Kierunek: EKONOMIA

1. Rzadkość w gospodarce i jej konsekwencje: konieczność i alternatywy wyboru, koszt alternatywny.

Potrzeby ludzkie są nieograniczone. Głównym kreatorem potrzeb jest produkcja i związany z nią postęp naukowo-techniczny. Dzięki niej potrzeby mogą być zaspokajane w coraz większym stopniu. Jednak wraz z zaspokojeniem jednych potrzeb pojawiają się następne. Celem produkcji jest zaspokajanie rosnących i zmieniających się potrzeb społeczeństwa. Zasoby czynników produkcji są jednak ograniczone (np. czas, materiały, kapitał). W związku z tym, że potrzeby są nieograniczone a z drugiej strony zasoby służące do ich zaspokojenia są ograniczone występuje zjawisko rzadkości. Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów. Do zasobów czynników produkcji zaliczamy: praca, ziemia, kapitał.

Zasób czynnika produkcji-ilość tego czynnika jaką gospodarka dysponuje w danym momencie (ujęcie statyczne) Strumień czynnika produkcji - wykorzystanie czynnika produkcji w określonym czasie (ujęcie dynamiczne).

Zasobem pracy nazywamy liczbę pracowników skłonnych podjąć pracę w danym momencie.

Strumień pracy oznacza wykorzystanie zasobu pracy w określonym czasie Jest to gotowość podejmowania działalności gospodarczej i ponoszenia związanego z nią ryzyka. Wynagrodzeniem za pracę jest płaca.

Zasobem kapitału są dobra inwestycyjne (maszyny, budynki) wytworzone przez człowieka i przeznaczone do dalszego wykorzystania w procesie produkcji oraz środki finansowe przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej.

Dobra inwestycyjne to kapitał produkcyjny. Zgromadzone środki finansowe to kapitał pieniężny.

Dochodem z kapitału jest procent.

II. Ziemia. Jest to wszystko to co znajduje się na, pod i nad ziemią (tereny pod uprawę, pod zabudowę przemysłową, woda, powietrze itp.)Dochodem z ziemi jest renta

Rzadkość zmusza podmioty gospodarujące do ciągłego dokonywania wyborów co do wykorzystania posiadanych zasobów. Wybór jednej z możliwości ogranicza drugą. Powstaje w związku z tym koszt dokonanego wyboru

Koszt alternatywny. Jest to wartość najcenniejszej niewykorzystanej alternatywy.

Dobro jest to każdy środek służący bezpośrednio lub pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich.

Usługa zaspokaja potrzeby tylko w trakcie jej wykonywania.

Dobra którym nie towarzyszy koszt alternatywny nazywamy dobrami wolnymi. Cechą charakterystyczną tych dóbr jest to, że konsument korzysta z nich bezpłatnie (np. powietrze)

Dobra którym towarzyszy koszt alternatywny nazywamy dobrami ekonomicznymi (są wytworem człowieka). Właśnie one stanowią przedmiot zainteresowań mikroekonomii.

2. Wybór ekonomiczny a granica możliwości produkcyjnych (transformacji produkcji) w gospodarce.

Możliwości wyborów gospodarczych, jakie w momencie podejmowania decyzji posiadają podmioty gospodarcze, przedstawia przejrzyście granica możliwości produkcyjnych. Granica możliwości produkcyjnych wskazuje na alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które społeczeństwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego okresu wykorzystując do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadane zasoby oraz technologie produkcji. Jej graficznym obrazem jest krzywa możliwości produkcyjnych zwana też krzywą transformacji produkcji. Jest ona zbiorem punktów odpowiadających maksymalnym ilościom dóbr jakie można wytworzyć przy danym stanie zasobów i przy wykorzystaniu danej technologii.

Wybieramy które potrzemy zaspokoimy, na co przeznaczyć ograniczony dochód.

Ograniczony dochód - wybieramy ile czasu będziemy pracować, ile czasu będziemy mięli wolnego. Przedsiębiorstwo wybiera co produkować, ile, jakimi metodami; państwo - rząd wybiera jak rozdzielić pieniądze z podatków.

Konieczność wyborów wynika z:

1) ograniczoności zasobów

2) zapotrzebowania

3) poziomu technologii

Technologia to sposób w jaki produkujemy dany towar, przy danych nakładach i zasobach. Postęp technologiczny gwarantuje nam, że przy tych samych nakładach uzyskujemy większe ilości produkcji, wzrost jakości wyprodukowanych towarów, ten sam produkt uzyskamy nawet przy mniejszych nakładach

Zasoby dzielimy na:

- naturalne (węgiel, ropa,...) mogą być zarówno odnawialne jak i nie odnawialne

- kapitałowe: środki pracy (maszyny, urządzenia), przedmioty pracy (półprodukty, surowce)

-ludzkie: aktywni zawodowo (zatrudnieni i bezrobotni zarejestrowani) chcący pracować warto również wspomnieć o umiejętnościach ludzkich, wiedzy (konieczna do rozwoju technologii)

Krzywa transformacji (granica możliwości produkcji) - przedstawia maksymalną produkcje jednego dobra przy każdym poziomie produkcji drugiego dobra, te wszystkie kombinacje 2 dóbr, które są możliwe do wykorzystania przy maksymalnym wykorzystaniu zasobów. Krzywa możliwości produkcyjnych ilustruje, jakie ilości poszczególnych dóbr gospodarka może wytworzyć przy danych zasobach i danym poziomie rozwoju technologii. Krzywa pokazuje również możliwości wyboru "koszyka" wytworzonych dóbr.

Krzywa ma nachylenie ujemne oznacza to, że chcąc zwiększyć produkcje jednego dobro, musimy zmniejszyć produkcję drugiego dobra.

Krzywa jest wklęsła - wynika to z prawa malejących dochodów - wynika stąd, że chcąc zwiększyć produkcję danego dobra o jednostkę musimy poświęcić coraz większe ilości drugiego dobra. Przenosimy wtedy zasoby z produkcji jednego dobra na drugie, będziemy jednak otrzymywać coraz mniejsze przyrosty produkcji.

3. Główne miary stanu koniunktury: produkt narodowy brutto (PNB) i produkt krajowy brutto (PKB); kategoria wartości dodanej; PNB I PKB per capita. PKB a dobrobyt społeczny.

Koniunktura - aktywność gospodarcza, charakteryzowana za pomocą wielu wskaźników.

Najczęściej stosowaną miarą koniunktury jest poziom produkcji w skali gospodarki narodowej. Koniunktura oczywiście również może być badana w przekroju branżowym - w poszczególnych działach gospodarki (przemyśle, handlu, transporcie, usługach… etc.), terytorialnym (województwa, gminy… etc. ) produktowym (kosmetyki, cukier czy odzież… etc.)

Do każdego rodzaju badań koniunktury używa się różnych danych i wskaźników. Do mierzenia najpopularniejszej koniunktury tj. gospodarki narodowej używamy miary (danych) jakie daje nam Produkt Krajowy Brutto.

PKB - miara wielkości produkcji wytworzonej na terytorium danego kraju, niezależnie kto jest ich właścicielem. Podawany w określonym przedziale czasu (np. rok) PKB obejmuje tylko produkcję rejestrowaną statystycznie, przechodzącą przez rynek. Pomijane są produkty i usługi wykonane we własnym zakresie i tzw. szara strefa.

3-y metody liczenia PKB

1. Suma wydatków na dobra finalne (PKB = wartość wytworzonych dóbr finalnych)

• Konsumpcja

• Inwestycja

• Wydatki rządowe

• Wydatki netto zagranicy

• PKB to suma wartości dodanej w gospodarce wartość dóbr finalnych jest równa sumie wartości dodanej.

• PKB to suma wynagrodzeń czynników produkcji. W gospodarce wartość finalnych jest równa sumie dochodów właścicieli czynników produkcji.

Metoda 1. polega na zsumowaniu wszystkich wartości, wszystkich dóbr i usług finalnych

Metoda 2. jest różnicą pomiędzy wartością produkcji a wartością zużytych surowców

Metoda 3. (dochodowa) polega na zsumowaniu dochodów pracy.

PNB jest wartością PKB powiększoną o dochody netto z tytułu własności za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym Państwie.

Duża niespójność jaka była podawana na świecie o dochodzie narodowym jako niepodważalnej miary ich zamożności, spowodowało iż wprowadzono prostszy i bardziej wymierny sposób mierzenia zamożności państwa jest PKB per Capita ( tj. `na głowe') czyli wartość PKB danego państwa dzielimy przez liczbę jego mieszkańców.

Dygresja - zgodnie z danymi Międzynarodowy Fundusz Walutowy za 2009, Polska jest na 46 (ze 181) miejscu na liście państw z policzonym PKB per capita.

