MODEL IS - LM

„A”

CECHA: położenie akcentu na wzajemne oddziaływanie na siebie procesów zachodzących na rynku towarowym i rynku pieniężnym.

RÓWNOWAGA:

I_P = S_P

(INWESTYCJE PLANOWANE = OSZCZĘDNOŚCI PLANOWANE)

< IM WYŻSZA STOPA PROCENTOWA → TYM NIŻSZE INWESTYCJE)

(dlaczego ?)

I = I_A - w_i * r (inwestycje są malejącą funkcją stopy procentowej)

I - inwestycje planowane;

I_A - inwestycje autonomiczne (niezależne od stopy procentowej);

r - stopa procentowa;

w_i - wrażliwość inwestycje od stopy procentowej ( > 0).

ANALIZA WRAŻLIWOŚCI

WW = ΔWY/WY : ΔWE/WE

WW - wskaźnik wrażliwości;

WY - zmienna wyjściowa;

WE - zmienna wejściowa.

skoro:

S = Y - C (oszczędności = dochód narodowy - konsumpcja)

to:

planowe wydatki konsumpcyjne (C):

C = C_A + k_SK * Y

a funkcja planowanych oszczędności może być ujęta następująco:

S = Y - C_A - k_SK * Y = - C_A + Y - k_SK * Y = - C_A + (1-k_SK) * Y

WARUNEK RÓWNOWAGI NA RYNKU TOWAROWYM:

- C_A + (1 - k_SK) * Y = I_A - w_i * r

a po przekształceniu:

(1 - k_SK) * Y = C + I_A - w_i * r

CZYLI:

Y = (1/(1 - k_SK) * (C + I_A - w_i * r)

jaki wyznaczyć kombinacje dochodu (Y) i stopy procentowej (r) zapewniające stan: I = S ?

GRAFICZNE WYPROWADZENIE KRZYWEJ IS

Nachylenie krzywej IS zależy od:

• wrażliwości inwestycji na zmiany stopy procentowej (Δr/ΔY);

• wysokości mnożnika.

Nachylenie krzywej IS można wyznaczyć z równania:

Y = (1/(1 - k_SK) * (C + I_A - w_i * r)

(1-k_SK) * ΔY = - w_i * r; (przy C, I - const.)

po przekształceniu:

ΔY = [1/(1-k_SK)] *[-w_i * Δr]

ΔY/Δr = -w_i / (1-k_SK) = - w_i * [1/(1-k_SK]

ΔY/Δr = -w_i / (1-k_SK) = - w_i * [1/(1-k_SK]

• stosunek przyrostu dochodu (Y) do przyrostu stopy procentowej (r) jest tym większy im wyższa jest wrażliwość inwestycji na zmiany stopy procentowej (w_i) oraz im wyższy jest mnożnik (1/(1-k_SK),

Krzywa IS staje się wtedy bardziej płaska (i odwrotnie).

Nachylenie krzywej IS

Położenie krzywej IS

Położenie krzywej IS jest zdeterminowane położeniem krzywej inwestycji oraz krzywej oszczędności.

położenie krzywej I i krzywej S jest określone przez poziom autonomicznych wydatków (I_A. C_A)

W gospodarce uwzględniającej sektor rządowy:

I_P + G = S_P + T

G - wydatki rządowe;

T - podatki

założenie: wydatki rządowe kształtują się autonomicznie (G = G_A)

I = I_A - w_i * r (inwestycje są malejącą funkcją stopy procentowej)

równanie wydatków konsumpcyjnych ma postać:

C = C_A + k_SK * (Y-T)

przy czym:

T = T_A + t * Y

T_A - autonomiczna część podatków niezależna od Y

t - stopa podatkowa

a zatem warunek równowagi I_P + G = S_P + T zachodzi, gdy:

I_A - w_i * r + G_A = Y - [C_A + k_SK (Y - T)]

dokonując kolejnych podstawień otrzymujemy:

I_A - w_i * r + G_A = Y - [C_A + k_SK * Y - k_SK * T],

I_A - w_i * r + G_A = Y - [C_A + k_SK * Y - k_SK * (T_A + t * Y),

I_A - w_i * r + G_A = Y - [C_A + k_SK * Y - k_SK * T_A + k_SK * t * Y],

I_A - w_i * r + G_A = - C_A + k_SK * T_A + Y - k_SK*Y + k_SK * t * Y,

I_A - w_i * r + G_A = - C_A + k_SK * T_A + (1-k_SK + k_SK*t)*Y,

I_A - w_i * r + G_A = - C_A + k_SK*T_A+[1-k_SK(1-t)]*Y

a zatem

I_A - w_i * r + G_A + C_A - k_SK*T_A = [1-k_SK(1-t)]*Y

równanie krzywej IS:

Y = [C_A+I_A+G_A - k_SK * T_A - w_i*r] / [1-k_SK(1-t)]

nachylenie tej krzywej zależy od:

wrażliwości inwestycji na zmiany stopy procentowej;

wysokości mnożnika o postaci:

1 / [1-k_SK(1-t)]

zmienne	zmiana	IS	zmienne	zmiana	IS
CA	rosną	w prawo	CA	spadają	w lewo
IA	rosną	w prawo	IA	spadają	w lewo
GA	rosną	w prawo	GA	spadają	w lewo
TA	rosną	w lewo	TA	spadają	w prawo

„B”

RÓWNOWAGA NA RYNKU PIENIĘŻNYM

KRZYWA LM

Równowaga na rynku pieniężnym występuje wówczas, gdy realny popyt na pieniądz jest równy realnej podaży pieniądza.

Realny popyt na pieniądz - popyt wyrażony w ilości dóbr, jakie można za ten pieniądz kupić ( w tych samych kategoriach wyrażamy realną podaż pieniądza)

POPYT NA PIENIĄDZ

• motyw transakcyjny;

• motyw spekulacyjny;

• motyw przezornościowy.

Łączny popyt na pieniądz L jest rosnącą funkcją dochodu (popyt transakcyjny) oraz malejącą funkcją stopy procentowej (popyt spekulacyjny).

L = L_T + L_S = w_y * Y + L_SA - w_s*r

L_T- popyt transakcyjny na pieniądz,

L_S- popyt spekulacyjny na pieniądz,

L_SA- autonomiczna część popytu spekulacyjnego,

w_y - wrażliwość popytu na pieniądz względem zmian dochodu,

w_s - wrażliwość popytu spekulacyjnego na zmiany stopy procentowej

ANALIZA WRAŻLIWOŚCI

WW = ΔWY/WY : ΔWE/WE

Realna podaż pieniądza - iloraz nominalnej podaży pieniądza i indeksu ogólnego poziomu cen.

Założenie:

ogólny poziom cen nie zmienia się w trakcie analizy i wynosi P = P₀. Realna podaż pieniądza nie zmienia się i wynosi M₀/P₀.

WARUNEK RÓWNOWAGI NA RYNKU PIENIĘŻNYM:

M₀/P₀= w_y*Y + L_SA - w_S*r

po przekształceniu:

Y = 1/w_y (w_s*r + M₀/P₀ - L_SA)

Krzywa LM jest krzywą wyznaczającą takie kombinacje r i Y, które zapewniają równość realnego popytu na pieniądz i realnej podaży pieniądza.

Konstrukcja krzywej LM

Nachylenie krzywej LM

Nachylenie krzywej LM zależy od ilorazu: w_s/w_y

Zmiana położenia krzywej LM

jedynymi czynnikami, które mogą zmienić warunki równowagi i przesunąć krzywą LM są zmiany realnej podaży pieniądza co wynika z równania:

Y = 1/w_y (w_s*r + M₀/P₀ - L_SA)

RÓWNOWAGA W GOSPODARCE ZAMKNIĘTEJ

Równowaga w gospodarce zamkniętej

WYJAŚNIENIA

Polityka pieniężna (monetarna) obejmuje decyzje dotyczące kształtowania podaży pieniądza, w celu dostosowania jej do potrzeb gospodarki.

Ponieważ podaż pieniądza uzależniona jest od jego emisji oraz wartości udzielonych przez banki komercyjne kredytów, sterowanie nią polega na utrzymywaniu określonego, możliwie stabilnego tempa emisji pieniądza oraz regulowaniu aktywności kredytowej banków komercyjnych.

Ekspansywna (luźniejsza) polityka pieniężna oznacza wzrost podaży pieniądza. Natomiast kontrakcyjna (twardsza), bardziej restrykcyjna, polityka pieniężna oznacza spadek podaży pieniądza.

