Tu znajdziesz podstawowe wiadomości o:

1. Łączeniu, podziałach i przekształceniach spółek

2. Likwidacji, organach, transformacjach, prywatyzacji przedsiębiorstw

3. Obligacjach, wekslach, czekach,

4. Funkcje papierów wartościowych

5. Umowa o pośrednictwo gospodarcze i umowa agencyjna oraz typy agentów w prawie amerykańskim i angielskim.

Wykład 7.11.2001

PRZEKSZTAŁCENIA I ŁĄCZENIE SPÓŁEK

Łączenie spółek jest możliwe dla spółek kapitałowych i osobowych (spółką przejmującą może być jedynie sp. kapitałowa). Sp. osobowe łączy się tylko w formie utworzenia nowych sp. kapitałowych.

NIEDOPUSZCZALNE jest łączenie spółek w LIKWIDACJI i UPADŁOŚCI.

Sposoby łączenia spółek

• przez przejęcie - czyli przeniesienie całego majątku spółki przejętej na przejmującą w zamian za udziały w akcjach, które spółka przejmująca wyda wspólnikom spółki przejętej;

• przez zawiązanie nowej spółki - na którą przejdą majątki wszystkich łączących się spółek w zamian za udziały w akcjach;

Podziały spółek

(pod względem typów spółek)

Spółka kapitałowa może podzielić się na 2 lub więcej spółek kapitałowych.

NIEDOPUSZCZALNY jest podział spółek osobowych; spółki akcyjnej, gdy jej kapitał nie został w całości wpłacony; spółki w upadłości lub w likwidacji.

Istnieją 4 formy podziału spółek: (trzy pierwsze dotyczą całego majątku)

1. przez przejęcie - przeniesienie całego majątku dzielonej spółki na inne spółki w zamian za udziały w akcjach spółki przejmującej, które otrzymują wspólnicy spółki dzielonej;

2. przez zawiązanie nowej spółki - przenosimy majątek spółki dzielonej na nowo powstające spółki w zamian za udziały w akcjach;

3. przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki - cały majątek spółki dzielonej przejdzie na spółkę już istniejącą i nowo powstałą;

4. przez wydzielenie - przeniesienie tylko części majątku spółki na spółkę na nowo powstałą lub istniejącą.

Przekształcenia

Spółka handlowa może się przekształcić w inną spółkę handlową, także sp. cywilna może przekształcić się w sp. handlową

Możliwości przekształcania się spółek:

spółka osobowa przekształca się w kapitałową albo w inną osobową,

spółka kapitałowa przekształca się w osobową albo w inną kapitałową.

Przepisy szczególne:

Spółki, które powstały w czasie obowiązywania kodeksu handlowego, stały się analogicznymi spółkami w rozumieniu kodeksu spółek.

Spółki mają 3 lata od wejścia kodeksu spółek na dostosowanie umów, aktów założycielskich i statutów do nowych przepisów (np. stary przepis - sp. z o.o. 4 tys., nowy 50 tys.)

Brak minimum kapitału zakładowego ma istotne znaczenie dla dalszego istnienia spółki, ponieważ Sąd Rejestrowy wezwie spółkę do ustalenia kapitału i wyznaczy odpowiedni termin, a jeżeli termin nie zostanie dotrzymany, sąd może stanowić o rozwiązaniu spółki.

Oprócz Kodeksu Spółek istnieją jeszcze odrębne przepisy dotyczące spółek, np. spółek prowadzących działalność w banku, działalność giełdową, ubezpieczeniową, sp. w procesie prywatyzacji czy komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych.

Spółki z udziałem osób zagranicznych - już nie istnieją. Wszystkie spółki, do których stosowano przepisy o sp. z udziałem osób zagranicznych, stały się spółkami w rozumieniu artykułu 6 (patrz: zasada wzajemności, sp. akcyjne, z o.o., komandytowo-akcyjne

Spółki europejskie

Dyrektywy dotyczące spółek akcyjnych - jest ich 14, dyrektywy dot. tzw. spółek publicznych ( które emitują akcje dla wszystkich w przeciwieństwie do sp. prywatnych), np. dotyczące kapitału, bilansu, praw i obowiązków.