Wartość dodana - jest różnicą pomiędzy przychodem a sumą jaką należy zapłacić np. innym przedsiębiorcom za dobra pośrednie tj. surowiec, materiały, prefabrykaty, usługi

Metoda wartości dodanej - aby uniknąć podwójnego liczenia, uważamy żeby do PNB włączać tylko(!) dobra finalne, opuszczając dobra pośrednie, kupowane od innych przedsiębiorstw, które zostaną wliczone do PNB na podstawie ich własnych rozliczeń. Do PNB nie zalicz się płatności transferowych, które wchodzą w skład budżetu państwa

Dobrobyt społeczny -jest to subiektywne poczucie zaspokojenia potrzeb zarówno podstawowych (materialnych) jak i wyższych (kulturalnych) jednostki lub społeczeństwa.

Podstawową, powszechnie uznawaną, choć często krytykowaną miarą jest dobrobytu jest wielkość PKB per capita. Na gruncie krytyki PKB per capita, spowodowanej m. in. tym, że miara ta nie odzwierciedla negatywnych następstw wzrostu gospodarczego, powstało wiele alternatywnych mierników dobrobytu uwzględniających m.in. czynniki społeczne.

Dobrobyt społeczny opisuje w jakim stopniu ludzie zaspokajają ogół swoich potrzeb, również potrzeb w zakresie oświaty, opieki medycznej, bezpieczeństwa itp.

Wyznacznikiem dobrobytu dla wielu jest wzrost PKB ponieważ naturalną konsekwencją wyższego PKB, czyli sumy większych nakładów finansowych Państwa na: służbę zdrowia, naukę i edukację. poprawę bezpieczeństwa obywateli, umożliwianie rozwoju firmom dający kolejno miejsca pracy dla obywateli, którzy w związku z posiadanym zatrudnieniem pracą będą więcej wydawać na konsumpcję prowadzi do większego zadowolenia obywateli i ogólnego poczucia dobrobytu. Dobrobyt a PKB jest bardzo powiązaną siatką zależności.

4. Podstawowe determinanty wzrostu gospodarczego. Modele wzrostu gospodarczego: R. F. Harroda, E. Domara, R. M. Solowa.

Różnica między modelem Harroda a modelem Domara polega na przyjęciu odmiennych punktów wyjścia. Harrod analizuje wpływ przyrostu narodowego na przyrost wydatków inwestycyjnych równych przyrostowi oszczędności przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki, co zapewnia gwarantowana stopa wzrostu. Natomiast punkt wyjścia Domara jest odwrotny, analizuje on wpływ przyrostu inwestycji na przyszłą zdolność wytwórczą gospodarki i pokazuje stopy wzrostu dochodu narodowego, która umożliwia pełne wykorzystanie zwiększonych dzięki inwestycjom, zdolności produkcyjnych gospodarki. Wielkie znaczenie dla rozwoju teorii wzrostu gospodarczego miał model opracowany przez Roberta Solowa:

Model ten wyjaśnia, w jaki sposób wzrost zasobów kapitału, wielkości zastosowanej w produkcji siły roboczej oraz postęp w dziedzinie technologii oddziałują na siebie i w jaki sposób wpływają na zwiększenie produkcji. Przede wszystkim model ten wyjaśnia wpływ podaży i popytu na dobra i usługi na wielkość akumulacji kapitału w danym czasie. Popyt wyznacza rozmiary produkcji, wytworzonej w danym czasie a popyt decyduje o podziale tej produkcji na elementy ostateczne.

W modelu tym, wielkość kapitału podlega zmianom z dwóch głównych powodów: po pierwsze inwestycje powiększają ogólną wielkość kapitał; po drugie pewna część starego kapitału ulega zużyciu co powoduje obniżenie zasobu. Natomiast na wzrost produkcji wpływają trzy czynniki: 1. wzrost kapitały, 2. przyrost ludności, 3. postęp techniczny.

5. Istota i determinanty globalnego (zagregowanego) popytu; składniki popytu globalnego. Istota i uwarunkowania globalnej (zagregowanej) podaży.

Popyt to złożona odwrotna relacja miedzy ceną dobra lub usługi, a ich ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym odcinku czasu, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostają bez zmian. Jednym z determinantów popytu jest cena.

Determinanty popytu:

Gusty lub preferencje konsumentów, Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych, Dochody konsumentów
Liczba konsumentów, Przewidywania cen relatywnych Efekty naśladownictwa i demonstracji

Prawo popytu mówi, że wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się, przy założeniu, że inne elementy charakteryzujące sytuacje rynkowe pozostaną bez zmian, popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta.

POJĘCIE I DETERMINANTY PODAŻY
PODAŻ- na rynku dóbr materialnych i usług, ilość towarów i usług, jaka jest oferowana do sprzedaży przez producentów po danej cenie i w określonym czasie.
POZACENOWE DETERMINANTY PODAŻY :
- ceny czynników produkcji- wzrost cen czynników produkcji powoduje przesuwanie się krzywej podaży w górę, a spadek cen czynników powoduje przesuwanie w dół
- technologia- bardziej efektywna obniża koszty wytworzenia produktu, co przy danej cenie rynkowej zwiększa zyskowość produkcji
- podatki i subsydia- podatek, który jest kosztem wytworzenia produktu przesuwa krzywą w górę, a subsydia obniżając koszt wytworzenia przesuwa krzywą w dół
- przewidywanie cen- w przypadku oczekiwania na wzrost cen i dostarczania mniejszej ilości produktów na rynek krzywa podaży przesunie się w górę
- Ilość przedsiębiorstw w gałęzi- wzrost liczby przedsiębiorstw zwiększa ilość oferowanych produktów przesuwając krzywą podaży w dół, a w wypadku zmniejszenia ilości przedsiębiorstw krzywa przesuwa się w górę

6. Mnożnik inwestycyjny w teorii Johna Maynarda Keynesa.

MNOŻNIK INWESTYCYJNY ,współczynnik zastosowany w teorii J.M. Keynesa, określający wpływ, jaki dodatkowe inwestycje wywierają na wzrost dochodu narodowego: inwestycje powodują wzrost dochodów poprzez zwiększenie zysków producentów i wzrost płac wynikający ze wzrostu zatrudnienia; znaczna część tych nowych dochodów przeznaczana jest na dodatkową konsumpcję, co zwiększa popyt, a następnie i podaż dóbr konsumpcyjnych, skłaniając producentów tychże do dalszego zwiększania produkcji, a w konsekwencji także zatrudnienia; to powoduje kolejne - jednak coraz mniejsze - przyrosty dochodów i wydatków konsumpcyjnych, gdyż w miarę nasycania rynku wśród konsumentów rośnie skłonność do oszczędzania. M.i. stanowi ilościowy obraz zjawiska pobudzania wzrostu dochodów i produkcji za pomocą wydatków inwestycyjnych; daje teoretyczne uzasadnienie polityki interwencyjnej państwa.

7. Pojęcie cyklu koniunkturalnego. Fazy cyklu. Teorie wahań cyklicznych.

Cykl koniunkturalny - zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie (2-10 lat). W procesie wzrostu gospodarczego aktywność gospodarcza ulega na przemian nasileniom i załamaniom a cykl koniunkturalny to inaczej okres pomiędzy jednym a drugim załamaniem.

Najczęściej miernikami ekonomicznymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.

Fazy cyklu:

1. Faza ożywienia gospodarczego polega na wzroście podstawowych wartości ekonomicznych, dzięki wzrostowi wydatków na inwestycje w gospodarce. Silniejsi przedsiębiorcy dążąc do wzrostu produktywności zaczynają inwestować w nowe metody wytwarzania, dzięki nagromadzonym w bankach środkach pieniężnych, które zaczynają szukać ujścia, co prowadzi do obniżenia przez banki stóp procentowych na kredyty inwestycyjne.

2. Faza rozkwitu charakteryzuje się dalszym wzrostem wskaźników ekonomicznych, ale w słabszym tempie. Inwestycje osiągają najwyższy poziom. Wzrasta zdolność produkcyjna w gospodarce, ale stopniowo także koszty produkcji (wyższe place,), co skutkuje wzrostem cen. Wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost skłonności do oszczędzania, a maleje skłonność do konsumpcji. To prowadzi do fazy załamania gospodarczego.

3. Faza kryzysu jest nazywana załamaniem gospodarczym. W gospodarce występuje zjawisko nadprodukcji, czyli sytuacja, w której podaż globalna jest większa od popytu. Taka sytuacja jest spowodowana występowaniem czynników, które prowadzą do ograniczania inwestycji, a nawet ich spadku. Przyczyniać do tego będzie się przede wszystkim wzrost kosztów produkcji, spadek rentowności produkcji, zahamowanie popytu czy rosnąca stopa procentowa od kredytów inwestycyjnych.

4. Faza depresji charakteryzuje się powolnym funkcjonowaniem gospodarki, spowodowanym ciągłym spadkiem inwestycji w fazie poprzedniej. W fazie depresji nie spadają już ani inwestycje ani konsumpcja i osiągają poziom minimalny, tzw. dolny punkt zwrotny.

Współcześnie wyróżnia się dwie fazy cyklu:

1. wzrostową/ekspansji - wzrost produkcji w gospodarce, trwający 6 miesięcy lub dłużej;

2. spadkową/recesji - spadek produkcji w gospodarce, trwający 6 miesięcy lub dłużej.

