczas pilotowe wdrożenie elementów systemu na dwóch obszarach, tzw. Obiektach „Wisła” i „Dunajec”.

Podstawowym kryterium wyróżniania obiektów wchodzących w skład Bazy Danych Topograficznych jest kryterium fizjonomiczne. TBD opisuje głównie fizyczne cechy terenu a nie sposób użytkowania czy właściwości prawne. Wynika to także ze źródeł danych wykorzystywanych przy tworzeniu TBD. Koncepcja Bazy Danych Topograficznych opiera się na modelu topograficznym, a nie katastralnym lub modelu właściwym mapie zasadniczej.

Krajowy System Informacji Geograficznej

W oparciu o powyższe produkty w latach 2002-2003 powstała w Głównym Urzędzie GiK koncepcja Krajowego Sytemu Informacji Geograficznej.

GEOPORTAL

Z architektury SDI: katalog metadanych, bazy danych i usługi je udostępniające (WMS, WFS, WCS) i użytkownicy.

Z bazami danych związany jest punkt dostępowy do danych: geoportal

Jego zadaniem jest udostępnienie funkcji wyszukiwania, podglądu i dostępu do danych

Wyróżnia się geoportale typu one-stop - umożliwiają nie tylko wyszukiwanie informacji przestrzennej, ale są też klientami usług WMS, WFS i WCS - pozwala to na podgląd danych bez konieczności opuszczania portalu

Rozumiany jako aplikacje www.

Projekt GEOPORTAL.GOV.PL

Ma stanowić część Infrastruktury informacji geodezyjnej i kartograficznej

Przewiduje budowę sieci powiązanych ze sobą węzłów SDI różnego typu zarządzanych przez różne organy administracji geodezyjnej

Wszystkie węzły mają cechy indywidualne, ale także część wspólną, dzięki której mogą funkcjonować w infrastrukturze jako elementy sieci.

Każdy węzeł musi mieć: bazę danych i bazę/zbiór metadanych, procesy zasilania, procesy udostępniania i komunikacji z innymi węzłami, procesy biznesowe do realizacji własnych zadań - nie służą udostępnianiu informacji, lecz istnieją po to, aby można było rozwiązywać problemy na poziomie danego węzła.

Komunikacja między węzłami odbywa się za pośrednictwem usług sieciowych

Powiązanie węzłów z geoportalem polega na sprzęgnięciu oferowanych przez nie usług w jeden system.

Geoportal jest brokerem, który przyjmuje żądania użytkowników i zapewnia ich realizację przez uruchomienie odpowiednich usług lub całego ich łańcucha.

Funkcjonalność geoportalu obejmuje dostęp do:

Danych referencyjnych

Usług: wyszukiwanie i podgląd danych, składanie zamówienia i sprzedaż danych z powiatowych zasobów geodezyjnych i kart.

Poszerzonego zbioru usług - pozwala na integrację danych z różnych źródeł

Wyszukiwanie według nazw geograficznych, nr działek i punktów adresowych i lokalizacji

III WYKŁAD SIP

Graficzne przedstawienie statystycznych, deklaratywnych elementów dziedziny przedmiotowej oraz związków między nimi.

Klasa - uogólnienie, zbiór obiektów, które mają takie same atrybuty, operacje, związki i znaczenie.

Widoczność - oznacza poziom dostępności atrybutów i operacji dla innych klas.

Poziom	Symbol	Oznaczenie
Publiczny	+	Obiekty wszystkich klas w systemie mają dostęp do atrybutu lub operacji
Prywatny	-	Tylko obiekty danej klasy mają dostęp do atrybutu lub operacji.
Chroniony	#	Wyłącznie obiekty klas dziedziczących z danej klasy mają dostęp do atrybutu lub operacji
Pakietowy	~	Tylko składowe obiektu

Pakiet - służy do organizowania elementów grupy

Atrybut - charakterystyka, określenie, właściwości obiektu. Atrybut jest charakteryzowany poprzez podanie nazwy i typu danych

Kombinacje graficznej prezentacji klasy:

- sama nazwa klasy

- nazwa klasy z zestawem atrybutów

- nazwa klasy z zestawem operacji

- nazwa klasy z zestawem atrybutów i operacji

Obiekt - każdy byt (pojęcie lub rzecz) mający znaczenie w kontekście rozwiązywania problemów w danej dziedzinie przedmiotowej

Związek - stanowi semantyczne powiązanie pomiędzy elementami modelu

Rodzaje związków:

• asocjacja

• uogólnienie

• zależność

• realizacja

Związek klasy z nią samą a łyżka na to niemożliwe.

