BUDOWA KOMÓRKI EUKARIOTYCZNEJ

• 
  Błona komórkowa

• dwuwarstwowa

• glikoproteina

• białko powierzchniowe

• cholesterol

• białko kanałowe

• białko integralne (wbudowane tylko w jedną warstwę; mają zdolność przemieszczania się w danej warstwie)

• fosfolipidy

• półprzepuszczalna

• asymetryczna (inny skład białek)

• płynność (zdolność przemieszczania się białek)

• oddziela wnętrze komórki od śodowiska zewnętrznego (f. ochronna)

• nadaje kształt komórce

• f. transportowa

• odbiera bodźce ze środowiska (poprzez receptory błonowe)

• reguluje skład chemiczny komórki

• Jądro komórkowe

• błona jądrowa

• pory jądrowe (miejsce umożliwiające wnikanie enzymów)

• kariolimfa

• chromatyna

• jąderko (nukleoproteidy, włókienka, ziarnistości, bierze udział syntezie rRNA)

• DNA

• steruje metabolizmem komórki

• Mitochondrium

• błona zewnętrzna

• błona wewnętrzna (tworzy grzebienie mitochondrialne)

• matrix

• DNA (koliste)

• rybosomy

• organellum autonomiczne - dzieli się niezależnie od podziału komórki, ma własne DNA

• oddychanie wewnątrzkomórkowe (glikoliza, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy)

• wytwarzanie energii i gromadzenie jej w postaci ATP

• retikulum endoplazmatyczne

• szorstkie (ziarnistości)

- pełni rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym

• gładkie

- bierze udział w syntezie lipidów, steroidów, kwasu askorbinowego, askorbinowego rozkładzie glikogenu oraz w procesie detoksykacji

• dzieli cytoplazmę na obszary, gdzie zachodzą procesy przeciwstawne

• transport wewnątrzkomórkowy

• synteza lipidów

• Aparat Golgiego

• 4-8 spłaszczonych pęcherzyków (diktiosom)

• pęcherzyki migrujące, lizosomy

• f. wydzielnicza

• proces glikozylacji białek

• synteza glikolipidów

• udział w wydzielaniu komórkowym; białka wydzielnicze np. insulina

• biogeneza pęcherzyków zawierających enzymy hydrolityczne

• Lizosomy

• pojedyncza błona

• enzymy hydrolityczne

• f. trawienna

• Peroksysomy

• pojedyncza błona

• enzymy (kataliza - neutralizacja nadtlenku wodoru)

• Cytoszkielet

• włókna

• mikrofilamenty (aktyna) - pod błoną cytoplazmatyczną; odpowiedzialne są za ruch cytoplazmy, zmiana kształtu

• filamenty pośrednie (białka włókniste - keratyna, desmina) bardzo wytrzymałe, przez co chronią komórkę przed mechanicznymi uszkodzeniami na skutek rozciągania

• centriola (mikrotubule) - bierze udział w wytwarzaniu wrzeciona kariokinetycznego

• Rybosom

• brak błony komórkowej

• duża podjednostka

• mała podjednostka

• bierze udział w wytwarzaniu i syntezie białka

• 80S (40S i 60S)

CYKL KOMÓRKOWY

G₁ - intensywne syntezy w komórce; zwiększenie masy i objętości

S - replikacja DNA

G₂ - intensywna synteza tubuliny

M - mitoza/mejoza

G₀ - komórki, które się nie dzielą (np. kom. nerwowe)

Replikacja semikonserwatywna - do starej nici dołączane są nowe

• MEJOZA

- kom. diploidalna (2n)

2n=4 (w fazie G₁ 4 cząst. nici nukleotydowych)

G₂: 2n=4 2c4c

• Profaza I

- leptoten (stadium bukietu)

• kondensacja chromatyny

- zygoten! (jeden z najważniejszych etapów)

• koniugacja chromosomów homologicznych

chromonema (1 nić DNA)

chromomer (silnie zespiralizowana nić DNA)

koniugacja: sprawdzanie chromomer po chromomerze czy do siebie pasują (chromosomy); musi być taka sama odległość chromomerów w chromosomach homologicznych

- pachyten!

• Chromosomy skręcają się w miejscach najbardziej skręconych, może dojść do procesu crossing-over

- diploten

• Zanika błona i jąderko; tworzy się wrzeciono kariokinetyczne

• Metafaza I

• Kończy się kondensacja chromatyny

• Biwalenty (tetrada)

• Anafaza I !

• Redukcja liczby chromosomów (2n1n, 4c2c)

• Proces losowy

• Nondysjunkcja - nierozejście się chromosomów homologicznych

• Telofaza I

• cytokineza - podział cytoplazmy (1n, 2c)

• Profaza II

• Zaczyna się tworzyć wrzeciono podziałowe

• Metafaza II

• Chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej

• Wrzeciono podziałowe łączy się z centromerem

• Anafaza II

• Do biegunów wędrują chromatydy

• Zmniejszenie ilości DNA (2cc)

• Telofaza II

• Tworzą się nici chromatynowe

• Zachodzi proces cytokinezy

• Rozluźnienie nici DNA

Nekroza to śmierć martwicza komórki. Charakteryzuje się stopniową degradacją struktur komórkowych i dezintegracją błony komórkowej. W odróżnieniu od apoptozy, nekrozie towarzyszy wydostanie się zawartości komórki do otaczającej ją przestrzeni międzykomórkowej. Powoduje to, że dochodzi do reakcji zapalnej, która może mieć znaczenie patologiczne (nie występuje to na ogół w przypadku apoptozy). Nekroza następuje w wyniku zakażenia komórki patogenem lub na skutek niedotlenienia, braku substancji odżywczych albo innego rodzaju stresu działającego na komórkę.

• jest to proces przypadkowy i bierny

• zachodzi pod wpływem różnorodnych czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych

• pęcznienie komórek

• utrata ciągłości błony oraz wypływ zawartości komórek do otaczającej przestrzeni pozakomórkowej

• reakcja obronna organizmu z wytworzeniem odpowiedzi zapalnej

• Proces ten przeważnie obejmuje zespoły komórek i nie wymaga energii

Apoptoza - śmierć programowana komórki, śmierć samobójcza, altruistyczna

• proces czynny, związanym z aktywacją wielu genów

• wymaga nakładu energii

• zwykle obejmuje pojedyncze komórki

• odpowiada za precyzyjną kontrolę liczby i rodzaju komórek

• zapewnia homeostazę tkankową a ponadto w usuwaniu komórek uszkodzonych, nieprawidłowych, zainfekowanych czy obciążonych mutacjami

Apoptoza, śmierć komórki (zwana genetycznie zaprogramowanym samobójstwem), będąca częścią procesów związanych z rozwojem organizmu, jego funkcjonowaniem i odnawianiem tkanek. W czasie rozwoju zarodkowego odgrywa zasadniczą rolę w procesie formowania się tkanek i narządów.

Komórka wchodzi na drogę apoptozy gdy:
1) ma uszkodzone DNA;
2) ma pobudzone receptory błonowe i wewnątrzkomórkowe;
3) traci kontakt z macierzą zewnątrzkomórkową.

Zasadnicze dla procesu apoptozy jest uruchomienie reakcji łańcuchowej enzymów proteolitycznych - kapsaz, które to niszczą wiele białek komórki.

Od komórki popełniającej samobójstwo odrywane są pęcherzyki apoptotyczne - te otoczone błoną komórkową twory, zawierające organella komórkowe i pocięty DNA, rozpoznawane są przez komórki żerne (fagocyty) i fagocytowane.

5

---