Ochrona środowiska.

Ochrona zasobów naturalnych: Ochrona powietrza; ochrona gleby; ochrona wód. Ochrona wytworów z udziałem człowieka: ochrona roślin, ochrona zwierzat, ochrona przemyslu i kopalin.

Dziedziny chemizacji produkcji zwierzecej: czlowiek, zywnosc i zwierzeta- srodowisko (gleba, woda i powietrze), hodowla i genetyka. Hodowla i genetyka: hormony i synchronizacja rui, genetycznie modyfikowane organizmy (GMO), klonowanie zwierzat, transplantacja zarodków. Higiena i profilatyka: srodki ochrony powiemszczen inwentarskich, dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja; srodki wiążące lub niwelujace gazy kloaczne: saponiny, dezodoranty; leki i szczepionki; srodki zapachowe, feromony. Zywienie zwierzat: srodki poprawiajace wartosc pokarmowa pasz: aa, kt, ko; srodki chronione przed rozkladem w żwaczu; srodki polepszajace wykorzystanie paszy; enzymy, probiotyki, kwasy organiczne, antybiotyki, ziola; srodki zwiekszajace odpornosc immunologiczną, nutraceutyki, probiotyki, antyoksydanty, ziola; środki zabezpieczajace higiene pasz przeciw pleśniowe, konserwanty, ziola; srodki modyfikujace jakosc produktow zwierzecych, barwniki, probiotyki, antyoksydanty, ziola.

Średnie wykorzystanie azotu, fosforu i potasu u różnych gatunków zwierząt (%): bydlo: 16 % N, 21 % P, 4% K. trzoda chlewna: 35% N, 28 % P, 6% K. Drób: 33%N, 21%P, 7%K.

Zawartosc białka i fosforu w paszy oraz średnie straty azotu i fosforu u roznych grup wiekowych świn. Straty:azotu: 560 g/ zwierze; 4240 g/zwierze; 2242 g/ rok. Fosforu 130 g/zwierze; 820 g/zwierze; 542 g/ rok.

Produkcja amoniaku: swinie 22%, drób 8%, konie 3%, nawozy mineralne 12%, przemysł 5%, przeżuwacze 50% (bydlo mleczne 28%, owce 3%, bydlo opasowe 21%). Produkcja amoniaku wg GUS: 1985r.- 540 tys ton, 1994- 372 tys ton, 2003- 353 tys ton.

Proekologiczne dodatki paszowe dla zwierzat: 1. Probiotyki i prebiotyki….

Zywienie o obnizonym poziomie białka- wpływ na wydajnosc i środowisko.

	Redukcja zawartosci bialka o 1%	Maksymalny efekt
Calkowite wydalanie azotu	-8-10 %	-50%
Zawartosc amoniaku w gnojowicy	-11%	-50%
Emosja amoniaku	-10-13%	-60%
Ilosc gnojowicy	-3-5%	-30%

Wplyw zywienia niskobiałkowego na zapach gnojowicy- metoda oceny.

Paramatry mierzenia: koncentracja ( poziom zapachu); intensywnosc zapachu.

Wplyw zywienia wysokobialkowego na zapach gnojowicy- wyniki:

-amoniak nie jest decydujacym komponentem dla zapachu;

-zawartosc bialka ma niski wplyw na koncentracje zapachu;

Redukcja bialka prowadzi do osłabienia i złagodzenia danego zapachu (przede wszystkim intensywnosc zapachu jest słabsza, ponadto zapach jest mniej nieprzyjemny).

Witaminy w zywieniu ludzi.

Witaminy- skladniki organiczne, niezbedne do prawidlowych funkcji organizmu. Nie zawieraja skladnikow budulcowych i nie wnosza energii. Dostarczane w pożywieniu. Funkcje: zdrowie, wzrost i rozwój, produkcja, reprodukcja. Cele stosowania: zroznicowany poziom witamin w produktach, stosowac suplementacje, zmniejszaja stres i choroby, maja funkcje metaboliczne. Podzial witamin: 1. Witaminy hydrofilne (rozpuszczalne w wodzie): B1 - tiamina, C- kwas askorbinowy, B2- Ryboflawina, B12- Cyjanokobalamina, B5- kwas pantotenowy, H- biotyna, B6- Pirodyksyna, PP- nikotynamid, niacyna. 2.Witaminy hydrofobowe (rozpuszczalne w tłuszczach): witamina A ( akseroftol i retinol, Prowitamina A, beta-karoten); Witamina D (kalcyferole); witamina E, witamina K.

A-Akseroftole (A1, A2): tworzenie i ogolny rozwoj organizmu; tworzenie kosci i wytworow nabłonka; produkcja hormonow, aktywnosc plemników, widzenie (także nocne), prawidlowy rozwoj i funkcjonowanie skóry, ochrona przed nowotworami i chorobami serca (przeciwutleniacz). Skutki niedoboru: niedowidzenie o zmroku (tzw. kurza ślepota); zmiany nabłonka skóry, rogowacenie skóry; łuszczenie skóry; KSEROFTALMIA-wysychanie spojówek i rogówek, kruche, wolno rosnące paznokcie; brak apetytu; znekształcony biust, mala aktywnosc plemnikow; zahamowanie wzrost.

D- Kalcyferole (D2, D3): funkcje: przemiany wapnia i fosforanów; właściwa mineralizacja kości; wpływa korzystnie na system nerwowy i na skurcze mieśni serca; reguluje wydzielanie insuliny; zapobiega i łagodzi stany zapalne skóry; decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnętrznego; wplywa korzystnie na komórki szpiku kostnego produkujace komórki obronne. Skutki niedoboru: krzywica u mlodych organizmow; niedostateczna mineralizacja kości; osteomalacja (rozmiekczenie kosci); osteoporoza; stany zapalne skóry; osłabienie i wypadanie zębów; spadek masy ciała.

E- tokoferole: zapobieganie uszkodzeniu błon komórkowych przez procesy utleniania, tzw. przeciwutleniacz; ochrona przed rozwojem miażdżycy- hamuje utlenianie frakcji LDL cholesterolu (tzw. zly cholesterol); ochrona przed wolnymi rodnikami; wspoldziala z witamina A, C oraz selenem; jej brak prowadzi , m.in. do dystrofii mięśni.

K- K1, K2, K3 ( w tabletkach). Nazewnictwo: Filochinon, Tetramenachinon, menadion. Funkcje: regulacja procesow krzepniecia krwi i zapobieganie krwawieniom, utrzymywanie prawidlowej struktury kosci i gojenia złamań; odgrywa role w gospodarce wapniowo i mineralizacji tkanek; prawdopodobnie hamuje rozwój nowotworów. Skutki niedoboru: slaba krzepliwosc krwi- krwawienia; trudnosci w mineralizacji kosci; zapalenie jelita; biegunki. Antywitamina: dikumarol.

Witamina B1. Funkcje: utlenianie węglowodanów; prawidlowe funkcjonowanie ukladu nerwowego, mięśni serca; produkcja krwinek czerwonych; wspomaga proces wzrostu, poprawia sprawnosc umyslowa. Skutki niedoboru: (możliwe tylko w wypadku zastrzyków) - osłabienie, obrzęki, poty, nudności, zmęczenie, duszność, obrzęk krtani, zawroty głowy, drżenie mięśni, zaburzenia rytmu serca, reakcje alergiczne, a w skrajnych przypadkach może dojść do śmierci.

Ryboflawina- B2: produkcja zwiazków wysokoenergetycznych; właściwe funkcjonowanie skóry i błon śluzowych; przemiany bialek i węglowodanów, poprawia wzrok; wspóluczestniczy z witamina A w funkcjonowaniu błon śluzowych. Skutki niedoboru: pękanie skory, warg, kącików ust; łojotokowe zapalenie skóry; zahamowanie wzrostu u mlodych organizmow.

Niacyna (PP/ B3): Funkcje: procesy utleniania i redukcji w organizmie; regulacja poziomu cukru we krwi (produkcja zwiazkow energetycznych); regulacja przeplywu krwi w naczyniach krwionosnych; regulacja poziomu cholesterolu. Skutki niedoboru: pelagra (biegunki, objawy skorne); uszkodzenie ukladu nerwowego; agresywne zachowanie; bezsennosc.

Kwas pantotenowy (B5): metabolizm tluszczow, weglowodanow i bialek; synteza hormonow sterydowych i innych zwiazkow chemicznych; prawidlowa budowa i funkcjonowanie skory i wlosow; ochrona przed infekcjami.

Witamina B6: synteza i regulacja ponad 60 bialek w organizmie (glownie bialka zwiazane z prawidlowym funkcjonowanie ukladu nerwowego); produkcja czerwonych i bialych komorek krwi; zrodlo: synteza w żwaczu, zielonki.

Kobalamina (B12): wystepuje tylko w produkcji zwierzecej. Funkcje: tworzenie czerwonych komorek krwi; tworzenie materiału genetycznego (synteza DNA i RNA); prawidlowe funkcjonowanie ukladu nerwowego; ma dzialanie moczopędne; osłabia nocne kurcze mięśni i drętwienie. Skutki niedoboru: niedokrwistość złośliwa.

Kwas foliowy: regulacja roznych procesow metabolicznych w organizmie z B12, B6 i C. tworzenie kwasow nukleinowych DNA i RNA; jest chemicznym przekaznikiem w mózgu; zapobieganie chorobom serca i miażdżycy. Tworzenie czerwonych komorek krwi. Antagonista: sulfanamidy.

