ANALIZA EKONOMICZNO-FINANSOWA konspekt


ANALIZA EKONOMICZNO - FINANSOWA

Mgr Agnieszka Piróg

Literatura:

  1. Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych / Maria Sierpińska, Tomasz Jachna. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004

  2. Podstawy analizy finansowej / Wiktor Gabrusewicz. - Wyd. 2 zm.. - Warszawa : Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2005

  3. Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie / pod red. Magdaleny Jerzemowskiej, Wyd. 2 zm., Warszawa : PWE 2006

  4. Dyrektor finansowy / Jae K. Shim, Joel G. Siegel ; przeł. Jerzy Juruś. - Warszawa : Dom Wydawniczy ABC , 2004

  5. Techniki analizy finansowej / Erich A. Helfert ; tł. Jarosław Sawicki. - Warszawa : Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2004

  6. Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej / Anna Ćwiąkała-Małys, Wioletta Nowak. - Wyd.2 zm. i rozszerz.. - Wrocław : Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001.

  7. Analiza ekonomiczno-finansowa firmy / Zdzisław Leszczyński, Anna Skowronek-Mielczarek. - Warszawa : "Difin" , 2000

  8. Analiza finansowa : Problemy metodyczne w ujęciu praktycznym / Tadeusz Dudycz, Stefan Wrzosek. - Wrocław : Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, 2000

  9. Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem. pod red. Lecha Bednarskiego ; Tadeusza Waśniewskiego. - Warszawa : Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce

  10. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie / Lech Bednarski. - Wyd. 4 zm.. - Warszawa : Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2001

Analiza ekonomiczna - to dyscyplina naukowa zajmująca się wyszukiwaniem i mierzeniem związków zachodzących między zjawiskami ekonomicznymi oraz wykrywaniem za pomocą różnych metod badawczych prawidłowości dotyczących zachowania się podmiotów gospodarczych i ich reakcji na płynące z otoczenia. Jest również narzędziem przydanym kierownictwu w podejmowaniu bieżących i strategicznych decyzji gospodarczych oraz w ich kontroli.

Zatem jej przedmiotem jest ocena działalności przedsiębiorstwa na podstawie danych charakteryzujących stany i wyniki gospodarcze w postaci wartościowej lub ilościowej, w formie prostego lub zintegrowanego pomiaru. Analizę ekonomiczną może być rozpatrywana jako funkcja zarządzania (która łączy się z funkcją planowania i kontroli) oraz jako instrument zarządzania (system informacji ekonomicznej łączący informacje dyspozycyjne i ewidencyjne).

Analizę ekonomiczną można ściśle wiązać z controllingiem, który może być definiowany jako system wzajemnie powiązanych przedsięwzięć, zasad, metod i technik służących wewnętrznemu systemowi sterowania i kontroli, zorientowanym na osiągnięcie planowanego celu.

0x08 graphic
Analizę ekonomiczną można podzielić na:

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Analiza techniczno-ekonomiczna

Analiza finansowa

której przedmiotem są poszczególne odcinki działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, a w szczególności analizę produkcji, jej ilość, asortyment, jakość, metody wytwarzania, gospodarkę materiałową, zatrudnienie, wydajność pracy.

Której treścią jest ocena wielkości ekonomicznych w wyrażeniu pieniężnym. Koncentruje się na analizie bilansu, rachunku zysków i strat, źródłach i kierunkach przychodów, ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

Klasyfikacja analizy ekonomicznej

Lp.

Kryterium

Rodzaje analiz

1

Przeznaczenie analiz

Zewnętrzna

Wewnętrzna

2

Czas, którego dotyczą analizy

Retrospektywna (ex post)

Bieżąca (operatywna)

Prospektywna (ex ante)

3

Zastosowane metody badawcze

Funkcjonalna

Kompleksowa

Decyzyjna

4

Szczegółowość opracowania

Ogólna

Szczegółowa

5

Rodzaj informacji

Wskaźnikowa

Zależnościowa

6

Częstotliwość dokonywania analiz

Doraźna

Okresowa

Ciągła

Klasyfikacja metod analizy ekonomicznej

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Źródła analizy ekonomicznej

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Analiza porównawcza

Przy wstępnym pomiarze i ocenie badanego zjawiska, znajduje zastosowanie intuicyjna metoda "porównań", która polega na porównywaniu takich wielkości, które posiadają, tzw. walor porównywalności. Oznacza to, że w wyniku tych porównań można wyciągnąć wnioski istotne z punktu widzenia oceny badanego zjawiska. Jeżeli weźmiemy na przykład jeden z najważniejszych parametrów przedsiębiorstwa, jakim jest jego zysk, to możliwości jego porównań kończą się na tym przedsiębiorstwie. A więc można go porównywać z zyskiem planowanym lub z zyskiem innego okresu. Natomiast całkiem bezcelowe jest porównywanie zysku jednego przedsiębiorstwa z zyskiem innego. Dzieje się tak dlatego, że praktycznie nie istnieją dwa identyczne przedsiębiorstwa, o takim samym profilu produkcyjnym czy też zaangażowanych środkach, wielkości zatrudnienia itd. W związku z tym wartość poznawcza takiego porównania będzie mało przydatna w analizie.
Z tych właśnie względów decydującym czynnikiem wpływającym na jakość tej metody jest umiejętny dobór parametrów pod względem posiadania wspólnej płaszczyzny porównań.
Jednym z najczęstszych sposobów nadawania waloru porównywalności zestawianym parametrom jest przedstawianie ich w postaci dynamiki (tempa wzrostu) oraz struktury, czyli ich udziału w określonej całości.
Jeżeli chodzi natomiast o zakres porównywania tak przedstawionych parametrów, to występują trzy podstawowe obszary tych porównań:

0x08 graphic
OBSZARY PORÓWNAŃ

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic

w czasie w przestrzeni z wartościami postulowanymi

  • zwykłe (stała podstawa odniesienia)

  • wewnętrzne ( w obrębie jednego przedsiębiorstwa)

  • porównania z planem, kosztorysem, normą, limitem)

  • łańcuchowe (zmienna podstawa odniesienia)

  • zewnętrzne (międzyzakładowe, krajowe, międzynarodowe, sektorowe)

Metoda porównań jest najczęściej wykorzystywana przy wstępnej ocenie przedsiębiorstwa na podstawie jego sprawozdań finansowych.

0x08 graphic
RODZAJE ODCHYLEŃ

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Bezwzględne

- powstają gdy porównujemy wielkości analogiczne pod względem charakteru

Względne

- powstają gdy jedna z wielkości jest podstawowa a druga kształtuje się pod jej wpływem np. produkcja a fundusz płac

Sposób obliczania:

  1. odchylenia bezwzględnego (Δ S)

Δ S = S1 - So

gdzie: S1 - badane zjawisko w okresie sprawozdawczym (badanym)

So - badane zjawisko w okresie bazowym

  1. odchylenia względnego (Δ S´)

Δ S´ = S1 - (So x B) Δ S´ = So - (A - B)

gdzie: A - wskaźnik dynamiki badanego zjawiska

B - wskaźnik dynamiki zjawiska podstawowego

S1 i So - jw

Odchylenie względne może przyjmować wartości:

Przykład:

Dokonaj wstępnej oceny poniesionych kosztów zużycia materiałowego na podstawie danych w tabeli (w tys. zł)

Treść

Plan

Wykonanie

Odchylenie bezwzględne

% wykonania planu

A. koszty zużycia materiałów

60

75

+15

125

B. wielkość wytworzonej produkcji

240

280

+40

166,7

Wartość planowanej produkcji została wykonana z nadwyżką 40 tys. zł co stanowi 66,7% planu. Jednocześnie nastąpił wzrost kosztów zużycia materiałowego o 15 tys. zł co stanowi 25% planu.

Obliczamy odchylenie względne:

  1. wskaźnik wykonania produkcji:

280 x 100

B = 240 = 117%

  1. odchylenie względne

Δ S´ = S1 - (So x B)

Δ S´ = 75 - (60 x 117%) = 75 - 70,2 = 4,8 tys. zł

Faktyczna wielkość kosztów bezpośrednich ukształtowała się powyżej dopuszczalnego wzrostem produkcji poziomu 70,2 tys. zł. Jest to zjawisko negatywne

Analiza przyczynowa

METODA KOLEJNYCH PODSTAWIEŃ (PODSTAWIEŃ ŁAŃCUCHOWYCH)

Metoda kolejnych podstawień (łańcuchowych) służy do liczbowego określenia wpływu poszczególnych czynników na wielkość badanego zjawiska tylko wtedy, gdy współzależności mają charakter związku funkcyjnego wyrażonego w formie iloczynu, ilorazu lub sumy algebraicznej danych czynników.
Metoda ta polega na matematycznym sformułowaniu funkcji ekonomicznych, stanowiących przedmiot badań, oraz określeniu odpowiedniego łańcucha przyczyn. Istota tej metody wyraża się w kolejnym podstawianiu poszczególnych czynników w wielkości określającej wartość wskaźnika, będącego przedmiotem porównania, w miejsce wskaźnika przyjętego za podstawę odniesienia (bazę). Przestrzega się przy tym zasady zachowywania raz już przeprowadzonych podstawień we wszystkich następnych podstawieniach, aż do ostatniego czynnika włącznie. Postępując w ten sposób, oblicza się wpływ poszczególnych czynników na odchylenie łączne. Różnicę spowodowaną przez konkretny czynnik ustala się, odejmując od wyniku podstawienia, w którym dany czynnik występuje w wielkości reprezentowanej przez wskaźnik będący przedmiotem porównania, wielkości wyniku z bezpośrednio poprzedzającego podstawienia, gdzie ten właśnie czynnik jest jeszcze ujęty w wielkości przyjętej dla podstawy odniesienia (bazy). Suma odchyleń cząstkowych powinna być równa łącznemu (całkowitemu) odchyleniu między wielkością wskaźnika, który jest przedmiotem porównań, a wielkością wskaźnika przyjętego za podstawę odniesienia.
W metodzie kolejnych podstawień można przyjmować następującą kolejność działania:

0x01 graphic
s

1) ustalenie odchylenia łącznego między wielkością stanowiącą przedmiot porównania a wielkością przyjętą za podstawę odniesienia (bazę). Niech subskrypt 1 ozn. dane rzeczywiste, subskrypt 0 - dane z podstawy odniesienia.