Asocjacja - zbiór powiązań między obiektami

Cechy, które precyzują asocjacje:

• nazwa

• role powiązanych klas

• nawigacja

• liczebność

• agregacja

Podział nawigacji:

- dwukierunkowa - przepływ komunikatów odbywa się swobodnie w obie strony

- jednokierunkowa - przepływ komunikatów jest swobodniejszy w jednym kierunku

Liczebność - specyfikacja zakresu dopuszczalnej liczby obiektów danej klasy biorących udział w związku

Oznaczenie	Opis
1	Dokładnie jeden
1..*	Jeden lub wiele
*	Wiele
0..*	Zero lub wiele
n	Dokładnie n
1..n	Od 1 do n
n..m	Od n do m
0..m	Od 0 do m

Agregacja - opisuje związek całość - część między klasami

Rodzaje agregacji:

- całkowita - oznaczona przez wypełniony przez romb ♦; klasy części nie mogą samodzielnie i niezależnie funkcjonować. Usunięcie klasy całość powoduje usunięcie klasy części.

- Częściowa - graficznie w postaci ♦(ale nie zamalowany) który jest umieszczany po stronie klasy całość; obiekty segmenty mogą samodzielnie i niezależnie funkcjonować nie powoduje usunięcie klasy części

Rodzaj związku - uogólnienie - związek ukazujący hierarchie klas. Związek nazywany inaczej dziedziczeniem; związek, w którym wykazywane są nadtypy i podtypy.

Klasy podtypu dziedziczą wszystkie atrybuty klasy nadtypu; oprócz tego.

Do prawidłowej definicji klasy potrzebne są minimum 2 atrybuty, a maksymalnie 8 atrybutów.

5.Krajowy system informacji o terenie, zwany dalej "systemem", zawiera dane obligatoryjne dotyczące:

1) państwowego systemu odniesień przestrzennych,

2) rejestru granic Rzeczypospolitej Polskiej oraz granic jednostek zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa,

3) osnów geodezyjnych,

4) ewidencji gruntów i budynków,

5) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,

6)obiektów topograficznych

6.NMT - numeryczna reprezentacja fragmentu powierzchni ziemskiej, utworzona zazwyczaj przez zbiór punktów tej powierzchni oraz algorytmy służące do aproksymacji jej położenia i kształtu na podstawie współrzędnych x, y, z tych punktów.
Podstawowe znaczenie mają modele, w których rzuty punktów na płaszczyznę x, y znajdują się w węzłach gridu lub nieregularnej sieci trójkątów.

7.Podział oprogramowania

I WYKŁAD SIP

Bazy danych referencyjnych

- SDI

- INSPIRE

- Polska Infrastruktura Informacji Przestrzennej

- Infrastruktura w informacji Geodezyjnej i Kartograficznej

SPATIAL DATA INFRASTRUCTURE [ SDI ]

Jest inicjatywą mającą na celu ułatwienie dostępu w internecie do danych przestrzennych oraz optymalizację wykorzystania zasobów polegającą na ograniczeniu duplikowania danych i prac związanych z ich pozyskaniem.

Realizacja SDI poprzez:

- budowę baz danych referencyjnych, stanowiących jednolite odniesienie przestrzenne dla wszystkich systemów tematycznych

- tworzenie baz metadanych pozwalających ich efektywnie wyszukać w sieci dane oraz ocenić ich przydatność do realizacji zamierzonych działań

- budowanie geoportali - witryn internetowych będących głównymi punktami dostępowymi do danych przestrzennych dla internautów

- interoperacyjność (współdziałanie) - zdolności łączenia danych i systemów w sposób gwarantujący uniezależnienie od sprzętu i oprogramowania.