Spółki ponad narodowe

Osoby w spółce pochodzą z różnych krajów członkowskich. Jest 5 typów:

1. EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIE INTERESÓW GOSPODARCZYCH - spółka osobowa, która jest formą pośrednią między sp. jawną a umową kooperacyjną. Zgrupowanie jest podobne do umowy kooperacyjnej, ponieważ ma specyficzny cel, nie jest nim osiągnięcie zysku, ale ułatwianie i rozwijanie działalności gospodarczej członków zgrupowania; zgrupowanie jest podobne do spółki, bo posiada strukturę organizacyjną. Ma ono pierwowzór w instytucjach francuskich, powstaje na podstawie UMOWY, a członkowie mają obowiązek wniesienia wkładu i działania na rzecz tego zgrupowania.

2. SPÓŁKA EUROPEJSKA - publiczna spółka akcyjna, ma charakter ponad narodowy, odróżnia ją także nazwa i określenie „spółka europejska”; kapitał zakładowy: 100 tys. euro;

3. STOWARZYSZENIE EUROPEJSKIE - spółka będąca formą trwałej współpracy między organizacjami o celach nie zarobkowych (fundacje, stowarzyszenia), członkowie pochodzą z różnych krajów;

Cztery cechy : nie posiada przedsiębiorstwa, członkowie nie maja prawa do zysku, jest osobą prawną, odpowiada tylko do wysokości wartości swojego majątku.

4. SPÓŁDZIELNIA EUROPEJSKA - postać spółki kapitałowej, jej majątek dzieli się na udziały, służy do zaspokojenia potrzeb swoich członków oraz ułatwiania ich działalności gospodarczej oraz socjalnej.

Cechy:

W zamian za wkłady członkowie uzyskują prawo do świadczeń statutowych;

Wysokość kapitału jest zmienna w zależności od liczby członków;

W walnym zgromadzeniu liczba głosów nie zależy od wniesionego kapitału (każdy ma jeden głos); ma osobowość prawną.

5. EUROPEJSKA SPÓŁKA WZAJEMNA - specyficzny przedmiot działalności: sfera opieki socjalnej, np. prowadzenie kas chorych, funduszów ubezpieczeń wzajemnych.

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

Przedsiębiorstwo państwowe - samodzielne, samorządne i samo-finansujące się przedsiębiorstwo, posiadające osobowość prawną.

Samodzielność - decydowanie przedsiębiorstwa o samym sobie, organy państwa mogą decydować tylko w odpowiednich przepisach;

Samorządność - samorząd,

Samofinansowanie - samofinansowanie i ponoszenie ryzyka ekonomicznego, państwo tylko w nielicznych przypadkach ponosi odpowiedzialność za zobowiązania.

Państwo ma kilka uprawnień dotyczących majątku przedsiębiorstwa:

• prawo do udziału w zysku,

• państwo może wycofać z zarządu przedsiębiorstwa określone składniki majątkowe,

• kontroluje, w jaki sposób przedsiębiorstwo korzysta z przydzielonego majątku,

• ma prawo do majątku zlikwidowanego przedsiębiorstwa,

• ma prawo przekształcić przedsiębiorstwo w 1-osobową spółkę.

Dwie formy przedsiębiorstwa:

1. działające na zasadach ogólnych,

2. użyteczności publicznej, np. zaopatrzenie w gaz, komunikację, wodę.

Kto tworzy przedsiębiorstwo?

Organy administracji państwowej (wojewoda), ..............., NBP.

Założenie przedsiębiorstwa państwowego:

Sporządzenie aktu, który określa siedzibę, nazwę i dziedzinę działalności przedsiębiorstwa.

1. akt utworzenia,

2. statut (tu: struktura, system kontroli wewnętrznej, stosunki prawne między jednostkami wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa, stosunki prawne zewnętrzne),

3. regulamin organizacyjny,

4. podział kompetencji między osobami kierującymi przedsiębiorstwem.