Biotyna (H): synteza aminokwasow, bialek i kwasow tluszczowych. Prawidlowa budowa i funkcjonowanie wlosow i skory. Wspomaganie funkcji tarczycy. Antywitamina: awidyna jaja.

Kwas askorbinowy (C): funkcje: przeciwutleniacz, przyspieszanie gojenia ran, produkcja kolagenu i podstawowych bialek w calym organizmie (kosci, chrzastki, sciegna, wiezadla). Zwiekszanie wydajnosci ukladu odpornosciowego. Skutki niedoboru: szkorbut (zapalenie jamy ustnej, wypadanie zębów), zmniejszenie odpornosci na infekcje, bole miesniowe, zmeczenie, apatia, brak apetytu, mozliwosci powstawania mikro wylewow.

Witamino podobne: inozytol, betaina, rutyna (P), para (aminobenzoesowy kwas PABA), PUFA (kwasy tluszczowe wielonienasycone), B15 (kwas pangamowy - cukrzyca), B17 (letril- nowotwory).

Straty witamin: temperatura, antywitaminy, pH, swiatlo, przechowywanie, metale ciezkie, technologia.

Naturalne srodki zywienia a zdrowie czlowieka.

Obieg 5 elementow dla zdrowia czlowieka: uklad krążenia i hormonalny uklad pokarmowy uklad oddechowy uklad moczowy uklad odpornosciowy.

Co czynic aby być zdrowym i nie szkodzic srodowisku? Należy dbac o zywnosc, zywienie i przewod pokarmowy.

Wielostopniowy system oczyszczania organizmu: jelito grube krew watroba (do tkanki tluszczowej i do tkanki miesniowej -sciegna itd.) nerki jama nosowo- gardlowa, zatoki, kanal sluchowy, pochwa maciczna, oczy pluca, skora.

Bezpieczenstwo ekologiczne w systemie bezpieczenstwa panstwa: bezpieczenstwo wewnetrzne bezpieczenstwo zewnetrzne : polityczne, militarne, ekonomiczne, spoleczne, kulturowe, ideologiczne, ekologiczne, inne.

Skladowe bezpieczenstwa ekologicznego: techniczne, pożarowe, chemiczne, powodziowe, atomowe, biologiczne.

Bezpieczenstwo chemiczne. Szerokie zastosowanie substancji chemicznych ma zasadnicze znaczenie sprostowania wyzwaniom wspolczesnej gospodarki i niesie ekonomiczne i spoleczne korzysci ale stanowi również duze zagrożenie dla ludzi i srodowiska: farmaceutyki, srodki chemiczne.

Chemizacja żywności. Wykaz substancji dodatkowych w zywnosci obejmuje 24 grupy. Kazda substancja jest oznakowana numerem identyfikacyjnym zgodnym z miedzynarodowym systemem (INS). Przed liczba INS znajduje się litera E, co oznacza, ze substancja jest dozwolona w krajach UE i zgodnie z obowiazujacym stanem wiedzy jest bezpieczna dla czlowieka przy wlasciwym stosowaniu. Aktualna liczba dozwolonych w Polsce dodatków do żywności wynosi 179, w tym 157 substancji oznakowanych symbolem INS i 22 substancje, które nie mają międzynarodowej symboliki, np. fioletmetylowy.

Chemiczne konserwowanie zywnosci. Substancje konserwujace: tlenki siarki IV i sole kwasu siarkowego IV; kwas benzoesowy E210 i jego sole: sodowa, potasowa, wapniowa…………

Dodatki do zywnosci: naturalne i syntetyczne. Kiedy i po co się je dodaje?

Czy wszystko co sztuczne jest szkodliwe a naturalne zdrowe?

Dodatki do zywnosci dzielimy na:

*naturalne- takie, które wystepuja w przyrodzie w surowcach roslinnych bądź zwierzecych.

*syntetyczne, identyczne z naturalnymi- takie, które maja identyczna budowe i właściwości, jak zwiazki wystepujace w przyrodzie, ale zostaly otrzymane inna metoda niż surowce naturalne.

Podobnie jak ludzkie oko…tak nauka pokazuje znaczenie marchwi dla zwiekszenia przeplywu krwi i poprawy widzenia. Pomidory na serce.

Nutraceutyki roslinne.

Likopen jest cennym barwnikiem w profilaktyce nowotworow: prostaty, przewodu pokarmowego, pecherza moczowego, skory, płuc, piersi, szyjki macicy oraz chorob sercowo- naczyniowych i astmy. Wystepuje w pomidorach.

Winogrona- witalizuje serce i krew. Orzech wloski- pomaga w rozwoju mozgu. Czerwona fasola „kidney”- prawidlowe funkcje nerek.

Seler, kapusta Bok Choy, rabarbar- poprawa wytrzymalosci kosci (kosci zawieraja 23% soku i w tych produktach jest 23% sodu).

Awokado, bakłażan i gruszki- zdrowie i funkcjonalnosc macicy i szyjki macicy kobiety.

Figi- zwiekszaja mobilnosc meskich plemnikow i wzrost liczby plemnikow, pomagaja przezwyciezyc meska nieplodnosc.

Slodkie ziemniaki- rownowaza indeks glikemiczny.

Oliwki- pomagaja w utrzymaniu zdrowia i funkcjonowaniu jajnikow.

Pomarancze, grejpfruty i inne owoce cytrusowe pomagaja utrzymac zdrowie piersi i przeplyw limfy w piersiach oraz ich jedrnosc.

Cebula- produkuje lzy.

Czosnek- eliminacja odpadow i niebezpiecznych wolnych rodnikow dla organizmu.

Ziwmniaki (wartosc odzywcza): skrobia, witaminy (C, A, B1, B2, B3, B6); skladniki mineralne (potas, wapn, magnez, fosfor, zelazo, cynk, miedz i mangan); bialko roslinne; solanina. Ziemniaki nie sa tuczace. Ziemniaki stanowia istotny artykul spozywczy, cenna pasze dla zwierzat oraz bardzo wazny surowiec dla przemyslu.

Aloes- roslina najbardziej przyjazna czlowiekowi. W niezycie zoladka i jelit, w chorobie wrzodowej ukladu pokarmowego, zapalenie przelyku, w zespole nadwrazliwego jelita, w niestrawnosci, w chorobach nowotworowych skory, zolądka itd. Aloes zapobiega absorpcji toksyn z jelit.

Dodatki paszowe:

Poprawiajace wartosc paszy	Enzymy paszowe	Stymulatory wzrostu	Inne
Kwasy organiczne	peptydazy	antybiotyki	Detoksykanty
Aminokwasy, mocznik	lipazy	probiotyki	Inokulanty
Kwasy tluszczowe	Celuloza; beta-glukanaza	Hormony (zabronione!!!)	Konserwanty
	fitaza	prebiotyki	Kokcybiotyki

Podzial dodatkow paszowych: technologiczne, sensoryczne, zywieniowe, zootechniczne, weterynaryjne.

Czego oczekuje się od dodatkow paszowych?

*zaspokojenia potrzeb zywieniowych zwierzat lub poprawienia cech uzytkowych zwierzat w wyniku wplywu na florę żołądkowo- jelitową lub strawnośc.

*poprawy cech materiałów paszowych, mieszanek paszowych lub środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego

*wprowadzenie składników pokarmowych umożliwiających osiągnięcie szczególnych celów żywieniowych lub zaspokajających szczególne potrzeby żywieniowe w danym okresie

*zapobieganie szkodliwemu wpływowi odchodów zwierzęcych na środowisko lub zmniejszeniu tego wpływu

Antybiotyki paszowe. Substancje produkowane przez grzyby i niektóre rosliny lub syntetyczne, dzialajace na mikroflore w obrebie przewodu pokarmowego zwierzat. Dyrektywa UE z 1998 roku ograniczono do trzech:

*flavofosfolipol (drob, swinie, bydlo, kroliki) 2- 20 mg/kg s.m. paszy.

*avialamycyna (drob, swinie) 5-40 mg/kg s.m. paszy.

*salinomycyna sodu (swinie, bydlo) 15-30 mg/kg s.m. paszy.

Najtansze i najbardziej efektywnie dzialajace, zwlaszcza w miernych warunkach zoohigienicznych. Dodatek zwieksza przyrosty masy ciala a zmniejsza zuzycie paszy, ogranicza biegunki. Istnieja przeciwskazania: przechodzenie do produktow, odpornosc krzyzowa, odtłuszczenie tusz itp.

Od 1 stycznia 2006r. antybiotyki zostaly prawnie zabronione!!!

W Dani i Szwecji zakaz od 2000roku.

Kwasy organiczne: zakwaszacze, konserwanty. Naleza tutaj: kwas octowy, mlekowy, propionowy, mrowkowy, cytrynowy, fumarowy, winowy, jablkowy. Poprawiaja jakosc higieniczna paszy, zmniejszaja biegunki, reguluja pH tresci przewodu pokarmowego, lepiej trawiona i wykorzystywana jest pasza. Rysunek w zeszycie.

Probiotyki- bakterie korzystne. Sa to produkty zawierajace zywe i/lub martwe mikroorganizmy. Bakterie, które dzialaja korzystnie.

Zawartosc skaldnikow produktu spozywczego.

Probiotyki to pojedyncze lub mieszane kultury zywych mikroorganizmow: bakterie kwasu mlekowego, bifido i laktobakterie, wybrane drozdze nalezace do wlasciwej flory jelitowej czlowieka.

