Zagadnienia na zaliczenie przedmiotu podstawy bezpieczeństwa międzynarodowego

1. Pojęcie bezpieczeństwa międzynarodowego

Najważniejszą rzeczą w pojęciu dotyczącym bezpieczeństwa międzynarodowego jest kwestia zaspokojenia potrzeb i interesów życia międzynarodowego. Realizuje się w środowisku międzynarodowym, należy pamiętać że nie odnosi się tylko do jednego państwa, lecz do całego systemu. Ogólnie cały termin możemy wyróżnić na trzy podgrupy podmiotowe, przedmiotowe i funkcjonalne. Jest to pojęcie względne, bez jej zaspokojenia nie jest możliwa realizacja wszystkich innych celów i aspiracji zarówno narodów, państw jak i jednostek.

2. Pojęcie zagrożenia oraz klasyfikacja zagrożeń

Odnosi się do jakiegoś zjawiska które prowadzi do niepokojów społecznych, obaw, zaniepokojenia czy też lęku. Zagrożenie jest przeszkodą powodującą załamanie się bezpieczeństwa międzynarodowego. Nierozwiązane wyzwania mogą z czasem przekształcić się w zagrożenia.

Zagrożenia militarne

• wyścig zbrojeń

• prace nad bronią jądrową

• przemyt broni oraz nielegalny handel nią

Terroryzm

• jeden z głównych problemów dzisiejszego bezpieczeństwa międzynarodowego

• rozwija się głownie w państwach muzułmańskich, jednak ogólnie występuje na całym świecie

• nastawiony na szerzenie chaosu i spowodowania jak największej ilości szkód

• często prowadzone są działania dywersyjne oraz zamachy samobójcze, które mają na celu szerzyć strach i panikę a zarazem pochłonąć jak największą ilość ofiar

• mają na celu osłabić morale koalicji antyterrorystycznej

Transnarodowa przestępczość zorganizowana

• ukształtowana i stabilna struktura grup przestępczych

• stosowanie siły i wymuszeń na organach państwa

• działania korupcyjne

• ukształtowanie się terminu „państwo w państwie”

Zagrożenia ekologiczne

• zanieczyszczenie środowiska naturalnego

• prowadzenie testów broni chemicznej i jądrowej

• wzrost epidemii i pandemii

• łatwo rozprzestrzeniają się poza granicami państwa

3. Pojęcie wyzwania

Do wyzwań zaliczamy przede wszystkim problemy dotyczące dysproporcji ekonomicznych między państwami wysoko rozwiniętymi a resztą świata w warunkach wzrastającej globalizacji. Innym wyzwaniem jest proces destabilizacji po upadku muru berlińskiego oraz nasilające się migracje międzynarodowe. Trzeba pamiętać że nie rozwiązane problemy wyzwań mogą z czasem przekształcić się w nowe zagrożenia.

4. Zagrożenia bezpieczeństwa międzynarodowego w Europie

• destabilizacja polityczna i ekonomiczna towarzysząca procesom transformacji w Europie Środkowowschodniej

• zagrożenia transnarodowe i terrorystyczne

• niebezpieczeństwo wybuchu konfliktów na obszarach nie zintegrowanych z UE

5. Wyzwania bezpieczeństwa międzynarodowego w Europie

• wzrost liczby emigrantów w Europie Zachodniej tutaj głownie chodzi o muzułmanów

• wzrost nacjonalizmu i fundamentalizmu

• niejednomyślna polityka Unii Europejskiej w niektórych sprawach

• rozszerzanie instytucji zachodnich na obszarach dawnego ZSRR

• uzależnienie energetyczne UE od FR

6. Rada Europy oraz jej wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe

• podwyższanie zdolności wojskowych

• realizacja nowych struktur mających na celu zapobiegać konfliktom

• UE posiadać będzie autonomiczne zdolności dotyczące zapobiegania kryzysowego

• deklaracja lepszego wykorzystania zasobów własnych

• współpraca z ONZ, OBWE oraz NATO

7. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) oraz jej znaczenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego

Celem NATO jest zapewnienie bezpieczeństwa państwom członkowskim poprzez wspólne prowadzenie akcji militarnych skierowane przeciwko atakowi ze strony państw trzecich. Poza działalnością typowo militarną zajmuje się rozwiązywaniem konfliktów na drodze mediacji. NATO w okresie zimno wojennym tworzyło cięciwę dla swojego fizycznego konkurenta Układu Warszawskiego. Po 1989 roku, musiało przeprowadzić skrajne poprawki w swojej strukturze obronności pokoju międzynarodowego. Niestety NATO nie jest już takim samym znaczącym sojuszem jak dawniej w wyniku kwestionowania przywództwa USA przez takie państwa jak Niemcy czy Francja, co powoduje wewnętrzne spory i niedomówienia.

8. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie(OBWE) oraz jej wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe

• ochrona nienaruszalności granic

• poszanowanie praw człowieka

• kwestie dotyczące rozwoju zbrojeniowego

• współpraca ekonomiczna i naukowa członków organizacji

• prowadzenie działań humanitarnych

• OBWE jedynie uzupełnia swoimi rozporządzeniami działania innych organizacji takich jak NATO czy ONZ

• akty prawne tej organizacji nie przewidują żadnych sankcji oraz restrykcji a odnoszą się jedynie do politycznych zobowiązań pozytywnego działania

9. Europejski Obszar Gospodarczy i jego znaczenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego

• swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału

• ustanowienie systemu zapewniającego niezakłóconą konkurencję i równe przestrzeganie reguł z nią związanych

• współpraca w takich dziedzinach jak badania i rozwój, środowisko, edukacja oraz polityka społeczna a także ochrona konsumentów

10. Unia Europejska oraz jej znaczenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego

Jest to przede wszystkim organizacja o charakterze integracyjnym, mająca na celu stale rozszerzać swoje struktury i program demokracji na obszarach Europy Środkowowschodniej. Jej istnienie ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo na całym obszarze europejskim. Jednak cały proces rozszerzania partnerstwa o nowych członków jest procesem trudny i czasochłonnym. Dotyczy zazwyczaj problemów współpracy ekonomicznej. Proces bezpieczeństwa UE dzieli się na III filary.

I filar

Zrzesza ze sobą trzy wspólnoty europejskie takie jak, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej i Wspólnota Europejska.

II filar

Dotyczy polityki zagranicznej i bezpieczeństwa członków Unii Europejskiej. Jest to właśnie jeden ze spornych problemów w procesie integracyjnym z nowo zrzeszonymi członkami.

III filar

Odnosi się do współpracy w zakresie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości.

Podstawowymi punktami w dziedzinie bezpieczeństwa międzynarodowego Unii Europejskiej są natomiast:

• ugruntowanie procesów integracyjnych na obszarze Europy

• polityka pomocniczości czyli udzielanie pożyczek dla państw rozwijających się w ramach UE

• pomoc finansowa w przypadku problemów ekonomicznych państw członkowskich

• rozwijanie strategii bezpieczeństwa

• unowocześnianie sił szybkiego reagowania

• zwalczanie terroryzmu

• walka z korupcją i przestępczością transnarodową

• współpraca z Interpolem oraz modernizacja Europolu

11. Działalność ekstremistów katalońskich i baskijskich w Hiszpanii

Baskowie dążą do uzyskania autonomii swojego obszaru (Baskonii). Całej sprawie jednak sprzeciwia się Hiszpania, która nie chce dopuścić do utraty tego obszaru. W tym regionie szerzy się skrajny nacjonalizm, oraz niechęć do króla Hiszpanii. Na skutek czego powstała organizacja terrorystyczna ETA. Zajmuje się ona prowadzeniem działań terrorystycznych, mających na celu wywalczenia sobie autonomii i niezależności od Hiszpanii. Aktualnie terroryści dalej tam funkcjonują, mimo licznych aresztowań.

Katalonia jest to obszar podobnie jak Baskonia miejsce pełne napięć i konfliktów. Otrzymała status autonomii. Nasilają się tam bardzo silne ruchy nacjonalistyczne, szerzenie języka katalońskiego oraz rywalizacja na linii Madryt-Barcelona. Katalończycy starają się jak najmocniej pokazać swoją odrębność etniczną.

12. Problem Korsykański

Spór w tym regionie występuje pomiędzy rządem Francji a organizacją FLNC(Front Wyzwolenia Narodowego Korsyki). Separatyści zajmują się głownie prowadzeniem zamachów bombowych, mają też liczne powiązania z organizacjami przestępczymi oraz terrorystycznymi. Podobnie jak w Baskonii szerzy się tam silny nacjonalizm, oraz niechęć do władzy zwierzchnej w tym przypadku do Francji.

13. Konflikt w Bośni i Hercegowinie

• Serbia nie uznała Bośni, głoszenie koncepcji „Serbowie w jednym państwie”

• masowe mordy i czystki etniczne

• konflikty religijne na linii muzułmanie-chrześcijanie

• rok 1995 położył kres krwawym starciom, w 1996 proklamowano utworzenie państwa Bośni i Hercegowiny

14. Problem Kosowa

• ogłoszenie Kosowa przez albańskich separatystów jako wolna republika w 1991 roku

• następstwem była interwencja serbskiej armii na obszar autonomii

• w 1996 roku utworzono Wyzwoleńczą Armię Kosowa oraz ideę Wielkiej Albanii

• walki partyzanckie z serbskimi wojskami

• w 1999 roku podpisano traktat pokojowy(nie zaakceptowany przez Serbów kontynuacja czystek etnicznych)

• aktualnie Kosowo jest autonomicznym państwem

15. Konflikt w Macedonii

• wysuwanie licznych roszczeń terytorialnych między sąsiadami

• Bułgarzy nie uznają Macedonii

• Macedończycy wysuwają roszczenia terytorialne wobec Grecji w stosunku do Salonik

• konflikt w Kosowie będzie mieć znaczący wpływ na sytuacje Macedonii

16. Problem cypryjski

• wyspa zamieszkiwana jest przez Greków (81%) i Turków (18%)

• uzyskała status niepodległości w 1960 roku od Wielkiej Brytanii

• w połowie lat 60 doszło tam do wybuchu wojny domowej, mimo usilnych starań rozwiązania pokojowo sporów przez arcybiskupa Makariosa(interwencja ONZ)

• w 1974 roku władzę przejęła juta grecka, która chciała zintegrować wyspę z Grecja

• odpowiedzią na działalność Greków była interwencja zbrojna strony tureckiej, czego następstwem było tam utworzenie północnej części wyspy i ogłoszenie w 1983 roku państwa tureckiego

• społeczność międzynarodowa uznaje jedynie grecką cześć wyspy(przyznała jej członkowstwo w UE)

• aktualnie trwają tam prace nad utworzeniem konfederacji grecko-tureckiej na wyspie

17. Sytuacja w Irlandii Północnej

• dążenie do zjednoczenia się Irlandii Północnej z Południową

• założenie organizacji terrorystycznej IRA (Irlandzka Armia Republikańska)

• w 1994 roku doszło do zawieszenia broni i procesów rozbrojeniowych

• w 1998 roku zaś podpisano kompromis, utworzono rząd koalicyjny, mimo kilu incydentów procesy rozbrojeniowe i pokojowe mediacje nie przewidują problemu

18. Wyzwania w regionie WNP

• przemyt narkotyków, handel bronią i ludźmi

• konflikty etniczne i ruchy separatystyczne

• przestępczość zorganizowana

• rozprzestrzenianie i narastanie fundamentalizmu muzułmańskiego

• obniżenie poziomu życia obywateli byłego ZSRR(wyższych warstw społecznych)

19. Zagrożenia w regionie WNP

• proliferacja broni masowego rażenia

• rozwój terroryzmu

• źle zabezpieczone kompleksy nuklearne

• słabe i narażone na destrukcję systemy obronne

• zmniejszenie znaczenie Rosji w regionie

• prace nad bronię jądrową

20. Problem Górskiego Karabachu

• konflikt ormiańsko - azerski

• Górski Karabach proklamował niepodległość(sprzeciw opinii światowej, nie uznawanie państwa na arenie międzynarodowej)

• aktualnie konflikt jest zamrożony

• Armenia domaga się powrotu Górskiego Karabachu w jej granice

• punktem zapalnym konfliktu były pogromy dokonane na Ormianach w baku w 1988 i 1989 roku

21. I-II wojna w Czeczenii

• Autonomiczna republika Federacji Rosyjskiej

• Negatywny stosunek władz rosyjskich do Czeczenów (represje i deportacje)

• Wymiar religijny konfliktu (Czeczenii to muzułmanie)

• Rosja tłumaczy swoje działania wobec Czeczenii jako wojnę z terrorem

• Wielokrotne działania militarne skierowane wobec Czeczenów

• Aktualnie prowadzone są tam działania terrorystyczne i liczne zamachy

I wojna czeczeńska

Wkroczenie wojsk rosyjskich do Czeczenii w 1994 roku. Następstwem tego było zajęcie stolicy kraju Groźnego w 1995 roku. Od tego momentu nasiliła się walka partyzancka. Nawet mimo tego iż śmierć poniósł prezydent Czeczenii Dżochar Dudajew, opór partyzantów był niezachwiany. Po wielu starciach podpisano z Rosją układ pokojowy. Wojska rosyjskie opuściły republikę, jednak nie zrezygnowała z kontroli republiki.

II wojna czeczeńska

Miała miejsce głównie z tego powodu ponieważ była odwetem za działalność Szamila Basajewa na sąsiedni Dagestan w celu założenia tam kalifatu muzułmańskiego. Tego typu działalność sprowokowała Rosję do podjęcia operacji woskowej w 1999 roku. Walki trwały na obrzeżach Groźnego. W 2000 roku strona rosyjska zdołała otoczyć obszar do dokoła miasta, co przyniosło zwycięstwo. Wojnę w swojej kampanii wyborczej wykorzystał Władimir Putin jako walkę z terroryzmem. W 2003 roku Czeczenia uzyskała nową konstytucję, mimo tego nasilały się i nadal nasilają tam walki. Czeczenia jest nadal obszarem niestabilnym, zaś działalność bojowników jest propagandowo traktowana przez stronę rosyjską jako terroryzm i pod egidą walki z tym skrzętnie zwalczana.

22. Konflikt gruzińsko-osetyński

• liczne problemy wewnętrzne (ruchy separatystyczne, walka o władzę)

• separatystyczne plany Osetii Południowej i Abchazji

• rewolucja róż

• mimo porozumień na linii Gruzja-Rosja nadal dochodzi do sporadycznych potyczek granicznych na obszarze zbuntowanych prowincji

23. Konflikty energetyczne na linii Moskwa-Mińsk

• przyczyną konfliktu jest zadłużenie Białorusi oraz chęć kupienia tamtejszych spółek energetycznych przez Rosję, całemu procesowi sprzeciwia się Łukaszenko, argumentując że strona rosyjska jest winna dla Białorusi opłaty za tranzyt gazu

• na skutek tego przez jakiś czas wstrzymano nawet dostawy gazu przez Białoruś do zachodniej Europy

• aktualnie spór jest częściowo uregulowany

24. Problem Naddniestrza

• powodem było wprowadzenie alfabetu łacińskiego i języka rumuńskiego zamiast cyrylicy

• niechęć obywateli mołdawskich do rosyjskiej mniejszości

• obawy przed zjednoczeniem się Mołdawii z Rumunią

• walki z separatystami i wprowadzenie wojsk rosyjskich na ten obszar

• konflikt pozostaje nierozwiązany, mimo porozumień pokojowych i obecności wojsk

25. Konflikty energetyczne na linii Kijów-Moskwa

• zdecydowanie ostrożniejsze działania wobec Rosji w przeciwieństwie do Białorusi

• negocjacje z UE i FR w sprawie rozbudowy linii tranzytowej

• Ukraina stara się zachować równowagę na linii Rosja-Unia Europejska

26. Rewolucje kolorowe w państwach WNP oraz ich wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe

Są to ruchy powodujące szerokie zmiany społeczno-polityczne na obszarach nimi objętymi. Był to swoistego rodzaju symbol protestów i ruchów społecznych skierowany przeciwko władzy państwowej nie popieranej przez społeczność.

Rewolucja róż

Termin odnosi się do postaci prezydenta Michaiła Saakaszwilego i Eduarda Szewardnadze. Spontaniczne zamieszki spowodowały utratę władzy tego drugiego a przejęcie przez tego pierwszego. Odnosi się do róż które wnieśli zwolennicy tego pierwszego do parlamentu po zwycięskim proteście.

Pomarańczowa rewolucja

Wiąże się z wyborami na Ukrainie mającymi miejsce 2004 roku, w których wygrał Wiktor Janukowicz. Jego zwycięstwo było kwestionowane przez społeczeństwo, oraz obserwatorów międzynarodowych. Następstwem tego były protesty społeczne, na których czele stanął Wiktor Juszczenko. Po serii manifestacji Janukowicz musiał ustąpić i oddać nieuczciwie zdobytą władzę na rzecz swojego rywala.

27. GUAM

• jego członkami są Ukraina, Gruzja, Mołdawia i Azerbejdżan

• status obserwatorów posiadają Turcy i Łotysze

• zapowiedziano utworzenie strefy wolnego handlu pomiędzy członkami oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego

• współpraca na rzecz rozwiązywania konfliktów i umacniania bezpieczeństwa w regionie

28. Szanghajska organizacja współpracy

Regionalna organizacja międzynarodowa, powołana 15 czerwca 2001 przez Rosję, Chińską Republikę Ludowa, Kazachstan, Kirgistan i Tadżykistan (istniejącą od 1996 tzw. Szanghajską Piątkę), w 2001 dołączył do niej Uzbekistan. Jej celem jest umacnianie bezpieczeństwa regionalnego w Azji Centralnej, poprzez zachowanie hegemonicznej pozycji Rosji i Chin w tej części świata.

29. Polityka energetyczna Rosji wobec państw WNP

• chęć przejęcia całkowitej kontroli na liniach tranzytowych gazu

• trzeba pamiętać że gaz nie jest jedynym surowcem energetycznym jaki Rosja eksportuje. Dochodzi do tego ropa, ruda żelaza, miedzy, niklu, fosforu, cyny, wolframu, platyna, złoto a nawet diamenty

• jednak to gaz i ropa są czynnikiem powodującym możliwość szantażu politycznego państw WNP.

• dyskredytacja i szantaż zamykaniem dostaw gazu dla państw buntujących się podniesieniem ceł.

• Kompromitowanie państw WNP wobec UE

30. Polityka energetyczna Rosji wobec UE

• dążenie do monopolizacji struktury energetycznej przez wprowadzenie Gazpromu na rynek europejski

• prowadzenie polityki szantażu i wymuszeń wobec UE mająca na celu wprowadzania w życie swoich założeń politycznych i ingerowanie w pewne kwestie Wspólnoty

• budowa gazociągów na Bałtyku oraz współpraca z Niemcami w dziedzinie energetycznej i wymiany surowcowej (Nord Stream)

• kolejną rosyjską inwestycją jest próba przekonania Unii do budowy gazociągu South Stream

• dyskredytowanie wspieranego przez UE gazociągu Nabucco

31. Organizacja Czarnomorskiej Współpracy Gospodarczej

Region Morza Czarnego jest obszarem produkcji i przesyłu energii, który ma strategiczne

znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw energii w UE. Region oferuje ogromny potencjał

dywersyfikacji dostaw energii, dlatego jest ważnym elementem w zewnętrznej strategii UE w

tej dziedzinie. Dywersyfikacja dostaw energii leży zarówno w interesie naszych partnerów w

regionie, jak i samej Unii.

Struktura organizacji

• organizacja międzynarodowa powstała w 1992 roku, skupiająca kraje położone w regionie Morza Czarnego

• oficjalnie współpraca czarnomorska przekształcona została w organizację międzynarodową podczas spotkania przywódców państw 5 czerwca 1998 roku.

• Polska ma status obserwatora

32. Polityka energetyczna państw w regionie Morza Kaspijskiego

Azerbejdżan i jego polityka na Morzu Kaspijskim

• koncepcja eksportu ropy ze złóż kaspijskich na rynki zachodnie z pominięciem Rosji została zrealizowana po raz pierwszy wraz z otwarciem rurociągu Baku-Supsa w 1999 roku

• kolejnym i najważniejszym projektem transportowym była budowa ropociągu BTC. Tak zwany kontrakt stulecia na eksploatację złóż kaspijskich został podpisany przez konsorcjum zachodnich koncernów energetycznych z British Petroleum

• lata 2006-2007 stały się początkiem epoki gospodarczej prosperity Azerbejdżanu wynikającej z dochodów

• obecnie trwają prace nad modernizacją infrastruktury transportowej Gruzji

Polityka państw w regionie Morza Kaspijskiego

Przez wiele wieków Morze Kaspijskie było akwenem o małym znaczeniu gospodarczym. Ponieważ jest to zbiornik zamknięty, mający bardzo ograniczony dostęp do innych mórz i oceanów, nie był on atrakcyjny gospodarczo. W przypadku Rosji i Iranu region morza ma znaczenie drugorzędne i marginalne. Unii Europejskiej zaś zależy na tym aby ten obszar znalazł się w jej strefie wpływów jako kolejne miejsce gdzie można pozyskiwać surowce energetyczne.

Założenia polityki

• podpisanie konwencji Ramowej dotyczącej ochrony środowiska morskiego Morza Kaspijskiego

• ustanowienie statusu prawnego dla Morza Kaspijskiego

• podpisanie umowy Północnokaspijskiej między Rosją, Azerbejdżanem i Kazachstanem, dotyczyć mają rozgraniczenia granic na morzu i prawo do suwerenności na obszarze, oraz prowadzenia wydobycia i badań w swoich strefach

33. Zagrożenia w regionie Bliskiego Wschodu

• wyścig zbrojeń

• deficyt wody pitnej

• walki i spory religijne

• nasilający się efekt domina

34. Wyzwania w regionie Bliskiego Wschodu

• problem kurdyjski

• terroryzm międzynarodowy

• produkcja i handel narkotykami

• fundamentalizm islamski

35. Arabska wiosna 2011 oraz jej wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe

Egipt

• Następstwem konfliktu była zła sytuacja materialna, bezrobocie i korupcja

• 20 stycznia 2011 roku pojawiły się protesty które z czasem obiegły cały kraj

• W wyniku nasilonego sprzeciwu i fali strajków obalono rządy Mubaraka 3 lutego 2011 roku

• Armia wypowiedziała mu posłuszeństwo

Tunezja

• Problemy bezrobocia

• Zła sytuacja ekonomiczna

• Długoletnia władza Ben Alego

• 14 stycznia 2011 roku zrzekł się władzy i udał się na emigrację do Arabii Saudyjskiej

Libia

• Wojna domowa która była następstwem efektu domina który rozciągnął się na Egipt i Tunezję

• 24 luty 2011 wybuch pierwszych zamieszek

• Rebelianci starli się z siłami wiernymi Kadafiemu

• Stopniowe opanowywanie prowincji po prowincji przez rebeliantów

• Przełomowy moment to śmierć Kadafiego 20 października 2011 roku

• W chwili obecnej w państwie panuje chaos, kraj podnosi się dopiero z długotrwałej rebelii

Fale protestów i niepokojów społecznych przetaczają się przez większość państw Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. W Tunezji i Egipcie doprowadziły one do obalenia panujących od dekad prezydentów - Zin El Abidin Ben Alego i Hosniego Mubaraka. Na razie „arabską wiosnę” przetrwały władze Bahrajnu, Jordanii, Omanu, Maroka i Arabii Saudyjskiej, co pokazuje, że monarchie są bardziej stabilne niż republiki. Region ten od lat nękają problemy związane z wysoką stopą bezrobocia. Zarówno w Tunezji, jak i Egipcie protestujący domagali się poprawy sytuacji gospodarczej, walki z bezrobociem, inflacją i wszechobecną korupcją. Trudno przewidzieć ostateczne wyniki i konsekwencje rewolt, rebelii oraz fali masowych protestów przetaczających się przez świat arabski. To, czy „efekt domina” dotknie kolejne państwa, będzie zależało od rozwoju wydarzeń w Tunezji i Egipcie, których udane rewolucje zainspirowały społeczeństwa arabskie do wystąpień przeciwko władzom. Istotne znaczenie będzie miała także przyszłość rewolty w Libii.

36. Wojna w Libii oraz jej wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe

Odnośnik w punkcie 35. (dotyczący samej wojny)

Obecna sytuacja w Libii nie jest jeszcze ustabilizowana. Należy obawiać się odwetów grup terrorystycznych i lojalistów Kadafiego. Społeczność libijska musi aktualnie stanąć przed problemem transformacji gospodarczej i powstania z kolan na skutek kryzysu ekonomicznego jaki ma obecnie miejsce po wojnie domowej. Istnieje obawa że Libia może podzielić się na kilka mniejszych państw.

37. Sytuacja w Syrii

• spór między chrześcijanami i muzułmanami

• wojna trwała od 1958 do 2005 roku

• w Nairobi podpisano porozumienie dotyczące samostanowienia autonomicznych państw-prowincji

• w 2011 roku odbyło się referendum dotyczące niepodległości południa - za niepodległością opowiedziało się ponad 98% głosujących, sytuacja w Sudanie w dalszym ciągu nie jest jednak stabilna.

• konflikt między północą a południem Sudanu przez około 50 lat pochłonął ponad 2 miliony ofiar, a ponad 4,5 miliona osób została zmuszona do emigracji

38. Konflikt arabsko-izraelski

Więcej informacji na ten temat znajduje się na Międzynarodowych stosunkach politycznych

Arabsko-żydowskie starcia rozpoczęły się na terenie Palestyny jeszcze przed utworzeniem państwa Izrael, gdy jednak było już wiadomo, że jakieś zmiany zajdą. W lutym 1947 roku ONZ zadecydowało o podziale Palestyny. Do lat osiemdziesiątych miały miejsce trzy wojny izraelsko-arabskie. Konflikt został zakończony przy mediacji sił ONZ.

39. Wojna w Iraku

Konflikt w Iraku, a w właściwie operacja o kryptonimie „Iracka Wolność” rozpoczęła się w marcu 2003 roku. Jako jej przyczyny podaje się oficjalnie najczęściej: chęć wzięcia odwetu przez USA na ekstremistach islamskich za ataki na World Trade Center z 2011 r., a także zamiar wyzwolenia ludności Iraku spod jarzma dyktatorskich rządów Saddama Husajna, łamiącego wszelkie możliwe prawa człowieka i obywatela. Inny - deklarowany - cel to przewidywanie, iż na terenie Iraku znajduje się broń masowego rażenia. Ostatni konflikt w Iraku rozpoczął się w 2003 r. - w marcu wojska Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników rozpoczęły atak na Irak i szybko doprowadziły do upadku autorytarnego reżimu Saddama Husajna. Po upadku dyktatora w Iraku próbowano wprowadzić rządy demokratyczne.

40. Problem kurdyjski

• jest to największa grupa etniczna nie mająca własnego państwa

• zamieszkują głownie Turcję, Irak, Iran i Syrię

• Kurdowie są sunnitami i głęboko zakorzenioną świadomość narodową

• walczą o założenie Kurdystanu

• od XIX wieku walczą o niepodległość

• prowadzenie polityki represji wobec Kurdów państw gdzie oni występują

41. Rywalizacja Iranu i Arabii Saudyjskiej o przywództwo w regionie Bliskiego Wschodu

Cele Iranu

Dla Iranu ponowne skupienie uwagi mocarstw na kwestii jego programu nuklearnego jest wysoce niekomfortowe, potencjalnie grozi bowiem koniecznością wyhamowania lub wręcz przerwania mocno zaawansowanych prac nad bronią nuklearna. Teheran dąży do objęcia przywództwa, lub inaczej to określając zdobycie wpływów i przejęcia hegemonii nad państwami muzułmańskimi i zostania zwierzchnikiem wszystkich nacji na wzór USA tyle że w regionie Blisko Wschodnim.

Cele Arabii Saudyjskiej

Najważniejszym zamiarem Rijadu jest chęć umocnienia własnej pozycji nie tyle (lub raczej: nie tylko) wobec Teheranu, co wobec innych arabskich sunnickich państw regionu. Przekleństwem świata arabskiego - i jednocześnie jednym z ważniejszych źródeł sukcesów Iranu w umacnianiu jego pozycji w regionie bliskowschodnim - jest notoryczna niemożność wykreowania przez Arabów jednego silnego centrum geopolitycznego, stanowiącego ośrodek decyzyjny i punkt odniesienia dla wszystkich państw arabskich. Królestwo Saudów od dawna pretenduje do odgrywania takiej roli i w wielu aspektach (zwłaszcza w kwestiach wyznaniowo-religijnych) status taki już niewątpliwie osiągnął. W wymiarze politycznym (strategicznym) nie ma jednak póki co w świecie arabskim pełnej i jednoznacznej zgody na uznanie wiodącej roli Arabii Saudyjskiej. Dotyczy to w zasadzie wszystkich strategicznych problemów, przed którymi stoją dziś państwa arabskie - od sprawy palestyńskiej, relacji z Izraelem, poprzez zwalczanie islamskiego ekstremizmu aż po kwestię irańską. Szczególnie w tej ostatniej sprawie brak zgody arabskich krajów regionu Zatoki Perskiej na bezwarunkowe przyjęcie optyki saudyjskiej wywołuje niepokój w Rijadzie

42. Liga Państw Arabskich oraz jej wpływ na bezpieczeństwo w regionie Bliskiego Wschodu

Liga Państw Arabskich jest to międzynarodowa organizacja międzyrządowa, skupiająca kraje arabskie, dysponująca uniwersalnymi kompetencjami. Założona została 22 marca 1945 r. podczas konferencji państwa arabskich w Kairze, przez szefów siedmiu rządów państw powiązanych językiem, historią, kulturą i religią. LPA ukształtowała się pod wpływem panarabizmu, który skupiał się na kwestiach jedności arabskiej i popieraniu arabskich dążeń niepodległościowych oraz sprzeciwianiu się emigracji Żydów do Palestyny (uważanej za ziemię arabską). Celem, jaki wytyczyła sobie Liga jest zacieśnienie współpracy państw członkowskich, zarówno w sprawach czysto politycznych (zwłaszcza koordynacja polityki zagranicznej), gospodarczych i finansowych (wymiana handlowa, współpraca w przemyśle itp.), a także społecznych, obywatelskich czy intelektualnych.

.

43. OPEC i OAPEC oraz ich znaczenie

OPEC

Podstawowym celem powołania tej organizacji było kształtowanie wspólnej polityki w zakresie wydobycia i cen zbytu ropy naftowej. Początkowo jednak, OPEC nie odgrywała większej roli, bo państwa członkowskie nie miały wystarczającej siły przebicia na rynku naftowym, ponieważ złoża naftowe eksploatowane były w całości przez międzynarodowe towarzystwa naftowe, które reprezentowały jedynie kapitał Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Holandii i Francji. Do OPEC należy obecnie 13 krajów: Arabia Saudyjska, Irak, Iran, Wenezuela, Kuwejt, Katar, Libia, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Algieria, Nigeria, Ekwador i Angola.

OAPEC

O ile OPEC jest typową organizacją ekonomiczną, to OAPEC łączy interesy ekonomiczne i polityczne, na przykład parokrotnie usiłowała wpływać na negocjacje pokojowe na Bliskim Wschodzie.

44. Wojna w Zatoce Perskiej

W momencie kiedy Saddam Husajn, dyktator Iraku zawarł rozejm z Iranem kończąc tym samym konflikt z Iranem, doszło do ataku irackich wojsk na Kuwejt, chodziło o zajęcie pól naftowych. Zachód tego typu działanie odebrał negatywnie uważając, iż jest próba zachwiania równowagi sił w rejonie Bliskiego Wschodu. Uchwalono więc na zjeździe w ONZ sankcję wobec Iraku, konsekwentnie żądano by Irak wycofał armię z zajętego Kuwejtu. Irak całkowicie odrzucił żądania ONZ i kontynuował politykę agresji na Kuwejt. Wobec tak jawnej zniewagi ONZ zagroził interwencją zbrojną. W rejon Zatoki Perskiej wysłano siły międzynarodowe, które w większości składały się z wojska Stanów Zjednoczonych. Tego typu działania niestety nie poskutkowały, 16 stycznia 1991 r. siły koalicji przystąpiły do zmasowanych ataków lotniczych na Irak. Saddam Husajn próbował taktycznie rozegrać niekorzystną sytuację próbując w konflikt zaangażować Izrael. W tym celu Irak zbombardował tereny izraelskie na których mieszkali cywile. Mimo tak brutalnej prowokacji, Izrael nie dał się wciągnąć w konflikt i pozostał niewzruszony. 23 lutego 1991 miała miejsce ofensywa zbrojna na lądzie, dzięki sprawnej strategii wojennej Kuwejt został szybko odbity z rąk Irakijczyków. Mimo klęski, reżim Saddama Husajna utrzymał się i pozostał zagrożeniem na bardzo długo. Dopiero druga interwencja w 2003 r. przyniosła obalenie rządów reżimu Husajna.

45. Obecność i wpływ USA w regionie Bliskiego Wschodu

• prowadzenie pokojowych mediacji(Camp David)

• działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa w regionie

• promowanie demokratycznych struktur administracyjnych

• walka z terroryzmem

• prowadzenie misji pokojowych(Irak i Afganistan)

46. Zagrożenia w regionie Azji i Pacyfiku

• utrzymywanie się podziału Korei

• zagrożenie terroryzmem

• proliferacja broni masowego rażenia i rakiet balistycznych

• łamanie praw człowieka

• problem Tybetu

• rywalizacja Chin, Rosji i USA w regionie

47. Wyzwania w regionie Azji i Pacyfiku

• problem piractwa morskiego

• nierozwiązane problemy terytorialne

• rozpad ZSRR i utrata suwerena w republikach post radzieckich

• analfabetyzm

• przestępstwo zorganizowane

48. Obecność USA w regionie Azji i Pacyfiku

• sojusz z Koreą Południową i Japonią

• zobowiązanie do obrony Tajwanu

• handel z Tajwanem

• prowadzenie polityki dotyczącej stabilizacji i mediacji w regionie

• zatwierdzenie deklaracji między USA a Japonią w sprawie bezpieczeństwa

• prowadzenie rozwoju i usprawnianie polityki rakietowej na swoich polach i wyspach terytorialnych

49. Wojna koreańska

Więcej informacji na ten temat znajduje się na Międzynarodowych stosunkach politycznych

Konflikt koreański toczył się pomiędzy Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną Republiką Korei. KRLD była wspomagana przez Chińską Republikę Ludową oraz Związek Sowiecki. Republika Korei była wspierana głównie przez Stany Zjednoczone oraz ONZ.

50. Problem Tajwanu

• Niechęć Chin do sprawy niepodległości Tajwanu

• Tłumienie protestów przez władze chińskie w Tajwanie

• Prowadzenie polityki „jedno państwo dwa systemy” na przykładzie Hong Kongu

51. Problem Kurylski

• Spór rosyjsko-japoński

• Znaczenie prestiżowe dla obu państw

• Kwestia sporu wobec obszarów wokół Sachalinu

52. Problem wysp Senkaku

• Spór między Japonią a Chinami

• Znaczenie ekonomiczne (duża liczba zasobów energetycznych na dnie morza Wschodniochińskiego)

53. Rola i znaczenie Chin w regionie Azji i Pacyfiku

• zapobieganie wzrostu hegemonii USA w regionie oraz ograniczenie jego znaczenia w regionie Pacyfiku

• zapobieganie wzrostu znaczenia współpracy między USA a Tajwanem w sprawie dostaw broni

• utrzymywanie przyjaznych stosunków z Federacją Rosyjską i Unią Europejską

• ograniczenie wzrostu siły militarnej Japonii

• rozwijanie kontaktów z państwami rozwijającymi się i udzielanie im kredytów finansowych

• rozwój znaczenia Szanghajskiej Organizacji Współpracy

• rozwijanie współpracy z ASEAN

• walka z terroryzmem

• handel surowcowy

• wdrażanie programu współpracy z Zachodem

• walka z korupcją

• prace nad nowymi technologiami oraz rozwój przemysłu zbrojeniowego

54. Stowarzyszenie Państw Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN)

• ASEAN - istnieje od 1967

• Jego siedzibą jest Dżakarta.

• Jest to organizacja polityczno-gospodarcza, powstała na gruzach Association of South East Asia utworzonego przez Malezję, Filipiny i Tajlandię w 1961

• Obejmuje 6 krajów: Brunei, Filipiny, Indonezję, Malezję, Singapur, Tajlandię, Wietnam, Laos, Birmę, Kambodżę.

• Tworzy obszar wolnego handlu pomiędzy krajami członkowskimi.

• W październiku 2003 liderzy ASEAN podpisali układ w sprawie utworzenia w 2020 wspólnoty gospodarczej na wzór Unii Europejskiej.

• Region ASEAN to około 500 milionów mieszkańców, łączny produkt krajowy brutto 737 miliardów dolarów.

55. Współpraca ekonomiczna Azji i Pacyfiku (APEC)

• Współpraca, konsultacje i prowadzenie dialogu

• Przejrzystość informacji

• Modernizacja i użycie nowych technologii

• Niedyskryminacja i nienaruszalność zasad narodowych

56. Wojna w Kambodży

Przygotowania do zbrojnego wystąpienia przeciw władzy Sihanouka trwały kilka lat. W tym czasie rosło również wzburzenie prawicowej opozycji, której przewodził Lon Nol, ściśle związany z CIA i mający poparcie Stanów Zjednoczonych. To on jako pierwszy postanowił obalić Sihanouka - w marcu 1970 roku przeprowadził zamach stanu i odsunął go od władzy, jednocześnie samemu przejął rządy w kraju. Dało to początek wojnie domowej, która trwała do 1975 roku. Lon Nol był zwolennikiem ingerencji USA w sprawy Kambodży, co nie podobało się znacznej części ugrupowań. W takiej sytuacji również Czerwoni Khmerzy zaangażowali się po stronie opozycji wobec nowej władzy i poparli obalonego księcia Sihanouka. Zawarli ponadto porozumienie z ugrupowaniami demokratów i monarchistów, z którymi założyli Zjednoczony Front Narodowy Kambodży (ZFNK). Wspólnie dążyli do obalenia nowego króla. Czerwoni Khmerzy stanowili w zjednoczonym froncie główną siłę i gdy tylko nadarzyła się okazja, by przejąć rządy w kraju, podjęli się akcji zbrojnej, w wyniku której w kwietniu 1975 roku zajęli stolicę państwa Phnom Penh i obalili Lon Nola.

57. Wojna w Wietnamie

Więcej informacji na ten temat znajduje się na Międzynarodowych stosunkach politycznych

W roku 1964 rozpoczął się w Wietnamie okres interwencji amerykańskiej. Konflikt i wojna trwały tam już od wielu lat. 2 i 4 sierpnia amerykańskie niszczyciele miały zostać zaatakowane przez torpedowe kutry DRW (Demokratycznej Republiki Wietnamu). Rozpoczęła się wojna.

58. I wojna afgańska

W konflikt afgański bezpośrednio zaangażował się ZSRR poprzez zbrojną interwencję w grudniu 1979 r. Sowieci usunęli dotychczasowego lidera LPDA Hafizullaha Amina zastępując go Babrakiem Karmalem. Walki w Afganistanie były bardzo ciężkie i niezwykle brutalne, Sowieci stosowali m.in. broń chemiczną. Siły antykomunistyczne otrzymały wsparcie od USA w postaci broni. Walczących z komunistycznym reżimem mudżahedinów do walki mobilizowała świadomość o zagrożeniu islamu, wojna w Afganistanie miała także religijny charakter. Sowieckie siły w Afganistanie nie wytrzymały zwiększającego się obciążenia ekonomicznego oraz nie były w stanie sprostać antykomunistycznej opozycji. Sowieci wycofali się z Afganistanu, co ostatecznie nastąpiło w lutym 1989 r. Sowiecka interwencja w Afganistanie przyczyniła się do upadku ZSRR, spowodowała straty materialne oraz ludnościowe po obu stronach konfliktu.

59. II wojna afgańska

Innym konfliktem w Afganistanie jest zbrojna interwencja państw NATO odbywająca się od 7 października 2001 do końca kwietnia 2002 roku. Działania państw NATO wymierzone były w reżim talibów, którzy udzielili schronienia Osamie bin Ladenowi, człowiekowi odpowiadającemu za zamachy terrorystyczne w USA z września 2001 r. Interwencja państw zachodnich zakończyła się misją stabilizacyjną, która trwa do dziś, polega ona na neutralizowaniu działań talibów oraz umożliwianiu wprowadzania przemian demokratycznych w kraju.

60. Konflikt indyjsko-pakistański

• dotyczy przede wszystkim sprawy Kaszmiru

• miały tam miejsce liczne wojny dotyczące secesji tego obszaru

• konflikt potęguję posiadanie przez oba państwa broni atomowej

61. Problem Tybetu

Choć pierwsze lata w Republice Chińskiej przebiegały stosunkowo spokojnie, w połowie lat 50. nasiliły się wymogi kolektywizacji (rolnictwo), przeciwko czemu wybuchło w Tybecie Wschodnim powstanie zbrojne. Tybetańczycy, zdobywając poparcie USA, utworzyli ruch oporu - tzw. Czuszi Gangdrug - którego działania destabilizowały sytuację w kraju. W 1959 r. wybuchło kolejne powstanie, brutalnie stłumione przez armię chińską, w czasie którego Dalajlama (przywódca Tybetu) przedostał się do Indii, gdzie w kolejnych latach utworzył Tybetański Rząd na Uchodźstwie. Rząd ten nie jest uznawany ani przez Chiny, ani przez żaden inny rząd na świecie, sprawnie jednak realizuje swoje funkcje koordynacji pomocy udzielanej Tybetowi, stanowi także rodzaj samorządu dla tybetańskiej mniejszości w Indiach. Pod koniec lat 80. Dalajlama przedstawił program pokojowy, w którym zrezygnował z niepodległości Tybetu, proponując w Tybecie utworzyć samorządną strefę pokojową. Propozycja Dalajlamy została jednak odrzucona. Od lat 90. Chiny kontynuują politykę zmniejszania znaczenia religii. Do ostatnich protestów mieszkańców Tybetu doszło w 2008 r.

62. Wyzwania w regionie Ameryki Łacińskiej

• dysproporcje w rozwoju gospodarczym

• rozwarstwienie społeczeństwa

• uprowadzenia i porwania

• długotrwałe konflikty wewnętrzne

• największy wskaźnik zabójstw na tym obszarze

• problem analfabetyzmu

• duże skupiska slumsów

• wysoki wskaźnik korupcji

63. Zagrożenia w regionie Ameryki Łacińskiej

• handel narkotykami

• walka z zagrożeniami transnarodowymi

• walka z terroryzmem (Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii, Świetlisty Szlak w Peru)

• przestępczość zorganizowana

• rozwijanie się terroryzmu napływowego (Hamas i Hezbollah)

64. Konflikt w Kolumbii

Początkiem całego konfliktu był zamach na lidera ruchu liberalnego Jorge Eliecera Gaitana który miał miejsce 9 kwietnia 1948. Spowodowało to wybuch zamieszek w Bogocie. Następstwami tego wszystkiego były liczne podziały państwa pomiędzy, różne grupy polityczne. Zaczęły się tworzyć oddziały partyzanckie. Zdecydowanie pogłębiły się podziały polityczne w społeczeństwie Kolumbijskim. Rząd Kolumbii przez ponad 25 lat usiłował stłumić konflikt z użyciem siły zbrojnej. Zamierzenie okazało się odwrotnie proporcjonalne do zamierzonego planu. Pogłębiło to tylko przemoc i jeszcze bardziej zmilitaryzowało społeczeństwo. Rząd zdecydował się na pertraktacje z ugrupowaniami partyzanckimi. W październiku 1981 powołano specjalną Komisję Pokojową. Z kolei 28 marca 1984 roku podpisano zawieszenie broni z FARC. W kolejnych latach podpisywano kolejne porozumienia pokojowe. Warunkiem partyzantów była możliwość do normalnego życia i uniknięcie prześladowań. Kolejne podpisano w 1990 i 1998 roku. W 2003 podpisano porozumienie z AUC. Aktualnie działają jeszcze dwie organizacje FARC i ELN. Pierwszej wcześniejsze rokowania pokojowe zakończyły się nieporozumieniem. Z kolei ELN wykazuje przychylność do negocjacji. Sytuacja wewnętrzna w Kolumbii ma negatywne konsekwencje dla stosunków tego państwa z sąsiadami. Powoduje liczne zaognianie się sytuacji na granicy z Ekwadorem, Boliwią i Wenezuelą. Rząd kolumbijski oskarża Wenezuelę o wspieranie FARC. Zaś Wenezuela jest przeciwna ingerencji USA w sprawę rozwiązania konfliktu andyjskiego.

65. Problem kubański

W 1959 dyktatura Fulgencio Batisty został zastąpiony reżimem Fidela Castro, który ukierunkowywał się w kierunku socjalizmu. Nawet upadek ZSRR nie spowodował wyczekiwanego procesu demokratyzacji tego państwa. Sytuacja ta powoduje to że Kuba jest obszarem destabilizującym cały region Karaibów. Gwarantem trwałości całego istnienia reżimu są siły zbrojne, oraz sprawne prowadzony aparat bezpieczeństwa, odpowiedzialny za utrzymywanie stałej represji. Po upadku ZSRR państwo kubańskie spotkała niewątpliwie trudna sytuacja gospodarcza. Jedynie od poważniejszego załamania gospodarczego ratuje ją współpraca z Wenezuelą. Współpraca będzie prawdopodobnie trwałą do momentu sprawowania władzy w Wenezueli przez Hugo Chaveza. Słaby stan zdrowia Fidela Castro spowodował to że musiał ustąpić władzy. Jego następcą został jego młodszy brat Raul Castro. Wybrany przez parlament 24 lutego 2008 roku. Można wywnioskować że nawet w przypadku ustąpienia władzy przez Raula, państwo nie przejdzie transformacji demokratycznej i pozostanie dalej w systemie komunistycznym, który zaczyna zmierzać ideologicznie do modelu chińskiego opartego na liberalizacji gospodarki przy utrzymaniu politycznych i ideologicznych podstaw systemu.

66. Rola USA w regionie Ameryki Łacińskiej i Karaibów

Początkiem całego procesu rozszerzania strefy wpływów USA w regionie była Doktryna Monroe. Region traktowany jest zdaniem opinii publicznej jako „amerykańskie podwórko”. Po okresie upadku ZSRR zainteresowanie sprawami Ameryki Łacińskiej przez USA zdecydowanie zmalało. Jednak mimo wszystko rola USA w tym regionie ma zdecydowany wpływ na bezpieczeństwo na tym obszarze. USA posiada liczne bazy wojskowe, oraz prowadzi działania zapewniające zwiększenie procesu dotyczącego zakupów broni, oraz prowadzeniem szkoleń wojskowych. Skupia się też walką z zagrożeniami transnarodowymi, zwłaszcza po 11 września 2001. Działalność USA w walce z terroryzmem wzrosła zdecydowanie. Państwa Ameryki Łacińskiej zdecydowanie są przeciwne rozszerzeniu się wpływów USA na politykę regionu, czego następstwami są liczne spory. Głównym problemem USA w regionie jest sytuacja na Kubie. Rząd USA wprowadził liczne ograniczenia i restrykcje dla swoich filii które dotychczas handlowały z kubańczykami. Co więcej kwestia Kuby jest swego rodzaju sprawą prestiżową dla USA. Państwa latynoamerykańskie są przeciwne zbyt silnemu angażowaniu się w sprawy regionu, oraz mieszaniu się w politykę kubańską.

67. Rola i znaczenie Wenezueli w regionie Ameryki Łacińskiej i Karaibów

• władza oparta na postaci charyzmatycznego przywódcy Hugo Chaveza

• interweniowanie w konflikt kolumbijski

• złe stosunki dyplomatyczne z USA, zarzucanie im polityki interwencjonalizmu w sprawy Ameryki łacińskiej

• rozbudowa i modernizacja armii wenezuelskiej

• nawiązywanie współpracy z państwami mającymi aspiracje mocarstwowe lub totalitarnymi reżimami

• współpraca z państwami które są skłócone z USA

• członkowstwo w OPEC

• Charyzmatyczna postać Hugo Chaveza

• Promocja kraju jako lidera i sponsora rozwoju Ameryki Łacińskiej

• Przeciwstawianie się wysuwaniu terroryzmu jako zagrożenia priorytetowego

• Ochrona środowiska

• Wypowiedzenia traktatu TIAR

68. Grupa z Rio

Jest to swoisty rodzaj nieformalnej koalicji państw Amerykańskich. Wzywały do ograniczenia obecności wojsk USA w regionie oraz rozwiązywania konfliktów zbrojnych w tym regionie. Dążenie do współpracy i do integracji w regionie. W organizacji nie uczestniczy Kuba. Dążenie do pogłębiania współpracy dotyczącej zapewnienia bezpieczeństwa w regionie. Dążenie do integracji regionalnej. Grupa z Rio zajmuje się współpracą z ONZ, OPA i innymi organizacjami międzynarodowymi.

69. Brazylia jako mocarstwo regionalne

• dążenie do osiągnięcia statusu mocarstwa regionalnego

• współpraca w ramach organizacji latynoamerykańskich

• przyjazne stosunki z USA

• działania na rzecz utrzymania pokoju i bezpieczeństwa w regionie przez ratyfikowanie MERCOSUR

70. Ruchy lewicowe w Ameryce Łacińskiej

• idee lewicowe pojawiły się w krajach Ameryki Łacińskiej w drugiej połowie XIX wieku wraz z początkami industrializacji w regionie

• druga i trzecia dekada XX wieku przyniosły ze sobą rozwój idei komunistycznych

• Simon Bolivar i Jose Marti jako prekursorzy lewicy w regionie

• zapowiedzią tego było zwycięstwo w wyborach prezydenckich w Wenezueli radykała Hugo Chaveza w 1999 roku

• lewicowość bywa bezpośrednio powiązana z antyamerykanizmem

• lewicowa Ameryka Łacińska coraz mocniej jednoczy swoje siły i domaga się od Waszyngtonu respektowania swoich potrzeb i interesów

• Lewica w wielu przypadkach bywa w rzeczywistości mało lewicowa i zbliża się ku centrum. Doskonale oddaje to przykład Luli da Silvy z Brazylii

71. Zagrożenia na kontynencie afrykańskim

• rewolucje (Wiosna Arabska)

• łamanie praw człowieka

• sztucznie powstałe granice

• państwa wielonarodowe

• traktowanie Afryki przez wielkie mocarstwa jako pola do poszerzania wpływów

• nowa rzeczywistość po zimnej wojnie (brak realnego zagrożenia)

• dążenie mocarstw do kontroli źródeł zasobów w regionie Afryki

72. Wyzwania na kontynencie afrykańskim

• wysoki przyrost naturalny ludzie lecz też wysoki współczynnik umieralności

• handel dziećmi

• brak wody pitnej

• państwa wielonarodowe

• słabo rozwinięte gospodarczo

• niski poziom opieki zdrowotnej

• niski poziom edukacji (analfabetyzm)

• konsekwencje kolonializmu (przerwał naturalny proces rozwoju społeczeństwa)

• wieloetniczność

73. Wojna Etiopsko-Somalijska

• wojna z Etiopią

• sprzeciw obu państw wobec poszanowania granic pokolonialnych

• po upadku rządów Mohammada Saida Banz niepodległość ogłosił Somaliband

• bardzo niestabilny obszar, napady piratów przewroty

• narastanie fundamentalizmu islamskiego

74. Konflikt Etiopia-Erytrea

• spór dotyczący separatystycznych dążeń Erytrei do niepodległości

• wybuch wojny dzięki której Erytreja odzyskała wolność

75. Sierra Leone - krwawe diamenty

• po wojnie diamentowej z Liberią zapanował kruchy pokój

• zniszczona gospodarka

• aby zapewnić pokój musi zostać przeprowadzona pełna kontrola nad drogami tranzytowymi diamentów

• konflikt pomiędzy rebeliantami a stroną rządową

• w Wigilię Bożego Narodzenia przeprowadzono atak sił rebeliantów na stolicę (prezydent Doe zwrócił się o pomoc do ECOWAS)

• po konflikcie ONZ nałożyło na Liberię sankcję i zakaz handlu diamentami

76. Konflikt w Ruandzie

• w wyniku nacisków na demokrację w pierwszej połowie lat 90 doszło do czystek etnicznych przeprowadzonych przez plemię Hutu

• walka z plemieniem Tutsi

• konflikt pomiędzy Hutu a Tutsi

• aktualnie sytuacja wydaje się pozornie stabilna, władzę aktualnie sprawuje plemię Tutsi, które prowadzi walkę z radykałami i zwalczaniem partyzantki Hutu

77. Problem Sahary Zachodniej

• dotyczy konfliktu pomiędzy Marokiem a Hiszpanią

• region niestabilny i pełen licznych sporów

• obszar zaliczany do kategorii ziemi niczyjej

• organizacja przez Hiszpanię „pokojowych wakacji” dla dzieci z tego obszaru, polega na tym że wspominane dzieci mogą spędzać je na ich terytorium

• Maroko wysuwa prawa do tych obszarów

• Front POLISARIO wysuwa zaś kontr propozycję uzyskania statusu niepodległości Sahary Zachodniej

78. Wojna w Sudanie

• Spór między chrześcijanami i muzułmanami

• Wojna trwała od 1958 do 2005 roku

• W Nairobi podpisano porozumienie dotyczące samostanowienia autonomicznych państw-prowincji

79. Podział Sudanu i jego znaczenie dla regionu

• uzyskanie statusu niepodległości przez południe

• obietnice zachowania dobrych stosunków między północą i południem

• współpraca między dwiema stronami

• konflikt kosztował 2mln ludzi

• wydaje się że konflikt jest chwilowo zażegnany i w obecnej sytuacji powinien nastanąć pokój

80. Konflikty południowo afrykańskie

Angola

• wybuch wojny domowej w 1975 roku

• występowanie tam dużych złóż ropy naftowej i diamentów

• powstanie UNITA (organizacja zbrojna sprzeciwiająca się ONZ)

• po zmianie rządów w Zairze przerwano szlaki handlowe i współpracę z UNITA

WKS

• po śmierci Bogny w 1993 roku państwo zaczęło pogrążać się w chaosie i kryzysie ekonomicznym

• problemy kulturowo-etniczne

• w 1999 roku miał miejsce zamach stanu Guei

• dopiero po wkroczeniu do działań ONZ, UE i ECOWAS podpisano porozumienia pokojowe

RPA

• dotyczył segregacji rasowej na czele konfliktu stanął Nelson Mandela

• zakończony zwycięstwem i końcem polityki segregacji rasowej

81. Nigeria oraz jej znaczenie w regionie Afryki Zachodniej

• podziały między muzułmańską północą a chrześcijańskim południem

• napięcia z powodu złóż ropy naftowej na południu

• dążenia separatystyczne państw-plemion

• spory terytorialne z Kamerunem o półwysep Bakassi (na korzyść Kamerunu)

• stabilna sytuacja w Nigerii zapewnia utrzymanie pokoju i stabilizacji w regionie Afryki Zachodniej

82. Organizacja jedności Afrykańskiej - Unia Afrykańska

• podpisany na zgromadzeniu rządów OSA 11 listopada 2000 roku w Lome

• wprowadzone w życie 26 maja 2001 roku

• jego głównym celem miała być ochrona bezpieczeństwa międzynarodowego, oraz prowadzenie działań prewencyjnych na wypadek złamania postanowień pokojowych

• dążenie do zabiegania konfliktów

• rada bezpieczeństwa składa się z 15 państw członkowskich

• promocja demokracji

• potępianie rewolucjonizmu

• wspieranie akcji humanitarnych

• współpraca z ONZ, NATO, USA i UE

83. Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS)

• ECOWAS, powstała 1975

• założenia ugrupowania są zbliżone do założeń Unii Europejskiej.

• dąży do zapewnienia swobodnego przepływu towarów, usług, osób i kapitału, a także do utworzenia strefy wolnego handlu, unii celnej i wolnego rynku.

• liczy 16 członków Benin, Burkina Faso, Niger, Nigeria, Republika Wysp Zielonego Przylądka, Senegal, Sierra Leone, Togo Wybrzeże Kości Słoniowej, Gambia, Ghana, Gwinea, Gwinea - Bissau, Liberia, Mali, Mauretania.

84. Rozwój energii wiatrowej w UE

W państwach Europy rozwój energetyki wiatrowej od wielu lat jest bardzo dynamiczny. Przodują kraje takie jak Hiszpania, Niemcy, Włochy, Francja i Wielka Brytania. Ciekawostką jest że Włochy, które posiadają jedne z gorszych warunków wiatrowych zajmują wysokie miejsce w produkcji energii elektrycznej z farm wiatrowych. W ostatnich latach popularne stały się morskie farmy wiatrowe. Elektrownie takie buduje się wzdłuż wybrzeża lądu. Na Morzu Północnym powstało już wiele takich inwestycji, na Bałtyku kilka farm wiatrowych istnieje u wybrzeży Dani, Finlandii i Szwecji. Elektrownie takie mogą wyprodukować więcej energii elektroenergetycznej, ponieważ na morzu wiatr jest silniejszy niż na lądzie. Zaletą budowy morskich farm wiatrowych jest także nieograniczona przestrzeń.

85. Projekty Desertec i Transgreen oraz ich znaczenie

Projekt Desertec

Projekt Desertec zakłada powstanie, w głównej mierze w Afryce Północnej - przede wszystkim na Saharze, a także na Bliskim Wschodzie, największego systemu elektrowni słonecznych na świecie. Tym samym do 2050 roku, kosztem ponad 400 miliardów euro, sieć Desertec mogłaby pokryć około 15% europejskiego zapotrzebowania na energię i przyczyniłaby się do wsparcia wysiłków UE na rzecz globalnego zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Ponadto w przypadku powodzenia projektu, o co będzie jednak niezwykle trudno, Desertec stałby się zapewne jednym z ważniejszych przedsięwzięć o wymiarze geopolitycznym, przeprowadzonych przez Europę poza jej granicami.

Projekt Transgreen

System podmorskich kabli Transgreen ma być rozwijany równolegle z projektem Desertec, prowadzonym przez Niemcy planem budowy ogromnej sieci farm wiatrowych i słonecznych w całej Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. Projekty te zakładają czerpanie energii dla Europy z baterii słonecznych rozmieszczonych w północnej Afryce oraz z innych alternatywnych źródeł.

86. Rozwój hydroenergetyki w UE

Hydroenergetyka jest aktualnie liderem spośród odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w Unii Europejskiej. W tym celu wykorzystuje ona energię wody płynącej w rzekach, bądź wód spadających w dół z wysoko położonych zbiorników. Hydroenergetyka nie odgrywa w Polsce znaczącej roli, gdyż w kraju brak jest dobrych warunków hydrologicznych do jej rozwoju, w szczególności sprzyjających budowie wielkich elektrowni wodnych. Wynika to z nizinnego ukształtowania większości terytorium kraju, niewielkiego spadku koryta rzek, małej ilości opadów oraz dużej przepuszczalności gruntów. Ze względna dużą różnicę pomiędzy ilością produkowanej energii elektrycznej, a potencjałem ekonomicznie opłacalnym, istnieją w Unii Europejskiej dotychczas niewykorzystane możliwości rozwoju energetyki wodnej.

87. Główne szlaki transportu surowców energetycznych do UE

• NABUCCO

• Rurociąg Sarmacki

• Rurociąg Norweski

• Porty gazowe

• Rurociągi należące do GAZPROMU

88. NAFTA - oraz jej znaczenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego

• NAFTA, największe pod względem potencjału ludnościowego i gospodarczego ugrupowanie świata z udziałem Stanów Zjednoczonych, Kanady i Meksyku.

• porozumienie NAFTA podpisano 1 stycznia 1994 r. w celu utworzenia pomiędzy tymi państwami strefy wolnego handlu,

• przewidywano stopniowe znoszenie ceł między krajami członkowskimi.

• NATFA nie tworzy ponadpaństwowych ciał rządowych, a jej prawo nie jest nadrzędne w stosunku do prawa narodowego

89. Interesy i spory państw w Arktyce

• znajduje się pod władzą zwierzchną Danii

• mimo tego posiada swoją własną autonomię

• jej znaczenie w chwili obecnej zmalało po upadku Żelaznej Kurtyny

• obszar jest wynikiem wielu walk dotyczących rozszerzenia strefy wpływów w związku z występowaniem tam znacznych zasobów surowcowych między USA i Rosją

90. Zjawisko piractwa somalijskiego - przyczyny oraz wpływy na sytuację w regionie

Podstawową przyczyną aktywności pirackiej na wodach oblewających Somalię jest fakt, że kraj ten już kilkanaście lat temu przestał funkcjonować jako państwo w normalnym tego słowa znaczeniu, to znaczy takie, które efektywnie kontroluje swoje terytorium i obszary morskie. Ponadto ciągłe wojny oraz brak centralnej władzy państwowej gotowej pomóc swoim pogrążonym w głodzie mieszkańcom, spowodowały przystępowanie młodych rybaków do grup łupiących statki. Armatorzy w celu zabezpieczenia swojego statku wykupują polisy ubezpieczeniowe. Wzrost piractwa w obszarze Somalii powoduje wzrost cen polis dla statków, ale również ubezpieczeń podróżniczych dla zwykłych ludzi.

91. Iran jako zagrożenie dla świata

• prace nad programem jądrowym tego kraju

• wspieranie terroryzmu, zapewnianie schronienia dla organizacji terrorystycznych

• zaliczenie Iranu do „Osi Zła”

• poglądy antyamerykańskie i antyeuropejskie

• propagowanie idei koalicji antyizraelskiej

• współpraca z państwami które są skłócone ze Stanami Zjednoczonymi

• dążenie Iranu do objęcia statusu hegemona wśród państw muzułmańskich

92. Iran jako zagrożenie dla współczesnego świata

Nie wiem to chyba jakiś błąd. Tak na pewno to jest jakiś błąd, więc nie mam zamiaru zgadywać o co w tym chodzi.

93. Rola Turcji jako państwa tranzytowego (surowce energetyczne)

Priorytetem polityki energetycznej Ankary jest uczynienie z terytorium Turcji ważnego korytarza tranzytu surowców energetycznych do UE. Turcja chce pełnić aktywną rolę w rozdzielaniu i sprzedawaniu transportowanych przez jej terytorium surowców. Dla Brukseli przyjęcie takiej funkcji przez kandydującą do członkostwa w UE Turcja wydaje się być równie atrakcyjne jak dla samej Ankary. Turcja nie posiada znaczących zasobów własnych węglowodorów. Importuje ok. 95% konsumowanej ropy i 97% gazu. Ponad 70% importowanego w 2002 roku błękitnego paliwa pochodzi z Rosji.

94. Istota pojęcia terroryzmu oraz jego znaczenie

• jedno z najistotniejszych zagrożeń współczesnego bezpieczeństwa międzynarodowego

• jedna z metod walki politycznej

• trudno określić znaczenie tego pojęcie, dla jednych tego rodzaju forma działania może być terroryzmem, zaś dla innych walką rewolucyjną lub obroną praw mniejszości

• wszystko zależy od sposobu postrzegania systemu państw które stoją przed tego typu problemami

• zaplanowana przemoc wobec podmiotów nie uczestniczących w działaniach wojennych lub politycznych, czyli są to reakcje skierowane przeciwko ludności cywilnej

• mają za zadanie spowodować wymuszenia oraz przejście do ugody państwa wobec którego zostały skierowane działania terrorystyczne

• toczona jest w imię uzasadnionego prawa narodów do samostanowienia;

• posiada szerokie poparcie danego narodu i społeczności międzynarodowej;

• toczona jest przez uzbrojone grupy o większej liczebności, działające jako jednostki wojskowe;

• ma na celu zdobycie i utrzymanie konkretnego obszaru geograficznego (partyzanci sprawują ponadto kontrolę nad jakimś terytorium i zamieszkującą je ludnością);

• walki skierowane są przeciwko regularnym siłom zbrojnym i siłom bezpieczeństwa przeciwnika.

95. Typologia terroryzmu: bioterroryzm, terroryzm nuklearny, cyberterroryzm, terroryzm morski, Ekoterroryzm

Bioterroryzm

• wykorzystywanie czynników biologicznych lub broni biologicznej w celach terrorystycznych

• dokonywana na obiekty walczące(wojsko, siły militarne) i nie walczące(cywile, obiekty cywilne)

• rozprzestrzenianie bakterii, pandemii i zarazy

• teoretycznie jest to jedna z najtańszych form broni stosowanej przez organizacje terrorystyczne

• skażona korespondencja, przenoszenie sepsy

Terroryzm nuklearny

• tworzenie prymitywnych bomb ukrytych w walizkach, samochodach pułapkach czy podkładaniem ładunków wybuchowych w miejscach publicznych

• zagrożenie atakiem elektrowni jądrowych, zakładów przemysłu atomowego i transportów materiałów radioaktywnych

• wykorzystywanie broni masowego rażenia (superterroryzm)

• szantażowanie użyciem tego typu broni wobec państw nie posiadających jej(przykład Korei Północnej lub Pakistanu i Indii)

• aktywna kontrola i obserwacja państw należących do „Osi Zła”

• poprowadzenie polityki nie stosowania broni masowego rażenia

• stosowanie brudnych bomb, skażenie środowiska promieniowaniem radioaktywnym

• Brudne bomby to broń masowego zamieszania w kategoriach zastraszenia ludzi, dekontaminacji i Brudne bomby to broń masowego zamieszania w kategoriach zastraszenia ludzi, dekontaminacji i potencjalnych skutków ekonomicznych potencjalnych

Cyberterroryzm

• ataki skierowane na działanie systemów komputerowych

• skierowana w system informacyjny na którym są zgromadzone dane niezbędne do prawidłowego funkcjonowania państwa, osób prawnych, cywilnych czy firm i korporacji, utrata takich danych powoduje zachwianie sytuacji wyżej wymienionych podmiotów

• wykorzystywanie sieci komputerowych jako narzędzia służącego do sparaliżowania funkcjonalności danego państwa

• ataki terrorystyczne na sieci państwowe w celu przechwycenia informacji dotyczących ważnych informacji na temat bezpieczeństwa państwa, takich jak transport, finanse, organizacje polityczne, instytucje rządowe, formacje militarne

• psychologiczne znaczenie to głównie wprowadzenie chaosu i destabilizacja funkcjonalności państwa na arenie międzynarodowej

• zakłócenia systemu informacyjnego

• rozprzestrzenianie spamu, wirusów, spyware oraz programów monitorujących obywateli danego państwa w celu szpiegostwa

• monitorowanie państwa poprzez satelity w kosmosie

• odcięcie dostaw prądu poprzez ataki hakerów

Terroryzm morski

• wzrost zainteresowania potęg światowych bezpieczeństwem morskim

• zmniejszenie obecności państwowych sił morskich na oceanach

• działania piratów skierowane przeciwko okrętom cywilnym

• zamachy bombowe przeprowadzane w portach lub na morzu przy użyciu

materiału wybuchowego dostarczanego na statek wraz z ładunkiem

• zamachy bombowe przeprowadzane w portach lub na morzu przy użyciu

materiału wybuchowego wnoszonego na statek przez członka (członków)

organizacji terrorystyczne

• uprowadzenia statków handlowych w celu zatrzymania pasażerów i członków

załóg w charakterze zakładników dokonywane przez osoby znajdujące

się na ich pokładzie

• uprowadzenia statków handlowych w celu zatrzymania pasażerów i członków

załóg w charakterze zakładników (oraz zdobycia ładunku) dokonywane

z innych jednostek pływających

Ekoterroryzm

• działania skierowane na rzecz naruszenia i spowodowanie uszczerbku wobec środowiska naturalnego

• do metod często stosowanych przez eko-terrorystów można zaliczyć niszczenie maszyn, wypuszczanie zwierząt eksperymentalnych, podkładanie ładunków prezesom koncernów biotechnologicznych, wysadzanie laboratoriów, przesyłanie pogróżek osobom prowadzącym badania naukowe z wykorzystaniem zwierząt

96. Konflikt, jego przyczyny, typologia i specyfika konfliktów

Konflikt międzynarodowy

• międzynarodowe konflikty zbrojne

• poza systemowe konflikty

• wojna między przynajmniej dwoma państwami

Konflikt nie międzynarodowy

• wewnętrzne konflikty zbrojne

• przewroty, rewolucje, protesty lub manifestacje, wojna domowa

Nie można podać jednej uniwersalnej definicji, ponieważ konflikt ma bardzo wiele aspektów i dlatego różnie jest definiowany przez poszczególnych naukowców, badaczy tego zjawiska.
Pojęcie konfliktu organizacyjnego wg Małej Encyklopedii Ekonomicznej jest definiowane jako:” zderzenie się działań, których powodzenie wyklucza się wzajemnie”. Konflikty występują w różnych formach (od zerwania rozmów między stronami konfliktu przez manifestacje, rozruchy, skończywszy na rewolucji lub wojnie), mogą mieć różny charakter: narodowościowy, rasowy, religijny, niepodległościowy. Możemy je też wyróżnić na konflikty długotrwałe w skutkach jak i krótkotrwałe.

97. Piractwo w Zatoce Gwinejskiej

Piraci wybierają sobie łatwe cele w postaci nieuzbrojonych łodzi handlowych, aby zdobyć jak najwięcej łupów. Piraci z regionu Zatoki Gwinejskiej zmienili swój profil działalności, biorąc na cel bardziej obfite jednostki i stając się coraz groźniejszym aktorem na morzu. Piraci dopuszczają się licznych zborni oraz wykroczeń. Uprowadzonych marynarzy torturują, biją a nawet rozstrzeliwują. Ich głównym celem są materialne dobra które znajdują się na statkach.

98. ONZ oraz jej znaczenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego

• dążenie do zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa światowego

• tłumienie wojen i innych naruszeń pokoju

• rozwijanie współpracy międzynarodowej, współdecydowania narodów w imię wspólnych celów

• ochrona praw i godności człowieka

• popieranie rozwoju gospodarczego wszystkich państw i narodów

Niestety ONZ jest organizacją międzynarodową o niewielkich kompetencjach ponadpaństwowych, które wynikają z uprawnień Rady Bezpieczeństwa. ONZ nie pełni roli światowego rządu ani do takiej roli nie aspiruje. Z tego powodu ONZ posiada niezdolność do zapobiegania licznym konfliktom i plagom trapiącym ludność.

99. Wyzwania w regionie Ameryki Północnej

• pogłębiająca się polaryzacja pomiędzy USA a państwami Ameryki Północnej

• kryzys w USA

• kataklizmy i zagrożenia nie związane z działaniami terrorystycznymi

• problem Kubański

100. Zagrożenia w regionie Ameryki Północnej

• narastanie zagrożenia związanego z działalnością terrorystyczną

• coraz bardziej słabnąca rola na arenie międzynarodowej USA

• narastanie niezadowolenia wobec USA przez jej sojuszników

• nasilanie się ruchów fundamentalistycznych i nacjonalistycznych

• napływ emigrantów i wzrost przestępczości na obszarze USA i Kanady

---