Pytania na egzamin - Zarządzanie - I licencjat Ekonomia - studia stacjonarne
1. Zdefiniuj funkcje zarządzania
Planowanie - decydowanie o tym, co robić w przyszłości
Organizowanie - ustalanie struktury ról pracowniczych i wzajemnych powiązań między nimi
Motywowanie - oddziaływanie na zachowania pracowników sprzyjające osiąganiu zamierzonych celów
Kontrolowanie - utrzymywanie zaplanowanego przebiegu działań
2. Zdefiniuj pojęcia: zarządzanie, rozkazywanie, administrowanie
Zarzadzanie- proces podejmowania decyzji skierowany na zasoby ludzkie, materialne , niematerialne, finansowe, informacyjne poprzez funkcje organizowania, planowania, motywowania, kierowania tak, aby osiągnąć efektywnie, skutecznie i w określonym czasie określony cel.
Rozkazywanie-oznacza spowodowanie, że personel będzie funkcjonował w zamierzony sposób.
Administrowanie pełni określoną funkcję w organizacji, charakteryzującą się przede wszystkim tym, że występuje ona tylko w instytucjach względnie trwale zorganizowanych, gdzie reguluje ich funkcjonowanie. Administrowanie nie obejmuje bezpośrednio realizacji podstawowego celu danej organizacji, lecz przyczynia się pośrednio do jego realizacji
3. Omów poglądy głoszone przez Fayola
Wyodrębnił funkcje przedsiębiorstwa: techniczne, handlowe, finansowe, ubezpieczeniowe, rachunkowe i administracyjne
Wyróżnił 5 funkcji zarządzania: przewidywanie(planowanie), organizowanie, rozkazywanie(motywowanie), koordynowanie, kontrolowanie
Opracował strukturę sztabowo-liniową
4. Omów poglądy głoszone przez Taylora
Metody analizy pracy, czasu pacy, pracy akordowej i wydajności pracy robotników,
Analizy stosunków pomiędzy robotnikami, a kadrą zarządzającą fabryką i wydziałem produkcji,
Funkcjonalny system zarządzania.
Główne zasady postępowania organizatorskiego wg Taylora:
Podział badanego procesu na jak najdrobniejsze elementy
Obserwacja i pomiary elementarnych czynników
Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na wyniki pracy
Oddzielnie czynników drugorzędnych od istotnych, wpływających decydująco na wynik prac,
Oddzielenie zbędnych czynników,
Ustalenie prawidłowości oraz metod pacy pozwalających uzyskać najlepsze wyniki,
Uporządkowanie procesu oraz ustalenie czasów (norm cząstkowych) i sposobu wykonania poszczególnych czynników.
5. Omów poglądy głoszone przez Mayo
Paca ludzka jest działalnością zespołową i człowiek, który ją wykonuje należy w swojej organizacji do różnych grup społecznych (formalnych i nieformalnych);
Ludzie pracy przywiązują większą wagę do stosunków międzyludzkich anielże do rodzaju wykonywanej pracy;
Dobre, przyjacielskie stosunki z innymi ludźmi (kolegami, przełożonymi) powodują psychiczne stany zadowolenia, które w istotnym stopniu wpływają na wydajność pracy;
Pracownicy będą usilnie pracowania, o ile uznają, że kierownictwo wyraża troskę o ich dobrobyt.
6. Omów poglądy głoszone przez Adamieckiego
„Inwencja przyzwyczajeń” - „jeśli dowolny system organizacyjny zostanie wytrącony z równowagi, to
siły wewnątrzsystemowe ograniczają te oddziaływania wytwarzając
opór przeciwny zmianą”.
7. Scharakteryzuj główne założenia kierunku inżynierskiego/ szkoła klasyczna
FREDRIC W. TAYLOR (1856-1915)
Metody analizy pracy, czasu pacy, pracy akordowej i wydajności pracy robotników,
Analizy stosunków pomiędzy robotnikami, a kadrą zarządzającą fabryką i wydziałem produkcji,
Funkcjonalny system zarządzania.
Główne zasady postępowania organizatorskiego wg Taylora:
Podział badanego procesu na jak najdrobniejsze elementy
Obserwacja i pomiary elementarnych czynników
Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na wyniki pracy
Oddzielnie czynników drugorzędnych od istotnych, wpływających decydująco na wynik prac,
Oddzielenie zbędnych czynników,
Ustalenie prawidłowości oraz metod pacy pozwalających uzyskać najlepsze wyniki,
Uporządkowanie procesu oraz ustalenie czasów (norm cząstkowych) i sposobu wykonania poszczególnych czynników.
HENRY L. GANTT (1861-1919)
Henry L. Gantt opracował:
Motywacyjny system płac o charakterze czasowo-premiowym, zwany także systemem bonusowym lub dniówką zakładową;
Koncepcje współdziałania robotników z kierownictwem w szkoleniu, ocenie i kształtowaniu klimaty współpracy w realizacji zadań;
Wykresy Gantta służące planowaniu zadań i kontroli wykonawstwa produkcji.
HARRINGTON EMERSON (1852-1931)
„Dwanaście zasad wydajności pracy” (1912):
1)Wyraźne określony cel działania.
2)Zdrowy rozsądek.
3) Radę kompetentną, czyli fachowe doradztwo ekspertów.
4) Dyscyplinę polegającą na sumiennym i pilnym wykonywaniu obowiązków.
5) Sprawiedliwe i uczciwe postępowanie kierownictwa i członków organizacji.
6) Niezawodne, szybkie i dokładne sprawozdania z wykonanej pracy.
7) Plan i porządek przebiegu działań.
8) Wzorce, normy i harmonogram przebiegu działań.
9) Przystosowanie wyników pracy.
10) Wzorcowe sposoby działania, określające programy najlepszego wykonania każdej pracy, zadania i czynności.
11) Pisemne instrukcje i regulaminy pracy.
12) Nagradzanie za wydajność w pracy.
HENRY LE CHATELIER (1850-1936)
„Reguła przekory” - „jeżeli układa znajdujący się w stanie równowagi zostanie poddany działaniu
nowego czynnika zewnętrznego, to w układzie zajdą procesy zmniejszające
wpływ tych czynników”.
Cykl działania zorganizowanego wg La Chateliera obejmuje następujące etapy:
Określenie celu, który mamy osiągnąć;
Zbadanie środków i warunków, które są potrzebne do osiągnięcia tego celu;
Zaplanowanie całego działania;
Przygotowanie i zorganizowanie środków i warunków uznanych za potrzebne;
Wykonanie wszystkich zadań stosownie do przewidzianego planu;
Kontrola otrzymanych wyników.
KAROL ADAMIECKI (1866-1933)
„Inwencja przyzwyczajeń” - „jeśli dowolny system organizacyjny zostanie wytrącony z równowagi, to
siły wewnątrzsystemowe ograniczają te oddziaływania wytwarzając
opór przeciwny zmianą”.
HENRY FORD (1863-1947)
Sukcesem fordyzmu było:
Produkcja taśmowa samochodów jako rewolucyjne techniczno-organizacyjne przedsięwzięcie pozwalające wytwarzać masowo samochody;
Koncepcja oparcia systemu pracy na daleko posuniętej specjalizacji czynności wykonywanych przez robotników, czyniąc prace maksymalnie uproszczoną i nie wymagającą żadnych kwalifikacji;
Organizacja sieci serwisu usług naprawczych dla klientów kupujących samochody Forda;
Ograniczenie biurokracji zakładowej poprzez likwidacje pośrednich szczebli władzy hierarchicznej.
8. Scharakteryzuj główne założenia kierunku administracyjnego / szkoła neoklasyczna / nurt administracyjno-biurokratyczny).
HENRI FALOY (1841-1925)
„Administracja przemysłowa i ogólna” (1916)
Wyodrębnił funkcje przedsiębiorstwa: techniczne, handlowe, finansowe, ubezpieczeniowe, rachunkowe i administracyjne
Wyróżnił 5 funkcji zarządzania: przewidywanie(planowanie), organizowanie, rozkazywanie(motywowanie), koordynowanie, kontrolowanie
Opracował strukturę sztabowo-liniową
MAX WEBER (1864-1920)
Koncepcje Webera tzw. typu idealnego organizacji biurokratycznej:
ciągłość organizacyjnej funkcji przypisanych poszczególnym stanowiską;
ścisłego rozgraniczania sfer kompetencji pracowników;
hierarchii organizacyjnej polegającej na nadzorze i kontroli;
regulacji systemu zarzadzania i organizacji ;
pozbawienie członków władz zarządzających prawa własności środków produkcji;
pozbawienie możliwości zawłaszczania stanowiska organizacyjnego przez pracowników;
formułowanie na piśmie zarządzeń i decyzji oraz procedur organizacyjnych.
9. Scharakteryzuj główne założenia kierunku behawioralnego
M.P.FOLLET
Problem władzy kierowniczej - jest ona silniejsza, gdy jest „władzą z innymi” niż „władzą nad innymi”
Koncepcja tzw. prawa sytuacji, które powinno przesądzić, kto na władze w konkretnej chwili
Problem konfliktów i sposobów ich rozwiązywania, gdyż konflikty są czymś normalnym i można je rozwiązywać konstruktywnie.
H.MUNSTRBERG
Zastosowanie narzędzi psychologii do badania wydajności pracy.
H. Munsterberg uważał, że można podnieść wydajność pracy trzema sposobami:
przez dobór odpowiedniego pracownika według cech psychofizycznych przydatnych w danej pracy;
przez tworzenie idealnych warunków psychologicznych przydatnych w danej pracy;
przez wywieranie wpływy psychologicznego na motywację pracowników
10. Scharakteryzuj główne założenia szkoły ilościowej
Główne założenia: -stosowanie metod matematycznych do budowania modeli, analizy i rozwiązywania problemów zarzadzania
badania operacyjne - matematyczne metody budowania modeli, analizy i rozwiazywania; noszą tez nazwę ilościowej teorii zarzadzania.
przetwarzanie numeryczne jako główny sposób dochodzenia przez kierownictwo do decyzji
prognozowanie skutków zmian w oparciu o zależności zawarte w modelach ekonometrycznych
prognozowanie przyszłości w oparciu o modele
11. Scharakteryzuj główne założenia kierunku systemowego
-polega na syntetycznym rozpatrywaniu organizacji i jej otoczenia.
-Formułowania celów i precyzowania jej hierarchii przed rozpoczęciem działalności związanej z zarządzaniem m.in. z podejmowaniem decyzji;
-Uzyskanie maksymalnego efektu w realizacji wytyczonych celów;
-Ilościowej oceny celów i metod i środków ich osiągania.
-wykorzystanie języka matematycznego i logicznego do opisu
-symulacja zmiennych i badanie reakcji systemu na ich zachowanie
12. Scharakteryzuj główne założenia kierunku sytuacyjnego
Główne założenia: skupienie uwagi na współzależnościach rozmaitych czynników wpływających na sytuację kierownika. Kierunek sytuacyjny jest wynikiem prac kierowników, konsultantów i badaczy, którzy starali się wykorzystać koncepcje głównych szkół teorii zarzadzania w sytuacjach rzeczywistych . Szukali wyjaśnień, dlaczego metody bardzo skuteczne w jednej sytuacji zawodziły w innej. Zwolennicy kierunku sytuacyjnego mieli logiczną odpowiedz na wszystkie takie pytania: wyniki są odmienne bo sytuacje się różnią, technika w jednym przypadku skuteczna nie musi być taka w innym. Zadaniem kierownika jest ustalenie, jaka metoda w danej sytuacji, w określonych warunkach i w danym czasie najlepiej posłuży do osiągnięcia przyjętych przez kierownictwo celów. Kierunek sytuacyjny stanowi ważny zwrot we współczesnej teorii zarzadzania, bo zajmuje się konkretnym zbiorem zależności organizacyjnych w szczególnych warunkach, w których zbiór ten występuje.
13. Omów cykl racjonalnego działania
a) cel :działanie, stan lub obiekt do którego się dąży.
b) planowanie: dobór celów i ich kolejność realizacji. Dobry plan działania powinien być: wykonalny (spójny i harmonijny), operatywny (zrozumiały, czytelny, ścisły), elastyczny (otwarty na zmiany), należycie szczegółowy , terminowy, kompletny, racjonalny
c) pozyskanie i rozmieszczenie zasobów: przygotowanie ludzi, przydzielenie zadań, stworzenie stanowisk pracy i możliwości jej wykonywania, wyposażenie w niezbędne zasoby rzeczowe
d) realizacja (zgodnie z planem)
e) kontrola i wyciągnięcie wniosków
14. Zdefiniuj pojęcia: problem, okazja, podejmowanie decyzji
-problem-problemem potocznie nazywa się sytuację trudną, z której należy znaleźć drogę wyjścia bądź poważną sprawę, która wymaga przemyślenia i zdecydowania się na jakieś jej rozstrzygnięcie.
-okazja- sytuacja powstająca wtedy, kiedy okoliczności dają organizacji szansę do przekroczenia przyjętych celów.
-podejmowanie decyzji-proces polegający na zbieraniu i przetwarzaniu informacji o przyszłym działaniu. Jest to jedna z funkcji zarządzania.
15. Omów proces rozpoznawania problemu
Zazwyczaj cztery sytuacje zwracają uwagę kierowników na możliwość wystąpienia problemu:
1. ODCHYLENIE OD DOTYCHCZASOWYCH OSIĄGNIĘĆ(dotychczasowa efektywność organizacji pogorszyła się -spadła sprzedaż, wzrosły koszty, zwiększyła się fluktuacja pracowników)
2.ODCHYLENIE OD PLANU (zyski są niższe od przewidywanych, nie są dotrzymywane terminy realizacji projektu),
3. INNI LUDZIE często informują kierownika o problemach: klienci narzekają na opóźnienia w dostawach, pracownicy skarżą się na przeciążenie pracą,
4. DZIAŁALNOŚĆ KONKURENTÓW może prowadzić do problemów w firmie; konkurenci wprowadzają
nowe technologie, nowe produkty, czy też nowatorskie metody obsługi klientów.
Menedżerowie często wcześnie wyczuwają problemy. Wielu z nich zdaje sobie sprawęz problemów zanim uwidocznią się one w sprawozdaniach finansowych i innych dokumentach. Jako źródło swojej wiedzy wymieniają nieformalne komunikowanie się i intuicję. Najczęściej popełniane błędy przy identyfikacji problemów: błędne kojarzenie wydarzeń, błędne przewidywanie wydarzeń, błędne postrzeganie siebie i własnego wizerunku.
16. Zdefiniuj pojęcia: pewność, ryzyko, niepewność
-pewność- przekonanie o prawdziwości jakiegoś twierdzenia, ewentualnie słuszności jakiegoś działania .Sytuacja, w której wybranie danego wariantu na pewno pociąga za sobą określone, znane konsekwencje
-ryzyko-możliwość, że coś się nie uda; też: przedsięwzięcie, którego wynik jest niepewny. Prawdopodobieństwo poniesienia straty, związane z podjęciem określonej decyzji.
-niepewność-stan psychiczny, w którym ktoś nie jest pewny prawdziwości danego zdania lub nie jest pewny skutków jakiegoś działania. Dotyczy więc zmian które są trudne do oszacowania, albo wydarzeń, których prawdopodobieństwo, ze względu na niewielką liczbę dostępnych informacji, nie może być oszacowane.
17. Omów hierarchę planów w organizacjach
cele → plany strategiczne → plany taktyczne → plany operacyjne (jednorazowe, wielokrotnego użytku)
Z tych rozważań wynika charakterystyka planowania operacyjnego. Jego przedmiotem są te wszystkie decyzje, które w różnych obszarach działania przedsiębiorstwa muszą być podejmowane na bieżąco, aby terminowo i skutecznie realizować strategię oraz zapewnić przetrwanie i rozwój firmy. Planowanie strategiczne szkicuje perspektywy rozwoju, a planowanie operacyjne określa konkretne sposoby realizacji tych zamierzeń. Planowanie operacyjne dawniej określano również mianem krótkookresowego, a planowanie strategiczne traktowano jako długookresowe. Obecnie nazw tych już się nie stosuje, przede wszystkim, dlatego, iż „… zrównanie pojęć: „długookresowe” i „strategiczne” okazało się mylące, bowiem plany strategiczne mogą dotyczyć krótkiego okresu, nie nabierając bynajmniej charakteru operacyjnego
18. Omów wymiary procesu planowania
1). Przedmiot planu - określa sferę działalności( marketingową, produkcyjną,
inwestycyjną, finansową)
2). Elementy planu - określenie celu głównego i cząstkowych oraz zasady
funkcjonowania.
3). Ukł. Organizacyjny - ustalenie szczebla organizacji, wyznaczenie komórek
odpowiedzialnych za planowanie.
4). Cechy - znaczenie planu dla działalności, racjonalność, elastyczność, spójność z
aktualna sytuacją firmy. ( jawność, koszt, forma)
5). Czas - krótko-, długookresowe oraz stałe.
19. Omów etap przedsiębiorczości w procesie planowania wg Webbera , Omów etap luki administracyjnej w procesie planowania wg Webbera , Omów etap oczekiwań w procesie planowania wg Webbera , Omów etap strategicznego rozwoju w procesie planowania wg Webbera
etap przedsiębiorczości - na tym etapie menedżerowie mało korzystają z funkcji planowania, raczej odpowiadają na pojawiające się nieliczne problemy.
etap luki administracyjnej - zaczyna się rozwijać sformalizowane planowanie, zwłaszcza w celu zwiększenia skuteczności.
etap luki oczekiwań - tworzone są plany oceniające wizje dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa
etap strategicznego rozwoju - menedżerowie zajmują się problemami wzrostu, poszukują sposobów rozszerzania i dywersyfikacji działalności ustabilizowanego przedsiębiorstwa.
23. Omów cechy planów strategicznych
Plan strategiczny - zbiór decyzji określających cele i ich zmiany wynikające z konieczności przystosowania się do zmian w otoczeniu, zasoby niezbędne do osiągnięcia założonych celów oraz sposoby ich pozyskania, rozmieszczenia i użytkowania.
24. Omów cechy planów taktycznych
Plan taktyczny - plan obejmujący ustalenia, co do sposobów przydzielania zasobów na poszczególne działalności „wyznaczone” planem strategicznym oraz ustalenia reguł efektywnego ich wykorzystania w średnim horyzoncie czasowym.
25. Omów cechy planów operacyjnych
Plan operacyjny - zbiór decyzji określający poszczególne zadania i działania konieczne do poprawnego ich wykonania w przewidzianym ściśle czasie oraz warunki wewnętrzne (technologiczne, ekonomiczne, organizacyjne) i zewnętrzne (np. ochrona środowiska), które muszą być dotrzymane przy realizacji poszczególnych zadań i czynności.
26. Omów cechy kontroli funkcjonalnej
Kontrola funkcjonalna polega na odbiorze ilościowym i jakościowym pracy i jest rutynowym obowiązkiem przełożonego. Kontrola ta ma charakter nadzoru, albowiem stanowiska kierownicze są wyposażone w uprawnienia do podejmowania decyzji regulacyjnych.
Cechy
kontrola realizowana przez zarządzającego
selekcja najlepszych rozwiązań indywidualnych, uogólnienie podobnych
charakter nieobligatoryjny
operowanie głównie kontrolą bieżącą
27. Omów cechy kontroli instytucjonalnej
dokonywanie kontroli przez specjalnie powołany w tym celu zespół
ustalony z góry i formalnie ujęty tryb postępowania
obligatoryjny i jednolity dla wszystkich charakter kontroli
operowanie głównie kontrolą końcową
28. Zdefiniuj pojęcia: projektowanie organizacji, struktura organizacyjna, schemat organizacyjny
struktura organizacyjna
Układ elementów organizacji oraz więzi łączących je w zorganizowaną całość.
Zestaw wszystkich sposobów, przy użyciu, których rozdziela się zadania organizacji między różnorodne elementy (stanowiska, komórki i inne), a następnie doprowadza do ich skoordynowania, by zapewnić sprawne funkcjonowanie organizacji.
29. Omów etapy/elementy budowania organizacji
etapy procesu organizowania:
Szczegółowe ustalenie zadań, które należy wykonać dla osiągnięcia celu
Podział całej pracy na czynności
Łączenie członków organizacji w komórki organizacyjne na podstawie powiązań wykonywanych zadań (departamentalizacja)
Przydzielenie komórkom zasobów niezbędnych do wykonania zadań
Ustalenie zasad koordynacji pracy poszczególnych komórek organizacji
Dobór i rozmieszczenie kadry kierowniczej
Kontrola skuteczności funkcjonowania organizacji i wprowadzenie ewentualnych poprawek.
30. Omów rodzaje więzi organizacyjnych
Więzi organizacyjne to utrwalone (formalnie) drogi przepływu informacji, świadczeń i/lub dóbr między poszczególnymi częściami organizacji (instytucji) oraz między organizacją, a otoczeniem.
Wyróżniamy 4 rodzaje więzi organizacyjnych:
-służbowe (liniowe, hierarchiczne)
-funkcjonalne
-informacyjne
-techniczne
Więź służbowa- jest więzią pionowego podporządkowania. Określa ona służbowy (hierarchiczny) stosunek: przełożony- podwładny i przebiega od jednostek kierownictwa naczelnego do niższych stanowisk w organizacji. Więź liniowa określając pionowe podporządkowanie, wyznacza hierarchię organizacyjną i jest więzią jednostronną.
Więź funkcjonalna- ma charakter zróżnicowany, a jej sprzężenia mogą, ale nie muszą, pokrywać się ze sprzężeniami więzi służbowej. Więzi funkcjonalne zachodzą między przełożonymi funkcjonalnymi, a podwładnymi funkcjonalnymi. Przełożonym funkcjonalnym jest podmiot organizacyjny, który posiada określoną specjalistyczną wiedzę lub/ i umiejętności i z tego powodu uzależnia od siebie podwładnego funkcjonalnego, który w celu sprawnej realizacji własnych obowiązków musi korzystać z tej wiedzy i/lub umiejętności.
Więź informacyjna- jest ustanowiona i utrwalona przez drogi przepływu informacji, a jej treścią jest transmisja informacji od nadawcy do odbiorcy. Więzi informacyjne pokrywają się z więziami liniowymi i funkcjonalnymi i polegają na jednostronnym lub wzajemnym informowaniu się o wszelkich stanach rzeczy i ich zmianach.
Więź techniczna- występuje w organizacjach, w których podział pracy jest dość daleko posunięty i wskutek tego czynności każdego członka zespołu są uzależnione od czynności pozostałych członków.
Więzi techniczne mogą być jedno- i dwustronne.
RODZAJE POWIĄZAŃ WEWNĄTRZORGANIZACYJNYCH
Powiązania hierarchiczne
Powiązania specjalistyczne
Powiązania techniczne
Powiązania informatyczne
Powiązania przestrzenne
31. Zdefiniuj pojęcie rozpiętości i zasięgu kierowania. Wskaż rodzaje rozpiętości kierowania oraz omów czynniki ją warunkujące
Rozpiętość kierowania- liczb podwładnych (komórek) bezpośrednio podporządkowanych jednemu kierownikowi.
Wyróżnia się trzy rodzaje rozpiętości kierowania:
•Formalną rozpiętość kierowania czyli liczbę osób (podwładnych, komórek) formalnie bezpośrednio podporządkowanych jednemu kierownikowi.
•Rzeczywistą rozpiętość kierowania czyli liczbę osób (podwładnych, komórek) rzeczywiście bezpośrednio podporządkowanych jednemu kierownikowi.
•Potencjalną rozpiętość kierowania czyli liczbę osób (podwładnych, komórek) jaką w danych okolicznościach może efektywnie bezpośrednio kierować jeden przełożony.
Czynniki wpływające na rozpiętość kierowania:
kompetencje przełożonych i podwładnych
fizyczne rozproszenie podwładnych
zakres pracy menedżera innej niż nadzorcza
stopień pożądanej interakcji
zakres występowania standardowych procedur
podobieństwo nadzorowanych zadań
częstość występowania nowych problemów
preferencje przełożonych i podwładnych
Zasięg kierowania to ogół bezpośrednich i pośrednich podwładnych podporządkowanych danemu kierownikowi.
33. Omów (zdefiniuj, narysuj schemat, podaj wady i zalety) strukturę płaską
Struktura płaska - następuje rozszerzenie i spłaszczenie struktury, to znaczy, że jest mniej szczebli w organizacji, ale zazwyczaj jednemu kierownikowi podlega więcej pracowników.
Zalety
Krótsze drogi i czas przepływu informacji w kierunku pionowym .
Mniejsze zniekształcenie przekazywanych informacji.
Większa podatność na innowacje emitowane na szczeblach niższych.
Lepsze warunki do wyzwalania inicjatyw oddolnej.
Pełniejsze wykorzystanie kadry kierowniczej.
Niższe koszty utrzymania kadry kierowniczej.
Łatwiejsza koordynacja pionowa.
Lepsze warunki do decentralizowania decyzji.
Sprzyja bardziej globalnemu postrzeganiu działalności gospodarczej .
Wady
Trudności w koordynacji poziomej (nawet w ranach jednej komórki organizacyjnej)
brak większych rezerw kadry kierowniczej (ze względu na pełne wykorzystanie kierowników), mniejsza elastyczność w ustalaniu nietypowych zadań kierowniczych i terminów ich realizacji.
Konieczność dokładnej regulacji zastępstw aktywnych i pasywnych.
Mniejsze możliwości wykorzystania z awansów pionowych jako elementu motywacji.
34. Omów (zdefiniuj, narysuj schemat, podaj wady i zalety) strukturę smukłą
Struktura smukła - charakteryzuje się dużą liczną szczebli w strukturze organizacyjnej, linia podporządkowania jest długa, a odległość kierownika od bezpośredniego wykonawcy jest duża.
Zalety
Łatwiejsza koordynacja współdziałania niewielu pracowników w ramach jednej komórki.
Występowanie pewnych rezerw kierowniczych, co zwiększa elastyczność ustalania niektórych zadań kierowniczych i terminów ich realizacji.
Większe możliwości wykorzystania awansów pionowych jako elementy motywacji.
Łatwiejsza koordynacja pozioma na poszczególnych szczeblach zarządzania.
Wady
Dłuższe drogi czas przepływ informacji w kierunku pionowym.
Większe zniekształcenia przekazywanych informacji w kierunku pionowym.
Mniejsze możliwości „przebycia” innowacji emitowanych na niższych szczeblach i wymagających akceptacji na szczeblach wyższych.
Mniejsze możliwości wyzwalania inicjatywy podwładnych i kształtowania ich samodzielności.
Niepełne wykorzystanie kierowników (rozpiętość rzeczywista kierowania mniejsza od potencjalnej)
Wyższe koszty utrzymania kierowników.
Trudności koordynacji współdziałanie licznych jednostek organizacyjnych.
Sprzyja nadmiernej centralizacji decyzji.
35. Omów (zdefiniuj, narysuj schemat, podaj wady i zalety) strukturę liniową
Struktura liniowa
ZALETY:
Jednoosobowe kierownictwo
Przejrzysty zakres kompetencji i odpowiedzialności
Stworzenie warunków do szybkiego podejmowania decyzji i egzekwowania ich realizacji
Łatwość utrzymania dyscypliny
WADY:
Brak możliwości pogłębiania specjalizacji w zakresie wszystkich aspektów zarządzania daną komórką lub jednostką organizacyjną
Wysoka centralizacja, uniemożliwiająca pełne wykorzystanie zdolności indywidualnych wykonawców
36. Omów (zdefiniuj, narysuj schemat, podaj wady i zalety) strukturę funkcjonalną
Struktura funkcjonalna
ZALETY:
możliwość bezpośrednich kontaktów ze specjalistami, którymi są przełożeni funkcjonalni
zdolność szybkiego reagowania na zmiany w organizacji
WADY:
trudności w rozliczaniu kompetencji i odpowiedzialności funkcjonalnych
możliwość otrzymywania przez wykonawców sprzecznych poleceń
manipulowanie poleceniami przez podwładnych
autonomizacja komórek funkcjonalnych
37. Omów (zdefiniuj, narysuj schemat, podaj wady i zalety) strukturę liniowo-sztabową
STRUKTURA LINIOWO- SZTABOWA
ZALETY:
przestrzeganie zasady jednoosobowego kierownictwa , zachowując jasny układ władzy
specjalizacja funkcjonalna w sferze zarządzania
korzystanie przez kierowników liniowych z opinii wysoko kwalifikowanych pracowników sztabowych
WADY:
tendencja do utożsamiania się komórek sztabowych z kierownictwem liniowym
konflikt miedzy kierownikami liniowymi a kierownikami komórek sztabowych i sztabowcami na stanowiskach samodzielnych
38. Omów (zdefiniuj, narysuj schemat, podaj wady i zalety) strukturę dywizjonalną
39. Omów (zdefiniuj, narysuj schemat, podaj wady i zalety) strukturę macierzową
Struktura macierzowa - jeden z typów struktury organizacyjnej polegający na tym, że komórki organizacyjne będące najczęściej doraźnymi zespołami roboczymi ułożone są w macierzy, która określona jest na zasadzie dwuwymiarowego grupowania.
Zalety:
stwarza warunki do pracy interdyscyplinarnej
sprzyja rozwijaniu umiejętności współpracy
jest elastyczna
sprzyja wysokiej identyfikacji pracowników z celami
stwarza samoczynne mechanizmy koordynacji
sprzyja powstawaniu zjawiska synergii
Wady:
wysokie koszty zarządzania
możliwość wystąpienia anarchii
wydłużony czas realizacji zadań (sprzyja dyskusjom, a nie działaniu)
40. Zdefiniuj pojęcia formalizacji, centralizacji, delegowania uprawnień
FORMALIZACJA
Formalizując organizację tworzymy wewnętrzne przepisy, które określają:
Cele i zadania organizacji, jej jednostek, stanowisk kierowniczych i wykonawczych
Odpowiadające tym celom i zadaniom zakresy uprawnień i odpowiedzialności
Wzorce działań, które z założenia powinny prowadzić do realizacji zadań i osiągnięcia celów
41. Omów czynniki wpływające na strukturę organizacyjną
Czynniki wpływające na struktury organizacyjne
Wiek, historia przedsiębiorstwa
Wielkość, sprzedaż, zatrudnienie
Typ produktu
Zróżnicowanie produktów
Rozmieszczenie geograficzne produktów
Otoczenie
Technologia wytwarzania
Strategia
42. Omów zasady projektowania organizacji
ZASADY PROJEKTOWANIA ORGANIZACJI
Zasada hierarchii służbowej
Zasada jedności kierownictwa
Zasada właściwej rozpiętości kierowania
43. Omów kryteria grupowania stanowisk
Kryteria grupowania stanowisk
Grupowanie według wyrobów - zakłada grupowanie i porządkowanie czynności wokół wyrobów lub grup wyrobów.
2) kryteria funkcjonalne (kooperacyjne) - jest to grupowanie stanowisk pracy wymagających tych samych lub podobnych czynności.
Wiedza i umiejętności
Przebieg procesu pracy
Funkcje w systemie wykonawczym i zarządzania
3) Grupowanie według lokalizacji, polega na grupowaniu stanowisk pracy na podstawie określonych miejsc lub obszarów geograficznych.
Czas pracy produkt
Klient
Rynek lub region
4)Grupowanie według klientów, jest to grupowanie czynności w celu reagowania i wzajemnego oddziaływania ze specyficznymi klientami lub grupami klientów.
44. Omów czynniki sprzyjające centralizacji
małe rozmiary organizacji
zwartość terytorialna
względna stabilność i mało złożone otoczenie
funkcjonalny podział pracy i duża zależność między elementami składowymi organizacji
długie łańcuchy technologiczne (produkcja masowa)
niskie poziom kwalifikacji uczestników organizacji
dobry system informacyjny wewnątrz organizacji (zwłaszcza w pionie)
45. Omów czynniki sprzyjające decentralizacji
duże rozmiary organizacji
działanie na dużym obszarze geograficznym i rozproszenie terytorialne
złożoność i zmienność otoczenia wymagajże zróżnicowanej struktury i szybkich reakcji
przedmiotowy (produktowy) podział pracy
technologia nierutynowa (zmienność zadań) by hormon 28
wysokie kwalifikacje pracowników
dobry system informacyjny umożliwiający bezpośredni dostęp do informacji z różnych poziomów hierarchii i stanowisk.
46. Zdefiniuj pojęcie formalizacji. Jakie są zalety i wady dużej formalizacji
Formalizacja to proces polegający na określeniu w formie pisemnej zakresu zadań i odpowiedzialności poszczególnych elementów oraz organizacji jako całości, który prowadzi do wytworzenia wzorców zachowań i zależności oraz procedury działania. Formalizując strukturę tworzymy szereg przepisów, które określają:
zadania podstawowych stanowisk, komórek i jednostek organizacyjnych
podstawowe zależności organizacyjne
zakresy uprawnień i odpowiedzialności
wzorce działań (dotyczące istotnych procesów i procedur)
W praktyce formalizacja oznacza opracowanie takich dokumentów jak:
schemat organizacyjny
regulamin
instrukcja organizacyjna
zarządzenia
polecenia służbowe
Zalety formalizacji:
- odciąża kierowników (zmniejsza potrzebę koordynacji poprzez hierarchię)
- stanowi formę instytucjonalizacji doświadczenia
- zwiększa stabilność i przewidywalność organizacji
- zmniejsza liczbę błędnych decyzji, konfliktów kompetencyjnych
- niezbędna w systemach zarządzania jakością (np. ISO)
Wady formalizacji:
- usztywnia organizację, zmniejsza reaktywność na zmiany w otoczeniu
- nakręca spiralę „wyuczonej nieudolności” (mnożenie przepisów w utopijnej wizji przewidzenia i regulacji wszystkiego)
47. Omów uniwersalne zasady projektowania struktur organizacyjnych
UNIWERSALNE ZASADY KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ
Zasada celowości
Zasada optymalnej specjalizacji
Zasada należytej szczegółowości
Zasada przystosowalności
Zasada minimum decentralizacji we wstępnym etapie projektowania
Zasada przydzielania uprawnień decyzyjnych jak najbliżej źródła informacji
Zasada równoważenia zadań, uprawnień i odpowiedzialności
Zasada celowości polega na tym że zadania i czynności stanowisk powinny wynikać z układów celów organizacji i powinny być powiązane z zadaniami i celami innych części struktury.
Zasada optymalnej specjalizacji wiąże się z przystosowaniem zadań i czynności do urządzeń oraz narzędzi i kwalifikacji do otoczenia.
Zasada należytej szczegółowości rozgraniczanie zadań poszczególnych stanowisk i takie ich precyzowanie by wyznaczały kierunek działania pozostawiając jednocześnie wykonawcom swobodę.
Zasada przystosowalności przystosowanie zadań do kwalifikacji pracownika.
Zasada minimum decentralizacji ograniczenie uprawnień decyzyjnych tylko do zakresu stanowiska już we wstępnej fazie projektowania.
Zasada przydzielania uprawnień decyzyjnych możliwość podejmowania decyzji przez te osoby na stanowiskach, którym źródła informacji dotyczących tych decyzji są najbliższe.
Zasada równoważenia zadań.... polega na takim samym rozdzielaniu zadań, uprawnień i odpowiedzialności na każdym stanowisku roboczym ( czytaj każdy ma tyle samo obowiązków).
48. Zdefiniuj podejście procesowe do motywowania, wymień 3 teorie
Podejście procesowe rozumie się jako takie, które koncentruje się na wyjaśnianiu, dlaczego ludzie wybierają pewne warianty zachowań do zaspokojenia swoich potrzeb i jak oceniają swoje zadowolenie po osiągnięciu tych celów.
- teoria oczekiwań
-teoria sprawiedliwości ( S. Adams)
-teoria wzmocnień
49. Omów podejście do motywowania od teorii treści. Wymień 3 teorie
Od strony treści motywowanie próbuje odpowiedzieć na pytanie :Jakie czynniki motywują ludzi do pracy? Podstawą tej teorii są potrzeby, które motywują ludzi do pracy poprzez wyznaczanie celu i jego realizację.
Teorie:
-Teoria Maslow'a
-Teoria Alderfer'a ( ERG), Teoria Herzberg'a
50. Omów piramidę potrzeb Maslova
-potrzeby fizjologiczne
-potrzeby bezpieczeństwa
-potrzeby przynależności
-potrzeby uznania i szacunku
-potrzeby samorealizacji
Samorealizacji: potrzeba rozwijania siebie, zdolności, talentów, np.:traktowanie pracy jako wyzwania, uczestniczenia w podejmowaniu decyzji.
Szacunku: potrzeba uznania ze strony innych, np. uznanie ze strony szefa, otrzymanie pochwały.
Potrzeby niższego rzędu:
Społeczne : potrzeby akceptacji, przynależności do grupy, np. przyjaźni ze współpracownikami
Bezpieczeństwa : poczucie stabilności np .:bezpiecznych warunków w pracy, pewności zatrudnienia.
Fizjologiczne: jedzenie, przerwa na odpoczynek .
51. Omów teorię ERG
teoria motywacji, zgodnie z którą ludzie dążą do zaspokojenia hierarchii potrzeb egzystencjalnych, społecznych i rozwojowych; jeżeli wysiłki zmierzające do zaspokojenia potrzeb z wyższego poziomu są daremne, dana osoba powraca do zaspokajania potrzeb z niższego poziomu
52. Omów dwuczynnikową teorię Herzberga
53. Omów teorię wyznaczania celów
Człowiek ma motywację, gdy postępuje w sposób prowadzący go do osiągnięcia wyraźnego celu, który został przez niego zaakceptowany i uznany za możliwy do osiągnięcia
Proces wyznaczania celów:
Ustalenie wzorca do osiągnięć
Ocena, czy da się ten wzorzec osiągnąć
Ocena, czy dany wzorzec jest zgodny z osobistymi celami
Przyjęcie wzorca, a tym samym wyznaczenie celu; zachowanie zmierzające do jego osiągnięcia
54. Omów teorię XY McGregora
Przedstawiciel - McGregor, Likert
Cel - efektywność organizacji poprzez kształtowanie i wykorzystanie intelektualnego potencjału pracowników
Inwestowanie w pracowników, jako najważniejszy zasób firmy
Delegowanie uprawnień, duża samodzielność
Wynagrodzenia powiązane również z wynikami całej firmy
Zaangażowanie ludzi w budowanie sukcesu firmy
Samodzielność i szerokie pasmo zadań mają czynić pracę samą w sobie interesującą
Kara to zawężenie uprawnień
Kryterium doboru - kreatywność, kompleksowość widzenia organizacji
55. Omów teorię sprawiedliwości
Teoria sprawiedliwości opracowana przez Adamsa, zakłada, że pracownik porównuje bilans wkładów i efektów własnych działań w organizacji z relacjami wkładów i efektów innych osób.
Jeśli zatrudnieni postrzegają ten stosunek jako równy stosunkom uzyskiwanych przez tych z którymi się porównują, uznają że istnieje sprawiedliwość. Uważają swoją sytuację za słuszną, twierdzą, że sprawiedliwość przeważa. Jeśli stosunki te nie są równe, występuje niesprawiedliwość, tzn. pracownicy są pewni, że uzyskają nie dostateczne nagrody lub nadmierne. W sytuacji gdy występuje niesprawiedliwość dążą do jej skorygowania, np..: ograniczają swój wysiłek, dążą do zwiększenia nagrody itp.
56. Omów teorię oczekiwań
Teoria oczekiwań
Założenia:
Zachowanie jest wyznaczone przez kombinację czynników występujących u danej osoby i w jej środowisku
Ludzie podejmują świadome decyzje o swoich zachowaniach w organizacji
Ludzie mają odmienne potrzeby, pragnienia i cele
Ludzie dokonują wyboru spośród rozmaitych możliwych zachowań na podstawie oczekiwań, że dane zachowanie doprowadzi do pożądanego wyniku
Główne składniki:
Oczekiwania dotyczące wyników zachowań
Wartość (siła motywacyjna)
Przewidywania dotyczące wysiłku i efektywności
Zalecenia dla kierowników:
Ustalić, jakie nagrody są cenione przez każdego z podwładnych
Wyznaczyć pożądany poziom efektywności
Zapewnić realność ustalonego poziomu efektywności
Powiązać nagrody z wynikami pracy
Analizować czynniki, które mogłyby przeciwdziałać skuteczności nagrody
Zapewnić odpowiedni poziom nagród
57. Omów teorię wzmocnień
Teoria wzmocnień mówi o tym , że skutki poprzednich zachowań mają istotny wpływ na przyszłe zachowania. Występuje skłonność do powtarzania zachowań przynoszących pozytywne skutki - nagrody, a zarazem unikanie zachowań pociągających za sobą negatywne skutki-kary.
W teorii tej występują 4 rodzaje wzmocnień:
-nagroda
-kara
-uczenie unikania-osłabianie zachowań obarczonych niemiłymi konsekwencjami
-eliminacja- brak wzmacniania by z czasem nie występowały
58. Omów reguły Dotyczące technik posługiwania się modyfikacją zachowań (Hamnera)
Reguły W.C. Hamnera dotyczące technik posługiwania się modyfikacją zachowań:
Reguła 1: Nie nagradzaj wszystkich jednakowo
Reguła 2: Pamiętaj, że także bark reakcji może modyfikować zachowania
Reguła 3: Nie zapominaj powiedzieć podwładnym, od czego zależy nagroda
Reguła 4: Mów podwładnym, co robią źle
Reguła 5: Nie udzielaj kary w obecności innych
Reguła 6: Bądź sprawiedliwy
59. Zdefiniuj pojęcia: motywacja, motywowanie, potrzeby wyższego i niższego rzędu
Motywacja - psychologiczny stan przyczyniający się do stopnia, w jakim człowiek się w coś angażuje. Obejmuje ona czynniki, które wytyczają i podtrzymują zachowania ludzkie zmierzające w określonym kierunku.
Motywowanie - jest to proces kierowniczy polegający na wpływaniu na zachowania ludzi, z uwzględnieniem wiedzy o to, co powoduje takie, a nie inne postępowanie człowieka.
Potrzeby wyższego rzędu (wtórne)- potrzeby, które mają swoje źródło w osobowości człowieka i dotyczą jego stosunku do środowiska i otoczenia społecznego, np. potrzeba kontaktu z innymi ludźmi, potrzeby z zakresu oświaty i kultury,
Potrzeby niższego rzędu- potrzeby związane z funkcjonowaniem organizmu ludzkiego, tzw. Fizjologiczne których spełnienie umożliwia dalsze funkcjonowanie człowieka, np. pragnienie, głód…
60. Zdefiniuj pojęcie bodźców w teorii motywacji. Omów różne sposoby ich klasyfikacji
Bodźce, które kształtują stopień zaspokojenia potrzeb pracowników w zależności od poziomu organizacyjnego zachowania się ludzi
Rodzaje bodźców ze względy na kryteria:
Zakres oddziaływania
Wewnętrzne
Zewnętrzne
Obszar oddziaływania
Indywidualne
Zespołowe
Forma oddziaływania
Materialne (wynagrodzenie)
Wynagrodzenie pieniężne (płace, udziały)
Wynagrodzenie niepieniężne (kafeteria, pakiety)
Niematerialne
Bodźce niedotyczące wykonawcy (organizacja pracy, charakter działań, partycypacja, delegowanie uprawnień)
Bodźce dotyczące wykonawcy (sprawiedliwa ocena, awans, rozwój kwalifikacji, wyrażanie uznania)
61. Zdefiniuj pojęcie systemu motywowania. Omów cechy dobrego systemu motywowania.
System motywowania- system oddziaływań organizacji na uczestników, którego celem jest zachęcenie ich do podejmowania zachowań korzystnych oraz unikania zachowań niekorzystnych z punktu widzenia całości.
Cechy dobrego systemu motywowania:
- jest opracowany zgodnie z potrzebami przedsiębiorstwa, uwzględnia specyfikę firmy: jej charakter realizowaną politykę,
-powinien wspierać rozwój i działania rynkowe firmy,
-być otwarty na otoczenie zewnętrzne firmy i panujące tam warunki: firmy konkurencyjne, sytuację na rynku pracy,
-być otwarty na otoczenie wewnętrzne firmy i panujące tam warunki: klimat społeczny, kondycję ekonomiczną
-powinien być elastyczny: umożliwia szybkie dostosowanie się do przemian wewnętrznych w firmie
- powinien uzależniać wielkość wynagrodzenia od jakości i wydajności pracy,
-powinien kształtować pożądane wzorce i standardy jakości firmy
62. Omów proces kontroli w organizacji
W znaczeniu szerszym na funkcję kontrolowania składają się wszystkie działania menedżera, polegające na stwierdzeniu i korygowaniu odchyleń od ustalonych norm. Ujęcie to obejmuje więc funkcję kontroli sensu stricto oraz działania korekcyjne i regulacyjne podejmowane w ramach realizacji pozostałych funkcji zarządzania.
63. Zdefiniuj pojęcie kontroli. Wskaż funkcje kontroli.
Istotę wszelkiej kontroli stanowi identyfikacja różnic między założonym stanem przedmiotu kontroli i stanem stwierdzonym podczas wykonania czynności kontrolnych.
1.informacyjna(podmiot kontrolowany i osoba kontrolująca otrzymują inf o stanie rzeczywistym)
2.istruktażowa(wskazywanie jak należy zlikwidować odchylenia-sposoby)
3.profilaktyczna(ułatwianie uniknięcia nieprawidłowości)
4.pobudzająca(wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości kontrolowanych, stymulacja do pracy)
5.kreatywna(kontrola skłania do osiągania lepszych wyników)
6.ochronna=korygujaca(przywracanie stanu pożądanego)
64. Omów cechy skutecznych systemów kontroli
Cechy skutecznych systemów kontroli:
Ścisłość informacji- niedokładność danych może spowodować podjęcie działań, które nie rozwiążą problemu lub stworzą go tam, gdzie go nie ma.
Aktualność informacji- informacje muszą być zbierane, przekazywane i oceniane szybko, aby działania korygujące były podjęte dostatecznie szybko i wcześnie.
Obiektywizm i zrozumiałość informacji- dla tych, którzy będą z nich korzystać.
Koncentracja kontroli na strategicznych punktach- tam gdzie występuje największe prawdopodobieństwo odchyleń od planu czy normy.
Realizm ekonomiczny- koszt wdrożenia systemu kontroli mniejszy od korzyści lub równy- sprawozdania codzienne.
Realizm organizacyjny- normy realne. Zgłaszanie odchyleń do pracownika na wyższym szczeblu, związek między oczekiwaną wydajnością a wynikającymi nagrodami.
Koordynacja- informacja kontrola koordynuje z tokiem pracy w organizacji.
Elastyczność- umożliwia szybkie reagowanie na niekorzystne zmiany lub nowe możliwości.
Adaptacja przez członków organizacji- kontrola musi wiązać się z ważnymi i akceptowanymi celami:
Kontrola godziny pracy
Kontrola ilości i jakości usług
Kontrola przerw
Kontrola efektywności finansowej.
65. Zdefiniuj i wyjaśnij znacznie kluczowych obszarów efektywności i strategicznych punktów kontroli dla projektowania systemów kontroli
Kontrola powinna być usytuowana w punktach strategicznych lub inaczej w kluczowych obszarach efektywności (wyników). Zlokalizowanie punktów strategicznych ogranicza ilość potrzebnych do kontroli informacji, które należałoby zebrać i ocenić.
Kontrola za pomocą kluczowych (strategicznych punktów polega na ocenie tych jednostek organizacji, które muszą skutecznie funkcjonować, aby cała organizacja osiągnęła sukces. Kluczowe punkty występują w trzech szerokich obszarów działań przedsiębiorstw: finansowym, operacyjnym i zasobów ludzkich. Obserwacja i ocena punktów strategicznych jest skutecznym sposobem kontrolowania wstępnego każdego kolejnego planu.
66. Zdefiniować pojęcie przywództwa. Czym przywództwo różni się od kierowania
Przywództwo jest oddziaływaniem na zachowania innych. Jest to rodzaj społecznego wpływu, który pojawia się wówczas, gdy jedna osoba (przywódca) jest zdolna do powodowania pożądanego przez siebie zachowania kogoś innego, kto ulega mu z powodu więzi, jaja ich łączy, z powodu społecznego stosunku, jaki zachodzi pomiędzy nimi. Przywództwo wiąże się także z cechami, potrzebami, interesami i celami tych, którzy mu podlegają.
Przywództwo charakteryzuje się tym, że jednostka w konkretnej grupie społecznej widzi w osobie przywódczej autorytet, władzę, którą inni dobrowolnie akceptują. Kierownik zazwyczaj wydaję polecenia skierowane do swoich podwładnych, a przywódca określa, w jaki sposób kierownicy kierują podwładnymi i wpływają na nich, doprowadzając do tego, by wykonywali podobne zadania.
67. Wymień cechy efektywnego przywódcy wg podejścia kwalifikacyjnego
1) cechy fizyczne, takie jak wzrost, atrakcyjność,
2) cechy osobowości, takie jak agresywność, wiara w siebie,
3) umiejętność budowania relacji społecznych dzięki takim zdolnościom, jak umiejętności komunikacyjne, takt i urok osobisty,
4) umiejętności zawodowe, takie jak zdolności organizacyjne i planistyczne, podejmowanie inicjatywy.
Lista specyficznych atrybutów liderów charyzmatycznych zawierała takie cechy, jak odporność na stres, asertywność, kooperatywność, skłonność do dominacji, kreatywność i wiele innych.
Według Krzysztofa Obłója, lista najbardziej popularnych cech obejmuje:
1) pewność siebie,
2) ambicję, orientację na osiągnięcia i sukces,
3) asertywność,
4) zdolność do dominacji nad innymi,
5) tolerancję na stres,
6) upór i stanowczość,
7) inteligencję,
8) odwagę,
68. Zdefiniuj pojęcie władzy. Omów 5 podstaw władzy kierowniczej
Władza jest to możliwość wpływania jednych ludzi na zachowanie innych.
5 podstaw władzy kierowniczej:
Formalna pozycja- hierarchiczna struktura. Kierownik wydaje polecenia, a podwładni wykonują je, ponieważ wiedzą, że należy to do ich obowiązków.
Uczucie- człowiek jest istotą racjonalną, jak również emocjonalną. Wpływ na podwładnych ma m.in. sympatia, zaufanie, podziw, strach, lęk, nienawiść. Kierownictwa zależy nie tylko od formalnych uprawnień, lecz także od emocji, jakie wywołują, i uczuć, jakimi obdarzają ich osoby podporządkowane.
Kompetencje fachowe (wiedza)- mistrzostwo w jakiejś dziedzinie. Pracownicy zwracają się z prośbą o wskazówki do zdolnego kierownika, z dużym doświadczeniem zawodowym i stosują się do nich.
Osobowość-jaka osobowość „sprawdzi się” w konkretnej grupie, zależy w dużym stopniu od potrzeb, wartości i osobowości jej uczestników oraz sytuacji, w jakiej grupa funkcjonuje. Kierownik powinien być osobą odważną, rozważną, sympatyczną i cieszącą się zaufaniem.
Charyzma- to osoba, która posiada wyjątkowe cechy lub właściwości. Takiemu kierownikowi pracownicy podporządkowują się poleceniom, gdyż wierzą w niego i w to, że ich realizowanie jest najlepszym (czasami jedynym) sposobem rozwiązania ich obecnych lub przyszłych problemów.
69. Omów funkcje przywódcze w organizacjach
Rolą przywódcy jest:
Dostarczyć psychologicznej podbudowy dla aspiracji i nadziei pracowników.
Być przykładem godnym naśladowania, którego zachowania, osobista energia, podejmowane działania demonstrują pożądane z punktu widzenia firmy zachowania i mogą stać się standardem dla wszystkich. Poprzez osobiste zaangażowanie i skuteczność przywódcy budują unikalne więzi międzyludzkie sprzyjające realizowaniu założonej strategii.
Optymalnie dzielić odpowiedzialność i zasoby pomiędzy komórki w organizacji i pracowników, aby zapewnić efektywność procesu strategicznego.
70. Omów koncepcję lidera transakcyjnego (przywództwo transakcyjne)
Przywódcy transakcyjni traktują swoją organizację instrumentalnie, formalne nagrody i kary manipulują nimi w celu uzyskania pożądanych warunków, które wywołują pożądane zachowania.
Przywódca prowadzi nieustanną wymianę ze swoimi podwładnymi, co jest konsekwencją odmienności ich interesów; dąży do uzyskania jak najwyższej efektywności, używając kombinacji władzy formalnej i nieformalnego wpływu. Rozpoznaje, modyfikuje i spełnia potrzeby i oczekiwania podwładnych oraz reaguje na zmieniające się sytuacje. Dzięki temu wywołuje lub zwiększa zaangażowanie podwładnych.
71. Omów klasyfikację liderów wg podejścia transakcyjnego
PRZYWÓDCY NATURALNI
PRZYWÓDCY UKSZTAŁTOWANI
PRZYWÓDCY KSZTAŁCĄCY SIĘ
PRZYWÓDCY POTENCJALNI
72. Omów koncepcję przywództwa transformacyjnego
W transformacyjnym zaś przywódca motywuje podwładnych do zrobienia więcej niż początkowo zamierzali: rozbudza poczucie wartości i ważności ich zadań; uświadamia, że wykraczają poza interes własny na rzecz zespołu, organizacji bądź społeczeństwa; wskazuje na konieczność podniesienia na wyższy poziom ich własnych potrzeb, jak np. samorealizacja. Taki przywódca może być skuteczny tylko wtedy, kiedy wykorzysta własną wizję i energię do inspiracji podwładnych
73. Omów czynniki warunkujące efektywny styl kierowania
kwalifikacje podwładnych:
przywódca dostosowuje swoje działania do kwalifikacji i przygotowania zawodowego podwładnych
- im niższe, tym częściej sprawdza się w praktyce styl autokratyczny
- jeśli wyższe styl Demokratyczny
osobowość pracowników:
• osoby samodzielne, ambitne, angażujące się i chcące przejmować odpowiedzialność za swoje decyzje, działają zwykle bardziej efektywnie pod kierownikiem demokratą
• osoby szukające oparcia i mające kłopoty z podejmowaniem decyzji uzyskują najczęściej lepsze efekty podlegając autokracie
• Umiejscowienie kontroli-wewnętrzne, zewnętrzne
charakter zadania:
• zadania twórcze, nierutynowe, które nie mają jasno sprecyzowanego celu wymagają zazwyczaj demokratycznego podejścia
• w pracach wykonywanych zbiorowo, gdzie osoby wykonują te same, ale niezależne od siebie zadania najwłaściwszy jest
autokrata
• gdy pracownicy pracują wspólnie nad jednym zadaniem - demokrata z możliwością powstawania zakłóceń
- w sytuacjach obciążonych wysokim ryzykiem i zagrożeniem bardziej wskazany jest styl autokratyczny, gdyż:
- szybko redukuje napięcie
- o powodzeniu decyduje tutaj szybkość podejmowania decyzji
• styl przełożonego
• styl preferowany w firmie
• oczekiwania kolegów
• wpływ kultury i powszechność pewnych stylów
• stopień rozwoju
Zespołu styl przełożonego (związek z kulturą organizacyjną)
• powielamy zachowania naszego bezpośredniego zwierzchnika, chcąc m.in. uniknąć kary oczekiwania kolegów
• styl działania dopasowywany jest również do sposobów przywództwa preferowanych przez kolegów zajmujących te same pozycje
74. Zdefiniuj pojęcia: kierowanie, rządzenie
Kierowanie określono, jako sztukę realizowania czegoś za pośrednictwem innych ludzi (M. P. Follet)
Kierowanie jest procesem planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji oraz wykorzystywania wszystkich jej zasobów dla… (?)
Rządzenie - powiązanie nie wynikają z praw właścicielskich. Organ rządzący wpływa wiec na jego funkcjonowanie tylko przez tworzenie praw powszechnie obowiązujących w obszarze jego jurysdykcji.
75. Omów idealne typy władzy prawomocnej wg Webera
Typ idealny według Maxa Webera jest to pewien abstrakcyjny model składający się z cech istotnych danego zjawiska społecznego, jednak w czystej postaci nie występujący w rzeczywistości. Koncepcja typu idealnego miała pozwalać na porównywanie ze sobą różnych zjawisk społecznych względem owych abstrakcyjnych form, np. konkretnej formy władzy do typu panowania.
Weber wprowadził pojęcie typu idealnego m.in. przy analizie biurokracji, czy rozpatrując typy przywództwa. Mniej znane są jego typy idealne postaw religijnych
Trzy typy idealne odnoszą się do legitymizacji panowania:
racjonalnej (legalnej) - opartej na przekonaniu o "legalności" zasad i normatywnych reguł sprawowania władzy oraz prawie tych, którzy zgodnie z nimi sprawują władzę do wykonania poleceń.
tradycjonalnej - związanej silnie z przekonaniem o świętości nieprzemijającej tradycji i legitymizacji statusu tych, którzy sprawują zgodnie z nią władzę.
charyzmatycznej - opartej na pewnych specyficznych i wyjątkowych cechach charakteru, heroizmie, świętości danej jednostki, a także na normatywnych wzorach postępowania i wynikającego z nich ładu jaki ona objawiła lub ustanowiła.
76. Omów siatkę stylów kierowniczych wg Moutona i Blake'a
Istotą metody siatki kierowniczej jest krytyczna analiza stylów kierowania oraz ułatwienie wyboru stylu najbardziej efektywnego w konkretnej sytuacji. W koncepcji tej przyjęto, że podstawowymi kryteriami analizy i oceny stylu kierowania są: przejawiana przez kierowników troska o produkcję oraz troska o ludzi. Wyróżnia ona 5 styli kierowania i charakteryzują się:
Minimalna troska zarówno o produkcję, jak i o ludzi.
Wysoka troska o ludzi i niska o produkcję.
Wysoka troska o produkcję i niska o ludzi.
Średnia troska zarówno o produkcję, jak i o ludzi.
Wysoka troska zarówno o produkcję, jak i o ludzi
Autorzy siatki kierowniczej opracowali zestaw testów pozwalających określić, w jakim stopniu konkretny kierownik „realizuje się” w tych dwóch wymiarach. Osoby biorące udział w programie doskonalenia wypełniają arkusze testowe, obliczają wyniki, wpisują je do tabeli. W ten sposób diagnozują swój styl kierowania, a następnie poddają go krytycznej ocenie. Praca prowadzona jest indywidualnie oraz w grupie pod kierunkiem eksperta z dziedziny organizacji i zarządzania. Zdaniem autorów tej koncepcji najbardziej efektywnym stylem kierowania jest styl uwzględniony w maksymalnym stopniu zarówno troskę o produkcję, jak i o ludzi. Ekspert prowadzący program doskonalenia z zastosowaniem siatki kierowniczej zachęca jego uczestników do przeanalizowania możliwości przejścia od aktualnie stosowanego przez nich stylu do stylu optymalnego.
77. Omów styl autokratyczny (charakterystyka, zalecenia, przeciwskazania)
Kierownik
- sam określa cele swojego zespołu i sposoby ich realizacji
- sam podejmuje decyzje i wydaje polecenia
- arbitralnie rozstrzyga i udziela ocen, bez podania uzasadnień i kryteriów
- ściśle kontroluje działania grupy
• Komunikowanie ma tu charakter
Jednokierunkowy
Styl autokratyczny - skutki
wpływ na pracowników:
• pracownicy mogą nie identyfikować się ze zleconymi zadaniami, nie będą angażować się w wykonywane zadania
• odczuwają znaczny dystans i zagrożenie
• pojawia się frustracja, agresja, niezadowolenie, wrogość, którą trudno jest usunąć lub zniwelować efektywność:
• ilość wykonywanej pracy jest wysoka, ale jakość, zwłaszcza oryginalność niska
78. Omów styl paternalistyczny (charakterystyka, zalecenia, przeciwskazania)
Paternalistyczny styl zarządzania przedsiębiorstwem - opiera się on na przyjaznych stosunkach międzyludzkich. W przedsiębiorstwie kierownik traktuje podwładnych tak jakby byli członkami rodziny. W przeszłosci stosowany był w małych zakładach rzemieślniczych i niedużych przedsiębiorstwach. Dziś jest bardzo popularny w przedsiębiorstwach japońskich.
79. Omów styl demokratyczny (charakterystyka, zalecenia, przeciwskazania)
Kierownik:
• uwzględnia uczestnictwo członków grupy w podejmowaniu decyzji i zachęca do tego
• gdy pojawiają się trudności, proponuje sposoby radzenia sobie z nimi, ale wybór sposobu pozostawia grupie
• pobudza inicjatywę
• komunikacja jest dwustronna
Styl demokratyczny - skutki
wpływ na pracowników:
• członkowie zespołu identyfikują się z celami grupowymi
• chętniej się angażują
• odczuwają większą satysfakcję\ efektywność:
• mniejsza ilość wykonywanej pracy, ale wyższa jakość i oryginalność
• czasochłonność
80. Omów styl bierny (charakterystyka, zalecenia, przeciwskazania)
• pozostawienie grupie swobody w podejmowaniu decyzji i kontroli własnych działań
• rezygnację z przewodzenia i uprawnień kierowniczych
• brak jakiejkolwiek ingerencji w działania grupowe
• Kierownik nie udziela informacji, nie ocenia, nie komunikuje się
Styl liberalny - skutki
wpływ na pracowników:
• możliwa wysoka niepewność i brak poczucia bezpieczeństwa
• może pojawić się apatia, gdy pracownicy nie mają się do kogo odwoływać w sytuacjach zagrożenia
• ryzyko pojawienia się konkurencyjnych liderów nieformalnych
• możliwa niska produktywność zarówno pod względem ilości jak i jakości
81. Wymień role i umiejętności kierownicze
Rola interpersonalna- reprezentant zespołu, przywódca grupy, utrzymujący łączność między pracownikami a otoczeniem.
Role informacyjne- odbiorca informacji z zewnątrz, podporządkowujący i rozpatrujący informacje w zespole, przekazujący informację i punkt widzenia na zewnątrz.
Role decyzyjne- decydent, regulujący płacę kierowanego zespołu, łagodzący spory i zakłócenia na tle decyzji przeciwstawnych, rozdzielający środki działania, prowadzący negocjacje w zespole i poza nim.
82. Omów umiejętności techniczne
UMIEJĘTNOSCI TECHNICZNE - zdolności do posługiwania się metodami, technikami i wiedza w wyspecjalizowanej dziedzinie.
83. Omów umiejętności koncepcyjne
UMIEJETNOSCI KONCEPCYJNE - zdolność koordynowania i integrowania wszystkich interesów i działań organizacji.
84. Omów umiejętności wywierania wpływu
85. Omów rolę informacyjne kierownika
Rola informacyjna - kierownik zarówno zbiera informacje jak również przekazuje je dalej. Wśród tych ról kierowniczych możemy wyszczególnić bardziej szczegółowe role: 1. rola monitora- kierownik poszukuje nowych informacji - zadaje podwładnym i przełożonym pytania, zbiera informacje pojawiające się niejako spontanicznie. Kierownik poprzez ta role zostaje najlepiej poinformowanym członkiem zespołu. 2. Rola upowszechniającego - kierownik rozpowszechnia ważne informacje, gdyby nie on informacje nie dotarłyby do podwładnych 3. rola rzecznika - zapewnia przełożonym dopływ informacji, komunikuje się również z otoczeniem społecznym - spotyka się z przedstawicielami organizacji ekologicznych czy społeczności lokalnych. Mogą to być również spotkania z dostawcami w trakcie których udziela i informacji w jaki sposób powinni zmodyfikować dostarczane przez siebie wyroby.
86. Omów rolę interpersonalną kierownika
Role interpersonalne, a wśród nich: 1.rola reprezentacyjna - kierownicy niejednokrotnie muszą pełnić funkcje ceremonialne- witać delegacje, zapraszać kontrahenta na obiad. 2. rola przywódcza kierownicy szkołą, motywują, zachęcają ludzi do pracy. Rola łącznika między ludźmi - pośredniczy w procesie komunikacji miedzy przełożonymi wyższego szczebla i miedzy swoimi podwładnymi
87. Omów rolę decyzyjną kierownika
Role decyzyjne - kierownik na bazie zebranych informacji podejmuje decyzje dotyczące firmy. Ogrywa on 4 decyzyjne role: role przedsiębiorcy - wówczas udoskonala podległa mu jednostkę, role przeciwdziałającego zakłóceniom - stara się zareagować na różne niekorzystne wydarzenia zarówno wewnątrz firmy jak i na zewnątrz jej (strajk czy bankructwo kontrahenta), role rozdzielającego zasoby - kierownik dysponuje pewnymi zasobami organizacji i rozdziela je pośród swoich pracowników, role negocjatora - przeprowadza negocjacje ze wspólnikami i klientami firmy, czasem także z kierownictwem wyższego szczebla.
88. Zdefiniuj pojęcie otoczenia dalszego (makro) oraz wymień jego najważniejsze elementy
Makrootoczenie- stanowi zbiór czynników zewnętrznych w stosunku do przedsiębiorstwa i składa się z sił o szerokim zasięgu wywierających wpływ na jego sytuację oraz na całe mikrootoczenie. Elementy makrootoczenia tworzą dla przedsiębiorstwa zbiór zmiennych od niego niezależnych. Istniejące warunki przyrodnicze, demograficzne, ekonomiczne, czy prawne muszą być przez nie przyjęte, a jego sprawność można mierzyć szybkością i trafnością działań przystosowawczych (adaptacyjnych).
Podstawowe elementy makrootoczenia:
Otoczenie naturalne(przyrodnicze).
Otoczenie ekonomiczne.
Otoczenie społeczno-demograficzne.
Otoczenie technologiczne.
Otoczenie polityczno-prawne.
89. Zdefiniuj pojęcie otoczenia bliższego (mikro) oraz wymień jego najważniejsze elementy
Mikrootoczenie- to ogół przedmiotów gospodarczych, które wpływają na przedsiębiorstwo. Na mikrootoczenie przedsiębiorstwa składają się siły działające w bliskim jego otoczeniu, które wpływają na zdolność obsługiwania klientów, a więc także na jego sytuację. W ramach mikrootoczenia istnieje zawsze możliwość wchodzenia w procesy negocjacyjne, zawierania umów, kreowania opinii, które to działania modyfikują postawy podmiotów z mikrootoczenia. Zmienne wynikające z oddziaływania mikrootoczenia tworzą, więc zbiór zmiennych zależnych.
Mikrootoczenie tworzą:
Konkurencja
Dostawcy/pośrednicy
Nabywcy
Społeczności
Klienci
Siła robocza.
90. Omów elementy otoczenia polityczno-prawnego
Elementy otoczenia polityczno-prawnego ( wynikające z przepisów prawa krajowego):
Ustrój polityczno-społeczny państwa, partie rządzące, stosunki międzynarodowe, zbiór aktów prawnych regulujących działalność gospodarczą oraz rozporządzenia wykonawcze do nich ( ochrona konkurencji, konsumenta, przedsiębiorstwa, regulacja cen, kontrola promocji i reklamy), silna kontrola przez agencje rządowe oraz wzrastająca liczba i znaczenie grup interesu (m.in. postępująca integracja, liberalizacja migracji międzynarodowych, ustawienia paszportowe, celne i dewizowe, wzrost znaczenia ruchów etnicznych i religijnych, terroryzm międzynarodowy).
Otoczenie polityczno-prawne- to podstawowe regulacje prawne dotyczące systemu politycznego państwa, jak i systemu ekonomicznego (kodeks pracy, kodeks handlowy) oraz tendencje w stosunkach wynikające z przepisów prawa krajowego.
91. Omów elementy otoczenia ekonomicznego
Elementy otoczenia ekonomicznego ( wynikające z ogólnej kondycji gospodarczej):
System podatkowy, poziom inflacji, stopy procentowe, cła, opłaty, ubezpieczenia, wartość krajowej waluty w stosunku do innych walut, wzrost gospodarczy, poziom życia, poziom dochodów, PKB, PNB, stopa bezrobocia (m.in. umiarkowany wzrost gospodarczy w skali świata, coraz częstsze kryzysy finansowe w wielu krajach i regionach świata, swoboda przepływu kapitału i siły roboczej, liberalizacja i rozwój światowego handlu).
92. Omów elementy otoczenia społeczno-demograficznego
Elementy otoczenia społeczno-demograficznego (wynikające ze struktury wiekowej społeczeństwa, struktury płci oraz z panującej mody, stylu życia lub zwyczajów i kultury panującej na danym obszarze):
Liczba ludności, przyrost naturalny, struktura wiekowa, gęstość zaludnienia, wykształcenie, mentalność, tradycje, religia, normy moralne, cechy narodowe, poziom urbanizacji, uświadomienie społeczeństwa, cykl życia gospodarstwa domowego, potrzeby (m.in. starzenie się społeczeństw, skracanie czasu pracy, wydłużanie urlopów wypoczynkowych, kryzys rodziny, tendencje do zakładania rodziny w późniejszym okresie).
93. Omów elementy otoczenia technologicznego
Elementy otoczenia technologicznego (wynikające z poziomu rozwoju technicznego i technologicznego):
Postęp naukowo-techniczny, dostępność do nowych technologii, poziom komputeryzacji, zwiększenie szybkości zmian technologicznych, nieograniczone możliwości innowacji, wysokie budżety na badania i rozwój (m.in. automatyzacja i komputeryzacja, rozwój telekomunikacji, rozwój systemów informatycznych, rozwój środków transportu oraz infrastruktury, np. lotnisk, autostrad).
94. Zdefiniuj pojęcie interesariuszy. Podaj przykłady interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych
Interesariusze- podmioty (osoby, społeczności, instytucje, organizacje, urzędy), które mogą wpływać na przedsiębiorstwo oraz pozostają pod wpływem jego działalności.
Interesariusze wewnętrzni (zalicza się osoby, wobec, których odpowiedzialność za wykonanie projektu ponosi kierownik projektu):
Pracownicy
Udziałowcy
Rady Nadzorcze
Interesariusze zewnętrzni ( osoby, które wywierają wpływ działając w otoczeniu organizacji):
Klienci
Dostawcy
Konkurenci
Media
Władze państwowe
Związki zawodowe
Instytucje finansowe.
Dyrektor naczelny
Zastępca dyrektora ds. produkcji
Zastępca dyrektora ds. handlowych
Kierownik produkcji A
Kierownik produkcji B
Kierownik produkcji C
Sztab
Sztab
Sztab
Zastępca dyrektora ds. produkcji
Zastępca dyrektora ds. finansowo- księgowych
Zastępca dyrektora ds. zaopatrzenia
Zastępca dyrektora ds. badawczo- rozwojowych
DYREKTOR
Dyrektor
Kierownik dywizjonu
Produkt A
Kierownik dywizjonu
Produkt B
Kierownik dywizjonu
Produkt C
Planowanie strategiczne
Kadry
Finanse
Zastępca kierownika ds. badawczo- rozwojowych
Zastępca kierownika ds..
zbytu
Zastępca kierownika ds..
produkcji
Sztab