Integracja Europejska- B. Mucha-Leszko

Egzamin 22.06.2009 godz.10 sala od A1 do A5

Jan Mone - polityk francuski, pracował w instytucjach międzynarodowych, nie miał wyższego wykształcenia, był sekretarzem w lidze narodów,

Egzamin - składa się z dwóch części, I) książka 60 min; 10 min przerwa; II) pisemny z wykładów i elementów z książki 60 min

PLAN WYKŁADÓW:

1. Wprowadzenie do teorii międzynarodowej integracji gospodarczej.

2. Idea zjednoczenia Europy i jej ewolucja.

3. Etapy rozwoju integracji europejskiej.

4. Wprowadzenie do prawa wspólnotowego.

5. System instytucjonalny i proces podejmowania decyzji.

6. Proces integracji rynkowej

7. Proces integracji walutowej. ( więcej na ten temat w książce)

WYKŁAD 1 ; 18. 02. 2009

I. WPROWADZENIE DO TEORII MIĘDZYNARODOWEJ INEGRACJI GOSPODARCZEJ

1. Definicje integracji i międzynarodowej integracji gospodarczej.

2. Przesłanki i motywy integracji międzynarodowej.

3. Modele integracji międzynarodowej.

4. Stadia międzynarodowej integracji gospodarczej według BALASSY i według klasyfikacji współczesnej.

5. Korzyści międzynarodowej integracji gospodarczej.

Ad. 1 Definicje integracji i międzynarodowej integracji gospodarczej

Integracja/integrowanie - oznacza łączenie jednych mniejszych całości w nowe, większe. W rezultacie integracji odrębne (wcześniej), mniejsze całości stają się elementami, częściami składowymi nowej, większej całości.

Głównym celem jest zdefiniowanie procesu integracji, a w szczególności integracji gospodarczej.

Definicja integracji międzynarodowej zależy od przyjętych kryteriów:

• Zależy od tego, jaki rodzaj międzynarodowej integracji definiujemy,

• Zależy od tego czy opisujemy sam proces integracji, czy także jej rezultaty,

• Zależy od tego, czy uwzględniamy model integracji,

• Zależy to od tego, czy przymierzamy się do definicji ogólnej, uniwersalnej, czy definicji szczegółowo opisującej proces integracji, rezultaty, sposób integrowania się, system instytucji, itd.

K. Deutsh rozumiał integrację jako tworzenie wspólnoty bezpieczeństwa przez państwa danego regionu.

W definicji tej wskazany jest cel integracji - wspólnota bezpieczeństwa.

Podobnie definiował integrację E. B. Haas jako budowanie większych jednostek politycznych.

Celem integracji według tej definicji jest - wspólnota jednostek politycznych. Pozycja polityczna zależy od współpracy politycznej.

W. Wallach uważa, że integracja odbywa się poprzez rozwijanie intensywnych i zróżnicowanych modeli integracji pomiędzy poprzednio autonomicznymi jednostkami.

Definicja Wallacha jest definicją uniwersalną i może charakteryzować zarówno proces integracji politycznej, jak i gospodarczej. W tej definicji autor koncentruje uwagę na powiązaniach pomiędzy autonomicznymi jednostkami, ale równocześnie występuj koncentracja uwagi na zróżnicowanych modeli integracji. Sposoby integrowania się mogą być różne. Istota polega na integracjach.

Definicja międzynarodowej integracji gospodarczej (autorstwa polskiego) - oznacza powstanie jednolitego wewnętrznie, powiązanego układu gospodarczego, obejmującego co najwyżej dwa kraje. Jest ona rezultatem rozwoju trwałych powiązań strukturalnych i wzajemnych dostosowań między istniejącymi na obszarze tych krajów przedsiębiorstwami, dziedzinami działalności gospodarczej i regionami gospodarczymi w taki sposób, aby tworzyły jeden wewnętrznie scalony system gospodarczy. Rozwija się kooperacja i specjalizacja, następuje pogłębienie międzygałęziowego i wewnątrzgałęziowego podziału pracy. Wskutek takich procesów kraje stają się w dużym stopniu wobec siebie komplementarne. Na obszarze integrujących się krajów rozwijają się rynki zbytu i zaopatrzenia.

Definicja ta zwraca uwagę na trzy obszary:

• Proces integracji gospodarczej w ujęciu przestrzennym i międzynarodowym prowadzi do powstawania jednolitego obszaru gospodarczego. Im wyższy jest stopień powiązań gospodarczych i dostosowań strukturalnych to ten obszar gospodarczy jest coraz bardziej jednolity, spójny, tzn., że rośnie poziom konwergencji gospodarczej, zmniejszają się dysproporcje gospodarcze pomiędzy krajami.

• W wyniku integracji powstaje wewnętrznie scalony system gospodarczy.

• Podstawą rozwoju krajów uczestniczących w procesie integracyjnym staje się ich wspólny, duży rynek. Na tym rynku sprzedaje się i zaopatruje.

Szersze postrzeganie procesów integracyjnych wyraża się w definicjach, których autorzy podkreślają, że integracja prowadzi do powstania międzynarodowego porządku i struktur instytucjonalnych oraz reguł podejmowania decyzji.

Międzynarodowa integracja gospodarcza to proces prowadzący do wzrostu zakresu i stopnia powiązań pomiędzy gospodarkami narodowymi oraz podmiotami gospodarczymi w ramach grupy krajów, które podjęły współpracę formułując jej cele, zasady i środki realizacji, a także tworząc instytucje i określając ich funkcje oraz kompetencje decyzyjne.

Ad. 2 Przesłanki i motywy integracji międzynarodowej.

Przesłanki mają charakter ogólny.

Motywy mają charakter bardziej subiektywny.

Przesłanki, czynniki, które sprawiają, że określona grupa krajów jest zainteresowana współpraca i integracją.

Przesłanki integracji - umocnienie polityczne, korzyści gospodarcze

Najstarsze przesłanki to:

• Integrowanie w celu zapewnienia sobie większego bezpieczeństwa. W Europie takie próby były czynione od XIV wieku, gdy Europie zagrażało imperium tureckie.

• Przesłanki polityczne.

• Przesłanki gospodarcze.

• Przesłanki kulturowe ( w ramach tych przesłanek, również aspekt religijny )

Mogą istnieć takie sytuacje, że działa grupa przesłanek, np. Unia Europejska. To jest ten bardzo mocny fundament, który powinien mieć duży wpływ na trwałość integracji.

Motywy

Oprócz przesłanek o charakterze ogólnym, występują również szczegółowe przyczyny, dla których kraje mogą być zainteresowane integracją.

Poszczególne kraje mają charakter indywidualny.

Wspólnota Węgla i Stali - inicjator - Francja, dlatego że przed II Wojną Światową powstał pomysł by znaleźć formę współpracy między Francją i Niemcami ( mocnym sąsiadem ).

Francja znalazła kraje chętne do integracji.

Motywami dla których Francja dążyła do integracji:

• Polityczne,

• Obawa przed Niemcami (ewentualną ingerencją)

Włochy:

• Motywy gospodarcze (problemy kraju)

Kraje Beneluksu (Belgia, Holandia)

• Czynniku gospodarcze

Małe kraje - zainteresowane liberalizacją handlu

WYKŁAD 2 ; 25. 02. 2009

Ad. 3 Modele integracji międzynarodowej

Model-przyjęcie określonych założeń w celu rozwiązania bądź zbadania jakiegoś problemu.

Trzy kryteria modelu w integracji międzynarodowej

I) kryterium: Model-pewien sposób współpracy w grupie krajów, i łączenie tych krajów w jeden całościowy układ. Czyli innymi słowy jakie zasady są przyjmowane w celu tworzenia tego układu. Czy to ma być układ ścisłych powiązań, układ ścisłych zależności, czy układ suwerennych krajów, które są w dużym stopniu dalej niezależne, ale określają cel współpracy i dalej go realizują.

II) kryterium: Czy w tym układzie, który jest tworzony docelowo przewiduje się przesuwanie decyzji na poziom ugrupowania, poziom wspólnoty i w jakim stopniu? Czyli ile władzy przewiduje się docelowo dla wspólnoty jednego układ, a ile władzy ma pozostawienie w krajach tworzących tę wspólnotę.

III) kryterium: Podstawy instytucjonalne tej wspólnoty tego układu, jakie instytucje są przewidywane, i w jakie kompetencje te instytucje będą wyposażane.

Podsumowując: można wyrazić: jaki ma być, na czym ma polegać, czym ma się charakteryzować proces podejmowania decyzji.

Kraje tworzące układ zawsze obawiają się utraty suwerenności. Unia Europejska jest tego najlepszym dowodem, że inaczej to wygląda w dokumentach, deklaracjach, niż w rzeczywistości. UE jest dalej suwerennym ugrupowaniem państw, rząd danego kraju zawsze realizuje cele, które mają służyć obywatelom tego państwa.

PODSTAWOWE MODELE INTEGRACJI

Można wyróżnić wiele modeli integracji międzynarodowej, omówimy trzy podstawowe, aby scharakteryzować główne zasady pod uwagę w tworzeniu ugrupowań.

1. Najbardziej rozpowszechnionym projektem, modelem integrowania kraju, był model FEDERALISTYCZNY. Model ten zakłada budowanie takiej wspólnoty, w której władza w dużym stopniu koncentrowana jest na poziomie federacji, czyli tworzone są równocześnie instytucje federacji, które zajmują odpowiednie miejsce w procesie podejmowania decyzji, to oznacza że suwerenność państw jest istotnie ograniczona. Ale na ile zostaje ograniczona to zależy od tych ustaleń jakie poczyniono w trakcie uwzględniania projektu danej federacji. Te kraje decydują się na budowanie wspólnoty i dochodzą do kompromisu wyznaczając pewną granicę przyznania władzy federacji, a więc ile władzy pozostaje w krajach decydują o tym same kraje podpisując układ w sprawie utworzenia federacji, ale podpisanie układu nie oznacza, że przyszłości nie można niczego zmienić. Można, ale będzie to wymagać kompromisu i akceptacji wszystkich członków federacji. W czasie II wojny światowej projekty integracji europejskiej budowane były na podstawie modelu federacyjnego. Federaliści dominowali w ruchu zjednoczeniowym w Europie. okazało się jednak, że utworzenie federacji nie było możliwe, właśnie z tych obaw, które dotyczyły ograniczenia suwerenności, mimo że do końca lat 40 miano utworzyć Unię Federalną. W latach 50 po powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali politycy włoscy i francuscy byli zdeterminowani w budowaniu Unii Federalnej ostatecznie przegrali w 1954, to przegrana również wpłynęła na rozwój integracji gospodarczej, która rozwijana była systematycznie i doprowadziła do Europy, w której większość państw należy współcześnie do UE.

2. Model przeciwny do pierwszego to model KONFEDERACYJNY, czyli taki w którym nie tworzy się wspólnoty krajów w ścisłym znaczeniu tego słowa, lecz grupa krajów jest zainteresowana współpracą , ponieważ uważa ,że dzięki tej współpracy może realizować takie cele, które są korzystne dla każdego kraju. Czyli konfederacja to taki model współpracy, który nie ogranicza suwerenności politycznej, samodzielności gospodarczej, natomiast pozwala osiągnąć takie korzyści. Zwolennikiem takiego modelu był generał de Gall. Doszedł on do władzy we Francji zbyt późno by móc zawrócić bieg wydarzeń w Europie jakkolwiek się o to starał. Rozpoczął swoją kadencję prezydenta Francji od 1958 gdy traktaty rzymskie o EWG i Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej, zostały już podpisane, a więc musiał realizować coś czego był przeciwnikiem. Natomiast twierdził, że Europa powinna być konfederacją od Uralu po Ocean Atlantycki.

3. Model trzeci to POŚREDNI, taki w którym istnieje połączenie elementów modelu federalistycznego z modelem opartym na zarządzaniu międzyrządowym. Model zarządzania międzyrządowego, polega na tym, że przedstawiciele rządów reprezentują stanowiska swoich krajów i decyzja może być podjęta wówczas jeśli wszystkie kraje są w stanie zaakceptować takie rozwiązanie. Kompromis można osiągnąć poprzez zbliżanie stanowisk, zmniejszaniu różnic w podejściu do danej sprawy. Drugi sposób podejmowania decyzji to model ponadnarodowy, charakteryzujący wspólnotę federalistyczną, czyli gdy wpływ na decyzje maja władze ponad krajowe.

Podsumowanie: jeżeli tworzona jest Unia federalna to władza w większości należy do instytucji tej Unii i wpływ na decyzje tych krajów jest niewielki. Natomiast jeśli jest to konfederacja lub inny rodzaj wspólnoty, w której nie przekazano zasadniczych kompetencji do wspólnoty, to wówczas podstawowe znaczenie mają negocjacje rządowe i osiągnięcie tzw. wspólnego stanowiska.

Pytanie: jaki model zarządzania charakteryzuje UE?

Zarządzanie w Unii obejmuje różne modele, model międzyrządowy charakteryzuję Radę UE. W Radzie prezentowane są stanowiska krajów członkowski, a celem jest wypracowanie wspólnego stanowiska. Rada UE jest podstawową instytucją decyzyjną, i patrząc na to jako główna instytucją decyzyjną, można powiedzieć, że model międzyrządowy ma duże znaczenie w UE. Ale jednocześnie w systemie instytucji głównych funkcjonuje Komisja Europejska, Europejska Komisja Sprawiedliwości, które są instytucjami ponadnarodowymi i mają istotny wpływ na podejmowanie decyzji. Ponadto cechą charakterystyczną funkcjonowania UE jest pozostawienie części kompetencji także na poziomie władz lokalnych, a więc możemy wymienić te poziomy na których te decyzje są przygotowywane i realizowane. Najwyższy poziom w UE to ponadnarodowy, drugim poziomem jest poziom krajów członkowskich, w modelu międzyrządowym w Radzie Unii oraz określone kompetencje polityki gospodarczej w krajach. Trzeci poziom to poziom władz lokalnych.

Ad .4 Stadia międzynarodowej integracji gospodarczej.

Procesy integracyjne charakteryzują się tym, że ich rozwój prowadzi do osiągnięcia stopnia zintegrowania krajów, jeżeli oczywiście te kraje są zainteresowane, bo raje mogą być zdecydowane tylko na niższy stopień integracji. Jeżeli popatrzymy na ugrupowanie integracyjne we współczesnej gospodarce, to zauważymy że większość z nich(90%) to strefy wolnego handlu, czyli kraje najbardziej są zainteresowane luźną integracją narodową .UE jest przykładem wysoko zaawansowanej integracji gospodarczej. Oceniając proces integracyjny i wyróżniwszy w nim niższe i wyższe etapy integracji, zauważamy, że niższe etapy zintegrowania gospodarczego nie wymagają podejmowania wspólnotowej polityki gospodarczej. Natomiast wyższe etapy wiążą się z wprowadzenia wspólnotowej polityki , czyli przekazywania uprawnień prowadzenia polityki ze szczebla krajowego na szczebel narodowy. Im większy stopień zintegrowania tym większy zakres centralizacji polityki gospodarczej. Klasyfikacja (podział) procesu integracyjnego na etapy od najniższych do najwyższych została przeprowadzona na początku lat 60 przez Balassa i do dzisiaj teoretycy nawiązują do stadiów rozwoju integracji gospodarczej wg. Balassy.

Stadia rozwoju integracji wg. Balassy i związane z nimi ograniczenia dotyczące polityki gospodarczej.

cechy charakterystyczne stopnia integracji	redukcja wzajemnych ograniczeń handlowych	eliminacja wzajemnych ograniczeń handlowych	zewnętrzne wspólne ograniczenia handlowe	wolny przepływ czynników produkcji	harmonizacja polityki pieniężnej i fiskalnej(stałe kursy walutowe)	unifikacja polityki pieniężnej i fiskalnej(określenie je przez władze lokalne)	.
Preferencyjne porozumienia handlowe	x
strefy wolnego handlu	x	x
unia celna	x	x	x
wspólny rynek	x	x	x	x
unia monetarna	x	x	x	x	x
unia gospodarcza	x	x	x	x	x	x

Opis tabelki:

1. preferencyjne porozumienia handlowe- najprostsza forma współpracy, której nie można nazwać integracją. Po co jest tworzona? Odp. W celu znoszenia barier handlowych (najczęściej wybiórczo) częściowa liberalizacja, aby zwiększyć obroty handlowe tych krajów. Nie ma żadnych ograniczeń gospodarczych dla krajów przystępujących do preferencyjnych porozumień handlowych.

2. Sfera wolnego handlu- najniższa forma integracji gospodarczej, której podstawą jest wolny rynek. Celem tego układu handlowego jest eliminacja ograniczeń handlowych, ale wzajemnych ograniczeń.

3. Unia celna- jest trzecią, bardziej zaawansowaną formą integracji dlatego, że wiąże się z ograniczeniami zewnętrznej polityki handlowej krajów tej unii. Jest jedna wspólna zewnętrzna taryfa celna. Kraje rezygnują ze swoich taryf celnych.

4. Wspólny rynek- to najwyższy stopień integracji handlowej, ponieważ na wspólnym rynku istnieje swoboda przypływów towarów, usług i czynników produkcji czyli kapitału oraz osób.

Pyt. Czy ograniczenia niezależności gospodarczej krajów członkowskich wspólnego rynku są znacznie większe w porównaniu z unią celną?

Wprowadzenie wspólnego rynku wiąże się z koniecznością wprowadzenia również polityki konkurencyjności, której reguły będą ustalane na poziomie wspólnego rynku. Czyli wspólnotowa polityka konkurencji jest prawdopodobnie warunkiem funkcjonowania wspólnego rynku (np. wspólnotowe prawo konkurencji, bo przecież kontrola struktur i podmiotów rynku musi być przeprowadzona poprzez obiektywne niezależne władze. Chodzi o to, żeby państwa członkowskie nie faworyzowały swoich podmiotów, aby wszyscy na tum runku mieli jednakowe szanse.). Wspólny rynek narzuca także konieczność prowadzenia wspólnej (wspólnotowej) zewnętrznej polityki handlowej, czyli polityki handlowej krajów znajdujących się poza wspólnym rynkiem.

5. Unia monetarna- (walutowa) to powiązanie walut bądź wprowadzenie wspólnej jednej waluty, powiązania walut stałymi kursami. Unia monetarna na początkowym etapie tworzenia dochodzi do harmonizacji polityki pieniężnej i fiskalnej, ale podstawowym warunkiem funkcjonowania unii jest jednolita, jedna polityka pieniężna. I najlepiej jest jeśli częściowo przynajmniej jest scentralizowana polityka fiskalna.

6. Unia gospodarcza- definicja: charakteryzuje się w dużym stopniu ujednoliconymi zasadami prowadzenia działalności gospodarczej, na jej obszarze podstawą jest wspólny rynek, unia walutowa, oraz w dużym zakresie scentralizowana polityka gospodarcza i społeczna. W unii gospodarczej powinien występować szerszy zakres polityki.