2) określenie czynników wpływających na odchylenia łączne oraz istniejącego między nimi związku przyczynowego (np.:),

3) przeprowadzenie kolejnych podstawień w odniesieniu do poszczególnych czynników z jednoczesnym zachowaniem uznanego w teorii i praktyce trybu postępowania: najpierw podstawia się czynniki ilościowe, a następnie uwzględnia się czynniki wartościowe (ceny, stawki wynagrodzeń itp.) z jednoczesnym zachowaniem podstawionych uprzednio czynników ilościowych:

4) zestawienie odchyleń cząstkowych i ich interpretacja:

  1. gdy funkcją opisującą zależność czynników jest suma:

So = ao + bo S1 = a1 + b1

Gdzie: So - poziom badanego zjawiska w okresie bazowym

S1 - poziom badanego zjawiska w okresie badanym

a,b - czynniki wpływające na zmianę zjawiska

Δ S = S1 - So Δ S = (a1 + b1) - (ao + bo) = (a1 - a0) + (b1 - bo)

Δ Sa = a1 - a0 Δ Sb= b1 - bo

  1. gdy funkcją opisującą zależność czynników jest iloczyn S = a x b x c

Δ S = S1 - So = a1 x b1 x c1 - ao x bo x co

Δ Sa = a1 x bo x co - ao x bo x co = (a1 - a0) x bo x co

Δ Sb = a1 x b1 x co - a1 x bo x co = a1 x (b1 -bo) x co

Δ Sc = a1 x b1 x c1 - a1 x b1 x co =a1 x b1 x (c1 - co)

Δ S = Δ Sa + Δ Sb + Δ Sc

METODA RÓŻNIC CZĄSTKOWYCH

polega na ustaleniu wpływu na odchylenia nie tylko poszczególnych czynników lecz także ich kombinacji.

Etapy obliczeń:

Np.

Δ S1 = a1 x b1 x c1 Δ So = ao x bo x co Δ S = S1 - So

Δ Sa = (a1 - a0) x bo x co Δ Sb = ao x (b1 -bo) x co

Δ Sc = ao x bo x (c1 - co) Δ Sab = (a1 - a0) x (b1 -bo) x co

Δ Sac = (a1 - a0) x bo x (c1 - co) Δ Sbc = ao x (b1 -bo) x (c1 - co)

Δ Sabc = (a1 - a0) x (b1 -bo) x (c1 - co)

Δ S = Δ Sa + Δ Sb + Δ Sc + Δ Sab + Δ Sac + Δ Sbc + Δ Sabc

METODA WSKAŹNIKOWA

Δ S1 = a1 x b1 x c1 Δ So = ao x bo x co Δ S = S1 - So

(a1 - a0) x So ( b1 - bo) x So (c1 - co) x So

Δ Sa = ao Δ Sb = bo Δ Sc = co

(a1 - a0) x ( b1 - bo) x So (a1 - a0) x (c1 - co) So

Δ Sab = ao bo Δ Sac = ao co

(b1 -bo) x (c1 - co) x So

Δ Sbc = bo co

(a1 - a0) x ( b1 - bo) x (c1 - co) x So

Δ Sabc = ao bo co

Δ S = Δ Sa + Δ Sb + Δ Sc + Δ Sab + Δ Sac + Δ Sbc + Δ Sabc

METODA FUNKCYJNA

Metoda funkcyjna uwidacznia wyraźnie związek między wielkością wyników w okresie przyjętym za podstawę odniesienia a rzeczywistą wielkością porównywanych czynników. Metoda umożliwia otrzymanie jednoznacznych odpowiedzi bez względu na kolejność podstawiania czynników. Metoda funkcyjna może mieć zastosowanie nie tylko w zależnościach stanowiących iloczyn, lecz również w wypadku występowania ilorazów, z tym że wielkości wskaźników dynamiki względnej (A, B, C) dla czynników w mianowniku funkcji ustala się w sposób odwrotny, dzieląc wskaźniki podstawy odniesienia przez wielkości rzeczywiste (badane). Przyjęte w metodzie funkcyjnej matematyczne rozwiązania pozwalają na uzyskanie wyników identycznych jak w metodzie podstawień krzyżowych, przy czym stosowane formuły obliczeń należą do stosunkowo skomplikowanych (max. trzy zmienne objaśniające). umożliwia ustalenie odchyleń indywidualnych skorygowanych wpływami łącznymi.