Celowość SDI

- Możliwość integracji baz pochodzących z różnych źródeł

- Zapobieganie powielaniu tych samych danych w różnych instytucjach i resortach

- Proces wypracowania porozumień instytucjonalnych i regulacji prawnych (budowy baz danych i udostępniania danych)

- Ograniczanie kosztów pozyskania danych i ich aktualizacja

- Zagwarantowania spójności danych w poszczególnych bazach

Infrastructure Spatial Information In The European Community

Projekt zgłoszony przez komisję europejską w 2004 r. Prace nad dyrektywą, konsultacje z krajami członkowskimi oraz uzgodnienia z UE trwały 3 lata. Dyrektywa weszła w życie w maju 2007. Dyrektywa określa ogólne zasady mające na celu ustanowienie infrastruktury informacji przestrzennej dla celów wspólnotowej polityki środowiskowej, a także polityki lub działań, które mogą mieć wpływ na środowisko.

Polska Infrastruktura Informacji Przestrzennej (PIIP)

- Powstaje w ramach tworzonej europejskiej infrastruktury INSPIRE

- Główny Geodeta Kraju powołał radę ds. implementacji INSPIRE

- Stanowi platformę wymiany informacji i uzgodnienia poglądów

- Składa się z przedstawicieli administracji publicznej i ekspertów

- Wyraża opinię, formuje wnioski

- Koncentruje się na współpracy międzynarodowej dla utworzenia PIIP

Publikacje i dokumenty:

-problematyka transpozycji dyrektywy INSPIRE do prawa polskiego

-tematy danych przestrzennych INSPIRE oraz ich przyporządkowanie organom centralnej administracji rządowej

Infrastruktura Informacji Geodezyjnej i Kartograficznej

Jest to resortowa infrastruktura informacyjna, która realizuje podstawowe zadania służby geodezyjnej i kartograficznej. Podstawowe działania związane z jej budową podejmowane są przez GGK.

Budowa infrastruktury informacji geodezyjnej i kartograficznej przez GGK wiąże się z wykonaniem następujących działań:

- Zmiany regulacji prawnych

- Tworzenie baz danych referencyjnych w tym georeferencyjnej bazy danych obiektów topograficznych, która będzie stanowiła podstawowe odniesienie przestrzenne dla opracowań tematycznych

- Harmonizację różnych rejestrów publicznych zawierających informacje odnoszących się do przestrzeni

- Prace standaryzacyjne i normalizacyjne w tym opracowanie profilu metadanych oraz implementacji standardów WMS i WFS w celu udostępnienia danych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

- Tworzenie Aktywnej Sieci Geodezyjnej EUPOS - budowa ponad 70 stacji referencyjnych GPS pozwalających na znaczne zmniejszenie kosztów i czasu pomiaru

- Porozumienia instytucjonalne jako podstawa współpracy międzyresortowej

- Promowanie wolnego oprogramowania - dostosowanie wybranych pakietów na potrzeby krajowe

- Realizacja projektu GEOPORTAL.GOV.PL

Bazy danych referencyjnych

Dane przestrzenne dzieli się na:

-referencyjne (georeferencyjne)

-tematyczne

Dane referencyjne określają położenie podstawowych obiektów w przyjętych układach współrzędnych, służą jako odniesienie przestrzenne dla drugich, czyli dla danych tematycznych. Podział ten znajduje swoje odzwierciedlenie w kompetencjach organów administracji publicznej.

*za dane georeferencyjne wchodzące w zakres zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a więc w szczególności za dane ewidencji gruntów i budynków, i dane topograficzne, odpowiada przede wszystkim służba geodezyjna i kartograficzna

*danymi tematycznymi zajmują się inne struktury administracji publicznej zgodnie ze swoimi potrzebami, np. dane tematyczne dotyczące infrastruktury drogowej i kolejowej

Każdy obiekt referencyjny powinien mieć jednoznaczny, jawny, niezmienny w czasie identyfikator. Jest nim często niepowtarzalna liczba naturalna automatycznie nadawana przez system. Może to być również kilka atrybutów opisowych danego obiektu np. numer działki i numer obrębu, powinny one tworzyć niepowtarzalną kombinację w skali całego kraju.