Ekspansywna polityka pieniężna jest mało skuteczna, jeżeli spadek stóp procentowych (pojawiający się, gdy podaż pieniądza wzrasta) jest niewielki lub ma mały wpływ na inwestycje i eksport netto. Zdarza się to w przypadku, jeżeli wrażliwość popytu na pieniądz na stopy procentowe jest bardzo duża, to wzrost podaży pieniądza nie powoduje znacznego obniżenia stóp procentowych.

Ekspansywna polityka pieniężna jest skuteczna, jeżeli stopy procentowe obniżą się istotnie i będą pobudzać w wyraźny sposób inwestycje i eksport netto.

Instrumentami polityki pieniężnej są:

• stopa procentowa kredytu refinansowego, tj. kredytu zaciąganego przez banki komercyjne w banku centralnym. Jej podwyższenie powoduje wzrost stóp procentowych kredytów w bankach komercyjnych, ograniczenie wartości udzielanych przez nie kredytów i zmniejszenie podaży pieniądza. Obniżenie stopy kredytu refinansowego powoduje skutki odwrotne,

• stopa rezerw obowiązkowych, wyrażająca minimalną relację wartości rezerw gotówkowych banków komercyjnych do wartości depozytów. Jej podwyższenie prze bank centralny zmniejsza możliwość udzielania kredytów przez banki komercyjne, a zatem ogranicza podaż pieniądza, obniżenie tej stopy powiększa podaż pieniądza,

• stopa rezerw specjalnych, określająca procentowo część depozytów, którą banki komercyjne obowiązkowo muszą przekazać do banku centralnego jako rezerwę specjalną. Skutki jej zmian są identyczne jak w przypadku stopy rezerw obowiązkowych,

• operacje otwartego rynku

Polityka fiskalna (budżetowa) to ogół decyzji rządu dotyczących wydatków i podatków. Jest częścią polityki fiskalnej państwa. Podstawowymi zadaniami polityki fiskalnej są:

• redystrybucja dochodów,

• stabilizacja gospodarki - wykorzystywanie dochodów i wydatków budżetu państwa do pobudzania lub hamowania aktywności gospodarki odpowiednio do potrzeb wynikających z przebiegu cyklu gospodarczego.

Aktywna (dyskrecjonalna) polityka fiskalna może mieć charakter ekspansywny - państwo poprzez zwiększenie własnych wydatków, obniżenie kwot płaconych podatków lub jedno i drugie równocześnie pobudza niedostateczny popyt globalny, co wpływa na uaktywnienie procesów gospodarczych i wzrost dochodu narodowego, albo restrykcyjny - nadmierny popyt globalny jest ograniczany przez zmniejszenie wydatków budżetowych, podwyższenie podatków lub obydwa te instrumenty.

W wykorzystaniu aktywnej polityki fiskalnej pojawiają się pewne trudności związane m.in. z opóźnieniem czasowym i niepewnością jej skutków, a w odniesieniu do ekspansywnej polityki fiskalnej dodatkowym ograniczeniem może być także deficyt budżetowy.

Wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego (M0) oraz podaży pieniądza M1, M2 i M3 w układzie miesięcznym za okres począwszy od grudnia 1996 r. Począwszy od marca 2002 r. szeroki pieniądz M3 stał się podstawową kategorią analityczną i publikacyjną dla podaży pieniądza w Polsce. Dodatkowo wyliczany jest również pieniądz wąski M1 oraz pośrednia kategoria pieniądza M2.

	M0	M1	M2	M3
sty 05	66 502,9	173 102,8	360 075,6	368 415,4
lut 05	67 220,3	178 156,6	364 254,3	372 396,7
mar 05	68 405,6	181 362,0	371 772,8	380 227,0
kwi 05	69 727,9	176 458,8	376 394,0	386 144,8
maj 05	71 984,8	189 583,4	382 532,1	393 422,2
cze 05	71 181,4	187 988,9	379 153,6	391 461,3
lip 05	71 579,6	185 741,1	379 680,6	389 544,3
sie 05	75 028,0	193 299,8	386 172,9	396 248,4
wrz 05	72 243,9	192 516,0	390 490,5	400 989,0
paz 05	72 682,7	195 860,6	395 282,9	408 363,0
lis 05	75 162,0	202 470,2	396 675,0	407 138,7
gru 05	70 505,0	208 033,6	402 494,7	412 346,0
sty 06	72 154,3	204 460,6	397 235,2	406 639,2
lut 06	73 856,5	211 536,1	404 119,3	416 093,3
mar 06	74 662,3	209 685,2	408 062,9	417 611,9

1

---