Kolejność obliczeń w metodzie funkcyjnej można by zawrzeć w następujących punktach:

Sposób postępowania, np. S = a x b x c

  1. obliczenie wskaźników zmienności czynników sprawczych

a1 b1 c1

A = a0 - 1 B = bo - 1 C = co - 1

  1. obliczenie odchyleń cząstkowych

B + C B + C

Δ Sa = So x A x ( 1 + 2 + 3 )

A + C A + C

Δ Sb = So x B x ( 1 + 2 + 3 )

A + B A + B

Δ Sc = So x C x ( 1 + 2 + 3 )

METODA RESZTY

Metoda reszty opiera się na takich samych założeniach jak metoda kolejnych podstawień. Metodę stosuje się do obliczeń związanych z ustaleniem wpływu dwóch czynników na przyrost produkcji, tj. zmian w wielkości zatrudnienia i wydajności pracy, oraz do oceny czynników określających dynamikę wynagrodzeń, tzn. zatrudnienia i przeciętnego wynagrodzenia.  S

Etapy obliczeń:

1. obliczenie względnych wskaźników dynamik (wyrażenie procentowe):

dx = [(X1/X0) - 1] *100

da = [(a1/a0) - 1] *100

db = [(b1/b0) - 1] *100

2. udział wzrostu a (Ua) w przyroście X ustala się, dzieląc wskaźnik wzrostu tempa zmian a (da) przez wskaźnik tempa wzrostu X (dX):

Ua = (da / dX) * 100 Oa = [(O * Ua)/100] - odchylenie w zł

udział wzrostu b (Ub)w X stanowi różnicę uzyskaną przez odjęcie od 100 udziału wzrostu a (Ua ):

Ub = 100 - Ua Ob= [(O * Ub)/100] - odchylenie w zł

3. obliczenia powinny spełniać równość:

Ua + Ub = 100

METODA LOGARYTMOWANIA

Metoda logarytmowania pozwala na osiąganie wyników zbliżonych do wielkości odchyleń obliczonych za pomocą metody funkcyjnej lub podstawień krzyżowych. Można ją stosować do dowolnej liczby zmiennych objaśniających. Odchylenia cząstkowe oblicza się w oparciu o wskaźnik dynamiki zjawiska. Warto zwrócić uwagę na fakt, że sposób prezentowania danych w postaci indeksów dynamiki stwarza możliwość pogłębienia interpretacji analizowanego modelu zależności.

Etapy obliczeń:

1.Obliczenie odchylenia łącznego (O)

2.Ustalenie równania równowagi dynamicznej zmiennej objaśnianej i zmiennych objaśniających w oparciu o wskaźniki dynamiki (indeksy jednopodstawowe).

X = X1/X0, wskaźnik dynamiki zmiennej objaśnianej,

A = a1/a0, wskaźniki dynamiki zmiennych objaśniających,

B = b1/b0,

wsk. X = wsk a * wsk. b

3.Logarytmowanie równania stronami:

log wsk. X = log wsk. a + log wsk.b

4.Obliczenie logarytmów (u), przekształcenie równania do postaci w której po stronie lewej równania znajdzie się wartość 1 (zmienność czynników wywołana zmianą zmiennej objaśnianej o 1).

wartość log X = wartość log a + wartość logb

1 = ua + ub

5.Odchylenia cząstkowe obliczamy w oparciu o dynamikę zjawisk:

Oa = O * ua

Ob = O * ub

6.Odchylenie łączne równe jest sumie odchyleń cząstkowych.

7.Interpretacja wyników.

Przykład:

Należy ustalić wpływ zmian zatrudnienia i wydajności pracy na podstawie wielkości produkcji:

Treść

Okres bazowy

Okres badany

Odchylenie bezwzględne

Wskaźnik dynamiki %

Produkcja (mln zł ) - P

225

254,6

+29,6

113,2

Zatrudnienie (osoby) - Z

450

475

+25

105,6

Wydajność pracy (tys. Zł/osoby) -W

500

536

+36

107,2

Wielkość produkcji jest funkcją P = Z x W

Δ P = P1 - Po = (475 x 536) - (450 x 500) = 29 600 tys. zł - odchylenie

Metoda kolejnych podstawień

Obliczamy zmianę wielkości produkcji wywołaną zmianą zatrudnienia

Δ Pz = (z1 - zo) x wo = (475 - 450) x 500 = 25 x 500 = 12 500 tys. zł

Obliczamy zmianę wielkości produkcji wywołaną zmianą wydajności pracy

Δ Pw = z1 x (w1 - wo) = 475 x (536 - 500) = 475 x 36 = 17 100 tys. zł

Metoda różnic cząstkowych

Δ Pz = (z1 - zo) x wo = (475 - 450) x 500 = 25 x 500 = 12 500 tys. zł

Δ Pw = zo x (w1 - wo) = 450 x (536 - 500) = 450 x 36 = 16 200 tys. zł

Δ Pzw = (z1 - zo) x (w1 - wo) = (475 - 450) x (536 - 500) = 900 tys. zł

Metoda wskaźnikowa

(z1 - zo) x Po (475 - 450) x 225

Δ Pz = zo = 450 = 12,5 mln zł

(w1 - wo) x Po (536 - 500) x 225

Δ Pw = wo = 500 = 16,2 mln zł

(z1 - zo) (w1 - wo )x Po (475 - 450) (536-500) x 225

Δ Pzw = zo wo = 450 x 500 = 0,9 mln zł

WSTĘPNA OCENA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Bilans

Bilans sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami nie ma w pełni walorów analitycznych. Efektywne wykorzystanie informacyjnej zawartości tego sprawozdania wymaga odpowiedniego przekształcenia - opracowania tzw. Bilansu analitycznego. Jest on wykorzystywany we wstępnej ocenie majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania. Stanowi on podstawę obliczania większości wskaźników. Sporządzanie bilansów analitycznych ma na celu nadanie rocznemu sprawozdaniu finansowemu bardziej syntetycznego charakteru, a tym samym zwiększenie przejrzystości o sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Przekształcenie w formę analityczną polega zazwyczaj na zastąpieniu układu poziomego układem pionowym oraz pominięciu pozycji szczegółowych i korygujących. Wstępną ocenę przeprowadza się na podstawie badania bilansu w przekroju poziomym i pionowym. W przekroju poziomym polega na porównywaniu poszczególnych pozycji aktywów i pasywów za dwa lub więcej okresów sprawozdawczych. Zatem sprowadza się do ustalenia i oceny zmiany (wzrostu lub zmniejszenia) stanu poszczególnych składników bilansu. Zmianę stanu można wyrazić zarówno w kwotach absolutnych jak i w %. Zalecane jest by porównania były wieloletnie (3-5 lat). Takie porównania dają realistyczne określenie trendów. Analiza pionowa polega na ustaleniu i ocenie struktury aktywów i pasywów. Oblicza się zatem udział poszczególnych składników majątku i kapitałów w sumie bilansowej a także bada się wewnętrzne struktury poszczególnych grup. Struktura zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Inna będzie zatem w przedsiębiorstwie produkcyjnym (gdzie mamy duży udział maszyn i urządzeń ) a inny w firmie handlowej ( mały stan maszyn a duży zapasów, głównie towarów). Natomiast charakter struktury pasywów zależy przede wszystkim od polityki finansowej danego przedsiębiorstwa. Dokonując wstępnej oceny pasywów należy zwrócić uwagę na stosunek między kapitałami własnymi a obcymi. Korzystanie bowiem z kapitałów obcych pociąga za sobą konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów obsługi ługów. Duży udział kredytów i pożyczek w pasywach może spowodować trudności płatnicze i nawet doprowadzić do niewypłacalności. Natomiast duży udział kapitałów własnych jest równoznaczny z dużym zakresem samodzielności finansowej i mocnej pozycji przedsiębiorstwa. We wstępnej ocenie pasywów istotne jest również zbadanie wewnętrznej struktury zobowiązań. Zob. długoterminowe często są traktowane jako kapitały stałe. Zatem jako pozytywne zjawisko należałoby uznać zwiększenie udziału zob. dł. I zmniejszenie zobowiązań krótkoterminowych.


Przykład : Tablica analityczna aktywów

Aktywa

Stan na (zł)

Wskaźniki struktury w %

Różnice

Wskaźniki dynamiki w %

Początek roku

Koniec roku

Początek roku

Koniec roku

Wskaźnik struktury w %

Kwota w zł

1

2

3

4

4-3

2-1

(2:1) x100

A. Aktywa trwałe

1. Wartości niematerialne i prawne

2. rzeczowe aktywa trwałe

3. Należności długoterminowe

4. inwestycje długoterminowe

5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe

1. Zapasy

2. Należności

3. Inwestycje krótkoterminowe

4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Razem aktywa

100

100


Badanie struktury majątku i kapitału

Wskaźnik struktury majątku pokazuje rozwój aktywów trwałych w stosunku do działalności przedsiębiorstwa. Oblicza się go według wzoru [2]:

 

 

Aktywa trwałe

w (sm)

=

0x01 graphic

 

 

Aktywa obrotowe



Wskaźnik struktury kapitału określa relację kapitału własnego do zobowiązań (krótko- i długoterminowych). Oblicza się go według wzoru [1]:

 

 

kapitał własny

w (sk)

=

0x01 graphic

 

 

kapitał obcy


W pogłębionej analizie bilansu stosuje się szereg innych wskaźników: płynności, zadłużenia i obrotowości poszczególnych składników (zapasów, należności i zobowiązań).

Struktura kapitałowo - majątkowa przedsiębiorstwa

Przystępując do analizy zadłużenia lub możliwości zadłużania się przedsiębiorstwa, należy przede wszystkim mieć pojęcie o strukturze jego majątku i kapitału.