Teorie wahań cyklicznych:

• są wynikiem samo wyzwalających się mechanizmów wewnętrznych, które występują w gospodarce

• swym zasięgiem obejmują całą gospodarkę

• sekwencje wzrostowych oraz spadkowych zmian wielkości ekonomicznych są oddzielone punktami zwrotnymi

• punkty zwrotne powtarzają się ze stosunkowo względną regularnością

• fluktuacje mają charakter krotko- i średniookresowy

Teorie NEOKLASYCZNE

Neoklasyczne spojrzenie na system gospodarczy zakłada, że jest on stabilny, tzn. po każdym zakłóceniu wraca do stanu równowagi. Według ekonomistów neoklasycznych cykl gospodarczy jest zjawiskiem naturalnym, ponieważ wszelkie procesy gospodarcze przebiegają poza ekonomicznym otoczeniem i polityka gospodarcza rządu nie może tego zmienić.

1. Teoria plam na słońcu Jevonsa - jest to jedna z pierwszych teorii cyklu koniunkturalnego. Według ówczesnej wiedzy agrotechnicznej okresowe pojawianie się większej liczby plam na słońcu powoduje okresy nieurodzaju.

2. Teoria innowacji Schumpetera - przyczynę występowania cykli widzi w pojawianiu się innowacji organizacyjno-technicznych. Istnieje ciągły strumień możliwości innowacji, który jest warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym rozwoju gospodarczego. Następuje rozpowszechnienie innowacji, fala wzmożonych inwestycji, a zatem wzrostu produkcji. Schumpeter wyróżnia innowacje, których skutki powodują cykle średnie, a więc cykle Juglara oraz tzw. innowacje epokowe warunkujące długie cykle Kondratiewa.

3. Teoria cyklu politycznego - okresowe wybory powodują, że rząd kieruje się w swoich działaniach nie strategicznymi długookresowymi wymogami wzrostu gospodarki lecz taktycznymi posunięciami mającymi zapewnić mu ponowną akceptacje wyborców

Teorie KEYNESISTOWSKIE

Będące opozycją do teorii neoklasycznych, wyjaśniają rozwój cykliczny uwarunkowaniami wyłącznie związanymi z systemem gospodarczym.

Cykliczne zmiany takich wielkości jak inwestycje, konsumpcja, dochód narodowy są wynikiem wewnętrznej logiki procesów gospodarczych i kształtowanej przez reguły gry systemu gospodarczego.

Czynniki zewnętrzne wg tych koncepcji mogą jedynie zakłócić procesy endogeniczne nie naruszają jednak długookresowej wewnętrznej logiki procesów gospodarczych, przyczyny technicznych wahań wynikają z reguł gry gospodarki rynkowej. Fazy spadkowe cyklu są efektem procesów, które zachodzą w fazach wzrostowych i odwrotnie Konsumpcja obniża się, nie może jednak spaść poniżej pewnego poziomu. W fazie tej spadek tempa popytu jest mniejszy niż spadek tempa produkcji co umożliwia likwidacje nadwyżek.

8. Dochody i wydatki budżetu państwa.

DOCHODY BUDŻETOWE

Dochody budżetowe - wszelkie wpłaty na rzecz budżetu państwa pochodzące od przedsiębiorstw państwowych, prywatnych, ludności, a niekiedy także z zagranicy. Rozróżniamy dochody rzeczywiste i rozliczeniowe.

Dochody rzeczywiste - pochodzą od jednostek spoza systemu budżetowego, np. od przedsiębiorstw państwowych, prywatnych i ludności. Cechą dochodów rzeczywistych jest to, że kształtują one wielkość budżetu państwa.

Dochody rozliczeniowe (określane jako przelewy lub transfery wewnątrzbudżetowe) polegają na przesuwaniu dochodów budżetowych między budżetami. Dochody te nie mają wpływu na wielkość budżetu państwa. Przykładem takich dowodów są dotacje budżetu państwa na rzecz wojska.

Klasyfikacja dochodów budżetowych:

Dochody budżetu państwa można również podzielić na:

-zwrotne - zaliczymy tu np. pożyczki krajowe i zagraniczne (obowiązek spłaty przez Skarb Państwa);

-bezzwrotne - np. wpływy z podatków, ceł i opłat ( brak świadczenia zwrotnego ze strony państwa na rzecz obywateli); z własnej działalności gospodarczej.

-podatkowe - dochody z podatków pośrednich oraz podatków bezpośrednich;

-niepodatkowe - głównie opłaty, wpływy z cel, dywidenda, wpłaty z zysku NBP, grzywny, mandaty i inne

krajowe - podatki, cła;

zagraniczne - zagraniczne pożyczki, odsetki od udzielonych pożyczek.

Dochody budżetowe są prezentowane w budżecie państwa w podziale na:

I dochody podatkowe

• podatki pośrednie

• podatki bezpośrednie

• podatki zniesione (podatek od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń, podatek od wynagrodzeń, podatek wyrównawczy

II dochody nie podatkowe: dywidenda, cło, wpłaty z zysku NBP, dochody jednostek budżetowych, pozostałe dochody niepodatkowe, wpłaty gmin

III dochody zagraniczne

WZDATKI BUDŻETOWE

Wydatkami budżetu państwa są środki pieniężne pochodzące z budżetu przeznaczone na finansowanie zadań państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz związków publicznoprawnych. Stanowią kluczową pozycję budżetu, gdyż są podstawą określania środków niezbędnych do sfinansowania.

Wydatki przeznaczone są między innymi na:

* Utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa, Zadania wykonywane przez administrację rządową, Funkcjonowanie sądów i trybunałów, Subwencje ogólne dla jednostek samorządu, terytorialnego, Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego, Środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej, Subwencje dla partii politycznych

Wydatki ujęte w budżecie państwa podlegają podziałowi na:

1. Wydatki bieżące

Dotacje, wynagrodzenia i uposażenia, inne świadczenia na rzecz osób fizycznych np. emerytury, pomoc społeczna

zakupy towarów i usług,

2. Wydatki na obsługę długu publicznego

Pierwsza grupa obejmuje wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych oraz oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek;

Druga grupa obejmuje wypłaty związane z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami.

3. Wydatki majątkowe

Wydatki na zakup i objęcie akcji Wydatki inwestycyjne oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji

Wydatki budżetu są przeznaczane głównie na realizację zadań organów państwowych, subwencje i dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego i innych podmiotów.

9. Wysokość stóp podatkowych a dochód fiskalny. Krzywa Laffera.

Polityka fiskalna, jest to działalność państwa obejmująca wydatki rządowe i podatki. Jeśli rząd chce zwiększyć swe wydatki przy założeniu, że dochody w postaci podatków nie ulegają zmianie, może to uczynić powiększając deficyt budżetowy. Zakładając, że podaż pieniądza nie będzie zwiększana przez dodatkową emisję, jedynym źródłem zwiększającym dochody państwa jest emisja i sprzedaż obligacji.

Przy stabilnej stopie procentowej dochód narodowy rośnie przez działanie efektów mnożnikowych. Wzrost dochodu powoduje wzrost popytu na rynku pieniężnym, a obniżenie podatków oznacza wzrost deficytu budżetowego Wzrost podaży obligacji obniży ich cenę, powodując zarazem wzrost stopy procentowej. Wysoka stopa procentowa powoduje więc spadek efektywności polityki finansowej. Wzrost wydatków państwowych lub też obniżenie podatków zostają w całości przeniesione na całkowity popyt, a przyrost dochodu - będący efektem tych działań - pozostaje w postaci gotówki

Wzrost stopy procentowej obniża popyt inwestycyjny, który jest rekompensowany nie wzrostem wydatków rządowych, a wzrostem konsumpcji.

Skuteczność polityki przez kształtowanie wydatków rządowych jest większa aniżeli stosowanie polityki podatkowej. Wydatki państwa mają bezpośredni wpływ na bieżący popyt w gospodarce, natomiast obniżka podatków może, ale nie musi, zwiększyć popyt, gdyż decyzje są podejmowane tutaj przez indywidualnych konsumentów.

Krzywa Leffera - ilustruje zależność między stopą opodatkowania dochodów a wpływami do budżetu państwa. Krzywa ta opiera się na założeniu, że wpływy do budżetu zależą od podstawy opodatkowania i wysokości stóp podatkowych

Przy niskich podatkach przedsiębiorcy wykazują wyższą skłonność do inwestowania i wzrostu produkcji, wykazując jednocześnie niską skłonność do unikania podatków i prowadzenia działalności nielegalnej. Zwiększenie stopy opodatkowania poza punkt optymalny prowadzi do zmniejszenia łącznego dochodu fiskalnego, gdyż producenci nie wykażą chęci do zwiększenia produkcji, a zaczną szukać alternatywnych, nielegalnych rozwiązań ominięcia podatków.