ORGANY PRZEDSIĘBIORSTWA

1. Dyrektor - zarządza przedsiębiorstwem, reprezentuje je na zewnątrz, samodzielnie podejmuje decyzje i samodzielnie za nie odpowiada. Powołuje go rada pracownicza, a w nowym przedsiębiorstwie - organ założycielski (na 5 lat lub na czas nieokreślony). Przypadki działania tymczasowego kierownika zamiast dyrektora: odwołanie dyrektora, zawieszenie w czynnościach, rezygnacja lub śmierć. Rada pracownicza (?) lub organ założycielski mogą odwołać dyrektora (prawo do 6 -miesięcznej odprawy), dyrektor ma prawo do prowizji od zysków.

1. zarządca - zarządzanie przedsiębiorstwem można powierzyć osobie fizycznej lub prawnej, ma on wszystkie uprawnienia rady pracowniczej i dyrektora;

2. rada nadzorcza - tylko w wyjątkowych sytuacjach;

2. Ogólne zebranie pracowników - samorząd -forma bezpośredniego udziału załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem; zebranie 2 razy w roku, zapadają na nim uchwały o sprawach zasadniczych (uchwalenie statutu, ocena działań dyrektora i rady pracowniczej, uchwalenie planów gospodarczych), skład - ogół pracowników;

3. Rada pracownicza - składa się z 15 osób wybieranych przez pracowników na 2 lata; kompetencje stanowiące:

Decydowanie o planie rocznym przedsiębiorstwa, inwestycjach, wyrażanie zgody na przystąpienie do spółki lub jej utworzenie, na podział i przekształcenie; ustalanie regulaminu pracy, powoływanie i zawieszanie w czynnościach dyrektora, prawo wypowiedzenia się we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa.

W obrocie gospodarczym przedsiębiorstwo występuje we własnym imieniu i na własny rachunek, może zawierać umowy dotyczące własnego imienia.

Ograniczenia umów:

• dotyczące majątku trwałego: PRZETARG - podstawowa i jedyna forma sprzedania majątku przez przedsiębiorcę.

• Dot. czynności, na których dokonanie musi wyrazić zgodę organ założycielski (np. wniesienie części majątku do spółki);

W sprawach przedsiębiorstwa samodzielnie działa i dokonuje czynności prawnych dyrekcja

w imieniu tego przedsiębiorstwa. Gdy wartość zobowiązań przekracza 5 tys. Zł, potrzebne jest współdziałanie 2 osób.

NADZÓR nad przedsiębiorstwem należy do organu założycielskiego i obejmuje ocenę i kontrolę działania dyrektora i kontrolę działalności całego przedsiębiorstwa.

Postępowanie naprawcze

Jeżeli przedsiębiorstwo działa ze stratą, organ założycielski może wszcząć postępowanie naprawcze, które polega na ustanowieniu nad przedsiębiorstwem ZARZĄDU KOMISARYCZNEGO - przejmuje on kompetencje wszystkich organów przedsiębiorstwa.

LIKWIDACJA PRZEDSIĘBIORSTWA

Jest to zadysponowanie wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi przedsiębiorstwa, zaspokojenie wierzycieli i wyrejestrowanie przedsiębiorstwa.

Przyczyny:

• gdy przez 6 kolejnych miesięcy działalność przynosi straty;

• gdy sąd zakaże przedsiębiorstwu dotychczasowej działalności;

• gdy z wnioskiem o likwidację wystąpi zarząd komisaryczny.

O likwidacji decyduje organ założycielski.

Transformacje ustrojowe przedsiębiorstwa

2 procesy: komercjalizacja i prywatyzacja.

Komercjalizacja - przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę bez zmiany stosunków własnościowych, brak zmian ekonomicznych, państwo jest nadal właścicielem majątku, istnieje zmiana prawna - z przedsiębiorstwa państwowego opartego na prawie publicznym w spółkę, czyli podmiot prawa prywatnego działającego na podstawie kodeksu.