Jak dziala Toyoceryna. Zarodniki Bacillus toyoi staja się tzw. „ tymczasowym” skladniekiem flory jelitowej, bowiem po wprowadzeniu nie osiadaja w nim na stale. Oznacza to, ze zarodniki B. toyoi przechodza razem z pokarmem, sa trawnione, wydalane z odchodami i umieraja jako „niechronione”. W celu stalej stabilizacji flory jelitowej konieczne jest wiec ciagle dostarczanie Toyoceryny z pasza. Zarodniki B. toyoi podawane sa zwierzeciu z pasza.

Probiotyki:

*dostepnosc form:

-kultury zywe: plynne, mrozone, liofilizowane, suszone, zawiesina, otoczkowane, spory (przetrwalniki).

-kultury inaktywowane: plynne, suszone.

*sposoby stosowania:

-rozprowadzanie:

1.z woda pitna

2. do paszy (premiksy i pelnoporcjowe)

3. rozpryskiwanie i zamgławianie

4. inokulowanie

-okres:

1. prediodycznie i okazjonalnie

2. ciagle podawanie

Probiotyki. U prosiat- zapobieganie biegunkom. Konie- lepsze wskaźniki krwi.

Prebiotyki.

*oligosacharydy: FOS (inulina, kestoza); MOS (pochodne mannozy); GOS (alfa-galaktozydy, rafinoza); laktoza (tylko dla drobiu). Laktulina.

Wiaza i wydalaja patogeny z kalem……………….

Enzymy paszowe. Z punktu widzenia zywienia zwierzat szczegolne znaczenie maja hydrolazy, do których naleza enzymy trawienne, poprawiajace………..

*ze względu na rodzaj katalizowanych reakcji: do grupy hydrolaz naleza m.in. nastepujace typy enzymow:

-proteolityczne…

Enzymy paszowe- enzymy wspomagajace dzialanie przewodu pokarmowego: lipazy, proteazy, amylaza i inne. Decyduje glownie wiek i gatunek zwierzat. Enzymy egzogenne: beta- glukanaza; celulaza; pentozanaza; fitaza (>20-38 %P). decyduje glownie sklad paszy i gatunek zwierzecia.

Zasadniczymym celem stosowania enzymow paszowych jest:

-uzupelnienie enzymow engodennych wytwarzanych;

-zwiekszenie przyrostow masy ciala zwierzecia;

-umozliwienie tanszych pasz w miejsce drogich pasz.

Probiotyk + prebiotyk = synbiotyk

Umiec:

Fitaza, dodatki- podzial itd., antybiotyki- kiedy i dlaczego zostaly zabronione, konsekwencje tej decyzji w produkcji zwierzecej, co w zamian stosowac.

Kwasy organiczne, probiotyki, enzymy, prebiotyki.

-dodatki paszowe

-ustawodawstwo

-podzial

-funkcje

FITAZA: W żywieniu zwierząt monogastrycznych stosuje się dodatek fitazy. Działanie tego enzymu polega na katalizowaniu odczepiania nieorganicznych ortofosforanów z fityn, przez co uwalniany jest chelatowo z nim związany fosfor, a także pierwiastki dwuwartościowe oraz aminokwasy i cukry. Wyróżnia się trzy rodzaje fitaz: fitaza endogenna-jelitowa-produkowana przez zasiedlające w jelicie grubym zwierząt monogastrycznych mikroorganizmy. Jednak w związku z tym, że trawienie pokarmu w tej części przewodu pokarmowego u zwierząt monogastrycznych jest minimalne, hydroliza fitynianów jest ograniczona, a dostępność fosforu bardzo niska (ok.30%), fitaza natywna-roślinna-obecna prawie we wszystkich paszach, ale o zróżnicowanej aktywności. Poziom aktywności tego enzymu zależy nie tylko od rodzaju paszy, ale również od warunków jej pozyskiwania i technologicznego sposobu przetwarzania. W trakcie procesów termicznych, takich jak suszenie, granulowanie lub ekstrakcja następuje inaktywacja fitazy natywnej; optimum działania przy pH ok. 5-5,6 .fitaza mikrobiologiczna-pozyskiwana z niektórych szczepów Aspergillus i Peniophora lycii. Jej zastosowanie przyczynia się do zmniejszenia dodatku do pasz fosforanów, ograniczenia wydalania fosforu z odchodami, a przez to zmniejszenia zanieczyszczeń środowiska związkami fosforu, wykorzystania zasobów fosforu z pasz roślinnych. Oprócz tego zaletami stosowania fitazy jest lepsze wykorzystanie innych składników mineralnych (Ca+2, Mg+2, Zn+2, Cu+2, Fe+2), poprawa przyrostów masy ciała, niższe zużycie paszy. Fitaza mikrobiologiczna jest aktywna w szerszym zakresie pH (2,5-5,5) i jest przy tym odporna na stosowanie podwyższonych temperatur w czasie obróbki termicznej. Zalety stosowania fitazy:

-lepsze wykorzystanie fosforu fitynowego

-lepsze wykorzystanie innych związków mineralnych

-lepsze wykorzystanie białka oraz tłuszczu

-wyższe przyrosty dzienne

- mniejsze zużycie paszy

- wyższa mięsność

- mnij wydalonego fosforu i innych pierwiastków ( ochrona środowiska)

-wyższy zysk hodowcy

PROBIOTYKI

Probiotyki- w przewodzie pokarmowym zwierzat i ludzi wystepuja bakterie, które mogą działac szkodliwie na procesy trawienia oraz wchłaniania składników pokarmowych. Wiele z tych dolegliwosci można zminimalizowac podając kultury bakterii pozytecznych.

Kryteria doboru szczepów probiotycznych: 1. Kryterium: bezpieczenstwo- wymagane własciwosci: * pochodzenie od ludzi; *izolowany z przewodu pokarmowego zdrowych osobnikow; *historia bezpiecznego stosowania; *brak informacji o powiazaniu z chorobami infekcyjnymi serca lub przewodu pokarmowego; * brak zdolnosci rozszczepiania kwasów żółciowych; *brak dzialania ubocznego; *brak genow opornosci na antybiotyki zlokalizowanych na elementach niestabilnych. 2.Kryterium: funkcjonalnosc- wymagane właściwości: * konkurencyjnosc w stosunku do mikroflory zasiedlajacej ekosystem jelitowy; *zdolnosc do przezycia, wzrostu i aktywnosci metabolitycznej w miejscu przeznaczenia; *odpornosc na sole żółci (możliwosc przezycia w jelitach); *odpornosc na kwasowosc soku żołądkowego; *konkurencyjnosc w stosunku do blisko spokrewnionych gatunków; *aktywnosc antagonistyczna w stosunku do patogenów, tj. Salmonella sp., Listeria monocytogenes, Clostridium difficile, Helicobacter pylori; *odpornosc na bakteriocyny, kwasy i inne związki antagonistyczne produkowane przez endogenną mikroflorę zasiedlającą ekosystem jelitowy; *adherencja i zdolnośc kolonizacji okreslonych miejsc w organizmie człowieka lub odpowiednio dlugi czas przeżycia. 3.Kryterium: przydatność technologiczna- wymagane właściwości: *łatwośc produkcji dużej ilości biomasy, wysoka produktywność hodowli; *odpornośc na procedury utrwalania starterów (zamrażanie, liofilizacja, przechowywanie); *żywotnośc i stabilnosc pożądanych cech bakterii w czasie przygotowywania i dystrybucji produktów probiotycznych; *wysoka przeżywalność przechowalnicza bakterii w gotowym produkcie; *zapewnienie pożądanych cech organoleptycznych gotowych produktów; *odpornośc na bakteriofagi; *genetyczna stabilnosc.

Probiotyki- Dodatki te, zaliczane do stymulatorów wzrostu, oddziaływają na ustrój zwierzęcia poprzez zmiany wywoływane w środowisku przewodu pokarmowego. Najczęstszą przyczyną padnięd prosiąt w pierwszych tygodniach życia oraz bezpośrednio po odsadzeniu jest biegunka i zapalenie jelit, co spowodowane jest zachwianiem równowagi bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Powszechnośd stosowania antybiotyków spowodowała wiele ujemnych skutków, jak odpornośd na nie mikroorganizmów, a u ludzi i zwierząt uczulenia. Dlatego obecnie dąży się do ograniczenia podawania zwierzętom antybiotyków na korzyśd probiotyków. W przewodzie pokarmowym zwierząt i ludzi występują bakterie, które mogą działad szkodliwie na procesy trawienia oraz wchłaniania składników pokarmowych. Wiele z tych dolegliwości można zminimalizowad podając kultury bakterii pożytecznych.Probiotyki znane są od tysiącleci-w żywieniu ludzi już dawno stosowano zsiadłe mleko uważając, że wzmaga ono apetyt, poprawia samopoczucie, a nawet może służyd jako lek w niektórych dolegliwościach przewodu pokarmowego. Kwaśne mleko jest najprostszym preparatem probiotycznym.

Wplyw probiotykow na antybiotyki. Stosujac probiotyki w zywieniu zwierzat należy pamietac o wzajemnym oddzialywaniu bakterii kwasu mlekowego na antybiotyki i odwrotnie. Jednoczesne stosowanie antybiotykow i probiotykow jest możliwe, ale nie celowe. Dzialanie bakterii probiotycznych zblizone jest do dzialania antybiotykow paszowych, bowiem jedne i drugie redukuja liczebnosc szczepów bakterii szkodliwych, choć sposób ich dzialania jest rożny.