Państwowy rejestr granic

Oparty jest na bazie danych geograficznych.

Gromadzi się w nim informacje o punktach na podstawie danych zawartych w EGiB oraz danych przekazanych przez Straż Graniczną.

Prowadzony jest na szczeblu centralnym oraz wojewódzkim.

Przechowywane są w nim wszelkie informacje niezbędne do zidentyfikowania jednostki administracyjnej i punktów granicznych oraz informacje o charakterze topologicznym pozwalające na wygenerowanie poprawnej geometrii jednostki administracyjnej.

W bazie danych PRG znajdują się m.in. następujące dane:

- Oznaczenie jednostek podziału terytorialnego

- Oznaczenie punktów węzłowych granicy

- Oznaczenie systemowe linii granicznych

- Podstawa prawna wprowadzenia punktu do bazy danych

- Data wprowadzenia punktu do bazy danych

- Współrzędne: punktów pośrednich linii granicznych, punktów węzłowych.

Współrzędne zapisane są w 2 postaciach:

Wyrażone w układzie odniesienia, w którym dokonano pomiarów (w EGiB) i współrzędne geodezyjne elipsoidalne w układzie odniesienia WGS84

PRG związane jest z systemem TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju) prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny.

Formaty danych:

- tekstowy (ASCII)

- otwarty format GIS (np. MIF - MapInfo, Interchange File, ESRI Shape File)

- DXF

- SWDE

- Wydruki

Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych

Prowadzony przez cywilną służbę geodezyjną i kartograficzną we współpracy z wieloma instytucjami (wojskowe służby kartograficzne - nazwy geograficzne, urzędy statystyczne - nazwy miejscowości i ulic, instytut meteorologii i gospodarki wodnej - nazwy obiektów hydrograficznych, firmy komercyjne).

Spójność tych opracowań zapewnia PRNG.

W systemie gromadzone są informacje o:

- nazwach obiektów fizjograficznych - wyróżniających się wzrokowo wskutek odrębnych cech lub wyraźnych granic

- nazwach obiektów społecznych - wyodrębnionych na podstawie podziałów administracyjnych, własnościowych i gospodarczych

- nazwach obiektów kulturowych (uroczysk) - miejsc wyodrębnionych na podstawie cech będących wytworem kultury duchowej.

Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych

Prowadzona jest weryfikacja brzmienia nazw na podstawie obowiązujących urzędowych wykazów nazw oraz standaryzację hydronimów (nazw wodnych) i oronimów (nazw górskich) we współpracy z zespołem językoznawców, Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Komisją Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych.

EGiB

Składa się z części opisowej i geometrycznej. Część opisową stanowią m.in. informacje na temat działek, budynków, lokali, osób fizycznych i prawnych...

Część geometryczną stanowią m.in. zlokalizowane jednoznaczne w przestrzeni punkty graniczne, linie granic działek.

Każdy obiekt ewidencyjny (działka, budynek, lokal) ma indywidualny identyfikator geodezyjny.

Niemalże każdy powiat prowadzi EGiB przy pomocy odrębnego systemu - powoduje to rozbieżności na granicach powiatu i nie pozwala na dostęp do dowolnych danych.

Standardem wymiany danych jest SWDE (standard wymiany danych ewidencyjnych)

Bazy danych rastrowych:

- zdjęcia lotnicze

- satelitarne

- ortofotomapy

- mapy topograficzne

Od 2002 r. dostępny jest zasób danych fotogrametrycznych i system zarządzania tymi danymi (SZDF) umiejscowiony w Centralnym Ośrodku Dokumentacji G i K. System przechowuje i udostępnia informacje o kilkudziesięciu tysiącach zdjęć lotniczych i satelitarnych i ponad 20 tys. ortofotomap.

System ma być rozbudowany o funkcje udostępnienia kilkudziesięciu tysięcy archiwalnych arkuszy map topograficznych w postaci rastrowej.

Zeskanowane mapy są też dostępne w wielu wojewódzkich ośrodkach dokumentacji G. i K.

Systemy Informacji Topograficznej (SITop)

Zespół procesów wspomaganych przez odpowiednie narzędzia informatyczne służących usystematyzowanemu gromadzeniu danych topograficznych, ich przetwarzaniu, realizowaniu a następnie udostępnianiu w różnych postaciach i formach dla użytkowników i systemów, dla których informacja topograficzna posiada określoną wartość.

Zastępuje tradycyjny system produkcji map topograficznych. SITop jest dostawcą danych topograficznych dla SIP/GIS.

Składa się z:

- bazy danych topograficznych (TBD)

- oprogramowania systemu zarządzania bazą danych

- oprogramowania aplikacyjnego do przetwarzania danych i analiz przestrzennych

Informacje topograficzne - pewien zbiór wiadomości o położeniu i właściwościach geometrycznych i relacjach przestrzennych, cechach, funkcjach i właściwościach obiektów, zjawisk i procesów odniesionych do powierzchni ziemi wybranych i scharakteryzowanych zgodnie z przyjętymi założeniami dla tworzonego modelu topografii terenu.

Dane topograficzne - wybrane informacje o obiektach topograficznych, pozyskane, przetworzone, prowadzone, wizualizowane i udostępniane w ramach opracowanego SIPop.

II WYKŁAD SIP

1)Podział zasobów TBD

- Podstawowy

- Kartograficzny

2)Grupy tematyczne

- Hydrografia

- Drogi

- Koleje

- Uzbrojenie terenu

- Roślinność

- Zabudowa

- Granice (jednostki podziału terytorialnego)

- Rzeźba terenu

3)Podział obiektów (grupy obiektów)

- Sieci ścieków

- Sieci dróg i kolei

- Sieci uzbrojenia terenu

- Kompleksy pokrycia terenu

- Budowle i urządzenia

- Kompleksy użytkowania terenu

- Obiekty inne

- Tereny chronione

- Jednostki podziału terytorialnego

- Osnowa geodezyjna i fotogrametryczna

- Elementy rzeźby terenu

4)Formaty danych

- Format GML (Geographic Markup Language) dla danych wektorowych i opisowych

- Format GeoTIFF dla danych rastrowych

- Format ASCII dla danych pomiarowych NMT, TTN i TIN dla danych archiwalnych oraz dane GRID zapisane w plikach ASCII dla danych użytkowych NMT.

- Format GML, DXF dla danych zasobu kartograficznego

5)Źródła danych

Za podstawowe źródło pozyskiwania danych geometrycznych uznaje się zdjęcia lotnicze i ich pochodne, wywiad terenowy oraz dane z baz danych opracowań wielkoskalowych. Jako źródło pomocnicze uznaje się istniejące arkusze mapy topograficznej 1:10 000, wtórniki diapozytywów wydawniczych i materiały źródłowe ich opracowań.

Inne wybrane źródła danych:

- Baza GEOS (Bank Osnów Geodezyjnych) - CODGiK

- Baza PRG (Państwowy Rejestr Granic) - CODGiK

- Bank Nazw Geograficznych - CODGiK

- Bazy danych zarządów róg publicznych;

- Bazy danych zarządów gospodarki wodnej;

- Baza Hydrograficzna Polski;

- Mapa topograficzna 1:50 000 (wersja cywilna);

- Baza Vmap Level 2 i Urban Vmap;

- Mapy leśne

6)Kto tworzy TBD?

TBD tworzona jest we współpracy pomiędzy Urzędami Marszałkowskimi a Głównym Urzędem GiK, z merytorycznym nadzorem tego drugiego. Dane pozyuksiwane są przez firmy komercyjne w trybie przetargowym. Dane przyjmowane są do Centralnego Ośrodka Dokumentacji GiK oraz Wojewódzkich Ośrodków Dokumentacji GiK. Planuje się, że dane będą zarządzane poprzez System Zarządzania Bazą Danych Topograficznych budowany na poziomie centralnym i wojewódzkim.

Baza Danych Ogólnogeograficznych (BDO)

- Podstawą do jej utworzenia była wojskowa mapa VmapL1

- Opracowana na zlecenie CGK

- Zgromadzone dane o poziomie szczegółowości i dokładności odpowiadającej tradycyjnym mapom ogólnogeograficznym w skalach

1:25 000, 1:50 000, 1:1000 000, 1:4000 000.

- Warstwy informacyjne: podział administracyjny, osadnictwo i obiekty antropologiczne, hydrografia, rzeźba terenu, transport, pokrycie terenu, obszary i obiekty chronione, nazwy.

Vector Smart Map (Vmap)

Związana z inicjatywą wojskowej agencji kartograficznej sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych, która w 1993 r. zwróciła się do wojskowych służb geograficznych Belgii, Kanady, Grecji, Włoch, Holandii i Wielkiej Brytanii z propozycją opracowania nowoczesnej mapy cyfrowej dla obszaru całego świata. Od tego czasu wyprodukowano wiele zbiorów danych.

Wyodrębniono cztery poziomy dokładności i szczegółowości map wektorowych:

- Vmap poziom 0 - odpowiada mapom w skali

1:1 000 000

- Vmap poziom 1 - odpowiada mapom w skali …1:250 000

- Vmap poziom 2 - odpowiada mapom w skali …1:50 000

- Vmap poziom 3 - odpowiada mapom w skali …1:25 000

Vmap 2 i 3 (poziom) są tzw. Produktem krajowym, rozszerzonym w porównaniu do specyfikacji podstawowej o dodatkowe elementy i rozwiązania.

Z punktu widzenia systemów geoinformacyjnych największe znaczenie ma Vmap2, dostępna dla całego kraju.

Baza Danych Topograficznych (TBD)

Prace nad koncepcją Bazy Danych Topograficznych dla Polski zainicjował Główny Urząd Geodezji i Kartografii w 1998 r. Rozpoczęto wówczas pilotowe wdrożenie elementów systemu na dwóch obszarach, tzw. Obiektach „Wisła” i „Dunajec”.

Podstawowym kryterium wyróżniania obiektów wchodzących w skład Bazy Danych Topograficznych jest kryterium fizjonomiczne. TBD opisuje głównie fizyczne cechy terenu a nie sposób użytkowania czy właściwości prawne. Wynika to także ze źródeł danych wykorzystywanych przy tworzeniu TBD. Koncepcja Bazy Danych Topograficznych opiera się na modelu topograficznym, a nie katastralnym lub modelu właściwym mapie zasadniczej.

Krajowy System Informacji Geograficznej

W oparciu o powyższe produkty w latach 2002-2003 powstała w Głównym Urzędzie GiK koncepcja Krajowego Sytemu Informacji Geograficznej.

GEOPORTAL

Z architektury SDI: katalog metadanych, bazy danych i usługi je udostępniające (WMS, WFS, WCS) i użytkownicy.

Z bazami danych związany jest punkt dostępowy do danych: geoportal

Jego zadaniem jest udostępnienie funkcji wyszukiwania, podglądu i dostępu do danych

Wyróżnia się geoportale typu one-stop - umożliwiają nie tylko wyszukiwanie informacji przestrzennej, ale są też klientami usług WMS, WFS i WCS - pozwala to na podgląd danych bez konieczności opuszczania portalu

Rozumiany jako aplikacje www.

Projekt GEOPORTAL.GOV.PL

Ma stanowić część Infrastruktury informacji geodezyjnej i kartograficznej

Przewiduje budowę sieci powiązanych ze sobą węzłów SDI różnego typu zarządzanych przez różne organy administracji geodezyjnej

Wszystkie węzły mają cechy indywidualne, ale także część wspólną, dzięki której mogą funkcjonować w infrastrukturze jako elementy sieci.

Każdy węzeł musi mieć: bazę danych i bazę/zbiór metadanych, procesy zasilania, procesy udostępniania i komunikacji z innymi węzłami, procesy biznesowe do realizacji własnych zadań - nie służą udostępnianiu informacji, lecz istnieją po to, aby można było rozwiązywać problemy na poziomie danego węzła.

Komunikacja między węzłami odbywa się za pośrednictwem usług sieciowych

Powiązanie węzłów z geoportalem polega na sprzęgnięciu oferowanych przez nie usług w jeden system.

Geoportal jest brokerem, który przyjmuje żądania użytkowników i zapewnia ich realizację przez uruchomienie odpowiednich usług lub całego ich łańcucha.

Funkcjonalność geoportalu obejmuje dostęp do:

Danych referencyjnych

Usług: wyszukiwanie i podgląd danych, składanie zamówienia i sprzedaż danych z powiatowych zasobów geodezyjnych i kart.

Poszerzonego zbioru usług - pozwala na integrację danych z różnych źródeł

Wyszukiwanie według nazw geograficznych, nr działek i punktów adresowych i lokalizacji

III WYKŁAD SIP

Graficzne przedstawienie statystycznych, deklaratywnych elementów dziedziny przedmiotowej oraz związków między nimi.

Klasa - uogólnienie, zbiór obiektów, które mają takie same atrybuty, operacje, związki i znaczenie.

Widoczność - oznacza poziom dostępności atrybutów i operacji dla innych klas.

Poziom	Symbol	Oznaczenie
Publiczny	+	Obiekty wszystkich klas w systemie mają dostęp do atrybutu lub operacji
Prywatny	-	Tylko obiekty danej klasy mają dostęp do atrybutu lub operacji.
Chroniony	#	Wyłącznie obiekty klas dziedziczących z danej klasy mają dostęp do atrybutu lub operacji
Pakietowy	~	Tylko składowe obiektu

Pakiet - służy do organizowania elementów grupy

Atrybut - charakterystyka, określenie, właściwości obiektu. Atrybut jest charakteryzowany poprzez podanie nazwy i typu danych

Kombinacje graficznej prezentacji klasy:

- sama nazwa klasy

- nazwa klasy z zestawem atrybutów

- nazwa klasy z zestawem operacji

- nazwa klasy z zestawem atrybutów i operacji

Obiekt - każdy byt (pojęcie lub rzecz) mający znaczenie w kontekście rozwiązywania problemów w danej dziedzinie przedmiotowej

Związek - stanowi semantyczne powiązanie pomiędzy elementami modelu

Rodzaje związków:

• asocjacja

• uogólnienie

• zależność

• realizacja

Związek klasy z nią samą a łyżka na to niemożliwe.

Asocjacja - zbiór powiązań między obiektami

Cechy, które precyzują asocjacje:

• nazwa

• role powiązanych klas

• nawigacja

• liczebność

• agregacja

Podział nawigacji:

- dwukierunkowa - przepływ komunikatów odbywa się swobodnie w obie strony

- jednokierunkowa - przepływ komunikatów jest swobodniejszy w jednym kierunku

Liczebność - specyfikacja zakresu dopuszczalnej liczby obiektów danej klasy biorących udział w związku

Oznaczenie	Opis
1	Dokładnie jeden
1..*	Jeden lub wiele
*	Wiele
0..*	Zero lub wiele
n	Dokładnie n
1..n	Od 1 do n
n..m	Od n do m
0..m	Od 0 do m

Agregacja - opisuje związek całość - część między klasami

Rodzaje agregacji:

- całkowita - oznaczona przez wypełniony przez romb ♦; klasy części nie mogą samodzielnie i niezależnie funkcjonować. Usunięcie klasy całość powoduje usunięcie klasy części.

- Częściowa - graficznie w postaci ♦(ale nie zamalowany) który jest umieszczany po stronie klasy całość; obiekty segmenty mogą samodzielnie i niezależnie funkcjonować nie powoduje usunięcie klasy części

Rodzaj związku - uogólnienie - związek ukazujący hierarchie klas. Związek nazywany inaczej dziedziczeniem; związek, w którym wykazywane są nadtypy i podtypy.

Klasy podtypu dziedziczą wszystkie atrybuty klasy nadtypu; oprócz tego.

Do prawidłowej definicji klasy potrzebne są minimum 2 atrybuty, a maksymalnie 8 atrybutów.

---