Przykład UE pokazuje, że dochodzenie do unii gospodarczej jest możliwe dzięki wcześniejszemu wprowadzeniu wspólnego rynku i równoległemu wprowadzaniu unii monetarnej i unii gospodarczej.

WYKŁAD 3 ; 4. 03. 2009

Ad. 5 Korzyści z międzynarodowej integracji gospodarczej:

1. korzyści wynikające ze swobody przepływu towarów i usług:

1. wzrost konkurencji na rynku i jego efekty

• spadek kosztów produkcji

• wzrost jakości i nowoczesności produktów

• wzrost innowacyjności i postępu technicznego.

2. korzyści skali produkcji związane z możliwościami sprzedaży na dużym wspólnym rynku

* spadek jednostkowych kosztów produkcji (korzyści skali są większe

na rynku towarów, a mniejsze na rynku usług, ponieważ nie są możliwe taki przepływy usług na wspólnym rynku, jak towarów, gdyż duża część usług oferowana jest na rynku lokalnym, czyli tam gdzie prowadzona jest działalność usługowa).

* pogłębienie specjalizacji w produktach i usługach (produkcji jest możliwe większe pogłębienie specjalizacji), pogłębienie specjalizacji przyczynia się do wzrostu przepływów handlowych pomiędzy krajami członkowskimi wspólnego rynku.

c) ogólny wzrost wzajemnych obrotów handlowych, który prowadzi do wzrostu gospodarczych i zmian strukturalnych w cały ugrupowaniu.

2. korzyści wynikające ze swobody przepływu czynników produkcji, czyli kapitału, osób i technologii.

a) bardziej efektywna alokacja (rozmieszczenie) czynników produkcji, co oznacza, że kapitał i siła robocza są w większości przypadków. Jeśli nie ma zasadniczych barier dla ich mobilności, są stosowane tam gdzie przynoszą produktywności, stąd podejmowanie inwestycji bezpośrednich na tych obszarach wspólnego rynku, gdzie właściciele kapitału mogą osiągnąć największe zyski.

b) swoboda przepływu technologii i działanie efektu spell- over- czyli wraz z przepływem nowoczesnych technologii następuje ich rozpowszechnianie się (dyfuzja) na poszczególnych segmentach wspólnego rynku.

c) lepsze dostosowanie zarobków siły roboczej do potrzeb w dziedzinie zatrudnienia, racjonalizacja wykorzystania zasobów pracy w regionie.

Pyt. Czy istnieją naturalne bariery przepływu siły roboczej na wspólnych europejskim rynku?

Odp. Póki co, to jeszcze nie wszystkie kraje członkowskie nie są otwarte na pracowników z zagranicy, co oznacza, że nie ma swobody przepływu siły roboczej, ale cel jest taki, żeby znieść te ograniczenia. Naturalną barierą przepływu siły roboczej może być bariera językowa. Dopóki nie będzie funkcjonować jeden język powszechnie będą to bariery przemieszczania się w ramach UE.

3. Efekty kumulacyjne czyli suma korzyści: wzrost gospodarczy i wzrost poziomu życia

ludności, wynikający z bardziej efektywnego wykorzystania zasobów kapitału i pracy,

wzrost siły gospodarczej i konkurencyjnej, dlatego ugrupowania (bądź regionu) w gospodarce światowej; międzynarodowa integracja gospodarcza umożliwia uczestnictwo w tych procesach krajom słabszym gospodarczo, które nie mają szans w konkurencji na rynku globalnym, bądź te szanse są znacznie mniejsze niż dzięki funkcjonowaniu na wspólnym rynku regionalnym.

Unia Europejska jest krajem zróżnicowanym, kraje członkowskie można podzielić na trzy grupy pod względem rozwoju gospodarczego:

1. Grupa A- kraje wysokorozwinięte: Szwecja, Finlandia, Dania, Niemcy, Wielka Brytania, Austria.

2. Grupa B- kraje średnio rozwinięte: Hiszpania, Grecja, Włochy, Czechy, Słowenia.

3. Grupa C- kraje słabiej rozwinięte: Rumunia, Bułgaria, częściowo Polska, Portugalia.

Doświadczenie integracji wskazuje, że większość krajów słabiej rozwiniętych po

przystąpieniu do ugrupowania ZDECYDOWANIE poprawiło swoją pozycję i

swoją gospodarkę, np. Hiszpania, Irlandia, Grecja, kraje Bałtyckie byłego ZSRR.

4. korzyści z wprowadzania unii walutowej (wspólnej waluty):

1. eliminacja kosztów transakcyjnych, które zawsze służą przeprowadzeniu operacji walutowych z udziałem różnych walut, chodzi o operacje walutowe i wszelkie pozostałe( koszty techniczne są wysokie).

2. Eliminowanie ryzyka walutowego, które to powoduje wiele zagrożeń gospodarczych zarówno w skali makroekonomicznej, jak i dla przedsiębiorstw, choć oczywiście na różnicach kursowych instytucje finansowe zarabiają, podjęte zostały operacje walutowe zabezpieczające przed ryzykiem i są one także spekulacyjne. Eliminacja ryzyka kursowego czyni warunki rozwoju gospodarczego i działalności przedsiębiorstw bardziej przejrzystymi stabilnymi. Związku z tym operacje transgraniczne w ramach ugrupowania posługującego się wspólną walutą są prostsze i szybciej się rozwijają. Czyli wspólna waluta przynosi efekty w handlu, rosną wzajemne obroty w handlu.

3. Kolejne efekty dotyczące przepływów kapitałowych- rosną przepływy kapitałowe. Wprowadzenie wspólnej waluty wymaga utworzenia jednego rynku finansowego, czyli stworzenia jednakowych warunków dla wszystkich uczestników tego rynku, to oznacza, że rynki krajowe wchodzą w skład jednego rynku finansowego, ujednolicone są stopy procentowe w pierwszej kolejności krótkoterminowe stopy procentowe. Jeden duży rynek finansowy tworzy nowe możliwości, większe możliwości pozyskania kapitału, bo więcej jest podmiotów funkcjonujących na tym rynku, poza tym jeśli (…) wolna konkurencja to warunki pozyskania kapitału poprawiają się. Skoro obniżają się koszty prowadzenia działalności, czyli jest to kolejny argument na podniesienie efektywności gospodarczej. Integracja rynku finansowego przyczynia się również do umocnienia pozycji ugrupowania na międzynarodowym rynku finansowym.

4. Unia walutowa i wprowadzenie wspólnej waluty daje większe bezpieczeństwo krajom mniejszym, których waluty nie mają międzynarodowego znaczenia. Te kraje nie są wówczas przedmiotem ataków spekulacyjnych. Ataki spekulacyjne na waluty krajowe z zwyżką bądź zniżką przeprowadzane są przez instytucje finansowe, w celu zarobienia na różnicach kursowych jeśli kraj przyjmuje wspólną walutę, np. euro, wówczas przestaje być przedmiotem takich ataków. Przyjęcie wspólnej waluty chroni kraje przed tzw. Szokami zewnętrznymi gospodarczymi ( szok gospodarczy należy rozumieć jako nagłą zmianę gospodarczą, np. gwałtowny wzrost cen surowców).

II. EWOLUCJA ZJEDNOCZENIA EUROPY

1. przesłanki rozwoju idei zjednoczenia Europy

2. zasady określania jedności europejskiej- tożsamość europejska

3. autorzy koncepcji zjednoczeniowych

4. główne etapy w rozwoju zjednoczenia Europy

Etapy

1. od XIV wieku do połowy XIX wieku

2. od połowy XIX wieku do I wojny światowej

3. okres międzywojenny

4. od wybuchu II wojny światowej do ustanowienia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (1939-1951)

Procesy integracji europejskiej, czyli zastosowanie idei zjednoczenia Europy w praktyce nastąpiło dopiero na początku lat 50 XX wieku. Przyjmuję się datę 9.05.1950 jako ten symboliczny początek budowania wspólnej Europy. Wtedy w gronie 6 krajów ( RFN, Francja, Włochy, Belgia, Holandia i Luksemburg.) 9.05.1950 minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman, przedstawił deklaracje, w której zwrócił się bezpośrednio do RFN

zapraszając ten kraj do stworzenia Wspólnoty Węgla i Stali (wspólnego związku nad tymi dwoma gałęziami przemysłu i utworzenia wspólnego rynku dla obrotu produktami tych przemysłów). Deklaracja Schumana była oficjalną publiczną prezentacją francuskiego planu budowania Wspólnej Europy małymi krokami i za pomocą integrowania następnych sektorów gospodarki. 18.05.1951 został podpisany traktat w Paryżu na mocy którego utworzono pierwszą organizację integracji europejskiej. Z perspektywy czasu okazuje się był to ważny moment w historii Europy.

Pyt: ale czy we wcześniejszych wiekach nie próbowano jednoczyć Europy? A jeżeli próbowano to dlaczego tak późno doszło do rzeczywistych faktów, dzięki którym funkcjonuje dzisiaj UE?

Odp: na pytanie można będzie udzielić odpowiedzi analizując przesłanki budowania Wspólnej Europy i zasady w określeniu tożsamości Europejskiej na poszczególnych etapach rozwoju idei zjednoczenia Europy.

AD. 1 od wieku XIV do połowy XIX wieku

a) przesłanki: podstawowe znaczenie miały przesłanki z zapewnieniem Europie większego bezpieczeństwa, szczególnie w okresie zagrożenia tureckiego, oraz przesłanki polityczne czyli zgłaszano takie projekty, które miały na celu nie tylko umocnienie pozycji politycznej Europy, ale także tych krajów, które takie projekty zgłaszały. Wysoką aktywność w tej dziedzinie wykonywali władcy i ich doradcy z Francji.

b) zasady określające jedności europejskie: podstawą budowania jedności europejskiej, a więc określenie tożsamości europejskiej na początku mogły być wartości religijne, a zatem widziano możliwość utworzenia Wspólnoty Chrześcijańskiej (od XIV do XVI wieku).

Pyt: dlaczego w XVI wieku stosunki społeczno-polityczne w Europie, skomplikowały się na tyle, że ta zasada wspólnych wartości chrześcijańskich w określeniu Jedności Europejskiej nie mogła być stosowana?

Odp: w XVI wieku rozpoczęły się spory i wojny religijne i sobór Trydencki w 1545- 1563 roku zreformował kościół katolicki w celu umocnienia jego pozycji w warunkach rozpowszechniającego się protestantyzmu, a więc w XVI wieku nastąpił podział wspólnoty chrześcijańskiej na katolików i protestantów. Ten podział miał zasadnicze znaczenie w idei zjednoczenia Europy. Upadła wizja wspólnoty chrześcijańskiej. Koncepcje budowania Wspólnoty musiały być dostosowane do Europy podzielonej religijnej. W tych koncepcjach musiała być tolerancja religijna najważniejszych koncepcji zgłoszonych w XVI wieku należą: WIELKI PLAN HENRYKA IV KRÓLA FRANCJI.

Kolejnym etapem rozwoju idei zjednoczenia Europy, na którym pojawiło się nowe podejście do wspólnych wartości europejskich był okres oświecenia.

WYKŁAD 4 ; 11. 03. 2009

Od XVIII wieku zmieniło się podejście do zasad określania jedności europejskiej, w związku z rozwojem nauki, kultury, a także wzrostu znaczenia zasad liberalno-demokratycznych w funkcjonowaniu społeczeństw. W przedstawionych wówczas koncepcjach jednoczenia Europy podkreślano, a czynili to głównie intelektualiści, że podstawą jedności europejskiej (tożsamości) powinien być wspólny dorobek intelektualny. W XVIII wieku najbardziej aktywnymi intelektualistami, którzy opowiadali się za budowaniem wspólnej Europy, byli filozofowie a zwłaszcza Jan Jakub Russoe, Immanuel Kant. Na przełomie XVIII i XIX wieku nastąpił dalszy rozwój idei wspólnej Europy i można powiedzieć, że przybrał on formę ruchu intelektualnego, był efektem dużego zaangażowania intelektualistów, spośród których należy wymienić pisarza francuskiego Wiktora Hugo i najbardziej znaczącego socjalistę utopijnego- Henri de Saint-Simon.

Henri de Saint-Simon - w 1814 roku przedstawił szczegółowy projekt dla zjednoczonej Europy. W jego propozycji widać było przywiązanie dużej wagi do władzy ponad narodowej, ponieważ proponował dla zjednoczonej Europy rząd i parlament, podkreślił, że parlament Europejski powinien sprawować nadrzędną władzę nad narodami Europy.

Można stwierdzić, że od początku XIX wieku coraz większe znaczenie w prezentowanych koncepcjach przywiązywano do rozwiązania instytucjonalnych, ponieważ znacznie łatwiej jest uzasadnić potrzebę budowania wspólnej Europy wychodząc od przesłanek przemawiających za zjednoczeniem. Natomiast coraz trudniej jest przygotować projekt jak ta wspólna Europa powinna funkcjonować, ile władzy powinno być na poziomie wspólnoty, a ile w krajach członkowskich, na jakich zasadach należy tworzyć system funkcjonalny, jakie kompetencje te instytucje powinny otrzymać.

Ad 2. Od połowy XIX wieku do I wojny światowej.

Przesłanki: wzrosło znaczenie przesłanek ekonomicznych, ponieważ dynamiczny wzrost gospodarczy będący efektem procesów industrializacji przyczynił się do rozwoju handlu międzynarodowego i międzynarodowych przepływów kapitału.

Pyt: Czy w połowie XIX wieku istniały sprzyjające warunki do wzrostu przepływów gospodarczych w skali międzynarodowej?

Odp: Nie było sprzyjających warunków, bo państwa był podzielone na prowincje np. Włochy, Niemcy i pomiędzy prowincjami były granice celne. Jeszcze do połowy XIX wieku był silny protekcjonizm w handlu. W związku z tym pojawiły się propozycje integrowania krajów europejskich w rozumieniu ekonomicznym, a więc tworzeniu sfer wolnego handlu i unii celnych. Największym osiągnięciem pod tym względem był nieniecki związek celny, który jak jedyny przetrwał od 1834 roku do Zjednoczenia Nieniec w 1871( było to I Zjednoczenie Nieniec). Inne strefy wolnego handlu i unie celne dość szybko rozpadły się, mówiąc o wzroście przesłanek ekonomicznych w rozwoju koncepcji zjednoczeniowych.

Od II połowy XIX wieku należy podkreślić, że na przełomie XIX i XX wieku pojawił się nacjonalistyczny nurt w teorii Zjednoczenia Europy, który rozwijał się w Niemczech. Najbardziej znaczącą koncepcją tamtego okresu była mitteleuropa, która została przedstawiona przez Fridricha Naumanna w 1915 roku, w książce o tym samym tytule. Ale sam ruch na rzecz mitteleuropy rozwijał się wcześniej pod koniec XIX wieku.

Pyt: Jakie były przyczyny pojawienia się tej koncepcji? ( mitteleuropy)

Odp: Powodem tej koncepcji było poszukiwanie przez Niemy możliwości umocnienia swojej pozycji w Europie przede wszystkim gospodarczej, bo Niemy zjednoczyły się wówczas gdy Wielka Brytania była pierwszym mocarstwem świata, a USA dynamicznie się rozwijały (żeby stworzyć sobie możliwości konkurowania ze wszystkimi).

Mitteleuropa to koncepcja wg, której powinien zostać utworzony w Europie Południowo-Wschodniej związek państw, które przyjęłyby niemiecki system gospodarczy, a punktem wyjścia tego związku miała by być unia Niemiec i Austriowęgier. Ponieważ koncepcja mitteleuropa spotkała się z ostrą krytyką, to pojawiła się nowa koncepcja pod nazwą gospodarka wielkiego obszaru (niemiecka koncepcja).

W tej koncepcji akceptowane były tylko korzyści ekonomiczne wynikające z integracji handlowej, a przede wszystkim efekty zniesienia ceł i korzyści skali produkcji. Pomimo rozwoju koncepcji zjednoczenia Europy stosunki w Europie komplikowały się pod koniec XIX wieku. Rozwinął się protekcjonizm w handlu przede wszystkim, dlatego że taka politykę zastosowały Niemcy po zjednoczeniu, a inne kraje były niejako zmuszane również prowadzić politykę protekcjonistyczną w celu ochrony interesów swoich przedsiębiorstw. Ponadto w polityce niemieckiej można było dostrzec elementy imperialne. W rezultacie komplikowania się stosunków gospodarczych i politycznych narastania sprzeczności pomiędzy krajami europejskimi wybuchła I wojna światowa.

Ad 3. okres międzywojenny

Pyt.: Jakie były skutki I wojny światowej z pkt. widzenia ich wpływu na wzrost znaczenia koncepcji zjednoczeniowych po wojnie?

Odp: Nastąpił upadek gospodarczy Europy, spadło znaczenie w gospodarce światowej między innymi w handlu, przepływach kapitału, zmniejszył się zasadniczo udział w światowej produkcji. Rolę pierwszego centrum w gospodarce przejmowały USA. Europie groziło uzależnienie od USA. Drugim zagrożeniem było zagrożenie ze strony Rosji Radzieckiej. Pojawiły się takie obawy i były one publicznie głoszone, że Armia Czerwona może dojść do Renu (rewolucja październikowa). Zagrożenia dla Europy po I wojnie światowej spowodowały zdecydowany wzrost znaczenia przesłanek Zjednoczenia Europy (przesłanek: politycznych, bezpieczeństwa, gospodarczych-ekonomicznych).

Pyt: Czy w takiej sytuacji wzrosło też znaczenie idei zjednoczenia Europy i jakie nowe koncepcje wówczas się pojawiły, kto był głównym ideologiem?

Odp: Głównym ideologiem idei zjednoczenia Europy był hrabia austryjacki Richard Cundenhove- Kalergii. W1923 roku Kalergii opublikował książkę, swoją pracę pt. „ Pan-Europe” i wyłożył w niej swoją koncepcję zjednoczenia stanów Europy. Po pierwsze uważał, że można dojść do stanów zjednoczenia Europy etapami, poprzez integrację gospodarczą i polityczną. jako podstawę integracji gospodarczej traktował unię celną. Natomiast podstawą integracji politycznej powinny być wspólne instytucje. Wzorcem dla Kalegrii dla zjednoczenia Europy była konstytucja USA.

Pyt: A jak widział Kalergii jedność europejską, jak rozumiał tożsamość europejską, w czym widział jedność Europy?

Odp: W sprawie jedności europejskiej kulturowo wszystkie narody europejskie wywodzą się z jednego pnia, a więc tłumaczył zagadnienie jedności Europy używając przykładu drzewa. Zgodnie z jego koncepcją: „gałęzie to narody, większość ludzi widzi same gałęzie, natomiast niektórym jest dane widzieć, że gałęzie wychodzą z jednego pnia i korzenia”. Kalergii to autor koncepcji. A z drugiej strony to działacz na rzecz zjednoczenia Europy. To nie był polityk nie pełnił żadnych funkcji państwowych, natomiast zorganizował ruch europejski i współpracował z wieloma politykami po to by jego koncepcja została wprowadzona w życie, starał się swoją koncepcję upowszechnić. Po pierwsze wysyłał swoje książki do najważniejszych polityków europejskich. W 1926 utworzył ruch Pan-europejski, następnie tworzył jego agendy w państwach Europy, po to by działacze poszczególnych krajów krzewili ideę tego ruchu w swoich społeczeństwach oraz oddziaływali na swoje rządy.

Koncepcję Pan-Europy Kalergii najlepiej charakteryzuje poniższy fragment tekstu z jego książki:

„(…) dlaczego ścisła współpraca z demokratycznymi i pokojowymi Niemcami, pojednania na zasadzie sprawiedliwie wymierzonych odszkodowań, unia celna dająca możliwości połączenia Niecieckiego węgla i francuskiego żelaza w celu stworzenia Pan-Europejskiego przemysłu wydobywczego i hutniczego, podpisanie traktatu w celu rozstrzygnięcia sporów i zapewnienia bezpieczeństwa, zabezpieczenie przed zagrożeniem ze strony Rosji, wspólna obrona przeciwko siłom reakcyjnym, rozbrojenie, odbudowa europejskiej gospodarki i finansów, utworzenie Pan-Europejskiej federacji. (…) jest tylko jeden sposób rozwiązania problemów w Europie nie przywracanie ich, lecz zmienienie. (…) ukoronowaniem Pan-Europejskich dążeń było by podpisanie konstytucji Stanów Zjednoczonych Europy, wzorowana na modelu USA. Europa stanowiła by jeden podmiot wobec innych kontynentów i sił światowych, a wewnętrznie federację, w której każde państwo miało maksimum wolności. Pan- Europa maiła by dwie izby:

• izba narodów: mogła by mieć do 300 członków wg. zasady jeden deputowany na milion mieszkańców.

• Izba państw: miała by 26 przedstawicieli z 26 europejskich rządów.”

Wspólna Europa może być zbudowana tylko na porozumieniu francusko-niemieckim. Mogła by połączyć dwie gałęzie przemysłu wydobywczy i hutniczy w jeden Pan-Europejski.

Wpływ koncepcji Pan-Europy i ruchu Pan-Europejskiego na stosunek polityków europejskich do idei zjednoczenia Europy.

Aby ruch Pan-Europa mógł się rozwijać ta Kalergii musiał mieć poparcie polityków, szukać protektorów. W lata dwudziestych największymi zwolennikami Pan-Europy byli politycy francuscy. Spośród polityków francuskich entuzjastami tego ruchu byli dwaj politycy (byli premierami): Edward Herriot i Aristid Brand. Ci dwaj zaangażowali się na rzecz utworzenia unii federalnej w Europie wykorzystując założenia Kalergiego. Równocześnie w szczególności Brand dążył do pojednania francusko-niemieckiego. W 1926 roku za efekty tej pracy Brand i minister spraw zagranicznych Gustaw Stersman dostali pokojową nagrodę Nobla. Brand przeszedł do historii jako autor utworzenia planu unii federalnej w Europie, ponieważ 17 maja 1930 roku w tej sprawie skierował memorandum wszystkich europejskich państw Ligi Narodów (27 państw). Plan Branda był propozycją unii politycznej i celnej z zachowaniem suwerenności i niezależności jej członków, co zostało wyraźnie podkreślone w memorandum.

WYKŁAD 5 ; 18. 03. 2009

Pyt. Dlaczego plan Branda nie został wprowadzony w życie?

Mimo, że należy stwierdzić, że był to plan ostrożny, nie ograniczający suwerenności narodów. Otóż kraje do których do których został on skierowany nie były nim zainteresowane, zwłaszcza duże kraje europejskie tj.:

• Wielka Brytania,

• Włochy

• Niemcy

W Lidze Narodów ostała powołana w prawdzie komisja w celu rozpatrzenia możliwości utworzenia Unii federalnej w Europie. Spotkała się ta komisja dwukrotnie i na tym zajmowanie się ta sprawą zakończyło się.

Pyt. Dlaczego kraje europejskie nie zaakceptowały planu Branda, i czy w latach 30 była sprzyjająca sytuacja do wprowadzenia go w życie?

Otóż w Niemczech doszły do głosu, umacniały się rządy racjonalistyczne. A więc sytuacja polityczna tych krajów na tyle się zmieniła w stosunku do lat 20, że idea zjednoczenia Europy nie interesowała te kraje. Warunki gospodarcze w Europie nie były sprzyjające dlatego współpraca międzynarodowa była nie możliwa. Drugi czynnik kryzysu zmarł A. Brand w 1932roku i nastąpił brak zastępcy idei.

Podsumowanie dorobku okresu międzynarodowego w dziedzinie rozwoju idei zjednoczenia Europy i koncepcjach zjednoczeniowych.

Koncepcje, które rozwijały się w latach 20 i częściowo 30,mimo że nie zostały zrealizowane to mają duże znaczenie historyczne. Z tego dorobku korzystali zwolennicy w latach późniejszych. Jeśli powstają koncepcje, które pokazują jak dany cel realizować, to mimo tego, że realizacja w jakimś czasie z jakiś powodów nie nastąpiła to nie oznacza to że nie może się stać później. Jeśli plan jest dobry to może być wykorzystany w całości lub częściowo.

W ocenie tego charakteru na uwagę zasługują przede wszystkim:

• Że angażowali się w sprawę zjednoczenia Europy po raz pierwszy w historii, politycy sprawujący wysokie funkcje w swoich krajach.

• Wyjątkową aktywność wykazywali politycy francuscy a przede wszystkim: A.Brand, E. Heriat, którzy widzieli możliwość zabezpieczenia interesów swojego kraju przez współpracę z Niemcami.

• Zgłoszenie planu Branda Ligii Narodów oznaczał formalne wyniesienie idei zjednoczenia Europy na forum międzynarodowe i autor planu miał nadzieję na rozszerzenie współpracy w tej sprawie w Europie.

• Plan Branda w swojej części poświęconej instytucjom Unii Federalnej charakteryzował się poszanowaniem suwerenności narodów. Autor nie proponował tworzenia instytucji tej unii, które miałyby uprawnienia ponadnarodowe. Chodziło mu raczej o ustalenie formalnych ram współpracy i to współpracy międzyrządowej.

• Stawianie jako celu zjednoczenia Europy jej poprawy bezpieczeństwa świecie i regionie oraz odbudowy jej pozycji gospodarczej co miało szczególne znaczenie w sytuacji rosnącej przewagi ze strony USA (strony gospodarczej) oraz zagrożenia ze strony ZSRR i ruchów komunistycznych.

• Podstawa teoretyczna-„ koncepcją procesów integracji w Europie była „Pan Europa” autorstwa Kalergii, ponadto ważny wpływ na kształtowanie świadomości polityków i społeczeństwa europejskiego, miała działalność Kalergii w ruchu Pan- Europa, którego agendy funkcjonowały w wielu krajach.

Ad 4. Koncepcje i inicjatywy zjednoczenia w okresie od wybuch II wojny światowej do utworzenia EWWiS (1939-1951)

Paradokranie wybuch II wojny światowej spowodował wzrost aktywności federalistów , rozwój koncepcji zjednoczeniowych, a także przyczynił się do nowych pomysłów współpracy między krajami europejskimi. Jeśli oceną obejmiemy cały okres od 1939 do1951 roku to przede wszystkim należy podkreślić, że wpływ na praktyczny rozwój procesów integracyjnych w praktyce miały trzy czynniki:

1. Zasługi wielkich europejczyków.

2. Inicjatywy poszczególnych krajów na rzecz rozwoju współpracy europejskiej.

2. Same koncepcje zjednoczeniowe, bo od tych koncepcji zależało czy będą one realne.

Ad1. do najbardziej zasłużonych należeli dwaj politycy

• włoscy: Altiero Spineli i A. de Gaspep.

• Francuzi: Jan Monet, Robert Schuman

• Z RNF: Konrad Adenauer, Walter Hallstein

• Z Belgi: Paul Henri Spaak, Winston Churchill

Ad2. największą aktywność wykonywała Francja i Niemcy (po zakończeniu wojny) i dzięki temu doszło do utworzenia EWWiS.

Ad3. model wspólnej Europy był kształtowany przez federalistów, bo to ta grupa polityków była najaktywniejsza, dążyli do unii federalnej. Przygotowano wiele takich planów unii federalnej. Najwcześniej taki plan przygotował A. Spineli. Federaliści byli przekonani że podstawą nowego systemu polityczno-gospodarczego w Europie powinna być KONSTYTUCJA UNII FEDERALNEJ, określająca zakres władzy na poziomie federalnym, na poziomie krajów i na poziomie lokalnym. Przed zakończeniem II wojny światowej odbyły się dwa ważne zjazdy federalistów, którymi kierował Al Spineli. Wpływ federalistów na kształtowanie przyszłego porządku w Europie wyrażał się ,że w konstytucjach RFN i Francji był treści umożliwiające poddanie się władzom federalnym. Te konstytucje zatem zostały przygotowane z dużą wyobraźnią, bo gdyby unia federalna była by utworzona to w tych krajach nie było by konstytucyjnych przeszkód. Fakty mówią że nie udało się federalistom zjednoczyć Europy do II wojny, czyli nie byli tacy silni w Europie, by mogli przygotować plan i go zrealizować.

Pyt. Dlaczego później federaliści nie zrealizowali tego planu w II połowie lat 40?

Po pierwsze: wyraźnie należy podkreślić, że do tego dążyli, np. W. Churchill w 1946roku na Uniwersytecie w Zurychu wygłosił przemówienie, które do dziś jest traktowane jako ważne wydarzenie z pkt. widzenia tworzenia klimatu do rozwoju współpracy w Europie. W tym przemówieniu Churchill podkreślił, że podstawy współpracy w Europie - budowania jednej rodzinny europejskiej powinna to być współpraca francusko-nieniecka. Podkreślił, że bardzo cenny jest w tej sprawie dorobek Kalergii oraz proces zjednoczeniowy powinien się odbywać NA TAKICH ZASADACH JAKIE KRAJE SĄ W STANIE ZAAKCEPTOWAĆ i w takim gronie krajów jakie można stworzyć. W końcowym fragmencie przemówienia dał do zrozumienia, że Wielka Brytania pozostawała by poza układem.

Po drugie: w miarę upływu czasu po zakończeniu wojny współpraca federalistów traciła swoją intensywność, bo niektórzy z nich objeli wysokie stanowiska w swoich rządach i koncentrowali się na realizacji założeń politycznych. W każdym kraju europejskim dążono do odbudowy gospodarczej. Federaliści mieli wiele do powiedzenia w swoich krajach.

Po trzecie: niemniej zdecydowanie większe znaczenie miał podział u federalistów na dwie skrajne grupy. W 1948 na kongresie w Hadze te dwie grupy wyraźnie się zarysowały a poważniejsze zasadniczo różniły w sprawie modelu wspólnej Europy. Na tym kongresie przygotowano koncepcję wspólnej Europy, a w tej koncepcji podział władzy- ile elementów ponadnarodowych a ile międzyrządowych. skrajni federaliści (radykalni) dążyli do unii federalnej i utworzenia ponadnarodowych instytucji. Dowodził A. Spinelli i A de Gaspep, do nich dołączyli federaliści belgijscy i francuscy. Federaliści umiarkowani, którzy byli za wspólną Europa, ale inną opartą na modelu międzyrządowym. Propagatorem był w. Churchill. W 1948 roku utworzono Radę Europy, bo federaliści się podzielili- rezultat jako instytucje ogólnoeuropejską a jej celem była ochrona praw człowieka i wolności.

Po czwarte: skoro federalistom nie udawało się realizować w praktyce planu wspólnej Europy, to w jaki sposób doszło do utworzenia pierwszej organizacji integracji europejskiej jaką była EWWiS?

Dzięki planowi Jeana Monet- był to praktyk z dużym doświadczeniem w dziedzinie współpracy międzynarodowej i znał najważniejszych polityków, kierował on zespołem takim, który przygotował plan taki, który został wprowadzony w życie. Słowa Jean Monet „ trzeba przygotować taki plan, który ma szansę na realizację”. Jaki ma taką szansę? Który zainteresuje ludzi tak, aby mogli by się zaangażować w jego realizację?” drugie powiedzenie „ jeśli nie można osiągnąć celu od razu to należy iść do celu małymi krokami ale do przodu.” Ten plan J. Monet był taki. Uznał on, że skoro nie da się zrealizować planu unii federalnej, to należy przygotować taki plan, który byłby etapem na jej drodze.

Pod kierunkiem J. Monet został przygotowany projekt wspólnego zarządzania dwoma gałęziami przemysłu: węglowym i stalowym przez Francję i Niemcy. Oficjalnie ten plan został zaprezentowany przez Ministra spraw Zagranicznych Francji- R. Schumana 9 maja 1950roku i znany jest jako DEKLARACJA SCHUMANA. W deklaracji Minister Schuman zwrócił się tylko do RFN, ale była to deklaracja otwarta stanowiąca zaproszenie do współpracy i uczestnictwa inne kraje europejskie. Wkrótce rozpoczęły się negocjacje które doprowadziły do podpisania 18 kwietnia 1951 roku Traktatu Paryskiego w sprawie utworzenia EWWiS.

Po piąte: jakie inne czynniki spowodował przygotowanie przez Francje tego planu?

Otóż jeden i zasadniczy: komplikowanie się sytuacji politycznej w Europie i na świecie pod koniec lat 40. Stalin wykazywał bowiem niezwykłą pewność w rozszerzaniu wpływów w Europie i na świecie. W Europie na Bałkanach wspierając komunistów greckich., by to oni przeleli władzę w Grecji, w zainteresowaniach radzieckich była też Afryka i Azja. W USA była przygotowana DOTKRYNA TRUMANA pozwalająca na angażowanie się … w celu wolności społeczeństw. Następnie w USA przygotowano PLAN MARSHALLA by przyspieszyć odbudowę gospodarczą Europy, bo była ona zniszczona i podzielona granicami, słabo współpracowała politycznie, była słaba i słabość tą budziły obawy USA dotyczące bezpieczeństwa Europy zagrożenia ze strony ZSRR, J. Monet był praktykiem.

Etap 2 od połowy XIX wieku do I wojny światowej przesłanki ekonomiczne i polityczne zasady określania jedności europejskiej wspólny dorobek kultury i intelektualny możliwość rozwoju współpracy gospodarczej warunki ułatwiające współpracę gospodarczą.

Etap3 międzywojenny: przesłanki zjednoczeniowe i bezpieczeństwa polityczne i ekonomiczne. Zasady określania jedności europejskiej i tożsamość kulturowa koncepcja Pan Europy Kalergii model wspólnej europy koncepcja unii federalnej.

Etap4 1939-51 przesłanki bezpieczeństwo polityczne i ekonomiczne, kulturowe, zasady tożsamość europejska kulturowa koncepcja unia federalna ale równocześnie podział federalistów w modelu wspólnej europy.

WYKŁAD 6 ; 25. 03. 2009

III ETAPY ROZWOJU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Aneks do tożsamości europejskiej

Unia staje się coraz większą różnorodnością i związku z tym pojawia się dość ważne pytanie o przyszłość, tożsamość europejską ale rozumianą jaką tą tożsamość, która charakteryzuje UE, ponieważ każde kolejne rozszerzenie zwiększyło zróżnicowanie europejskie pod względem gospodarczym, ale także pod względem kulturowym. Jeśli porównamy kulturę Hiszpanii, Grecji, Włoch z kulturą Szwecji, Finlandii, Danii, natomiast te znaki zapytania o przyszłą tożsamość UE pojawiają się w związku z przewidywanym dalszym rozszerzaniem unii.

1. kryteria wyróżniania etapów rozwoju integracji europejskiej mogą być stosowane różne. Kryteria to np. daty rozszerzeń terytorialnych, ale takim głównym kryterium podziału na etapy jest poziom, stopień zaawansowania procesów integracyjnych oraz zakres integracji (przedmiotowy- ile obszarów jest objętych procesem integracyjnym. Obszary- sprawy prowadzenia polityki, tworzenie wspólnego systemu bezpieczeństwa gospodarki).

A) tworzenie podstaw wspólnej europy w latach 50- sukcesy i porażki

B) utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i realizacja założeń traktatu rzymskiego o EWG.

C) Stagnacje w procesie integracji rynkowej (1970-1985)

D) Początki integracji walutowej- wąż walutowy.

E) dynamizacja integracji rynkowej i walutowej od połowy lat 80

F) traktat z Maastricht podstawą integracji europejskiej w latach 90

G) geograficzny wymiar procesu integracji europejskiej- rozszerzenia terytorialne.

Ad A) tworzenie podstaw wspólnej Europy w latach 50- sukcesy porażki.

1. EWWiS pierwsza organizacja integracji europejskiej i jej znaczenie jako podstaw rozwoju i osiągania wyższych etapów w procesie integracji w Europie.

Plan EWWiS stworzony przez Joana Monet . EWWiS jako model integracji ponadnarodowych. J. Monet dąży do tego, aby EWWiS funkcjonowała na takiej zasadzie, że jej decyzjom dotyczącym polityki w dziedzinach przemysłu węglowego i hutniczego powinny się podporządkowywać kraje członkowskie. Czyli zarządzaniem wg. J. Monet powinna się zajmować podporządkowana organizacja EWWiS.

Czy J. Monet udało się zrealizować ten plan? Czy traktat paryski w sprawie EWWiS określił taki zakres kompetencji, które pozwalały by na sprawowani przez EWWiS władzy ponadnarodowej?

Niestety nie w pełni ten plan został zrealizowany, J. Monet był rozczarowany, że w trakcie negocjacji nad traktatem, że kraje mniejsze Belgia, Luksemburg, miały presję,że w ramach systemu instytucjonalnego EWWiS została utworzona RADA MINISTRÓW. Projekt pod kierunkiem J.Monet nie przewidywał tej rady.

Co zmieniło powołanie Rady Ministrów?

Rada Ministrów zgodnie z traktatem miała zatwierdzać i zatwierdzała decyzje innego organu EWWiS a mianowicie WYSOKIEJ WŁADZY.

System instytucjonalny w EWWiS.

1. Wysoka Władza- najważniejsza dla J. Monet

2. Rada Ministrów

3. Wspólne Zgromadzenie

4. Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Wysoka Władza zaprojektowana była jako organ zarządzająco-wykonawczy i J. Monet chciał aby Wysoka Władza miała władzę ponadnarodową, w skład wysokiej władzy wchodzili przedstawiciele 6 krajów członkowskich. Wynikało że małe kraje będą zdominowane przez duże. I te małe kraje wywalczyły nowy organ Radę Ministrów i w tej Radzie każdy kraj miał po ministrze .w pierwszej kadencji J. Monet był przewodniczącym Wysokiej Władzy.

Wspólne zgromadzenie- organ podobny do parlamentu, tylko, że żadnych uprawnień Wspólne Zgromadzenie nie dostało. Składało się z przedstawicieli parlamentów narodowych, miało funkcję opiniodawcze, mogło oceniać pracę Wysokiej Władzy i w przypadku negatywnym mogło odwołać Wysoką Władzę jednak nigdy nie skorzystało z tego.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości- instytucja orzekająca w sprawach dotyczących wykroczeń wobec traktatu paryskiego.

EWiS formalnie zaczęła funkcjonować z dniem wejścia traktatu rzymskiego 22 lipca 1952 roku. Traktat paryski został podpisany na 50 lat. Ten traktat został włączony do traktatu wspólnej Europy. A Wspólna Europa wchłonęła EWWiS - której już nie ma.

Cel działalności i realizacja założeń traktatu paryskiego:

1. główny celem było utworzenie wspólnego rynku w obrębie węglem i wyrobami hutniczymi, wymagało to zniesienia barier we wzajemnym handlu na obszarze szóstki tymi produktami. W pierwszej kolejności chodziło o redukcję i eliminację ceł.

2. funkcjonowanie takiego rynku wiązało się także z przyjęciem wspólnych podstawowych reguł w handlu z krajami trzecimi.

3. celem EWWiS było także modernizowanie, unowocześnianie tych gałęzi przemysłu.

4. w warunkach wysokich ceł na rynku międzynarodowym na surowce po II wojnie światowej zwłaszcza węgla, EWWiS miała przyczynić się do zapewnienia korzystnych warunków zaopatrzenia na te produkty.

5. planowano również ujednolicenie taryf transportowych w przewozie węgla i produktów przemysłu hutniczego.

6. tworzenie wspólnego rynku węgla i stali wiązało się z koniecznością znacznego ograniczenia substytutów państwowych dla tych gałęzi.

Jak można ocenić realizację założeń Traktatu paryskiego EWWiS i realizacji celów działalności tej organizacji?

W zasadzie do 1958 roku założenia te były realizowane zgodnie z planem. Dopiero wówczas gdy na rynku światowym pojawiła się nadprodukcja węgla i ceny spadały, wówczas doszło do kryzysu w funkcjonowaniu EWWiS ponieważ kraje członkowskie nie chciały się zastosować do decyzji Wysokiej Władzy, która uważała że powinna być prowadzona polityka antykryzysowa i kraje członkowskie powinny ją realizować i nie podejmować decyzji, które polegały by na wyłamywaniu się z zarządzania ponadnarodowego .RFN wróciła do subsydiowania przemysłu węglowego, a inne kraje kupowały tam gdzie ceny były najtańsze. Czyli krótko mówiąc model ponadnarodowy nie wytrzymał próby. W warunkach kryzysowych kraje członkowskie realizują taką politykę , jaką uważają za słuszną z pkt widzenia gospodarki krajowej. Należy podkreślić, że to był ważny sygnał by brać pod uwagę w procesie integracyjnym radykalne rozwiązania, czyli nie dążąc do modelu ponadnarodowego. Węgiel przestał już być tak ważnym surowcem energetycznym, jak był na początku lat 50, ponieważ konkurencyjnym surowcem stała się ropa naftowa. W 1958 funkcjonowała już EWG i od tamtego czasu EWWiS stała się mniej ważną organizacją, bo obejmowała swoją działalnością wąski obszar gospodarki.

Jak można ocenić rolę EWWiS w procesie integracji europejskiej. Zdecydowanie pozytywnie ponieważ dzięki utworzeniu tej organizacji 6 krajów europejskich podjęło współpracę, utworzyło wspólne instytucje i ta współpraca pokazała, że można realizować integracje rynkową, można integrować rynki krajowe, ale w EWWiS to była integracja rynkowa, ale ograniczona do dwóch wybranych rynków. Nie mniej ta integracja pokazała że ten proces jest realny, bo cła zostały zniesione. Zarządzanie przez Wysoką władzę, Radę Ministrów pokazało, że możliwe są kompromisy a więc był to „cenny kapitał początkowy” w procesie integracji europejskiej, czyli cenne doświadczenia stanowiące dowód, że taki proces integracji jest realny, integracja rynkowa jest realna, wspólne zarządzanie organizacjami jest możliwe, można powiedzieć, że był to pierwszy wstępny etap integracji europejskiej, dzięki któremu ten proces mógł rozwijać się dalej.

Czy w pierwszej połowie lat 50 integracja europejska (jej plany) ograniczały się do powołania i działalności EWWiS ?

Nie, nie ograniczały. Francja w dalszy ciągu dążyła do unii federalnej, tym bardziej, że USA brały pod uwagę remilitaryzację Niemiec ze względu na pogarszanie się sytuacji politycznej w Europie i na świecie wynikające z ekspansji ZSRR, dlatego już w trakcie negocjacji nad traktatem w sprawie utworzenia EWWiS został przygotowany nowy plan rozszerzenia zakresu integracji europejskiej w celu utworzenia jednej europejskiej armii obejmującej siły lądowe, powietrzne i morskie. Zastał przygotowany w tej sprawie drugi traktat, na podstawie którego miała być powołana Europejska Wspólnota Obronna, ten traktat został podpisany przez tę samą grupę 6 krajów w 1952 roku, ale ta organizacja miała stanowić pierwszy etap na drodze do Europejskiej wspólnoty Politycznej, a EWP to właśnie była to planowana unia Federalna. Objawy ze strony Francji powodowały taką identyfikacje prac i zgłoszenie projektów wspierających integrację europejską.

Po podpisaniu projektu o EWO rozpoczęła się jego ratyfikacja i równocześnie trwały prace w przygotowania projektu konstytucji EWP na czele stanął polityk belgijski. W marcu 1953projekt o EWP został przedstawiona. Zgodnie z tym projektem EWWiS oraz EWO miały być włączone do EWP. Projekt EWP obejmował pewne elementy integracji gospodarcza: wspieranie wzrostu gospodarczego, oraz dążenie do wyższego poziomu życia ludzkości.

A jak przebiegał proces ratyfikacji EWO?

we Francji nastąpiła zmiana sił politycznych do głosu dochodzi generał de Goule i w wyborach parlamentarnych jego zwolennicy uzyskali większość.30.08.1954 projekt utworzenia EWO został przez zgromadzenie parlamentarne odrzucony.

Co zmieniła w historii integracji Europejskiej data 30.08.1954?

Dla federalistów europejskich był to dramat przede wszystkim Włosi- Allecho Spinelli, Alci de Degortel.

Jakie działania zostały podjęte w EWWiS w celu ratowania sytuacji?

Z perspektywy czasu można stwierdzić, że odrzucenie traktatu o EWO przyczyniło się do przyspieszenia integracji gospodarczej. Ostatecznie przyjęto do wiadomości że integracja polityczna nie da się zrealizować, a skoro nie jest to możliwe, należy kontynuować to co było możliwe do realizacji. EWWiS była tego dowodem, że integracja gospodarcza był możliwa i dlatego wspólne zgromadzenie EWWiS wystąpiło z rezolucją do rządów krajów członkowskich w celu podjęcia prac i przygotowania planu integracji gospodarczej, czyli integracji odejmującej cała gospodarkę. Wydarzenia potoczyły się dość szybko:

• 1955 Mersyna konferencja szóstki, powołanie zespołu ekspertów pod kierunkiem Spaaka któremu powierzono przygotowanie planu budowy wspólnego rynku i ustanowienia organizacji gospodarczej. Podjęto również próbę utworzenia Europejskiej Wspólnoty celu pokojowego wykorzystywania energii atomowej. Na realizację drugiego planu nalegała Francja ponieważ rozwijała energetykę atomową i była zainteresowana tworzeniem wspólnego rynku w tej dziedzinie.

• 1956 plan Spaaka opublikowany w kwietniu 1956 roku w Brukseli ( raport Spaaka). W tym raporcie został przedstawiony projekt utworzenia wspólnego rynku. Zawierał on dość nie szczegółowo sformułowane zasady funkcjonowania tego rynku zasady utworzenia rynku 4 swobód: przepływu kapitału, towarów, usług, osób. Konkluzja także była pozytywna w sprawie utworzenia Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowe. Po przyjęciu raportu Spaaka rozpoczęły się negocjacje nad traktatami założycielskimi dwóch nowych organizacji integracji europejskiej.

25 marca 1957 podpisano w Rzymie traktat o utworzeniu EWEA drugi o utworzeniu EWG i w tym samym dniu podpisano konwencję o ujrzeniu niektórych instytucjach wspólnych zgromadzeń i trybunałów sprawiedliwości- Europejski Trybunał Sprawiedliwości objął trzy wspólnoty a Wspólne Zgromadzenie zmieniło nazwę Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, które od 1962 roku, przyjęło nazwę Parlament Europejski.

WYKŁAD 7 ; 1. 04. 2009

Urodziny B. Muchy-Leszko; prezent- wykład odwołany.

WYKŁAD 8 ; 8. 04. 2009

Struktura Traktatu Rzymskiego:

Traktat o EWG , dotyczący EWEA (Euroatom). W Rzymie też została podpisana konwencja o utworzeniu instytucji wspólnych w marcu 1957 roku.

Rzymski Traktat o EWG jego części:

1. preambuła

2. 6 części i podczyści:

• I część podstawowe zasady- art. 1-8

• II część Utworzenie Wspólnoty w ramach jej są 4 tytuły:

• 1 tytuł: Swobodny przepływ towarów, tworzenie unii celnej, eliminacja ograniczeń ilościowych- art. 1-37

• 2 tytuł: rolnictwo- art. 38-47

• 3 tytuł: Swobody przepływu osób, usług i kapitału art. 48-73

• 4 tytuł: transport- art.74- 84.

• III część: Polityka Wspólnoty 4 artykuły:

• 1 tytuł: wspólne zasady obejmujące politykę konkurencji, pomoc państwa, postanowienia podatkowe, harmonizacja prawa art.. 85-102

• 2 tytuł: polityka gospodarcza głownie polityka handlowa art. 103-116

• 3 tytuł: polityka społeczna art.,117-128

• 4 tytuł: Europejski Bank Inwestycyjny art.129-130.

• IV część: Stowarzyszenie z krajami i terytoriami zamorskimi, które pozostają w specjalnych układach z krajami członkowskimi art. 131-136.

• V część: Instytucje Wspólnoty:

• 1 tytuł: Postanowienia dotyczące instytucji art.137-198

• 2 tytuł: Postanowienia finansowe dotyczące budżetu wspólnoty art. 199-209

• VI część: Postanowienia ogólne i końcowe art.210-248

Podstawowym celem Traktatu Rzymskiego było wprowadzenie wspólnego rynku opartego na 4 swobodach:

• Swoboda przepływu towarów

• Swoboda przepływu usług

• Swoboda przepływu kapitału

• Swoboda przepływu osób.

Postanowienia z powodu rolnictwa- wymagania ze strony Francji, rolnictwo wpływa na ceny żywności, ceny dóbr dotyczy transportu.

Inne polityki, które wspierają budowanie wspólnego rynku:

• Polityka konkurencji

• Polityka społeczna

• Polityka gospodarcza.

I ETAP Traktatu Rzymskiego: budowanie wspólnego rynku lata 60.

II ETAP Wdrożenia Traktatu: lata 70 do połowy lat 80 okres stagnacji.

Trzy obszary analizy etapów:

1. integracja rynkowa zapewnienie tworzenia wspólnego rynku

2. integracja walutowa próby prowadzenia wspólnej polityki walutowej

3. rozwój polityki wspólnotowej.

ETAP I lata 60.

Najwięcej sukcesów było we wprowadzeniu swobody przepływów towarów. Lata 60 to okres stopniowego dochodzenia do unii celnej. Etap ten miał się zakończyć w 1970 roku. Dochodzenie do unii celnej następowało przez stopniowe obniżanie stawek celnych aż do ich zniesienia miedzy krajami EWG. Została wprowadzona WSPÓLNA WEWNĘTRZNA TARYFA CELNA. Ta taryfa obowiązywała kraje trzecie spoza EWG. W określeniu wspólnej taryfy celnej wykorzystano średnią arytmetyczną. Taka decyzja spowodowała, że w niektórych przypadkach produktów cło poszło w górę a warunki celne dla krajów trzecich pogorszyły się. Unia celna została osiągnięta 1 lipca 1968 roku, wcześniej niż zaplanowano. Ta część integracji rynkowej zakończona została sukcesem. Okres lat 60 to okres dobrej koniunktury gospodarczej i to powodowało, że nie było problemu ze sprzedażą, wzrost popytu, kraje EWG rozwijały się.

Swoboda usług- postępy nieznaczne, bo usługi nie miały znaczenia, sektor usług nie był znaczący.

Polityka handlowa- wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej, a także ujednolicenie innych instrumentów polityki wspólnotowej, ochrony rynku przed importem. Układy handlowe były prowadzone na poziomie wspólnoty.

Wprowadzenie wspólnych zasad polityki wspólnotowej w latach 60 dotyczył przepływu osób. W latach 60 zostały przyjęte porozumienia dotyczące standardów kwalifikacyjnych (ujednolicenia ich), BHP, zabezpieczenia społecznego. Był utworzony Europejski Fundusz Społeczny ułatwiający migrację.

Wspólna polityka transportowa.

ETAP II

Okres stagnacji, recesji, nie ma postępów w integracji europejskiej- dotyczy to głównie integracji rynkowej, nie było kroków w przód, lata stracone dla integracji rynkowej, wręcz próbowano tworzyć bariery. Lata 70 to okres protekcjonalizmu, pozataryfowe bariery ograniczające napływ towarów i osób. W lata 70 w krajach pojawił się problem bezrobocia, średnia stopa bezrobocia w 12 krajach europejskich wynosiła ok. 5% (Belgia 10%). Liberalizacja kapitału- utrzymano to co osiągnięto w latach 60 lecz postępów nie było tak jak i z integracją usług. Integracja rynkowa nie postępowała z powodu kryzysu, W. Brytania przystąpiła do EWG gdy tylko pojawiły się przejawy regresji, co nasiliło przesłanki wycofania WB z EWG.

Integracja walutowa- kryzys z Bretton Woods sprawił, ze kraje stały się bardziej przychylne do integracji walutowej. W 1970 plan WERNERA plan wprowadzenia wspólnej unii gospodarczej i walutowej w EWG. Plan ten zakładał, że unie tę można by osiągnąć do 1980 roku w trzech etapach. Plan Wernera nie udało się zrealizować. Kryzys Bretton Woods i naftowy powodował ustabilizowanie kursów walut-wąż walutowy i za jego pośrednictwem ustabilizowanie kursów waluty. Funkcjonował od 1972 roku oznaczał ograniczenie wahań marży kursów walutowych +/- 1,125% . dalszym krokiem w integracji walutowej jest utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego- strefa walut, który rozpoczął funkcjonowanie w marcu 199 roku. ESW- funkcjonował do momentu wprowadzenia euro. A składał się z 4 elementów:

1. Mechanizm stabilizacji kursów walutowych

2. Wspólna jedna waluta ECU

3. Mechanizm interwencyjno- kredytowy

4. System pomocy dla krajów, które miały problemy z równowagą płatniczą.

Rozwój polityk wspólnotowych- pojawiają się podstawy wielu późniejszych polityk:

• Polityka społeczna- znaczny postęp, polityka wspierania zatrudnienia, w latach 70 do wielu władz doszły partie socjaldemokratyczne.

• Polityka wspierania konkurencji przemysłu- kryzys

• Wspólna polityka regionalna- połowa lat 70- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- finansowana była z tego funduszu polityka regionalna.

• Polityka badawczo- rozwojowa od 1984 roku

• Wspólna polityka walutowa.

WYKŁAD 9 ; 22. 04. 2009

Nowa polityka integracji od połowy lat 80

1. przyspieszenie integracji rynkowej

2. przyspieszenie integracji walutowej

3. rozwój polityki społeczno- gospodarczej na poziomie wspólnoty.

4. rozwój polityk regionalnych w ujęciu terytorialnym- kolejne rozszerzenia czyli przyjmowanie krajów członkowskich

Przyczyny braku postępu w integracji rynkowej w latach 70 i

w pierwszej połowie lat 80.

Postęp w integracji rynkowej charakteryzuje się tym, że postępuje liberalizacja ( jest kontynuowana) i obejmować ona powinna dalsze znoszenie ograniczeń w przepływach towarów, usług, kapitału i osób.

lata 60

TOWAR- w stosunku do lat 60 należało by podkreślić osiągnięcie prawie pełnej swobody przepływu towarów (unia celna w 1968) z tego tytułu tempo PKB rosło.

USŁUGI- liberalizacja przepływu usług była zupełnie w początkowej fazie. A jakie były trudności w liberalizowaniu rynku usług?

1. bo poziom w krajach członkowskich unii (6) był zróżnicowany

2. różny był poziom rozwoju usług komercyjnych (rynkowych). Niektóre kraje dotowały usługi (ważne ze społecznego pkt. widzenia), poza tym usługi transportowe, rynek był mocno zróżnicowany, były różne standardy techniczne (przepisy)

KAPITAŁ- problem został rozwinięty dzięki wprowadzeniu dyrektyw w latach 60-62, ale pełnej swobody przepływu kapitału nie wprowadzono. Niemniej te regulacje prawne umożliwiły tzw. Liberalizację bezwarunkową w stosunku do niektórych rodzajów przepływu kapitału. A drugi rodzaj liberalizacji to liberalizacja warunkowa- możliwość transportu po spełnieniu określonych dodatkowych warunków.

OSOBY- przepływ osób w 1968 roku- rozporządzenie na mocy którego możliwy był przepływ pracowników i ich rodzin.

Podsumowując: w latach 60 osiągnięto dużą swobodę w przepływie towarów i osób, i dość istotny postęp w przepływie kapitału. Natomiast problemem była swoboda przepływu usług.

Planowano, że zaangażowanie, większy postęp nastąpi w latach 70.

Lata 70 i I połowa lat 80.

Przeszły do historii jako lata, w których dalszy proces integracji rynków krajów członkowskich został zatrzymany. Mało tego w niektórych przypadkach np. zaczęto wprowadzać dodatkowe ograniczenia. Jeśli chodzi o przypływ osób kraje członkowskie mogły uzyskać zgodę Komisji na ograniczenia pracowników z zewnątrz, z obcych krajów jeśli udokumentowały pogorszenie na rynku pracy. Ale największy regres nastąpił w dziedzinie przepływu kapitału, spadek popytu jaki był skutkiem przedłużającej się dekoniunktury spowodował wzrost konkurencji. Poszczególne kraje członkowskie zaczęły prowadzić politykę handlową zorientowaną na preferowanie własnych producentów i towarów. A jako bariery wobec Im stosowane były różnego typu instrumenty pozataryfowe jak np. normy techniczne jakie powinny spełniać wyroby różnych gałęzi przemysłu, przepisy określające standard surowcowy, zasady pakowania towarów, zasady prowadzenia marketingu, przepisy ekologiczne i w ten sposób mnożono liczbę standardów narodowych i norm technicznych. Innym środkiem zwiększenia szans własnych przedsiębiorców w konkurencji rynkowej było subsydiowanie. Subsydia w EWG zdecydowanie wzrosły od lat 70, wcześniej nie stanowiły problemu.

Neoprotekcjonizm lat 70 i I połowy lat80 w handlu był przede wszystkim rozwijany w skutek zmian sytuacji w gospodarce światowej, w skutek problemów ze sprzedażą towarów, ale najbardziej pomysłowa w tej dziedzinie była EWG. Innym instrumentem, środkiem ochrony rynku dla własnych producentów był wzrost liczby postępowań antydumpingowych.

Postępowanie antydumpingowe nawet jeśli nie doprowadzi do udowodnienia winny, to i tak naraża na koszty eksporterów i działa zniechęcająco bo pojawiają się trudności w utrzymywaniu własnego rynku. Liczba postępowań antydumpingowych w sytuacjach kryzysowych znacznie rośnie. Za pomocą protekcjonizmu kraje członkowskie konkurowały ze sobą.

Podsumowując: zamiast ten rynek na początku lat 80 być rynkiem wewnętrznym, jednolitym, bez granic, jawił się rynkiem podzielonym z przepisami, którymi były przepisy techniczne.

Zasadnicze zmiany w integracji rynkowej jakie nastąpiły początku lat 80 zostały poprzedzone falą krytyki ze środowiska ekonomistów i opublikowano wiele prac pokazujących rezultaty ze współpracy Europy. Jedną z tych prac był słynny RAPORT DWÓCH AUTORÓW ALBERTA i BALL-a „ w kierunku odbudowy gospodarczej Europy” opublikowany w 1983roku.

Podstawowe treści i ocena zawarta w raporcie.

Autorzy w tym raporcie przedstawili słabą pozycję krajów EWG w stosunku do USA i Japonii. Wszystkie kraje funkcjonowały w podobnych warunkach kryzysu, ale skutki tych kryzysów były większe w krajach europejskich. Autorzy podkreślili, że kraje europejskie wolniej się rozwijały.

Mierniki:

• niższe tempo wzrostu PKB

• niższy poziom wzrostu inwestycji

• niższy poziom wzrostu wydajności pracy

• niższy poziom innowacyjności gospodarczej

• wyższy wskaźnik inflacji

• wyższy wskaźnik bezrobocia

• mały udział w rynku światowym w tych segmentach, które są zaliczane do produktów wysokich technologii.

W 1978-85 co roku średnio 1 % spadek udziału przedsiębiorstw EWG w rynkach produktów wysokiej technologii a rosło w segmentach tradycyjnych.

TAKIE PROCESY STANOWIĄ OSTRZEŻENIE ŻE POGŁĘBIA SIĘ LUKA TECHNOLOGICZNA.

Autorzy również wskazali co należy zrobić, aby osiągnąć większy postęp w integracji rynkowej.

Wymienili 5 zasadniczych barier i podkreślili potrzebę ich wyeliminowania:

1. granice narodowe, które wciąż funkcjonowały. Należało wypełniać dokumenty, poddawać się kontroli, co wiązało się z kolejkami i zatrudnionymi pracownikami, nie potrzebne koszty istnienia barier fizycznych, a także zakłócenia w płynności przepływów.

2. Instrumenty protekcjonizmu pozataryfowego: normy narodowe, standardy techniczne. Podkreślali, że wszystkie standardy powinny być ujednolicone.

3. Podkreślali potrzebę włączenia do wspólnego rynku zamówień publicznych (przetargi zamówień ze środowisk publicznych 10%).

4. Niski poziom ujednolicenia systemów podatkowych ograniczał swobodę przepływu kapitału problem polega na tym, że stosowane są różne rodzaje i stawki podatków.

5. Niski stopień harmonizacji prawa krajów członkowskich. Integracja rynkowa i integracja gospodarcza wymagała ujednolicenia podstaw prawa. Skąd miało się wziąć takie ujednolicenie?

1. Tworzone było prawo wspólnotowe, tworzone były traktaty założycielskie

2. Harmonizowanie przepisów krajów członkowskich i ten proces nie postępował.

A kiedy przeszło lepsze? Od kiedy proces integracji rynkowej zaczął postępować?

W 1983 została podpisana deklaracja w sprawie przyjęcia nowego aktu prawnego modyfikującego uzupełniającego traktat Rzymski o EWG.

Przełomowy moment to 1985 ta przełomowość tego roku wiąże się z opublikowaniem Raportu Komisji Europejskich pod nazwą Biała Księga przez zespół ekspertów na którego czele stał LORD COCKFIOLD. Przełomowość roku 1985 to także zmiana personalna, stanowisko przewodniczącego Komisji Wspólnot Europejskich 1 stycznia 1985 roku objął francuz JACQUES DELORS. ( lata panowania 1985-1994)

Czym była Biała Księga?

Zawierała ona listę zadań legislacyjnych warunkujących możliwość wprowadzenia 4 swobód (towarów, usług, kapitału, osób).

Jakie podstawy należało stworzyć, aby budowany od 1958 roku wspólny rynek rzeczywiście zaczął funkcjonować jako pierwszy, jednolity rynek wewnętrzny?

Stąd nazwa tego projektu, opisana w Białej Księdze Pt. „jednolity rynek europejski 1992”

Jakie znaczenie miała pełna lista zadań legislacyjnych, w celu usunięcia barier, które do połowy lat 80 uniemożliwiły wprowadzenie 4 swobód wspólnego rynku?

W pełni tzn. że są spełnione warunki w tej swobodzie, że ona funkcjonuje, nie muszą być spełnione w 100%.

Wymieniono listę ok. 300 zadań legislacyjnych, to miało zasadnicze znaczenie ponieważ kraje członkowskie przyjmując projekt do realizacji, zgodziły się, że będą go wprowadzać. Rada ministrów przyjęła projekt. To nic, że były pewne opóźnienia w jego realizacji to on z rok na rok osiągał coraz większy poziom zaawansowania.

A jakie trudności były wcześniej w realizacji wspólnego rynku?

Traktat Rzymski o EWG jako pierwotne źródło prawa, a znoszenie ograniczeń odbywało się na zasadzie prawa wykonawczego. Każda bariera wymagała instrumenty prawnego, stąd ten proces tak się wydłużał.

Głównym instrumentem prawa na podstawie, którego realizowany był projekt JRR 1992 były dyrektywy.

DYREKTYWA- to wtórny instrument prawa wspólnotowego, w którym nie ma treści prawnej tj. np. w rozporządzeniu określone są tylko cele prawne jakie państwa członkowskie muszą osiągnąć i mają termin do którego własne prawo krajowe powinni dostosować do celu zawartego w dyrektywie. IMPLEMENTACJA (przekształcenie) dyrektywy do prawa krajowego.

Przyjęcie projekty JRR1992 przyczyniło się bezpośrednio do przygotowania i podpisania Nawego i bardzo ważnego źródła prawa pierwotnego modyfikującego i uzupełniającego traktat rzymski o EWG (głównie) i był to JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI podpisany 1986 roku a wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.

Dlaczego JAE 1986 był tak ważny?

Był aktem prawnym podpisanym na szczeblu międzyrządowym, był uzgodniony w grupie przedstawicieli władz rządowych. Jego postanowienia odnosiły się do wprowadzenia 4 swobód wspólnego rynku zgodnie z projektem JRR1992.

Określił strategiczne cele ingerencji europejskiej obejmujące:

• Unię gospodarczą i walutową

• Spójność społeczno-ekonomiczną

• Podniesienie poziomu technologicznego i konkurencyjnego.

• Podniesienie ochrony środowiska naturalnego.

Tzn. przełomowe znaczenie JAE w procesie rozwoju prawa wspólnotowego polegało na tym, że wprowadzał on zasadnicze zmiany w procesie decyzyjnym dotyczące trybu głosowania na zasadzie większości kwalifikowanej oraz tworzył podstawę prawną większej samodzielności Komisji Wspólnot Europejskich i umacniał rolę Parlamentu Europejskiego. Wprowadzał zmiany w funkcjonowaniu EWG i jej instytucji głównych.

Rada Ministrów Wspólnot Europejskich wprawdzie wciąż pozostawała głównym organem decyzyjnym, ale zwiększyła się rola w procesie decyzyjnym Komisji i Parlamentu.

WYKŁAD 10 ; 29. 04. 2009

Znaczenie projektu JAE (jednolity rynek europejski) 1991rok w procesie

integracji europejskiej.

1. Przyspieszenie integracji rynkowej miało zasadniczy wpływ na rozwój integracji w innych dziedzinach, przede wszystkim zintegrowany rynek obejmował rynki krajów członkowskich, stanowił podstawę przyszłej unii walutowej, umożliwił wprowadzenie unii walutowej.

2. Poza tym przejście w integracji rynkowej na wyższy poziom, osiągnięcie wyższego poziomu w integracji rynkowej wiązało się z konicznością wzmocnienia polityki ekonomicznej i społecznej na poziomie wspólnotowym, co oznaczało nadawanie większego znaczenia koordynacji polityki narodowej krajów członkowskich, bądź ujednolicenie zasad tej polityki.

Dlaczego JRE przyspieszył decyzje w sprawie w sprawie wprowadzenia unii walutowej?

JER nie zmienił zasad wspólnego rynku, on jedynie przyspieszył wprowadzenie ich w życie, ale w momencie gdy projekt JRE 1992 wszedł do realizacji to zaistniały podstawy do wzniesienia dyskusji nad unią walutową i taka dyskusja toczyła się w środowiskach akademickich, instytucjach EWG, ale przede wszystkim wśród specjalistów zajmującymi się zagadnieniami walutowo-finansowymi. Podobnie aktywność zaczęli wykazywać politycy francuscy, pojawiło się takie hasło: „ jeden rynek, jedna waluta (jeden pieniądz)”, zmieniła się bowiem sytuacja w przepływie kapitału. Projekt JRE zakładał bowiem pełną swobodę przepływu kapitału.

Funkcjonował ESW ( europejski system walutowy) od 3 marca 1979 roku, były w nim następujące zasady:

1. Stałe kursy walutowe z marżą wahań +/- 1,125%

2. Była jednostka umowna ECU- nie była wyemitowana

3. Europejski Fundusz Współpracy Walutowej (EFWW) utworzony dla potrzeb węża walutowego w 1972 roku. Po utworzeniu ESW nadano dla EFWW większą rangę, gdyż wcześniej był skromny posiadał mało środków pieniężnych.

4. Wspólna polityka walutowa-wspólne decyzje dotyczące zmiany kursów walutowych (zmiana za zgodą wszystkich członków krajów członkowskich), wprowadzona ją by kraje nie manipulowały kursami walutowymi.

5. System interwencyjno-walutowy Banków Centralnych. W praktyce polegało to na tym, że jeśli Krak B miał deficyt płatniczy z krajem A, to BC kraju A otwierał linię kredytową dla BC kraju B.

Podstawowa charakterystyka systemu walutowego, który w połowie lat 80 osiągnął pewien okres przełomowy. Ta przełomowość tego okresu polegał na tym, że jeśli na początku lat 80 kraje członkowskie starały się realizować priorytety krajowej polityki pieniężnej, ale cele tej polityki były zróżnicowane, jedne kraje chciały pobudzać wzrost gospodarczy np. Francja, a inne walczyły z inflacją i ważnym cele w polityce pieniężnej tych krajów była stabilność pieniądza, stabilność walutowa.

W miarę funkcjonowania ESW doszło do tego, że zwyciężyła opcja polityki pieniężnej BC RFN czyli TWARDEJ POLIYKI WALUTOWEJ WALCZĄCEJ Z INFLACJĄ. Polityka antyinflacyjna pod przywództwem BC Niemiec była skuteczna.

Charakterystyka polityki pieniężnej:

1. stałe kursy walutowe

2. polityka pieniężna narodowa- od połowy lat 80 coraz bardziej koordynowana

3. swoboda przepływu kapitału- nie była całkowita.

To jednolity rynek europejski umożliwił wprowadzenie unii walutowej.

Kiedy taki plan pojawił się i kto był jego autorem?

Plan premiera Francji zawierający propozycję wprowadzenia unii walutowej i gospodarczej został zaprezentowany w 1988 roku. W 1988 został utworzony komitet ds. Unii walutowej i gospodarczej, w skład którego weszli prezesi BC krajów członkowskich EWG. Ten komitet został utworzony przede wszystkim dzięki staraniom prezydenta Francji (Francois Mitterand) i kanclerza Niemiec (Helmut Kohl).Ci dwaj przywódcy stanowili historyczny duet polityczny i mieli w sprawie przyszłości Europy, a zwłaszcza integracji europejskiej podobne zdanie, podobne stanowisko. W tej współpracy, którą prowadzili świetnie się rozumieli, uwzględniali swoje stanowiska i tworzyli warunki aby wyznaczone cele mogły być realizowane. W 1988 kanclerz Niemiec zgodził się z propozycjami Francji przygotowania planu Unii gospodarczej i walutowej, dlatego ułatwiał organizowanie prac w tym celu, by przygotowania do unii walutowej postępowały.

Dlaczego to J. Delors został przewodniczącym komitetu ds. unii ekonomicznej i walutowej?

Plan unii gospodarczej i walutowej został przedstawiony w 1988 roku i był to projekt, który posiada podobieństwa z planem Wernera (1970), ale jest niewielka różnica, aczkolwiek ważna w planie Delors'a . otóż przy ogólnych założeniach podobnych, na jakich zasadach powinna funkcjonować unia gospodarcza i walutowa w planie Delors'a nie sformułowano tezy, że polityka fiskalna powinna być także scentralizowana, ujednolicona jak polityka pieniężna. W planie Wernera taka teza byłą jeśli polityka fiskalna jest prowadzona przez państwa członkowskie funkcjonujące w UGiW (unii gospodarczej i walutowej) i jest tylko koordynowana to rodzi to problemy z funkcjonowaniem takiej unii, ponieważ nie wszystkie kraje prowadzą politykę dyscypliny budżetowej, a równowaga budżetowa jest ważnym warunkiem stabilności waluty.

Dlaczego w raporcie Delors'a sprawę tę potraktowano bardzo ostrożnie?

A więc zespół prowadzony pod kierunkiem Delors'a pracował po to żeby plan mógł być wprowadzony w życie. Ujednolicenie polityki fiskalnej do dzisiaj jest problemem, i jest problem funkcjonowania strefy euro. Kraje członkowskie są paktem wzrostu i stabilności, są zobligowane do dyscypliny budżetowej, ale praktyka pokazała, że nie wszystkie przestrzegały ustaleń w tej sprawie. W trakcie recesji 2001-2003, a i obecnego kryzysu deficyt budżetowy rośnie. Decyzje w sprawie polityki budżetowej podejmuje Rada Unii europejskiej. A Rada UE jest instytucją międzyrządową czyli składa się z przedstawicieli rządów krajów członkowskich.

Z Raportem Delors'a zapoznać się z książki zgłasza z tymi fragmentami, które dotyczą założeń unii walutowej i gospodarczej.

Po publikacji raportu Delors'a zaczęły się przygotowania do międzyrządowej konferencji w celu podjęcia niezbędnych uzgodnień politycznych uwarunkowujących przygotowanie traktatu na podstawie, którego można było by wprowadzić w życie UGiW. Plan Delors'a przewidywał podobnie jak plam Wernera 3 etapy realizacji UGiW w celu ostatecznego dojścia do wspólnej waluty.

Wpływ projektu JRE na rozwój wspólnej polityki społeczno-ekonomicznej.

Osiągnięcie wyższego etapu integracji rynkowej miało zasadniczy wpływ na rozszerzenie polityki wspólnotowej. Przede wszystkim priorytetowym celem stała się polityka spójności. polityka spójności polegała na tym, że na poziomie wspólnoty podejmowane są inicjatywy działania, w celu łagodzenia różnic w poziomie rozwoju krajów członkowskich i regionów w krajach członkowskich. W warunkach wolnego rynku, bowiem gdy rośnie poziom konkurencji przegrywają regiony słabsze (tzn. które nie mają przewagi konkurencyjnej, w których jest niższa wydajność pracy, niższy poziom technologii, niższa jakość zasobów ludzkich). Jeżeli regiony są opóźnione w rozwoju to uznano, że w warunkach jednolitego rynku ich sytuacja mogła by się dalej pogarszać. Różnice regionalne w rozwoju są bardzo skomplikowanym problemem. Nie wszyscy ekonomiści są zdania, że pomoc dla tych regionów jest ekonomicznie uzasadniona.

A jakie problemy rodzi pogłębianie się różnic regionalnych?

Współczesne podejście do tego zjawiska jest takie, że w zasadzie jedyny środkiem prowadzącym do poprawy regionu, jest realizacja takich projektów regionalnych, które stworzą warunki do wyższego wzrostu gospodarczego w tych regionach. A inna metoda polega na sytuacji czysto społecznej, ale nie zmienia sytuacji regionu.

Polityka spójności a jednolity rynek.

To J. Delors był zwolennikiem wzmocnienia polityki spójności na szczeblu wspólnotowym, uważał że jednolity rynek bez złagodzenia różnic regionalnych nie przyniesie właściwych efektów. Dlatego utworzył w Komisji Europejskiej nową dyrekcję ds. polityki spójności i dlatego też zwiększono rangę polityki regionalnej jako podstawowego instrumentu polityki spójności. W 1988 roku została przeprowadzona reforma Funduszu Strukturalnego, ujednolicono zasady korzystania z Europejskiego Funduszu Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Sekcji Orientacji - Europejski Fundusz ds. Rolnictwa. na początku lat 90 utworzono nowy Fundusz pomocowy dla tzw. krajów peryferyjnych, czyli:

• Irlandii

• Portugalii

• Hiszpanii

• Grecji,

które reprezentowały znacznie niższy poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, ale pretendowały do UGiW. I ze środków funduszu spójności otrzymywały pomoc w celu łagodzenia dysproporcji rozwojowych. wartość środków przeznaczonych na fundusz strukturalny także wzrastała pod koniec lat 80. Polityka strukturalna mająca na celu osiąganie wyższej spójności społeczno-ekonomicznej, zyskiwała na znaczeniu z każdym rokiem, dlatego musiały być ograniczane środki na Wspólną Politykę Rolną. Jacques Delors dążył także do rozwoju wspólnej polityki społecznej. Był autorem sformułowania, słów „EUROPEJSKA PRZESTRZEŃ SPOŁECZNA” . Wyraźnie łączył potrzebę stworzenia takiej przestrzeni z JRE, ale polityka społeczna nie zyskała dużego znaczenia jako polityka wspólnotowa, ze względu na duży poziom jej zróżnicowania pomiędzy krajami członkowskimi i były duże obciążenia dla budżetu.

WYKŁAD 11 ; 6. 05. 2009

1.Traktat z Maastricht jako podstawa wyższego etapu integracji europejskiej.

2. Traktat z Maastricht charakterystyka z pkt. widzenia prawa i z pkt. widzenia nowych obszarów integracji europejskiej.

3.Inne ważne pierwotne źródła prawa po traktacie z Maastricht.

ad1.

Bezpośrednią przyczyną przygotowania tego traktatu, wynegocjonowania jego ostatecznej wersji i podpisania 7 lutego 1992 roku w Maastricht była akceptacja przez kraje członkowskie wprowadzenia planu unii walutowej i gospodarczej. Batalia o to aby ten plan mógł wejść do realizacji odbyła się w trakcie konferencji międzyrządowej w 1990 roku w Rzymie. Przeciwnikiem wprowadzenia UGiW była W. Brytania. Chciała zablokować ten plan. Dyplomacja włoska okazała się niezwykle skuteczna w trakcie tej konferencji, a metoda odrębnego stanowiska pozwoliła na osiągnięcie kompromisu. Stanowisko W. Brytanii potraktowane jako odrębne. (To pani M.Tutcher- premier przeciwstawiła się). Traktat został podpisany za prezydencji holenderskiej, która kończyła się z końcem grudnia 1991r. Traktat na szczycie Rady Europejskiej został zaakceptowany, a podpisanie ostatecznej wersji miało miejsce 7 lutego 1992 roku ( z ostatecznymi poprawkami).

ad2. Traktat z Maastricht jako źródło prawa pierwotnego. Charakterystyka tego źródła prawa pierwotnego.

Traktat z Maastricht ustanowił UE jako nową nazwę i nowy etap integracji, w ten sposób nazwa UE integrowała wszystkie wcześniej utworzone organizacje wspólnotowe pod jedną wspólną nazwą. Mówiąc o traktacie z Maastricht jako dokumencie prawnym należy podkreślić, że autonomiczną część stanowi traktat o UE, a następną część stanowi traktat o Wspólnocie Europejskiej (TWE) i ten traktat został przemianowany z wcześniejszego traktatu rzymskiego o EWG. Do traktatów rzymskich o EWG wprowadzone były zasadnicze zmiany. Czyli druga część ważna traktatu z Maastricht to część o Wspólnocie Europejskiej. W TWE znalazły się postanowienia odnoszące się do UGiW. W ten sposób zmodyfikowany traktat o EWG spowodował, że formalna, oficjalna nazwa EWG została zastąpiona nazwą Wspólnota Europejska.

w dalszym ciągu zostały odrębne wspólnoty EWWiS i EWEA.

Czy w dalszym stopniu istnieje EWWiS?

nie ma ze wzg. na to, że tamto był I traktat paryski. Traktat tamten I paryski został podpisany na 50 lat, związku z tym wygasł w 2002r. Postanowienia tamtego traktatu zostały włączone do postanowień o Wspólnocie Europejskiej.

Jakie znaczenie praktyczne miało przemianowanie traktatu o EWG na traktat o WE (TWE)?

Przede wszystkim dotyczyło to numeracji artykułów. Chodź oficjalnie ta numeracja została zmieniona wraz z wejściem w życie traktatu amsterdamskiego 1 maja 1999r. Jeśli analizujemy prawo wspólnotowe funkcjonujące w latach 70 czy 80 to powołujemy się na traktat o EWG. A jeśli analizujemy prawo dotyczące integracji gospodarczej w latach 2002 to powołujemy się na traktat o WE (TWE). W latach po 1993 też na TWE.

ad2. Charakterystyka traktatu z Maastricht z pkt. widzenia obszarów integracji europejskiej objętych postanowieniami tego traktatu.

UNIA EUROPEJSKA WG. TRAKTATU Z MAASTRICHT

Filar I	Filar II	Filar III
Wspólnoty Europejskiej- obszar integracji gospodarczej	Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa	Wspólna polityka wewnętrzna i wymiar sprawiedliwości
Wspólnota Europejska a) wspólny rynek b) unia gospodarcza i walutowa c) wspólna polityka społeczno-gospodarcza i częściowo zharmonizowana: - wspólna polityka rolna - wspólna polityka handlowa - wspólna polityka transportowa - wspólne reguły konkurencji - polityka społeczna i spójności (społeczno-gospodarcza) - polityka ochrony środowiska - polityka wspierania konkurencyjności przemysłu - polityka badawczo-rozwojowa - edukacja i kultura - obywatelstwo unii - polityka imigracyjna - współpraca sądowa w sprawach cywilnych. EWWiS ( nie istniejąca od 2002r. związku z wygaśnięciem traktatu paryskiego , postanowienia tego traktatu włączone do TWE. EWEA	Wspólna polityk zagraniczna a) wspieranie działania i strategie, wypracowywanie wspólnych stanowisk, wspieranie demokracji i praworządności, ochrona praw człowieka i podstawowych wolności, misje pokojowe, pomoc humanitarna państwom trzecim. Wspólna polityka bezpieczeństwa - w traktacie z Maastricht przyjęto założenia, że docelowo zostanie utworzona wspólna europejska armia, co zapewni realizację polityki wspólnej obrony, a przede wszystkim utworzenie własnego systemu bezpieczeństwa. Te założenia zostały nie co zmodyfikowane poprzez podkreślenie dalszej współpracy UE w ramach ogólnoświatowego systemu bezpieczeństwa, którego podstawą jest NATO.	Dlaczego na przełomie lat 80/90 uznano, że coraz bardziej niezbędna staje się współpraca w sprawach karnych, a więc współpraca sądowa i ujednolicenie prawa karnego. Wynikało to z coraz większego zagrożenia nowymi przestępstwami tj. terroryzm, handel ludźmi. handel narkotykami, bronią, oraz wynikało to również z potrzeby ograniczania takich negatywnych zjawisk jak korupcja i rasizm. Ważną formą współpracy stała się współpraca policji i utworzenie EUROPOL (gromadzenie europejskiej bazy danych o przestępcach). Ujednolicenie prawa karnego stało się konieczne ponieważ, w warunkach pełnej swobody przepływu osób, stało się ważne, żeby za te same przestępstwa były te same kary, a prawo karne krajów członkowskich wyraźnie się różniło.
Procedura Decyzyjna - traktat z Maastricht wprowadził istotne zamieszanie do procedury decyzyjnej, ponieważ podstawę tej procedury w filarze I w dalszym ciągu powstawały założenia traktatowe, natomiast w filarze II i III obowiązuje współpraca międzyrządowa, a jeśli obowiązuje współpraca międzyrządowa to organem decyzyjnym jest tylko i wyłącznie Rada UE. Natomiast w przypadku filara I podstawą tej procedury decyzyjnej jest współpraca trzech głównych instytucji UE ( Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Rady UE- ostateczny organ decyzyjny). Rada UE- jest to instytucja najważniejsza w sensie politycznym. Składa się z głów szefów parlamentu i rządu, są tu tylko uzgodnienia polityczne.

I) Jakie nowe zostały objęte procesem integracji po wejściu w życie traktatu z Maastricht?

Integracja gospodarcza była zaawansowana w filarze I ponieważ:

• Był zbudowany jednolity rynek europejski (4 swobód)

• wspólna polityka społeczno-gospodarcza.

zapisano postanowienia odnoszące się do UGiW - w I filarze traktatu z Maastricht w części dotyczącej TWE znalazły się postanowienia dotyczące polityki pieniężnej a statut Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego systemu BC został załączony do traktatu.

Czy filar II traktatu był obszarem całkowicie nowym?

W pierwszej części nie był, dlatego że wspólna polityka zagraniczna była rozwijana od lat 70, pewne efekty w tej dziedzinie już osiągnięto , a zwłaszcza wypracowanie wspólnego stanowiska wobec wydarzeń międzynarodowych. Natomiast obszarem całkowicie nowym była wspólna polityka bezpieczeństwa.

Filar III- ten obszar był całkowicie nowy, wcześniej prawo karne i polityka wewnętrzna były domeną polityki krajowej. prawo wspólnotowe rozwijało się w dziedzinie gospodarki.

Autorzy traktatu z Maastricht przewidywali potrzebę wprowadzenia uzupełnień i modyfikacji do tego traktatu w połowie okresu jego ratyfikacji.

Związku z tym została zaplanowana specjalna konferencja międzyrządowa na rok1996 na tzw. Maastricht I. Zastała również powołana grupa ekspercka (refleksyjna), która pracowała nad udoskonaleniem traktatu z Maastricht na podstawie doświadczeń z jego realizacji. Ta konferencja międzyrządowa rozpoczęła się zgodnie z planem w 1996 i jednym jej z głównych celów było przygotowanie reformy systemu instytucjonalnego, związku z planowanym rozszerzeniem UE o kraje Europy Środkowo-Wschodniej. A wcześniej zostały przyjęte trzy kraje, które wcześniej wchodziły do organizacji EFTA, jaka została utworzona z inicjatywy W. Brytanii w 1960, ponieważ W. Brytania nie będąc członkiem EWG utworzyła strefę wolnego handlu. Przede wszystkim weszły do niej kraje północne i ta strefa wolnego handlu (EFTA) miała być ugrupowaniem konkurencyjnych dla EWG. Ale już 1977 między EFTA a EWG powołana została strefa wolnego handlu ( 1.01.1973 gdy do tej sfery przystąpiła W. Brytania, Irlandia, Dania).

przyjęto wówczas 1995 - Austrię, Finlandię, Szwecję.

Istota Maastricht II- cel przygotowania nowego traktatu. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej z tym traktatem wiązały duże nadzieje. Konferencja ta skończyła się w czerwcu w 1997 w Amsterdamie (prezydencja holenderska) i uzgodniono nowy traktat, który nazwano tzw. traktat Amsterdamski podpisany 2 października 1997, a wszedł w życie 1 maja 1999r. Traktat Amsterdamski składał się z 6 sekcji:

1. wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość

2. unia i obywatel

3. skuteczna i spójna polityka zewnętrzna

4. instytucja unii

5. ściślejsza współpraca- elastyczność

6. uproszczenie i konsolidacja traktatów.

Traktat Amsterdamski zmienił traktat o UE, traktaty ustanawiające Wspólnotę europejską i niektóre odnośnie akty prawe. Dla tych którzy oczekiwali reformy konstytucji traktat Amsterdamski był rozczarowaniem. Niestety różnice zdań pomiędzy krajami członkowskimi były tam zasadnicze, że odsunięto reformę instytucji, do czasu przed samy rozszerzeniem UE. Natomiast najwięcej miejsca w traktacie Amsterdamskim poświęcono problematyce społecznej, sprawom zatrudnienia polityki socjalnej, społecznej, ochronie konsumenta, sprawom obywateli unii, oraz polityce wizowej, azylowej i emigracyjnej.

Istotą zmienną była również zwiększenie roli parlamentu europejskiego polegającej na powoływaniu członków komisji Europejskiej. Ustalono wówczas nową liczbę deputowanych na 700 osób w parlamencie nie zależnie od liczby państw członkowskich. Ale traktat nicejski skorygował ten zapis dając podstawy do zwiększenia tej liczby. Traktat Amsterdamski wprowadził nowa numerację artykułów w traktacie o Wspólnocie Unii Europejskiej.

WYKŁAD 12 ; 13. 05. 2009

Traktat Nicejski został podpisany 28 czerwca 2001 roku. Najważniejszą cechą było, że zawierał postanowienia dotyczące zmian instytucjonalnych i zmian związanych z przyjęciem nowych państw członkowskich (zmiany instytucji).

W odróżnieniu od komisji UE zdecydowano, że jej skład nie może przekroczyć powyżej 27 komisarzy, ale po rozszerzeniu UE do 27 państw, postanowiono zmniejszyć skład (20), będzie się on zmieniał na zasadzie rotacji. Zmieniono tryb wyboru przewodniczącego Komisji, który teraz miał być wybierany przez Radę (szefowie parlamentu i rządu). Wzmocnieniu ulegnie pozycja przewodniczącego Komisji.

• rozszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną

• ustalono całkowicie nowe zasady podziałów głosów w Radzie, ustalono, że ogólna liczba głosów przy 27 państwach to 345, a decyzje zostaną podjęte jeśli uzyskają 258 głosów „za” oddanych przez większość członków w przypadku gdy przyjmowane są na wniosek Komisji, a w innych przypadkach 258 głosów przez 2/3 członków ( w praktyce 255).

• wprowadzono warunek, że na wniosek jednego z państw można sprawdzić czy państwa opowiadające się „za” obejmują co najmniej 62% UE.

• kolejne zmiany dotyczyły składu parlamentu gdy UE 27 państw to parlament nie może liczyć więcej niż 732 członków, podwyższono limit z Amsterdamu (700)

• Sąd I instancji uzyskał status całkiem odrębnej instytucji wspólnotowej (wcześniej działał pry Trybunale Sprawiedliwości)

• w skład Trybunału obrachunkowego będzie wchodził jeden obywatel z państwa członkowskiego.

• Komitet Ekonomiczno-społeczny i Komitet Regionów ograniczono liczbę ich członków do 350 osób.

• ustanowienie ściślejszej współpracy „ Wzmocnionej współpracy” zwiększono rolę Komisji Europejskiej I parlamentu Europ., w procedurze jej ustanowienia przyjęto zasady materialne tej współpracy (chodzi o to by państwa bardziej zaawansowane gospodarczo mogły podejmować ściślejszą współpracę np. UGiW.

Warunki współpracy:

Taka współpraca musi zmierzać do urzeczywistniania celów Unii i Wspólnoty, musi służyć wzmocnieniu współpracy, musi respektować traktaty i Jednolite Ramy Instytucji UE, obszar tej współpracy musi mieścić się w granicach kompetencji Wspólnoty i nie może dotyczyć obszarów wyłącznej kompetencji. Współpraca ta nie może naruszać rynku wewnętrznego, spójności gospodarczej i społecznej, nie może Stanowic przeszkody lub dyskryminacji w handlu między krajami członkowskimi i zniekształcać warunków konkurencji miedzy nimi, musi obejmować co najmniej 8 państw członkowskich, nie może naruszać kompetencji praw ani obowiązku państw nie biorących udziału w tej współpracy, nie może naruszać protokołu wyłączającego z Szengen w ramy UE, musi być otwarta dla państw nie uczestniczących w tej współpracy.

Wraz z Traktatem Nicejskim istnieje możliwość wzmocnionej współpracy we wszystkich trzech filarach UE. Wprowadził on także zmiany we wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa, m.in. wprowadzono procedurę podejmowania decyzji większością kwalifikowaną przy mianowaniu specjalnego przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

traktat Nicejski wszedł w życie 1 lutego 2003 roku, teraz on obowiązuje, podejmowanie decyzji odbywa się większością kwalifikowaną.

obecna formuła podejmowania decyzji: muszą być spełnione trzy testy z czego 1 i 2 obligatoryjnie i 3 fakultatywnie.

1. zebrać odpowiednią liczbę tzw głosów ważonych (255 głosów na łączna sumę 345), aby podjąć decyzję a dla mniejszości blokującej- 91 głosów.

2. zebranie większości państw jeśli projekt Aktu pochodzi od Komisji to musi być co najmniej połowa a jak nie od Komisji to 2/3 państw.

3. w każdym przypadku na żądanie jednego z krajów członkowskich można sprawdzić czy państwa opowiadające się za podjęciem decyzji stanowią 62% populacji UE.

Traktat Konstytucyjny

Zmiany w T.N. nie były wystarczające i te zmiany instytucjonalne nie był takie same jak w założeniach. Postanowiono wprowadzić reformę i przyjąć traktat konstytucyjny podpisany w październiku, prace nad nim odbyły się w ramach konwentu 2002-2003, w ramach konferencji międzyrządowej 2003-2004.

Traktat nie został ratyfikowany (przez Francję i Holandię) i stał się on podstawą stworzenia kolejnego traktatu- Traktatu LIZBOŃSKIEGO.

Ratyfikacja tego traktatu trwa w tej chwili. Traktat Lizboński nowy traktat rewizyjny podpisany 13.12.2007roku przyjęty podczas spotkania Rady UE w czerwcu 2008. Lata 2008-2009 to ratyfikacja jego i do końca 2009 ratyfikowały go 23 państwa teraz Czechy a Irlandia odrzuciła. Traktat o charakterze rewizyjnym dokonuje on zmiany obowiązującego traktatu o UE ustanawiającego EUROATOM i Wspólnotę Europejską. Po wejściu w życie dalej obowiązywać będzie traktat o UE a traktat o WE otrzyma nazwę traktatu o funkcjonowaniu UE, oddzielnie będzie funkcjonował EUROATOM.

UE otrzyma na mocy tego traktatu osobowość prawną.

Najważniejsze zmiany:

• sprecyzowano i wyjaśniono zakres kompetencji powierzonych Unii Europejskiej, i ograniczenie kompetencji UE i jej państw członkowskich.

• podkreślono szczególny charakter wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, zasadnicze kompetencje w tej mierze należą do państw członkowskich.

• Umocniono rolę parlamentów narodowych

• sprecyzowano zakres obowiązywania karty praw podstawowych

• wprowadzono wiele zmian instytucjonalnych

• podejmowanie decyzji w Radzie większością kwalifikowaną.

Parlament -górny pułap liczby posłów mniejszy bądź równy 750, min. liczba posłów na jeden kraj to 6 a max. to 96.

Komisja- powtórzono to co było w T.N. i w T.K.

• ustanowiono nowy organ tzn. wysokiego przedstawiciela ds. zagranicznej i polityki bezpieczeństwa. Ma być stałym członkiem Komisji.

Od 1 listopada 2014 roku ma obowiązywać formuła oparta na tzw. podwójnej większości, aby podjąć decyzje w Radzie należy zebrać większość 55% plus 1 państwo członkowskie i po drugie państwa opowiadające się za podjęciem decyzji muszą zebrać 65% populacji UE. W szczególnie ważnych dziedzinach konieczne jest zgromadzenie 72% liczby państw, mniejszość blokująca to grupa państw dysponująca 35% populacji UE i licząca 4 państwa.

Od 1 listopada 2014 do końca marca 2017 to okres przejściowy każde z państw może zażądać powrotu do T.N. a od 1.042017 ma w pełni funkcjonować T. Lizboński.

PRAWO WSPÓLNOTOWE.

zasady:

1. bezpośredniego stosowania (obowiązywania)

2. bezpośredniego skutku

3. nadrzędności prawa wspólnotowego.

Ad1.

oznacza to, że norma prawa wspólnotowego uzyskuje status prawa pozytywnego w państwach członkowskich bez koniczności go wprowadzania, czyli transferu do porządku unijnego.

Ad2.

oznacza, że prawo wspólnotowe nakłada na jednostki pewne prawa i obowiązki. Podmioty indywidualne w państwach członkowskich mogą przed sądami krajowymi powoływać się na treść prawa wspólnotowego i wywodzić z niego określone prawa dla siebie i obowiązki dla drugiej strony. bezpośrednie skutki można rozpatrywać w płaszczyźnie:

• pionowej ( wertykalna) mamy wtedy gdy jednostka może wywodzić z prawa wspólnotowego prawa i podnosić je przeciwko państwu

• pozioma (horyzontalna) jednostka może się powołać na uprawnienia wynikające z aktu prawa wspólnotowego i dochodzić swoich praw wobec innych podmiotów indywidualnych.

w ramach bezpośredniej skuteczności mamy przepisy: jawne, precyzyjne, bezwarunkowe.

Ad3.

Nadrzędność prawa wspólnotowego w sytuacjach sprzeczności pomiędzy normą prawa wspólnotowego a krajowego, to prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo. Istnieje nadrzędność prawa wspólnotowego pierwotnego nad prawem krajowym. W przypadkach prawa wtórnego jest tak samo.

Pojęcie i klasyfikacja źródeł prawa:

Na system UE składa się szereg źródeł prawa. Źródło prawa- to akt prawny zawierający przepisy prawne, z których treści można wyinterpretować normy prawne czyli przyjęte przez pracodawcę wzorce postępowania. W skład źródeł prawa Wspólnot wchodzą zarówno akty prawa stanowiącego jak i nie stanowiące normy prawne (tzn. prawo nie pisane) do których zaliczamy zwyczaj i ogólne zasady prawa stworzone przez ETS. Prawo stanowione obejmuje prawo pierwotne ( traktatowe) i wtórne ( pochodne).

prawo pierwotne- umowne prawo międzynarodowe, które dało podstawy powstania i ewolucji Wspólnot a obecnie stanowi podstawy funkcjonowania UE i jest to prawo, które pochodzi bezpośrednio od państw członkowskich. Do prawa pierwotnego zaliczamy:

• traktaty założycielskie i ich uzupełnienia i modyfikacje

• wszystkie umowy podpisane pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie celów i zadań wspólnot, a także akty przyjęte przez przedstawicieli państw członkowskich zasiadających w Radzie.

• Traktaty akcesyjne na podstawie, których wspólnoty powiększyły się o nowych członków.

• Traktaty budżetowe reformujące zasady finansowania wspólnot.

Traktat Paryski o EWWiS 18.04. 1951

Traktat o EWG 25.03.1957

Traktat o EWEA 25.03.1957

Prawo pochodne- akty prawny uchwalone przez instytucje wspólnot posiadające kompetencje ustawodawcze w celu wykonywania zadań traktatowych organizacji. (uprawnienia legislacyjne posiadają Rada UE, KE, Parlament Europejski)

Katalog źródeł

Instrumenty z mocą prawa, czyli wiążące

1. rozporządzenia

2. dyrektywy

3. decyzje

Instrumenty bez mocy prawnej

4. opinie

5. zalecenia

inne

1. Niektóre międzynarodowe umowy, jeżeli są zawarte między wspólnotą a państwami trzecimi albo organizacjami międzynarodowymi.

7. umowy mieszane stroną zawierającą jest WE i państwa członkowskie z państwami trzecimi.

Ten katalog instrumentów wtórnych nie jest zhierarchizowany, wszystkie są ważne mają pierwszeństwo przed prawem krajowym, muszą brać pod uwagę prawo pierwotne są zgodne.

Rozporządzenie- akt prawny o zasięgu ogólnym, obowiązuje w całości i jest bezpośrednio stosowany we wszystkich państwach członkowskich. Rozporządzenie Wspólnot odpowiada swoją rangą krajowej ustawie , nie należy go mylić z rozporządzeniem w krajach członkowskich. Wydawane przez organy wspólnot Radę UE samodzielnie lub razem z Parlamentem. Rozporządzenia podstawowe wydawane są przez Radę UE, a wykonawcze przez KE na podstawie uprawnienia Rady UE. Rozporządzenie wykonawcze wydaje również Europejski Bank Centralny.

Akt prawny ogólnie obowiązujący zawiera normy o charakterze ogólnym (zasięg ogólny posiada nieograniczony krąg adresatów spełniających pewne cechy, np. przedsiębiorcy, pracownicy, banki) i abstrakcyjny charakter daje się zastosować w każdym stanie faktycznym, spełniającym warunki określone w hipotezie zawartej w nim normy.

Rozporządzenie OBOWIĄZUJE WSZYSTKICH, jest instrumentem ujednolicania prawa.

Bezpośrednie obowiązywanie rozporządzenia wiążą od momentu ich wydania i nie jest konieczny w celu uzyskania ich mocy obowiązującej akt inkorporacji ( nie trzeba wprowadzać rozporządzenia do prawa krajowego) Publikowane w Dzienniku Urzędowym UE. Rozporządzenie obowiązuje we wszystkich państwach członkowskich, wchodzą w życie z dniem wskazanym w rozporządzeniu, lub po 20 dniach od opublikowania dzienniku urzędowym.

Dyrektywa- służy harmonizacji ustawodastw krajowych, wiąże tyko państwo członkowskie do którego jest skierowane w zakresie celów jakie mają być osiągnięte pozostawiając władzom państw swobodę metod i formę ich realizacji.

WYKŁAD 13 ; 27. 05. 2009

Dyrektywa- jest specyficznym instrumentem prawa wtórnego, bo nie posiada treści prawnej, tzn. że w dyrektywie nie są formułowane przepisy prawne tak jak w rozporządzeniu, które jest gotowym aktem prawnym i obowiązuje zgodnie z treścią wszystkich do których się odnosi. wchodzi w życie automatycznie, dyrektywa nie może wejść w życie automatycznie ze względu na to, że jej adresaci mają dokonać transpozycji dyrektywy w prawo krajowe, czyli przekształcić cel zawarty w dyrektywie w przepisy prawa krajowego. dotyczy to państw członkowskich wszystkich, bądź niektórych, w zależności od tego jak sformułowano cel. Państwa członkowskie zmieniają prawo krajowe tylko w takim zakresie w jakim różni się ono od celu sformułowanego w dyrektywie. Najczęściej jedne państwa członkowskie mają bardziej zbliżone do celu prawo krajowe i te zmiany są mniejsze a jeśli jest grupa państw w których prawo krajowe w znacznym stopniu się różni od celu to wówczas dostosowanie przepisów do dyrektywy wymaga wielu zmian.

w miarę rozwoju procesów integracyjnych prawo wspólnotowe staje się warunkiem funkcjonowania UE, dlatego dyrektywy są częściej wykorzystywane do harmonizacji prawa krajów członkowskich- to metoda ujednolicania systemów prawnych krajów członkowskich, ale oprócz tego stanowione jest prawo wspólnotowe od podstaw, np. rozporządzenia, dyrektyw stały się instrumentem prawa, wprowadzania projektu JRE.

Czy państwa członkowskie wywiązują się w pełni z wprowadzania dyrektyw zgodnie z terminem? Mają opóźnienia i wtedy KE zajmuje się badaniem przyczyn opóźnień. Jeśli ważna uznaje je jako uzasadnione, i wyznacza nowy termin (KE). Gdy nie została wprowadzona przez zaniechanie to państwu członkowskiemu należy się kara.

Decyzja- trzeci instrument z mocą prawa, instrument, który w przypadku prawa krajowego charakteryzuje prawa administracyjne. Za pomocą decyzji wydaje się uprawnienia i obowiązki. Mają konkretnych adresatów, mogą nimi być przedsiębiorstwa, podmioty prawa, instytucje, os. fizyczne, kraje.

Wyróżniamy dwa instrumenty prawa bez mocy prawa, nie ma obowiązku dostosowania się do zaleceń i niektórych opinii.

• zalecenia- jeśli należy szybko zareagować na określona sytuację, np. poinformować podmioty gosp. z określonego sektora jak mają postępować, Rada EU i KE posługują się zaleceniami- najszybciej można w ten sposób zareagować. Przygotowanie i wprowadzenie następuje z mocą prawa, wymaga dłuższego czasu. Wprowadzenie prawa wiążącego odbywa się zgodnie z procedurami. Po za tym są sytuacje, że wydanie przepis karnego może kolidować z prawem międzynarodowym- wykroczenie wobec prawa. Zalecenia mogą być też formą testowania przygotowawczego aktu prawnego. Czy zalecenia są respektowane przez adresatów? w dużym stopniu są, sprawdziły się jako instrument prawa wspólnotowego.

• Opinie. Znaczenie opinii w procesie podejmowania decyzji i prawie wspólnotowym. W UE funkcjonuje wiele instytucji, które mają funkcje doradcze i konsultacyjne.- tzn. że tego typu instytucje nie mają bezpośredniego wpływu, nie uczestniczą w procesie podejmowania decyzji, a pełniąc tą funkcję przedstawiają swoje stanowiska w konkretnych sprawach w formie opinii. Dzielą się one na obowiązkowe i nie obowiązkowe- zanim akt prawny będzie maił ostateczną formę musi być zaopiniowany przez określone instytucje. Opinie wydają głównie Parlament Europejski ( najwięcej obowiązkowych, procedury przewidują kiedy PE musi wydać opinie- obowiązkowe musza zostać przedłożone, np. żaden kraj nie może uzyskać członkowstwa bez zgody- pozytywnej opinii PE).

komitet społeczno-ekonomiczny to organ doradczy RUE, KE, a został powołany na podstawie Traktatu Rzymskiego o EWG, od 1958 jest to organ rozbudowy ma wszystkie Komisje gospodarcze. Na podstawie traktatu z Maastricht powołano Komitet Regionów- wydaje opinie dotyczące polityki regionalnej i rozwoju regionów. Opinie nieobowiązkowe, wydawane wówczas jeśli uzna się, że trzeba zareagować w danej sprawie, np. zaprotestować lub mogą wzmocnić argumentację popierając sprawę. Jest to przejaw aktywności instytucji.

Dwa rodzaje pracowników:

• instytucji wspólnych

• reprezentanci krajów członkowskich.

Instytucje główne UE i ich rola w procesie podejmowania decyzji.

1. wpływ rozwoju procesów integracyjnych na rozwój systemu instytucjonalnego Wspólnot Europejskich i UE

2. podział instytucji UE wg, funkcji i modelu zarządzania UE.

3. Instytucje uczestniczące w procesie podejmowania decyzji: RUE, KUE, PUE.

4. Rada Europejski i jej rola jako centrum dysproporcji politycznej.

ad1. system instytucjonalny EWWiS i jego wpływ na rozwój instytucji wspólnotowych.

W jakim dokumencie zawarto I projekt pierwszych instytucji wspólnotowych? W traktacie paryskim o EWWiS. Przed traktatem paryskim w jakim planie były propozycje dotyczące instytucji EWWiS? J. Monet i inni 9.05.1950 roku-deklarację wygłosił Sauman. Propozycja była taka: wysoka władz o charakterze ponadnarodowym a państwa członkowskie w sprawach wspólnego rynku EWWiS. Wspólne zgromadzenie jako element demokracji, Trybunał Sprawiedliwości, Komitet Konsultacyjno-doradczy, nie chciano Rady Ministrów.

Z Instytucji, które na mocy traktatu paryskiego o EWWiS zostały wprowadzone, J. Monet nie przewidywał Rady Ministrów, bo uważał, że jeśli została by utworzona to wysoka władza nie miała by już takiej władzy. Wyposażając wysoką władzę w planie w najwyższe uprawnienia, dal powód, że zmierzał do ponadnarodowego charakteru EWWiS, ale w dyskusji nad projektem traktatu gdy okazało się że w wysokiej władzy mniejsze kraje będą słabiej reprezentowane doszło do różnicy zdań i ostatecznie kompromis został osiągnięty dzięki temu, ze utworzono Radę Ministrów w celu zaakceptowania decyzji wysokiej władzy.

Wspólne zgromadzenie namiastka parlamentu.

WYKŁAD 03.06

Utworzenie EWG miało zasadniczy wpływ na rozwój systemu instytucji.

1. Okazało się, iż ponadnarodowy model instytucji, jaki był preferowany w EWWIS nie sprawdził się, ale nie dla tego, że był zły, tylko dlatego, że państwa członkowskie nie dostosowywały się do decyzji instytucji ponadnarodowych, jeśli im to nie odpowiadało. EWWIS stanowiła z punktu widzenia funkcjonowania instytucji swojego rodzaju „test pilotażowy”. Z tego testu wyszło, że państwa członkowskie preferują model międzyrządowy, czyli takiego modelu międzyrządowego nie będą się obawiać, bo następuje w nim uzgadnianie stanowisk i …… Nikt nikomu niczego nie narzuca. Więc rozwój systemu instytucji EWG następował w kierunku umacniania instytucji międzyrządowych.

2. Utworzenie EWG i EWEA spowodowało, że instytucje zarządzająco - wykonawcze i decyzyjne były powołane dla każdej z tych 2 organizacji. To oznaczało, że na wzór wysokiej władzy ustanowiono komisję EWG i komisję EWEA, czyli organy zarządzająco - wykonawcze. Ustanowiono także 2 nowe instytucje decyzyjne: Rada Ministrów dla EWG i EWEA. Jakie były rezultaty takiego rozbudowania systemu instytucjonalnego przy równoczesnym zachowaniu jednego Trybunału Sprawiedliwości i ustanowieniem jednego Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego, które od `62 roku było Parlamentem Europejskim. Przy takim stanie instytucji okazał się, że cierpi na tym ich efektywność w działaniu, dlatego postanowiono przeprowadzić ich gruntowną reformę. W 1965 roku został podpisany traktat fuzyjny, na podstawie którego stworzono jeden system instytucji dla trzech wspólnot a więc trzy instytucje zarządzająco - wykonawcze będące wcześniej odrębnymi organami EWWIS, EWG i EWEA połączono i powstała Komisja Wspólnot Europejskich. W ten sam sposób połączono 3 odrębne Rady Ministrów w 1 Radę Ministrów dla 3 wspólnot. Traktat fuzyjny ( o instytucjach) od 1.07.67 - nastąpiło zasadnicze uporządkowanie systemu instytucjonalnego. Te wszystkie instytucje były powoływane na podstawie traktatów założycielskich.

Rada Europejska - należy do instytucji głównych, to spotkanie na najwyższym szczeblu. Biorą w niej udział przywódcy państw członkowskich w zależności od tego jak stanowi Konstytucja jest to premier bądź prezydent, w przypadku Niemiec kanclerz. Obecnie (od '75) te spotkania to spotkania w ramach RE traktowane jako instytucja.

A co było wcześniej skoro RE jest od '75? Przywódcy spotykali się w ramach konferencji szefów państw i rządów i kilka takich konferencji odbyło się do '74. One odbyły się, dlatego że istniała potrzeba uzgodnień na najwyższym szczeblu.

W '69 w Hadze ( 1-2.12) odbyła się słynna dyskusja między Niemcami a Francją dotycząca integracji walutowej. Ta przerwana dyskusja miała historyczne znaczenie, bo dzięki tej dyskusji powołano komitet pod kierownictwem Wernera i przygotowano plan integracji walutowej, którego pierwszy etap później przyjęto.

Po '69 roku tych spraw, które nie mogły być na niższych szczeblach rozwiązywane przybywało, dlatego prezydent Francji w '74 zgłosił propozycję, aby konferencję szefów państw i rządów przekształcić w instytucję pod nazwą Rada Europy. Od '75 RE funkcjonowała już jako instytucja, ale bez formalnych zapisów o jej funkcjonowaniu.

Pierwsze wzmianki na ten temat pojawiły się w Jednolitym Akcie Europejskim, ale też jeszcze nie można ich było traktować jako podstawę prawną. Dopiero Traktat z Maastricht naprawił tą formalną lukę.

Schemat Instytucji Głównych (terminologia wg Traktatu z Maastricht):

Instytucje główne UE dzielą się w zależnościom realizowanych funkcji na instytucje decyzyjne i niedecyzyjne. W zależności od sposobu podejmowania decyzji na: instytucje ponadnarodowe i międzynarodowe ( w zależności od modelu danej instytucji). Wszystkie instytucje UE dzielą się natomiast na: instytucje główne, konsultacyjno - doradcze i wyspecjalizowane ( w jakiejś działalności: Europejski Bank Centralny, Europejski Bak Inwestycyjny - udzielający kredytów w UE na projekty najważniejsze z pkt widzenia celów integracyjnych - wniósł bardzo wiele środków do różnych podmiotów na zasadach preferencyjnych).

Funkcje oraz rola w procesie decyzyjnym głównych Instytucji UE:

- Rada Europejska

• jest to centrum dyspozycji politycznej, co oznacza, że w sprawach strategicznych ważnych dla UE bez uzgodnień na najwyższym szczeblu podejmowanie decyzji w ramach Rady UE, Komisji i Parlamentu byłoby trudne, czyli prace tych trzech instytucji są efektywniejsze, jeżeli wcześniej uzyskają podstawową deklarację przy pomysłach promowanych przez RE. RE nie jest instytucją decyzyjną w rozumieniu prawa wspólnotowego, dlatego te uzgodnienia nie są decyzją, ale mają znaczenie polityczne.

RE nie wolno mylić z Radą Europy. Rada Europy została utworzona w '49, jest organem ogólnoeuropejskim i ma na celu ochronę podstawowych praw człowieka, w tym zwłaszcza prawa do wolności.

Przedmiotem obrad Rady Europejskiej najczęściej są:

1. strategia i plany rozwoju integracji

2. zasadnicze sprawy związane z głównymi obszarami integracji:

- integracją rynkowa,

- integracją walutową

- wspólnotowa polityka

3. sprawy budżetu UE, zarówno źródła dochodów jak i kierunki wydatków budżetowych, w tym zwłaszcza podział środków z funduszy pomocowych

4. sprawy polityki zagranicznej

5. przyjmowanie nowych krajów członkowskich podpisywanie umów międzynarodowych

6. wszystkie inne sprawy, które okazują się kontrowersyjne i Rada UE nie potrafi wypracować kompromisu.

Posiedzenia Rady Europejskiej organizowane są przez kraj sprawujący prezydencję, czyli przewodniczący przez 6 miesięcy UE. E strony kraju przewodniczącego organem jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Przed podjęciem prezydencji przygotowywany jest plan działań, a na koniec sporządzane jest sprawozdanie z realizacji spraw objętych planem. Nowe kraje członkowskie nie mają łatwego zadania, ponieważ UE liczy już 27 krajów i znacznie trudniej jest organizować i realizować zadania prezydencji dla tak dużego ugrupowania. Pierwsze kraje członkowskie mają w tym duże doświadczenie.

Rada Unii Europejskiej - jest to najważniejsza instytucja decyzyjna, co oznacza, że w większości spraw ostateczne słowo należy do Rady UE, ale nie znaczy to, że Rada ma uprawnienia wyłączne. Rada współpracuje na rzecz podjęcia decyzji z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim i poczynając od Jednolitego Aktu Europejskiego uprawnienia Komisji i Parlamentu rosły, czyli Rada przekazywała na podstawie uzgodnionych aktów prawnych część uprawnień.

Sposób przygotowywania i podejmowania decyzji przez Radę UE

Decyzje są podejmowane na poziomie posiedzeń ministerialnych. WG - zajmują się bardzo konkretnymi sprawami, składają się z ekspertów.

Grupy:

- stałe,

- at hock (tymczasowe) - organizowane są wtedy, kiedy grupy stałe nie czują się kompetentne, aby zająć się daną sprawą. Są grupami zadaniowymi powoływanymi do określonych zadań. Po wykonaniu zadania są rozwiązywane.

COREPER - przedstawiciele państw członkowskich przy UE w randze ambasadorów (specjalnych przedstawicieli funkcjonujących w ramach Rady UE). Przygotowują oni decyzje na podstawie propozycji z Grup roboczych. Uprawnienia Coreperu pozwalają na formułowanie decyzji. Coreper może pracować nad decyzją tak długo jak uważa za stosowne. Rezultacie prac Coreperu przygotowywana jest agenda na posiedzenie ministerialne (wykaz spraw, nad którymi będą głosować Ministrowie). Jeżeli Coreper wypracował decyzję to korzysta się z agendy A (tryb A - zwykła większość - procedura określona dla sprawy), jeżeli natomiast nie wypracował decyzji korzysta się z agendy B (ministrowie muszą dyskutować i szukać kompromisu).

Szczebel Ministerialny:

- oficjalny skład - Rada ds. Ogólnych, czyli formalna reprezentacja Rady UE

- wchodzą w skład Ministrowie Spraw Zagranicznych

- w praktyce w posiedzeniach ministerialnych uczestniczą różne składy ministrów, zmieniające się w zależności od przedmiotu sprawy

- obok Rady ds. Ogólnych są robocze składy ministerialne, określane jako Rady ds. Technicznych.

Posiedzenia ministerialne dzielą się na:

- oficjalne - protokołowane

- nieoficjalne - treść rozmów nie jest ujawniana, odbywają się jako kolacje lub lunche.

Z punktu widzenia organizacji tej instytucji należy podkreślić, że składa się ona z Sekretariatu Generalnego i Komisji, które są……., czyli zajmujące się określonymi dziedzinami integracji. Komisje te zakresem działalności są dość zbliżone do Dyrekcji Generalnej W Komisji Europejskiej.

Sekretariat Generalny to około 2000 osób - składa się głównie z prawników i tłumaczy.

Rada UE podejmując decyzje w sprawach gospodarczych współpracuje z Komisją Europejską i Parlamentem, zwłaszcza przy przygotowaniu aktów prawnych. W sprawach 2 i 3 filara Traktatu z Maastricht (polityka zagraniczna, bezpieczeństwo, polityka wewnętrzna, wymiar sprawiedliwości) funkcjonuje model międzyrządowy, czyli organem decyzyjnym jest tylko Rada UE.

Komisja Europejska to największa instytucja UE zarządzająco - wykonawcza, na bieżąco zarządzająca procesami integracji europejskiej i współpracą krajów członkowskich. Jest to podstawowy organ administracji UE zatrudniający 17 -19 tys. osób. Rola KE w procesie podejmowania decyzji formalnie zwiększała się, ale w praktyce zależy znacząco od autorytetu i siły przebicia jej przewodniczącego. Silne osobowości, które już przeszły do historii stanowią przykład, że przewodniczący KE może istotnie zmienić plany integracji i przyczynić się do realizacji nowych planów.

Kraje członkowskie są współuczestnikami sukcesów integracji europejskiej dzięki dynamice przewodniczącego Komisji, ale również wolą słabych przewodniczących, bo wtedy kraje członkowskie mają większy wpływ na procesy integracyjne.

Jak do tej pory największe osiągnięcia jako przewodniczący miał J. Delors ( kadencja 1985-94) - był realizatorem Jednolitego Rynku Europejskiego, wykorzystał szansę przygotowania planu unii gospodarczej i walutowej.

Struktura organizacyjna Komisji:

- na czele komisarze i przewodniczący,

- komisarze odpowiadają za określoną dziedzinę działalności (organizują).

Kraje członkowskie starają się mieć komisarzy odpowiadających za ważne dziedziny integracji, ponieważ jest wtedy możliwość wpływu na nie.

Komisarze ponoszą odpowiedzialność zbiorową i kolegialnie podejmują decyzje, natomiast faktyczna działalność koncentruje się w Dyrekcjach Generalnych (24).

Dyr. Gen. dzielą się na dywizjony. Każdy szef dywizjonu organizuje sobie komórkę.

Pracownicy w Komisji (wg kategorii zaszeregowania):

- wyżsi urzędnicy,

- średniego szczebla

- niższego szczebla

Wykład 10.06.2009

Zadania Komisji Europejskiej:

- czuwa nad prawidłowym funkcjonowaniem rynku, opracowuje strategie rozwoju procesu integracji i sporządza raporty dotyczące sytuacji wewnętrznej UE (w ramach KE powstały takie projekty jak m.in.. Jednolity Rynek Europejski, Raport Chechiniego)

- odpowiada za spójność i koordynację zadań wszystkich Wspólnot, reprezentuje Wspólnoty na zewnątrz i w ramach instytucji wspólnotowych (np.. w ramach WE).

- kolejnym jej zadaniem jest ustanawianie prawa, posiada prawo inicjatywy prawodawczej (projektowanie aktów prawnych), czuwa nad stosowaniem postanowień traktatów założycielskich i prawa pochodnego ( w ramach swoich zadań ma np.. wszczynać postępowanie przed ETS przeciwko poszczególnym państwom wspólnotowym, które nie stosują się do postanowień traktatowych).

- nadzoruje wykonywanie orzeczeń ETS-u, reprezentuje Wspólnoty w postępowaniu przed ETS-em

- może wydawać akty prawa wtórnego: dyrektywy, opinie, rozporządzenia, zalecenia- niekiedy te uprawnienia są delegowane przez Rade, a czasem wychodzi to z traktatów

- uchwala i zarządza budżetem- bierze udział w procedurze, przygotowuje projekt budżetu, musi się atakże później rozliczyć z wykonania budżetu (raport). Komisja w praktyce realizuje wydatki budżetowe, zarządza funduszami(m.in.. strukturalnymi).

- ponosi odpowiedzialność polityczną przed Parlamentem EU

- negocjuje umowy z państwami trzecimi

- kontroluje zgodność z prawem zawartych przez państwa członkowskie umów międzynarodowych

- może przedstawiać propozycje zmiany traktatów

- opiniuje umowy akcesyjne

Parlament Europejski.

Pierwotnie Parlament był nazywany Zgromadzeniem i funkcjonował przy EWWiS. W 1957r. konwencja dla instytucji wspólnych dla wszystkich wspólnot. uprawnienia kontrolne pierwotnie. Parlament przeszedł największą rewolucję. W 1962 r. Zgromadzenie zmieniło nazwę na Parlament EU. Na mocy traktatów budżetowych z 1970 i 1975r. Parlament otrzymał uprawnienia w zakresie budżetu i miał wpływ na wysokość wydatków nieobligatoryjnych (m.in.. wydatki na politykę regionalną).

W czerwcu 1979r. przeprowadzono pierwsze powszechne, bezpośrednie wybory do Parlamentu, stał się on instytucja demokratyczną. Jednolity Akt Europejski rozszerzył zakres konsultacji obligatoryjnej- wprowadził wymóg pozyskania zgody Parl. na ratyfikację umów akcesyjnych, o stowarzyszeniu i pozostałych. Przyznano mu również prawo do informowania na temat polityki zagranicznej prowadzonej przez Wspólnoty. W 1992r. na podstawie Traktatu o WE Parlament uzyskał procedurę współdecydowania. Natomiast Traktat o Unii Europejskiej włączył Parl. w procedurę powoływania Komisji Europejskiej. Traktat Austriacki wzmocnił udział Parlamentu w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości.

Parlament EU jest to organ jednoizbowy, składający się z 782 posłów ( po tych wyborach będzie 736), głosy nie są rozłożone po równo( najwięcej głosów mają Niemcy - 99, a najmniej Malta - 5). Polska ma 50 mandatów.

Kadencja to 5 lat, na czele stoi 1 przewodniczący i 14 wiceprzewodniczących, powoływani na 2,5- letnią kadencję. Obecnym przewodniczącym jest Hans-Gert Pöttering (Niemiec). Parlamentarzyści muszą reprezentować interes wyborców a nie rządu poszczególnego kraju. Tworzą oni frakcje polityczne. Frakcja musi składać się z przedstawicieli 7 państw członkowskich (25 osób).

Frakcje:

Europejska Partia Ludowa - Europejscy Demokraci - chadecy, ludowcy i konserwatyści (PO, PSL)

Partia Europejskich Socjalistów - socjaldemokraci (SLD chce wejść)

Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy - liberałowie, socjalliberałowie i centryści

Unia na rzecz Europy Narodów - narodowi konserwatyści (PIS)

Zieloni - Wolny Sojusz Europejski - zieloni i regionaliści

Zjednoczona Lewica Europejska - Nordycka Zielona Lewica - socjaliści i komuniści

Niepodległość i Demokracja - eurosceptycy, liberałowie i konserwatyści

Parlament funkcjonuje w trybie sesyjnym. Oficjalną siedzibą jest Strasburg,ale też Bruksela, w której odbywa się większość obrad oraz mieszczą się biura poselskie, komisje parlamentarne i władze klubów. Sekretariat, biblioteka i część zaplecza technicznego ma zaś swoją siedzibę w Luksemburgu.

Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują:

współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i akceptacji (zgody; uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej)

procedura konsultacji

procedura współpracy

procedura współdecydowania

procedura akceptacji (zgody)

uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania

uprawnienia kontrolne

zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego

prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)

prawo zadawania pytań Komisarzom

zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie

Komisja jest zobowiązana do składania PE sprawozdania z działalności wspólnot oraz systematycznego udzielania informacji na temat wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a także współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych

Komisja ma obowiązek udzielania informacji w ramach parlamentarnej kontroli wykonania budżetu

PE ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na wniosek 1 swoich członków

do badania domniemanych wykroczeń lub

niewłaściwego zarządzenia w stosunku do prawa Wspólnoty

(Prawo Instytucjonalne UE pod red. M Witkowskiej)

powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich

obrona praw człowieka, demokracji i państwa prawa

przyznawanie Nagrody Sacharowa

Między sesjami - na co dzień - pracują 22 Komisje Parlamentarne, m.in.. ds.. Zagranicznych, Rozwoju, Handlu m-n, Budżetu, Kontroli budżetowej, Ochrony konsumenta, Przemysłu.

Prawa wyborcze przysługują obywatelom państw członkowskich.

………………………………..............................................................................................................................

Etapy integracji walutowej we Wspólnotach Europejskich.

Integracja walutowa nie była planowana w początkowym okresie integracji europejskiej, tzn. nie była planowana w I poł. lat 50., gdy przygotowywano projekt integracji politycznej, który nie wszedł w życie. Integracja polityczna była zbyt trudnym zadaniem w okresie, gdy kraje EU odbudowywały się gospodarczo po II wojnie św,, ale przede wszystkim była trudnym zadaniem dlatego, że utrata autonomii przekraczała możliwości akceptacji przez większość państw europejskich. Integracja walutowa także nie była przedmiotem dyskusji w poł. lat 50., gdy przygotowywano projekt EWG, a po raz pierwszy dyskutowano nad tym w Messynie (Sycylia) w 1955r. Powołano wtedy komitet ekspertów pod kierunkiem Spacka, który przygotował bardzo ważny raport opublikowany w kwietniu 1956r. w Brukseli - znany jako Raport Spacka. Zawierał on bardzo szczegółowe wytyczne integracji gospodarczej w ramach planowanej EWG. Nie było w tym raporcie integracji walutowej. Założenia przyszłej EWG nie obejmowały integracji walutowej. Natomiast jako podstawę Inter. gospodarczej EWG przewidywano wspólny rynek, czyli integrowanie rynków krajów członków. W tym raporcie znalazł6y się odniesienia do wspólnotowej polityki, ale tylko w tych dziedzinach, które posiadały bezpośredni związek z wprowadzeniem wspólnego rynku- zewnętrzna polityka handlu, wspólne reguły konkurencji.

Dlaczego nie planowano integracji walutowej w I poł. lat 50?

… Na tamtym etapie integracji nie było to realne. Kraje członkowskie przywróciły zew. wymienialność walut w 1958r. Ich politykę walutowa charakteryzowały liczne ograniczenia a nie otwartość. Poza tym, funkcjonował m-n system walutowy, którego podstawa był dolar USA i ten system zapewniał stabilność rozliczeń. Jeszcze w poł. lat 50. system z Bretton Woods funkcjonował zgodnie z oczekiwaniami jego twórców, wówczas żadna waluta nie mogła zagrażać dolarowi.

Czy zatem wśród autorów koncepcji integracji europejskiej, a zarazem ich realizatorów nie było osób, które uważały już wówczas na pocz. lat 50., a tym bardziej później na pocz. lat 60., że wspólna waluta powinna być celem w procesie integr. europejskiej?

Były takie osoby. Jean Monnet, który z sukcesem zakończył swój plan Inter. europ. (EWWiS), od 1950r., gdy został przedstawiony Plan/Deklaracja Schumana, przy którym współpracował (Francja - Robert Schuman 9.05.1950 - deklaracja skierowana bezpośr. do Niemiec). Plan był zalążkiem europejskiej integracji i przyczynił się do stworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Pomysł Jeana Monneta był w tym wszystkim najważniejszy. To on jako pierwszy podkreślał wagę wspólnej waluty. Wspólna waluta to symbol jedności europejskiej.

Plany integracji walutowej w latach 1969-1970

Plany R. Barre'a 1969 i 1970

Plan K. Schillera 1969

Plan Wernera 1969

Poważna dyskusja nad Inter. walutowa odbyła się w Hadze w 1969r., Francja zdecydowała się przystąpić do ofensywy polegającej na wprowadzeniu planu Inter. walutowej do strategii Inter. europejskiej. Francuzi byli tym zainteresowani ponieważ frank był coraz słabszy, a marka niemiecka coraz silniejsza. Pierwszym planem Inter. walutowej, który równocześnie został przyjęty jako stanowisko Komisji Wspólnot Europejskich był plan Barre'a.

A dlaczego plan Barre'a miał takie silne oddziaływanie? Ponieważ Barre był wice przewodniczącym Kom. Wspólnot Eu. i mógł mieć wpływ na plany Komisji

Ostateczna wersja planu Barre'a to plan dochodzenia do unii gospodarczej i walutowej. RFN nie była zainteresowana wprowadzeniem wspólnej waluty na tamtym etapie. Ze strony RFN został przedstawiony plan K. Schillera. Był to plan budowania podstaw przyszłej wspólnej waluty w warunkach osiągania wyższych etapów integracji gospodarczej. Najważniejszy plan to plan pochodzący z zespołu kierowanego przez premiera Luksemburga - P. Wernera, powołanego w marcu 1969r. (wyjechano z konferencji w Hadze z przeświadczeniem o zwołaniu zespołu).

Plan Wernera (październik 1970) - plan krótki i konkretny. UGiW to będzie duże osiągnięcie w procesie Inter. europejskiej. Równolegle będzie realizowana zarówno unia gospodarcza, jak i walutowa. W planie Wernera podkreślano, że polityka w niektórych dziedzinach gospodarki będzie musiała być scentralizowana, wyraźnie wskazano politykę pieniężną i budżetową. Określono także datę osiągnięcia UGiW- 1980r. Plan przewidywał 3 etapy wprowadzania UGiW. Pierwszy etap miał się zakończyć w 1973r.Rada Ministrów przyjęła do realizacji 1 etap UGiW według planu Wernera, zaczęto go realizować, ale kryzysy lat 70. spowodowały , że nie było sensu kontynuacji tego planu.

Czy zatem odejście od wprowadzenia w życie planu Wernera całkowicie przekreśliło Inter. walutową?

Nie, ale przebiegała ona wg. innego scenariusza. Wspólna waluta w EWG stała się konieczna ponieważ na początku lat 70. upadł system z Bretton Woods, większość krajów przeszła do polityki zmiennych kursów walutowych i trzeba było ustabilizować je. Destabilizacja kursów spowodowała, że w EWG zaistniała konieczność wprowadzenia własnych zasad stabilizacji kursów walut krajów członkowskich, by manipulowanie kursami i wzrost ryzyka kursowego nie zaprzepaściły efektów wspólnego rynku- wzrost wymiany handlowej

Etapy integracji walutowej w EWG/UE (plan Wernera i Delorsa)

1. Funkcjonowanie węża walutowego 1972-1979

2. Europejski System Walutowy 1979- 1998

- wprowadzenie UGiW 1990-2002

I etap UGiW 1990-1993

II etap UGiW 1994-1998

III etap UGiW 1999-2002

3. Funkcjonowanie strefy euro- od 2002r.

1989 - plan Delorsa- realizacja na podstawie planu wprowadzenia UGiW.

Przyczyny utworzenia Europejskiego Systemu Walutowego:

1. destabilizacja walutowa lat 70. i jej skutki

2. plany i inicjatywy Francji

3. dyskusje i prace nad projektami unii gospodarczo- walutowej prowadzone w Komisji, Radzie Ministrów i Komitecie Gubernatorów BC oraz posiedzeniach Rady Europejskiej

4. osobiste zaangażowanie prezydenta Valerego Giscarda d'Estaig i kanclerza Niemiec H. Schmidta.

Znaczenie ESW i Jednolitego Rynku Europejskiego jako podstaw unii walutowej:

- stabilizacja kursów walutowych

- koordynacja polityki pieniężnej

- asymetria ESW

- przyspieszenie integracji rynkowej

asymetria ESW - w jednostce umownej walutowej ECU największy udział miała marka RFN (ok..1/3 na początku) i jednocześnie największy wpływ na zasady polityki pieniężnej miał Bank Centralny RFN (Bundesbank). Inne kraje członkowskie pozostawały w dużej zależności od zasad narzuconych przez RFN.

4

Rada Europejska

Parlament Europejski

Komisja Europejska

Rada UE

Trybunał Sprawiedliwości

Ministerstwo

COREPER

Working Grups Grupy robocze

---