Otrzymywanie probiotyków: produkcja -> formułowanie preparatu -> odwodnienie -> termin przydatnosci do spożycia (przydatnosc takiego preparatu) ->ponowne uwadnianie -> przyjmowanie do organizmu -> absorbcja -> kolonizacja. Technologia otrzymywania mikroorganizmów używanych do produkcji probiotyków objęta jest ścisłą tajemnicą. Wiadomo jednak, że materiałem wyjściowym są szczepy bakterii naturalnie zasiedlających przewód pokarmowy zwierząt, dla których ostatecznie jest przeznaczony. Oznacza to, że probiotyki dla trzody chlewnej sporządzane są z mikroorganizmów izolowanych ze światła przewodu pokarmowego świo, a nie np.: drobiu. W ten sposób uzyskuje się materiał biologiczny maksymalnie dostosowany do warunków panujących w przewodzie pokarmowym danego gatunku zwierząt.

Probiotyki są to naturalne bakterie jelit, które po doustnym wprowadzeniu są w stanie zasiedlic przewód pokarmowy, uniemożliwiając tym samym osiedlenie się w nim mikroorganizmów chorobotwórczych. Sposób oddziaływania probiotyków na przewód pokarmowy zwierzęcia jest złożony. Wywoływane zmiany wynikają z jednej strony z aktywności biologicznej mikroorganizmów probiotycznych, z drugiej zaś z aktywności chemicznej wydzielanych przez nie metabolitów.

Podstawowym skutkiem podawania probiotyków jest zmiana pH w określonych odcinkach przewodu pokarmowego zwierząt. W wyniku działalności bakterii probiotycznych powstają kwasy organiczne (mlekowy, octowy, propionowy). Obniżenie kwasowości środowiska przewodu pokarmowego jest zabójcze dla większości bytujących tam bakterii chorobotwórczych i względnie chorobowórczych. Np.:E.coli czy bakterie z rodziny Salmonella najlepiej namnażają się przy pH obojętnym do lekko zasadowego, a w środowisku kwaśnym nie znajdują warunków do rozwoju.

W miejsce “ustępującej” flory jelitowej namnażają się mikroorganizmy wprowadzone w preparatach probiotycznych. Bakterie wszczepiają się w ściany jelit tworząc zwarte kolonie, w jelicie cienkim pokrywają one kosmki jelitowe. Występuje tu zjawisko tzw.: efektu zajętego miejsca.

W środowisku wytworzonym przez bakterie probiotyczne znajdują dobre warunki do rozwoju także inne korzystne mikroorganizmy. Dlatego do preparatów probiotycznych dodaje się niektóre drożdże i pleśnie (Aspergillus). Produkują one enzymy poprawiające trawienie składników pokarmowych. Przeprowadzone w ostatnich latach badania wykazały, że zarówno bakterie jak i pleśnie wytwarzają substancje o charakterze antybiotycznym (lactobacilina, lactanina, acidofilina). Te naturalne antybiotyki skierowane są przeciwko bakteriom chorobotwórczym.Bardzo specyficzne właściwości posiadają drożdże Saccharomyces cerevisiae. Ściany komórkowe tych drożdży zbudowane są między innymi z oligomannanów. Cukry te dla niektórych bakterii stanowią świetną pożywkę (dla bakterii kwasu mlekowego), dla innych natomiast śmiertelną pułapkę. E. coli i Salmonella nie potrafią rozkładac tych cukrów i unieruchomione w ich środowisku usuwane są z przewodu pokarmowego.

Korzystne dzialanie probiotykow: Konkurencja o zajmowana nisze; Wspolzawodnictwo o substancje odzywcze; Zwiekszanie aktywnosci niektórych enzymow jelitowych (laktazy, sacharazy, maltazy)- w konsekwencji poprawe strawnosci pokarmu; Wytwarzanie wlasnych enzymow poprawiajacych dodatkowo strawnosc skladnikow pokarmowych paszy oraz dostarczenie witamin, glownie z grupy B- w konsekwencji poprawe strawnosci pokarmu; Obnizenie pH tresci jelitowej, poprzez synteze kwasów organicznych, np. kwasu mlekowego, propionowego, które stabilizuja pożądaną mikroflorę oraz zapobiegaja rozwojowi patogenów przez co hamowany jest wzrost niektórych bakterii chorobotwórczych. Bardzo istotna jest także produkcja substancji antybakteryjnych i antywirusowych; Stymulowanie odpornosci ogolnej organizmu oraz odpornosci miejscowej poprzez wzrost miana przeciwciał oraz aktywnosci makrofagów; Obnizenie poziomu triacylogliceroli i cholesterolu we krwi; Redukcja toksycznych amin biogennych oraz amoniaku w przewodzie pokarmowym i we krwi.

Mikroorganizmy w produkcji zwierzecej: probiotyki. Inokulanty, Wpływ na zwierzeta. Drob- polepszenie wzrostu, szczególnie korzystne efekty daje się odnotowac podczas stresujacych warunkow chowu, polepszenie wykorzystania paszy, w profilaktyce infekcji drobnoustrojow Clostridium i Salmonella zmniejszenie smiertelnosci ptakow, eliminowanie biegunek, u kur niosek zwiekszenie produkcji jaj, zmniejszona koncentracja cholesterolu w surowicy krwi i jajach. Poprawa efektów produkcyjnych zwierząt (wyższe przyrosty, lepsze wykorzystanie paszy), Regulacja równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym, Wzrost aktywności enzymów trawiennych, Zwiększenie wysokości kosmków jelitowych brojlerów, Obniżenie zawartości cholesterolu we krwi, a także otłuszczenia tuszek brojlerów, Redukcja poziomu amoniaku i pH w odchodach, Poprawa wykorzystania składników mineralnych, wzrost zawartości wapnia i fosforu w kościach piszczelowych, a także wytrzymałości mechanicznej skorup, Poprawa nieśności kur, Obniżenie zawartości cholesterolu w żółtkach jaj. Przeżuwacze - polepszenie przyrostow masy ciala, polepszenie wykorzystania paszy, szczególnie u zwierzat mlodych zapobiegaja infekcji jelit, przyspieszaja rozwoj przedzołądków, u starszych optymalizuja i stabilizuja funkcje żwacza, krowy mleczne maja wieksza wydajnosc mleczna oraz wyzsza zawartosc skladnikow mleka (tluszcz i bialko), zmniejszaja stresy podczas transportu. Poprawa efektów produkcyjnych (wyższe przyrosty oraz niższe zużycie paszy u cieląt otrzymujących β-glukany), Stymulacja układu odpornościowego cieląt, Wzrost poziomu immunoglobulin w surowicy i w siarze krów otrzymujących dodatek MOS przez 3 tygodnie przed porodem, Aktywacja nieswoistej odporności typu humoralnego u jagniąt otrzymujących β-glukany, a także poprawa przyrostów masy ciała oraz cech użytkowości mięsnej. Trzoda chlewna- bardziej dla mlodszych niż starszych, zmniejszenie wystepowania biegunek, mniejsza smioertelnosc prosiat, zwiekszona immunostymulacja organizmu, odpornosc na dzialanie mikotoksyn poprzez ich neutralizacje, szybszy wzrost, lepsze przyrosty, lepsze wykorzystanie paszy.

DRÓB

Zalecany szczególnie dla zwierząt młodych, Regulacja równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym, Obniżenie pH treści przewodu pokarmowego, Zwiększenie długości kosmków jelitowych, Poprawa wykorzystania żelaza, a w konsekwencji wyższa koncentracja hemoglobiny we krwi, Wzrost aktywności enzymów (proteazy, amylazy i trypsyny) w jelitach, Poprawa efektów produkcyjnych (wyższe przyrosty, lepsze wykorzystanie paszy), Redukcja ilości odorów (w tym skatolu, indolu, krezolu) Korzystne działanie przeciwko pasożytom jelitowym (wysoki udział inuliny w dawce skuteczny w zwalczaniu nicieni), Stymulacja układu odpornościowego prosiąt w okresie około odsadzeniowym (MOS -wzrost poziomu immunoglobulin, β-glukany−hamowanie wydzielania prozapalnych cytokin).

Pszczoly- wykorzystanie probiotykow bogatych we flore bakteryjna i drożdze jako dodatko do surogatów pyłku, powinno poprawic kondycje pszczol, wyrazona m.in. dlugowiecznoscia czy lepszym stanem fizjologicznym. Może to być wlasciwa droga ochrony przed destrukcyjnym wplywem namiastek na przewod pokarmowy.

Znając te wszystkie „możliwości” probiotyków możemy oczekiwać:

• Poprawy zdrowia zwierząt, zwiększenia odporności na stresy i skrócenia czasu regeneracji oprganizmu po przebytej chorobie;

• Zwiekszenia retencji azotu i przyrostów masy ciała;

• Poprawy wykorzystania składników pokarmowych

• Tym samym skrócenie okresu tuczu;

• Obniżenie kosztów leczenia zwierząt i zmniejszenia kosztów pracy;

• Poprawy jakosci produktow (obnizony poziom cholesterolu w jajach, obnizony poziom tłuszczu w mleku, redukcja zanieczyszczenia tusz zwierzecych przez mikroorganizmy patogenne dla czlowieka).

PREBIOTYKI

Definicja prebiotyku: skladnik pokarmu nie ulegajacy strawieniu przez enzymy jelitowe i które może korzystnie oddzialywac na organizm czlowieka na drodze selektywnej stymulacji w jelicie, wzrostu i/lub aktywnosci jednego lub okreslonej liczby gatunkow (szczepów) korzystnych dla zdrowia gospodarza bkterii. Prebiotyki sa to nietrawione oligosacharydy, które fermentuja w jelicie grubym. Stosowane lacznie z probiotykiem daja wlasciwy efekt. Przyklady: inulina, MOS, FOS, GOS.