Leffer w swojej koncepcji oparł się na następujących założeniach:

• Przy stawce opodatkowania równej 0% podatnicy nie płacą żadnych podatków, zatem budżet państwa nie odnotowuje żadnych przychodów z podatków.

• Wzrost stawki opodatkowania wyzwala dwa przeciwstawne efekty:

• zwiększenie udziału budżetu państwa w dochodach podmiotów gospodarczych zmniejszenie deklarowanego do opodatkowania dochodu podmiotów gospodarczych

Drugi efekt podniesienia stawki opodatkowania Laffer wyjaśnia:

• Zmniejszeniem motywacji do podejmowania pracy i działalności gospodarczej - ograniczenie korzyści, Zwiększeniem skłonności podmiotów gospodarczych do ukrywania swoich dochodów i wchodzenia w szarą strefę

• Zwiększeniem skłonności, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw, do delokalizacji działalności gospodarczej, przeniesienia całości lub znacznej części czynników produkcji za granicę, do tzw. rajów podatkowych

Przy poziomie opodatkowania 100% ustają wszelkie bodźce do pracy i prowadzenia działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu. W ten sposób przestaje istnieć przedmiot opodatkowania i przychody z tego tytułu mają wartość zerową.

Krzywa Leffera w praktyce

Podstawową przesłanką dla polityki fiskalnej państwa formułowaną na podstawie krzywej Leffera jest możliwość (przy określonych warunkach) zwiększenia wpływów podatkowych poprzez obniżenie stopy opodatkowania.

Krzywa Leffera w krótkim okresie

W krótkim okresie podmioty gospodarcze nie są w stanie zareagować odpowiednio szybko na zmiany stopy opodatkowania, co powoduje, że punkt nasycenia na krzywej przesuwa w kierunku maksymalnego opodatkowania.

W ultrakrótkim okresie nawet stopa opodatkowania na poziomie 100% nie będzie skutkować zerowymi przychodami podatkowymi. Podmioty będą stopniowo wygaszać działalność gospodarczą, co oznacza, że przynajmniej przez okres do jej całkowitego ustania będą płacić podatki w wysokości 100% dochodu. Poza tym można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że większość podmiotów, które przy 100% stawce zdecydowałyby się na funkcjonowanie w szarej strefie, ujawniałaby część swoich dochodów, aby zachować pozory legalności działania.

Krzywa Leffera w długim okresie

W długim okresie reakcja podmiotów gospodarczych jest bardziej wyraźna, dlatego długookresowa stawka opodatkowania maksymalizująca przychody budżetowe jest niższa od stawki krótkookresowej. Optymalizacja stawki opodatkowania na podstawie krzywej Leffera będzie zatem wymagała decyzji politycznej co do okresu optymalizacji.

10. Przyczyny i skutki deficytu budżetowego i długu publicznego.

Deficyt budżetowy- niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków

Powstawanie deficytu w budżecie Państwa może mieć kilka przyczyn ;

• Błąd w założeniach wydatków i przychodów budżetu Państwa, bądź pod wpływem czynników niezależnych

• Niekorzystna sytuacja gospodarcza kraju

• Deficyt w obrotach płatniczych z zagranicą

• Instrument świadomej polityki gospodarczej

• Wadliwy mechanizm ściągania podatków

• Nadmierne wydatki, niższe wpływy z podatków

• Katastrofy i klęski żywiołowe

Deficyt budżetowy przy niewielkich jego rozmiarach może mieć korzystny wpływ na gospodarkę zwłaszcza, w okresie recesji. Przekroczenie jego „bezpiecznej” granicy (~5%PKB) może wywołać poważne zaburzenia w gospodarce.

Skutki deficytu budżetowego;

• Dodatkowy wzrost podaży papierów dłużnych na pokrycie deficytu

• Wzrost stóp procentowych, droższe koszty kredytu, gospodarka się wolniej rozwija

• Przez wpływ kapitału spekulacyjnego - wysokie stopy procentowe przyciągają kapitał spekulacyjny na szybki zarobek - wiąże się z możliwością kryzysu finansowego w momencie jego nagłego odpłynięcia oraz podnosi kurs złotego wobec walut obcych czym zmniejsza się opłacalność eksportu.

• Aprecjacja waluty (przy założeniu płynnego kursu walutowego tj. w PL) oznacza wzrost siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.

• Spadek konkurencyjności krajowych przedsiębiorstw

• Pogorszenie się bilansu handlowego

• W długim okresie wysoki deficyt zwiększa inflację

Dług publiczny - jest to suma wszystkich finansowych zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek. Mechanizm powstawania długu jest ściśle związany z przyczynami powstawania deficytu budżetowego

11. Przyczyny bezrobocia. Bezrobocie według keynesistów i neoklasyków.

PRZYCZYNY BEZROBOCIA:

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa
• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
• ograniczanie produkcji
• brak informacji o miejscach pracy
• brak mobilności
• przeniesienie zakładu do innego rejonu
• niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników
• zmiany w technologii
• wysokie obciążenia fiskalne
W makroekonomii istnieją trzy główne nurty tłumaczące źródła bezrobocia. Chronologicznie pierwszym jest ujęcie neoklasyczne, następnie pojawił się nurt krytyczny w stosunku do ujęcia neoklasycznego - teoria keynesowska. Od lat siedemdziesiątych XX w. monetaryści lansują koncepcję naturalnej stopy bezrobocia.

Neoklasyczna teoria bezrobocia Podstawową tezą neoklasycznej teorii bezrobocia jest pogląd, że w gospodarce wolnorynkowej występuje na rynku pracy tendencja do ustalania się stanu równowagi, charakteryzującego się pełnym zatrudnieniem. Przyczyną bezrobocia są występujące w rzeczywistości ograniczenia w działaniu swobodnych mechanizmów ekonomicznych na rynku pracy. Ograniczenia te wiążą się z działaniem związków zawodowych, które przeciwdziałają redukcji płac i są czynnikiem sprawczym ustaw o płacach minimalnych. Związki dążą także do ustalenia wysokiego poziomu płac w układach zbiorowych. Neoklasycy sugerują, że bezrobocie ma charakter dobrowolny i jest wynikiem świadomego braku zgody na obniżki płac, stawiania wygórowanych postulatów płacowych przez związki zawodowe oraz istnienia zasiłków dla bezrobotnych. Aby zlikwidować bezrobocie, konieczne jest ograniczenie przywilejów związków zawodowych i zmniejszenie zasiłków dla bezrobotnych, co pozwoli umocnić gospodarkę wolnorynkową.

Keynesowska teoria bezrobocia podziela przekonania neoklasyków o skutecznym działaniu mechanizmów rynkowych na rynku pracy. Keynesiści stoją na stanowisku, że w warunkach swobodnego działania mechanizmów rynkowych występuje tendencja do ustalania się nadwyżki podaży siły roboczej nad popytem, oznaczająca istnienie bezrobocia. Przyczyn tej tendencji upatrują w niewystarczającym popycie na towary, jaki kształtuje się w wolnorynkowej gospodarce. Gdy popyt na towary jest niewystarczający do zakupienia wytworzonej produkcji, to producenci zmuszeni są obniżyć produkcję (a w związku z tym również i zatrudnienie) do poziomu wyznaczonego przez efektywny popyt, jeśli nie chcą zbankrutować. W rezultacie pojawia się bezrobocie, które - w przekonaniu keynesistów - ma dosyć trwały charakter i może być zlikwidowane w wyniku działania samoczynnych mechanizmów rynkowych. Bezrobocie to wynika z niedostatecznego popytu na towary. Ma ono charakter przymusowy, albowiem nawet zaakceptowanie przez robotników nowszych płac realnych nie zlikwidowałoby bezrobocia

12. Bezrobocie a działalność państwa.

Bezrobocie - to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Natomiast według Międzynarodowej Organizacji Pracy, osoba bezrobotna to ta, która w tygodniu, w którym przeprowadzono badanie, nie wykonywała pracy zarobkowej dłużej niż przez godzinę. Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.

Zasób bezrobotnych można określić jako różnicę między zasobem siły roboczej a zasobem pracujących

Miarą bezrobocia na danym rynku pracy jest stopa bezrobocia Siła robocza, , to suma bezrobotnych i pracujących.

RODZAJE BEZROBOCIA:
• Bezrobocie frykcyjne - jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; ludzie zmieniają zawód, pracę, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają krótko na rynku pracy.

• Bezrobocie koniunkturalne lub recesyjne - pojawia się wówczas, gdy następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej

• Bezrobocie strukturalne - wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Bezrobocie strukturalne występuje także wówczas, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.

• Bezrobocie technologiczne - wynika z postępu technicznego automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny.

• Bezrobocie sezonowe - jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.

• Bezrobocie cykliczne - powstaje na skutek spadku zagregowanego popytu w gospodarce.

