1. Podejście systemowe i sytuacyjne w zarządzaniu przedsiębiorstwem

Podejście systemowe traktuje organizację jako system złożony z podsystemów. Kładzie nacisk na wzajemne związki z tych podsystemów tej organizacji. Podejście systemowe jest w szczegółowej istocie związkiem miedzy tymi częściami. Punktem wyjścia jest założone i zmienne otoczenie, w którym niemożliwe jest działanie bez istotnego zwiększenia bądź redukcji złożoności. System jest pojmowany jako jednostka działania, która musi pokonywać problemy złożoności i zmienności otoczenia. Systemy, które pozostawiają otoczenie bez swoich odpowiedzi nie mogą istnieć. Odpowiedź na złożoność otoczenia oznacza wytworzenie przez system własnych struktur, które umożliwiają uporanie się systemu z jego relacjami względem otoczenia.

Podejście sytuacyjne - spojrzenie opisujące organizację w danym momencie, miejscu, przy określonych zasobach. Podejście sytuacyjne to wynik prac kierowników i badaczy, którzy próbowali zastosować koncepcje do sytuacji występujących w rzeczywistości. Często stwierdzamy, że metody bardzo skuteczne w określonej sytuacji były bezużyteczne w innej. Zadaniem kierowników jest zatem ustalenie, jaka metoda w danej sytuacji, warunkach i danym momencie najlepiej przyczyni się do osiągnięcia celów kierownictwa. Kierownik musi wybrać odpowiedni sposób do danego momentu. Nie oznacza to, że w przypadku sukcesu w tym momencie przyniesie on także rozwiązanie najlepszych, kiedy zastosujemy go w podobnej sytuacji, ale innym czasie.

2. Misja oraz kluczowe wartości w zarządzaniu przedsiębiorstwem.

Misja przedsiębiorstwa -

• Stanowi oświadczenie o istocie i zakresie prowadzonej działalności

• Wyznacza punkt orientacyjny dla wszelkich podejmowanych w firmie decyzji i działań

• Misja kształtowana jest poprzez:

• historię przedsiębiorstwa,

• preferencje i wizje kierownictwa lub właścicieli,

• środowisko, w którym przedsiębiorstwo działa,

• środki, jakimi przedsiębiorstwo dysponuje

Misja przedsiębiorstwa wyrażając jego posłannictwo definiuje cel, dla którego przedsiębiorstwo zostało powołane oraz określa rolę, jaka pełni w środowisku, w którym działa. Misja powinna podkreślać wartości, jakie przedsiębiorstwo ma do zaoferowania swoim klientom, zdefiniować zakres działania oraz ustalić główne metody postępowania. Misja przedsiębiorstwa jest jego ideą przewodnią, na której opiera się strategia, asortyment produkcyjno-usługowy i plan działania. Z wewnętrznego punktu widzenia misja przyciąga uwagę pracowników, którzy dzięki niej utożsamiają się z organizacją. Zewnętrznie natomiast, misja tworzy tożsamość firmy, stanowi o tym, jak jest postrzegana w otoczeniu, wśród klientów, akcjonariuszy, konkurentów, pracowników itd.

Pytania pomocnicze przy definiowaniu misji:

• Co jest przedmiotem naszej działalności?

• Kim są nasi nabywcy?

• Co stanowi wartość dla naszych nabywców?

• Jakie są oczekiwania nabywców wobec przedsiębiorstwa?

• Jakie są oczekiwania zarządu?

• Jakie stosujemy technologie?

Wizja przedsiębiorstwa natomiast jest opisem jego wizerunku a w odległej przyszłości, przy założeniu wystąpienia korzystnych uwarunkowań. Jest to koncepcja pewnego modelu organizacji w przyszłości.

Działanie zgodnie z duchem misji oraz określonej wizji nie może odbywać się bez określenia celów. Cele przedsiębiorstwa maja kluczowe znaczenie dla skuteczności organizacji i spełniają następujące funkcje:

• Nadają jednolity kierunek działaniom pracownikom,

• Wpływają na planowanie w firmie,

• Mogą być źródłem motywacji dla pracowników,

• Dają skuteczny mechanizm oceny i kontroli.

Misja przedsiębiorstwa to zwięzły opis szczególnej i niepowtarzalnej jego roli w zaspakajaniu potrzeb klientów. Dla realizacji tej wynikającej z celu zasadniczego misji menedżerowie wyznaczają cele szczegółowe do wykonania w określonym czasie. Cel zasadniczy formułują jego właściciele i kierownictwo naczelne, a cele szczegółowe kierownicy poszczególnych szczebli pod nadzorem naczelnego kierownictwa. Cele można podzielić na:

• Cele strategiczne - ustalane na najwyższym szczeblu organizacji. To cele długoterminowe o charakterze rozwojowym (np. poszerzenie sieci handlowej)

• Cele taktyczne - ustalane na średnim szczeblu. Koncentrują się na sposobie działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych. To cele średnioterminowe (np. rozwinięcie kampanii reklamowej)

• Cele operacyjne - ustalane na najniższym szczeblu. To cele krótkoterminowe, dot. działań organizacyjnych i gospodarczych.

Ponadto, w swojej działalności kierownictwo powinno kierować się zasadami:

• Zasadą gospodarności - zasada ta stwierdza, że maksymalny stopień realizacji celu osiąga się postępując w ten sposób, żeby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień realizacji celu albo też przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu środków.

• Zasadą przedsiębiorczości - gotowość do podejmowania oraz twórczego rozwiązywania problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się możliwości i elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków.

• Zasadą rentowności - jej postrzeganie sprawia, ze przedsiębiorstwa otrzymują z nadwyżką zwrot swoich nakładów na produkcję po jej sprzedaży.

• Zasadą rachunku ekonomicznego - narzędzie realizacji zasady gospodarności w przedsiębiorstwie; sposób mierzenia nakładów i efektów działalności gospodarczej, który sprzyja podejmowaniu optymalnych decyzji, zmierzających do maksymalizacji efektów użytkowych.

3. Systemy i standardy zarządzania jakością

Do standardów należą schematy postępowania podczas wykonywania prac projektowych i wykonywania produktu oraz sam projekt produktu. Są nimi również zbiory wymagań i wytycznych do postępowania (takie jak normy ISO 9001 lub ISO 9004) lub modele i schematy należące do zastosowań wiedzy naukowej lub do praktyki działalności w określonej dziedzinie. Przykładami standardów są wymagania jakościowe dotyczące poszczególnych elementów i procesów ich realizacji, ustanowione dla umożliwienia realizacji systemu. Są nimi również schematy opisujące strukturę organizacyjną firmy, zakresy uprawnień i odpowiedzialności, procedury i instrukcje. Stosowane standardy można klasyfikować według różnych kryteriów.

Najpopularniejszym międzynarodowym standardem definiującym wymagania odnośnie systemu zarządzania jakością jest norma ISO 9001. Przedstawione w jej treści wymagania mogą zostać zastosowane przez właściwie każdą możliwą Organizację.

Wdrożenie systemu zarządzania jakością i uzyskanie certyfikatu na zgodność z normą ISO 9001 lub którąś z jakościowych norm branżowych przynosi szereg wymiernych korzyści przejawiających się przede wszystkim w:

• podniesieniu prestiżu na rynku lokalnym i krajowym

• zapewnieniu systemowego zarządzania

• uruchomieniu procesu ciągłego doskonalenia działalności

• zapewnieniu sprawnego przepływu informacji o zadaniach i ich realizacji

Normy serii ISO 9000 to normy o zasięgu międzynarodowym, które definiują minimalne wymagania wobec systemu jakości w celu udokumentowania możliwości opracowania i dostarczenia danego wyrobu lub usługi służące uzyskaniu zadowolenia klienta osiąganemu poprzez skuteczne wdrożenie systemu jakości oraz ciągły proces doskonalenia jakości.

PN:EN ISO 9001:2009 Systemy zarządzania jakością - międzynarodowa norma określająca wymagania, które powinien spełniać system zarządzania jakością w organizacji.

Wydana 14 listopada 2008r. przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną norma, została wydana w języku polskim w lutym 2009r. przez Polski Komitet Normalizacyjny z oznaczeniem PN-EN ISO 9001:2009. Zastępuje ona normy PN-ISO 9001:2001 oraz PN-ISO 9001:2008 i jest to jedyna norma zawierająca wymagania dla systemu zarządzania jakością, przeznaczona dla celów certyfikacji.

Osiem zasad jakości w przedmiotowej normie:

1. zorientowanie na klienta

2. przywództwo

3. zaangażowanie ludzi

4. podejście procesowe

5. systemowe podejście do zarządzania

6. ciągłe doskonalenie

7. rzeczowe podejście do podejmowania decyzji

8. wzajemne korzyści w stosunkach z dostawcami

4. Etyczne aspekty konkurencji

Kwestie etyczne są w istocie pytaniami o to czy powinniśmy podejmować pewnego rodzaju działania czy te działania są dobre czy złe. Różne czynniki decydują o zachowaniu ludzi zaangażowanych w działalność gospodarczą w szczególności w sytuacji wyboru między działaniem etycznym a opłacalnym. W związku z tym rola etyki biznesu i kodeksów zawodowych powinna polegać na kształtowaniu hierarchii wartości, budzeniu wrażliwości etycznej, wskazywaniu na pewne wartości, takie jak dobro, uczciwość, wolność jako konstytutywne atrybuty człowieka, a nie jako środki prowadzące do celu, którym jest maksymalizacja zysku.

Etyczne problemy z konkurencją pojawiają się przede wszystkim w związku z próbami wyeliminowania konkurenta z rynku. Prowadzenie działalności przez wiele firm na zbyt małym rynku, spostrzegania innej firmy jako zagrożenia dla własnych interesów oraz dążenia do powiększania udziałów w rynku cudzym kosztem może prowadzić do nie etycznych praktyk m.in. rozpowszechnianie fałszywych informacji o konkurencji wśród wspólnych klientów, kopiowanie produktów, naruszanie nazwy czy znaku firmowego.

Etyczna firma to ta, która praktycznie wyraża i chroni  5 zasad pozytywnej konkurencji:                                                                               

1. Zasada niezależnej inicjatywy (Nie wolno produkować, sprzedawać używając cudzych znaków, podszywać się pod nie)

2. Zasada działań konstruktywnych (działania twórcze, propagowanie nowatorskich rozwiązań)

3. Zasada formalnej równości

4. Zasada poszanowania reguł (szacunek dla praw i zwyczajów)

5. Zasada szacunku dla podmiotów zewnętrznych (nie konkurować nieuczciwie w oparciu o fałszerstwo, łapownictwo).

5. Testowanie hipotez statystycznych

Testowanie hipotez statystycznych obejmuje zasady i metody sprawdzania określonych założeń, dotyczących parametrów lub postaci rozkładu cech statystycznych populacji na podstawie wyników z próby prostej.

Hipotezą statystyczną nazywamy każdy sąd o zbiorowości generalnej, wydany bez przeprowadzenia badania całkowitego. Prawdziwość hipotezy statystycznej orzeka się na podstawie próby losowej.

Test statystyczny jest to reguła postępowania, która przyporządkowuje wynikom próby losowej decyzję przyjęcia lub odrzucenia hipotezy zerowej.

Hipotezą zerową nazywamy hipotezę sprawdzaną. Przyjęcie hipotezy zerowej oznacza, że uznajemy ją za prawdziwą natomiast odrzucenie tej hipotezy - że uznajemy ją za hipotezę fałszywą. Istotne znaczenie w testowaniu hipotez ma sposób w jaki formułujemy hipotezę zerową i alternatywną.

6. Statystyczne miary współzależności zjawisk

Umownie cechy poddane ustaleniu wzajemnych między nimi relacji oznaczamy X oaz Y. Między dwiema cechami można wyróżnić istnienie trzech rodzajów współzależności:

• Współzależność funkcyjna - polega na tym, że zmiana wartości jednej zmiennej powoduje ściśle określone zmiany wartości drugiej zmiennej.

• Współzależność stochastyczna - występuje wówczas, gdy wraz ze zmianą jednej zmiennej zmieni się rozkład prawdopodobieństwa drugiej zmiennej.

• Współzależność korelacyjna - gdy określonym wartościom jednej zmiennej odpowiadają ściśle określone, lecz różne średnie wartości drugiej zmiennej

W analizie współzależności można wyróżnić podejście jakościowe i ilościowe do relacji, jakie zachodzą między badanymi zmiennymi. Analiza jakościowa ma na celu określenie związków przyczynowo-skutkowych między zmiennymi. Analiza ilościowa obejmuje:

• analizę korelacji - zajmującą się przede wszystkim pomiarem siły związku między badanymi cechami,

• analizę regresji - służącą do badania mechanizmu powiązań między cechami, którego wyrazem jest pewien model matematyczny.