Prebiotyki są dodatkiem paszowym niezawierającym mikroorganizmów, natomiast substancje odżywcze, stymulujące rozwój i wzrost naturalnej, pożytecznej mikroflory jelitowej zasiedlającej przewód pokarmowy zwierząt oraz tłumiące potencjalnie szkodliwe bakterie. Od prebiotyków oczekuje się stymulacji odporności organizmu przez zrównoważenie pożytecznej mikroflory jelitowej w celu zwalczania infekcji powdowanych przez bakterie chorobotwórcze lub będących wynikiem szkodliwego wpływu produkowanych przez nie toksyn.

Kryteria które musza spelniac substancje prebiotyczne:

• Nie mogą ulegac hydrolizie, ani wchlanianiu do konca jelita cienkiego;

• Powinny stanowic selektywny substrat fermentacji przez potencjalnie korzystne bakterie, bytujace w jelicie grubym;

• Korzystnie dla zdrowia modyfikowac sklad mikroflory jelita grubego;

• Powodowac korzystne dla gospodarza skutki miejscowe w tresci przewodu pokarmowego lub efekty immunomodulacyjne i odpornosciowe w organizmie.

ENZYMY

Enzymy są wyspecjalizowanymi białkami obecnymi w organizmach żywych, które umożliwiają przeprowadzenie wielu reakcji chemicznych. Zmieniają szybkość reakcji chemicznej ale podczas tej reakcji same nie ulegają przemianom. Są niezbędne dla prawidłowego metabolizmu wszystkich organizmów, ale mogą być również wykorzystane poza organizmami dla przyspieszenia wybranych reakcji chemicznych.

Enzymy w produkcji zwierzęcej. Jest to grupa dodatków paszowych, które wspomagają lub umożliwiają trawienie składników pokarmowych paszy. Ze względu na użyteczność żywieniową enzymy można podzielić na: •wspomagające u zwierząt młodych enzymy własne o dość niskiej ich aktywności, np. lipaza, amylaza, proteazy, •enzymy nie produkowane przez przewód pokarmowy zwierząt, a więc rozkładające głównie składniki włókna pokarmowego czyli karbohydrolazy: beta-glukanaza, pektynaza, ksylanaza, arabino-ksylanaza, celulaza, hemicelulaza orazfitazy rozkładające fityniany. Stosowanie enzymów w mieszankach dla zwierząt przynosi wiele korzyści: zwiększenia energii paszy, poprawy efektów produkcyjnych (przyrosty masy ciała i wykorzystanie paszy), polepszenia strawności białka, zmniejszenia biegunek i poprawę warunków zoohigieniczych. stosowanie fitazy poprawia wykorzystanie fosforu z pasz roślinnych. pozwala to na zmniejszenie lub wyeliminowanie dodatku fosforanów i ograniczenie ilości wydalanego fosforu z kałem, w efekcie uzyskuje się obniżenie zanieczyszczenia środowiska tym pierwiastkiem. nie bez znaczenia jest wpływ fitazy na zwiększone przyswajanie innych składników jak aminokwasów i niektórych elementów mineralnych, np. Zn, Cu, Ca. Obecnie w Polsce do obrotu zarejestrowanych jest kilkadziesiat preparatow wnzymatycznych. W ich sklad wchodza, m.in. takie enzymy jak: beta-glukanaza, ksylanaza, proteaza, alfa-amylaza, które znalazly zastosowanie w zywieniu zwierzat. Proteazy: *funkcja: rozklad bialek do peptydow i aminokwasow; *zastosowanie: odpady przemyslu zbożowego, gluten, soja; *przeznaczenie: produkty melkozastępcze na bazie soi. Amylazy: *funkcja: rozklad skrobi do dekstryn, maltozy i glukozy; *zastosowanie: produkty skrobiowe; *przeznaczenie: pasze dla prosiąt i cieląt. Celulazy: *funkcja: rozklad skrobi do dekstryn, maltozy i glukozy; *zastosowanie: dawki bogate we włókno; *przeznaczenie: słoma, siano, kiszonki. Beta-glukanazy: *funkcja: rozkład beta-glukanów do oligosacharydów i glukozy; *zastosowanie: dawki na bazie jeczmienia, owsa i zyta; *przeznaczenie: pasze dla drobiu i świn. Ksylanazy: *funkcja: rozkład pentozanów do ksylozy i ksylobiozy; *zastosowanie: dawki na bazie jeczmienia, zyta i pszenicy; *przeznaczenie: pasze dla swin i drobiu. Lipazy: *funkcje: rozkład lipidów do glicerydów i kt; *zastosowanie: tłuszcze roslinne i zwierzece; *przeznaczenie: pokarm dla psow i kotow. Fitazy: *funkcja: rozkład kwasu fitynowego do inozytolu i fosforu; *zastosowanie: zboza i sruty poekstrakcyjne; *przeznaczenie: pasze dla drobiu i rosnacych swin.

Enzymy dodawane do paszy powinny spełniać wiele warunków, m.in.:

być mikrobiologicznie czyste,

przystosowywać się do zmieniających się wartości pH w przewodzie pokarmowym,

posiadać wysoką reaktywność enzymatyczną i dużą aktywność w górnym odcinku przewodu pokarmowego,

odznaczać się odpornością na działanie endogennych proteaz i zabiegi technologiczne podczas produkcji pasz,

nie zmieniać aktywności biologicznej w miarę przechowywania oraz być całkowicie bezpieczne dla zwierzęcia.

Największą odporność na temperaturę, wilgotność, niskie pH i czas składowania mają enzymy pochodzenia grzybowego-Aspergillus. Nawet przy bardzo wysokiej temperaturze nie tracą one aktywności biologicznej.

Enzymy można podawać w formie sypkiej i do pasz uwilgotnionych. Najlepsze rezultaty uzyskuje się, dodając je do wilgotnej paszy na kilka godzin przed skarmieniem.

Ich dodatek do pasz wynosi od 0,15 do 1kg tonę-¹ paszy.

KWASY ORGANICZNE

1. Kwasy organiczne - zakwaszacze - są to krótkołańcuchowe kwasy organiczne lub ich sole dodawane pojedynczo lub w postaci mieszanek do paszy, które zapobiegają lub ograniczają rozwój niepożądanych bakterii lub pleśni. Są stosowane przede wszystkim dla trzody chlewnej- poprawiają jakość paszy i ją konserwują, zwiększają się dzięki temu wyniki produkcyjne. Przeciwdziałają efektowi buforowania paszy w początkowym odcinku przewodu pokarmowego (buforowanie polega na wiązaniu przez składniki paszy znacznej ilości kwasów wydzielanych w przewodzie pokarmowym, wskutek czego dochodzi do podwyższenia pH i powstawania dogodnych warunków do rozwoju patogennych mikroorganizmów)

Cel stosowania zakwaszaczy

- niwelują namnażanie się pałeczek okrężnicy (e. coli) i bakterii z rodzaju Sallmonela→ stan zapalny błony śluzowej żołądka i jelit → uszkodzenie kosmków jelitowych powoduje zmniejszoną absorpcję składników pokarmowych, biegunkę → śmierć

-mieszanina kwasów jest bardziej efektywna niż każdy z nich zastosowany osobno(synergizm)

-kwas propionowy jest bardzo efektywny w hamowaniu rozwoju grzybów

- kwas mrówkowy jest dodawany, aby wzmocnić efekt przeciwbakteryjny i poszerzyć zakres działania w różnym zakresie pH

ZNACZENIE KWASÓW ORGANICZNYCH:

- obniżają pH w żołądku ( szczególnie ważne dla odsadzonych prosiąt

- zmniejszają możliwość wystąpienia schorzeń układu pokarmowego(szczególnie biegunek)

- spełniają funkcje promotora wzrostu

-polepszają jakość higieniczną paszy i wody

-powodują polepszenie strawności i przyswajalności składników pokarmowych

POTROJONE DZIAŁANIE KWASÓW ORGANICZNYCH

- polepszają strawność ( uaktywniają enzymy trawienne), mniej niestrawionych cząstek paszy, zmniejszenie ryzyka biegunek, zmniejszona śmiertelność

- działają bakteriobójczo, bakteriostatycznie, przeciwgrzybiczo, konserwują pasze

-pozytywnie wpływają na rozwój naturalnej mikroflory jelit( zwiększają liczbę bakterii kwasu mlekowego). Poprawa funkcji komórek wyścielających jelita

MECHANIZM DZIAŁANIA:

- wnikają do wnętrza komórek patogennych powodują tam zachwianie równowagi kwasowej zakwaszają środowisko, zakłócenie syntezy DNA

DODATKI PASZOWE

- składniki mineralne w formie organicznej

- składniki dostępne - nasiona, ziarno gniecione

- enzymy

- składniki organiczne

- probiotyki - żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach, obdarzają gospodarza korzyściami zdrowotnymi (FAO/WHO 2001)
- prebiotyki - nietrawione składniki pokarmowe, które korzystnie wpływają na gospodarza poprzez selektywną stymulację wzrostu i/lub aktywności jednego lub określonej liczby mikroorganizmów w jelitach
-synbiotyki - mieszaniny probiotyków i prebiotyków korzystnie wpływające na zdrowie człowieka poprzez poprawę przeżywalności i kolonizacji żywych mikroorganizmów w przewodzie pokarmowym, osiągniętą na drodze selektywnej stymulacji ich wzrostu i aktywności

- zioła

Za dodatki paszowe wg USTAWY z dnia 23 sierpnia 2001 r. o środkach żywienia zwierząt uważa się substancje przetworzone lub nieprzetworzone oraz ich mieszaniny dodawane do pasz w celu:

- poprawy cech materiałów paszowych, mieszanek paszowych lub środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego

- zaspokojenia potrzeb żywieniowych zwierząt lub poprawienie cech użytkowych zwierząt w wyniku wpływu na florę żołądkowo-jelitową lub na strawność paszy

- wprowadzenie składników pokarmowych umożliwiających osiągnięcie szczególnych celów żywieniowych lub zaspokajających szczególne potrzeby żywieniowe w danym okresie

- zapobieganie szkodliwemu wpływowi odchodów zwierzęcych na środowisko lub zmniejszeniu tego wpływu

Do dodatków paszowych zaliczamy :

- związki i preparaty, których obecność w paszy zwiększa produkcyjność zwierząt

- związki i preparaty, których obecność w paszy pozwala przedłużyć albo poprawić użyteczność pokarmową pasz.

