Bankowość - WYKŁADY WSB

Zjawiska finansowe:

1. przedmiotowe

2. podmiotowe (ogniwa finansów)

Ad 1. Zjawiska finansowe przedmiotowe - 3 rodzaje strumieni pieniężnych

1. materialne (ekwiwalentne)

2. redystrybucyjne (transfery)

3. kredytowe

Ad. a Cechą strumieni materialnych jest fakt, że strumieniom pieniądza towarzyszy przepływ ekwiwalentu. W przepływie tym uczestniczą dwie strony. Pierwsza strona ponosi wydatek a jednocześnie rejestruje przychód ekwiwalentu, druga strona ponosi przychód i towarzyszy temu wydanie ekwiwalentu. W strumieniu tym ruchowi pieniądza towarzyszy akt wydania materiału. Ma to miejsce np. przy akcie kupna i sprzedaży. Strumienie te są regulowane przez działanie mechanizmu rynkowego (popyt i podaż).

Ad. b - Cechują się tym że mamy tutaj doczynienia tylko z ruchem pieniadza. Nie ma tutaj ruchu ekwiwalentu. Przykładem takiego strumienia mogą być: podatki, renty, emerytury.

Przepływy te regulowane są przez normy prawne. W wyniku przepływu takich strumieni nie dochodzi do zwiększenia ilości pieniądza w oibegu.

Ad. c - Występują dwie strony: bank i kredytobiorca.

Tylko kredytobiorca odnosi przychód, jednocześnie kredytobiorca ponosi koszty tego kredytu (spłatę). Dla banku udzielenie kredytu jest kreacją pieniadza. W momencie uruchamiania kredytu dochodzi do kreacji pieniadza.

Akcja kredytowa jest ojraniczona przez ilość pieniądza zgromadzonego na koncie w banku centralnym. Zwrot kredytu nazywany jest likwidacją pieniądza z obiegu.

Ad. 2 - Zjawiska finansowe podmiotowe - Ogniwa finansów

Ogniwa finansów:

1. banki

2. przedsiębiorstwa

3. gospodarstwa domowe

4. budżet

5. ubezpieczenia

Każde z każdym ogniwem jest w jakiś sposób połączone.

DEFINICJE BANKÓW

Bank (definicja tradycyjna) - to przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność polega wyłącznie na udzielaniu kredytów, zdobywaniu środków potrzebnych do ich sfinansowania.

Bank (z punktu widzenia klientów) - to takie przedsiębiorstwo, które zaciąga i udziela kredytów, świadczy usługi w obrocie pieniężnym, kredytowym i kapitałowym oraz oferuje inne produkty.

Bank (z punktu widzenia ogólnogospodarczego) - to podmiot dokonujący akumulacji i dystrybucji kapitału pieniężnego, a także pośrednik, który dzięki transformacji wielkości terminu i ryzyka doprowadza do wzajemnego uzgodnienia struktur podaży i popytu.

Bank (według dokumentów Unii Europejskiej) - w dokumentach UE określenie banku z punktu widzenia prawnego następuje poprzez wymienienie wykonywanych przez banki czynności.

Bank (według polskiego prawa) - Bank jest osobą prawną utworzony zgodnie z przepisami ustaw, działający na podstawie zezwoleń, uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Rola banku:

• kreacja pieniądza

• udział w społecznym podziale pracy

• dokonywanie alokacji i transformacji środków

Modele systemów bankowych

1. model w gospodarce planowanej

Bank centralny - łączy w sobie funkcję banku centralnego i komercyjnego

2. model w gospodarce rynkowej

Modele systemów finansowych:

1. anglosaski

2. niemiecko-japoński

Model anglosaski - opiera się na wynkach finansowych, zwłaszcza kapitałowych. Wielkie przedsiębiorstwa uniezależniły się od banków. Banki wykorzystywane są jako pomoc płatnicza, nisko kredytowe.

Model niemiecko-japoński - zakłada, że główną rolę w sektorze finansowym pełni system bankowy. W modelu tym banki mają charakter uniwersalny.

MODEL ANGLOSASKI
ZALETY	WADY
nadanie kluczowej roli rynkom akcji i obligacji sprzyjanie działaniu inwestorów instytucjonalnych pobudzanie innowacji finansowych	oparcie finansowania przedsiębiorstw na anonimowym rynku papierów wartościowych nastawienie na częste zmiany partnerów, co wymusza krótkoterminowe perspektywy w procesach decyzyjnych duża formalizacja transakcji ekonomicznych

MODEL NIEMIECKO-JAPOŃSKI
ZALETY	WADY
finansowanie przedsiębiorstw na podstawie indywidualnych umów kredytowych długoterminowe finansowanie między bankiem a przedsiębiorstwem stymulowanie powstawania silnych banków uniwersalnych	niedostateczne rozszerzenie wahania instrumentów finansowych opóźnienia we wprowadzaniu innowacji bankowych mniejsza odporność na konkurencję ze strony instytucji para bankowych

WYKŁAD

RODZAJE BANKÓW

1. Bank centralny

Spełnia trzy podstawowe funkcje:

• bank emisyjny - określa politykę pieniężną, emituje pieniądz, zapewnia stabilność sektora banków

• bank banków - uczestniczy w rozliczeniach między bankami, jest kredytodawcą ostatniej instancji, pełni funkcję nadzorczą nad efektywnością i wypłacalnością banków

• bank państwa - obsługa budżetu państwa, prowadzi rozrachunki bankowe rządu, realizuje zadania związane z obrotem państwowymi papierami wartościowymi, nadzoruje pożyczki i kredyty międzynarodowe

Punkcje poboczne banku centralnego

• konieczność oddziaływania na gospodarkę narodową

• ograniczenie inflacji oraz bezrobocia

• współudział w kształtowaniu kursu walutowego

2. Banki uniwersalne

uniwersalizm banku - brak ograniczeń do podejmowania działalności bankowych w różnych obszarach, nie ma ograniczeń o charakterze jakościowym, ilościowym i geograficznym.

Banki uniwersalne funkcjonują na 5 zasadach.

• z samodzielności - bank samodzielnie ponosi odpowiedzialność za to co robi, i robi to co sam uważa za słuszne i najlepsze, ale w granicach obowiązującego prawa

• z samofinansowania - wszystkie wydatki banku są pokrywane z jego własnych przychodów

• z komercjalizmu - bank nastawiony jest na maksymalizację zysku

• z uniwersalizmu - pełna swoboda banku co do gamy usług jakie będzie świadczył i wyboru klienta, którego będzie obsługiwał

• z konkurencyjności - związana ze współzawodnictwem między bankami na operowaniu ekonomicznym (np. stopa procentowa) i pozaekonomicznym (jakość obsługi, szybkość, gama produktów bankowych)

3. Banki specjalistyczne

Są przeciwieństwem banków uniwersalnych. Bank wybiera konkretną sferę działalności.

Wyróżniamy:

• banki inwestycyjne - najważniejsze wśród specjalistycznych. W ogólnej definicji bank inwestycyjny określany jest jako instytucja, która wykonuje wszelkie dziedziny działalności, ale tylko w ramach rynku kapitałowego.

Inna definicja przedstawia bank inwestycyjny jako instytucję zajmującą się wyłącznie gwarantowaniem emisji i pozyskiwaniem kapitału.

Czynności:

• przeprowadza publiczną emisję papierów wartościowych

• gwarantuje emisje papierów wartościowych

• utrzymuje płynność na wtórnym rynku dla krajowych akcji i papierów dłużnych

• przeprowadza przejęcia i fuzje firm

• podejmuje się inwestycji udziałowych wysokiego ryzyka („venture capital”)

• prowadzi transakcje na rynku pieniężnym i zarządza ryzykiem

• prowadzi doradztwo i konsulting finansowy (w tym wydaje niezależne opinie i wyceny)

• prowadzi działalność analityczną

• bani hipoteczne - ich specjalnością jest udzielanie kredytów długoterminowych, których zabezpieczeniem jest hipoteka na nieruchomości. Banki te mobilizują środki na udzielanie tego typu kredytów w drodze emisji tzw.: listów zastawnych, których zabezpieczeniem jest nieruchomość lub ziemia zastawiona w bankach

• kasy oszczędnościowo-budowlane - udzielają długoterminowych kredytów na budowę, renowację lub nabycie własnościowego mieszkania lub domu. Kasy przyjmują wkłady oszczędnościowe, które są relatywnie niskooprocentowane

• instytucje kredytu ratalnego - ich specjalnością jest udzielania krótko i średnioterminowych kredytów konsumpcyjnych. Refinansują się na rynku pieniężnym lub za pomocą depozytów swoich klientów.

EUROPEJSKI SYSTEM BANKOWY

Europejski system bankowy (EBC) - stoi na czele tzw. Europejskiego Systemu Banków Centralnych, jego siedziba znajduje się we Frankfurcie nad Menem.

STRUKTURA EBC:

Zadania EBC:

• instytucja uprawniona do upoważniania do emisji banknotów we wspólnocie

• wydaje zezwolenia na bicie monet przez Krajowe Banki Centralne a także określa dopuszczalną wielkość emisji

• gromadzi niezbędne informacje statystyczne

• pełni funkcje doradcze

• EBC może za zgodą Parlamentu Europejskiego wykonywać powierzone mu zadania z dziedziny nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i innymi instytucjami finansowymi z wyjątkiem przedsiębiorstw ubezpieczeniowych

Udział w kapitale EBC

• Niemcy 24,5%

• Francja 14,8%

• Włochy 14,8%

• Swój udział w kapitale EBC mają także państwa spoza strefy EURO

Nadzór bankowy

• w banku centralnym

• poza bankiem centralnym

• mieszany

Nadzór bankowy ma tendencje do konsolidacji

WYKŁAD - EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

Unia Gospodarcza i Walutowa powstała 1 stycznia 1999 roku na obszarze 11 z 15 krajów europejskich. Obecnie krajów tych jest 12. Aby przystąpić do Unii Gospodarczo Walutowej kraj wstępujący musiał spełnić 5 kryteriów zbieżności:

• deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB

• dług publiczny nie większy niż 60% PKB

• inflacja nie wyższa niż o 1,5 punktu procentowego średniej stopy inflacji w trzech krajach UE gdzie inflacja była najniższa

• długoterminowe stopy procentowe nie przekraczające więcej niż o 2 punkty procentowe średniej stóp procentowych w trzech krajach UE o najniższej inflacji

• stabilny kurs wymiany walut w ciągu ostatnich 2 lat

Na podstawie przepisów z Mastrich uzgodniono, że walutą obowiązujących w państwach Unii jest Euro podzielony na 100 centów.

Istotą Unii Gospodarczej i Walutowej jest wspólna polityka pieniężna prowadzona przez Europejski Bank Centralny.

Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego jest podporządkowana zadaniu utrzymania cen na poziomie nie przekraczającym 2% rocznie.

Korzyści płynące z utworzenia Unii Walutowej:

• stabilizacja gospodarki

• eliminacja ryzyka kursowego

• integracja i większa efektywność rynków finansowych

• wyrównanie się poziomu cen w europie

• przynależność do tak dużego obszaru gospodarczego jakim jest UE

Waluta międzynarodowa - Za walutę międzynarodową uznaje się walutę używaną przez osoby i podmioty gospodarujące mające siedzibę w innych państwach niż to, w którym dana waluta jest emitowana. Waluta międzynarodowa to taka, która spełnia ponadto określone funkcje w skali globalnej.

Wyróżnia się 3 klasyczne funkcje waluty międzynarodowej.

• środek wymiany

• jednostka rozliczeniowa

• środek tezauryzacji

Wymierne koszty powstania Unii Walutowej (najważniejsze)

• koszty przystosowania do Euro systemów informatycznych oraz procesów operacyjnych

• koszty szkolenia pracowników oraz partnerów biznesowych

• koszty przystosowania urządzeń, w których używana jest gotówka

• koszt utraty przez banki części dochodów pochodzących z wymiany walut, z transakcji zabezpieczających oraz płatności międzynarodowych

Zadania poszczególnych instytucji Unii Europejskiej w procesie wprowadzania Euro w formie gotówkowej.

• Europejski Bank Centralny

• nadzorowanie procesem płynnego przejścia na euro i zarządzania nim

• wydawanie aktów prawnych związanych z przechodzeniem na euro w formie gotówkowej

• wybór wzorów i zatwierdzenie technicznych parametrów banknotów euro

• zatwierdzenie liczny banknotów i monet, które mają zostać wyprodukowane przez poszczególne państwa członkowskie

• koordynacja produkcji banknotów Euro

• wprowadzenie systemu zarządzania jakością

• przeciwdziałanie fałszerstwom

• przygotowanie i przeprowadzenie kampanii informacyjnej na temat euro

• Komisja Europejska

• Przygotowanie projektów aktów prawnych

• Wybranie wzorów monet Euro

• Koordynacja procesu produkcji monet euro

• Przeciwdziałanie fałszerstwom

• Rada Unii Europejskiej

• Podejmowanie decyzji, które państwa przystąpią do Unii Walutowej i przyjmą jednolitą walutę

• Wydawanie aktów prawnych

• Zatwierdzenie wzorów monet i banknotów Euro

• Zatwierdzenie parametrów technicznych monet Euro

• Przeciwdziałanie fałszerstwom

• Ogłoszenie nieodwołalnych kursów wymiany między Euro i walutami narodowymi krajów członkowskich

Wykład - 8.11.2001

Reforma systemu bankowego w Polsce

I etap 1987:

1987 - wyodrębnienie z NBP banku PKO BP - zapoczątkowano politykę umiarkowanie trudnego pieniądza

Pod koniec 1987 działały 4 ogólnokrajowe banki:

• BGŻ - Bank Gospodarki Żywnościowej

• PKO S.A - Polska Kasa Opieki S.A.

• BH S.A - Bank Handlowy

• BRE - Bank Rozwoju Eksportu (powstał w 1986r)

Oraz 1663 Banki Spółdzielcze

II etap 1988:

Utworzono na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 11 kwietnia 1988 roku sieć 9 państwowych banków kredytowych na bazie oddziałów NBP:

• bank gdański (Gdańsk)

• bank śląski (Katowice)

• bank przemysłowo handlowy (Kraków)

• bank depozytowo kredytowy (Lublin)

• powszechny bank gospodarczy (Łódź)

• wielkopolski bank kredytowy (Poznań)

• pomorski bank kredytowy (Szczecin)

• powszechny bank kredytowy (Warszawa)

• bank zachodni (Wrocław)

1988 - powołano łódzki bank rozwoju S.A

1988 - zapoczątkowanie urealniania stopy procentowej od depozytów i kredytów

1988 - stworzono bankom możliwość różnicowania stawek procentowych oraz opłat za usługi bankowe

1989 - zasadnicza reforma - zakończył się system mono-bankowy

1 styczeń:

• rozpoczęły działalność operacyjną i kredytową banki wydzielone z NBP

• wprowadzono wybór banku przez podmiot gospodarczy

• stworzono warunki do konkurencyjności między bankami

• odejście banków komercyjnych od specjalizacji na rzecz uniwersalizmu

Pod koniec 1989 roku funkcjonowało 25 banków krajowych oraz 1663 spółdzielcze.

1990

• urealniono oprocentowanie depozytów i kredytów dzięki czemu umocniono ekonomiczne podstawy samodzielności banków

• przebudowano system bankowy przez NBP budżetu państwa (wyeliminowano automatyczne pokrywanie deficytu budżetowego)

• przywrócono obrót wekslowy na podstawie prawa wekslowego

• wprowadzono kredyt dyskontowy i redyskontowy

• wprowadzono kredyt lombardowy

• uruchomiono rynek papierów wartościowych z udziałem banków (91)

• stworzono możliwość tworzenia nowych banków w formie spółek akcyjnych między innymi z udziałem kapitału zagranicznego

1993

• zreformowano sposób przeprowadzania rozliczeń, utworzono Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR S.A.)

1994

• uchwalono ustawę o bankowym funduszu gwarancyjnym

PRYWATYZACJA BANKÓW (od 1991r)

Cele prywatyzacji banków w Polsce

1. wzmocnienie kapitałowe oraz ułatwiony dostęp do kapitału

2. wzrost efektywności działań banków

3. uniezależnienie się polityki banku od bieżących potrzeb

4. identyfikacja właściciela, który odpowiada kapitałowo za działalność banku

5. pozostawienie większości udziałów w polskich rękach (nie udało się zrealizować)

W procesie prywatyzacji najistotniejsze jest znalezienie odpowiedniego inwestora strategicznego oraz dostęp do nowych technologii.

Ograniczenia w pozyskiwaniu inwestorów strategicznych dla polskich banków:

• brak polskich inwestorów posiadających odpowiedni kapitał

• trudności ze znalezieniem zagranicznych inwestorów strategicznych zainteresowanych nabyciem mniejszościowych pakietów akcji

• konkurencyjne oferty prywatyzacyjne na innych rozwijających się rynkach finansowych

Konsolidacja banków występuje z uwagi na:

• wzrost sumy bilansowej

• wzrost potencjału kapitałowego banku

Formy konsolidacji banków w krajach UE:

• fuzja (dwóch lub kilku samodzielnych banków) - w wyniku fuzji powstaje nowa jednostka dysponująca całym majątkiem łączonych banków

• przejmowanie przez bank większych i silniejszy banków słabszych kapitałowo np. w drodze zakupu

• nabywanie przez banki udziałów innego banku w celu wpłynięcia na jego działalność

• tworzenie grup kapitałowych (holdingów), w których banki powiązane są ze sobą kapitałowo przy czym jednostka dominująca dysponuje pakietem akcji jednostek podporządkowanych. Uczestnicy grupy zachowują jednak znaczną niezależność formalną i rzeczywistą.

• Zrzeszenie się małych banków w celu prowadzenia stałej współpracy z dużym bankiem, który pełni rolę banku centralnego w stosunku dla jednostek zrzeszonych

POLSKIE PRAWO BANKOWE W ZAKRESIE KONSOLIDACJI PRZEWIDUJE:

• zrzeszanie banków w Bankowe Izby Gospodarcze, które zasadniczo nie prowadzą działalności gospodarczej i są organami samorządu gospodarczego

• zrzeszanie się banków w bankowe grupy kapitałowe (grupę stanowią 2 lub więcej banków zorganizowane w ten sposób że istnieje bank dominujący, który posiada ponad 50% akcji banków zależnych)

• łączenie się banków na podstawie kodeksu spółek handlowych

Od stycznia 1998 istnieje Komisja Nadzoru Bankowego od 1998 istnieje Rada Polityki Pieniężnej.

BANK CENTRALNY - NBP

Bank centralny - posiada osobowość prawną.

Podstawowym celem banku centralnego jest utrzymanie stabilnego poziomu cen.

Pozostałe zadania NBP:

• organizowanie rozliczeń pieniężnych

• prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi oraz prowadzenie działalności dewizowej

• prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• regulowanie płynności banków komercyjnych

• refinansowanie banków II szczebla

• wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych RP

• kształtowanie warunków niezbędnych do rozwoju bankowego w Polsce

• opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego

• opracowywanie bilansów należności zobowiązań i należności zagranicznych państwa

Struktura organizacyjna NBP:

Prezes NBP

• powoływany przez sejm na wniosek prezydenta. Kadencja trwa 6 lat (maksymalny okres to 2 kadencje)

• stoi na czele zarządu banku centralnego

• przewodniczący rady polityki pieniężnej

• przewodniczący komisji nadzoru bankowego

Zarząd NBP: - skład Prezes + 6-8 członków

Zadania:

• realizuje zadania Rady Polityki Pieniężnej

• podejmuje uchwały niezastrzeżone do wyłącznej kompetencji innych oddziałów NBP

• udziela bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego

• realizacja zadań z zakresu polityki kursowej

• nadzorowanie operacji otwartego rynku

• ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego (okresowo)

• ocena funkcjonowania systemu bankowego w Polsce

• uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP

• uchwalanie prowizji i opłat bankowych stoswanych przez NBP

• określanie zasad polityki płacowej

• sporządza bilans NBP

Rada Polityki Pieniężnej - 9 członków + prezes powoływani przez sejm, senat i prezydenta. (Każdy z nich powołuje 3 członków).

Powoływani na okres 6 lat.

Zadania Rady Polityki Pieniężnej

• ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości sejmowi

• składa sprawozdanie z wykonania założeń pieniężnych w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego

• ustala wysokość stóp procentowych NBP

• ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banku

• ustala zasady operacji otwartego rynku

• określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności

• dokonuje ocen działalności zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej

• uchwala zasady rachunkowości NBP przedłożone przez prezesa

Wykład 15.11.2001

POLITYKA PIENIĘŻNA BANKU CENTRALNEGO

Instrumenty:

• rezerwy obowiązkowe

• refinansowanie banków

• kredyt redyskontowy

• kredyt lombardowy

Rezerwę obowiązkową stanowi wyrażona w zł część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych, oraz innych środków pieniężnych przyjętych przez bank podlegających zwrotowi

Stopa rezerwy obowiązkowej 5% (bez względu na rodzaj rachunku)

R- stopa procentowa niezbędna dla obliczenia należnych odsetek od obligacji NBP przeznaczonych dla banków (II szczebla) w związku z obniżeniem stóp rezerwy obowiązkowej

i - wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poszczególnych miesiącach kalendarzowych składających się na dany okres odsetkowy

t - wrzesień danego roku poczynając od roku 1999

Q - ilość odsetek zarobionych przez banki

K - wartość nominalna obligacji NBP

REFINANSOWANIE BANKÓW:

• kredyt redyskontowy - Bank centralny w ramach redyskonta kupuje od banków komercyjnych weksle przed terminem ich płatności. Bank centralny pobiera z tego tytułu odsetki redyskontowe

DH - dyskonto handlowe

O - odsetki

W - wartość nominalna weksla

P - stopa redyskontowa w dniu jego przyjęcia przez Bank Centralny

D - okres kredytowania

DM - dyskonto matematyczne

II rodzaje weksli które można oddawać

1. weksel własny (such, sola, prosty)

2. weksel trasowany (trata)

Ad. 1 - Weksel własny - to bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy wekslowej w określonym czasie, złożony przez wystawcę weksla własnego (główny dłużnik) wierzycielowi wekslowemu (remitent - I wierzyciel)

Ad. 2 - Weksel trasowany - to bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej sumy wekslowej w określonym czasie, wydane przez wystawcę weksla trasowanego (trasanta - I dłużnik wekslowy) trasatowi (główny dłużnik z weksla trasowanego po jego zaakceptowaniu). Trasat uiszcza zapłatę wierzycielowi wekslowemu (remitentowi).

Funkcje pełnione przez weksel:

• kredytowa (kredyt kupiecki)

• obiegowa (można go indosować czyli puszczać w obieg przekazując prawa wekslowe aż do terminu wykupu weksla). Osoba przekazująca swoje prawo do weksla to indosat (kolejny dłużnik) natomiast osoba nabywająca prawa do weksla w drodze indosu to indosariusz (kolejny wierzyciel).

• Płatnicza

• Gwarancyjna

• Refinansowa

Cechy zobowiązania wekslowego:

• abstrakcyjny charakter - bezwarunkowy charakter

• solidarność zobowiązania - wszyscy podpisani na wekslu odpowiadają za niego solidarnie

• samodzielność - każdy wystawca z osobna ma obowiązek wykupienia weksla a dopiero później może dochodzić swoich praw względem pozostałych wystawców

WARUNKI JAKIE MUSI SPEŁNIĆ WEKSEL ABY NADAWAŁ SIĘ DO REDYSKONTA

• musi odpowiadać wymogom określonym w ustawie prawo bankowe

• opłata skarbowa uiszczona we własnej wysokości

• weksle muszą pochodzić z dokonywanych obrotów gospodarczych (kupieckie i handlowe) nie redyskontuje się finansowych weksli

• podpisane przez solidnych płatników

• termin płatności upływa nie później niż za 3 miesiące od daty przyjęcia weksla do redyskonta

• termin płatności weksla musi być w oznaczonym dniu

• płatny w banku, w którym główny dłużnik ma swój rachunek bieżący

• w przypadku weksli trasowanych opatrzony bezwarunkowym akceptem obejmującym całą sumę wekslową

• opatrzony indosem otwartym (in-blanco) banku, który weksel zdyskontował

• bez wzmianek w tekście weksla lub indosach, które ograniczałyby prawo przenoszenia własności weksla lub prawo zwrotnego poszukiwania

• bez poprawek i skreśleń

• podpisany w taki sposób aby możliwa była bezsporna identyfikacja osób lub podmiotów, które go podpisały

WYKŁAD - 22 Listopad 2001

Kredyt lombardowy (krótkoterminowy) udzielany przez bank centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartośiowych.

Przedmiotem zabezpieczenia mogą być tylko 2 rodzaje papierów wartościowych obligacje skarbowe i bony oszczędnościowe.

Maxymalna kwota kredytu lombardowego nie przekracza 80% WARTOŚCI NOMINALNEJ ZASTAWU.

Stopy oprocentowania kredytu lombardowego ustala Rada Polityki Pieniężnej.

Operacje bezwarunkowe polegają na tym, że Bank Centralny kupuje bądź sprzedaje papiery wartościowe do lub ze swojego portfela bez obowiązku ich wykupu czy idsprzedaży po pewnym czasie. W normalnych warunkach tego typu operacje są rzadkością i służą raczej jako instrument sygnalizowania rynkowi kierunku zmian polityki pieniężnej banku centralnego. W Polsce obraca się w ramach operacji otwartego rynku.

W operacjach REPO Bank Centralny kupuje od banków komercyjnych papiery wartościowe a jednocześnie zobowiązuje się do ich odsprzedaży bankom komercyjnym po określonej cenie i w omówionym terminie w przyszłości.

Schemat operacji REPO

=

=

Operacje: REVERSE REPO

Polega na tym, że Bank Centralny sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe ze swojego portfela zobowiązując je jednocześnie do ich odsprzedaży po określonej cenie w określonym czasie.

Tego typu operacje są więc odpowiednikiem lokat krótkoterminowych przyjmowanych przez bank centralny od banków komercyjnych.

Schemat operacji: REVERSE REPO

=

=

CZYNNOŚCI BANKÓW KOMERCYJNYCH

• czynności stricte bankowe

• prowadzenie rachunków bankowych

• udzielanie kredytów

• udzielanie gwarancji bankowych

• emisja bankowych papierów wartościowych

• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

• czynności nie zarezerwowane wyłącznie dla banków

• udzielanie pożyczek pieniężnych

• udzielanie poręczeń

• operacje wekslowe

• przechowywanie i udostępnianie skrytek bankowych

Czynności banków komercyjnych:

• operacje czynne (szeroko rozumiane kredytowanie)

• czynniki mające wpływ na wielkość akcji kredytowych i ich jakość

• czynniki wynikające z sytuacji gospodarczej kraju oraz prawnych regulacji (koniunktura gospodarcza, inflacja, cena kredytu, jakość prawa, zatory płatnicze

• czynniki związane z sytuacją i postawami kredytobiorców (rzetelność kredytobiorcy itp., poziom kapitałów własnych, zysk, znajomość gry rynkowej)

inflacja - wprowadza do kalkulacji i ocen czynnik niepewności, ma duży wpływ na opłacalność inwestycji kredytowanych, szczególnie jeśli ma ona długi okres realizacji i powoduje, że przyrost odsetek od kredytów nie zawsze jest proporcjonalny do zmian wielkości dochodów kredytobiorcy

cena kredytu (koszt jego wykorzystania przenoszony przez klienta) - w skład ceny kredytu wchodzą: oprocentowanie, prowizja, pozostałe koszty przenoszone przez kredytobiorcę. Im cena kredytu wyższa tym mniejsza ilość udzielanych kredytów.

Zatory płatnicze -nieterminowe regulowanie należności za towary i usługi przez kontrahentów

Poziom kapitałów własnych - każda jednostka musi mieć na tyle własnych kapitałów aby móc inwestować w normalnych warunkach

Zysk (wielkość zysku) - jest źródłem rozwoju i powiększania kapitałów własnych a głównie źródłem pokrywania zaciągniętych kredytów

Rzetelność kredytobiorcy - postępowanie rzetelne nie narusza prawa, jednak nienaruszalność prawa nie zawsze jest rzetelna

ŹRÓDŁA POZYSKIWANIAN ŚRODKÓW PRZEZ BANKI KOMERCYJNE NA PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI

• kapitały własne banków, w tym emisja dodatkowych akcji

• wkłady pieniężne ludności

• pieniądz transakcyjny: lokaty terminowe jednostek gospodarujących

• środki pieniężne przechowywane na rachunkach bieżących i terminowych należących do instytucji finansowych

• lokaty przyjmowane od innych banków

• kredyty z NBP

• środki pozyskiwane przez banki komercyjne w ramach operacji otwartego rynku

3 ETAPY STRATEGII KREDYTOWANIA

• konserwatywna

W czasach dobrej koniunktury gospodarczej bank nie będzie odnotowywał znaczących zysków a w czasie złej koniunktury nie odnotuje znaczących strat. Oznacza to, że wahania dochodów banku w ciągu całego cyklu będą niewielkie. Priorytetem banku (w tej strategii) jest wysoka jakość aktywów, a właściwie wysoka jakość portfela kredytowego.

• kontrolowanego wzrostu ryzyka

Oznacza, że chwiejność dochodów banku w danym cyklu koniunkturalnym będzie wyższa. W dobrej koniunkturze większe zyski w złej większe straty.

• ofensywna

Ryzykowna !!! Wyraża się przyjęciem za priorytet bardzo szybki rozwój banku, wzrost jego rozmiaru i znaczenia. Akceptujemy ogromne wahania dochodów. Realizacja tej strategii wymaga wypracowania dobrych sygnałów ostrzegawczych.

WYKŁAD 06.12.2001

Obrót wierzytelnościami - wykup wierzytelności w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego

FAKTORING - dotyczy wierzytelności, które powstaną w okresie obowiązywania umowy.

Istotą faktoringu jest krótkoterminowe finansowanie usług i dostaw towarów przez podmiot pośredniczący w procesie rozliczeń finansowych pomiędzy dostawcą a odbiorcą. Innymi słowy faktoring oznacza sprzedaż wierzytelności bankowi, który sprawdza należność (od strony formalnej i merytorycznej), a następnie przekazuje kwotę wierzytelności zbywcy po odliczeniu oprocentowania i prowizji.

Cecha faktoringu jest świadczenie przez banki, czyli faktora tzw. Usług dodatkowych na rzecz zbywcy wierzytelności (faktoranta) np. prowadzenie ksiąg rachunkowych, rozliczanie podatków, marketing;

Faktoring dotyczy wierzytelności:

• związanych z obrotem gospodarczym (umowy, dostawy towarów i wykonania usług)

• pieniężnych (krótkoterminowych bezspornych, przyszłych i niewymagalnych)

Podmioty biorące udział w transakcji faktoringowej

• faktorant- dostawca towarów i usług, wierzyciel

• dłużnik - odbiorca towarów i usług

• faktor - wyspecjalizowany podmiot finansowy (np. bank), który nabywa wierzytelności od faktorantów (świadczy na ich rzecz dodatkowe usługi)

Stosunki zachodzące w faktoringu:

1. umowa dostawy - Faktorant dostarcza towar Dłużnikowi

2. umowa faktoringu

3. roszczenie zapłaty

Przebieg cykli rozliczeniowych:

4. wystawienie faktury przez faktoranta i dostawa towaru (wykonanie usługi)

5. złożenie faktur w banku

6. zapłata za nabyte faktury (faktor w momencie wykupu płaci 70-90% wartości, resztę po wykupie wierzytelności)

7. spłata dokonywana przez dłużników w terminach płatności faktur

8. zapłata faktorowi pozostałej części faktury

9. spłaty otrzymane od dłużników z tytułu naliczonych odsetek za opóźnienie w płatnośi faktury

Rodzaje faktoringu w obrocie gospodarczym:

• faktoring pełny (właściwy) - bank faktoringowy zrzekł się prawa regresu w stosunku do zbywcy wierzytelności (gdy dłużnik nie spłaci wierzytelności wówczas bank nie ma prawa domagać się spłaty pożyczki faktoringowej od faktoranta)

• faktoring niepełny (niewłaściwy) - bank faktoringowy pozostawia sobie regres w stosunku do zbywcy wierzytelności

W ramach tych typów faktoringu istnieją szczególne formy:

• faktoring otwarty - zwany modyfikowanym, wiąże się z taką umową faktoringową, o której dojściu do skutku dłużnik zostaje bezzwłocznie poinformowany albo przez bank albo przez faktoranta

• faktoring półotwarty - dłużnik zostaje powiadomiony o zwarciu umowy faktoringowej dopiero w chwili wezwania go do zapłaty pierwszej z kupionych wierzytelności

• faktoring tajny (nienotyfikowany) - dłużnik w ogóle nie powiadomiony o zawarciu umowy faktoringowej.

Poza tym wyróżniamy: metafaktoring, faktoring krajowy, faktoring międzynarodowy, faktoring zmodyfikowany

FORFAITING

Polega na zakupie przez instytucję forfaitingową (np.. bank) należności terminowych jej klientów powstałych w następstwie realizacji kontraktu eksportowego, bez regresu w stisunku do eksportera, pod warunkiem, że wierzytelności te przyjmą postać akceptowalną z punktu widzenia nabywcy instrumentu finansowego (bank kupując żąda szczególnych form zabezpieczeń prawnych np. poręczeń pierwszorzędnego banku importera)

Zalety forfaitingu z punktu widzenia zbywcy wierzytelności:

• wyeliminowanie ryzyka handlowego (całość ryzyka przejmuje instytucja finansowa)

• wyeliminowanie ryzyka politycznego

• wyeliminowanie ryzyka kursowego

• wyeliminowanie ryzyka zmiany stóp procentowych (stosowanie metody dyskonta daje stałe koszty finansowania przez cały okres kredytu)

• możliwość zamiany aktywów w postaci należności na gotówkę

Przedmiotem forfaitingu mogą być wyłącznie wierzytelności pieniężne

• wierzytelności wekslowe

• wierzytelności wynikające z umów sprzedaży i o wykonanie usług

• wierzytelności objęte akredytywami

• wierzytelności powstałe na tle umów leasingu

Przebieg forfaitingu

1. Transakcja bez możliwości regresu:

1. Importer wręcza eksporterowi weksel poręczony przez bank importera, za co importer otrzymuje towar

2. Eksporter odstępuje weksel banku forfaitingowemu, za co otrzymuje gotówke pomniejszoną o dyskonto (wpłata 100% wierzytelności)

3. Bank forfaintingowy w terminie płatności przedstawia importerowi weksel do wykupienia za pośrednictwem banku importera (weksel domicylowany)

4. Importer wykupuje weksel za pomocą swojego banku (importowego).

2. Transakcja z wymuszeniem regresu

1. Transakcja handlowa między kontrahentami

2. Zawarcie umowy forfaitingowej

3. Dostawa towaru (usługi) importerowi

4. Eksporter wystawia weksel trasowany, w którym jako głównego dłużnika (trasata) wskazuje importera i przesyła ten weksel importerowi do zaakceptowania

5. Importer akceptuje weksel stając się głównym dłużnikiem z tego weksla i przesyła go do banku importera w celu uzyskania poręczenia (awalu)

6. Bank importera zwraca poręczony weksel importerowi, a ten przekazuje go eksporterowi

7. Sprzedaż wierzytelności wekslowej forfaiterowi na zasadach umowy forfaitingu

8. Płatność kontraktu

9. Przedstawienie weksla do zapłaty u domicyliata w terminie płatności weksla przez forfaitera

10. Zapłata wartości weksla

Rodzaje forfaitingu:

• termes forfaiting (quasi forfaiting)

• forfaiting poszerzony

• forfaiting bezpośredni

• forfaiting pośredni

• forfaiting połączony z konfirmingiem

• forfaiting półotwarty, otwarty, ukryty

• forfaiting krajowy, zagraniczny

Wykład 13 grudzień 2001

Produkty kredytowe banku komercyjnego

Rodzaje produktów kredytowych:

1. kierowane do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą

2. związane z obsługą ludności

3. gwarancje i poręczenia

Ad. 1 kredyty kierowane do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą

Podział

(wg długości)

Krótkoterminowe - spłacane do 12 miesięcy

Średnioterminowe - spłacane od 1-5 lat

Długoterminowe - spłacane od 5-20 lat (inwestycyjne)

(wg. waluty)

złotowe

dewizowe (denominowane w innych walutach)

Kredyty na rachunkach bieżących:

• in blanco

• płatniczy kasowy

Kredyty na odrębnym rachunku kredytowym

• ogólnoobrotowe

• docelowe

• płatnicze

• sezonowe

• rolowane

• pomostowe

• skonwertowane

Kredyt w rachunku bieżącym - jest jedno konto do rozliczeń wpływów i wypływów (kredytu) korzystniejszy z punktu widzenia kredytobiorcy, płacimy odsetki tylko z wykorzystanej kwoty kredytu.

Kredyt w rachunku bieżącym należy do grupy kredytów obrotowych krótkoterminowych i wiąże się z powstaniem salda debetowego w rachunku bieżącym kredytobiorcy.

Z takim zadłużeniem wiąże się pojęcie wolnej marży kredytu.

Oznacza ona różnicę między sumą przyznanego kredytu danemu kredytobiorcy a kwotę faktycznego zadłużenia.

Bank na podstawie dyspozycji klienta obciąża jego rachunek tylko do wysokości wolnej marży kredytu.

Kredyt dzieli się także na odnawialny i nieodnawialny.

Kredyt ogólno-obrotowy (linia kredytowa) - służy do finansowania bieżącej działalności czyli pokrywania ogólnego niedoboru środków obrotowych, określonego rodzaju produkcji oraz transakcji, które wymagają sukcesywnych wydatków. W umowie tego kredytu można określić transze realizacyjne.

Kredyt ten może być odnawialny lub nieodnawialny.

Kredyty docelowe - są udzielane na finansowanie jednego cyklu produkcyjnego, jednej transakcji handlowej lub na zakup określonego środka trwałego. Są to kredyty nieodnawialne.

Kredyt płatniczy - udzielany na bardzo krótki okres czasu, z reguły nie dłuższy niż kilka dni lub miesiąc na pokrycie pilnych płatności.

Kredyt sezonowy - wykorzystywany przy niektórych rodzajach produkcji, w których zakup surowców ma charakter sezonowy i wymagają one uszlachetnienia, przetworzenia i przechowania.

Kredyt rolowany - to taki kredyt, w których bank wielokrotnie przedłuża termin jego spłaty przez okres i w terminach ustalonych w umowie. Okres w ciągu którego kredyt jest rolowany jest zwykle kilkuletni a okres na jaki jest przedłużany nie jest dłuższy niż rok.

Kredyt pomostowy - jest udzielany gdy klient potrzebuje środków finansowych jeszcze przed udzieleniem mu kredytu zasadniczego, najczęściej inwestycyjnego. Wysokość tego kredytu obejmuje całą sumę docelową lub jej część. W momencie uzyskania kredytu zasadniczego spłacany jest z niego kredyt pomostowy. Kredyty pomostowe udzielane są jeżeli sytuacja finansowa kredytobiorcy pozwala na udzielenie mu kredytu, a zawarcie umowy zasadniczej uzależnione jest od spełnienia dodatkowych wymogów co w krótkim czasie nie zawsze jest możliwe.

Kredyty skonwertowane - polega na tym (konwersja), że bank udziela nowego kredytu klientowi, który ma trudności w spłaceniu poprzednich kredytów, ale jego zaciągnięcie umożliwi wzrost produkcji i poprawi jego kondycję finansową. Wszystkie dotychczasowe zadłużenia kredytobiorcy wraz z nowym kredytem przenosi się na jeden rachunek kredytu skonwertowanego.

Kredyty inwestycyjne - możemy nimi finansować inwestycje materialne, inwestycje niematerialne a także inwestycje finansowe.

KREDYT WEKSLOWY:

• kredyt dyskontowy

• kredyt akceptacyjny

Kredyt dyskontowy - to wykup przez bank komercyjny weksli handlowych i kupieckich od przedsiębiorstw przed terminem ich płatności.

Odsetki dyskontowe:

Bank komercyjny dyskontuje weksle wg następujących zasad:

• przyjmuje się stopę dyskontową aktualną w dniu dyskonta

• przy obliczaniu odsetek przyjmuje się ro=365 dni

• do liczby dni wlicza się dzień dyskonta a pomija dzień płatności

• oprócz odsetek bank pobiera prowizję naliczaną każdorazowo od sumy weksli złożonych do dyskonta

Dyskontowane weksle ocenia komitet dyskontowy po względem formalnym (czy weksle wystawiony jest zgodnie z prawem), merytorycznym (bank bada ryzyko przyjęcia weksla).

Bank może udzielić kredytu dyskontowego jednorazowo lub uruchomić tzw. linię dyskontową (limit kredytowy przyznany przez bank do wysokości którego są przyjmowane weksle do dyskonta na czas obowiązywania umowy). Linia ta może być odnawialna lub nie.

Kredyt akceptacyjny - podstawę uruchomienia kredytu akceptacyjnego stanowi umowa, w której bank zobowiązuje się do akceptowania wystawionych na niego weksli przez osobę do tego uprawnioną i zgodnie z warunkami umowy.

Można wyróżnić 2 fazy realizacji tego kredytu:

• bank akceptujący użycza swojego podpisu (akceptu) stając się głównym dłużnikiem wekslowym

• zaakceptowany weksel może być złożony do dyskonta w tym samym lub innym banku

Banki mogą akceptować weksle jeżeli:

• są zgodne z wymogami określonymi w ustawie prawo wekslowe

• są złożone przez wystawcę weksla trasowanego upoważnionego umową o kredyt akceptacyjny

• od weksla uiszczono w odpowiedniej wysokości opłatę skarbową

• kwota weksla nie przekracza sumy wskazanej w umowie o kredyt akceptacyjny

• są złożone na urzędowym blankiecie wekslowym

• termin płatności nie przekracza okresu wskazanego w umowie o kredyt akceptacyjny

• na których jako trasat i domicyliat wskazany jest oddział banku akceptującego

• w których jako remitent wskazana jest osoba trzecia inna niż wystwca lub sam wystawca w przypadku weksla drasowanego na własne zlecenie

!!! KREDYT AKCEPTACYJNY JEST KRÓTKOTERMINOWY !!!

Kredyt akceptacyjno rembursowy - jest to odmiana kredytu akceptacyjnego występuje tylko w transakcjach handlu zagranicznego i jest wynikiem porozumienia dwóch lub więcej banków.

Bank krajowy zobowiązuje się do zaakceptowania do określonej wysokości ciągnionych na niego przez klienta czyli sprzedawców weksli dla których akredytywy otwiera bank kupującego. Jednocześnie bank kupującego przyjmuje na mocy porozumienia na siebie zobowiązanie, że w terminie płatności zaakceptowanych trat będzie rembursował czyli przekazywał bankowi sprzedawcy kwoty potrzebne do wykupu weksli.

Obrót wierzytelnościami:

• wykup wierzytelności w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego

• factoring (dotyczy wierzytelności, które powstaną)

Factoring - istotą factoringu jest krótkoterminowe finansowanie usług i dostaw towarów przez podmiot pośredniczący w procesie rozliczeń finansowych pomiędzy dostawcą a odbiorcą. Innymi słowy factoring oznacza sprzedaż wierzytelności bankowi (który sprawdza należność) a następnie przekazuje kwotę wierzytelności zbywcy po obliczeniu oprocentowania oraz prowizji. Cechą factoringu jest świadczenie przez bank czyli factora tzw. usług dodatkowych na rzecz zbywcy wierzytelności (factoranta) np. prowadzenie ksiąg handlowych, rozliczanie podatków, prowadzenie działalności reklamowej.

Factoring dotyczy wierzytelności:

• w obrocie gospodarczym (umowa dostawy towarów, umowa wykonania usługi)

• pieniężnych

• krótkoterminowych

• bezspornych

• przyszłych

• niewymagalnych

Wykład 13 grudzień 2001

Wraz z zakupem wierzytelności leasingowej na bank przechodzą wszystkie zabezpieczenia.

Leasing - umowa nazwana (tzn. jest w kodeksie cywilnym)

Gwarancje bankowe - znajduje się wśród czynności stricte bankowych. Znajduje się w ustawie prawo bankowe.

Gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku - gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji - bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku.

Gwarancja to szczególny rodzaj kredytu. W gwarancjach bank angażuje swoją renomę. Może wystąpić czynnik niezależny, który mimo dobrej renomy może mu uniemożliwić wypłacenie gwarancji.

Stosunek gwarancyjny obejmuje trzech uczestników:

• zleceniodawca - osoba zobowiązana do świadczenia (kupujący, inwestor, oferent, kredytobiorca) zleceniodawca występuje do banku z wnioskiem o wydanie gwarancji

• beneficjent (wierzyciel) - osoba uprawniona do odbioru świadczenia (sprzedawca, eksporter, wykonawca, leasingodawca). Beneficjent jest adresatem gwarancji.

• Wystawca gwarancji (gwarant) - bank, który działa z mocy prawa na zlecenie osoby zobowiązanej do świadczenia

• Regwarant (rzadko występuje) - bank potwierdzający gwarancję i przyjmujący całkowicie lub solidarnie finalne ryzyko operacji. W przypadku posiadania regwarancji roszczenie o wypłatę z gwarancji może być kierowane do banku, który udzielił gwarancji lub też banku, który ja potwierdził, bądź też do obu banków, aż do zupełnego zaspokojenia roszczeń wierzyciela.

Klauzule, które powinny znaleźć się w gwarancji:

• redukująca - na jej mocy zobowiązanie banku z tytułu udzielanej gwarancji zmniejsza się bądź o spłaconą kwotę bądź proporcjonalnie do spłaconej kwoty

• identyfikacyjna - uprawnia bank do żądania od beneficjenta wydania jego tożsamości

• nakazująca zwrot gwarancji - po upływie obowiązywania jej, lub gdy wygaśnie ona z innych powodów

• nakazująca uzgodnienie z gwarantem wszelkich zmian w umowie będącej podstawą wystawiania gwarancji pod rygorem nieważności gwarancji

• o odnawialności gwarancji - gwarancja jest odnawialna jeżeli każda dokonana przez zleceniodawcę spłata sumy wypłaconej w ramach gwarancji przez gwaranta powoduje odnawianie gwarancji o spłaconą kwotę, aż do terminu jej wygaśnięcia

• o odwołalności lub nieodwołalności gwarancji - odwołalne - możliwe do odwołania przed terminem jej obowiązywania

• o warunkowości bądź bezwarunkowości gwarancji - bezwarunkowa - płatna na pierwsze żądanie; warunkowa - wypłata następuje po spełnieniu określonych warunków

• praw jakiemu podlega gwarancja - przy gwarancjach międzynarodowych

RODZAJE GWARANCJI BANKOWYCH:

• kontraktowe

• płatnicze

• niezwiązane z transakcjami handlowymi

• celne

Gwarancje kontraktowe - gwarancjami tego typu są przetargowe, dobrego wykonania kontraktu, eksploatacyjne, gwarancja zwrotu zaliczki

• gwarancja przetargowa - jest pisemnym zobowiązaniem banku gwaranta do zapłaty kwoty wskazanej w gwarancji w przypadku gdyby zleceniodawca (oferent, który wygrał przetarg odmówił podpisania kontraktu na warunkach oferty lub w inny sposób naruszył zobowiązania wynikające z przystąpienia do przetargu ). Kwota gwarancji powinna być związana z wysokością wadium a termin powinien być ściśle związany z terminem wyboru oferty (gwarancje tego typu są zwykle bezwarunkowe i nieprzenośne)

• gwarancja dobrego wykonania kontraktu - pisemne zobowiązanie banku gwaranta do zapłaty określonej w gwarancji kwoty w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez zleceniodawcę gwarancji w przypadku gdy odmówił on zapłaty beneficjentowi kar umownych lub nie będzie mógł ich zapłacić z powodu trudności finansowych

• gwarancja eksploatacyjna - bank zobowiązuje się zapłacić odbiorcy określoną kwotę odpowiadającą całości lub części kar umownych przewidzianych w kontrakcie, na wypadek nieprawidłowego lub wadliwego montażu eksploatowanych przez odbiorcę urządzeń i poniesione z tego tytułu przez niego straty

• zwrotu zaliczki - zleceniodawca jest przedsiębiorcą, który otrzymał zaliczkę na poczet towarów, które ma dostarczyć beneficjentowi. Gwarancja taka może posiadać zastrzeżenie iż wchodzi w życie dopiero po otrzymaniu zaliczki.

Gwarancje płatnicze - gwarancjami tego typu są gwarancje: spłaty kredytu, spłaty rat leasingowych, zabezpieczające otwarcie akredytywy importowej

• gwarancja spłaty kredytu - jest zobowiazaniem banku do zapłaty określonej w gwarancji kwoty z przypadku gdyby kredytobiorca, na zlecenie, którego gwarancja została udzielona nie spłacił kredytu w terminie określonym w umowie zawartej z beneficjentem gwarancji. Gwarancja może zabezpieczać spłatę kredytu już udzielonego jak i przyszłego, którego uruchomienie jest uzależnione od spełnienia określonych w umowie warunków; odnawialnego lub nieodnawialnego

• gwarancja spłaty rat leasingowych - wystawiana jest na zabezpieczenie terminowej spłaty rat leasingowych przez leasingobiorcę (beneficjentem jest leasingodawca). Gwarancja taka powinna zawierać fakturę, że staje się operatywna z dniem przekazania przedmiotu leasingu leasingobiorcy. Gwarancja spłat rat leasingowych może być udzielona do wysokości całej kwoty leasingowej lub do wysokości kilku rat leasingowych. Udzielana jest na cały okres leasingowy.

• Gwarancja zabezpieczająca otwarcie akredytywy importowej - występuje w przypadku kontraktów na zakup dóbr inwestycyjnych, często nietypowych, produkowanych na indywidualne zamówienie, o długim okresie ich wytwarzania

Gwarancje nie związane z transakcjami handlowymi - gwarancje wystawiane za armatorów na poczet opłat

• gwarancje za linie lotnicze - zabezpieczają okresowe regulowanie należności. Gwarancja ta wystawiana za zlecenie linii lotniczych będących włąścicielami bądź użytkownikami samolotów

• gwarancje za towarzystwa ubezpieczeń i reasekuracji - zabezpieczają wykonanie ich zobowiązań z tytułu udziałów w podziale ryzyk portfelowych w ramach umów z innymi towarzystwami w kraju i za granicą.

• Gwarancje stanowiące wadium dla sądów - występują szczególnie w związku ze sprawami dotyczącymi transakcji międzynarodowych w wysokości szacowanej maksymalnie szkody, której zapłacenia ma dotyczyć wyrok sądu

Gwarancje celne - gwarancja bankowa zapłaty cła jest zobowiązaniem banku do uregulowania cła w przypadku gdyby zleceniodawca gwarancji nie uiścił terminowo neleżności celnych. Zleceniodawcą jest importer, beneficjentem jest właściwy urząd celny. Gwarancje te mogą mieć charakter szczegółowy lub ogólny.

• szczegółowe - dotyczą konkretnej partii towarów

• ogólne - obejmują zobowiązania celne na towary przywiezione na polski obszar celny w okresie gwarancyjnym w granicach kwoty gwarancyjnej

Poręczenia bankowe - wekslowe lub cywilne

Poręczenia wekslowe są udzielane za głownych wystawców weksla.

Poręczenie znajduje swoje przepisy kodeksie cywilnym.

Cechy poręczeń:

• umowa poręczenia nie jest umową samoistną (tzn. zależna od bytu dłużnika)

• poręczyciel odpowiada za spłatę długu obok dłużnika jest więc współdłużnikiem sprzedawcy

• wierzyciel może dochodzić roszczeń zarówno od poręczycieli jak i od dłużnika

• poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują także dłużnikowi

BANKOWOŚĆ - WYKŁAD - 20.12.2001

Ryzyko kredytowe - charakterystyczne dla ryzyk bankowych

Ryzyko kredytowe (dotyczące transakcji kredytowych) możemy podzielić na 3 typy.

• ryzyko wynikajace z kondycji ekonomiczno-finansowej firmy

W stosowanych metodykach uwzględnia się

• istotna jest specyfikacja, rentowność,sprawność działąnia, zadłużenie

• ocena jakościowa (wykorzystuje analizę SWAT)

• przebieg dotychczasowej wpółpracy z klientem

• opinie środowiska o kliencie

• uwzględnia się powiązania kapitałowo personalne z innymi podmiotami

• ryzyko związane z zawieraną transakcją

• czas trwania transakcji

• wysokość kredytu

• rodzaj transakcji

• rodzaj przyjętego zabezpieczenia

• inne typy ryzyk (ryzyko stopy procentowej, ryzyko kursu walutowego, ryzyko kraju, ryzyko instytucjonalne, ryzyko sektorowe, ryzyko braku zakładanych źródeł finansowania)

• ryzyko związana z transakcją w trakcie jej trwania - wykorzystywane są różne systemy ostrzegawcze

• malejące obroty

• zwrot czeków

• przekraczanie salda rachunków

• otwieranie nowych rachunków w innych bankach

• brak środków na płace

• spadek sprzedaży

• wzrost należności kredytów w innych bankach, zobowiązań

• procesy sądowe

Pojedynczy sygnał nie jest groźny, kilka sygnałów stanowi duże zagrożenie.

Ryzyko może być aktywne i pasywne.

• aktywne ryzyko kredytowe obejmuje ten obszar ryzyka, które jest i powinno być mierzone oraz świadomie przez banki ograniczane. Negatywne skutki aktywnego ryzyka kredytowego mogą się ujawnić w następującej postaci:

• utraty kapitału kredytowego

• utraty procentu

• utraty płynności banku

• utraty korzyści

• utraty i obniżenia zabezpieczenia kredytowego

• pasywne ryzyko kredytowe - jest konsekwencją funkcjonowania banków w określonym otoczeniu zewnętrznym, jest trudno mierzalne i można je zakwalifikować do zjawisk z dziedziny niepewności. Bank prowadząc politykę kredytową nie może go jednak nie uwzględniać, choć nie ma wpływu na intensywność jego występowania. Pasywne ryzyko kredytowe powstaje w związku z pozyskiwaniem przez bank środków finansowych na prowadzenie działalności kredytowej na niekorzystnych warunkach np. drogie kredyty refinansowane z banku centralnego, wysoko oprocentowane depozyty innych banków, drogie depozyty od osób fizycznych i prawnych. Pasywne ryzyko kredytowe może spotęgować żądanie przez deponentów wcześniejszych wypłat ich depozytów oraz wprowadzenie limitów kredytowych przez NBP.

Bardzo istotnym problemem aktywnego ryzyka kredytowego jest odróżnienie ryzyka pojedynczego kredytu od łącznego ryzyka kredytowego banku.

Pojedyncze ryzyko kredytowe zależy od wysokości możliwej straty równej maksymalnej wartości kredytu i prawdopodobieństwa wystąpienia tej straty. Duże znaczenie w jego ograniczaniu będzie więc miała:

• prawidłowość oceny zdolności kredytowej klienta

• dodatkowe prawne zabezpieczenia

• uświadomienie sobie przez bank jakie czynniki ryzyka występują w kolejnych fazach cyklu życia kredytu

Łączne ryzyko kredytowe zależy od jakości i wysokości pojedynczych kredytów, prawdopodobieństwa ich niespłacenia i współzależności między poszczególnymi kredytami.

Im mniejsza będzie ta zależność tym mniejsze będzie ryzyko wystąpienia sytuacji, w której czynniki powodujące niespłacenie jednego kredytu będą również wpływały na niespłacenie innych, zwiększając w ten sposób łączne aktywne ryzyko kredytowe banków.

Metody minimalizacji pojedynczego aktywnego ryzyka kredytowego.

1. właściwa metoda (ocena) zdolności kredytowej klienta

2. zabezpieczenie prawne kredytu

3. monitoring

Właściwa metoda (ocena) zdolności kredytowej klienta - Są 4 metody:

• analiza finansowa - ocena ilościowa (dokonywanie porównań w czasie, z planem działalności, przestrzenne (z innymi firmami działającymi w podobnej branży)). Analiza ta obejmuje ocenę płynności

• statyczna: wskaźnik bieżący, szybki, natychmiastowy

• dynamiczna: rachunek przepływów pieniężnych, strukturę, wystarczalność gotówkową

• rotację zapasów

• rotację należności

• rotację zobowiązań

• wskaźnik rentowności

• wskaźnik zadłużenia

• wskaźnik rynku kapitałowego

ANALIZA JAKOŚCIOWA SWOT

Macierz analizy SWOT

Szanse	Zagrożenia
Mocne strony	Słabe strony

Szanse - zewnętrzne czynniki pozytywne - wszystkie wydarzenia i procesy w otoczeniu, które tworzą sprzyjającą dla niego sytuację

Zagrożenia - zewnętrzne czynniki negatywne - bariery i utrudnienia, które stanowią zbiór wydarzeń i procesów tworzących niekorzystną dla przedsiębiorstwa sytuację w otoczeniu.

Mocne strony - wewnętrzne czynniki pozytywne, czyli unikalne zasoby, umiejętności i walory , które odróżniają go od konkurencji

Słabe strony - wewnętrzne czynniki negatywne, czyli aspekty funkcjonowania, które ograniczają sprawność działania firmy i mogą blokować jej rozwój

Podstawowe strategie stosowane w analizie SWOT:

Czynniki wewnętrzne Czynniki zewnętrzne	Lista mocnych stron przedsiębiorstwa S	Lista słabych stron przedsiębiorstwa W
Lista szans w otoczeniu O	SO - strategia maxi-maxi	WO - strategia mini-maci
Lista zagrożeń w otoczeniu T	ST - strategia maxi-mini	WT - strategia mini-mini

Metoda punktowa - przeprowadza się finansową i jakościową a następnie przydziela się poszczególnym elementom odpowiednią wartość punktową.

Metoda ekonometryczna (metoda niewykorzystywana w Polsce). Najsłynniejszy z modeli ekonometrycznych to model Altmana stworzony przy zastosowaniu analizy dyskryminacyjnej.

Z=1,2x₁+1,4x₂+3,3x₃+0,6x₄+0,99x₅

Altman stwierdził, że jeśli:

z>2,99 - są przedsiębiorstwami o dobrej kondycji ekonomiczno finansowej

x<1,81 - są przedsiębiorstwami bankrutami

Wartością graniczną rozdzielającą próbę na dwa zbiory jest 2,675

Jest t wielkość zapewniająca najmniejszą liczbę błędów w kwalifikowaniu zbiorów.

Bakowość - Wykład 10.01.2002

Rodzaje zabezpieczeń bankowych

Zabezpieczenia prawne kredytów:

typu osobistego - osoba ustanawiająca na rzecz banku zabezpieczenie typu osobistego odpowiada za spłatę zależności całym swoim majątkiem obecnym i przyszłym.

Rodzaje zabezpieczeń osobistych:

• weksel in blanco - na nim kredytobiorca składa tylko swój podpis nie wypełniając treści

• Deklaracja wekslowa - nieodzowny element weksla in blanco. Podpisują ją obie strony (bank i kredytobiorca).

Weksle może skrócić procedurę postępowania nakazowego, pozwala to na dochodzenie roszczeń w uproszczonym trybie postępowania nakazowego.

• Poręczenie

• Cywilne (wg prawa cywilnego)

• Wekslowe (awal)

• gwarancje bankowe (patrz poprzedni wykład)

• przelew wierzytelności w tym cesja polisy ubezpieczeniowej

• ubezpieczenie kredytu

• przystąpienie do długu oraz przejęcie długu (w przypadku przejęcia długu osobę zadłużającą przejmuje inna osoba zadłużona)

ZABEZPIECZENIA RZECZOWE

• ograniczają odpowiedzialność osoby ustanawiającej zabezpieczenie, do konkretnych składników majątkowych obciążonych na rzecz banku.

Do rzeczowych zabezpieczeń zaliczamy:

• kaucję (np. w postaci środków pieniężnych, książeczek oszczędnościowych, kosztowności, rzeczy ruchomych)

• blokada środków pieniężnych na rachunkach bankowych (np. terminowe, walutowe, zawartość skrytek bankowych)

• przewłaszczenie na zabezpieczenie - z istotą przewłaszczenia wynika że dłużnik przenosi warunkowo na ank (na wierzyciela) prawo własności rzeczy ruchomych. Rzeczy te mogą być oznaczone co do tożsamości lub do gatunku (np. węgiel). W razie przewłaszczenia rzeczy oznaczonej co do gatunku wymagane jest też przeniesienie posiadania, co nie oznacza obowiązku wydania rzeczy.

• Zastaw - sądowy zastaw rejestrowy funkcjonuje od 1.01.1998r. i zastąpił dotychczasowy bankowy zastawa rejestrowy. Zastaw taki prowadzi sąd, jest on jawny.

• Hipoteka - przedmiotem hipoteki są nieruchomości, które mają urządzoną księgę wieczystą

Rodzaje hipotek:

• Zwykła - podstawą wpisu jest zaświadczenie banku o udzielaniu kredytu i jego warunki oraz oświadczenie właściciela nieruchomości sporządzone w formie aktu notarialnego

• Kaucyjna - może być ustanowiona na zabezpieczenie określonego kredytu o nieustalonej wysokości (np. kredyt w rachunku bieżącym)

• Może być ustalony na zabezpieczenie kredytu, który ma być udzielony w przyszłości

• Może być ustanowiona na zabezpieczenie wierzytelności wynikających z dokumentów zbywalnych przez indos

Hipoteką kaucyjną nie może być zabezpieczony już udzielony przez bank kredyt o znanej wysokości

• Przymusowa - powstaje w przypadku, gdy udzielany przez bank kredyt nie został spłacony w terminie. Podstawą jej wpisu jest wniosek banku lub tytuł wykonawczy

• Morska - przedmiotem tej hipoteki może być statek morski wpisany do rejestru okręgowego prowadzonego przez izbę morską właściwą dla portu macierzystego statku

Klasy ryzyka:

1. kredyty normalne

1b) kredyt pod obserwacją (opóźnienie do 30 dni)

2. kredyt poniżej standardu - opóźnienie od 1-3 miesięcy

3. kredyty wątpliwe - opóźnienie od 3-6 miesięcy

4. kredyty stracone - opóźnienie powyżej 6 miesięcy

Rezerwy celowe dla grup ryzyka:

Dla grupy 1 - 1,5%

Dla grupy 2 - 20%

Dla grupy 3 - 50%

Dla grupy 4 - 100%

Uchwała nr 8/99 komisji nadzoru bankowego w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków w dzienniku urzędowym NBP nr 26 poz. 43

Pozostałe metody minimalizacji:

• monitoring (w Jawoskim - Współczesny bank)

• dywersyfikacja (Prawo Bankowe; ustawa z 23 sierpnia 2001 przez limity koncentracji)

• transfer (przenoszenie na inne podmioty)

• szkolenie kadry

• decentralizacja udzielania kredytów

• zarządzanie informacją - ustawa o krajowym rejestrze sądowym z września 1997r.

Biuro informacji kredytowej powstało 1 stycznia 1998 w Warszawie, zostało zarejestrowane w formie spółki akcyjnej kapitałem akcyjnym 15 000 000zł

Cele biura informacji kredytowej:

• zbudowanie kompleksowego systemu informacji o historiach kredytowych klientów

• rozwój instrumentów wspierających proces decyzyjny w bankach

• przyspieszenie i uproszczenie procedur kredytowych

• zwiększenie konkurencyjności polskich banków

• współudział w rozwoju infrastruktury bankowej w ramach dostosowania się do wymogów UE

• zmiana stylu obsługi klienta

Zasady funkcjonowania biur kredytowych:

• wzajemności - dane tylko dla tych którzy także przekazują dane

• neutralności - zabrania udzielania informacji, które mogłyby służyć do nawiązania przez partnerów biura nowych kontraktów handlowych

• maksymalnego bezpieczeństwa

• wiarygodność danych - zapewnia użytkownikom pewność, że dane są autentyczne i rzetelne

Użytkownicy Biura Informacji Kredytowej (BIK)

• banki

• sieci handlowe udzielające pożyczek, firmy leasingowe, agencje sprzedaży ratalnej, firmy ubezpieczeniowe

• osoby fizyczne, klienci banków lub instytucji finansowych zainteresowani weryfikacją własnych danych zgromadzonych w BIK

Produkty Biura Informacji Kredytowej - raport kredytowy (o kliencie), monitoring klienta, przekrojowe analizy marketingowe, scooring.

DZIAŁALNOŚĆ BIERNA BANKÓW KOMERCYJNYCH (PASYWNA DZIAŁALNOŚĆ)

Operacje pasywne to operacje pozyskiwania pieniędzy przez bank (depozytariusz - bank przyjmujący depozyty).

Największe pasywa stanowią lokaty klientów. Zgodnie z prawem bank może prowadzić różne typy rachunków na których gromadzone są pieniądze.

• rachunki bieżące (dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą). Środki dostępne są na każde żądanie klienta. Charakteryzują się dużą płynnością (tzw. rachunek A-Vista)

• rachunki pomocnicze (dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą). Funkcjonują podobnie jak rachunki bieżące, duża płynność, niskie oprocentowanie (wykorzystywany przez firmy posiadające dużą ilość filii)

• ROR (dla osób fizycznych) płynne, nisko oprocentowane

• Rachunki lokt terminowych - unieruchamiamy depozyt na określony czas

Źródłem gromadzeni środków są także:

• lokaty międzybankowe

• emisja bankowych papierów wartościowych

• akcji

• obligacji

• banów bankowych

• certyfikat depozytowy

Dla Banku Centralnego emisja znaków pieniężnych jest operacją bierną.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny powstałą w oparciu o ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 1994 r. Dz. U nr 4 poz 18 z 1995

Bankowy Fundusz Gwarancyjny posiada osobowośc prawną. Nadzór nad BFG sprawuje minister finansów w oparciu o kryterium legalności i zgodności ze statutem

Organy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

• rada funduszu - 10 członków (4 lata kadencja)

• zarząd Funduszu - 5 członków, w tym prezes i zastępcy (3 lata kadencji)

Zadania rady bankowego funduszu gwarancyjnego

• wykonywanie nadzoru nad działalnością zarządu funduszu

• uchwalanie planów działalności i planu finansowego funduszu

• określanie stawek obowiązkowej opłaty rocznej oraz funduszu ochrony środków gwarantowanych

• określanie zasad i form udzielania pomocy finansowej bankom

• określanie zasad i form zabezpieczania i dochodzenia zwrotu środków należnych funduszowi z tytułu udzielania pomocy

• przekładanie radzie ministrów sprawozdania z działalności funduszu za poprzedni rok

Zadania zarządu bankowego funduszu gwarancyjnego

• opracowywanie projektów planu działalności i planu finansowego funduszu

• gospodarowanie środkami funduszu

• składanie radzie funduszu sprawozdań z działalności

• składanie wniosków do rady funduszu w sprawie zaciągnięcia kredytu po wyczerpaniu się środków pieniężnych funduszu

• wykonywanie innych czynności nie zastrzeżonych dla rady funduszu

Źródła finansowania BFG

• obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania. Podstawą naliczania opłat jest suma aktywów gwarancyjnych i poręczeń ważonych ryzykiem; stawka tej opłaty ustalana jest przez radę funduszu w formie uchwały na każdy rok (na 2002 ustalono stawkę w wysokości:

0,08% sumy aktywów gwarancji i poręczeń ważonych ryzykiem

0,04% sumy aktywów zobowiązań pozabilansowych pomniejszonych o gwarancje i poręczenia i linie kredytów przyrzeczonych ważonych ryzykiem

Obowiązkowa oplata roczna ma być wcielona do 15 marca 2002r.

• kwoty przepisane z funduszu ochrony środków gwarantowanych na wyodrębniony rachunek specjalny funduszy w NBP w przypadku upadłości banków. Stawka procentowa na 2002r. określająca wysokość funduszy ochrony środków gwarantowanych wynosi 0,4% sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na wszystkich rachunkach stanowiących podstawę obliczenia kwoty rezerwy obowiązkowej

• dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez fundusz

• dochody z oprocentowania papierów wartościowych

• środki otrzymane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej

• dotacje udzielone na wniosek funduszu z budżetu państwa

• środki z kredytu udzielonego przez NBP

Typy działalności prowadzonej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny

• działalność pomocowa - BFG udziela bankom zwrotnej pomocy finansowej w postaci pożyczek, poręczeń i gwarancji

• działalność gwarancyjna

• do 1000 ∈ - 100%

• pow. 1000 ∈ do 18 000 ∈ - w 90%

Rozliczenia pieniężne za pośrednictwem banków

Rozliczenia pieniężne za pośrednictwem banków można przeprowadzić jeżeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia dłużnik lub wierzyciel posiadają rachunek bankowy.

Rozliczenia te mogą być gotówkowe lub bezgotówkowe, przeprowadza się je za pomocą papierowych (dokumetowych) lub elektronicznych nośników informacji.

Rozliczenia gotówkowe przeprowadza się:

• czekiem gotówkowym

• wpłatą gotówki na rachunek wierzyciela

Czek gotówkowy - stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi (bankowi) aby obciążył jego rachunek kwotą na który czek wystawiono oraz wypłącił tę kwotę okzicielowi czeku lub osobie na czeku wskazanej. Czek gotówkowy możemy przedstawić do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w innym banku.

Rozliczenia bezgotówkowe

Formy rozliczeń bezgotówkowych:

• krajowe

• polecenie przelewu

• polecenie zapłaty

• czek rozrachunkowy

• weksel

• karta płatnicza

• akredytywa dokumentowa

• zagraniczne

• czeki

• weksle

• akredytywa dokumentowa

• inkaso dokumentowe

• polecenie zapłaty za granicę

• uwarunkowane

• akredytywa dokumentowa

• inkaso dokumentowe

• nieuwarunkowane

• polecenie przelewu

• polecenie zapłaty

• czek rozrachunkowy

• weksel

• karta płatnicza

• czeki

• weksle

• polecenie zapłaty za granicę

Charakterystyczne formy rozliczeń bezgotówkowych:

• czek rozrachunkowy - stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi czyli bankowi do obciążenia jego rachunku kwotą na którą czek został wystawiony oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku

• polecenie przelewu - stanowi udzielony bankowi dyspozycję dłużnika obciążenie jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela

• polecenie zapłaty - stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela, aby obciążył określoną kwotą rachunek bankowy dłużnika i uznał tą kwotą rachunek wierzyciela. Dyspozycja wierzyciela oznacza równocześnie jego zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika obciążenia rachunku dłużnika i cofnięcie uznania rachunku wierzyciela w przypadku dokonanego przez dłużnika odwołania polecenia zapłaty. Dłużnik może odwołać pojedyncze polecenie zapłaty w banku, który prowadzi jego rachunek w terminie:

• 30 dni kalendarzowych od dnia dokonania obciążenia jego rachunku w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna nie wykorzystująca działalności gospodarczej

• w terminie 5 dni roboczych od dnia dokonania obciążenia jego rachunku w przypadku pozostałych dłużników

Warunki jakie muszą być spełnione przy poleceniu zapłaty:

• wierzyciel i dłużnik muszą posiadać rachunki w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie stosowania polecenia zapłaty

• dłużnik musi udzielić wierzycielowi zgody do obciążania jego rachunku w umownych terminach z tytułu określonych zobowiązań

• wierzyciel musi zawrzeć ze swoim bankiem umowę w sprawie stosowania polecenia zapłaty

• maksymalna kwota pojedynczego polecenie zapłaty nie może przekraczać:

• 1000 ∈ - w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna nie wykonująca działalności gospodarczej

• 10 000 ∈ - w przypadku pozostałych dłużników

• akredytywa - bank działając na zlecenie klienta, ale we włsanym imieniu (bank otwierający akredytywę) może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi akredytywy ustalonej kwoty pieniężnej po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określ9onych w akredytywie

• akredytywa pieniężna - bank działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający) może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku, że dokona zwrotu wypłaconych kwot beneficjentowi lub skupi weksle trasowane ciągnione przez beneficjenta na wskazany bank

• inkaso dokumentowe (tylko w obrotach zagranicznych) w przypadku inkasa dokumentowego bank działający na zlecenie sprzedającego zobowiązuje się do wydania kupującemu określonych dokumentów w zamian za zapłatę przez kupującego określonej kwoty. Podstawowa różnica między akredytywą a inkasem dokumentowym polega na tym, że w przeciwieństwie do akredytywy w inkasie żaden z uczestniczących banków, nie bierze na siebie odpowiedzialności za zapłatę na rzecz eksportera.

Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.

Powstała w 1993 roku i odciążyła tym NBP.

Na KIR składa się: centrala KIR wraz z centrum komputerowym

17 BRIR - Bankowe Regionalne Izby Rozrachunkowe

Zadania centrali KIR S.A.

• zapewnienie warunków prawnych, technicznych i organizacyjnych działania KIR S.A.

• współpraca z centralami uczestników

• rejestracja należności i zobowiązań uczestników

• składanie w NBP zleceń będących rezultatem kompensaty należności i zobowiązań uczestników wynikających z rozliczeń międzybankowych prowadzonych w ramach systemu SYBIR i ELIKSIR

• SYBIR - papierowa izba rozliczeniowa

• ELIKSIR od 1994 - elektroniczna izba rozliczeniowa

• Informowanie central uczestników o stanie ich zobowiązań i należności wynikających z wymiany zleceń

• Sporządzanie sprawozdań i fakturowanie usług KIR S.A.

• Nadzór nad działalnością BRIR-ów oraz nad realizacją czynności w zakresie rozliczeń

Zadania BRIR

• prowadzenie punktów przyjęć i odbioru przesyłek oraz maszynowych nośników informacji (dyskietek)

• prowadzenie komórek regionalnej poczty bankowej i nadzór nad jej terminowym i prawidłowym działaniem

• rejestracja zobowiązań i należności uczestników wynikających z wymiany zleceń przeprowadzanej za pośrednictwem danej BRIR

• weryfikacja zgodności materiału fizycznego z zestawieniem na dyskietkach

• przekazywanie do centrali KIR informacji o stanie zobowiązań i należności poszczególnych uczestników wynikających z wymiany zleceń dokonywanych za pośrednictwem danej BRIR

• współpraca z jednostkami uczestników

• prowadzenie testów dla nowych uczestników

• archiwizacja danych źródłowych operacji realizowanych przez BRIR

35

Bank centralny

Gospodarka narodowa

Bank centralny

Bank depozytowo kredytowy

Bank depozytowo kredytowy

Bank depozytowo kredytowy

Gospodarka narodowa

ZARZĄD EBC

Prezesi Banków Centralnych Strefy EURO

+

Prezes, Vice-Prezes, 2-4 członków zarządu

Kadencja trwa 8 lat i nie jest odnawialna, każdy dysponuje 1 głosem, decyzje podejmowane większością głosów (decydujący głos prezesa w razie równości głosów. Pierwszy prezesem był Willem Duinsberg

12 KRAJÓW

=

Rada Naczelna

Członkowie zarządu, prezesi banków centralnych strefy EURO, podejmują decyzję w zakresie stóp procentowych Euro wmyśl zasady 1 członek=1 głos

3 Kraje: Szwecja, Wielka Brytania, Dania

21 członków

Sprawuje ogólne funkcje administracyjne

Prezesi Banków Centralnych spoza strefy EURO

Rada generalna

+

=

Operacje otwartego rynku

Bezwarunkowe

Warunkowe

Bezwarunkowy zakup

Bezwarunkowa sprzedaż

Warunkowa sprzedaż

Operacje:

REVERSE REPO

Warunkowy zakup

Operacje: REPO

Bank centralny wykonuje dwie operacje jednocześnie

Kupuje od banków komercyjnych papiery wartościowe z dostawą natychmiastową

Odsprzedaje bankom komercyjnym te same papiery wartościowe z dostawą w uzgodnionym terminie

Udzielenie kredytów bankom komercyjnych

Spłata kredytów przez banki komercyjne

Wycofanie lokat przez banki komercyjne

Przyjęcie oprocentowanych lokat od banków

Odkupuje od banków komercyjnych te same papiery z dostawą w uzgodnionym terminie

Sprzedaje bankom papiery wartościowe z dostawą natychmiastową

Bank centralny wykonuje dwie operacje jednocześnie

FAKTORANT

DŁUŻNIK

BANK

1

4

7

3

9

5

2

6

8

IMPORTER

BANK IMPORTERA

4

1

EXPORTER

BANK FORFITINGOWY

1

3

1

2

2

BANK IMPORTERA

IMPORTER

EKSPORTER

FORFAITER

9

5

9

10

6

1

3

4

6

2

7

8

10

Czynniki pozytywne

Czynniki wewnętrzne

Czynniki negatywne

Czynniki zewnętrzne

---