Formy komercjalizacji:

Niesamoistna - w celu prywatyzacji i samoistna - w innych celach komercji - przekształcenie w sp. akcyjną lub sp. z o.o.

Można komercjalizować wszystkie przedsiębiorstwa z wyjątkiem:

Postawionych w stan likwidacji i upadłości oraz konkretnych przedsiębiorstw, np. PKP.

Komercjalizacji dokonuje MINISTER SKARBU PAŃSTWA.

Istnieją 3 możliwości:

• dokonuje tego z własnej inicjatywy,

• na wniosek organu założycielskiego,

• na wspólny wniosek dyrektora i rady nadzorczej.

Sporządza się wtedy AKT KOMERCJALIZACJI określający statut spółki, wysokość kapitału oraz nazwiska członków pierwszych władz. Powstaje nowy podmiot - spółka, a przedsiębiorstwo przestaje istnieć.

Konsekwencje komercjalizacji:

• pracownicy przedsiębiorstwa z mocy prawa stają się pracownikami spółki (oprócz dyrektora, który traci posadę, chyba że zostanie prezesem spółki, b. rzadko);

• spółka wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa (działa zarząd i rada nadzorcza). Powstała z komercjalizacji spółka może założyć spółki jednoosobowe.

Komercjalizacja z konwersją wierzytelności

Przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę z udziałem wierzycieli w sytuacji, kiedy suma zobowiązań przekracza 60% księgowej wartości aktywów.

PRYWATYZACJA

Zmiana stosunków własnościowych; państwo pozbywa się własności na rzecz innych podmiotów albo w całości albo w części.

2 formy prywatyzacji:

• pośrednia - udostępnienie osobom trzecim udziału w akcjach w skomercjalizowanym przedsiębiorstwie, akcje te sprzedaje MSP; pracownicy (osoby, które w dniu wykreślenia z rejestru były pracownikami) mają prawo do nieodpłatnego nabycia 15% akcji;

• bezpośrednia - rozporządzanie wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi przedsiębiorstwa poprzez: jego sprzedaż, wniesienie do spółki, oddanie do odpłatnego korzystania.

Ograniczenia

prywatyzacji bezpośredniej podlegają tylko przedsiębiorstwa, które w roku poprzedzającym prywatyzację spełnią trzy warunki:

• zatrudnienie nie przekracza 500 osób,

• wartość sprzedaży towarów i usług nie przekracza 6 milionów euro,

• wysokość funduszy własnych nie przekracza równowartości 2 milionów euro .

Umowa agencyjna (Handelsvertrag)

Cechy agencji:

• samodzielność agenta (faktyczna i prawna),

• agenta i jego mocodawcę łączy stosunek prawny na zasadzie równorzędności (nie jest podporządkowany),

• agencja polega na stałym prowadzeniu interesów mocodawcy przez czas określony lub nieokreślony (działalność stała, a nie jednorazowa),

• agent działa w imieniu mocodawcy,

• specyficzna treść umowy agencyjnej.

Na tej umowie opiera się świadczenie usług agencyjnych, które obejmują:

• składanie oświadczeń woli w imieniu mocodawcy,

• organizowanie procesu zawierania umów oraz wykonywania umów.

Typy agentów w prawie amerykańskim i angielskim:

1. Agent handlowy - działa w obrocie towarowym, upoważniony do sprzedaży i kupowania towarów;

2. Agent mocodawcy nazwanego (named principal) nazwisko mocodawcy zostało podane do wiadomości partnera umowy zawartej przy udziale agenta.

3. Agent mocodawcy ujawnionego (disclosed principal) partner umowy wie o istnieniu mocodawcy, ale nie zna jego tożsamości,

4. Agent mocodawcy nieujawnionego - partner umowy w ogóle nie wie o istnieniu mocodawcy,

5. Agent uniwersalny (universal agent) uprawniony do wykonywania wszystkich czynności prawnych w imieniu mocodawcy,

6. Agent generalny (general agent) upoważniony do wykonywania czynności prawnych w określonym zakresie działania,

7. Agent specjalny (special agent) uprawniony do wykonywania ściśle określonych czynności,

8. Faktor agent - agent upoważniony do sprzedaży towarów mocodawcy, składowanych...

Umowy o pośrednictwo gospodarcze

Można w nich uczestniczyć albo bezpośrednio albo za pośrednictwem innego podmiotu, którego zadaniem jest doprowadzenie do zawarcia umowy (efektywności dział. gosp.).