Wskaźnik [1] określa proporcje pomiędzy kapitałem własnym przedsiębiorstwa a całością zobowiązań. Teoretycznie rzecz biorąc, im wyższy poziom tego wskaźnika, tym korzystniej należy ocenić sytuację finansową firmy. To jednak czysta teoria - może się bowiem zdarzyć, że stopa zysku z działalności jest na tyle wysoka, że spokojnie pozwala na intensywne zarządzanie firmą, również z wykorzystaniem efektu dźwigni finansowej. W takim przypadku zbyt wysoki poziom wskaźnika struktury kapitału sygnalizuje mało efektywne, to jest ekstensywne zarządzanie przedsiębiorstwem. Zbyt niski, a zwłaszcza systematycznie malejący poziom tego wskaźnika może informować o możliwości wystąpienia problemów - przedsiębiorstwo powinno wówczas próbować ograniczyć zadłużenie.

Wskaźnik [2] obrazuje strukturę majątku przedsiębiorstwa - jego wzrost świadczy o rozbudowie bazy przedsiębiorstwa (majątku trwałego). Należy jednak pamiętać, że wskaźnik struktury majątku jest w dużym stopniu uzależniony od charakteru działalności firmy. Jest on zwykle wyższy w przypadku przedsiębiorstw przemysłowych, których podstawą działania jest właśnie majątek trwały. Zdecydowanie niższy poziom tego wskaźnika będziemy natomiast obserwowali w spółkach handlowych, gdzie znaczną cześć aktywów stanowi majątek obrotowy.

Na bazie wyżej omawianych wielkości zbudowany jest wskaźnik ogólnej sytuacji finansowej:

 

 

wskaźnik struktury kapitału [1]

wskaźnik ogólnej sytuacji finansowej

=

0x01 graphic

 

 

wskaźnik struktury majątku [2]

Wskaźnik ten sam w sobie jest mało użyteczny, dopiero zestawienie zmian jego wielkości w czasie niesie ze sobą istotne informacje. Stopniowy spadek sygnalizuje pogarszającą się sytuację finansową przedsiębiorstwa, wzrost świadczy o coraz lepszej kondycji badanej firmy.

Rachunek zysków i strat

Podstawowe założenia analizy rachunku wyników

Interpretacja rachunku wyników może być dokonywana w rozmaity sposób. Zawsze jednak obowiązuje kilka "żelaznych" zasad.

Jak analizować rachunek wyników?

Analiza pionowa rachunku wyników polega na ustaleniu i ocenie udziału poszczególnych elementów rachunku zysków i strat w ogólnej kwocie przychodów czy kosztów, czy np. jako 100% potraktować wynik brutto i badać jego strukturę , czyli udział wyników osiągniętych w poszczególnych obszarach działalności przedsiębiorstwa.

Jeśli uwzględnimy powyższe uwagi, możemy przeprowadzać analizę poziomą. Bardzo pomocne w tym zakresie mogą się okazać tzw. zestawienia analityczne. Sporządza się je w formie dwóch tabel, obrazujących strukturę przychodów i kosztów. Przy badaniu dynamiki stosuje się tak zwany model badania efektywności zarządzania, który w przypadku rachunku wyników wyraża się nierównością:

iK < iP < iZ

gdzie: iK - dynamika kosztów sprzedaży, iP - dynamika przychodów ze sprzedaży, a iZ - dynamika zysku

Przy badaniu wyniku finansowego należy zwrócić uwagę, jaka jest relacja przychodów do kosztów na poszczególnych poziomach, co pomaga w identyfikacji źródeł ponoszonych strat czy osiąganych zysków.

Zadaniem analizy porównawczej jest przedstawienie dynamiki i struktury poszczególnych pozycji rachunku wyników. Pozwala to na określenie źródeł osiąganych przez dane przedsiębiorstwo wyników. Z kolei analiza przyczynowa pozwala ustalić wpływ poszczególnych pozycji rachunku wyników na generowane przez przedsiębiorstwo zyski (lub straty). W analizie przyczynowej można także wziąć pod uwagę strukturę przychodów w ujęciu ilościowym i wartościowym. Takie zestawienie wskaże nam na działalność najbardziej i najmniej opłacalną dla przedsiębiorstwa.


Przykład : Tablica - Analityczny rachunek zysków i strat

Aktywa

Rok ubiegły

Rok bieżący

Zmiana

Wskaźniki dynamiki w %

Kwota w zł

Wskaźnik struktury w %

Kwota w zł

Wskaźnik struktury w %

Kwota w zł

Wskaźnik struktury w %

1

2

3

4

5

6

7

A. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów

B. Koszt sprzedanych produktów, towarów, materiałów

C. Zysk/strata brutto ze sprzedaży

D. koszty sprzedaży i zarządu

E. . Zysk/strata ze sprzedaży

F. Pozostałe przychody operacyjne

G. Pozostałe koszty operacyjne

H. Wynik z pozostałej działalności operacyjnej

I. . Zysk/strata z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Wynik z działalności finansowej

M. Zysk/strata z działalności gospodarczej

N. Zyski nadzwyczajne

O. Straty nadzwyczajne

P. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

R. Zysk/strata brutto

S. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

T. Zysk/ strata netto


Rachunek przepływów pieniężnych

Wyróżnia się:

Wstępna analiza przepływów pieniężnych rozpoczyna się od tzw. Czytania, umożliwiającego ogólne rozpoznanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Analiza ta powinna:

Uwzględniając rodzaje działalności i kierunki przepływów pieniężnych (+ - przepływy dodatnie, nadwyżka środków, - przepływy ujemne, niedobór środków) można rozróżnić 8 wariantów sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Rodzaj działalności

Warianty

1

2

3

4

5

6

7

8

Działalność operacyjna

+

+

+

+

-

-

-

-

Działalność inwestycyjna

+

-

+

-

+

-

+

-

Działalność finansowa

+

-

-

+

+

+

-

-

Analiza pozioma w cash flow polega na ustaleniu i ocenie zmian poszczególnych pozycji sprawozdania w czasie. Zmiany wyrażone procentowo, kwotowo oznaczają wzrost lub spadek określonej pozycji w stosunku do poprzedniego okresu. Analiza taka daje obraz dynamiki zmian przepływów poszczególnych rodzajów działalności.. Stanowi podstawę prognozowania działalności przedsiębiorstwa, określania trendów jego rozwoju i finansowania. P[przy przeprowadzaniu analizy porównawczej z dwóch okresów należy szczególnie zwrócić uwagę na te pozycje, w których zaszły znaczące zmiany, oraz zbadać ich przyczyny w celu wyeliminowania ewentualnych zagrożeń płynności i wypłacalności.

Analiza pionowa cash flow polega na ustaleniu i ocenie procentowego udziału poszczególnych pozycji sprawozdania w ogólnej kwocie , stanowiącej podstawę odniesienia. Taka analiza sprowadza się do badania struktury wpływów i wydatków przedsiębiorstwa. Pozwala ona na określenie udziału poszczególnych rodzajów działalności we wpływach i wydatkach ogółem, a także na ustalenie podstawowych pozycji przepływów. Możliwe jest także badanie struktury wpływów i wydatków w ramach każdego rodzaju działalności.

ANALIZA WSKAŹNIKOWA

WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI

Co sygnalizują wskaźniki płynności?

Można wyróżnić kilka sytuacji, w których wartość wskaźników płynności ulega zaburzeniom. Klasycznym, wspomnianym już wcześniej przypadkiem jest nowa emisja akcji - gwałtownie podnosi się wówczas poziom gotówki, co powoduje skokowy wzrost wartości wskaźników płynności. Co ciekawe, ich opadanie jest bardzo dobrym miernikiem wykorzystania pieniądza z nowej emisji (jeśli spółka nie spieszy się z inwestycjami, pozostawiając środki w banku, wówczas wskaźniki nadal wskazują na nadpłynność).

Istnieje również kilka typowych powodów spadku płynności i wypłacalności przedsiębiorstwa. Do zjawiska tego dochodzi np. wówczas, gdy nadmierna ilość pieniądza jest zgromadzona w zapasach (szczególnie tych trudno zbywalnych). Tę sytuację zasygnalizuje nam wskaźnik płynności szybkiej, którego odchylenie od wartości wymaganej będzie wyższe aniżeli wskaźnika płynności bieżącej (różnica wynika z konstrukcji acid testu, gdzie od aktywów obrotowych odejmuje się zapasy). Drugim, częstym powodem spadku płynności w przedsiębiorstwie są zaległości płatnicze ze strony odbiorców (wzrost należności).

W obu przypadkach w firmie wystąpi niedobór gotówki - wówczas przedsiębiorstwo będzie zmuszone do finansowania bieżącej działalności za pomocą krótkoterminowych kredytów, co w skrajnym przypadku może doprowadzić nawet do jego całkowitej niewypłacalności.

Podstawowy miernik - płynność bieżąca

Wskaźnik płynności bieżącej (current ratio) jest podstawowym miernikiem sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa. Świadczy on o teoretycznej możliwości spłacenia zobowiązań bieżących poprzez upłynnienie całego majątku obrotowego. Wskaźnik ten obrazuje stosunek majątku obrotowego do zobowiązań bieżących, zgodnie z wzorem:

 

 

majątek obrotowy

QR(bieżącej płynności)

=

0x01 graphic

 

 

zobowiązania bieżące

W literaturze podaje się wartość optymalną tego wskaźnika na poziomie 1,5 - 2,0. Wartość poniżej 1,2 sygnalizuje zagrożenie płynności. Z drugiej strony trzeba zaznaczyć, że zbyt wysoki poziom tego wskaźnika może świadczyć o ekstensywnym zarządzaniu firmą - czyli mało efektywnym wykorzystaniu wolnych zasobów majątku i niechęci do korzystania z dźwigni finansowej (finansowania kredytem)