W krajach Unii Europejskiej dodatki paszowe określa się jako substancje:

- dodawane do pasz w celu poprawienia ich jakości

- mające pozwolić na osiągnięcie określonych właściwości pod względem wyglądu, zapachu, smaku, konsystencji i trwałości pasz

- ułatwiające procesy technologiczne wytwarzania pasz

- poprawiające walory dietetyczne pasz

- poprawia wskaźniki żywieniowo- fizjologiczne u zwierząt

Dodatki paszowe produkowane są na nośnikach celem lepszego mieszania z innymi materiałami paszowymi i określa się je jako premiksy paszowe

Czego oczekuje się od dodatków paszowych:

- zwiększenia produkcyjności

- stymulacji pobierania suchej masy pasz

- stabilności środowiska przewodu pokarmowego

- regulacji pH żwacza u przeżuwaczy

- zwiększenia rozkładu w2łókna oraz syntezy mikrobiologicznej białka i LKT

- ograniczenie strat masy ciała w okresie laktacji

- zwiększenia zdrowotności u zwierząt

Stosowane dodatki muszą być opłacalne a ich rodzaj i wielkość powinna być do konkretnej formy z uwzględnieniem wydajności i składdu dawki pokarmowej

Dodatki paszowe - są stosowane w celu uzupełnienia niektórych składników w paszy lub w celu lepszego pobierania paszy.

Antybiotyki są to związki wytwarzane przez żywe organizmy (różnego rodzaju pleśnie, grzyby, bakterie) hamujące wzrost jakiegoś organizmu. Korzyści osiągane ze stosowania antybiotyku w żywieniu zwierząt polegają na tym, że przyśpieszają one rozwój, pobudzają apetyt, zabezpieczają przed niektórymi chorobami, zmniejszają liczbę zwierząt niedorozwiniętych oraz zwiększają przy swa jalność białka przez organizm zwierzęcy. Szczególnie wyraźny wpływ mają antybiotyki na wytwarzanie większości witamin w przewodzie pokarmowym. Pod wpływem działania antybiotyku zawartość witamin A, E i B12 w wątrobie i innych narządach zwierzęcia zwiększa się o 20-25%.

     &Dodatek antybiotyków do paszy powoduje lepsze wykorzystanie składników mineralnych w dawce pokarmowej, głównie wapnia i fosforu; odnosi się to do zwierząt młodych, będących w okresie wzrostu.

Stosowanie antybiotyków w żywieniu świń o ciężarze od 15 do 95 kg daje zwiększenie przyrostów o ok. 15%. Przy stosowaniu ich w żywieniu tuczników należy pamiętać, że uzyskanie najlepszych przyrostów jest możliwe tylko przy ciągłym ich dodawaniu do paszy. Przerwa w podawaniu antybiotyku powoduje spadek przyrostów. Szczególnie korzystne jest stosowanie antybiotyku w żywieniu sztuk charłacznych. Najczęściej stosowanymi antybiotykami w żywieniu trzody chlewnej jest terramycyna, produkowana w Polsce pod nazwą oxyterracyny; ona właśnie dodawana jest do mieszanek treściwych i koncentratów. Jeżeli chodzi o żywienie drobiu, to antybiotyki mają duże znaczenie przy szybkim tuczu kurcząt (brojlerów). Mają również wpływ na zwiększenie ciężaru jaj oraz podniesienie ich wartości biologicznej. Zwiększa się w nich bowiem zawartość witaminy A i innych witamin - głównie z grupy B. Powszechnie stosowanym antybiotykiem w żywieniu drobiu jest oxyterracyna.

     &Antybiotyki podawane w mleku lub paszy treściwej cielętom od 1 do 16 tygodni życia zwiększają u nich przyrosty od 10 do 15%. Poza tym uodparniają je, gdyż w tym okresie cielęta są najbardziej podatne na przeziębienia i biegunki, powodujące często nie tylko zmniejszenie przyrostów, lecz także padnięcia. Najlepsze wyniki daje dodawanie do pasz oxyterracyny lub chlorotetra-cykliny.

Zywnosc atrybucyjna: zywnosc ekologiczna, zywnosc niskoprzetworzona, zywnosc wegetarianska, zywnosc koszerna.

Eubiotyki- zwiazki pochodzenia glownie roslinnego, które maja zdolnosci prozdrowotne.

Kodeks zywnosciowy- inspekcja jakosci handlowej artykulow rolno- spozywczych, inspekcja handlowa.

Suplementy- skoncentrowane zrodlo witamin lub skladnikow mineralnych i innych skladnikow odzywczych lub biologicznie czynnych, wystepujacych pojedynczo.

Zanieczyszczenia i dodatki mikrobiologiczne do żywności

Zanieczyszczenia

Każda substancja nie dodana celowo do żywności, a której obecność jest wynikiem produkcji (zabiegi w trakcie uprawy i zbiorów), hodowli zwierząt, medycyny weterynaryjnej, przetwarzania, przygotowywania, obróbki i pakowania, transportu, przechowywania lub jest rezultatem zanieczyszczenia środowiska.

Jednym z parametrów dobrej jakości mikrobiologicznej żywności jest jej bezpieczeństwo, tzn. nieobecność patogenów i ich toksyn, przy minimalnej ilości mikroflory saprofitycznej, niezdolnej do rozwoju we właściwych warunkach przechowywania.

Źródłami zagrożeń mikrobiologicznych żywności mogą być: bakterie, pleśnie, drożdże.

Pojawienie się zanieczyszczeń mikrobiologicznych w produktach żywnościowych powinno być przewidywalne i kontrolowane na każdym etapie produkcji. Zanieczyszczenia mogą pojawić się nagle i pochodzić z różnych źródeł (np. drobnoustroje naturalnie występujące na surowcach, wtórne i patogeny ze środowiska zewnętrznego - zwierzęta, powietrze, gleba, woda, ludzie - oraz pochodzące z kolejnych etapów produkcji).

Drobnoustroje znajdujące się w produktach spożywczych mogą stać się przyczyną zatruć pokarmowych (intoksykacji i toksykoinfekcji) . Do intoksykacji dochodzi w wyniku spożycia toksyny wyprodukowanej przez drobnoustroje w samej żywności. Przykładem intoksykacji jest zatrucie jadem kiełbasianym lub enterotoksyną gronkowcową. Toksykoinfekcje są wynikiem wprowadzenia do organizmu wraz z pokarmem żywych drobnoustrojów, których toksyczne oddziaływanie ujawnia się w następstwie rozwoju infekcji już w samym przewodzie pokarmowym.

Bakterie

Wysoka aktywność biochemiczna bakterii sprawia, że ich niekontrolowany rozwój prowadzi do niekorzystnych zmian cech organoleptycznych żywności i obniżenia ich trwałości, a nawet całkowitego zepsucia i dużych strat ekonomicznych.

Rodzina Enterobacteriaceae

Obecność Enterobacteriaceae jest często uznawana za oznakę zanieczyszczenia typu fekalnego, niedostatecznej obróbki czy wtórnego zanieczyszczenia. Rodzaj Escherichia - pałeczki tego rodzaju występują w przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt. Dlatego obrane zostały wskaźnikiem sanitarnym produktu. Pałeczki te są wrażliwe na niskie temperatury (poniżej 0 st.C), jak również na ogrzewanie, giną przy 60 st.C po 15 min., a więc ich obecność w produktach pasteryzowanych wskazuje na zanieczyszczenie wtórne.

Typy E.coli: 1. EPEC - typ enteropatogenny - powodujący biegunki; ETEC - typ enterotoksyczny produkujący toksynę powodującą biegunkę u noworodków i tzw. „biegunkę

podróżników”;

2. EIEC - typ enteroinwazyjny - atakujący nabłonek jelita grubego;

3. EHEC - typ enterohemoragiczny - należące do tej grupy szczepy verocytotoksyczne (O 157:H7) powodują u człowieka krwotoczne zapalenie okrężnicy oraz

krwotoczny syndrom mocznicowy.