Analiza współzależności zjawisk:

miary korelacji - współczynnik korelacji - liczba określająca w jakim stopniu zmienne są współzależne. Najczęściej stosowany jest współczynnik korelacji Pearsona

miary regresji.

7. Techniki losowania prób

W przypadku badania populacji nieskończonych, lub skończonych ale bardzo licznych statystyka proponuje badanie reprezentacyjne, czyli badanie obejmujące tylko wylosowaną cząstkę populacji zwaną próbą losową. Wyniki badania próby losowej stanowią wówczas podstawę do formułowania wniosków o całej populacji. O zakwalifikowaniu jednostek do badania decyduje losowanie, w celu uzyskania próby, która będzie dobrze reprezentowała populację. Chociaż istnieją różne sposoby losowania prób, to statystyka z reguły opiera się na tzw. losowaniu prostym. Jest to losowanie, w którym:

- każda jednostka populacji ma jednakową szansę znalezienia się w próbie i

- każda n-elementowa próba ma jednakową szansę bycia wylosowaną.

Można wymienić dwa sposoby pobierania próby, które spełniają te warunki. Jednym z nich jest schemat losowania ze zwracaniem. Polega on na losowaniu ze skończonej populacji elementów, jednego po drugim, z jednakowymi dla wszystkich wybieranych na każdym etapie elementów prawdopodobieństwami wyboru, przy czym wylosowane elementy są przed następnym losowanie zwracane do populacji. W rezultacie wyniki kolejnych losowań są od siebie niezależne, a ten sam element populacji może być wylosowany do próby więcej niż jeden raz. Ten sposób określa się też jako losowanie proste niezależne.

Drugi sposób pobierania próby, który spełnia warunki losowania prostego, to schemat losowania bez zwracania. Polega on na losowaniu z populacji elementu po elemencie z jednakowymi prawdopodobieństwami wyboru, przy czym wylosowane elementy nie są zwracane do populacji przed następnym losowaniem. W rezultacie wyniki kolejnych losowań są od siebie zależne, ale żaden element nie może być wylosowany więcej niż jeden raz. Z tego powodu omawiany sposób nazywa się też jako losowanie proste zależne.

Do losowania próby wykorzystuje się również tablice liczb losowych. Są to tablice zawierające dużą liczbę przemieszanych w dowolnym porządku cyfr, zorganizowanych zwykle w bloki. Warunkiem wykorzystania do losowania tablic liczb losowych jest sporządzenie listy ponumerowanych elementów populacji, zawierającej dodatkowo informacje pozwalające na odnalezienie i identyfikację poszczególnych jednostek.

8. Szkoły i nurty zarządzania strategicznego

H. Mintzberg wyróżnia następujące szkoły zarządzania strategicznego:

1. Szkoły deskryptywne

• Szkoła projektowa - strategia polega na dopasowaniu przedsiębiorstwa do warunków otoczenia;

• Szkoła planistyczna - systematyczny proces skupiony na formalnych procedurach planowania;

• Szkoła pozycyjna - analiza zewnętrznych uwarunkowań strategii i dążenie do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej na rynku.

2. Szkoły prospektywne

• Szkoła przedsiębiorczości - strategia jest wynikiem wizji, kreatywności i aktywności przedsiębiorcy;

• Szkoła poznawcza - uwaga skupiona jest na myślowych aspektach procesu dochodzenia do koncepcji strategicznych;

• Szkoła uczenia się - formułowanie strategii jest kreatywnym procesem uczenia się przystosowywania do zmiennego otoczenia;

• Szkoła polityczna - strategia powstaje w wyniku przetargu i negocjacji różnych grup w organizacji;

• Szkoła kulturowa - strategia wyrasta z wspólnego systemu norm i wartości podzielanych przez pracowników;

• Szkoła środowiskowa - strategia jest wynikiem reakcji na naciski wywierane na organizację przez otoczenie rynkowe, konkurencyjne, społeczne;

• Szkoła konfiguracyjna - formułowanie strategii jest próbą integrowania dorobku, przesłanek i wątków wszystkich szkół;

Wszystkie koncepcje i szkoły mieszczą się w dwóch głównych nurtach:

• Koncepcje strategii racjonalistycznych, ukazujące przedsiębiorstwo w płaszczyźnie czysto ekonomicznej, uwzględniające działanie konkurencji;

• Koncepcje strategii opartych na badaniu zachowań, które wywodzą się z nauk socjologicznych i opierają się na obserwacji procedur podejmowania decyzji przez jednostki w przedsiębiorstwie, gdzie obserwuje się zmieniające się koalicje, gdzie uwzględnia się sprzeczne żądania i cele.

9. Metody analizy strategicznej otoczenia bliższego i dalszego

metodY ANALIZY OTOCZENIA BLIŻSZEGO:

1. „5 sił M. Portera”

Analiza sektora działalności przez zbadanie pięciu czynników kształtujących jego atrakcyjność dla bieżących i przyszłych inwestorów, czynnikami tymi są:

• Siła oddziaływania dostawców

• Siła oddziaływania nabywców

• Natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora

• Groźba pojawienia się nowych producentów

• Groźba pojawienia się substytutów

2. Punktowa ocena atrakcyjności sektora

W opracowaniu tej metody oparto się na założeniu, że można skonstruować listę czynników i stopień ich atrakcyjności. Mając listę kryteriów różnicujących, można porównywać ze sobą dowolną liczbę sektorów. Do porównania wszystkich elementów kilku sektorów trzeba zastosować ocenę punktową.

3. Mapa grup strategicznych

Metoda grup strategicznych pozwala zakwalifikować przedsiębiorstwo do jednej z grup strategicznych i na tej podstawie ocenić jego pozycję konkurencyjną. W koncepcji tej walka konkurencyjna toczy się między podmiotami w konkretnej grupie, w przeciwieństwie do ujęcia tradycyjnego, w którym pozycja przedsiębiorstwa, zależy od sytuacji względem wszystkich konkurentów w sektorze.

4. Krzywa doświadczenia

Krzywa doświadczeń to wykres, który przedstawia kształtowanie się efektu doskonalenia organizacji i funkcjonowania firmy. Jest wiele czynników, które wpływają na wielkość tego efektu, a najbardziej typowe to wzrost skali produkcji i postęp techniczny i organizacyjny procesu produkcyjnego.

metodY ANALIZY OTOCZENIA DALSZEGO:

1. Ekstrapolacja trendów

jest sposobem na przewidywanie zdarzeń w przyszłość oraz wyznaczanie niektórych przyszłych wielkości. Sposobem na to jest obserwowanie i analizowanie zdarzeń, statystyk, informacji z przeszłości.

2. Metoda delficka

Sprowadza się do przeprowadzania ankiet wśród grupy ekspertów danej dziedziny, w których odpowiadają oni na pytania dotyczące przyszłości, podają też uzasadnienie dla swoich odpowiedzi. W następnej fazie, przy zachowaniu anonimowości autorstwa, są one wzajemnie konfrontowane tak, by eksperci wypracowali względnie zgodne stanowisko.

3. Strategiczna analiza luki

ocenia dostosowanie istniejącej strategii i sposobów działania organizacji do wymogów

otoczenia w przyszłości, a także dąży do określenia poziomów i sposobów zniwelowania różnic między celami organizacji a oczekiwaniami.

4. Metody scenariuszowe

jest sposobem na przewidywanie przyszłości i opracowanie strategii działania. Opiera się na założeniu, że zdarzeń w przyszłości nie da się przewidzieć z całą pewnością, należy więc przewidzieć opracować różne "scenariusze" rozwoju obecnej sytuacji. Do każdego wariantu opracowywany jest sposób zachowania w przypadku, gdyby okazał się prawdziwy. Do realizacji przyjmuje się ten wariant, który wydaje się najbardziej prawdopodobny, jeśli jednak nie sprawdzi się, należy skorzystać z rozwiązania alternatywnego.

10. Controlling strategiczny

W ramach controllingu strategicznego podejmuje się decyzje na temat najważniejszych zagadnień związanych z tym, co przedsiębiorstwo powinno zrobić, aby osiągnąć swe cele. To monitorowanie, analiza i ocena procesów o horyzoncie czasowym ponad jeden rok w celu skierowania ich przebiegu we właściwym kierunku.

Zakres zadań controllingu:

• Planowanie - ustalanie celów przedsiębiorstwa

• Kontrola - analiza odchyleń

• Kierowanie - przeprowadzanie działań korygujących

Controlling strategiczny identyfikują następujące cechy:

• strategiczna baza planistyczna

• strategiczne zarządzanie podmiotem gospodarczym

• metody ustalania odchyleń wskaźników strategicznych

• informacja o charakterze długookresowym,

• metody decyzyjne dotyczące procesów (przedsięwzięć) o horyzoncie czasu ponad jeden rok.

Controlling wykorzystuje różne metody i techniki organizatorskie. Jedna z nich jest zrównoważona karta wyników. W przypadku przyjęcia założeń zrównoważonej karty wyników baza controllingu strategicznego jest zbudowana zgodnie z zasadą czterech płaszczyzn i związków przyczynowo-skutkowych obejmujących:

• uczenie się

• zależności wewnętrzne

• klienta

• finanse.

Treść systemu controllingu:

• Orientacja na cele

• Orientacja na przyszłość

• Orientacja na wąskie gardła

• Orientacja na rynek

• Orientacja na klienta

11. Organizacja ucząca się

Organizacja ucząca się - określenie oznaczające organizację zdolną do uczenia się, adaptującą się do zmiennych warunków funkcjonowania. Stan ten osiąga poprzez otwartość pracowników na nowe idee i trendy oraz stałe doskonalenie się pracowników. Organizacja inicjuje i wspiera te działania i sama ciągle się przekształca.

Ważne jest pozyskiwanie informacji na temat popełnianych błędów i wskazówek, w jaki sposób należy te błędy skorygować.

Cechy organizacji uczącej się:

• uczenie się na błędach,

• ciągły trening personelu oraz planowe szkolenia,

• rozwój personelu kierowany przez kierownictwo,

• delegowanie uprawnień i decentralizacja,

• podejmowanie ryzyka, zachęcanie do eksperymentowania,

• częste przeglądy procedur działania,

• poszukiwanie sposobów zwiększenia skuteczności pracy,

• podejmowanie decyzji na podstawie faktów,

• ścisła współpraca między wydziałami,

• wspólna wizja.

12. Istota strategii i zarządzania strategicznego

Wyraz strategia pochodzi od greckiego srategos, który powstał z połączenia dwóch pojęć: stratos oraz agein. Pierwsze z nich oznaczało rozłożoną obozem armię, drugie natomiast identyfikowało przywództwo. Etymologia mówi, iż strategia oznacza planowanie bitw, dowodzenie armią oraz sztukę wojenną.

R. Niestrój definiuje strategię jako „ogólną charakterystykę stosowanego lub planowanego sposobu osiągania celu w złożonej sytuacji decyzyjnej.”

Strategię definiuje się jako program działania określający główne cele organizacji i sposoby ich osiągnięcia.

Przez strategię rozumie się koncepcję systemowego działania, która polega na formułowaniu długofalowych celów organizacji i ich przetworzenia w zależności od zmian zachodzących w otoczeniu, określaniu środków i zasobów niezbędnych do osiągnięcia tych celów oraz sposobów postępowania, zapewniających odpowiednie ich wykorzystanie i rozmieszczenie aby możliwe było elastyczne reagowanie na wyzwania rynku i zapewnienie firmie zadowalających warunków egzystencji i rozwoju.

Zarządzanie strategiczne - Proces, za pomocą którego menedżerowie określają dla dużego przedziału czasu kierunek działań, cele, niezbędne do ich osiągnięcia strategie, uwzględniające wszystkie istotne okoliczności, oraz dokonują wyboru działań. Proces zarządzania strategicznego złożony jest z trzech etapów:

1. analizy strategicznej,

2. planowania strategicznego,

3. realizacji strategii.

13. Klasyczne i współczesne koncepcje zarządzania

Klasyczna koncepcja zarządzania jest oparta na następujących założeniach:

• Sprawność (przedsiębiorstwa) jest zdeterminowana rzeczowo i technicznie; elementy irracjonalne jak radość, sympatia przeszkadzają rzeczowej realizacji zadań i należy je wyłączyć;

• Zarządzanie dotyczy działań indywidualnych odnoszących się do zadań. Członkowie grup kooperują w zakresie czysto rzeczowym, niezależnie od problemów i cech osobistych;

• Sprawność jest tylko wtedy osiągalna, gdy członkowie organizacji zaadaptują się do wyraźnie określonych zadań, a ich działania będą odpowiadać regułom generalnym;

• Ludzie pracują w przedsiębiorstwach wyłącznie dla pieniędzy i dlatego są motywowani przede wszystkim przez bodźce finansowe;

• Istnieje możliwość dobrego prognozowania przyszłości i planowania działań, co umożliwia dokładne wyspecyfikowanie zadań przed wykonaniem w sposób wykluczający niespodzianki;

• Ludzie nie zawsze przestrzegają przepisów i dlatego muszą być kontrolowani i rozliczani z zadań;

• Zadanie proste dają się łatwiej wykonywać i kontrolować, w wyniku czego wyższą produktywność osiąga się przede wszystkim przez specjalizację;

• Członkom organizacji brakuje perspektywy w zakresie kształtowania wzajemnych stosunków pracy na własna odpowiedzialność i dlatego wymagają kierowania przez reguły i przełożonych;

• Źródłem kompetencji jest naczelne kierownictwo lub ustanowiony przezeń porządek,

• Koordynacja występuje tylko wtedy, gdy została odgórnie zaplanowana.

Po latach dwudziestych zaczęto odchodzić od klasycznego podejścia do zarządzania.

Nowoczesne koncepcje zarządzania:

• Podejście systemowe i sytuacyjne w przedsiębiorstwie

• Zarządzanie strategiczne

• Podejście procesowe w zarządzaniu

• CRM (zarządzanie kontaktami z klientem)

• Zarządzanie projektami

• Zarządzanie zmianą

• Zarządzanie jakością

• Organizacje uczące się

• Organizacje innowacyjne

• Outsourcing

• Organizacje wirtualne i sieciowe

14. Metody analizy strategicznej

metodY ANALIZY OTOCZENIA BLIŻSZEGO:

1. „5 sił M. Portera”

Analiza sektora działalności przez zbadanie pięciu czynników kształtujących jego atrakcyjność dla bieżących i przyszłych inwestorów, czynnikami tymi są:

• Siła oddziaływania dostawców

• Siła oddziaływania nabywców

• Natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora

• Groźba pojawienia się nowych producentów

• Groźba pojawienia się substytutów

1. Punktowa ocena atrakcyjności sektora

W opracowaniu tej metody oparto się na założeniu, że można skonstruować listę czynników i stopień ich atrakcyjności. Mając listę kryteriów różnicujących, można porównywać ze sobą dowolną liczbę sektorów. Do porównania wszystkich elementów kilku sektorów trzeba zastosować ocenę punktową.

2. Mapa grup strategicznych

Metoda grup strategicznych pozwala zakwalifikować przedsiębiorstwo do jednej z grup strategicznych i na tej podstawie ocenić jego pozycję konkurencyjną. W koncepcji tej walka konkurencyjna toczy się między podmiotami w konkretnej grupie, w przeciwieństwie do ujęcia tradycyjnego, w którym pozycja przedsiębiorstwa, zależy od sytuacji względem wszystkich konkurentów w sektorze.

3. Krzywa doświadczenia

Krzywa doświadczeń to wykres, który przedstawia kształtowanie się efektu doskonalenia organizacji i funkcjonowania firmy. Jest wiele czynników, które wpływają na wielkość tego efektu, a najbardziej typowe to wzrost skali produkcji i postęp techniczny i organizacyjny procesu produkcyjnego.

metodY ANALIZY OTOCZENIA DALSZEGO:

1. Ekstrapolacja trendów

jest sposobem na przewidywanie zdarzeń w przyszłość oraz wyznaczanie niektórych przyszłych wielkości. Sposobem na to jest obserwowanie i analizowanie zdarzeń, statystyk, informacji z przeszłości.

2. Metoda delficka

jest określenia prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzeń oraz wyznaczenia szacunkowych wartości niektórych wielkości. Sprowadza się do przeprowadzania ankiet wśród grupy ekspertów danej dziedziny, w których odpowiadają oni na pytania dotyczące przyszłości, podają też uzasadnienie dla swoich odpowiedzi. W następnej fazie, przy zachowaniu anonimowości autorstwa, są one wzajemnie konfrontowane tak, by eksperci wypracowali względnie zgodne stanowisko.

3. Strategiczna analiza luki

ocenia dostosowanie istniejącej strategii i sposobów działania organizacji do wymogów

otoczenia w przyszłości, a także dąży do określenia poziomów i sposobów zniwelowania różnic między celami organizacji a oczekiwaniami.

4. Metody scenariuszowe

jest sposobem na przewidywanie przyszłości i opracowanie strategii działania. Opiera się na założeniu, że zdarzeń w przyszłości nie da się przewidzieć z całą pewnością, należy więc przewidzieć opracować różne "scenariusze" rozwoju obecnej sytuacji. Do każdego wariantu opracowywany jest sposób zachowania w przypadku, gdyby okazał się prawdziwy. Do realizacji przyjmuje się ten wariant, który wydaje się najbardziej prawdopodobny, jeśli jednak nie sprawdzi się, należy skorzystać z jednego z rozwiązań alternatywnych.

metodY analizy potencjału przedsiębiorstwa

1. Analiza kluczowych czynników sukcesu

Do oceny zdolności konkurencyjnej wystarczy wiedzieć, jakie umiejętności mają strategiczne znaczenie w danym sektorze i zbadać ich stan w przedsiębiorstwie.

2. Analiza łańcucha wartości

służy do badania przewagi konkurencyjnej w poszczególnych funkcjach podstawowych i pomocniczych przedsiębiorstwa.

3. Analizę profili konkurencyjnych

polega na porównywaniu mocnych i słabych stron badanego przedsiębiorstwa z wybranymi konkurentami

4. Cykl życia produktu

Opisując wykorzystywane przez przedsiębiorstwa strategie można oprzeć się na koncepcji cyklu życia produktu, zgodnie z którą wyróżnić można następujące fazy: wprowadzenia, wzrostu, dojrzałości i schyłkową. Poszczególne fazy różnią się wielkością osiąganego przychodu ze sprzedaży oraz zysku, a znajomość położenia danego produktu w cyklu życia, pozwala na odpowiednie zaplanowanie przyszłych działań

5. Cykl życia technologii

koncepcja cyklu życia technologii odnosi się do faz życia organizmu żywego. Jest to jedna z technik analizy strategicznej, umożliwiającej diagnozę wieku rynkowego technologii, niezbędną podczas planowania portfela produkcji a także budżetu związanego z opracowaniem i wprowadzaniem nowych technologii

6. Metody portfelowe

- Macierz BCG

Dzięki zastosowaniu tej metody przedsiębiorstwo może ustalić, które towary (domeny) powinny zostać wycofane z asortymentu, a które powinny przynieść większy zysk w przyszłości.

• Gwiazdy mają duży udział w szybko rozwijającym się rynku w przodujących sektorach. Mogą one przynieść organizacji wysokie dochody, ale należy w nie inwestować w warunkach wysokiej dynamiki otoczenia. Produkty są rozwojowe i konkurencyjne, a inwestowanie w gwiazdę daje dużą gwarancję zysków. Gwiazdy z biegiem czasu mogą przekształcić się w dojne krowy.

• Dojne krowy mają one wysoki udział w wolno rozwijającym się rynku. Przynoszą przedsiębiorstwu nadwyżkę dochodu, mogą więc finansować inwestycje, pozostałe wyroby, czy być źródłem dofinansowania rozwijających się gwiazd.

• Znaki zapytania - inaczej dylematy, są to produkty deficytowe, charakteryzują się niskim udziałem w szybko rozwijającym się rynku. Są to produkty, których możliwości są trudne do określenia, przynoszą przedsiębiorstwu niskie dochody, jednak w dłuższej perspektywie jeżeli zostaną doinwestowane, mogą stać się gwiazdami.

• Psy - inaczej kule u nogi, są to produkty nie przynoszące znaczącej nadwyżki i nie mające perspektyw rozwoju. Należy więc rozważyć możliwość wycofania się z danego sektora rynku, gdyż produkty te pochłaniają zbyt dużo środków finansowych, przynosząc w zamian znikome dochody.

- Portfel technologiczny

Portfel technologiczny określa się na podstawie pozycji w cyklu życia technologii, stopnia atrakcyjno­ści przyszłej technologii i wielkości potencjału produkcyjnego przedsiębiorstwa. Jest on mierzony na podstawie badań porównawczych danego przedsiębiorstwa z jego konkurencją. Kryteriami w tej ocenie są: możliwości rozwoju da­nej technologii, przebieg procesu upowszechniania się technologii, sto­pień jej standaryzacji, możliwości zastosowania w różnych dziedzinach wytwarzania, czyli uniwersalność technologii oraz okres po­trzebny na jej opracowanie i wdrożenie.

15. Ocena efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa

W oparciu o dane zawarte w podstawowych sprawozdaniach finansowych najczęściej przeprowadza się:

• ocenę struktury majątkowo-kapitałowej przedsiębiorstwa,

• ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Ocena struktury majątkowo-kapitałowej opiera się na danych bilansowych. Obejmuje ona badanie struktury majątku (aktywów), struktury kapitałowej (pasywów) oraz badanie relacji zachodzących między strukturą majątku i strukturą kapitału.

Dwa pierwsze aspekty określane są popularnie mianem analizy pionowej bilansu. Może być ona prowadzona w ujęciu statystycznym i dynamicznym przy zastosowaniu wskaźników struktury i wskaźników dynamiki. Trzeci aspekt nazywany analizą poziomą bilansu uwzględnia współzależności między majątkiem i źródłami jego finansowania i odzwierciedla warunki równowagi ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa.

Kluczowym przedmiotem oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa jest jego zyskowność, a także zdolność do wywiązywania się z zobowiązań finansowych krótko- i długoterminowych. Przedmiotem oceny jest ponadto sprawność i efektywność zarządzania przedsiębiorstwem przy zastosowaniu różnorodnych wskaźników.

Zdolność kredytową posiadają przedsiębiorstwa, których efektywność gospodarowania oraz stan majątkowy zapewniają wypłacalność.

Rentowność oznacza osiągnięcie z aktywności gospodarczej dodatniego wyniku finansowego.

• wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS), zwany również rentownością netto

• wskaźnik rentowności sprzedaży brutto

• wskaźnik rentowności aktywów (ROA)

• wskaźnik rentowności kapitałów własnych (ROE)

• wskaźnik zysku na akcję (EPS)

• wskaźnik ceny rynkowej akcji do zysku na jedną akcję

• wskaźnik stopy wypłat dywidendy

Płynność - zdolność do terminowego regulowania krótkoterminowych zobowiązań. Wyróżnia się wskaźniki:

• wskaźnik bieżącej płynności

• wskaźnik szybkiej płynności

• wskaźnik wypłacalności gotówkowej

16. Istota przedsiębiorczości organizacyjnej

Przedsiębiorczość w wymiarze ekonomicznym oznacza poszukiwanie takiego sposobu zarządzania zasobami naturalnymi, kapitałowymi i ludzkimi, aby efektywność podejmowanych rozwiązań była możliwie najwyższa. Przedsiębiorczość traktowana jest jako sposób organizowania posiadanych zasobów i wykorzystania szczególnych okazji w istniejących warunkach gospodarczych. Ludzie przedsiębiorczy to tacy, którzy ciągle dążą do nowego sukcesu, do wyróżniania się wśród innych i ciągle pracują w tym kierunku.

Można wyróżnić następujące typy przedsiębiorczości:

• P. wewnętrzna - łączy się ona z organizacją, funkcjonowaniem i realizacją różnorodnych procesów składających się na konkretną produkcję, dystrybucję lub usługę. Jest najbardziej sprawdzalnym przejawem aktywności gospodarczej wszystkich szczebli zarządzania, a także wykonawców podstawowych procesów gospodarczych.

• P. zewnętrzna - nakierowana na ukształtowanie pozycji przedsiębiorstwa w kreowaniu i zaspokajaniu potrzeb określonych grup klientów, uczestnictwa w zjawiskach społeczno-gospodarczych o charakterze lokalnym lub regionalnym.

17. Modele zarządzania zasobami ludzkimi

W zarządzaniu zasobami ludzkimi wykorzystuje się wiele różnorodnych metod, technik i narzędzi z dziedziny ergonomii, analizy ekonomicznej, psychologii, socjologii pracy oraz zarządzania. W praktyce występuje wiele rozwiązań organizacyjnych zarządzania zasobami ludzkimi. Można je przedstawić w układzie czterech modelowych pojęć. Są to:

• Model tradycyjny

Menadżer liniowy - kieruje ludźmi, zatrudnia personel, wynagradza personel oraz zwalnia. Osobne jest stanowisko pracy do spraw personalnych, które zajmuje się obsługą administracyjną, sprawami socjalnymi oraz doradztwem prawnym.

• Model funkcjonalny

Menadżer liniowy - kierowanie ludźmi, współpraca przy realizacji innych zadań personalnych. Osobno istnieje komórka personalna, która planuje zasoby ludzkie, zatrudnia personel, wynagradza, szkoli, zwalnia i zajmuje się obsługą administracyjną.

• Model zintegrowany

Menadżer liniowy - kierowanie ludźmi, samodzielność w podejmowaniu decyzji personalnych, partycypacja w kreowaniu strategii personalnej firmy. Osobno istnieje centralna służba personalna, która zajmuje się strategią personalną firmy, sprawuje controlling personalny, rozwój kadry kierowniczej, jest bankiem informacji personalnej, zajmuje się doradztwem personalnym oraz obsługą administracyjną.

• Model dywizjonalny

Menadżer liniowy - kierowanie ludźmi, współpraca przy realizacji innych zadań personalnych.

Komórka personalna - dobór, motywowanie, rozwój, zwalnianie personelu, wsparcie merytoryczne dla menedżera liniowego.

Sztabowa komórka personalna - planowanie zasobów ludzkich, obsługa administracyjna, sprawy socjalne.

18. Konsumpcja, uwarunkowania i jej rola w gospodarce rynkowej

Konsumpcja jest procesem wykorzystywania dóbr i usług w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich. Potrzeba jest stanem braku, jaki odczuwa człowiek w związku ze strukturą organizmu, indywidualnym doświadczeniem, miejscem społecznym. Usunięcie tego braku oznacza dla człowieka utrzymanie się przy życiu, zachowanie zdrowia, gatunku, możliwość rozwoju, pełnienie określonej roli społecznej. Wszystkie elementy szeroko pojętego procesu rozwoju społeczno-gospodarczego pozostają we wzajemnej zależności, a rola konsumpcji w realnych i regulacyjnych procesach tego rozwoju ma charakter czynny, kreujący, a nie wynikowy czy ograniczający. Do niedawna wśród ekonomistów panowało przekonanie, że konsumpcja środków utrzymania, ma wpływ na proces reprodukcji, a więc i na rozwój gospodarczy. Konsumpcja reprodukcyjna równająca się poziomowi minimum socjalnego jest warunkiem funkcjonowania ważnego czynnika wytwórczego - siły roboczej. Spożycie ponad tę normę traktowane było jako nie wpływające na proces produkcji, a więc marnotrawienie. Przeciwstawiono się jednak takiemu pojmowaniu konsumpcji. Stwierdzono, że dopiero po zaspokojeniu potrzeb reprodukcyjnych na poziomie minimum socjalnego rozpoczyna się motywacyjna rola konsumpcji, mająca kapitalne znaczenie dla prawidłowego wzrostu społeczno-gospodarczego. Motywacyjna rola konsumpcji pojawia się nie tyle w związku z wielkością spożycia, ile w związku ze ścisłym kojarzeniem pracy z dochodami i konsumpcją.

Konsumpcja jest wpisana we wszystkie strumienie procesu gospodarczego i zależna od ich prawidłowego funkcjonowania. Konsumpcja stwarza warunki dla rozwoju produkcji, gdyż zużywa wytworzone przez nią dobra. Równocześnie wskutek procesu zużycia staje się bodźcem do rozwoju nowej produkcji, która wywołuje nowe potrzeby. W ten sposób konsumpcja stanowi materialną podstawę reprodukcji siły roboczej oraz wpływa na układ więzi społecznych między ludźmi w szeroko rozumianym procesie produkcji. Można wyodrębnić trzy jej główne role ekonomiczne:

• reprodukcyjna - konsumpcja dóbr przez pracownika i jego rodzinę zakłada określone zapotrzebowanie na środki konsumpcji, bez realizacji których nie ma reprodukcji;

• motywacyjna - wyraża się w pobudzeniu do produkcji nowych asortymentów;

• infrastrukturalna - do sfery spożycia zalicza się rozwój nauki, kultury itp. Co warunkuje produkcję materialną oraz wpływa na jej rozwój.

19. Ochrona interesów konsumenta - istota, geneza i główne przesłanki

Konsumentem jest każda osoba, która dokonuje zakupu jakiegoś dobra lub usługi po to, aby zaspokoić swoje własne potrzeby konsumpcyjne lub potrzeby swojego gospodarstwa domowego.

Konsumeryzm - to działalność na rzecz ochrony konsumentów i reprezentacji ich interesów wobec producentów dóbr i usług przez instytucje państwowe, prywatne i społeczne. To ruch społeczny, którego celem jest rozszerzanie praw i władzy nabywców w stosunku do sprzedawców.

Podwaliny praw konsumentów przedstawił Kennedy, który w swoim przemówieniu wygłoszonym przed kongresem USA 15 marca 1962 r. ogłosił cztery podstawowe prawa konsumentów: do bezpieczeństwa, do informacji, do wyboru i do reprezentacji. Na pamiątkę tego wystąpienia dzień 15 marca został ustanowiony „Światowym Dniem Praw Konsumenta.

Obecnie prawa konsumentów poszerzono o inne zagadnienia. Można zatem do nich zaliczyć prawa:

1. Do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa: dobra i usługi dostępne na rynku powinny być bezpieczne dla zdrowia konsumenta.

2. Do informacji: decyzje dotyczące zakupów dokonywanych przez konsumentów powinny być podejmowane w oparciu o rzetelne informacje odnośnie podstawowych cech produktów, sposobu ich spożywania lub użytkowania, warunkach reklamacji.

3. Do wyboru: konsumenci powinni mieć zapewniony wolny wybór odnośnie dokonywanych zakupów bez wywierania jakiejkolwiek presji na klienta.

4. Do reprezentacji i pozytywnego załatwiania uzasadnionych reklamacji: konsumenci powinni mieć zapewnioną możliwość organizowania się w odpowiednie grupy, których podstawowym celem będzie prezentowanie swoich poglądów i opinii odnośnie produktów lub usług oraz zbiorowej ochrony roszczeń.

5. Do zaspokajania podstawowych potrzeb: wyżywienia, schronienia, opieki zdrowotnej, edukacji.

6. Do ochrony interesów ekonomicznych: daje możliwość ochrony przed praktykami monopolistycznymi dominującymi na rynku ze strony producentów i handlowców, którzy mogą narzucać niekorzystne warunki umów konsumenckich związanych z cenami, zaciąganymi kredytami, odsetkami oraz niedozwolonymi klauzulami umownymi.

7. Dostępu do efektywnego systemu dochodzenia roszczeń: konsumenci powinni mieć zapewnioną pomoc w dochodzeniu roszczeń wobec producentów lub sprzedawców, którzy stosują na rynku nieuczciwe praktyki i wytwarzają lub sprzedają produkty o niewłaściwych parametrach produktów.

Dla ochrony praw konsumentów powołane zostały następujące instytucje:

• Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji

• Rzecznik Praw Konsumenta

• Inspekcja Sanitarna

• Inspekcja Handlowa

• Inspekcja Weterynaryjna

• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

• Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Konsumentów

• Federacja Konsumentów

• Stowarzyszenie Konsumentów Polskich

W polskim systemie prawnym ochrona praw konsumenta zagwarantowana jest w Konstytucji RP w art. 76, który brzmi: „Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi”.

Do przepisów prawnych, które regulują kwestie ochrony praw konsumenta można zaliczyć m.in.:

• Ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

• Ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kc

• Ustawę o ogólnym bezpieczeństwie produktów

• Ustawę o ogólnym bezpieczeństwie żywności i żywienia

• Ustawę o cenach

• Ustawę o ochronie niektórych praw konsumentów ora o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

20. Ekonomia skali i zakres jej zastosowania

Ekonomia skali występuje wówczas, gdy koszty spadają wraz z wielkością produkcji.

W teorii wyróżnia się dwa rodzaje korzyści płynące z ekonomii skali:

• wewnętrzne, które dotyczą wszystkich firm, niezależnie od wielkości branży" w jakiej działają i które polegają na tym, że większa produkcja firmy pociąga za sobą niższy koszt przypadający na jednostkę produktu;

• zewnętrzne, obejmujące cały przemysł a polegające na tym, że rozwój przemysłu prowadzi do rozwoju sektora usługowego, wspierającego ten przemysł z korzyścią dla wszystkich firm działających w ramach danej branży produkcji.

Ekonomia skali przeciwdziała wejściu nowym firmom na rynek, zmuszając do działania na wielką skalę.

Może występować niemal w każdej funkcji przedsiębiorstwa - w produkcji, zaopatrzeniu, pracach badawczych, czy marketingu.

21. Alianse strategiczne przedsiębiorstwa a proces globalizacji

Aliansami strategicznymi są długoterminowe i celowe umowy między przedsiębiorstwami, zawarte na zasadach partnerstwa i adekwatności czerpanych z sojuszu korzyści, przy zachowanej odrębności organizacyjnej stron układu.

Wzrost popularności tej formy kooperacji spowodowany jest głównie procesami globalizacyjnymi, które zmusiły firmy do zwiększania swojej konkurencyjności poprzez wzrost efektywności produkcji istniejących produktów oraz innowacje produktowe, a także podwyższanie aktywów i umiejętności w ich łańcuchach wartości. Jednocześnie procesy globalizacji wymusiły na korporacjach transnarodowych ponowne rozpatrzenie zasięgu i lokalizacji swoich działań.

Zniesienie wielu barier, przede wszystkim celnych, urzędowych i politycznych zachęciło wiele firm do rozszerzenia swojej działalności na inne rynki. Niestety, rozszerzenie działalności na nowy rynek wiąże się z dużymi nakładami finansowymi niezbędnymi do zorganizowania przedstawicielstwa i biura, a także zatrudnienia nowych pracowników dobrze znających nowy rynek, często znacznie różniący się pod wieloma względami od dotychczasowego rynku zbytu. Różnice te dotyczą m.in. dochodów ludności, kultury pracy, preferencji i oczekiwań konsumentów, stosunku konsumentów do towarów zagranicznych i relacji lokalnych władz z biznesem. Duże znaczenie ma również klimat, gdyż od niego w znacznym stopniu zależy wydajność pracy oraz koszty uruchomienia określonej działalności. Istnieje jednak znacznie tańszy i bezpieczniejszy sposób wejścia na nowy rynek. Jest nim alians strategiczny. Alians strategiczny jest umową zakładającą współpracę dwóch lub więcej firm zwanych aliantami. Umowa taka umożliwia wejście na nowy rynek za pośrednictwem istniejącej już na nim firmy, z którą podpisywana jest umowa o współpracy (należy podkreślić, że istnieją również alianse nieformalne bez podpisanych umów prawnych). Takie rozwiązanie jest znacznie prostsze i tańsze niż tworzenie własnego przedstawicielstwa na nowym rynku od podstaw. Alians strategiczny umożliwia nie tylko wejście na nowy rynek, ale także wymianę doświadczeń i wiedzy (know-how) pomiędzy współpracującymi firmami, pozwalającą znacznie rozszerzyć działalność i uzyskać przewagę nad konkurencją.

Liczba aliansów strategicznych będzie rosła, gdyż produkcja większej ilości dóbr i co za tym idzie oferowanie ich na nowych rynkach zbytu jest znacznie bardziej opłacalna niż pozostanie na rynkach lokalnych. Zjawisko to jest widoczne nie tylko w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, ale przede wszystkim w takich krajach, jak Chiny, które dysponują bardzo tanią i jednocześnie zdyscyplinowaną siłą roboczą.

22. Zasoby organizacyjne

Zasoby to materialne i niematerialne wartości, których cechy pozwalają realizować misje i cele organizacji i które znajdują się w swobodnej dyspozycji kierownictwa organizacji. Innymi słowy, może ono kształtować względnie swobodnie ilościowe i jakościowe parametry zasobów oraz użytkować je w sposób, który uznaje za właściwy. Zasób jest więc także pewną rezerwą do której mogą się odwołać zarządzający.

Zasoby materialne to majątek, którym organizacja dysponuje. Obejmuje on środki finansowe (m.in. gotówkę, należności, kredyty), nieruchomości, maszyny, urządzenia, środki transportu. Osobną kategorią zasobów jest technika, technologia i know-how, będące w posiadaniu organizacji. Zasoby te obejmują własną, samodzielnie opracowaną technologię oraz tę nabytą.

Zasoby niematerialne są pierwotne w stosunku do materialnych i doskonale płynne w tym sensie, że można je przekształcać w dowolny zasób materialny, najbardziej liczą się we współczesnym świecie. Szczególnie istotne są zasoby ludzkie - zwłaszcza kadra kierownicza, podlegające ocenie w kategoriach liczebności, kwalifikacji i doświadczenia oraz ich adekwatności w stosunku do realizowanych zadań, a także zdolności motywacji do działania, innowacyjności oraz lojalności w stosunku do organizacji.

Pozostałe niematerialne zasoby to:

• kultura organizacji - oceniana z punktu widzenia zgodności z wymogami prawidłowego reagowania na wyzwania otoczenia, czyli zdolności do realizowania misji i zadań organizacji i współdziałania ze sobą jej uczestników w konkretnych warunkach;

• informacja - dokładniej zdolność organizacji do pozyskiwania z otoczenia i z wnętrza realizowanych procesach;

• wiedza - zdolność do przetwarzania informacji na wiedzę, zarządzania nią i wykorzystywania w realizowanych procesach;

• strategia - czyli specyficzny dla danej organizacji, i względnie trudny do imitacji przez innych, sposób na uzyskanie i utrzymanie w dłuższym okresie przewagi konkurencyjnej;

• marka - koncentrująca w sobie reputację organizacji, jej rozpoznawalność w środowisku w którym działa, kredyt zaufania, który w nim posiada i zdolność do wzbudzania pozytywnych emocji;

• kontakty - to wypracowane w organizacji trwałe relacje ze światem zewnętrznym oparte na kredycie zaufania i skłonności do współdziałania, a nawet pomocy.

23. Rola małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce

Znaczenie MSP w gospodarce jest ogromne. Chociaż jest wiele różnych koncepcji badawczych i poglądów na ich rolę w gospodarce, większość z nich eksponuje obok funkcji gospodarczej, funkcję społeczną. Podkreśla się ich role społeczne, ekonomiczne i ekologiczne.

MSP odgrywają korzystny wpływ na efekty zatrudnienia, m.in.

• wnoszą duży wkład w powstawanie nowych miejsc pracy i większą pewność jej utrzymania,

• mają duży udział w systemie szkolenia i kształcenia zawodowego (duże przeds. mogą bazować na kadrach MSP i je przyjmować o tyle małe przeds. muszą je wykształcić same. Wykształcenie ma uniwersalny charakter, bo zakres czynności wykonywanych przez jednego pracownika w małej firmie jest zdecydowanie większy).

• Małe przeds. generują mniejszy poziom bezrobocia (duże zmieniają lokalizację na taką, która zwiększa opłacalność przedsięwzięcia, o tyle przeds. małe są wierne lokalizacji pierwotnej).

Rośnie również ekologiczna rola MSP, ponieważ w miarę wzrostu rozmiarów przeds. rośnie jego ujemny wpływ na środowisko. Duże przeds. oddziałują na środowisko w sposób skoncentrowany i skomasowany. Zarówno wpływając bezpośrednio (odpady, emisja gazów), jak i pośredniego.

MSP mocno wpływają na PKB. Nie tyle przez bezpośredni udział w jego tworzeniu, ile przez powiązania pośrednie, tj. nowe miejsca pracy, wydajność pracy, innowacje, tworzenie sieci współpracy.

MSP ze względu na małą aktywność na rynkach zagranicznych radzą sobie z ewentualnymi wahaniami na tych rynkach, ich słaba koniunktura szkodzi małym firmom w stopniu mniejszym niż dużym uzależnionym od rynków zagranicznych.

MSP ogólnie :

• Poprzez pozytywne efekty swojej działalności przyczyniają się do pozytywnego wizerunku przedsiębiorcy;

• Przyczyniają się do zmniejszenia bezrobocia, zwłaszcza poprzez tworzenie miejsc pracy w obszarach trudnych do zagospodarowania.

• Wymuszają organizacyjno-prawne zmiany, dostosowywanie przepisów do potrzeb zmieniającej się gospodarki.

MSP wpływają niezwykle korzystnie na dynamikę rozwoju gospodarczego, pozwalają zmniejszać bezrobocie, uzupełniają rynek w zakresie produkcji towarów i świadczenia usług, ożywiają gospodarkę lokalną.

24. Zmiana organizacyjna

Zmiana organizacyjna to każda istotna modyfikacja jakiejś części bądź całej organizacji. Wszelkie zmiany pociągają za sobą skutki, które wykraczają poza obszar organizacji. Istotą zmiany jest przejście organizacji ze stanu dotychczasowego do jednoznacznie odmiennego, innego.

Zarządzanie zmianą jest procesem. Nie przebiega według gotowych schematów i prowadzi do rezultatów, które nie są do końca określone, ponieważ zachodzą w zespole ludzkim, np. jednym z czynników zaburzającym przebieg procesu jest opór pracowników wobec zmiany. Podstawowym warunkiem zmiany jest dobra diagnoza.

Proces zarządzania zmianą obejmuje:

• diagnoza - definiowanie celów zmiany

• planowanie - analiza zebranych informacji

• realizacja - wprowadzenie projektu zmiany w życie

• stabilność i ocena - utrwalanie zmiany i jej ocenianie

• zakończenie - doradca kończy współpracę i pomoc organizacji

Siły wywołujące zmiany:

1. Zewnętrzne:

• konkurenci

• technika

• ekonomia

• prawo

• społeczeństwo

2. Wewnętrzne

• zmiana struktury

• zastosowanie nowej technologii

• pracownicy

Reakcje na zmiany

• postawa nowatora (wizjonera) - współtworzy wizję zmian (2%)

• postawa przyjmująca dobre pomysły (natychmiast) - widzi potrzeby zmian i przekonuje do tego innych (10%)

• postawa przyjmująca pomysły (po czasie) - reagują pozytywnie na zmiany, dali się przekonać (60%)

• postawa przyjmująca pomysły (po długim czasie) - z początku są przeciwnikami zmian ale są w stanie ją zaakceptować po czasie

• postawa konserwatywna (zawsze, do końca przeciwni zmianom)

Lider zmiany - to tzw. manager, osoba, która będzie starała się przekonywać opornych, przedsiębiorcza, posiadająca i wykorzystująca swoją wiedzę i umiejętność, popularyzator i entuzjasta zmian.

Metody przezwyciężenia oporu wobec zmian:

• Szkolenie i informowanie

• Uczestnictwo i wciąganie ludzi

• Ułatwianie i poparcie

• Negocjacje i uzgodnienia

• Manipulacja

• Wyraźne lub ukryte wymuszanie

Spojrzenia na proces zmiany:

1. Przenośnia „spokojnego morza” - przedstawia organizację jako duży statek płynący po spokojnych wodach, od czasu do czasu natrafiającego na burzę. Model procesu zmiany:

• Rozmrożenie - doprowadzenie do tego, aby potrzeba zmiany stała się oczywista

• Zmiana - identyfikowanie się z wartościami i postawami agenta zmiany

• Zamrożenie - utrwalenie nowego wzorca poprzez stosowanie mechanizmów wspierających lub utrwalających

2. Przenośnia „burzliwych wodospadów” - opisuje organizację jako małą tratwę płynącą po rwącej rzece, z licznymi burzliwymi wodospadami. Środowiska są niepewne i dynamiczne. Organizacja musi podchodzić do zmiany w sposób planowy a nie reaktywny.

25. Cena równowagi we współczesnej gospodarce rynkowej

Cena równowagi rynkowej jest to cena (pE), przy której następuje zrównanie popytu z podażą.  W warunkach stałości czynników pozacenowych oznacza to, iż osiąga się ją zrównując jednoczynnikowe cenowe funkcje popytu i podaży:

Krzywa popytu przecina się z krzywą podaży, tworząc w ten sposób punkt równowagi cenowej. Obie krzywe stanowią instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny.

Gdy cena jest mniejsza od ceny równowagi rynkowej, następuje nadwyżka popytu nad podażą, powodująca nacisk na podwyższenie ceny. W przypadku powstania ceny wyższej od ceny równowagi rynkowej występuje nadwyżka podaży nad popytem, stwarzająca nacisk na obniżenie ceny.

Pojawienie się nadwyżki popytu - z jednej strony, lub nadwyżki podaży z drugiej ujawnia siły zmierzające do ustalenia ceny równowagi i przedstawia cała istotę działania rynku.

26. Czynniki określające wybór rynkowy konsumenta

Podstawowe uwarunkowania zachowania konsumentów na rynku stanowią dwie grupy czynników:

• Czynniki wewnętrzne

• Czynniki zewnętrzne.

Uwarunkowania zewnętrzne obejmują uwarunkowania:

1. Ekonomiczne - tworzą podstawowe wyznaczniki zachowań rynkowych nabywców. Stanowią je przede wszystkim z jednej strony, wielkość dochodów, a drugiej poziom, zróżnicowanie i dynamika cen. Do tej grupy zalicza się też stopień dostępności kredytów bankowych, politykę podatkową, politykę celną, niektóre elementy makroekonomicznej polityki państwa (polityka kursu wymiennego) itp.

Zmiany dochodu rzutują na kierunek zaspokojenia potrze

b. W miarę wzrostu dochodu realnego rosną bowiem - aczkolwiek w różnym stopniu - wydatki konsumpcyjne. Relatywnemu zmniejszeniu ulegają wydatki na dobra podstawowe, rosną natomiast wydatki na dobra i usługi wyższego rzędu.

Cena stanowi bardzo czuły i elastyczny element wpływający na zachowania rynkowe nabywców. Wzrost cen produktów zaspokajających potrzeby podstawowe pociąga za sobą niewielki spadek popytu, natomiast w grupie produktów drogich, luksusowych - zazwyczaj duży.

2. Społeczne - stanowią rdzeń mikootoczenia społecznego nabywcy. Tę grupę tworzą takie mikrostruktury społeczne, jak grupy odniesienia, środowisko pracy, liderzy opinii, stowarzyszenia społeczne i zawodowe, rodzina itp.

Grupa odniesienia jest strukturą społeczną, do której pragnie przynależeć jednostka i z która się identyfikuje. Grupa ta tworzy wzorce zachowań społecznych, w tym także tych, które przesądzają o określonych stylach konsumpcji.

Liderzy opinii są to osoby prezentujące określone wzorce zaspokajania potrzeb, mogące być przedmiotem naśladownictwa w danym segmencie rynku (artyści, sportowcy), wywierają wpływ na zachowania innych i kształtowanie określonych wzorców zachowań rynkowych.

Wpływ rodziny na zachowania rynkowe jest rozległy, a w wielu przypadkach - niezastępowalny. Środowisko rodzinne stanowi także źródło gromadzenia i przechowywania informacji rynkowych i doświadczeń zakupowych. Wiele dóbr i usług jest nabywanych w wyniku konsultacji rodzinnych.

3. Kulturowe - dotyczy wszystkich sfer życia społecznego - tworzy system wartości w rodzinie, szkole, zakładzie pracy, w środowisku, stanowi o światopoglądzie i stosunku do religii, oddziałuje na sposób i styl życia, wpływa na formy spędzania czasu wolnego. Oddziałuje również w szczególności na proces zachowań rynkowych dużych grup społecznych lub ich określonych części - subkultur.

Uwarunkowania zewnętrzne obejmują:

1. Potrzeba - to uświadamianie przez jednostkę braku czegoś i chęć jego zaspokojenia. Pojawienie się potrzeby pobudza człowieka do działania kierunku zaspokojenia ujawnionych braków. Hierarchiczna struktura potrzeb wg A. Maslowa:

• potrzeby fizjologiczne (głód, pragnienie, sen)

• potrzeby bezpieczeństwa (zdrowie, mieszkanie)

• potrzeby społeczne (miłość, rodzina, przynależność do grupy społecznej)

• potrzeby uznania i szacunku (pozytywna ocena, prestiż)

• potrzeba samorealizacji

Motywacja - ludzie kierują się wieloma motywami postępowania. Część nabywców w swych decyzjach zakupowych wyraźnie akcentuje motywy niskiej ceny i finansowej atrakcyjności produktu, część - wysokiej jakości, prestiżu posiadania itp.

Percepcja - wyraża sposób postrzegania otaczającej rzeczywistości. Na szybkość i trwałość postrzegania wpływa szereg czynników, a zwłaszcza pilność potrzeby, zainteresowanie, wiedza, nastawienie, doświadczenie itp.

Postawy - stanowią ogół względnie stałych sposobów odnoszenia się jednostki do otaczającej rzeczywistości. Finalnym efektem postaw są zachowania, stanowiące konkretną reakcję jednostki na bodźce zewnętrzne.

Osobowość - jest zespołem cech charakteryzujących logiczny sposób reagowania jednostki na otoczenie. Te cechy to stopień pewności siebie, samodzielność w działaniu i podejmowaniu decyzji, uległość wobec innych, podatność na innowacje, gotowość do poświęceń itp. Cechy te wywierają duży wpływ na spostrzeganie i ocenianie oferty sprzedażowej i możliwości zakupowych.

27. Formy organizacyjne przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej

Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują:

1. spółki osobowe (nie posiadające osobowości prawnej, gdzie wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem za zobowiązania spółki):

• spółka jawna (sp.j.) - jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie. Nie ma określonych wymagań kapitałowych. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Rejestracja w KRS. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Odpowiedzialność wspólnika ma charakter subsydiarny, oznacza to, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Księgowość: - ryczałt od przychodów ewidencjonowanych; podatkowa księga przychodów i rozchodów lub pełna księgowość.

• spółka partnerska (sp.p.)- jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, np.: adwokata, radcy prawnego, rzeczoznawcy majątkowego itd. Brak określonych wymagań kapitałowych. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź " i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do KRS. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Wszyscy partnerzy odpowiadają osobiście i solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki nie związane z wykonywaniem wolnego zawodu, np. zaciągnięcie kredytu przez spółkę. Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Księgowość: - ryczałt od przychodów ewidencjonowanych; podatkowa księga przychodów i rozchodów lub pełna księgowość.

• spółka komandytowa (sp.k.) - spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Brak określonych wymagań kapitałowych. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa". Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. Spółka powstaje z chwilą wpisu do KRS. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Natomiast odpowiedzialność komplementariuszy jest nieograniczona, za zobowiązania spółki odpowiadają oni całym swoim majątkiem. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Pełna księgowość.

• spółka komandytowo-akcyjna (S.K.A.) - spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie AN. Kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej 50.000 zł. Firma spółki k-a powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna". Spółka powstaje z chwilą wpisu do KRS. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Pełna księgowość.

2. spółki kapitałowe (posiadające osobowość prawną):

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - Spółka może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Spółka z o. o. nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z o. o. Umowa spółki z o. o. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5.000 zł. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością". Wraz z zarejestrowaniem w KRS spółka nabywa osobowość prawną. Za zobowiązania spółki z o.o. odpowiada spółka całym swoim majątkiem. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Spółkę reprezentuje oraz prowadzi jej sprawy Zarząd. Pełna księgowość.

• spółka akcyjna (S.A.) - zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z o. o. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100.000 zł. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 gr. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka akcyjna". Wraz z zarejestrowaniem w KRS spółka nabywa osobowość prawną. Za zobowiązania spółki akcyjnej odpowiada spółka całym swoim majątkiem. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Spółkę reprezentuje oraz prowadzi jej sprawy Zarząd. Pełna księgowość.

Kodeks cywilny z kolei reguluje działalność:

1. spółki cywilnej - spółka osobowa tworzona na podstawie prawa cywilnego. Nie jest ona przedsiębiorcą tylko wspólnicy są przedsiębiorcami. Każdy ze wspólników posiada odrębny wpis do ewidencji działalności, natomiast spółka ma swój numer regon oraz nip. Nie posiada ona osobowości prawnej. Odrębnie wspólnicy są właścicielami całego majątku spółki. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki: osobista, solidarna odpowiedzialność wszystkich wspólników, nie ma charakteru subsydiarnego. Umowa Spółki powinna być sporządzona w formie pisemnej, nie jest konieczny AN. Prowadzenie spraw spółki cywilnej należy do wszystkich wspólników (chyba, że umowa stanowi inaczej). Podpisując umowę tworzącą spółkę cywilną określamy w niej wielkość wkładu, który zostanie wniesiony przez poszczególnych wspólników.

2. indywidualnej działalności gospodarczej - odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w wyniku prowadzenia działalności całym majątkiem osobistym. Możliwe wszystkie formy opodatkowania w zależności od działalności. Brak wymagań co do kapitału początkowego

Pozostałe formy prawne uregulowane są w poszczególnych aktach prawnych - ustawach. Inne spotykane podmioty gospodarcze w polskim ustawodawstwie to:

1. przedsiębiorstwo państwowe - którego wyłącznym właścicielem jest Skarb Państwa

2. stowarzyszenie - organizacja społeczna (zrzeszenie) powoływana przez grupę osób mających wspólne cele lub zainteresowania. Specjalnymi odmianami stowarzyszeń, oddzielnie skodyfikowanymi i mającymi specjalne cele, są w Polsce partie polityczne, komitety wyborcze, związki zawodowe. Cechą wspólną wszystkich tych organizacji jest działalność niezarobkowa.

3. spółdzielnia - podmiot gospodarczy ustanowiony na zasadach prawa spółdzielczego. "Dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób" (nie mniejszej niż dziesięciu osób fizycznych lub nie mniej niż trzech osób prawnych), zwanych "członkami spółdzielni”. Spółdzielnia powstaje z chwilą wpisu do KRS. Członkowie zakładający spółdzielnię nie muszą dysponować żadnym określonym przez prawo minimalnym kapitałem założycielskim. Członek spółdzielni nie odpowiada za zobowiązania. Spółdzielnię na zewnątrz reprezentuje jej zarząd, a prace zarządu kontroluje rada nadzorcza.

4. fundacja - forma prawna organizacji pozarządowej, której istotnym substratem jest kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły dysponowania tym kapitałem. Fundacja jest zakładem - nie ma członków (jest bezosobowa).

Od 1 maja 2004r. w Polsce można również zawiązywać tzw. spółki paneuropejskie, które są uregulowane zarówno w ustawodawstwie wspólnotowym, jak i krajowym. Obejmują one takie formy prawne jak:

• spółka europejska

• europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych

• spółdzielnia europejska

• europejska spółka prywatna

• europejska spółka wzajemna

• stowarzyszenie europejskie

• przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe

28. Pozycja monopolistyczna przedsiębiorstwa, jej możliwe przyczyny i skutki

Monopol to struktura rynkowa charakteryzująca się:

• występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy lub producenta danego towaru, który kontroluje podaż i ceny, oraz wielu odbiorców;

• występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np. ustawodawstwo, patenty, koszty itp.);

• unikatowością produktu monopolu (nie posiada on dobrego lub bliskiego substytutu).

Monopol może mieć charakter:

• państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi;

• wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali producenci bankrutują;

• naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np. koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu itp.).

Przyczyny powstawania monopolu

• monopolista posiada patenty i prawa autorskie na produkt,

• monopolista jest jedynym i wyłącznym właścicielem strategicznego zasobu, nie mającego bliskich substytutów,

• monopolista ma wyłączność sprzedaży danego towaru na danym obszarze

• monopolista posiada odpowiednio duży kapitał

Negatywne skutki monopolu:

• Wysokie ceny i ograniczona produkcja.

• Mniejsza uwaga przedsiębiorstwa zwrócona na obniżenie kosztów produkcji.
  Dodatkowe koszty ponoszone na tworzenie barier utrudniających wejście do danej gałęzi.

• Redystrybucja dochodów społecznie negatywna.

• Wyższe ceny, towary średniej lub niskiej jakości, mały asortyment, w przypadku pojawienia się konkurencji upadają  

Pozytywne skutki monopolu:

• Możliwość uzyskania "korzyści skali" poprzez obniżenie przeciętnych kosztów w wyniku zwiększenia rozmiarów produkcji.

• Przeznaczenie większych środków na badania i rozwój w dużych dominujących firmach w porównaniu z małymi.

• Osiąganie ogromnych zysków lepsza kontrola na rynku /energia jądrowa/

29. Pozytywne i negatywne skutki monopolu

Monopol nie produkuje i nie dąży do produkcji po najmniejszych kosztach przeciętnych, ponieważ posiada możliwość pokrycia wszystkich wydatków wysoką ceną. (w tym sensie rynek monopolistyczny jest nieefektywny).

Negatywne skutki monopolu:

• Wysokie ceny i ograniczona produkcja.

• Mniejsza uwaga przedsiębiorstwa zwrócona na obniżenie kosztów produkcji.
  Dodatkowe koszty ponoszone na tworzenie barier utrudniających wejście do danej gałęzi.

• Redystrybucja dochodów społecznie negatywna.

• Wyższe ceny, towary średniej lub niskiej jakości, mały asortyment, w przypadku pojawienia się konkurencji upadają  

Pozytywne skutki monopolu:

• Możliwość uzyskania "korzyści skali" poprzez obniżenie przeciętnych kosztów w wyniku zwiększenia rozmiarów produkcji.

• Przeznaczenie większych środków na badania i rozwój w dużych dominujących firmach w porównaniu z małymi.

• Osiąganie ogromnych zysków lepsza kontrola na rynku /energia jądrowa/

30. Rynek pracy i uwarunkowania jego równowagi

Rynek pracy - rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej.

Model idealnego rynku pracy

• Pracodawca:

1. Pracodawca i pracobiorca są wolni w swoich wyborach,

2. Pracodawca posiada swobodę wyboru kandydata na stanowisko pracy, a pracobiorcy nie rezygnują z zajmowanego miejsca pracy.

• Istnieje silna konkurencja między pracodawcami o produkty oraz między pracobiorcami o pracę (konkurencja to prawidłowa sytuacja rozwojowa).

• Rynek pracy winien być przejrzysty (tak żeby wiadomo było gdzie jest praca, a gdzie jej nie ma).

Popyt na pracę ze strony pracodawców uzależniony jest w krótkim okresie (przy braku możliwości zmiany techniki i technologii) od relacji pomiędzy płacą równowagi a krańcową produktywnością pracy. Przedsiębiorcy opłaca się zwiększać zatrudnienie dotąd, dopóki dodatkowy przychód, jaki osiągnie z zatrudnienia kolejnego pracownika, będzie większy niż koszt jego zatrudnienia.

W długim okresie czynnikiem określającym popyt na pracę jest relacja pomiędzy płacą a ceną kapitału. Praca i kapitał w pewnym zakresie zastępują się w procesie produkcji - relatywne podrożenie pracy (np. wzrost płac przy niezmiennych cenach kapitału) może skłonić przedsiębiorcę do zastosowania nowej technologii oszczędzającej pracę, co spowoduje zmniejszenie jego popytu na pracę.

Podaż pracy uzależniona jest od zasobów siły roboczej oraz od relacji pomiędzy ukształtowaną na rynku płacą a "ceną" wolnego czasu. Zmiany popytu na pracę i podaży pracy prowadzą do zmian poziomu płacy równowagi.

Równowaga na rynku pracy, sytuacja na rynku pracy, w której wszystkie osoby, które akceptują ukształtowaną na nim płacę równowagi, znajdują zatrudnienie. Stan pełnego zatrudnienia.

Rodzaje rynków pracy

• podział według "statusu prawnego" pracy:

• rynek oficjalny - gdy osoba pracuje zgodnie z prawem, a z jej płacy pobiera się składki ZUS, składki zdrowotne, itp.

• szara strefa (tzw. "praca na czarno") /przewiduje się, że w Polsce ok. 30-40% Polaków zarabia na czarno!/

• podział według zasięgu rynku pracy:

• rynek lokalny - praca w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania (do 60-70 km)

• rynek regionalny - dotyczący całego regionu (np. województwo)

• rynek krajowy - dotyczący całego kraju

• rynek zagraniczny - praca poza granicami kraju ojczystego

Zasób siły roboczej obejmuje zarówno wszystkich zatrudnionych, jak i osoby zarejestrowane jako poszukujące pracy.

31. Bezrobocie: jego przyczyny, skutki oraz sposoby łagodzenia

Bezrobocie to zjawisko gospodarcze polegające na braku zatrudnienia dla ludzi zdolnych do pracy, aktywnie poszukujących pracy i chętnych do tej pracy.

Główną przyczyną wzrostu lub spadku bezrobocia są wahania koniunkturalne w gospodarce, w wyniku których następuje spadek lub wzrost poziomu produkcji i dochodu. Każdemu spadkowi dochodu towarzyszy przeważnie odpowiednie zwiększenie bezrobocia, natomiast w okresie ożywienia i rozkwitu, kiedy następuje wzrost zatrudnienia, bezrobocie zmniejsza się. Bezrobocie jest wywołane działaniem różnych przyczyn, z których każda wymaga zastosowania odmiennych rozwiązań:

• Bezrobocie przejściowe (frykcyjne) - występuje, gdy zmieniają się miejsca zamieszkania, osoby są w trakcie zmiany zawodu lub zmiany miejsca pracy, a także, gdy ze względów zdrowotnych nie mogą znaleźć odpowiedniego miejsca pracy. B. frykcyjne jest spowodowane wahaniami podaży i popytu na dobra i usługi. Przeważnie ma ono charakter czasowy i trwa od kilku dni do kilkunastu tygodni. B. frykcyjne można ograniczyć poprzez rozwój sieci Urzędów Zatrudnienia i poprawę informacji o wolnych miejscach pracy.

• Bezrobocie strukturalne - wiąże się z niedostosowaniem podaży do popytu na siłę roboczą w wyniku zmieniającej się struktury gospodarki. Może ono być spowodowane brakiem kapitału, złymi proporcjami w rozmieszczeniu zasobów produkcyjnych gospodarki lub ogólnym niedorozwojem gospodarki. Może trwać nawet kilka lub kilkadziesiąt lat, aż do momentu, gdy robotnicy uzyskają nowe kwalifikacje odpowiednie do nowych miejsc pracy. B. strukturalne można ograniczyć poprzez podnoszenie jakości systemu informacji i zachęcanie poszukujących pracy do korzystania z niego, przez zwiększenie możliwości przekwalifikowania się, oraz przez zachęcanie firm do wchodzenia na tereny, gdzie upadają inne gałęzie przemysłu, przez stosowanie preferencyjnych kredytów lub ulg podatkowych.

• Bezrobocie cykliczne - wywołane przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej, tzn. przez szeroko zakrojoną obniżkę ogólnego poziomu wydatków w gospodarce. Trwa od kilku tygodni lub miesięcy, aż do chwili, gdy wzrost poziomu działalności gospodarczej doprowadzi do wzrostu produkcji i popytu na siłę roboczą. B. cykliczne można ograniczyć manipulując wysokością podatków i wydatków państwowych.

Oddziaływanie państwa na bezrobocie można podzielić na oddziaływanie pośrednie i bezpośrednie.

1. Oddziaływanie pośrednie - za pomocą instrumentów finansowo-podatkowych, prowadzących do podtrzymania koniunktury i wzrostu gospodarczego. Tę płaszczyznę nazywa się polityką zatrudnienia.

2. Oddziaływanie bezpośrednie - ma na celu usprawnienie funkcjonowania rynku pracy. Wyróżnia się tu:

• Środki pasywne:

• Zasiłki dla bezrobotnych

• Finansowanie wcześniejszych emerytur

• Dzielenie istniejących miejsc pracy i czasu pracy na większą liczbę zatrudnionych

• Środki aktywne:

• Szkolenia zawodowe

• Subsydiowanie zatrudnienia

• Pożyczki dla przedsiębiorstw

• Pożyczki dla bezrobotnych

• Ulgi podatkowe

• Roboty publiczne

• Pośrednictwo pracy

• Poradnictwo zawodowe

Skutki bezrobocia:

Pozytywne:

• Wzrost szacunku dla pracy

• Większa motywacja dla kształcenia

• Racjonalizacja wyboru kwalifikacji i zawodu (dostosowanie kierunku studiów do
  rynku pracy)

• W przypadku b. frykcyjnego - spełnia ono w gospodarce funkcje „czyszczące” na bieżąco rynek, umożliwiając tym samym lepsze dostosowanie się do siebie popytu i podaży

• W przypadku b. naturalnego - oddziałuje ono na postawy już zatrudnionych w sferze ich wydajności do pracy.

Negatywne:

• Główną stratą dla społeczeństwa jest strata PNB

• Powiększenie się społecznego ubóstwa

• Pojawiają się i potęgują zjawiska materialnej degradacji, patologii społecznych, konfliktów społeczno-politycznych

• Konieczność wypłat zasiłków dla bezrobotnych

• Konieczność finansowania działalności Urzędów Pracy.

Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do zasobów siły roboczej. Stopa bezrobocia w Polsce (dane z września 2009) - 10,9 %.

32. Rola państwa w gospodarce w myśl doktryny etatystycznej i liberalnej

Ustrój jest tym bardziej etatystyczny, im więcej ważnych czynności gospodarczych jest zastrzeżonych dla państwa, a więc im mniej tych czynności gospodarczych jest dostępnych dla innych niż państwo podmiotów ekonomicznych. Etatyzm to doktryna i praktyka ekonomiczna polegająca na zarządzaniu przez państwo prywatnymi przedsiębiorstwami lub ich przejmowaniu z rąk prywatnych właścicieli, ew. tworzeniu nowych na polecenie rządu i z pieniędzy podatników. E. jako doktryna ekonomiczna rozpowszechnił się w wyniku reakcji na Wielki Kryzys Gospodarczy, gdy ekonomistom i politykom wydawało się, że mechanizm wolnorynkowy przestał działać. Kraje, które miały gospodarki podporządkowane państwu (ZSRR i faszystowskie Włochy) przechodziły kryzys o wiele słabiej, stąd pojawiła się pokusa wykorzystania państwa do jego przełamania. Rządy zaczęły szeroki proces inwestycyjny (roboty publiczne, nacjonalizacja firm, dofinansowanie podupadających firm prywatnych) za pieniądze pochodzące z podatków lub z mechanizmów inflacyjnych, nakręcając tym sposobem koniunkturę gospodarczą. System ten upowszechnił się szczególnie po II wojnie światowej, przekształcając klasyczną gospodarkę rynkową w socjaldemokratyczną gospodarkę mieszaną, gdzie współwystępowały ze sobą firmy państwowe i prywatne, a państwo za pomocą podatków, świadczeń socjalnych i ustawodawstwa regulowało popyt i podaż, preferując pożądane dziedziny produkcji. System ten stanowi istotę ekonomii państw Unii Europejskiej. Zaletą tego systemu jest łagodzenie kryzysów gospodarczych, ale nieprzewidzianą słabością okazuje się być bardzo poważny spadek szybkości wzrostu gospodarczego i wzrost domeny państwowej.

Doktryna liberalizmu gospodarczego zakłada, że gospodarka funkcjonuje efektywnie wówczas, gdy jak najmniej ważnych czynności pozostaje w wyłącznej gestii państwa i jak najwięcej ważnych czynności może być realizowanych przez inne niż państwo podmioty ekonomiczne. Liberalizm ekonomiczny postuluje wycofanie się państwa z ingerencji w gospodarkę. Postuluje prywatyzację, deregulację, obniżenie podatków i barier celnych.
Ekonomiczny liberalizm jest przeciwny socjaldemokratycznemu modelowi państwa opiekuńczego. Europejscy liberałowie nie są generalnie przeciwni umiarkowanej ingerencji państwa w służbę zdrowia, edukację, emerytury, walkę z biedą i bezrobociem. Konserwatywni liberałowie postulują ograniczenie roli państwa również w tych dziedzinach, proponując całkowitą prywatyzację lub mieszane modele prywatno-państwowe. Doktryna ta powstała w Anglii w XVII i XVIII w. Wychodząc z założenia, że każdy człowiek kieruje się zasadą korzyści materialnej, przedstawiciele liberalizmu gospodarczego głosili konieczność istnienia pełnej swobody działalności podmiotów gospodarczych, która w warunkach wolnej konkurencji i zapewnienia przez państwo nienaruszalności własności prywatnej zapewni szybki rozwój gospodarki.

33. Szanse i zagrożenia wynikające z globalizacji gospodarki

Szanse:

1. Wzrost efektywności konkurencyjności

2. Powstawanie nowych zawodów

3. Wyłanianie się nowych rynków i podmiotów gospodarczych

4. Działanie na rynku globalnym umożliwia zwiększenie produkcji, co prowadzi do redukcji jednostkowych kosztów stałych i koncentracji nakładów na B-R

5. Maksymalne poszerzania rynków

6. Stwarza możliwości wzrostu poziomu życia na całym globie

7. Większy dostęp do kapitału i nowych rozwiązań technologicznych

8. Dla konsumentów - większy wybór towarów i usług, niższa ich cena

9. Tworzy dogodne warunki dla inwestycji zagranicznych, co pozwala zapewnić trwały wzrost gospodarczy

10. Lepsze wykorzystanie pracy ludzkiej, zasobów surowcowych oraz kapitału finansowego

11. Możliwość poszerzania i pogłębiania możliwości specjalizacji

12. Możliwość współpracy i tworzenia aliansów strategicznych i megagrup kapitałowych

13. Wzrost swobody działalności gospodarczej

14. Bardziej efektywna optymalizacja zaopatrzenia i zbytu pozwalająca na minimalizację kosztów i maksymalizację zysków

Zagrożenia:

1. Utrata kontroli nad przepływami kapitałowymi, które stanowią istotę tego procesu

2. Coraz większe różnice w poziomach rozwoju krajów bogatych i biednych

3. Imperatyw konkurencyjności bierze górę nad zasadą solidaryzmu społecznego i w rezultacie społeczna równowaga zostaje naruszona

4. Globalne rynki narzucają państwom ich politykę gospodarczą, a nie odwrotnie

5. Osłabianie regulacyjnej roli państwa

6. Pogłębianie się dysproporcji rozwojowych prowadzących do segregacji krajów pod kątem ich przydatności dla globalnego rynku

7. Narastanie niektórych problemów ekologicznych

8. Zagrożona przyszłość krajów najbiedniejszych

9. Wzrost bezrobocia

10. Zaostrzenie agresywnej konkurencji międzynarodowej

11. Spadek popytu na prace niewykwalifikowane

12. Zanikanie niektórych zawodów

34. Pojęcie i typy przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość w wymiarze ekonomicznym oznacza poszukiwanie takiego sposobu zarządzania zasobami naturalnymi, kapitałowymi i ludzkimi, aby efektywność podejmowanych rozwiązań była możliwie najwyższa. Przedsiębiorczość traktowana jest jako sposób organizowania posiadanych zasobów i wykorzystania szczególnych okazji w istniejących warunkach gospodarczych. Ludzie przedsiębiorczy to tacy, którzy ciągle dążą do nowego sukcesu, do wyróżniania się wśród innych i ciągle pracują w tym kierunku.

Typy przedsiębiorczości

1. Przedsiębiorczość gospodarcza

2. Przedsiębiorczość poza organizacjami gospodarczymi:

• sektor publiczny

• sektor non-profit

W gospodarce rynkowej wyróżnia się cztery podstawowe typy przedsiębiorczości.

Społeczeństwa znajdujące się w okresie przebudowy preferują przedsiębiorczość żywiołową, którą cechuje ścieranie się elementów starych i nowych oraz wysoki stopień ryzyka związany z dążeniem do osiągnięcia przez jednostki i niewielkie grupy szybkiego zysku.

Ustabilizowane systemy gospodarcze opierają się na przedsiębiorczości ewolucyjnej, która umożliwia karierę w ramach istniejących firm lub zakładanie własnych przedsiębiorstw i ich stopniowe rozwijanie.

Charakterystyczna dla rozwiniętej gospodarki rynkowej jest przedsiębiorczość systemowa. Państwo występuje tutaj jako promotor przedsiębiorczości, a celem nadrzędnym jest jak największy udział społeczeństwa w zarządzaniu posiadanymi przez nie firmami. Ten model zakłada wysoki stopień odpowiedzialności, pomysłowości i inicjatywy oraz pracowitości i uczciwości.

Można również wyróżnić następujące typy przedsiębiorczości:

• P. wewnętrzna - łączy się ona z organizacją, funkcjonowaniem i realizacją różnorodnych procesów składających się na konkretną produkcję, dystrybucję lub usługę. Jest najbardziej sprawdzalnym przejawem aktywności gospodarczej wszystkich szczebli zarządzania, a także wykonawców podstawowych procesów gospodarczych.

• P. zewnętrzna - nakierowana na ukształtowanie pozycji przedsiębiorstwa w kreowaniu i zaspokajaniu potrzeb określonych grup klientów, uczestnictwa w zjawiskach społeczno-gospodarczych o charakterze lokalnym lub regionalnym.

• P. regionalna - forma odczytywania sil sprawczych w gospodarce regionu, które w połączeniu z konkurencyjnością i polityką regionalną sprzyjają powstawaniu nowych jednostek gospodarczych oraz rozprzestrzenianiu rozwiązań technicznych i ekonomicznych.

35. Ryzyko i sposoby radzenia sobie z nim

Ryzyko to możliwość sukcesu, ale także niepowodzenia, porażki, straty. To także przedsięwzięcie, którego wynik jest niepewny, wątpliwy.

Na ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej składają się przede wszystkim trudne do przewidzenia zmiany w makrootoczeniu i otoczeniu konkurencyjnym.

Podstawowe typy ryzyka to:

• Ryzyko biznesowe - odnoszące się do niepewności co do efektów decyzji podejmowanych przez przedsiębiorstwo w zakresie normalnej działalności operacyjnej np. ryzyko powodzenia nowego produktu.

• Ryzyko rynkowe - dot. zmian cen instrumentów, stóp procentowych i płynności.

• Ryzyko kredytowe - związane z możliwością niedotrzymania warunków umowy przez drugą stronę transakcji.

• Ryzyko operacyjne - obejmujące straty wynikające z braku kontroli nad jakością produkcji, zdarzeniami losowymi itp.

SPOSOBY OGRANICZANIA RYZYKA:

• ubezpieczanie przedsiębiorstwa i składników jego majątku,

• ostrożne inwestowanie,

• prowadzenie dobrej gospodarki finansowej,

• prowadzenie wspólnej działalności z innymi przedsiębiorcami,

• stałe obserwowanie otoczenia.

W procesie zarządzania ryzykiem mogą występować następujące reakcje:

1. UNIKANIE RYZYKA - ma miejsce wówczas, gdy świadomie odmawia się akceptacji nawet małego ryzyka. Jest to najprostsza, a jednocześnie najmniej efektywna forma zarządzania.

2. RETENCJA - zatrzymanie ryzyka - oznacza, że przedsiębiorstwo wybrało wariant pokrywania ewentualnych strat z własnych środków finansowych

3. PRZENOSZENIE NA INNY PODMIOT - REALOKACJA - oznacza transfer całości lub części odpowiedzialności z pokrycie ewentualnych strat. Negatywne finansowe skutki ryzyka można zmniejszyć wykorzystując m.in.: pochodne instrumenty finansowe lub klasyczną metodę ubezpieczenia, a także odpowiednio sformułowaną umowę leasingowi.

4. REDUKCJA - poprzez planowanie i utrzymanie ryzyka na akceptowanym poziomie. Redukcja ryzyka jest czynną strategią, przy której zastosowaniu prawdopodobieństwo wystąpienia ryzykownego zdarzenia lub wysokie straty, zostają zredukowane do określonej wielkości. Redukcja ryzyka może polegać na kontroli jakości produktów lub procesów, selekcji dostawców i wykonawców oraz wykorzystanie gwarancji.

36. Istota przywództwa w organizacji

Przywództwo to zdolność „powadzenia za sobą” mniej lub bardziej licznych grup zwolenników. Zdolność taka polega na umiejętności wskazania i zakomunikowania wizji stanów przyszłych, do których grupa ma wspólnie dążyć. Podstawa przywództwa jest charyzma.

Przywódcy to osoby, które potrafią wywierać wpływ na innych i które mają formalny autorytet kierowniczy. Nie wszyscy przywódcy są kierownikami i nie wszyscy kierownicy są przywódcami. Cechy różniące przywódców od nieprzywódców to:

• Ambicja i energia

• Pragnienie przewodzenia innym

• Uczciwość i prawość

• Wiara w siebie

• Inteligencja i wiedza związana z danym rodzajem zadań.

Przywództwo w organizacji jest procesem złożonym z kilku podstawowych składników. Są to:

• Władza lidera - w organizacji sprowadza się do podejmowania decyzji przez kierownika, jak również egzekwowania ich wykonania.

• Zdolność rozumienia sił motywujących - przywódca w danej organizacji, powinien wiedzieć, jakie czynniki motywują jego podwładnych,

• Zdolność do tworzenia klimatu wzbudzającego motywację

• Styl - jest to sposób, w jaki oddziałuje kierownik na swoich podwładnych.

PORÓWNIANIE: KIEROWNIE A PRZYWÓDZTWO

Zakres	Funkcje zarządzania	Funkcje przywództwa
Decyzje	Planowanie i ustalenie budżetu Przydzielanie środków	Wybranie kierunku Stworzenie wizji
Praca z ludźmi	Zatrudnianie Obsada stanowisk Nagradzanie Wydawanie poleceń	Zapoznanie i przekonacie ludzi do podzielenia tej samej wizji
Praca organizacyjna	Planowanie szczegółów, rozwiązywanie problemów Kontrola monitorowanie	Motywowanie i inspirowanie Pomoc ludziom w podjęciu ryzyka
Rezultaty	Porządek, konsekwentne działania	Zmiana, innowacja

37. Techniki motywacyjne

Można wyróżnić:

1. Motywację negatywną - opiera się na obawie (lęku), która pobudza do pracy przez stwarzanie poczucia zagrożenia, jak np. groźba utraty części zarobków w razie gorszego wykonania zadania, zagrożenie naganą. Motywowanie poprzez oddziaływanie ujemne może zmuszać ludzi do pracy, ale nie tworzy w nich do niej zamiłowania i entuzjazmu.

2. Motywację pozytywną - polega na stwarzaniu pracownikowi perspektyw coraz lepszego urzeczywistnia jego celów w miarę spełniania oczekiwań pracodawcy, jak np. osiągnięcie4 wyższych zarobków, stanowiska, większej samodzielności itp. Motywacja pozytywna powoduje większą aktywizację pracownika i pełniejsze wykorzystanie jego możliwości z uwagi na większe zaangażowanie uczuciowe.

Narzędzia motywacji:

1. Narzędzia materialne pieniężne:

• Wynagrodzenia podstawowe

• Premie i nagrody pieniężne

• Świadczenia zabezpieczające i emerytalne

Narzędzia materialne niepieniężne

• Samochód służbowy

• Laptop

• Telefon

• Szkolenia

• Wycieczki motywacyjne dla najlepszych pracowników

3. Narzędzia niematerialne:

• Status stanowiska zajmowanego przez pracownika

• Umożliwienie rozwoju osobistego pracownika

• Awans

• Uznanie

• Dobre warunki pracy

• Zapewnienie bezpieczeństwa

• Wizerunek organizacji.

Techniki wywierania wpływu na ludzi    

• technika prośby

• technika groźby

• technika zaangażowania i konsekwencji

• technika wzajemności

• technika kontrastu

• technika odwoływania się do społecznego dowodu słuszności

• technika niedostępności

• technika sympatii

38. Zarządzanie procesami logistycznymi

Logistyka to proces planowania, realizacji i kontrolowania sprawności i ekonomicznej efektywności przepływu surowców, produkcji nie zakończonej i wyrobów gotowych oraz związanych z tym informacji od miejsca pochodzenia do miejsc konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klientów.

Proces będziemy nazywać logistycznym wówczas, gdy:

• Rozmieszczenie,

• Stan,

• Przepływy

jego składowych, a więc ludzi, dóbr materialnych, informacji i środków finansowych, wymagają koordynacji z innymi procesami ze względu na kryteria lokalizacji, czasu, kosztów i efektywności spełniania pożądanych celów organizacji.

Procesy logistyczne w organizacji są niczym innym jak zadaniami, których wykonanie stanowi realizację przepływu towarów i informacji. Oprócz tych zadań realizacyjnych, do zadań logistycznych należą oczywiście związane z nimi zadania planowania, sterowania i kontroli. Do procesów logistycznych zaliczyć można:

1. Procesy główne w przepływie towarów:

• Magazynowanie

• Transport

• Przeładunek

2. Procesy pomocnicze w przepływie towarów:

• Pakowanie

• Znakowanie

3. Procesy spełniające funkcje informacyjną:

• Przekazywanie i opracowywanie zamówień

Zarządzanie logistyczne - to działalność kreująca całościową koncepcję przedsięwzięć logistycznych, uwzględniająca ich przebieg zarówno w przedsiębiorstwie, jak i u partnerów oraz koordynacje realizacji tej koncepcji przez odpowiednie jednostki organizacyjne z wykorzystaniem właściwych instrumentów kierowania i kontroli.

Zadania zarządzania logistycznego można podzielić na logistykę zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji i utylizacji, logistyka obejmuje zatem różne zakresy odpowiedzialności. Zadania logistyki to zapewnienie:

• Potrzebnych materiałów i produktów

• We właściwym czasie

• We właściwym miejscu

• W potrzebnej ilości

• Odpowiedniej jakości

Cele logistyki:

• Optymalizacja przepływu materiałów i towarów w odniesieniu do produkcji i klientów

• Jak największe ograniczenie magazynowania surowców, materiałów pomocniczych i eksploatacyjnych oraz półfabrykatów i wyrobów gotowych

• Tworzenie sprzyjających warunków dla utylizacji odpadów

• Budowa wiarygodnego systemu informacji.

39. Koncepcje i style przywództwa

Przywództwo to zdolność „powadzenia za sobą” mniej lub bardziej licznych grup zwolenników. Zdolność taka polega na umiejętności wskazania i zakomunikowania wizji stanów przyszłych, do których grupa ma wspólnie dążyć. Podstawa przywództwa jest charyzma.

Przywódcy to osoby, które potrafią wywierać wpływ na innych i które mają formalny autorytet kierowniczy. Nie wszyscy przywódcy są kierownikami i nie wszyscy kierownicy są przywódcami. Cechy różniące przywódców od nieprzywódców to:

• Ambicja i energia

• Pragnienie przewodzenia innym

• Uczciwość i prawość

• Wiara w siebie

• Inteligencja i wiedza związana z danym rodzajem zadań.

Przywództwo w organizacji jest procesem złożonym z kilku podstawowych składników. Są to:

• Władza lidera - w organizacji sprowadza się do podejmowania decyzji przez kierownika, jak również egzekwowania ich wykonania.

• Zdolność rozumienia sił motywujących - przywódca w danej organizacji, powinien wiedzieć, jakie czynniki motywują jego podwładnych,

• Zdolność do tworzenia klimatu wzbudzającego motywację

• Styl - jest to sposób, w jaki oddziałuje kierownik na swoich podwładnych.

PORÓWNANIE: KIEROWANIE A PRZYWÓDZTWO

Zakres	Funkcje zarządzania	Funkcje przywództwa
Decyzje	Planowanie i ustalenie budżetu Przydzielanie środków	Wybranie kierunku Stworzenie wizji
Praca z ludźmi	Zatrudnianie Obsada stanowisk Nagradzanie Wydawanie poleceń	Zapoznanie i przekonacie ludzi do podzielenia tej samej wizji
Praca organizacyjna	Planowanie szczegółów, rozwiązywanie problemów Kontrola monitorowanie	Motywowanie i inspirowanie Pomoc ludziom w podjęciu ryzyka
Rezultaty	Porządek, konsekwentne działania	Zmiana, innowacja

Style przywództwa:

1. Autokratyczny - określenie postępowania przywódcy, który: centralizuje uprawnienia, narzuca metody pracy, jednoosobowo podejmuje decyzje i ogranicza uczestnictwo pracowników.

2. Demokratyczny - określenie postępowania przywódcy, który: włącza pracowników do podejmowania decyzji, deleguje uprawnienia, zachęca do uczestnictwa w decydowaniu o metodach i celach pracy oraz wykorzystuje sprzężenie zwrotne jako narzędzie do trenowania podwładnych.

3. Transakcyjny - koncentruje się na swoich relacjach z podwładnymi. Kieruje swoimi pracownikami, rozpoznając ich potrzeby i starając się je zaspokoić w zamian za wykonanie zadań zgodnie z oczekiwaniami.

4. Transformacyjny - jest nastawiony na zmiany, tworzy wizję działalności organizacji. Na jej podstawie stawia wyzwania swoim podwładnym i zachęca ich do działania.

5. Charyzmatyczny - taki, któremu podwładni przypisują atrybuty bohaterskich cech przywódczych. Liderzy charyzmatyczni posiadają duży autorytet u swoich pracowników.

Jedną z najlepszych kombinacji jest połączenie p. transakcyjnego z transformacyjnym.

40. Strategie i style negocjacji

Negocjacje to jedna z form komunikowania się w celu wypracowania wspólnej decyzji, dającej korzyści obu stronom. Celem negocjacji jest wypracowanie kompromisu, czyli wypośrodkowanie rozwiązania, na które godzą się obie strony.

Z punktu widzenia uzyskanych rezultatów można wyróżnić trzy typ strategii powadzenia negocjacji:

1. Strategia „przegrana - przegrana”, kiedy obie strony ponoszą znaczne straty i żadna nie chce ustąpić. Nikt nie dąży tu do korzyści własnych, ale do maksymalnego pognębienia przeciwnika.

2. Strategia „wygrana - przegrana”, kiedy w sytuacji niedoboru dóbr, będących przedmiotem sporu, jeden wygrywa kosztem przegranej drugiego. Ma to najczęściej miejsce w nierównej walce stron.

3. Strategia „wygrana - wygrana”, polegająca na wzajemnych ustępstwach dających korzyści obu stronom. Każda strona dba tu o swoje interesy, widząc jednak także korzyści drugiej strony. Tego typu negocjacje można jednak prowadzić z osobami, do których mamy zaufanie i pewność, że tego nie wykorzystają przeciwko nam.

Style negocjacyjne:

1. Styl miękki (kooperacyjny) - oparty na ustępowaniu drugiej stronie w imię zachowania dobrych stosunków i polubownego załatwienia sprawy. Celem stylu jest porozumienie.

2. Styl twardy (rywalizacyjny) - polega na dążeniu do jednostronnego zwycięstwa za wszelką cenę, gdzie celem jest zwycięstwo za wszelką cenę.

3. Styl rzeczowy - oparty na negocjacjach wokół meritum sprawy, bez mieszania do tego swojego stosunku do ludzi, z którymi się rozmawia. Jest to styl najbardziej sprawiedliwy i skuteczny. Do głównych zasad stylu, możliwym do wykorzystania w każdej negocjacji zalicza się:

• Oddzielenie ludzi od problemu,

• Skoncentrowanie się na interesach, a nie na stanowiskach,

• Dążenie do znalezienia możliwości, dających korzyści obu stronom,

• Domaganie się obiektywnych kryteriów oceny wspólnego rozwiązania.

---