Badanie płynności szybkiej

Za pomocą wskaźnika płynności szybkiej (quick ratio) określamy wypłacalność przedsiębiorstwa w najbliższym okresie. Określa on stosunek wysoko płynnych aktywów do zobowiązań krótkoterminowych. Dlatego też często ustalanie wartości szybkiej płynności nazywane jest próbą kwasową (acid test). Szybką płynność wyliczamy z wzoru:

 

 

majątek obrotowy - zapasy- RMK

QR(szybka płynność)

=

0x01 graphic

 

 

zobowiązania bieżące

Zauważmy, że konstrukcja tego wskaźnika jest podobna do omawianego wyżej current ratio, różnica polega jedynie na odjęciu od majątku obrotowego zapasów. Dzieje się tak dlatego, że upłynnienie zapasów jest zwykle trudniejsze i bardziej odłożone w czasie, aniżeli pozostałych składników majątku obrotowego (choć to ostatnie stwierdzenie jest dyskusyjne - często bowiem okazuje się, że zapasy są bardziej płynne od części należności). Jeżeli w bilansie występuje wartość rozliczeń międzyokresowych czynnych, wówczas i one powinny być odjęte od majątku obrotowego (nie można ich uznać za zdolne do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych, ponieważ nie będzie ich można w najbliższym czasie zamienić na gotówkę). Inaczej rzecz ujmując, w liczniku wzoru na wskaźnik płynności szybkiej mamy gotówkę, papiery wartościowe i należności.

Przyjmuje się, że wartość wskaźnika QR powinna być zbliżona do jedności. Podobnie jednak jak w przypadku omawianego wcześniej wskaźnika płynności bieżącej, wartość QR dla przedsiębiorstwa należy skonfrontować ze średnią dla właściwej branży (może się okazać, że dana działalność wymaga utrzymywania bardzo wysokich zapasów, co automatycznie spowoduje spadek wartości wskaźnika płynności szybkiej). Ponadto mogą tu wystąpić zaburzenia, podobnie do obserwowanych w analizie CR (przykładowo, emisja akcji wywrze większy wpływ na płynność szybką aniżeli na płynność bieżącą).

Pomiar podwyższonej płynności

Najgłębszym poziomem analizy płynności jest pomiar relacji najbardziej płynnych aktywów, czyli środków pieniężnych, do bieżących zobowiązań. Powstaje w ten sposób wskaźnik podwyższonej płynności, zwany również często wskaźnikiem wypłacalności środkami pieniężnymi (cash to current liabilities ratio). Oblicza się go według wzoru:

 

 

środki pieniężne

CCLR(gotówkowa płynność)

=

0x01 graphic

 

 

zobowiązania krótkoterminowe

Wielkość środków pieniężnych równa jest zazwyczaj majątkowi obrotowemu, pomniejszonemu o zapasy i należności (oraz rozliczenia międzyokresowe czynne). Oznacza to, że pod pojęciem środków pieniężnych kryje się gotówka oraz łatwo zbywalne papiery wartościowe. Często kłopoty sprawia interpretacja wartości tego wskaźnika. Przykładowo, CCLR na poziomie 0,151 oznacza, że środki pieniężne wystarczają na pokrycie 15,1 proc. całości zobowiązań bieżących przedsiębiorstwa. Ogółem przyjmuje się, że wskaźnik ten powinien wynosić 0,2.

Należy tu jeszcze poczynić istotną uwagę. Omawianego wskaźnika nie należy traktować jako wyroczni, pełni on raczej rolę uzupełniającą wobec pozostałych wskaźników płynności - jest sygnałem zdolności płatniczej przedsiębiorstwa (z punktu widzenia konstrukcji jest zbliżony do poprzednich wskaźników, przy czym z licznika wyłączono wszystkie trudniej zbywalne elementy majątku obrotowego).

WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI

Wskaźniki rentowności obrotu (sprzedaży)

Wskaźniki rentowności obrotu pokazują stosunek wypracowanego zysku do obrotu, przez który najczęściej rozumie się przychody ze sprzedaży (rzadziej koszty wytworzenia).

Bardzo pożytecznym, choć zdecydowanie niedocenionym wskaźnikiem jest stopa zysku brutto ze sprzedaży, obliczana według wzoru:

 

 

zysk brutto ze sprzedaży

 

 

stopa zysku brutto ze sprzedaży

=

0x01 graphic

*

100%

 

 

przychody ze sprzedaży

 

 

Wielkość tego wskaźnika obrazuje rentowność podstawowej działalności przedsiębiorstwa. Jego rosnąca w czasie wartość jest sygnałem zdecydowanie pozytywnym, natomiast spadek należy interpretować negatywnie, nawet przy wzrastającej stopie zysku netto (świadczy to o spadającej rentowności podstawowej działalności przedsiębiorstwa, co zazwyczaj kończy się poważnymi kłopotami).

Podobnie konstruuje się wskaźniki, uwzględniające zyski niższego poziomu. Do najbardziej rozpowszechnionych należą przy tym: