Warzywa wyklady, Ogrodnictwo, Semestr V, Warzywnictwo


SEMESTR II

Wspólny przodek odm. botanicznych gat. B. oleracea - B. oleracea var. silvestris L. - kapusta dzika (2 lub wielolet.) - nie ma tendencji do wytwarzania główek - stąd pierwotnie użytkowano liście i zasobne w tłuszcz nasiona.

Dzisiejsze bogactwo form roślin kapustnych:

Kapusta bowiem jest w 50-60% rośliną obcopylną a przy tym wrażliwą na chów wsobny.

Te procesy łącznie z selekcją dokonywaną przez przyrodę i człowieka = dzisiejsze odmiany botaniczne kapusty

Brassicaceaea (Cruciferae) - Krzyżowe

Kapusta głowiasta biała, czerwona i włoska cabbage

Kapusta bukselska brussels sprouts

Kalafior cauliflower

Brokuł sprouting broccoli

Kalarepa kohlrabi

Jarmuż kale

Kapusta pekińska chinese cabbage

Rzodkiewka radish

Rzodkiew radish

Rzepa turnip

Brukiew jadalna rutabaga

Chrzan horse-radish

Rzeżucha ogrodowa cress

W ewolucji roślin kapustnych aberacje chromosomalne odgrywały znikomą rolę.

Prawie wszystkie rośliny kapustne mają tę samą liczbę chromosomów a do tego są jednakowego kształtu (wyjatek co do kształtu - var. Acephala) a poza tym stwierdzono tu:

Odmiany botaniczne gat. B. oleracea ( a tym bardziej formy w obrębie jednej odmiany botanicznej ) krzyżują się bardzo łatwo między sobą i dają płodne potomstwo.

Krzyżówki międzyrodzajowe pomiędzy Brassica i Raphanus w warunkach naturalnychnie zachodzą, chociaż przeprowadzono je w warunkach sztucznych i opisano w literaturze.

Najwcześniej w Europie zaczęto uprawiać:

Atuty:

Rośliny kapustne 2-letnie można doprowadzić do kwitnienia w pierwszym roku jeśli:

Stwierdzono, że jeśli temp. ≈4oC jest stała to wystarczy 1-miesięczny okres jej działania, natomiast gdy waha się od 4 do 10oC, okres ten musi być dłuższy.

Wielkość rozsady w tej fazie określana bywa różnie:

j.w.- zależnie od odmiany np. Ditmarska - 5oC (wiek 80 dni) - 81% jaryzacji

W hodowli zjawisko jaryzacji wykorzystuje się do:

Jednym z naturalnych systemów zabezpieczających rośliny obcopylne przed zapłodnieniem własnym pyłkiem jest samoniezgodność.

W obrębie roślin kapustnych jedynie kalafior jest zasadniczo samo-zgodny, reszta jest w większym lub mniejszym stopniu saomoniezgodna.

Zagadnienie wpływu temperatury na kiełkowanie pyłku kapusty badał Pearson i stwierdził, że:

Warunki termiczne przy pr. główek kapusty (wg Boswell i Jones):

Modyfikując wysokość temperatury można dowolnie kierować wzrostem względnie rozwojem kapusty.

Nawożenie:

Dojrzałość (dojrzałe w pełni, są zawsze twardsze)

Kwiatostan -

Pędy kwiatostanowe różnych kapust różnią się zabarwieniem. Odmiany o główkach czerwonych mają pędy i liście na pędach silnie zabarwione antocyjanem.

Biologia wzrostu i rozwoju:

Ilość pędów kwiatostanowych u poszczególnych odmian kapust oraz okres ich kwitnienia są różne. Kotowski stwierdził np. że:

Wszystkie czynniki hamujące wzrost rozsady jak:

Sama liczba pośpiechów nie świadczy jeszcze o stopniu zjarowizowania rozsady, część pośpiechów pozostaje bowiem płonna, nie wydając nasion.

Świadectwem stopnia jarowizacji jest wysokość plonu nasion, otrzymanych z porównywalnych partii nasion.

Znajomość reagowania kapusty na czynniki środowiska w tym wypadku na temperaturę jest bardzo istotna w:

Woda

Tutaj wymagania (w przeciwieństwie do światła i temperatury) są wysokie!

Niemcy - tylko tam rejonizować tę uprawę, gdzie wysokość opadów = min. 650mm i gdzie gleby mają dużą pojemność wodną.

Mimo, że kapusta ma stosunkowo niski współczynnik transpiracji tzn. zużywa mniej wody na wyprodukowanie 1 g. s. m. od innych roślin warzywnych (wg Maksimowa 518, dla ogórka zaś 686, dla grochu zielonego 747) ale uważa się, że do wydania należytego plonu, roślin ta wymaga dużych ilości wody.

Współczynnik potrzeb wodnych roślin tzn. ilość m3 wody zużytej przez dany gatunek czy odmianę botaniczną na wytworzenie 1 tony plonu zależy od:

Dla kapusty późnej wynosi np. 200-160 m3 czyli przy plonie 30-60 ton/ha zużywa ona 6000-9000 m3 wody.

Jest to pewne uogólnienie, bo potrzeby wodne roślin w ciągu okresu wegetacji nie są jednakowe i w wysokim stopniu zależą od fazy rozwojowej rośliny np. u kapusty późnej:

W literaturze więc, całkowite zapotrzebowanie na wodę u kapusty późnej, przyjęte za 100 zaleca się rozłożyć na te 3 okresy następująco:17:65:18%

w warunkach suchej gleby i niskiej wilgotności powietrza, wykształca się znacznie silniejszy nalot woskowy niż w warunkach dostatecznej ilości wilgoci.

KALAFIOR

Zaburzenia fizjologiczne kalafiora:

- guzikowatość (róże małe, nie osłonięte przez liście, pojawiają się wkrótce po wysadzeniu roślin w pole);

przyczyny: zaburzenie korelacji wzrostu ( gdy róża - organ generatywny- rozwija się przedwcześnie, zanim wykształcą się odpowiednio duże i silne organy wegetatywne: liście i system korzeniowy)

- brunatnienie róż i biczykowatość liści są związane z niedoborem boru i molibdenu

Najszybciej kwitną i najlepiej wiążą nasiona pędy wyrastające na obwodzie róży, natomiast ze środka róży nie zawsze wykształcają się pędy nasienne. (modyfikują to w niewielkim stopniu: intensywność nawożenia i stosunki wodne)

Przyczyną niewybijania w pędy nasienne może być również uszkodzenie rozgałęzień róży przez szkodniki drążące pędy nasienne (drążyny, chowacze) oraz uszkodzenia wywołane chorobami grzybowymi.

Opt. temp. jaryzacji 12oC

Kalafior wczesny, kalafior letni - trudno tu o odmiany, które tworzyłyby róże dobrej jakości, kalafior na sprzęt jesienny.

Cechy negatywne do wyeliminowania w trakcie selekcji:

Selekcjonowane cechy roślin kalafiora w klasyfikacji międzynarodowej (UPOV):

Cechy roślin:

- rozmiary: m, x, d

- długość głąba zewnętrznego: k, x, dł

Cechy liści:

- wielkość m, x, d

- kształt

- brzeg liścia u nasady

- barwa

- nalot woskowy

- pwowierzchnia ( gładka, lekko sfalowana, średnio i mocno sfalowana)

Cechy róży:

- okrycie liśćmi

- wielkość m, x, d

- kształt (płaska, wypukła, okrągło wypukła)

- barwa (biała, kremowa, żółta)

- powierzchnia (drobnoziarnista, gruboziarnista, gładka)

- ścisłość (luźna, średnia, zwięzła)

Chrzan

Poliheterozygota (Maravec)

- bo ogromna zmienność potomstwa generatywnego (ale chodzi tu o krzyżówkę w obrębie jednego gatunku)

Wasabi (Wasabia japonica - Brassicaceae)

Rzeżucha ogrodowa (Lepidium sativum L.)

Rzodkiew