SKUTKI BEZROBOCIA:

Skutkami bezrobocia dla większości ludzi bezrobotnych są : pogorszenie standardu życia, problemy z zagospodarowaniem wolnego czasu, izolacja społeczna, ograniczenie lub zaniechanie uczestnictwa w życiu kulturalnym i politycznym. wzrost przestępczości i pogłębiający się niedostatek, duże koszty świadczeń socjalnych, niewykorzystane zdolności do pracy bezrobotnych, poczucie zagrożenia utratą pracy ludzi zatrudnionych i zwiększenie się zjawisk niepożądanych. Bezrobocie jest większe w rejonach słabo rozwiniętych, na obszarach poddanych restrukturyzacji w przemysłach surowcowych i przetwórczych. Im dłużej ktoś pozostaje bez pracy, tym mniej staje się interesujący dla potencjalnych pracodawców, ponieważ jego umiejętności i doświadczenie stopniowo się dezaktualizują.

Bezrobocie w polsce:

Za bezrobotnych uznaje się osoby w wieku 15 - 74 lata, które jednocześnie spełniają trzy warunki:
1) w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi;

2) w ciągu 4 tygodni aktywnie poszukiwały pracy;

3) były gotowe podjąć prace.

Za bierne zawodowo uznano osoby, które nie zostały zakwalifikowane jako pracujące lub bezrobotne.

Sposoby walki z bezrobociem w Polsce:

Rząd powinien w pierwszej kolejności starać się ograniczyć bezrobocie oraz następnie, w nie mniejszym stopniu, powinny to robić samorządy lokalne

Działania rządu:

- upusty w podatkach dla pracodawców uruchamiających nowe stanowiska pracy

- uznanie całości lub części obowiązkowej składki na ZUS jako podatku od wartości dodanej pracy - stworzenie systemu bardziej elastycznego kształcenia

- ograniczenie biurokracji związanej z otwieraniem nowych firm

- wspieranie drobnych i średnich przedsiębiorstw

- polityka proexportowa państwa prowadząca do zwiększenia produkcji i zatrudnienia

- zwolnienia z płatności VAT przy eksporcie

- skracanie czasu pracy

W działalności państwa dotyczącej bezrobocia można wyodrębnić część aktywną, mającą na celu redukcję bezrobocia, oraz część pasywną, której celem jest pomoc socjalna dla osób bezrobotnych.

Aktywna polityka państwa na rynku pracy opiera się na wykorzystaniu szeregu instrumentów ekonomicznych. Polityka makroekonomiczna polega na wykorzystaniu instrumentów fiskalnych (podatków, wydatków budżetowych) i pieniężnych (stopy procentowej, podaży pieniądza) w celu zredukowania bezrobocia. W zależności od tego, która teoria jest podstawą prowadzonej polityki, instrumenty te skierowane są albo na stymulowanie globalnego popytu na towary albo na stwarzanie producentom korzystniejszych ekonomicznych warunków rozwijania produkcji (w przypadku teorii neoklasycznej). Polityka makroekonomiczna ma na celu głównie ograniczanie bezrobocia charakterystycznego dla nierównowagi na rynku pracy.
Polityka mikroekonomiczna obejmuje zespół instrumentów mających na celu poprawę funkcjonowania rynku pracy oraz redukcję bezrobocia w określonych grupach siły roboczej.

Pasywna polityka państwa na rynku pracy obejmuje różnorodne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych. Należy wymienić przede wszystkim zasiłki dla bezrobotnych, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy oraz dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę. Najważniejszą formą pomocy finansowej są zasiłki dla bezrobotnych.

13. Funkcje banków komercyjnych w gospodarce. Proces kreacji pieniądza.

Banki komercyjne (kredytowe, depozytowe)

Zajmują się przede wszystkim przyjmowaniem depozytów i kreowaniem wkładów w postaci udzielania kredytów oraz dokonywaniem na ich podstawie rozliczeń bezgotówkowych. Tradycyjnie udzielały one przede wszystkim kredytów krótkoterminowych, ale obecnie udzielają także średnioterminowych i długoterminowych. Ponadto banki komercyjne, na zlecenie klientów, wykonują różne operacje pośredniczące (komisowe) i świadczą inne usługi bankowe.

Do funkcji banków komercyjnych należą:

a) funkcja kredytowa, polegająca na udzielaniu kredytów,

b) funkcja depozytowa, polegająca na przyjmowaniu depozytów; zarządzanie aktywami finansowymi i majątkiem na rzecz i w imieniu klientów, oraz pośrednictwie banków w obrocie papierami wartościowymi,

c) funkcja płatnicza, polegająca na dokonywaniu płatności.

Kreacja pieniądza następuje przy akcji kredytowej banków komercyjnych. Kreacja pieniądza gotówkowego następuje w momencie gdy banki komercyjne zamieniają pieniądze znajdujące się w banku centralnym na gotówkę.Kreacja pieniądza bankowego przez banki komercyjne następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych. Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych w danym banku lub w innym banku, na którego konto zostały przekazane środki otrzymane w formie kredytu.Ograniczenie kreacji pieniądza przez bank komercyjny wynika z konieczności utrzymywania płynności. Każde udzielenie kredytu oznacza, że część tego kredytu może być wypłacona w gotówce bądź też przekazana na rachunek innym bankom tzn. że tylko część środków z udzielonego kredytu pozostanie na rachunku w banku. Te czynniki powodują, że bank komercyjny musi posiadać odpowiednią wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego, żeby móc bez ograniczeń pokryć wypłaty gotówkowe swoich klientów oraz pokryć ujemne dla siebie saldo rozliczeń z innymi bankami.

14. Bank centralny i jego funkcje w gospodarce.

Bank centralny - instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski. Jest on bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. Wypełnia zadania określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim i ustawie Prawo bankowe. Wymienione akty prawne gwarantują niezależność NBP od innych organów państwa. NBP pełni trzy podstawowe funkcje: banku emisyjnego, banku banków oraz centralnego banku państwa.

Organami Narodowego Banku Polskiego są: prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz zarząd NBP.

Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Zgodnie z opracowaną przez Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.

Do głównych obszarów działalności NBP należą:

• prowadzenie polityki pieniężnej,

• działalność emisyjna,

• rozwój systemu płatniczego,

• zarządzanie rezerwami dewizowymi Polski,

• obsługa Skarbu Państwa,

• działalność edukacyjna i informacyjna.

Narodowy Bank Polski odpowiada za stabilność narodowego pieniądza. NBP opracowuje i realizuje strategię polityki pieniężnej oraz - uchwalane corocznie - założenia polityki pieniężnej.

Ważnym celem NBP jest dbałość o stabilność systemu finansowego. W ramach pełnionych funkcji nadzorczych i regulacyjnych NBP dba o płynność, sprawność i bezpieczeństwo systemu płatniczego. Przyczynia się również do rozwoju bezpiecznej infrastruktury rynku finansowego. NBP podejmuje działania służące upowszechnianiu wiedzy ekonomicznej, m.in. dzięki udostępnianiu informacji na stronie internetowej www.nbp.pl oraz poprzez działalność Portalu Edukacji Ekonomicznej.

Funkcje banku centralnego

W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje:

• banku emisyjnego,

• banku banków,

• centralnego banku państwa.

Bank emisyjny

NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce, określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada,organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.

Bank banków

NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym, jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego, pełni funkcję banku banków, ponadto, nadzoruje systemy płatności w Polsce.

Centralny bank państwa

NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Funkcje stabilizująco-kontrolne

• Bank centralny formułuje cele polityki pieniężnej państwa i steruje nią za pomocą dostępnych instrumentów.

• Bank centralny utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju, a także prowadzi politykę kształtowania kursu waluty krajowej.

• Bank centralny nadzoruje działalność banków komercyjnych.

Bank centralny reguluje podaż pieniądza w obiegu (i oddziałuje na politykę kredytową banków komercyjnych.

15. Instrumenty oddziaływania banku centralnego na podaż pieniądza.

Stosowane przez bank centralny instrumenty bezpośredniego oddziaływania można podzielić na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza obejmuje instrumenty wykorzystywane do kontroli rozmiarów udzielanych kredytów i wysokości stóp procentowych, druga zaś swoistego rodzaju oddziaływanie poprzez perswazję.

Zadaniem kontroli wysokości udzielanych przez banki komercyjne kredytów jest utrzymanie podaży pieniądza na określonym poziomie w celu przywrócenia lub po prostu zapewnienia równowagi w gospodarce i/lub obrotach bieżących z zagranicą. Kontrola kredytów może przybierać różne formy. Różny też może być zakres jej stosowania.

Kontrola poziomu stóp procentowych należy do bezpośrednich instrumentów selektywnego oddziaływania na gospodarkę za pomocą zjawisk pieniężnych. Prowadzi się ją poprzez podmiotowe lub przedmiotowe różnicowanie stawek oprocentowania bądź za pomocą wyznaczania górnej lub dolnej wysokości stóp procentowych bądź też narzucania bankom komercyjnym ściśle określonej wysokości stawek.

Perswazja Polega ona na przekazywaniu w różnej formie informacji na temat krótko i średniookresowych założeń polityki pieniężnej, jej instrumentów i zamierzonych efektów. Skala posługiwania się nimi zależy od szeregu uwarunkowań, mających swoje źródła w sytuacji wewnętrznej danego kraju oraz w jego powiązaniach z zagranicą. Można zaryzykować stwierdzenie, iż wielkość zapotrzebowanie na wspieranie polityki pieniężnej instrumentami perswazji powinna być odwrotnie proporcjonalna do poziomu niepewności i niemożności osiągnięcia jej celów za pomocą instrumentów ogólnego oddziaływania na system bankowy.

W ostatnich latach w Polsce, instrumenty perswazji wykorzystuje również Rada Polityki Pieniężnej, która w sprawozdaniach ze swoich posiedzeń informuje o kształtowaniu nie tyle bieżącej co przyszłej inflacji, wskazując przy tym prawdopodobny kierunek zmian stóp procentowych w przyszłości.

16. Czynniki determinujące podaż pieniądza.

Podaż pieniądza jest to suma gotówki w obiegu i wkładów na żądanie w bankach. Na podaż wpływa:

• Ludność, która decyduje o podziale posiadanych pieniędzy na gotówkę i depozyty. Stosunek ten rośnie, gdy zwiększa się udział konsumpcji w Produkcie Nominalnym Brutto

• Banki, które określają stosunek swoich rezerw do posiadanych pieniędzy Stosunek ten zależy od:

• poziomu rezerw obowiązkowych

• rynkowej stopy procentowej (im wyższa tym wyższe straty banku z niedochodowych rezerw)

• stopy dyskontowej (wysoka stopa dyskontowa zmusza banki do utrzymywania wysokich rezerw nadwyżkowych aby nie narażać się na konieczność pożyczki w BC)

• stopnia pewności banku co do dopływów i odpływów depozytów (im wyższa niepewność, tym wyższe rezerwy)

• popytu na pożyczki

• BC, który decyduje o wielkości bazy monetarnej składającej się z gotówki oraz rezerw banków komercyjnych trzymanych w BC

Baza monetarna nazywana jest pieniądzem wielkiej mocy, gdyż jej zwiększenie przynosi wielokrotnie większy wzrost podaży pieniądza w gospodarce.

17. Pojęcie i sposoby pomiaru inflacji. Koszty i korzyści z inflacji.

Inflacja-jest to proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. Przez inflację rozumie się obecnie wzrost przeciętnego poziomu cen w określonym czasie, zwykle w ciągu roku. Wzrost ten wyrażany jest w postaci procentowego wskaźnika i nosi nazwę stopy inflacji. I tak pod pojęciem inflacji kryją się dwa pojęcia:

Sposoby pomiaru inflacji

Inflacja mierzona jest jako procentowa zmiana indeksu cen. Procent ten jest określany jako stopa inflacji lub indeks wzrostu cen. Najpopularniejszym okresem pomiarowym dla inflacji jest okres 1 roku. W Polsce najczęściej używanym indeksem inflacji jest indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Inflacja nie jest z reguły mierzona na wszystkich produktach dostępnych w gospodarce. Oszacowuje się ją na podstawie mniejszej grupy dóbr, która w swojej budowie ma W celu obliczania inflacji konstruuje się wskaźnik cen, który wyraża procentowe zmiany wydatków związanych z zakupem pewnego koszyka dóbr w danym okresie.

Do najczęściej stosowanych mierników inflacji należą:

-Deflator obejmuje zmiany wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym okresie czasu. Jest to wskaźnik procentowy wyrażający stosunek produktu narodowego brutto w ujęciu nominalnym do produktu narodowego brutto w ujęciu realnym

-Indeks cen dóbr konsumpcyjnych służy do badania wpływu inflacji na gospodarstwa domowe mierząc przeciętny poziom cen dóbr i usług znajdujących się w typowym koszyku konsumowanym przez reprezentatywną rodzinę w danym okresie czasu.

-Indeks cen dóbr produkcyjnych jest miernikiem zmian cen płaconych przez producentów za czynniki produkcyjne, z wyjątkiem pracy. Pokazuje wpływ inflacji na przemysłowy sektor gospodarki.

Ograniczenie inflacji jest głównym priorytetem polityki gospodarczej państwa. Nie można dopuścić do tego, aby inflacja wymknęła się spod kontroli rządu. Państwo może ograniczyć inflację lub przeciwdziałać jej występowaniu poprzez odpowiednią politykę fiskalną - ograniczając deficyt budżetowy, oraz politykę monetarną - kontrolując emisję pieniądza przez Bank Centralny i kreację pieniądza kredytowego przez banki komercyjne.

-Stopa inflacji cen dóbr konsumpcyjnych - procentowa zmiana poziomu cen

Koszty Inflacji

Inflacja w pełni oczekiwana - koszty związane z systemem podatkowym, który opiera się na niedoskonałych mechanizmach indeksacji; - koszty „zdzieranych zelówek”; - koszty zmian karty dań - koszty modyfikowania nie w pełni indeksowanych umów.

Inflacja nieoczekiwana -nieplanowana redystrybucja dochodów- koszty związane z dodatkową niepewnością, co wpływa na decyzje o inwestycjach, konsumpcji i zaciąganiu kredytów - zniekształcone relacje cen dóbr, co zaburza proces efektywnej alokacji zasobów

Korzyści:

Niewielka inflacja może przynosić korzystne efekty ułatwiając renegocjację realnej wartości niektórych cen oraz płac. Taka inflacja jest nieunikniona w gospodarce a jej zwalczanie może prowadzić do recesji.

Niektóre osoby oczekują inflacji i mogą się jej przeciwstawić zyskując kosztem tych, którzy nie oczekiwali wzrostu cen lub też nie mają wpływu na wielkość uzyskiwanych dochodów. Jednakże największa grupą zyskującą na inflacji są dłużnicy, którzy spłacają swoje zobowiązania przy względnie stałym oprocentowaniu.

Z inflacji korzystają na przykład pożyczkobiorcy, a najwyższym pożyczkobiorcą jest przecież państwo, które osiąga korzyści z inflacji zaciągając dług publiczny u społeczeństwa w postaci obligacji skarbowych, które spłaca gorszymi pieniędzmi, o mniejszej sile nabywczej. Zarabiają także handlowcy, którzy kupują towary po niskich cenach, a sprzedając po wyższych.

18. Przyczyny inflacji - główne teorie inflacji.

Inflacja proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. We współczesnej gospodarce światowej występuje ona powszechnie, choć z różnym nasileniem w poszczególnych krajach. Jest to trwały wzrost ogólnego poziomu cen przy uwzględnieniu zmian jakości towaru, mierzona jest w pewnym okresie czasu. Może ona powodować zarówno straty jak i korzyści w gospodarce.”. Z kolei Begg mówi, że „Inflacja jest to wzrost przeciętnej ceny dóbr w jakimś okresie. Czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym kiedy wszystkie ceny dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym samy tempie.”

Przyczyny inflacji: inflacja może być spowodowana przez nadmierną w porównaniu z podażą dóbr ilością pieniądza w gospodarce. Nadwyżkę popytu na dobra przypisuje się wzrostowi nominalnej podaży pieniądza. Przyczyną inflacji są również finansowe kłopoty państwa i konieczność finansowania deficytu państwowego, co można prowadzić w dwojaki sposób. Państwo może pożyczyć pieniądze od sektora prywatnego, sprzedając obligacje lub drukować pieniądze i przeznaczyć je bezpośrednio na wydatki. Przyczyną inflacji w większości krajów w latach siedemdziesiątych niezależnie od poziomu bezrobocia była nadmierna emisja pieniędzy. Innym znaczącym powodem są wygórowane roszczenia płacowe ze strony związków zawodowych. Pracownicy domagają się podwyżek płac nominalnych odpowiadających wzrostowi kosztów utrzymania, aby utrzymać poziom swych płac realnych. Inflacja powstaje w skutek zmian popytu na produkt, zmiany technologii jego wytwarzania oraz zmiany konkurencji, wobec której stoją producenci. Może być spowodowana wdrożeniem znaczących innowacji, przykładem z przeszłości może być rozwój kolejnictwa lub robotyzacja taśm produkcyjnych. Inflacja może powstać w wyniku ograniczenia dostaw żywności np. zboża z powodu nieurodzaju, nadmiernych wydatków rządowych a także priorytetowe traktowanie przez rząd walki z bezrobociem, które powstrzymuje go przed wydaniem wojny z inflacją.

19 Inflacja a bezrobocie. Krzywa Phillipsa tradycyjna.

Odpowiednio prowadzona polityka pieniężna może sprzyjać wzrostowi zatrudnienia i obniżeniu bezrobocia.

Droga oddziaływania wiedzie przez tzw. mechanizm transmisji monetarnej. Podstawowym celem działania banków centralnych jest dbanie o niską inflację. Stopa bezrobocia jest niejako „na drodze” impulsu monetarnego do inflacji. Jest ona jedną z kategorii ekonomicznych zmieniającą się w wyniku zmiany stóp procentowych.

Bank centralny oddziałuje na bezrobocie pośrednio, podczas realizowania swego podstawowego celu, jakim jest utrzymanie niskiej inflacji. W krótkim okresie wpływ decyzji banku centralnego na stopę bezrobocia oraz na tempo wpływu gospodarczego ma podobny kierunek. Aby obniżyć inflację bank centralny stara się obniżyć lukę popytową. Służy temu podwyżka stóp procentowych. Obniżanie luki popytowej powoduje spadek tempa wzrostu gospodarczego i wzrost bezrobocia. Gdy powrót inflacji do celu inflacyjnego wymaga jej podwyższenia, wówczas bank centralny stara się zwiększyć lukę popytową poprzez obniżanie stóp procentowych. Podwyższanie luki popytowej prowadzi do przyspieszenia tempa wzrostu PKB i do spadku bezrobocia. Działaniom banku centralnego obniżającym inflację towarzyszy wzrost bezrobocia, a podwyższającym inflację - spadek bezrobocia.

Są to jednak efekty krótkookresowe. Efekty długookresowe zmian stóp procentowych banku centralnego są inne.

Utrzymywanie przez bank centralny inflacji w celu inflacyjnym sprzyja szybkiemu i zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu. Zwiększają się inwestycje, będące podstawą szybkiego rozwoju, a czynniki produkcji - kapitał i praca - są dobrze wykorzystywane. Ujawniają się wszelkie zalety niskiej i stabilnej inflacji. W takich warunkach wzrasta zatrudnienie i maleje bezrobocie. W dłuższej perspektywie, działania banku centralnego nakierowane na niską inflację zgodną z celem inflacyjnym, przyczyniają się do spadku bezrobocia.

Związek między zmianą poziomu cen a bezrobociem nazywa się krzywą Philipsa. Krzywa dowodzi, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i odwrotnie.

Decydując się na określoną politykę fiskalną i pieniężną rząd jest w stanie określić wielkość popytu globalnego i skalę przymusowego bezrobocia. Krzywa obrazuje tempo inflacji, które byłoby wynikiem takiego wyboru (wyższy popyt globalny wywiera presję na wzrost płac i cen oraz prowadzi do wyższej inflacji dając w zamian niższe bezrobocie).

• Pionowa krzywa Phillipsa. Koncepcja naturalnej stopy bezrobocia.

Długookresowa krzywa Phillipsa musi być określona w postaci linii pionowej wznoszącej się w górę w punkcie odpowiadającym naturalnej stopie bezrobocia. Wynika to z tego, że w długim okresie jedynym poziomem bezrobocia mogącym współistnieć ze stabilną stopą inflacji jest jego stopa naturalna.

Pionowa długookresowa krzywa Philipsa wskazuje, że gospodarka powróci do naturalnej stopy bezrobocia niezależnie od tempa inflacji. Każdy impuls wywołujący wzrost popytu globalnego zmniejszy przejściowo bezrobocie i zwiększy presję na podwyżkę płac i cen. Ceny wzrastają szybciej niż nominalna podaż pieniądza więc zmniejszy to realną podaż pieniądza i zwiększy popyt globalny do poziomu odpowiadającego pełnemu zatrudnieniu (wracamy do punktu równowagi). Przebieg krótkookresowej krzywej Philipsa zależy od położenia punktu, w którym przecina ona pionową długookresową krzywą Philipsa. Punkt ten oznacza tempo wzrostu podaży pieniądza i stopę inflacji, odpowiadające równowadze długookresowej.

Między inflacją a bezrobociem istnieją bardzo wyraźne zależności (Phillips). Przy wysokiej stopie inflacji występuje niska stopa bezrobocia i odwrotnie przy niskiej inflacji - wysoka stopa bezrobocia. Zależności te obrazuje krzywa Phillipsa:

Z ogólnego kształtu krzywej Phillipsa wynika, że przesunięcie z punktu A do B może spowodować pewien spadek bezrobocia, ale tylko za cenę silniejszego wzrostu inflacji. Krzywa ta sugeruje, że w polityce makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji a niższym bezrobociem lub odwrotnie.

21 Przesłanki i istota handlu zagranicznego. Podstawowe korzyści z handlu zagranicznego.

Handel zagraniczny można zdefiniować jako wymianę części produkcji własnej danej kraju, na produkty lub usługi oferowane przez inny kraj. Istotą handlu zagranicznego to, że towar i usługa, które są przedmiotem wymiany, zostają przemieszczone za granicę. Handel zagraniczny wynika z międzynarodowego podziału pracy, który ukształtował się przez politykę gospodarczą poszczególnych państw. Stwarza możliwość specjalizacji produkcji, rozszerza krajowe możliwości konsumpcyjne. Korzyści z handlu zagranicznego mają wpływ na poziom życia społeczeństwa oraz przyczyniają się do tworzenia jego dobrobytu. Korzyści te wynikają z efektownego wykorzystania zasobów naturalnych, kapitału i siły roboczej, a także zasobów intelektualnych i odmiennych warunków przyrodniczo- kulturalnych poszczególnych krajów. Efektem handlu zagranicznego jest pobudzenie rozwoju gospodarczego, postępu technicznego oraz napływ i rozprzestrzenianie się nowych technologii. Handel zagraniczny stwarza nowe potrzeby społeczeństwa i gospodarki, tym samym rozszerza rynek wewnętrzny. Większość korzyści z handlu zagranicznego wynika z alokacji zasobów dokonywanej w najbardziej efektywny sposób oraz z obniżki społecznych kosztów alternatywnych - każdy obszar geograficzny produkuje oraz dokonuje wymiany tych towarów, które jest mu najłatwiej produkować. Łączna produkcja krajów oraz ich możliwości konsumpcji są największe wtedy, gdy poszczególne kraje wytwarzają dobra o niskim koszcie alternatywnym zamieniając je na towary o wysokim u nich koszcie alternatywnym.

22 Absolutna i komparatywna przewaga w produkcji podstawą handlu zagranicznego. Znaczenie warunków wymiany („terms of trade”).

Podstawą specjalizacji międzynarodowej, a zarazem źródłem osiągania korzyści z handlu międzynarodowego jest występowanie miedzy dwoma krajami i większą liczbą krajów bezwzględnych różnic w kosztach wytwarzania, które mierzy się wyłącznie nakładami pracy. Zakłada ona, że rozwój międzynarodowego podziału pracy będzie prowadził do lepszego wykorzystania mocy produkcyjnych w danych krajach oraz spowoduje wzrost produkcji dóbr w nich wytwarzanych i będących przedmiotem wymiany, co stanowi z kolei bezpośrednią przyczynę osiągania przez partnerów określonych korzyści. W praktyce jednak trudno sobie wyobrazić długookresowy rozwój handlu międzynarodowego, wyłącznie według tej zasady. Trudno bowiem sformułować jakiekolwiek wskazówki dla krajów które produkują wszystkie towary i usługi drożej niż ich handlowi partnerzy, a zarazem nie dysponują możliwościami długookresowego finansowania nadwyżki importu nad eksportem. Wskazówek takich udzielili autorzy teorii kosztów względnych.

Terms of trade (TOT) - relatywne ceny dóbr eksportowanych do importowanych (w danym państwie), określane warunkami wymiany międzynarodowej. TOT może być cenowe (nominalne) lub ilościowe (realne). Wskaźnik ten pokazuje zmiany siły nabywczej eksportu w stosunku do importu poszczególnych krajów. Zmiany tego wskaźnika przedstawiają kształtowanie się korzyści krajów prowadzących wymianę. Poprawa TOT następuje gdy ceny dóbr eksportowanych w okresie danego roku rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych. Oznacza to, że dane państwo zapłaci mniej za produkty importowane, innymi słowy musi mniej `wyeksportować' aby zrównoważyć bilans handlowy. Jeżeli sytuacja jest odwrotna - relacja jest odwrotna - za eksport można kupić mniej. Na kształtowanie się wskaźnika terms of trade decydujący wpływ mają ceny na rynkach światowych.

23 Bilans płatniczy. Składniki bilansu płatniczego. Nadwyżka w bilansie płatniczym a deficyt bilansu płatniczego.

Bilans płatniczy składa się z dwóch części: bilansu obrotów bieżących i bilansu obrotów kapitałowych. Bilans płatniczy to wszelkie płatności danego kraju z tytułu obrotów z zagranicą w określonym czasie (najczęściej w okresie roku). Bilans płatniczy jest zatem narzędziem, które stosując techniki księgowe, pozwala określić sytuację finansowa kraju „na styku” z otoczeniem zewnętrznym.

Składniki bilansu płatniczego:

a) rachunek bieżący

b) rachunek kapitałowy i finansowy

c) saldo błędów i opuszczeń

d)pozycje finansujące

Rachunek bieżący - obejmuje transakcje dotyczące płatności za towary, usługi, dochody, przekazy transferów bieżących oraz saldo niesklasyfikowanych obrotów bieżących, czyli:

1. Towary

2. Usługi - np. transportowe, pocztowe, telekomunikacyjne, podróże, turystyka,

3. Dochody - np. wynagrodzenia pracowników, odsetki od środków na rachunkach bankowych,

4. Transfery bieżące - np. dary, pomoc bezzwrotna, podatki i opłaty na rzecz polskiego sektora rządowego, spadki, renty itp.