Podmioty pośredniczące w zawieraniu umów mogą mieć charakter niesamodzielny, czyli zależny, i samodzielny;

Niesamodzielny charakter - osoba fizyczna, która pośredniczy w dokonywaniu czynności prawnych swojego mocodawcy na zasadzie prawnego stosunku podporządkowania - osoba będąca najczęściej pracownikiem swojego mocodawcy.

Samodzielny charakter - pośredniczący w zawieraniu umów w ramach własnego przedsiębiorstwa, na tym pośrednictwie korzyść odnoszą obie strony, podstawą pośrednictwa jest zawsze umowa.

W zależności od tego, w czyim imieniu jest dokonywana czynność prawna, pośrednictwo dzieli się na:

Pośrednictwo bezpośrednie

Pośrednik składa oświadczenie woli w imieniu mocodawcy; jest przedstawicielem w rozumieniu k.c.

Pośrednictwo pośrednie

Przedstawiciel (pośrednik) składa oświadczenie woli we własnym imieniu, jest on stroną umowy, a jego mocodawca pozostaje w ukryciu.

W instytucji pośrednictwa należy wyróżnić 2 stosunki prawne:

Zewnętrzny, gdzie stroną jest pośrednik umowy, i wewnętrzny (relacja prawna między pośrednikiem a jego mocodawcą; pośrednik działa zawsze na rzecz swojego mocodawcy, skutek prawny czynności nie dotyczy mocodawcy?)

Pośrednik musi podjąć działania, które doprowadzą do przejścia skutków dokonanej czynności prawnej na mocodawcę. W Polsce taki mechanizm prawny występuje przy 2 umowach: spedycji i komisu.

Pośrednicy - typy:

1. Agent handlowy - przedstawiciel handlowy,

2. Komisant

3. Spedytor

4. Makler

5. Dystrybutor towaru

21.11.2001

Funkcje papierów wartościowych

1. Kredytowa - wystawiając papier i wydając go, wystawca uzyskuje u nabywcy (swojego wierzyciela) określoną sumę pieniężną albo prolongatę (przedłużenie) zadłużenia.

2. Płatnicza - z mocy prawa określone papiery wartościowe (czeki i weksle0 stanowią legalny instrument zapłaty - są surogatem pieniądza.

3. Obiegowa - prawa inkorporowane w papierach łatwo jest przenieść na inne osoby.

4. Legitymacyjna - papier wskazuje osobę uprawnioną do wykonywania praw inkorporowanych w papierach.

5. Gwarancyjna - dotyczy weksla własnego; osoba zobowiązana do zabezpieczenia mogących powstać w przyszłości roszczeń z określonego stosunku prawnego (np. przy sprzedaży na raty, wystawia weksel ułatwiający ich dochodzenie).

Rodzaje papierów:

• Przedmiot praw inkorporowanych w papierze

1. dotyczące wierzytelności pieniężnych (czeki, weksle, obligacje);

2. w których inkorporowane są prawa udziałowe w spółkach komandytowej i komandytowo - akcyjnej, czyli akcje.

3. Papiery zawierające prawo do rozporządzania towarem znajdującym się pod pieczą wystawcy dokumentu (konosament i list składowy)

• Obrót

1. imienne - jako uprawnionego legitymacją osobę imiennie na dokumencie wymienioną. Prawa z tych dokumentów są przenoszone na inne osoby w drodze przelewu wierzytelności i wydania dokumentu.

2. „na zlecenie” - wskazują jako uprawnionego osobę imiennie na dokumencie wymienioną lub przez nią oznaczoną. Prawa z tych papierów są przenoszone na inne osoby w drodze tzw. indosu i wydania dokumentu.

3. Papiery „ na okaziciela” - jako uprawnionego wskazują każdorazowego posiadacza dokumentu. Prawa z tych dokumentów są przenoszone w drodze wydania dokumentu.

Papiery legitymacyjne

W szerokim rozumieniu - papiery wartościowe; dokumenty wskazujące osobę legitymowaną do odbioru określonego świadczenia i uzależniające obowiązek tego świadczenia od przedstawienia dowodu; nie są przeznaczone do obiegu (nie mają funkcji obiegowej); np. polisy ubezpieczeniowe, książeczki oszczędnościowe , imienne bilety komunikacyjne.

Znaki na okaziciela (znaki wartościowe)

• Dowód odpłatnego nabycia pewnego uprawnienia.

• Legitymują one posiadacza do wykonania tego uprawnienia.

• Inaczej niż papiery wartościowe nie wykluczają one udowodnienia istnienia uprawnienia przy pomocy innych dokumentów.

• W zasadzie nie są przeznaczone do obiegu

• Są to np. znaczki pocztowe, skarbowe, nie-imienne bilety komunikacyjne, bony towarowe.

Umarzanie papierów wartościowych

Z faktu silnego uzależnienia wykonywania praw od posiadania dokumentu wynika potrzeba łagodzenia skutków utraty dokumentu i taką funkcję pełni instytucja umarzania papierów wartościowych dot. Papierów zgubionych, skradzionych, zniszczonych.

Weksle

Papier wartościowy posiadający ściśle określone przez prawo wekslowe cechy, w którym wystawca albo sam przyrzeka zapłatę określonej sumy pieniężnej albo poleca zapłatę osobie trzeciej.

Powstały w 2 poł. XIII w. We Włoszech.

Weksel wymyślono, aby ułatwić obrót handlowy, aby nie wozić ze sobą pieniędzy.

Postacie weksla:

1. Własny - wystawca przyrzeka bezwarunkowo zapłacić określoną sumę pieniężną na rzecz lub na zlecenie wskazanej z nazwiska osoby - reminenta; wystawca - reminent. Zawiera 7 elementów:

• Słowo weksel w treści dokumentu,

• Bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy pieniężnej,

• Miejsce płatności,

• Termin płatności,

• Nazwisko reminenta (os., na zlecenie której nastąpi zapłata),

• Data i miejsce wystawienia weksla,

• Podpis wystawcy.

Konstrukcja rzadko stosowana w celu zabezpieczenia kredytu i pożyczki.

2. Trasowany (ciągniony) - wystawca poleca tzw. trasatowi bezwarunkowo zapłacić na rzecz reminenta określoną sumę pieniężną. Wystawca - trasat - reminent. Zawiera 8 elementów:

• 7 - jak wyżej + nazwisko trasata

Papier wart. Jest zawsze dokumentem.

Zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny - ważność weksla nie zależy od ważności stosunku prawnego, który uzasadniał jego wystawienie.

Obrót wekslem

Wierzycielem weksla jest zawsze reminent. W typowym przypadku może przenieść swoją wierzytelność na inną osobę.

Indos - in dose - na grzbiecie rozmów?

Żyro - giro - obrót

Każdy weksel można przenieść przez indos. Każdy, kto przenosi prawa przez indos to indosant, a osoba, która nabywa prawa to indosariusz.

Pierwszym indosantem będzie zawsze reminent. Wystawca może wyłączyć obiegowy charakter weksla przez umieszczenie na wekslu „nie na zlecenie”. Prawa z takiego weksla są przenoszone przez przelew wierzytelności i nazywa się rekta- weksel ?

Indos ma formę pisemnego oświadczenia umieszczonego na wekslu i zawiera zawsze przynajmniej podpis indosanta. Indos jest zawsze bezwarunkowy.

Podział ze względu na formę:

• indos niezupełny - in blanco - tylko podpis indosanta;

• indos zupełny - zawiera podpis 9nazwisko) indosanta, osobę indosariusza oraz datę i miejsce sporządzenia indosu.

Ze względu na skutki:

• indos własnościowy, który przenosi wszystkie prawa z weksla

• indos pełnomocniczy, gdzie indosariusz uzyska pełnomocnictwo do wykonywania praw z weksla,

• indos zastawniczy - ustanowienie zastawu na wekslu.

Awal - poręczenie weksla

Zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym, co do całości lub części sumy. Poręczenie to daje osoba trzecia albo osoba już nawet podpisana.

Każdy podpis na pierwszej stronie weksla jest poręczeniem za wyjątkiem podpisu trasata i wystawcy.

Poręczyciel odpowiada tak samo, jak osoba, za którą poręcza.

Akcept - przyjęcie weksla

W wekslu trasowanym trasat ma obowiązek zapłacić weksel po jego przyjęciu, przez przyjęcie zobowiązuje się zapłacić weksel w terminie płatności. W przypadku niezapłacenia posiadaczowi weksla przysługuje wobec trasata lub poręczyciela roszczenie o zapłatę sumy wekslowej. Przyjęcie - pisze się na wekslu: przyjęty, przyjmuję, akceptuję. Podpis trasata na przedniej stronie weksla jest równoznaczny z przyjęciem.

4 terminy płatności weksla:

• za okazaniem - a vista

• w pewien czas po okazaniu

• w pewien czas po dacie wystawienia

• w oznaczonym dniu

W terminie płatności posiadacz weksla przedstawia go do zapłaty. Przy wekslu własnym - wystawcy, a przy trasowanym - trasatowi. Musi to uczynić w miejscu wskazanym jako miejsce płatności. Jeśli ktoś zapłaci weksel w terminie jest zwolniony ze zobowiązania.

Protest weksla

Formalne stwierdzenie odmowy zapłaty. Protest sporządza się albo u notariusza albo na poczcie. Dzięki protestowi posiadacz weksla zachowuje prawo poszukiwania zwrotnego. Poszukiwanie zwrotne następuje wtedy, gdy główni dłużnicy wekslowi, tzn. posiadacz weksla i trasat nie zapłacą tego weksla. Wtedy posiadacz weksla zwraca się o zapłatę do pozostałych dłużników wekslowych tzn. do wystawcy weksla trasowanego, indosantów i poręczycieli.

Dyskonto weksla

Wykup weksla przez bank przed terminem płatności po potrąceniu odsetek dyskontowych za czas od wykupienia do terminu płatności.

W ten sposób weksle otwiera drogę do tzw. kredytu dyskontowego - ma niższe oprocentowanie od innych form kredytu. W celu dokonania dyskonta posiadacz weksla przedstawia w banku weksel opatrzony indosem in blanco. Kwota wypłacona posiadaczowi pomniejszona o odsetki dyskontowe i prowizje jest kredytem dyskontowym.

Redyskonto weksla

Bank przedstawia weksel do redyskonta albo czeka na nadejście terminu płatności (jak wyżej). Wykupienie weksli przed terminem płatności przez oddziały NBP po potrąceniu odsetek redyskontowych.

Czeki

Pewna odmiana przekazu, tylko bardziej sformalizowana; przy czeku trasatem zawsze jest bank! Zawiera ściśle przez prawo określone elementy:

• słowo „czek” w treści dokumentu,

• bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniężnej,

• nazwisko osoby, która ma zapłacić- trasata,

• miejsce płatności,

• data i miejsce wystawienia czeku,

• podpis wystawcy;

Czek jest przede wszystkim instrumentem zapłaty - jego podstawowa funkcja; ze względu na krótki termin płatności nie pełni funkcji kredytowej. Czek wystawiamy na bank, który ma środki na rozporządzenie wystawcy na podstawie umowy upoważniającej wystawcę do rozporządzenia funduszami za pomocą czeku. Bank wypłaci sumę wypisaną na czeku do wysokości sumy znajdującej się na rachunku bankowym albo do wysokości udzielonego kredytu. Czek nie podlega przejęciu, dlatego bank nie odpowiada wobec reminenta za brak pokrycia - w takiej sytuacji można się domagać zapłaty tylko u wystawcy.

CZEK WEKSEL TRASOWANY

• trasat tylko bank dowolna osoba

• wystawienie może być na okaziciela zawsze wskazuje osobę na

zlecenie, której zapłata podlega;

• przyjęcie nie podlega podlega;

• płatne tylko za okazaniem w 4 terminach;

• odwołanie w pewnych przypadkach nie da się odwołać.

Czek może być wystawiony:

Na określoną osobę - imienny, na zlecenie określonej osoby , na okaziciela.

Czek przenosi się na inną osobę w drodze indosu, z wyjątkiem czeków na okaziciela, gdzie wystarczy przeniesienie posiadania.

Musi być przedstawiony do zapłaty w ciągu 10 dni od wystawienia.

Czek rozrachunkowy

Wystawca czeku może zabronić zapłacenia go w gotówce poprzez umieszczenie na czeku „przelać na rachunek”. W tym przypadku bank użyje czeku do rozrachunku księgowego.

PODZIAŁ

1. Potwierdzony - zawiera oświadczenie banku, czyli trasata, że czek ma pokrycie na rachunku wystawcy; potwierdzenie takie jest ważne przez 10 dni. W tym czasie bank blokuje odpowiednią kwotę na rachunku wystawcy, pod względem formy to zwykły czek z pieczątką na 1. Stronie „potwierdzony”.

2. Gwarantowany - normalny blankiet czekowy z pieczątką „gwarancja zapłaty”; na podstawie umowy między bankiem a wystawcy, czeki takie są realizowane bez względu na stan rachunku wystawcy, jeżeli na rachunku nie ma pokrycia - bank udziela kredytu (bez sensu).

Czek bankierski - czek wystawiony przez bank i kierowany do innego banku jako trasata.

Obligacje (die Schuldverschiebung, die Obligation)

Papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji, czyli obligatoriusza, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, zwłaszcza do wykupu obligacji. Te świadczenia mają postać pieniężną - zapłata pewnej sumy z odsetkami albo niepieniężną:

• obligatoriuszowi można przyznać prawo udziału w przyszłych zyskach emitenta,

• można mu przyznać prawo zamiany obligacji na akcje spółki emitującej obligacje - obligacje zamienne;

• można mu przyznać prawo pierwszeństwa w objęciu wyemitowanych w przyszłości akcji spółki będącej emitentem obligacji - obligacje z prawem pierwszeństwa.

Obligacja jest albo imienna albo na okaziciela.

Kto może emitować :

1. przedsiębiorca będący osobą prawną,

2. jednostki samorządu terytorialnego,

3. banki,

4. NBP,

5. Skarb Państwa.

Ustawa określa, jaka jest treść obligacji:

• Podstawa prawna emisji,

• Nazwa i siedziba emitenta,

• Nazwa obligacji i cel jej wyemitowania,

• Wartość nominalna i numer obligacji,

• Przy obligacjach imiennych - nazwisko obligatoriusza,

• Ograniczenia lub zakazy zbywania obligacji imiennych,

• Data, od której nalicza się oprocentowanie, jego wysokość i terminy wypłaty,

• Warunki wykupu obligacji,

• Formy zabezpieczenia,

• Data i miejsce wystawienia obligacji,

• Podpisy osób mogących zaciągać zobowiązania w imieniu emitenta.

Wierzytelności wynikające z obligacji mogą być zabezpieczone.

Formy zabezpieczeń;

• zastaw,

• hipoteka,

• gwarancja NBP,

• gwarancja banku polskiego lub zagranicznego.

Emitent odpowiada całym majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji. Emisja obligacji może nastąpić w drodze:

• subskrypcji publicznej- oferta kierowana do każdego,

• oferta kierowana do indywidualnych adresatów w liczbie nie większej niż 300.

Kupić obligację może w zasadzie każdy. Emitent ma obowiązek wykupienia obligacji - wykupiona jest umorzona. Emitent nie może przeznaczyć pieniędzy pochodzących z emisji na inne cele niż określone w warunkach emisji.

---