Rodzaj Salmonella - są chorobotwórcze dla człowieka. Nosicielstwo u ludzi i zwierząt (kaczki, kury, świnie, gryzonie) powoduje szerokie ich rozpowszechnienie i zagrożenie zdrowotne. Rosną w szerokim zakresie temperatur od 5 do 46 st.C i pH 6,6 - 8,2, giną podczas pasteryzacji. Ich szczególnie chorobotwórcze gatunki powodują ciężkie schorzenia u ludzi (dur brzuszny i dur rzekomy), natomiast tzw. gatunki odzwierzęce wywołują infekcje pokarmowe tzw. salmonelozy, zwłaszcza po spożyciu żywności pochodzenia zwierzęcego (mięso z dodatkiem surowych jaj, mleko surowe). Salmonella enteritidis zakaża kury, nie powodując u nich objawów chorobowych, przez co do handlu dość łatwo trafiają zakażone jaja. Co gorsza, bakterie salmonelli o tym serotypie mogą lokalizować się nie tylko na skorupce jajka, ale i w żółtku. Do niedawna wnętrze jajka uważane było za bakteriologicznie czyste i za wystarczający środek bezpieczeństwa uznawano dokładne mycie skorupek.

Rodzaj Shigella - bakterie chorobotwórcze dla ludzi, powodujące czerwonkę oraz zatrucia pokarmowe. Źródłem ich jest przewód pokarmowy człowieka. Żywność i woda mogą być przenośnikiem dla tych bakterii. Są wrażliwe na ogrzewanie, jednak na brudnej odzieży mogą przetrwać wiele dni, podobnie jak w fekaliach.

Rodzaj Proteus - są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie, występują w wydalinach ludzi i zwierząt, w glebie, wodzie i powietrzu. Są to bakterie gnilne, odgrywające dużą rolę w psuciu produktów białkowych. Przy silnym namnożeniu mogą spowodować zatrucie pokarmowe.

Rodzaj Erwina - pałeczki tego rodzaju cechują się zdolnością rozkładania pektyn i powodują miękką zgniliznę warzyw podczas ich przechowywania. Niektóre szczepy mogą być przyczyną zaburzeń jelitowych u ludzi.

Rodzaj Yersinia - występuje w przewodach pokarmowych zwierząt i w wodzie. Są wrażliwe na temperatury pasteryzacji. Pałeczki te izoluje się z różnych produktów żywnościowych, mięsa, mleka, wody i szczególnie często z warzyw i jadalnych skorupiaków. Produkty żywnościowe przechowywane w lodówce, szczególnie pakowane próżniowo, mogą być źródłem zakażenia Yersinia enterocolitica, które to wywołują ostre zaburzenia przewodu pokarmowego podobne do salmoneloz.

Rodzina Pseudomonadaceae

Rodzaj Pseudomonas - szeroko rozpowszechnione w przyrodzie, o dużej aktywności biochemicznej. W stanie zamrożenia przeżywają bardzo długo, charakteryzują się również wysoką ciepłoopornością. Stanowią dominującą mikroflorę produktów spożywczych: drobiu, mięsa, jaj, ryb, mleka i masła, przechowywanych w warunkach chłodniczych. Powodują zepsucia tych produktów, np. śluzowacenie, barwne plamy i zmianę cech organoleptycznych.

Rodzaj Listeria - bakterie te mają zdolność namnażania się w niskich temperaturach, przeżywają proces mrożenia i długotrwałe okresy wysuszenia. Zaliczane są do najbardziej ciepło-opornych wśród form wegetatywnych. Tolerują znaczne stężenia soli i niskie pH. Mogą powodować zatrucia o ciężkim przebiegu, szczególnie u osób z osłabionym układem odpornościowym. U kobiet ciężarnych mogą powodować poronienia oraz zakażenia płodu. Źródłem skażenia najczęściej jest żywność (np. pasztety, galarety mięsne, sery, sałatki warzywne, ryby) zawierające powyżej 1000 pałeczek na 1g produktu.

Rodzina Bacillaceae

Rodzaj Bacillus - stwierdza się ich obecność w mięsie i jego przetworach, w produktach mleczarskich, zbożowych, owocowo-warzywnych, przyprawach. Powodują psucie różnych produktów, wywołują hydrolizę skrobi, śluz i ciągliwość miękiszu pieczywa i nieprzyjemny zapach oraz kwaśne zepsucia konserw owocowo-warzywnych, wady serów (gorzki smak, wzdęcia), speptonizowany skrzep mleka („na słodko”) i zepsucia mleka zagęszczonego. Gatunki chorobotwórcze są przyczyną zatruć pokarmowych występujących szczególnie po spożyciu produktów białkowych i skrobiowych (deserów, sosów), uprzednio ugotowanych i pozostawionych w temperaturze pokojowej.

Rodzaj Clostridum - szeroko rozpowszechnione, naturalnym środowiskiem ich bytowania jest gleba. Do produktów żywnościowych dostają się z ziemią i kurzem. Część ich gatunków wywołuje ciężkie zatrucia pokarmowe. Inne prowadzą procesy gnilne produktów białkowych w warunkach beztlenowych, np. bombaż konserw mięsnych, nadając produktom odrażające cechy organoleptyczne. Mogą być spotykane w wadliwych (słabo ukwaszonych) kiszonkach oraz w mleku.

Rodzina Micrococcaceae

Rodzaj Micrococcus - są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie, optymalna temperatura wzrostu to 25-30 st.C. Tolerują wysoką obecność soli, stąd powodują psucie produktów konserwowanych solą, mleka pasteryzowanego, margaryny oraz żywności przechowywanej w chłodniach.

Rodzaj Staphylococcus - chorobotwórczy gatunek należący do tego rodzaju (gronkowiec złocisty) wywołuje ropnie skóry, anginy i zatrucia pokarmowe. Zapobieganie zakażeniom gronkowcowym polega na przestrzeganiu zasad higieny produkcji i temperatury obróbki termicznej, aby nie dopuścić do rozmnażania się bakterii.

Gronkowiec złocisty jest drobnoustrojem produkującym odporną na obróbkę termiczną enterotoksynę, której spożycie wraz z produktem prowadzi do ostrego zatrucia z objawami takimi jak: wymioty, biegunka oraz bóle brzucha. Produkty stanowiące źródło zanieczyszczenia to najczęściej mleko, sery, śmietana i lody. Do zanieczyszczenia produktów spożywczych tym drobnoustrojem dochodzi przeważnie po obróbce termicznej, na skutek bezpośredniego kontaktu z pracownikami będącymi nosicielami.

Do zanieczyszczenia może dochodzić także poprzez narzędzia. Drobnoustrój może również być obecny w wykorzystywanym surowcu. Najdogodniejsze warunki do wyprodukowania przez gronkowca enterotoksyny są wtedy, gdy zanieczyszczony został gotowy produkt, który następnie przechowywano w zbyt wysokiej temperaturze (powyżej 10oC). Enterotoksyna gronkowcowa jest stosunkowo oporna na ogrzewanie. Rozkładowi ulega dopiero po 30 minutach ogrzewania w temperaturze 100 st.C.

Rodzaj Enterococcus - są ciepłooporne, dobrze przeżywają proces zamrażania i warunki pasteryzacji stosowane w przemyśle spożywczym. Są przyczyną psucia pasteryzowanych konserw mięsnych przechowywanych w chłodniach, mleka i pasteryzowanych produktów mlecznych oraz powodują zielenienie powierzchni mięsa.

Bakterie kwasu mlekowego zanieczyszczają żywność poprzez fermentację cukrów do kwasu mlekowego oraz wytwarzanie śluzu i CO2. Są to związki obniżające pH i powodujące nieprzyjemny smak żywności. Bakterie te wolno rozwijają się w temperaturze chłodniczej i w warunkach tlenowych nie konkurują z Pseudomonas spp. W żywności bogatej w białko występują w niewielkiej ilości i nie są jej częstymi zanieczyszczeniami.

Niemniej jednak bakterie te odnaleziono w próżniowo pakowanych mięsach i drobiu. Ten fakt można tłumaczyć ich zdolnością przeżywania procesów konserwacji i fermentowania (m.in. niskie pH), które są zabójcze dla innej mikroflory zanieczyszczającej. Typowymi przedstawicielami tych bakterii są Lactobacillus, Streptococcus, Leuconostoc i Pediococcus spp

Drożdże

W przemyśle fermentacyjnym szczególnie niebezpieczny jest rozwój tzw. drożdży dzikich, czyli gatunków nie fermentujących węglowodanów. W browarnictwie i winiarstwie warunkiem koniecznym do prawidłowego przebiegu procesów fermentacji jest utrzymanie czystej kultury drożdży szlachetnych. Zakażenia mogą tu stanowić drożdże z rodzajów: Hanseniaspora, Pichia i Candida; ich rozwój wpływa na obniżenie wydajności procesu, powoduje również powstawanie niepożądanych cech organoleptycznych gotowego produktu.

W kiszonkach rozwijające się na powierzchni drożdże kożuchujące z rodzaju Candida rozkładają kwas mlekowy, przyczyniając się tym samym do wzrostu pH, co sprzyja rozwojowi bakterii gnilnych. Podobnie marynaty mogą ulec

zepsuciu w wyniku rozkładu kwasu octowego przez drożdże kożuchujące. W mleku i jego przetworach drożdże z rodzajów Candida, Saccharomyces, Debaromyces i Rhodotorula są przyczyną gazowania, pojawienia się gorzkiego lub alkoholowego smaku oraz czerwonych i pomarańczowych plam. Na powierzchni mięsa w wyniku rozwoju drożdży lipolitycznych może tworzyć się białawy, bezwonny nalot, tzw. oszronienie.