5. Niesklasyfikowane obroty bieżące - np. transakcje skupu i sprzedaży walut obcych.

Rachunek kapitałowy i finansowy

Rachunek kapitałowy obejmuje transfery kapitałowe: np. umorzenie długu, zakup/sprzedaż praw własności patentów, praw autorskich, znaków handlowych itp.

Rachunek finansowy zawiera wszelkie inwestycje rezydentów za granicą i nierezydentów
w kraju. Główne składniki rachunku finansowego to:

- inwestycje bezpośrednie - znaczące (w miarę trwałe) zaangażowanie inwestora w

przedsiębiorstwo (np. udział w akcjonariacie pow. 10%)

- inwestycje portfelowe - - zakup papierów wartościowych w celu osiągnięcia zysku na różnicy w cenie papieru. Zakup niewielkich pakietów akcji, zakup bonów i obligacji skarbowych.

- pozostałe inwestycje (kredyty)

- instrumenty pochodne

Saldo błędów i opuszczeń

a) wynika z transakcji niezarejestrowanych lub nieprawidłowo ujętych w sprawozdaniach banków.

b) jest „sztuczną” pozycją korygującą

Pozycje finansujące - obejmują transakcje w zakresie oficjalnych aktywów rezerwowych, kredytów otrzymanych z Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) oraz transakcje finansowania wyjątkowego.

Nadwyżka w bilansie płatniczym a deficyt bilansu płatniczego.

Zgodnie z zasadą podwójnego księgowania bilans płatniczy jest zawsze zrównoważony. Jednak z punktu widzenia ekonomicznej interpretacji może wystąpić w nim deficyt, nadwyżka lub równowaga. O deficycie mówimy, gdy płatności z tytułu transakcji autonomicznych (podejmowane z pobudek ekonomicznych i związane z międzynarodowym przepływem towarów, usług, kapitału, siły roboczej) przewyższają dochody z nich. Z kolei w sytuacji, gdy strona kredytowa przewyższa stronę debetową transakcji autonomicznych, bilans zamyka się nadwyżką. W pierwszym przypadku zrównoważenie następuje poprzez nadwyżkę transakcji wyrównawczych, a w drugim - przez ujemne saldo owych transakcji Bilans płatniczy przedstawia napływ (odpływ) netto środków pieniężnych do danego kraju.

Nadwyżka obrotów bieżących musi zostać zrównoważona przez deficyt obrotów kapitałowych i/lub wzrost rezerw dewizowych.

Deficyt obrotów bieżących musi zostać zrównoważony przez nadwyżkę obrotów kapitałowych i/lub zmniejszenie rezerw dewizowych.

Państwo może stymulować eksport poprzez obniżanie cen produktów krajowych oraz oddziaływanie na globalny popyt instrumentami polityki pieniężno-fiskalnej (wzrost stóp procentowych, zmniejszenie podaży pieniądza) może to jednak wpłynąć na wzrost bezrobocia.

• Istota i główne założenia keynesizmu jako teorii makroekonomicznej.

BRAK!!!

Teoria keynesizmu polega na tym że wiąże ona pieniądz z ogólną teorią funkcjonowania gospodarki zwłaszcza zaś z teorią cyklu koniunkturalnego, a w jego ramach z popytem. Keynes wiąże ze sobą kilka elementów: działanie pieniądza jako rozrusznika gospodarki cyklu koniunkturalnego interesuje go pobudzanie, faza rozwoju, a zwłaszcza faza popytu. Należy wszystko robić by dynamizować popyt. Uważa on że popyt to czynnik gwarantujący rozwój gospodarki.

Według Keyensa wszelkie zależności w gospodarce mają charakter przyczynowo-skutkowy. Jego zdaniem w modelu gospodarki wszystko jest zmienne, chociaż on odróżnia zmienne zależne i niezależne. Uważa ponadto, że istnieje potrzeba prowadzenia badań ekonomicznych w odniesieniu do krótkich odcinków pracy. Odrzuca pogląd, że procesy gospodarcze i dochodzenie do równowagi trzeba badać w długim okresie czasu. Uważa, że w krótkim okresie czasu siły, które dezorganizują gospodarce-które negatywnie na nią wpływają przeważają nad siłami dążącymi do równowagi. Dlatego też należy badać krótkie okresy czasu, gdyż wówczas siły te można wychwycić. Keyens stara się wytłumaczyć dlatego gospodarka odchyla się od stanu równowagi i jakie tendencje mają tu decydujące znaczenie. Buduje model, w którym jako parametry niezmienne w krótkim okresie czasu przyjmuje Uważa, że całe zło współczesnej gospodarki podlega na tym, że nie są w pełni wykorzystywane wszelkie zdolności wytwórcze. W krótkim okresie czasu rozmiary produkcji i dochodu narodowego są określane przez rozmiary globalnego popytu w społeczeństwie. Popyt określa wydatki społeczne, tak konsumpcyjne, jak i inwestycyjne. Społeczeństwo może wydawać na inwestycje mniej lub więcej w stosunku do konsumpcji. Gdy inwestycje są większe od konsumpcji, to globalny popyt spada, gdyż inwestycje pochłaniają więcej środków. Model Keyensa opiera się na analizie przyczynowo -skutkowej. Występują w nim czynniki zmienne a ich wysokość zależy od zmiennych przyczynowych, przy czym podłoże zmiennych ma dla niego charakter psychologiczny - skłonność do konsumpcji krańcowej, rentowność kapitału, stopa procentowa." W okresie krótkim skłonność do konsumpcji Jest większa przy niskich dochodach, ale maleje wraz ze wzrostem dochodów. Zwiększa się natomiast skłonność do" inwestycji, dochody bowiem można przeznaczyć na oszczędności lub inwestycje" .By zabezpieczyć równowagę gospodarki trzeba dążyć do lego, aby oszczędności i inwestycje byty sobie równe.

25 Istota i główne założenia monetaryzmu jako teorii makroekonomicznej.

Monetaryzm to dział ekonomii zajmujący się badaniem wpływu polityki pieniężnej państwa na dochód narodowy. Według monetarystów pieniądz jest neutralny, co oznacza, że nie wpływa on na kształtowanie się wielkości realnych takich jak poziom zatrudnienia oraz poziom i struktura produkcji. Ma on jedynie wpływ na wielkości nominalne takie jak cena. Polityka monetarystów wiąże się ze wzrostem ilości pieniądza w obiegu, co skutkuje tylko wzrostem tempa inflacji. Jako że jest to zjawisko pieniężne, do jego zwalczania należałoby stosować wyłącznie instrumenty polityki monetarnej. Aby nie zachodziły procesy inflacyjne, przeciętny poziom cen musi być stały, co oznacza, że podaż pieniądza musi rosnąć w tym samym tempie co produkcja. Monetaryzm charakteryzuje się:- postulowaniem prowadzenia stałej i przewidywalnej polityki "mocnego" pieniądza i co za tym idzie odrzucanie koncepcji "naprawiania" gospodarki przez zmiany podstawowych stóp procentowych ;- silną wiarą w samoregulujące się mechanizmy rynkowe; - odrzucaniem tych form interwencjonizmu państwowego, które wiążą się z dużym wypływem pieniądza z kasy państwa. Popyt na pieniądz jest ściśle zależny od kilkunastu zmiennych ekonomicznych i może być na ich podstawie stosunkowo łatwo obliczony. Stąd, jeśli państwo zwiększy emisję pieniądza ponad tę obliczoną wartość, spowoduje to szybki nadmiar pieniędzy w bilansach poszczególnych ludzi, który spożytkują oni w większości na dodatkową konsumpcję. Monetaryzm stał się także dobrą teoretyczną podbudową dla przeprowadzanych reform gospodarczych idących w kierunku zmniejszania interwencjonizmu, prywatyzacji i stabilnej polityki pieniężnej. Monetaryści uważali za kluczową kwestię stan podaży pieniądza w gospodarce, głównie za pomocą instrumentów pośrednich, takich jak stopy procentowe, kursy walutowe, stopy rezerw obowiązkowych. Główne założenia nowego konserwatyzmu fiskalnego: Monetaryści opierają się na założeniu o stabilności sektora prywatmego w gospodarce kapitalistycznej - jest to odcięcie się od keynesizmu z jego twierdzeniem o konieczności ingerencji państwa. Zdaniem monetarystów impulsy monetarne dominują w zbiorze wszystkich innych impulsów oddziałujących. Ich zdaniem władze są w stanie kontrolować podaż pieniądza jeśli tylko tego chcą- Monetaryści nie są zainteresowani zmianami krótkookre-sowymi zwłaszcza przewidywaniem zmian w dochodzie. Badają zmiany zachowania się rynku realnych bilansów pieniężnych. Keynes inetersował się krótkimi okresami oraz kształtowaniem się dochodu narodowego i jego podziałem.

---