PLEŚNIE (GRZYBY STRZĘPKOWE)

Negatywna działalność wynika ze strat na skutek rozwoju pleśni na surowcach spożywczych oraz żywności nieprawidłowo przechowywanej. Pleśnie powodują rozkład białek, tłuszczów oraz innych składników, obniżając wartość odżywczą żywności.

Z higienicznego punktu widzenia pleśnie zanieczyszczają otoczenie człowieka, często bowiem stanowią czynnik wywołujący alergie, a ich toksyczne metabolity (mikotoksyny) zostały zakwalifikowane do szeregu najgroźniejszych związków rakotwórczych.

Mikotoksyny- Są to substancje toksyczne i często przedostają się do żywności. Powodują one duże straty w uprawach i hodowlach zwierząt, a co najważniejsze stwarzają ogromne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Związki te mogą powodować silne zatrucia pokarmowe, a także wykazują właściwości rakotwórcze, powodujące uszkodzenia wątroby, nerek, układu rozrodczego i nerwowego. Występują w wielu produktach spożywczych np. w zbożach, orzechach, przyprawach, owocach, warzywach, mięsie pozyskanym od zwierząt skarmianych zainfekowanymi paszami, mleku

Podział mikotoksyn pod względem toksycznego działania na narządy wewnętrzne

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2000 r. w sprawie wykazu dopuszczalnych ilości substancji dodatkowych i innych substancji obcych dodawanych do środków spożywczych lub używek, a także zanieczyszczeń, które mogą znajdować się w środkach spożywczych lub używkach (Dz. U. z dnia 5 lutego2001 r. Nr 9, poz. 72).

Załącznik nr 4

WYKAZ DOPUSZCZALNYCH ILOŚCI ZANIECZYSZCZEŃ W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH I UŻYWKACH ORAZ W SUBSTANCJACH DODATKOWYCH DOZWOLONYCH

ZANIECZYSZCZENIA MIKROBIOLOGICZNE

Do obrotu nie mogą być wprowadzane środki spożywcze zawierające substancje pochodzące z mikroorganizmów lub drobnoustroje chorobotwórcze w ilościach szkodliwych dla zdrowia, lub środki spożywcze zawierające nadmierne liczby drobnoustrojów saprofitycznych.

Środek spożywczy	Rodzaj drobnoustrojów	n	c	Limit w 1 g
								m	M
1	2	3	4	5	6
1. Wędliny surowe i surowo wędzone	bakterie z grupy coli	5	1	0 (0,001g)	0 (0,0001g)
		Salmonella	5	0	0 (25g)	-
		Staphylococcus aureus	5	1	102	5x102
	2. Wędliny pozostałe	bakterie z grupy coli	5	1	0 (0,01g)	0 (0,001g)
		beztlenowe laseczki przetrwalnikujące	5	0	0 (0,01g)	-
		Salmonella	5	0	0 (25g)	-
		Staphylococcus aureus	5	0	102	-
	3. Przetwory mięsne paczkowane (wędliny, konserwy) plasterkowane lub porcjowane	drobnoustroje tlenowe mezofilne (z wyjątkiem wyrobów typu salami)	5	2	105	5x105
		bakterie z grupy coli	5	1	0 (0,01g)	0 (0,001g)
		beztlenowe laseczki przetrwalnikujące	5	0	0 (0,01g)	-
		Salmonella	5	0	0 (25g)
		Staphylococcus aureus	5	0	102	-
		Listeria monocytogenes	5	0	0 (1,0g)	-

M - akceptowana wartość progowa, powyżej której wyniki są dyskwalifikujące.

m - wartość równa lub poniżej której wszystkie wyniki uznawane są za zadowalające.

n - liczba próbek badanych w partii.

c - liczba próbek z partii dających wynik między m i M.

Dodatki mikrobiologiczne do żywności

„Żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne działanie w organizmie gospodarza” (wg WHO)

Produkt probiotyczny musi zawierać w 1g 10 mln jednostek Bifidobacterium lub 100 mln jednostek Lactobacillus

Probiotyki możemy podzielić na:

- probiotyki spożywcze - poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego, natomiast ich właściwości lecznicze są wątpliwe

- probiotyki medyczne - ich właściwości lecznicze są potwierdzone naukowo

Proces produkcyjny coraz popularniejszych na naszym rynku biojogurtów jest dość skomplikowany i nie przypomina zwykłego "nastawiania mleka na kwaśne". Koncerny spożywcze produkują jogurty z mleka pasteryzowanego, czyli praktycznie jałowego, poprzez dodanie do niego wybranych szczepów bakteryjnych o znanych właściwościach.

Same mleczarnie najczęściej nie prowadzą własnych hodowli bakterii, szczepy te to zaawansowane i zwykle chronione patentami produkty specjalistycznych firm biotechnologicznych. Bakterie takie są sprzedawane w formie proszku, uzyskiwanego dzięki suszeniu bakterii w niskiej temperaturze przy obniżonym ciśnieniu, tzw. liofilizacji. Uzyskany dzięki tym drobnoustrojom jogurt ponownie pasteryzuje się i dopiero wtedy dodaje bakterie, które mają w nim pozostać żywe i przez nas zjedzone, takie jak Lactobacillus acidophilus czy Bifidobacterium.

Cechy idealnego probiotyku to:

• oporność na działanie kwaśnego pH żołądka i soli żółci

• zdolność do adhezji do komórek nabłonka jelita

• zdolność do kolonizacji przewodu pokarmowego

• produkcja substancji antybakteryjnych

• dobry wzrost

• wykazywanie korzystnych właściwości na zdrowie organizmu

Korzystne oddziaływanie probiotyków na organizm zwierzęcia polega na:

- obniżaniu pH treści jelit poprzez wy-twarzanie przez bakterie probiotyczne kwasów organicznych (mlekowego, octowego, propionowego, masłowego),

- stabilizacji pożytecznej mikroflory przewodu pokarmowego i zapobieganiu rozwojowi mikroflory chorobotwórczej,

- poprawie trawienia i przyswajania składników pokarmowych,

- obniżaniu poziomu toksycznych produktów metabolizmu w przewodzie pokarmowym i krwi,

- produkcji naturalnych substancji antybiotycznych zwanych bakteriocynami , które działają bakteriobójczo lub bakteriostatycznie na mikroorganizmy patogenne oraz produkcji enzymów i witamin z grup B i K,

- zwiększeniu odporności na infekcje bakteryjne i poprawie zdrowotności,

- zwiększeniu aktywności niektórych enzymów jelitowych - laktazy, sacharazy, maltazy, a w konsekwencji wzrostu strawności pobieranej paszy,

- stymulowaniu odporności ogólnej organizmu oraz odporności miejscowej w obrębie błon śluzowych przewodu pokarmowego,

- obniżaniu poziomu triglicerydów i cholesterolu we krwi oraz

tkankach

W większości krajów Europy Zachodniej oraz w USA roczne spożycie mlecznych napojów fermentowanych wynosi ok. 10-20 kg/osobę, w krajach skandynawskich prawie 40 kg, natomiast w Polsce zaledwie 2-3 kg.

Bakterie probiotyczne wpływają na układ immunologiczny przez aktywacje tkanki limfatycznej, związanej z błonami śluzowymi układu pokarmowego.

Probiotyki:

• stymulują produkcję przeciwciał wydzielniczych IgA,

• uszczelniają barierę jelitową,

• aktywują produkcję cytokin regulujących odpowiedź zarówno pozapalną jak i proalergiczną.

probiotyk + prebiotyk = synbiotyk

prebiotyk - substancja lub zespół substancji sprzyjających rozwojowi symbiotycznej, naturalnej mikroflory układu pokarmowego, ułatwiających zasiedlenie przewodu pokarmowego przez pożyteczne mikroorganizmy.

Oddziaływania typu probiotyk - patogen (antagonistyczne)

• Konkurencja o substraty metaboliczne niezbędne do wzrostu

np. bakterie rodzaju Lactobacillus mogą skutecznie wypierać enterokokki wytwarzające toksyny, ponieważ obydwie grupy drobnoustrojów metabolizują laktozę

• Konkurencja o receptory gospodarza (miejsce adhezji)

• Produkcja substancji hamujących wzrost konkurentów

Oddziaływania typu probiotyk - prawidłowa mikroflora jelita (symbiotyczne)

• Syntrofia - dostarczanie substratów dla sprzymierzeńców

końcowe produkty fermentacji mlekowej wykorzystywane przez inne, przyjazne bakterie

• Tworzenie nowych miejsc adhezji

np. wytwarzanie zewnątrzkomórkowych polisacharydów oferujących nowe miejsca przyczepu dla pożytecznych bakterii

• Zmiany warunków środowiskowych

Rozporządzenie nr 1831/2003/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 sierpnia 2003r. w sprawie dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt, zalicza probiotyki jako dodatek paszowy.

Podawane są zwierzętom w postaci kapsułek, pasty, proszku, płynu, granulatu, bezpośrednio lub pośrednio z karmą.

Probiotyki są coraz częściej stosowane w hodowli zwierząt gospodarskich. Na zachodzie Europy, poza tradycyjną kiszonką, wzbogaca się paszę zwierząt o szczepy bakteryjne pochodzące z ich flory jelitowej i spełniające wszystkie wymagania, które stawia się probiotykom. W ten sposób poprawia się tucz m.in. bydła, trzody chlewnej i drobiu. Znane są również dodatki probiotyczne dla koni wyścigowych, które są odpowiedzią na zapotrzebowanie hodowców, szczególnie zainteresowanych poprawieniem w sposób niefarmakologiczny zdrowia (i wydolności) swoich championów.

---