Zagadnienia z przedmiotu „Hodowli owiec”, które obowiązywać będą na egzaminie pisemnym studentów IV roku

1. Wymień i scharakteryzuj rasy mateczne.

Rasy mateczne powinny charakteryzować się dobrymi cechami rozrodczymi , mlecznymi i matczynymi, a ponadto powinny pochodzić z danego kraju. Do ras matecznych zaliczymy polskie owce nizinne, merynosy, polskie owce górskie i polskie owce długowełniste.

2. Podaj definicję płodności, plenności, użytkowości rozpłodowej i odchowu jagniąt.

Płodność - stosunek liczby maciorek wykoconych do liczby maciorek pokrytych x100% Plenność - stosunek liczby jagniąt urodzonych do liczby maciorek wykoconych x100% Użytkowość rozpłodowa - stosunek liczby jagniąt odchowanych do liczby maciorek w stadzie x 100% Odchów jagniąt - stosunek liczby jagniąt odsadzonych do liczby jagniąt urodzonych x 100%

3. Kiedy i w oparciu o jakie parametry przeprowadza się kwalifikacje tryków zarodowych w rasach mięsnych i plennych.

I selekcja - 15-30% - czy mieszczą sie we wzorcach rasy

II selekcja - po otrzymaniu wyników indeksu selekcyjnego (70 dzień)

III selekcja - kwalifikująca w stadach ras matecznych w weku 13 mies. A w stadach ojcowskich w wieku 8 mies.

4. Rodzaje i rozmieszczenie zębów w szczęce górnej i dolnej u owiec i kóz.

U owiec i kóz wyróżniamy następujące rodzaje zębów: sieczne(cęgi, średniaki wewnętrzne i zewnętrzne, okrajki) zęby przedtrzonowe i trzonowe. Brak kłów Wzory zębowe: mleczne
stałe

5. Scharakteryzuj konstytucję limfatyczną.

Głowa szeroka i krótka; szyja krótka, pełna, związana z tułowiem płynnie; tułów szeroki, beczkowaty z dobrze wysklepionymi żebrami i szerokimi lędźwiami; zad szeroki z dobrze, obficie wypełnionymi udźcami; kończyny skrócone, szeroko rozstawione i dobrze spionowane; skóra napięta.

6. Opisz cykl rujowy u owiec.

Cykl płciowy (rujowy) trwa u owiec przeciętnie 16 dni, z wahaniami od 14 do 20 dni. U większości ras owiec roją występuje sezonowo, najczęściej jesienią, rzadziej wiosną i latem, a bardzo rzadko zimą. W dużym stopniu uzależnione to jest od cech rasowych, a także od skracania się długości dnia świetlnego, od. warunków utrzymania, a nawet od formy użytkowania. Wykazano np., że zmniejszanie się długości dnia pobudza wystąpienie rui. Trwa ona średnio około 40 godz. Rozpoznanie rui u owiec jest trudniejsze niż u innych gatunków zwierząt późno dojrzewające maciorki wcześnie dojrzewające maciorki

7. Krycie haremowe: liczba maciorek na tryka, organizacja, zastosowanie w hodowli.

Krycie haremowe to wprowadzenie do grupy 20-25 maciorek jednego tryka, który będzie kryć grzejące się maciorki. Taka metoda jest wysoce skuteczna i mamy pewność co do rodziców danego jagnięcia. Jednak często nie można dokładnie określić, kiedy nastąpiło krycie i nie można dokładnie podać daty wykotu.

8. Omów system EUROP.

System ten pozwala ocenić umięśnienie i otłuszczenie tusz; system ten jest stosowany w krajach UE; pozwala oceniać zarówno tuszki jagnięce poniżej 12m-cy (kat. L) oraz pozostałe (kat. S). Dzieli się się tuszki na klasy umięśnienia (S-największe i najlepsze (specjalna klasa dla rasy Texel) E,U,R,O,P-słabo umięśniona) i otłuszczenia (1- bardzo małe, 2,3,4,5- bardzo duże), dodatkowo ocenia się także barwę mięsa i jakość mięsa.

9. Wymień zasady odchowu (żywienie) maciorek hodowlanych.

Żywienie maciorek jest uzależnione od ich stanu fizjologicznego i produkcyjności. ŻYWIENIE PRZED STANÓWKĄ I W OKRESIE STANÓWKI. Okres ten przypada przeważnie na miesiące letnie. Co najmniej na 2 tyg. przed stanówką i przez 2 tyg. okresu stanówki trzeba stosować intensywniejsze żywienie w celu poprawienia kondycji maciorek. W tym czasie powinny one korzystać z dobrego pastwiska i koszonych zielonek uzupełnianych sianem podawanym do woli. Dzienna dawka zielonki dla l sztuki wynosi około 2-3 kg. W wypadku braku zielonki można podawać maciorkom skiełkowane ziarno zbóż w ilości około 100 g na sztukę dziennie, zaś w braku siana stosuje się słomę z dodatkiem pasz treściwych, np. śruty z nasion roślin strączkowych. Zimą oprócz siana, słomy i plew podaje się maciorkom kiszonki i okopowe.

Pasze bogate w białko, składniki mineralne i witaminy wpływają korzystnie na intensywność występowania rui i zwiększają możliwość zapłodnienia maciorki.

ŻYWIENIE MACIOREK KOTNYCH. Żywienie w okresie ciąży musi być coraz intensywniejsze, zwłaszcza w 2 ostatnich miesiącach, ma to bowiem duży wpływ na prawidłowy rozwój płodu, a także na powstanie odpowiednich rezerw składników pokarmowych koniecznych na okres karmienia. Latem maciorki powinny korzystać z dobrego pastwiska z dodatkiem koszonej zielonki, słomy i plew z roślin motylkowych bądź słomy zbożowej i siana.

Zimą w żywieniu maciorek wysokokotnych stosuje się dobre siano, słomę, plewy i okopowe, zwłaszcza bogate w karoten (marchew czerwona). Jeżeli siano odznacza się gorszą jakością, potrzebny jest dodatek paszy treściwej. Na 3-4 dni przed spodziewanym wykotem i przez pierwsze 3 dni po wykocie podaje się tylko dobre siano do woli.

ŻYWIENIE MACIOREK KARMIĄCYCH. Wiąże się ono ściśle z przebiegiem laktacji, gdyż wydajność mleczna matki warunkuje prawidłowy wzrost i rozwój jagniąt w pierwszych tygodniach ich życia. Dlatego wskazane jest podawanie maciorkom karmiącym pasz o działaniu mlekopędnym, o dużej zawartości białka, energii, składników mineralnych i witamin. W tym celu latem stosuje się dobre pastwisko, koszone zielonki, zimą okopowe i dobre kiszonki. Siano można stosować nawet do 2 kg dziennie, zaoszczędzając w ten sposób pasze treściwe, które zwykle podaje się pierwiastkom i maciorkom karmiącym bliźnięta.

ŻYWIENIE MACIOREK JAŁOWYCH. W okresie między odsądzeniem jagniąt rozpoczęciem stanówki żywi się maciorki najtańszymi paszami, dbając jednak, żeby oprawiły swą kondycję, którą utraciły w czasie karmienia. W okresie letnim podstawę żywienia stanowi pastwisko i zielonki, uzupełniane do woli słomą. Zimą podaje się i siano, okopowe, kiszonki, plewy oraz słomę

10. Wady dziedziczne i nabyte wełny.

Wady nabyte wełny

Nieprawidłowe znaczki barwiące wełnę.

Podcięcie wełny spowodowane pasożytami zewn.

Włosy psie-krótkie-łamliwe ,na bliznach i zagojonych skaleczeniach.

Zażółcenia-spieralne izła barwa tłuszczopot,niespieralne,mocz,kął,zła wentylacją(mniej wytrzymala trudniej się barwi.

Obłożenie wełny-zaśmiecenie.czępljwymi częściami,roślin.

Zaobroczenie- zaśmiecenie runa cząstkami karmy przy nieumiejętnm zadawaniu pasz

wady dziedziczne wełny

Włosy nadrunne - grubsze i dłuższe wyrastające ponad powierzchnię okrywy z kanałem rdzeniowyminą tylnej partii grzbietu i udach;

Kemp-- włosy rdzeniowe martwe na zadzie;.

Nitką i marka--u merynosów na skutek chowu krewniaczego i przy
kojarzeniu krańcowo różnych ras owiec. Na łopatce.

Włosy barwne - w białej okrywie i odwrotnie

Skłonność do filcowania

.

11. Czym różnią się skóry kożuchowe od skór futrzarskich.

Skóry futrzarskie pochodzą od owiec o wełnie jednolitej, o długości włosa powyżej 10 mm (gł. z owiec merynosowych, pon, pod, owiec ras mięsnych ). Skóry te poddaje się procesom uszlachetniania i przeznacza do tworzenia rożnego rodzaju konfekcji. Uszlachetnianie dotyczy okrywy włosowej i polega na : przstrzyżeniu, wyprostowaniu karbików, farbowaniu i nadaniu lśniącej, gładkiej powierzchni. Zabiegi te upodabniają okrywę owczą do okrywy zwierząt futerkowych.

Skóry kożuchowe pochodzą od owcy wrzosówki i rosyjskiej owcy romanowskiej. O wartości tych skór decydują  następujące cechy w stanie wyprawionym: niska masa całkowita, mała grubość, duża odporność na rozciąganie i elastyczność. Skory typowo kożuchowe maja wełnę mieszaną o bardzo korzystnej proporcji włosów puchowych, przejściowych i rdzeniowych, zapewniającej najlepszą izolację cieplną.

12. Od czego zależy wydajność rzeźna.

Wieku

Rasy

Płci

Żywienia

Jakości tuszy

Otłuszczenia

Uwarunkowań genetycznych

13. Wymień wyręby podstawowe tuszy i określ udział wyrębów wartościowych u owiec.

Comber, antrykot, udziec, plecówka, karkówka, goleń przednia, goleń tylna, mostek. Poza mięsem do części jadalnych tuszy należą: wątroba, płuca, język, móżdżek, serce, sadło jelitowe, żwacz, czepiec, księgi. Części te stanowią ok.20% ciężaru tuszy. Mięso dobrej baraniny powinno być koloru jasnoróżowego do ciemnoczerwonego, tłuszcz zawsze biały.

Schemat podziału półtuszy jagnięcej na podstawowe wyręby:
1 - udziec, 2 - comber, 3 - antrykot, 4 - łopatka, 5 - karkówka,
6- mostek z łatą, 7 - szyja, 8 - goleń przednia, 9- goleń tylna

14. Scharakteryzuj tucz średnio-intensywny i opóźniony.

Tucz do masy ciała 40-45 kg wiek 6-7 miesięcy, przyrosty dobowe 200-250 g

Zużycie 4.5 j.o. i 500 g białka. Do momentu odsądzenia jagnięta tuczone

żywione jak jagnięta hodowlane. Tucz oparty na niedużym dodatku pasz

treściwych (0.5-0.8 kg), podstawę tuczu stanowią pasze gospodarski.

Odpowiedni dla pon, pod.

Tucz opóźniony do masy ciała 50-55 kg wiek 9-10 miesięcy, przyrosty dobowe 150-200 g. Zużycie 6-7 j.o. i 600-650 g białka.

15. Różnice w składzie mleka owiec i kóz.

Owcce kozy
SM 12,5 17,8
Tłuszcz 4,5 6,5
BO 3,3 5,7
Lakto 4,6 4,5
Sole min 0,8 0,7

16. Scharakteryzuj merynosa polskiego.

Merynos polski należy do grupy ras cienkorunnych i reprezentuje mieszany typ użytkowania mięsno-wełnisty. Jest to owca o konstytucji zwięzłej. Ma figurę dość dużą i kształtną. Maciorki osiągają masę 60-65 kg a tryki 100-110 kg. Głowa średnio szeroka i miernie wydłużona o dużych uszach. Maciorki są bezrogie tryki bywają rogate. Szyja niezbyt długa, występują pofałdowania skóry u tryków przechodzące w tzw. fartuch. Tułów szeroki prosta linia grzbietu. Kończyny mocne, proporcjonalnej długości szeroko i pionowo ustawione. Biała okrywa wełnista,- zamknięte runo porasta cały tułów łącznie z brzuchem oraz szyją. Wełna jednolita. Owca wcześnie dojrzewająca o asezonalnym występowaniu rui. Plenność wynosi około 135%

17. Scharakteryzuj owce rasy wrzosówka.

Prymitywna rasa o użytkowaniu kożuchowym. Najmniejsza z owiec o masie ciała maciorka 38-42 kg a tryk. 45-55 kg. Drobna figura o wąskiej klatce piersiowej spadzistym zadzie i wybitnie cienkich nogach. Tryki rogate, umaszczenie głowy i kończyn czarne. Okrywa włosowa mieszana. Owca wcześnie dojrzewająca, duża plenność 180%, asezonalność. Są to owce odporne i wytrzymałe na trudne warunki chowu.

18. Scharakteryzuj polskie owce nizinne.

Grupa owiec zajmująca drugie miejsce po merynosach w procentowej strukturze
pogłowia krajowego. Powstały w wyniku krzyżowanie prymitywnych ras
krajowych z trykami merynosa polskiego a następnie z trykami angielskiej
owcy długo wełnistej (kent, lincoln).Użytkowanie mięso-wełniste, wełna
jednolita. Odmiany: wielkopolska, owca w typie Corriedale, żelaźnieńska.
Odmiana żelaźnieńska - plenność 170%_: m ciała 60-80 kg, selekcja w kierunku wełnisto-plennym.

19. Scharakteryzuj polskie owce długowełniste.

Utworzone z miejscowych ras z trykami ras importowanych (teksel, kent, fryz). Użytkowanie mięsno-wełniste. Wełna średnio gruba. W grupie tej najliczniejsze są owce odmiany pomorskiej, kamienieckie, olkuskie i pogórza. Odmiana kamieniecka - masa ciała tryków 90-100 kg maciorek 70-80 kg, plenność 143%. Wełna jednolita, mocna budowa, umięśniony zad. Odmiana olkuska - masa ciała tryków 90-100 kg maciorek 60-70 k, płodność 96.6% plenność 235%. Okrywa włosowa jednolita najcieńsza wśród grupy owiec długowelnistych

20. Scharakteryzuj polskie owce górskie.

Użytkowość mleczno-wełnista. Masa ciała maciorek 45-50 kg, tryków 60-70 kg. Tryki rogate maciorki rzadziej. Okrywa włosowa biała, czasami występuje plamistość na pysku i zadzie, wełna mieszana o luźnej budowie i charakterystycznej bruździe grzbietowej. Dój trwa 150 dni, z czego można pozyskać 80 litrów mleka. Jagnięta przeznaczane na tucz wielkanocny.

21. Omów wykorzystanie plennych ras owiec w hodowli.

Tryki wyk.w stadach realizujących program poprawy plenności.Program ten obejmuje krzyżowanie uszlachetniające maciorek trykami ras plennych na trzech poziomach doskonalenia.Rasy plenne są również wyk do krzyżowania dwustopniowego w celu zwiększenia liczby jagniąt otrzymywanych od jednej maciorki (fin podnosi plenność o 40-50%,fryz 20-25%,o. romanowska 60%).

22. Opisz wykorzystanie ras plennych i mięsnych w produkcji towarowej.

Rasy plenne wykorzystuje się w celu poprawienia plenności(wzrost wielkości miotu 50%, zdolność mateczna 50%)ras mało plennych.Rasy mięsne w celu poprawienia mięsności wyrażonej zwiększonym tempem wzrostu jagniąt(90%),zwiększeniem masy ciała(10%).By wzrosła produkcja towarowa stosuje się,najczęściej krzyżówkę dwustopniowa lub jednostopniowa-wzrost produkcji żywca od jednej matki o 28% urodzonych jagniąt od jednej matki jest więcej o 30%.

23. Scharakteryzuj owce ras mlecznych.

Charakteryzują się delikatną konstytucją. Są to owce duże, bezrożne, o trójkątnej sylwetce zwężającej się ku przodowi, głowa duża, wąska, o garbonosym profilu; szyja długa, klatka piersiowa głęboka, tułów długi; kłąb wyraźnie zaznaczony, zad spadzisty; cienki kościec, wysokie nogi, dobrze rozwinięte wymię; głowa, kark, spód szyi, nogi, brzuch i ogon nie pokryte wełną; wcześnie dojrzewają, mają wysokie wymagania paszowe.

24. Scharakteryzuj owce ras mięsnych.

Owce o konstytucji limfatycznej; szeroka krótka głowa; szyja krótka; tułów szeroki, beczkowaty z dobrze zbudowanym zadem; skóra napięta; szybko dojrzewają, mają szybkie tempo wzrostu, mają także wysokie wymagania paszowe

25. Opisz organizacje stanówki u owiec.

Stanówka rozpoczyna się, gdy wstadzie znajduje się 3% grzejących się matek. Wpuszczenie tryków lub szukarków do stada matek przyspiesza występowanie rui. Szukarki wpuszcza się do maciorek co 12h. Termin stanowienia: owce sezonalne VIII-IX, asezonalne VI-VII, górskie X-XI, powinna trwać 2-3 cykle rujowe, tryki powinne być po strzyży(ułatwia krycie, poprawia termoregulację jąder); maciorki kryje się raz, z ponownym kryciem po 12 godzinach; 12h po wyszukaniu lub wykryciu objawów rujowych.

26. Omów zasady kwalifikacji do rozrodu maciorek i tryków.

Do rozrodu kwalifikujemy zwierzęta zdrowe, będące w dojrzałości rozplodowej (8-18 miesięcy - zależy od rasy), sprawne fizjologiczne (prawidlowe ukształtowanie dróg rodnych u maciorki i prawidłowa budowa układu rozrodczego tryka). Tryki przed dopuszczeniem do rozrodu badamy klinicznie (mosznę, jądra, sprawdzamy czy zwierzęta są wolne od brucelozy, gruźlicy lub salmonelozy.

27. Scharakteryzuj owce ras plennych.

Owce te odznaczają się podwyższonymi wskaźnikami rozpłodowymi. Są to owce asezonalne, o plenności rzędu 200-300% (nawet do 500%); często też są dobre pod względem użytkowości mlecznej

28. Omów zasady krycia z ręki.

Odbywa się ono na podstawie planu kojarzeń. Po odnalezieniu przez szukarka grzejącej się maciorki, ta zostaje odizolowana i wprowadzona do tryka po 12h od wykrycia. Kojarzenie powtarza się co 12h aż do momentu, gdy maciorka przestanie przyjmować tryka. Dzięki tej metodzie krycia mamy pewność co do rodziców i z dużą dokładnością można określić datę wykotu.

29. Flushing - wady i zalety.

Zalety: poprawnie wykonany pozwala na wzrost plenności o 10-20% bez konieczności dolewu krwi obcych ras oraz nie wymaga on długich okresów przystosowawczych, ani dużego nakładu pracy. Wady: stosować się go powinno tylko na początku lub końcu sezonu rozpłodowego, gdyż tylko wtedy daje efekty, więc trzeba pilnować terminów przygotowań; rośnie zużycie drogich pasz treściwych; owce muszą mieć odpowiednią kondycję (gdy owce są zatuczone, to owulacja wzrasta, ale przeżywalność zarodków spada; a gdy chude, to flushing poprawia jej kondycję, lecz nie powoduje wzrostu owulacji; odpowiednia kondycja to 3-3,5)

30. Przygotowanie tryków do stanówki.

Tryki do stanówki przygotowuje się 2 m-ce przed terminem stanówki. Tryka należy wystrzyc, zapewnić im możlowość wybiegu na okólniki, gdyż zmienia się żywienie. Jako że spermatogeneza trwa ok.63 dni, te 2 m-ce przed stanówką zwiększamy w dawce koncentrację energii i białka, więc by trykow nie zatuczyć zapewnia się im ruch na okólnikach.

31. Organizacja wykotów, przygotowanie i przebieg.

Na czas wykotów w owczarni powinno się zapewnić wyższą temperaturę niż normalnie (min.8, opt.17C) Owce posiadające silny instynkt stadny, kocą się w stadzie.

Owce powinno się strzyc 1-2 m-ce przed porodem. Sam poród trwa ok. 3-10h. Owce powinny spędzić w owczarni, w których będą się kocic minimum 3-4tyg przed terminem porodu, by mogły wytworzyć przeciwciała które przekaże w siarze jadnięciu. Po porodzie matke z młodym przenosi się do kojców poporodowych.

32. Zasady identyfikacji jagniąt i owiec dorosłych.

Owce w Polsce oznacza się tatuażem w lewym i prawym (wymóg UE) uchu. W lewym tatuuje się numer osobniczy, a w prawym kod województwa, rasy/sektora oraz owczarni. Zwierzęta, które mają być sprzedane do innego kraju Unii, mają obowiązek posiadania dwóch kolczyków. Jagnieta znakuje się tymczasowo w sposób który umożliwia z daleka rozpoznanie, w ten sam sposób znakuje się też jego matkę. Oznaczeniem jest numer osobniczy matki w stadzie.

33. Ciąża u owiec.

Ciąża u owiec trwa przeciętnie 150 dni. Szczególnie ważne jest zapewnienie kotnym maciorkom odpowiednio obfitego żywienia.

Płód rozwija się szczególnie szybko w czwartym i piątym miesiącu ciąży, dlatego potrzeby pokarmowe maciorki wzrastają wówczas mniej więcej o połowę w stosunku do okresu jałowośści, hodowca więc musi odpowiednio zwiększyć dawki pokarmowe. Prócz prawidłowego żywienia należy kotnym maciorkom zapewnić dostateczną ilość ruchu na świeżym powietrzu - na pastwisku lub na przestronnych okólnikach. Trzeba także zwrócić baczną uwagę na chronienie kotnych owiec przed urazami, tj. wzajemnym zderzaniem się, przeskakiwaniem przez drągi, obijaniem się o progi, drzwi itp. Należy obchodzić się z nimi ostrożnie, zapewnić osobne pomieszczenie, nie przepędzać przez wąskie przejścia, nie zmuszać do zbyt szybkiego i nagłego ruchu, nie szczuć psami. Lekceważenie tych zaleceń przyczynia się do występowania poronień. Objawami zbliżającego się porodu są: tak zwane opadnięcie brzucha, nabrzmienie wymienia, zaczerwienienie i obrzęk sromu, wreszcie wyciek śluzu z pochwy. Przed samym porodem owca zwykle staje się niespokojna, rozgląda się na boki i próbuje położyć się. Rodzi w pozycji leżącej. Poród u owiec, zwłaszcza star-szych, zwykle przebiega łatwo, trwa około godziny i nie wymaga pomocy. Jeżeli pępowina nie przerwała się sama podczas porodu, wówczas należy ją przeciąć czystymi, odkażonymi nożyczkami w odległości około 8 cm od brzucha jagnięcia.

34. Ogólne warunki wpisu zwierząt do ksiąg.

Wiek:rasy mateczne powyżej 12 m-cy,rasy ojcowskie 8m-cy.Znane pochodzenie,ocena rozwoju,budowy,użytkowności(naliczanie indeksów maciorek i tryczków).Indeksy oi wat.conajmniej średniej stada tryków.

35. Zasady klasyfikacji skór owczych

Polski system klasyfikacji skór owczych ujęty jest w odpowiednią normę. Uwzględnia ona wiek i pleć zwierząt, wielkość powierzchni skóry i grubość jej tkanki oraz charakter, grubość i długość okrywy włosowej na skórze.

W zal. od wieku i płci zwierząt skóry dzieli się na:

-skóry zdjęte z dojrzałej maciorki lub skopa

-skóry z tryków

-skóry z jagniąt

Ze wzg. na wielkoœć skór:

-duże o powierzchni powyżej 70 dm3

-średnie 50-70 dm3

-małe 35-50 dm3

-z jagniąt starszych 21-35 dm3

-z jagniąt mlecznych do 20 dm3

Ze wzg. na rodzaj okrywy:

-cienko- i średniowełniste- grubość włosów do 33,4 (m

-grubowełniste- powyżej 33,4 (m

a pod wzg. długołci okrywy włosowej (wysadność na łopatce) na:

-wełniste- długość włosów powyżej 10 mm

-golce- do 10mm

36. Rodzaje skór owczych.

Skóry zależnie od ich przydatności użytkowej i przeznaczenia technologicznego można podzielić na :

GOLCE- pochodzą od rożnych ras owiec i charak. Się tym, że wysadność wełny nie przekracza 10mm. Poddane odwłosieniu otrzymują wyprawkę gładką, odpowiednią dla wyrobów galanteryjnych, podszewkowych lub wyprawiane są na zamsz.

SKÓRY FUTRZARSKIE- pochodzą od wiec o wełnie jednolitej. W odniesieniu do naszego pogłowia oznacza to głownie skóry z owiec merynosowych, polskich owiec nizinnych, polskich owiec długowełnistych i owiec ras mięsnych. Skóry te (długości włosa powyżej 10mm) poddaje się procesom uszlachetnianiu i przeznacza do róznego rodzaju konfekcji. W tej grupie najbardziej wartościowe są skóry jagniąt , które większym stopniu nadają się na futra zwłaczsza wtedy jeśli odpowiadają takim warunkom jak: odpowiednia grubość, sprężystość, połysk i grubość włosa oraz odznaczają się wyrównaniem tych cech na całej powierzchni.

SKÓRY KOZUCHOWE- do najwartościowszych owiec o uzytkowości kozuchowej zalicza się polską owce wrzosówkę i rosyjską owce romanowską. Skóry tych owiec maja opt. parametry jakościowe są uznawane za najlepsze na świecie zarówno do wyrobu kożuchów welurowych.

O wart. Tych skór decydują takie cechy jak;

-niska masa całkowita

-mała grubość w krzyżu

-mała grubość w boku

-są one wyjątkowo elastyczne

-wytrzymałe na rozciąganie (wzdłuż i poprzek)

Skóry typowo kozuchowe mają wełnę mieszaną o korzystnej proporcji włosów puchowych, przejściowych i rdzeniowych, zapewniajacą najlepsza izolację cieplną.

SKÓRY FUTERKOWE-zwane smuszkami pozyskuje się z jagniąt karakułowych.

37. Choroby racic i ich leczenie.

Kulawka (zanokcica)-zakaźne zapalenie racic powoduje martwicę skóry, rozkład miazgi twórczej racicy.Przyczyna dokładnie nieustalona,ale bakterie nie mogą rozpocząć procesu chorobowego jeśi wcześniej nie doszło do maceracji tkanki racicy przez wilgoć.Choroba zależy od czynników środ.tj.brudna,wilgotna ściółka, wilgotne wybiegi,brak odpowiedniej pielęgnacji racic.Występuje najczęściej wiosną i jesienią. Chore owce zakażają środowisko owczarni.Objawy-zaczerwienienie skóry w przestrzeni międzyracicowej,rozwijające się zapalenie miazgi twórczej, zniekształcenie racicy i kulawizna.Chore oddziela się,kwarantanna pomieszczeń,zachować suche i czysta podłoże.

Kulawizny -wynikiem złej pielęgnacji racic(niueobcinanie narastającego rogu,wypas na ścierniskach, wbicie drzazg,pędzenie owiec po kamiennych drogach).Najczęściej u jagniąt,mają miękki róg raciczek.Zwierze kuleje,porusza się z trudem,chora racica jest gorąca,dotyk sprawia ból.Chore zwierze należy pozostawić w pomieszczeniu,usunąć przyczynę schorzenia.Zapobieganie: staranna.korekcja racic,czysta ściółka.

choroby racic

Zakaźne zapalenie racic (kulawka ,zanokcica) wiąże się zwykle z zaniedbaniem pielęgnowania racic, utrzymanie owiec na brudnej ściółce ,wypasanie na wilgotnych pastwiskach i przepędzanie po błotnistych drogach. Choroba objawia się występowanie cuchnących zmian w szpary międzyracicowej i koronki racicy. W konsekwencji rozwija się kulawizna i przyjmowanie postawy obciążającej zniekształcone racice (niekiedy postawy klęczącej). Przy dłuższym przebiegu wysiękowo-ropne procesy prowadza do zgrubienia racicy i zrzucenia puszki racicowej .Następuje pogorszenie się ogólnej kondycji zwierzęcia. Kulejące owce należy oddzielić od zdrowych, ostrożnie obciąć ostrym nożem zmienione, chore części rogu, ranę oczyścić z ropy , zastosować lek antyseptyczny lub maść zawierającą 10-20% siarczanu miedzi.

38. Omów trzy choroby wywołane przez pasożyty wewnętrzne.

Choroba motyliczna-obecność motylicy wątrobowej w przewodach żółciowych wątroby.Owce tracą apetyt,szybko chudną i słabnąć.Zaburzenia ze " strony układu pokarm,bolesność i powiększenie wątroby czasem niedokrwistość i obrzęki powiek i podbrzusza.

Robaczyca płuc-wywoł. przez kilka gatunków nicieni.Lokalizacja w drogach oddech (tchawica, oskrzela).Chore oskrzela:ataki kaszlu,utrudnione oddychanie, osłabienie,wyniszczenie,niechęć do poruszania się,niedokrwistość.Obrzęki w okolicy szyjnej piersiowej.Nie leczone śmierć.

Tasiemczyca-tasiemce, lelito cieńkie choroba zwłaszcza jagniąt.Zaburzenia ze strony układu pokarm,brak apetytu biegunka objawy nerwowe,zarzucenie głowy na grzbiet niezborne ruchy.

39. Omów trzy choroby wywołane przez pasożyty zewnętrzne.

Uszkadzają i obniżają wartość okrywy wełnistej owiec.Niektóre żywią się ich krwią.Najniebezpieczniejsze i najtrudniejsze do zwalczania są świerzbowce drażniące oraz świerzbowce naskórne wywołujące świerzb,stan zapalny skóry,nadmierne rogowacenie naskórka i silny świąd.

40. Omów trzy choroby niedoborowe.

Krzywica-brak wapnia prowadzi odwodnienia kośćca co w następstwie powoduje u młodych,rosnących organizmów stany chorobowe.Przyczyną może być także niedobór P lub wit D.Zaburzenia w ruch kończyn (kończyny przednie)deformacja kończyn,upośledzenie ogólnego rozwoju jagnięcia.Krzywica dorosłych zwierząt najczęściej maciorek w okresie laktacji lub w stadium zaawansowanej ciąży cechuje się zrzeszotowieniem kości (ostoporoza).Niechęć do ruchu,bolesność stawów,podatność na łamanie kości długich.

Niedobór Cu-zaburzenia przem materii,niedokrwistość i utrata kondycji.Pierwsze oznaki-zmiana charakteru wełny.U jagniąt których matki cierpiały na niedobór Cu występują ataksje(brak koordynacji ruchów,bezwład lub śmierć w skutek zanikania chęci do_pobierania pokarmu.Araksje są wynikiem zmian w centralnym układzie nerwowym.Niedobory uzupełnia sie związkami mineralnymi,lizawkami.

Niedobór Co-niezbędny składnik witB12,syntetyzowanej w przew pok,prowadzi do utraty łaknienia,niedokrwistość,zahamowanie rozwoju i ogólnie wyniszczenie organizmu.Objawy po kilku tyg.Podaje się Co w formie chlorku lub siarczanu.

41. Cechy fizyczne wełny.

Grubosc, długość, barwa, polysk, karbikowanie, sortyment, sprężystość, wytrzymałość na rozerwanie, wodochłonność, zle przewodnictwo ciepla, niepalność, rendement, przędność, filcowanie.

42. Omów okrywę włosową jednolita i mieszaną.

• Jednolita-zaliczamy do niej wełnę dobrze wyrównaną, cieńsza i grubsza, składająca się tylko z włókien tylko jednej frakcji. 3 klasy: cienka, średnia, gruba
• Mieszana- wełna mająca więcej niż jedną frakcję włókien. 4 klasy: cienka, średnia, półgruba, gruba

43. Ogólne zasady żywienia tryków.

Żywienie tryków można podzielić na dwa okresy: sezon rozpłodowy który trwa 12 tygodni i w tym czasie tryki pobieraja 1kg paszy treściwej np. owies plus pasze sezonowe jednak wyłączając z dawkimarchew i buraki.Ważny jest dodatek siana. Poza sezonem rozpłodowym tzw sezon spoczynkowy tryki pobieraja 0,5kg p. treściwej i pasz gospodarskie

44. Rodzaje tuczu owiec.

Intensywny - oparty na mleku matki z dodatkiem mieszanki treściwej i siana. Czas trwania 4mies końcowa masa ciała 30-33kg,dobowy przyrost 300g,wyk paszy 3,5j.o. i 400gb.

Średniointensywny- oparty na zielonce i sianie z niewielkim dodatkiem paszy treściwej. Czas trwania ok6-7 mies, końcowa masa ciała 40-45kg,dobowy przyrost200-250g, wykorzystanie paszy 4j.o. i 400-500gb

Ekstensywny-oparty na pastwisku, ostatnie 6 tygodni dodatek paszy treściwej, czas trwania 9-10mies,końcowa masa ciałą50-55kg,dobowy przyrost 150-200g,wykorzystanie paszy 6-7 j.o. i 550-600gb

45. Czynniki warunkujące parametry użytkowości mlecznej owiec.

Owce mleczne charakteryzują się bardzo wysoką wydajnością mleka, której osiągnięcia wymaga drugiej laktacji. W grupie owiec użytkowanych mlecznie należy wymienić: owce typowo mleczne np. owca fryzyjska u której laktacja trwa 300 dni za okres której uzyskujemy 800 l mleka, owce o użytkowości kombinowanej np. pog zwierzęta dojone są po odsadzeniu jagniąt, laktacja trwa 150 dni, za okres laktacji uzyskuje się 200-300 l mleka; rasy nie związane z użytkowością mleczną a produkujące mleko, laktacja od 90-120 dni uzyskanie 35-60 1 mleka.

Mleczność jest uzależniona od: rasy, żywienia, ilości jagniąt karmionych, rodzaju i krotności doju. stanu zdrowia i wieku maciorki, klimatu.

46. Ocena użytkowości reprodukcyjnej.

Użytkowość rozpłodowa = ilość jagniąt odchowanych/ilość macek w siadzie *100

Dla każdej maciorki rejestrujemy: wiek, liczbę wykotów, liczbę urodzonych jagniąt, liczbę jagniąt odchowanych do. 56 dnia (stada mateczne) lub do 70 dnia (stada ojcowskie).Dla wszystkich maciorek rejestrujemy: średnią płodność, plenność, odchów jagniąt oraz użytkowość rozpłodową tzn. ilość jagniąt odchowanych do 56 lub 70 dnia od 100 matek.

Ocena użytkowości reprodukcyjnej-----------------Dla każdej matki, ocenia się:

Wiek,liczbę wykotów,liczbę jagniąt urodzonych,liczbę jagniąt odchowanych do 70 dnia (rasy ojcowskie),do 56 dnia (rasy mateczne),do 30 dnia (dla polskiej owcy górskiej),średnią życiową plenność

Dla maciorek (wszystkich w stadzie) ocenia się:

średnią płodność

średnią plenność

odchów jagniąt

47. Cechy anatomiczne i fizjologiczne charakteryzujące owce i kozy jako zwierzęta przeżuwające i pastwiskowe.

Przeżuwacze^ charakter budowy ciała, Specjalna budowa pyska-ruchliwe wargi, Drugi przewód pokarmowy, Złożony żołądek

48. Wymiana zębów mlecznych na stałe u owiec.

12-18 miesięcy zmieniają się cęgi mleczne na stałe,

18 mies-2,5 roku wewnętrzne średniaki,

2,5-3 lata zewnętrzne średniaki

3,5-4 lata-okrajki

wiek	siekacze	Trzonowce
3 miesiąc	-	Przeżyna się I stały
9 miesiąc	-	Przeżyna się II stały
12-18 miesiąc	Zmiana cęgów mlecznych na stałe	Przeżyna się III stały
18 m-2,5 r	Zmiana średniaków wewn na stałe	Zmiana I II III zęba przedtrzonowego
2,5-3 r	Zmiana średniaków zewn na stałe	-
3,5-4 r	Zmiana okrajków na stałe	-
Od 5 r	Zmiana kształtu cęgów-jaskółczy ogon

49. Czynniki warunkujące wartość rzeźną u owiec.

Wydajność rzeźna-masa tuszy/masa przed ubojem*100

Wynosi u ras matecznych 42-45%,a u ras mięsnych 50-55%.Wydajność zależy od: końcowej masy ciała, płci-lepsza wydajność u maciorek, rasy, wieku, żywienia.

50. Keratynizacja a karbonizacja.

Keratynizacja polega na wzroście adhezji błony komórkowe i syntezie białka kreatyny we wnętrzu komórki, które prowadzą do uziemienia i zwłóknienia komórki przy znacznym ubytku wody.

Karbonizacja wiąże się ze strukturą warstwy korowej, między orto i para korą wytwarza się stan naprężenia, co doprowadza do spiralnego skrętu włosa wokół swej osi i sprzyja powstawaniu karbika.

51. Torebka włosowa pierwotna a wtórna.

(P) Torebka pierwotna rozwija się najwcześniej w okresie życia płodowego, wyposażona jest w duży zwykle dwupłatowy gruczoł łojowy i gruczoł potowy oraz mięsień napinacz włosów. Osadzone są najgłębiej w skórze, mają największą średnicę, wydają zazwyczaj włosy najgrubsze, częstokroć liniejące po urodzeniu.

(S) Torebka wtórna powstaje 14-20 dni później od pierwotnej(ciągle w życiu płodowym), jest podobnie zbudowana ale nie ma gruczołu potowego i mięśnia, a gruczoł łojowy jest słabiej rozwinięty. Stanowią one większość torebek w skórze owiec w związku z czym w głównej mierze decydują o charakterze runa. Najczęstsze są trójki torebek pierwotnych (1 centralnie, 2 bocznie) otoczone są przez torebki wtórne.

Ważny stosunek S:P jako wskaźnik ilościowy stanu grup włosowotwórczych, decydujących o strukturze runa.

52. Wymień i scharakteryzuj rasy ojcowskie mięsne.

Ile de France - masą ciała maciorki 65-75 kg, tryka 100-125 kg. wcześnie dojrzewające, szeroki zad, bardzo dobre umięśnienie udźców od strony wew. oraz zewnętrznej, bardzo dobre przyrosty dobowe jagniąt

Czarnogłówka - masa ciała maciorki 60-70 kg, tryka 100-120 kg. tułów dobrze umięśniony dobrze wysklepione ożebrowanie, klatka piersiowa szeroka, wcześnie dojrzewające, jagnięta bardzo dobre do tuczu.

Suffolk - masa ciała maciorki 60-70 kg, tryka 130 kg. Bardzo dobre cechy mięsne, używana do produkcji jagniąt rzeźnych metodą krzyżowania towarowego. Duża głowa, klatka piersiowa dobrze wysklepiona grzbiet biodra zad szerokie, pełne udo. Szybko rosnące i dojrzewające dobra wydajność rzeźna.

Berischone du cher - masa ciała maciorki 70-85 kg, tryka 100-120 kg. Szeroki tułów, bardzo dobrze wysklepione żebro, zad obustronnie wypukły.

Dorset horn - wysokie przyrosty, szybko dojrzewające, jedyne rogate (tryki i maciorki) spośród mięsnych, długi sezon aktywności płciowej, plenność 160-170%, płodność 88%,

Texel -masa ciała maciorki 70-80 kg, tryka 110-130 kg/bardzo dobre umięśnienie partii grzbietu i lędźwi, bardzo dobrze wykształcony zad, najwyższa wydajność jagniąt.

53. Warunki zoohigieniczne w owczarni przeznaczonej do utrzymania matek.

Odpowiednia temperatura (8-12st). zabezpieczenie przed przeciągami, wilgotność względna nie więcej niż 75%

Odpowiednie stężenie gazów: CO2 0.25%, NH3 0.0026, H2S 0.0001%, dobrze działająca wentylacja, powierzchnia okien co najmniej 5%, obecność klatek powykotowych, czystość (odkażanie przed kotelnią),

54. Typowe cechy owczarni jako budynku inwentarskiego.

Budynek powinien:

chronić przed opadami i przeciągami,

zapewniać odpowiednią temperaturę

właściwa wentylacja,

właściwe oświetlenie,

odpowiednia powierzchnia na legowisko,

paszarka, izolatka,

poddasze użytkowe,

czterodzielne wrota 3 m/ 3m,

przejazd, poidła, paśniki, lassa, podział na grupy technologiczne.

55. Metody przyżyciowej oceny umięśnienia jagniąt.

USG możliwość obserwacji rozwoju mięśnia najdłuższego grzbietu i poziomu otłuszczenia. Daje to możliwość wyboru odpowiedniego terminu uboju lub wyboru najlepszych osobników do dalszej hodowli;

Tomografia komputerowa i nuklearny rezonans magnetyczny -najdokładniejsze, ale nie praktyczne w terenie.

56. Skład i znaczenie siary w odchowie jagniąt.

g/kg	tłuszcz	białko	laktoza
siara	124	130	34
mleko	60	58	43

We wszystkich systemach odchowu pierwszą karmą jagnięcia jest siara. Dostarcza ona zwierzęciu substancji odpornościowych. Jest to pokarm o dużej wartości energetycznej ze względu na wysoki udział tłuszczu sięgający 18%. Siara zawiera wysoką koncentracje witaminy A, której zasoby w organizmie noworodka nie są duże. Ponadto siara ma właściwości lekko przeczyszczające i dzięki temu ułatwia usunięcie z przewodu pokarmowego jagnięcia kału nagromadzonego w życiu płodowym, czyli tzw. smółki.

57. Rodzaje odchowu jagniąt przy matkach.

naturalny na mleku matki (90-100 dni) +pasze treściwe

skrócony- okres ssania skrócony do 30-42 dni (w systemie 3 wykoty na 2 lata)

sztuczny (bezmatkowy)- po spojeniu siarą przechodzą na preparat mlekozastępczy (1 tydz. 0.5-0.8 l/dzień , potem 1.5 l/dzień, następnie od 3-6 tyg 2.5 l/dzień) +siano od 4 dnia życia i pasze treściwe od 10 dnia życia

58. Omów możliwości intensyfikacji produkcji w stadzie polskiej owcy długowełnistej.

Możliwość intensyfikacji produkcji jagniąt rzeźnych oparta jest na hodowli krzyżówka jednostopniowa - krzyżowanie z trykami ras mięsnych ma na celu poprawienie tempa wzrostu, zmniejszenie zużycia paszy na 1 kg przyrostu, poprawę wydajności rzeźnej jagniąt, - krzyżówka dwustopniowa - prowadzi do wzrostu liczby uzyskiwanych od jednej maciorki, lepszej ich wydajności w tuczu , lepszej wydajności rzeźnej, - wcześniejsze użytkowanie rozpłodowe maciorek; udział w programie poprawy plenności.

59. Omów możliwości intensyfikacji produkcji w stadzie polskiej owcy górskiej.

Możliwość intensyfikacji produkcji jagniąt rzeźnych oparta jest na hodowli w krzyżówce dwustopniowej. POG w kolejności krzyżowane są z rasą plenną np. olkuską bądź fińską w celu poprawienia plenności, a następnie mieszańce 50%POGFIŃ maciorki krzyżowane są z rasami mlecznymi (np. fryzyjską) w celu poprawienia mleczności.

krzyżówka jednostopniowa - z trykami ras mlecznych,

- krzyżówka dwustopniowa, -program poprawy plenności

60. Omów możliwości intensyfikacji produkcji jagniąt rzeźnych w stadzie merynosa.

Możliwość intensyfikacji produkcji jagniąt rzeźnych oparta jest na hodowli w systemie tzw. 3 wykoty na 2 lata, co możliwe jest dzięki asezonalności merynosów, wczesne użytkowanie jarek (merynosy wcześnie dojrzewające), możliwe jest uzyskanie jagniąt rzeźnych czysto rasowych bądź mieszańce z rasami mięsnymi (Berrichon du cher, Ile de France)

- wcześniejsze użytkowanie rozpłodowe - wzrost liczby jagniąt o 0.5 jagnięcia od maciorki, spadek produkcji wełny o 10-15%,

- krzyżówka jednostopniowa,

- krzyżówka dwustopniowa,

- system trzech wykotów w ciągu dwóch lat.

61. Omów punktową ocenę kondycji matek w stadzie.

Pięciopunktowa skala oceny kondycji owiec oparta jest na ocenie otłuszczenia i umięśnienia kręgów części lędźwiowej kręgosłupa za ostatnim żebrem i w okolicy nerek. Stosując ten system możliwa jest ocena kondycji. Najlepsza kondycja to 3-3.5 pkt

Etapy oceny:

- oszacowanie stopnia ostrości lub zaokrąglenia wyrostków kolczystych

- ocena stopnia otłuszczenia wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych

- oszacowanie wypełnienia tk. mięśniową i tłuszczową okolicy poniżej wyrostków poprzecznych

- ocena wypełnienia mięśniami i tłuszczem kąta między wyrostkami kolczystymi a poprzecznymi kręgów

62. Rodzaje włókien wełnistych i ich budowa anatomiczna.

Rozróżnia się 2 rodzaje włosów wełny: zasadniczy i niepożądany.

WŁ. ZASADNICZE -

 bezrdzeniowe (puchowe) charakteryzuje je brak rdzenia, są cienkie (średnica16 - 30  ) elastyczne miękkie, karbikowane i o pierścieniowym układzie łusek.

 rdzeniowe - mają dachówkowaty układ łusek i wewnętrzny kanał rdzeniowy są grube (52 - 75  i więcej ) długie mniej lub więcej sfalowane lub proste mało elastyczne, a najgrubsze z nich są łamliwe.

 przejściowe (pośrednie) - stanowią typ pośredni pomiędzy rdzeniowymi i bezrdzeniowymi. Zazwyczaj mają rdzeń przerywany, a grubość ich waha się 30 - 52 .

WŁ. NIEPOŻĄDANE -

 martwe (kempowe)- włosy o bardzo szerokim rdzeniu, krótsze od normalnych, bardzo grube, zazwyczaj proste, kruche, łamliwe, o małej wytrzymałości, zupełnie nie barwiące się, matowe, ich wymiana jest nie zależna od wymiany innych włókien okrywy.

 psie - krótkie, bardzo grube, rdzeniowe, sztywne, o silnym połysku, suche, łamliwe, przeważnie  wyrastają na zabliźnionych  skaleczeniach.

 nadrunne - bardzo długie, wyrastają ponad powierzchnie wełny, są bezrdzeniowe lub o rdzeniu przerywanym, mają tendencję do wypadania, pojawiają się najczęściej u młodych jagniąt (merynos).

 obumarłe - z jakichś powodów oddzieliły się od skóry i zachowały tylko mechaniczny związek ze skórą owcy.  suche - są rdzeniowe, bardzo grube, szorstkie, łamliwe, o małym połysku, elastyczności i wytrzymałości, suche są w skutek tego że nie mają tłuszczopotu i że zostały wypłukane przez deszcz a następnie wyschły na słońcu. Występują najczęściej u owiec górskich

63. Uwarunkowania terminów strzyży u poszczególnych grup owiec.

Tryki-w okresie przygotowania do stanówki tryki powinny by ostrzyżone (4-8 tyg przed stanówką). Pomniejszenie ich masy o masę wełny ułatwia im wykonywanie skoków, co jest istotne zwłaszcza przy intensywnym użytkowaniu tryków. Zabieg ten jest również ważny ze względu na wpływ temperatury na produkcję plemników. Równocześnie ze strzyżą należy przejrzeć racice i w razie potrzeby je skorygować.

Maciorki-najpóźniej 1 miesiąc przed wykotem należy ostrzyc zachowując szczególną ostrożność przy wykonaniu tego zabiegu. Jest to pożądane zarówno na jakość wełny jak i ułatwienie jagnięciu dostępu do matki po porodzie. Jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny nie można matki ostrzyc, to należy przynajmniej wystrzyc wełnę w okolicy sromu i wymienia

Jagnięta przeznaczone do dalszej hodowli najlepiej wykonywać razem ze strzyżeniem matki, czyli gdy odrost ma 10-11 m-cy.

Jagnięta tuczone- termin strzyży warunkowany uzyskaniem masy ubojowej i momentem sprzedaży

Kiedy i dlaczego strzyże się młodzież hodowlaną oraz tryki i maciorki?

Pierwsza strzyża wykonywana na jagnięciu w wteku_4 miesięcy tzw.. szpicówka mająca na celu wyrównanie runa owczego,

Pierwsza kontrolowana strzyża jagnięca u tryczków w wieku 7-9 miesięcy. (przeliczana na odrost 243 dni), u maciorek w wieku 10-12 miesięcy (odrost 365 dni);

Pierwsza kontrolowana strzyża dorosła u tryków w wieku 18 miesięcy, u maciorek w wieku 21-22 miesięcy.

U zwierząt dorosłych u maciorek strzyża 6-8 tygodni przed wykotami; a u tryka 6-8 tygodni przed stanówką

64. Rasy biorące udział w tworzeniu owcy wielkopolskiej i żelaźnieńskiej.

WIELKOPOLSKA: Tworzenie rasy zaczęto od połączenia ras biała świniarka, owca leszczyńska, merynos polski, do uszlachetnienia rasy użyto tryków rasy kent.

ZELAZNIENSKA: prymitywne owce łowickie krzyżowano głównie z długowełnistą angielską rasą Leicester.

65. Rasy biorące udział w tworzeniu owcy uhruskiej i kamienieckiej.

UHRUSKA: maciorki merynosowe Do krzyżowania twórczego z wymienionymi maciorkami wykorzystano tryka rasy leine oraz tryki rasy kent.

KAMIENIECKA: maciorki z owcy pomorskiej które pokrywano baranami rasy texel, leine oraz kent.

66. Zasady stosowania wcześniejszego użytkowania rozpłodowego owiec.

Występujący u maciorek w wieku 5-8 mieś. popęd płciowy nie świadczy o ich dojrzałości do rozpłodu. Przedwczesne kojarzenie zwierząt nie dojrzałych do rozpłodu, prowadzi — jak wiemy — do zahamowania ich wzrostu i rozwoju oraz obniżenia produkcyjności. Dlatego też przy wychowie młodzieży już w wieku 4,5 mies. należy oddzielić tryczki od maciorek. Dobrze odżywione maciorki ras wcześnie dojrzewających, takich jak teksele, a nawet owce PON, długowełniste i merynosy, mogą być kryte już w wieku 8-9 mies. Umożliwia to uzyskanie jagniąt prawie o rok wcześniej niż normalnie — przy kryciu w wieku 1,5 roku.

Większość hodowanych w Polsce ras owiec osiąga dojrzałość rozpłodową w wieku około 1,5 roku. Oprócz wieku, o możliwości użycia młodych zwierząt do rozpłodu decyduje także ich ogólny rozwój, którego głównym wykładnikiem jest ciężar.

Ogólnie przyjmuje się, że do rozpłodu można przeznaczyć zwierzęta, które osiągnęły co najmniej 2/3 średniego ciężaru owiec dorosłych danej rasy, najlepiej jednak, aby osiągnęły 3/4 tego ciężaru.

Właściwy wiek krycia owiec: większość ras owiec hodowanych w Polsce osiąga dojrzałość rozpłodową w wieku 18 mies., Natomiast wcześnie dojrzewające, jak np. teksel i merynosy, można kryć w wieku około 8-9 mies.

67. Owca pomorska i rasy biorące udział w jej tworzeniu.

Owca pomorska - to rasa szybko dojrzewająca, długowełnista. Masa ciała owiec tej rasy wynosi 110 kg, rocznie do 5 kg wełny. Odmianę tej rasy dzieli się na dwa typy: kaszubski i koszaliński. Powstale z owiec zwanych fagasami oraz trykow fryzyjskich i holsztyńskich.Poglowi tpo uszlachetnialo się rasa telex!!

68. Charakterystyka owiec Leicester

rasa owiec pochodzi z Anglii. Owce tej rasy posiadają długie uszy, garbonosy profil pyska, dobrze wysklepione żebra, szyję dobrze umięśnioną, mocno osadzoną na ramionach. Wełna długa (nawet 20 cm), biała obejmuje całe ciało poza nogami i głową na których występują tylko białe włosy. Tryki ważą 140 - 175 kg, maciorki (starsze) 90 - 120 kg. Wydajność wełny to 6-9 kg od tryka i 4-6 kg od maciorki. Użytkowanie wełniste. Rasa o wysokiej plenności oraz wysokim wskaźniku przeżywalności jagniąt.

69. Charakterystyka owiec kent

Rasa wlnisto-miesna. sprowadzane do Polski celem polepszenia cech owcy długowełnistej polskiej.

70. Charakterystyka owiec suffolk

mięsno-wełnistej. Angielska, przystosowana do chowu na intensywnych pastwiskach. Charakterystyczna cechą tej rasy jest czarno owłosiona głowa i nogi okryte krótką sierścią, natomiast tułów okryty jest białą wełną. Rasa Suffolk wykorzystywana jest w krzyżowaniu towarowym jako komponent zapewniający obfite umięśnienie, szczególnie dobry kształt kulki (uda) oraz dobre wykorzystanie pastwiska.

71. Charakterystyka owiec ile de france i texel. Rasy ojcowskie!!!

ILE DE FRANCE: Rasa pochodząca z importu. Owce masywne o bardzo dobrze zaznaczonych cechach mięsnych, wełna typu merynosowego, karbikowana. Umaszczenie białe z dość często występującymi zażółceniami, głowa szeroka, bezrożna o prostym profilu i dużych poziomo ustawionych uszach. Rasa ta powinna charakteryzować się szybkim tempem wzrostu jagniąt i wysoką jakością tuszek. Owca wcześnie dojrzewająca, asezonalna. Plenność 130-150 %, użytkowość rozpłodowa 120-130%.

TEXEL: Rasa pochodząca z importu. Owce dość duże, szybko dojrzewające. Wełna średnio gruba i gruba, jednolita. Pole obrostu wełną nie obejmuje głowy i nóg, umaszczenie białe. Rasa o wybitnych cechach mięsnych, szybkim tempie wzrostu jagniąt i wysokiej jakości tuszek. Plenność- 140 %, użytkowość rozpłodowa 115 %.

72. Charakterystyka owiec ras fińskiej i Romanowskiej. Rasy plenne!!!

Romanowska Rasa pochodząca z importu. Owce średniej wielkości. Wełna średnio gruba i gruba, mieszana o charakterystycznym połysku, elastyczności i wytrzymałości. Pole obrostu wełną nie obejmuje głowy, nóg i brzucha. Umaszczenie ciemne, głowa i kończyny czarne z białymi plamami. Owca o słabo zaznaczonych cechach mięsnych. Rasa wcześnie dojrzewająca, o bardzo wysokiej plenności, charakteryzuje się asezonalnością występowania rui. plenność (241,5%)

Owca fińska - pochodzi od grupy nordyckich owiec krajowych. Owce dość masywne. Zdrowe szybko dojrzewające o dużych zdolnościach przystosowawczych. Ważną cechą tej rasy jest asezonowość występowanie rui wysoka plenność. Plenność tych owiec u nas w kraju dochodzi do 280%.Plenność- pow. 250%, użytkowość rozpłodowa pow. 200%.

73. Dotacje stosowane obecnie w owczarstwie

Na Podhalu z roku na rok rośnie liczba owiec. O ile trzy lata temu w powiecie nowotarskim i tatrzańskim zarejestrowanych było niecałe 47 tys. tych zwierząt, to już na początku kwietnia tego roku w rejestrach ARMiR widniało 62,5 tys. owieczek. Oznacza to, że tylko w trzy lata stado powiększyło się o przeszło 32 procent. Dlaczego? - Bo coraz bardziej to się opłaca - mówi Jan Janczy, dyrektor biura Związku Hodowców Owiec i Kóz. - Więcej ludzi garnie się do owczarstwa. Dzieje się tak z jednego powodu.
Zdaniem Janczego, liczba owiec zaczęła na Podhalu rosnąć po tym jak zaczęto rolnikom wypłacać większe dotacje. Obecnie za każde zwierzę górale dostają 30 euro rocznie (ok. 120 złotych) dotacji z Unii Europejskiej.

74. Ocena użytkowości mięsnej w stadach zarodowych

Stado zarodowe - stado zwierząt jednej rasy, w skład którego wchodzą zwierzęta zarodowe, mające na celu produkcję osobników o pożądanych cechach. Odbywa się w nim intensywna praca hodowlaną, mająca na celu uzyskanie nadwyżki zwierząt, które wciela się do stad reprodukcyjnych, lub też przeznacza na remont stada zarodowego.

75. Parametry wymagane do oszacowania indeksu selekcyjnego dla ras mięsnych i matecznych

---- użytkowość na kartce

76. Wymagania zoohigieniczne w budynkach dla podstawowych grup owiec

Budynek	Temperatura	Wilgotność	Max zanieczyszczenie gazem
Matki i jagnieta	+6/+10	75-80	NH3 0,03mg/l
Mlodzież	+5	75-80	CO2 5mg/l
Tuczarnia	+8	75-80	H2S 0,015 mg/l
Tryki	+4	75-80	Akroleina 0,001 mg/l

77. Normy powierzchni i paśników przy utrzymaniu podstawowych grup zwierząt

Tryki rozplodowe	2-2,5
Matka	0,8-1
Jagnie	0,5-0,6
Tryczki hodowlane	1,3-1,5
Jarlica	0,7-0,8
Skopy dorosle	0,7-0,8

1owca na pasniku 20cm.

78. Producenci wełny i mięsa baraniego na świecie

W Unii Europejskiej produkcja baraniny spada od kilku lat, ale ocenia się, że w 2011 r. ustabilizuje się. W 2009 r. produkcja baraniny zmniejszyła się we Francji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Irlandii. W Wielkiej Brytanii i Irlandii spada ona również w bieżącym roku. W Hiszpanii spadek wyniósł 22%. W efekcie produkcja baraniny w 27 krajach Unii w 2010 roku zmniejszy się o ponad 3% i wyniesie 915 tys. ton. Jest to wynikiem spadku opłacalności produkcji, ograniczenia pogłowia owiec i problemów związanych z chorobą niebieskiego języka. W Wielkiej Brytanii w 2010 r. produkcja ta zmniejszy się o 7% i wyniesie 284 tys. ton. W kolejnym roku ulegnie ona niewielkiemu zwiększeniu. Podobna poprawa nastąpi we Francji. Spożycie baraniny w Unii Europejskiej zmniejszyło się znacznie w 2007 r., ponieważ konsumenci preferowali tańsze gatunki mięsa. W 2010 r. tempo spadku spożycia ulega jednak spowolnieniu.

79. Budowa włosa owczego

Całe ciało owcy, z wyjątkiem części twarzowej głowy, uszu i dolnej części nóg, porastają włosy tworzące okrywę wełnistą, czyli runo, posiadające zdolność przędną czyli przydatność do przędzenia. Części ciała pokryte runem nazywamy polem obrostu. Pozostałe części pokryte są krótkim i twardym włosem, nie mającym zdolności przędnej, tworzą one okrywę szerstną.

W okrywie wełnistej owiec zależnie od grubości i budowy wewnętrznej rozróżnia się włosy: puchowe, rdzeniowe i przejściowe.

WŁOSY PUCHOWE (PODSZYCIOWE). Zewnętrzną warstwę włosów tworzy naskórek, nazywany warstwą łuskową, gdyż tworzą go spłaszczone komórki zwane łuskami, chroniące włos przed ścieraniem i nadające mu połysk. Pozostałą część włosa (około 90%) stanowi warstwa korowa, zbudowana z cygarowatych, wydłużonych komórek ułożonych wzdłuż włosa, decydująca o takich jego cennych właściwościach, jak sprężystość i wytrzymałość. Włosy puchowe są krótkie (zaledwie kilka cm), cienkie (16 do 30 µ), miękkie i elastyczne.

WŁOSY RDZENIOWE (OKRYWOWE). Oprócz warstw łuskowej i korowej mają w środku kanał zbudowany z różnokształtnych komórek wypełnionych powietrzem , nazywany rdzeniem. Powoduje on sztywność i łamliwość włosa. Włosy rdzeniowe są długie (nawet do 40 cm), grube (ponad 50 cm), lekko sfalowane lub proste i sztywne, mało elastyczne, szorstkie, złe przyjmują barwniki i są mało wytrzymałe, łatwo się rozrywają.

WŁOSY PRZEJŚCIOWE. Są one typem pośrednim między włosami puchowymi a rdzeniowymi. Mają kanał rdzeniowy przerywany i są cieńsze, elastyczniejsze od rdzeniowych.

80. Metoda Chronogest - opis i zastosowanie




81. Ocena narządów płciowych tryka

oględziny polegają na:

- stwierdzeniu obecności jąder w mosznie

- ocenie wielkości jąder w stosunku do masy ciała (powinno u tryków wynosić 0,25-0,95)

- kontroluję się symetrię zawieszenia worka mosznowego, konsystencje i przesuwalność jąder

w worku mosznowym

- ogląda się skórę napletka i prącia czy nie nastąpiły zmiany chorobowe

82. Wypas owiec- formą gospodarowania w rejonach górskich

Wypas wolny.

Wypas strzeżony-(pastwiska górskie, czasowe i uboczne),

Wypas na uwięzi-(chów drobnostadny, w dużych gospodarstwach palikowane tryki rozpłodowe)

Wypas owiec w ogrodzeniach na pastwiskach stacjonarnych, wypas kwaterowy (wypas 3-1 dni w kwaterze), wypas dawkowany.

Organizacja wypasu - przyzwyczajanie do nowej-paszy od 1-2 tygodni. Owce

wyprowadzane po raz pierwszy na pastwisko na około 1 godzinę około południa po rannym nakarmieniu i napojeniu. Następnie przebywanie zwierząt każdego dnia przedłuża się o 20-30 minut dochodząc do 8-9 godzin

83. Zasady żywienia tryków rozpłodowych

Żywienie tryków można podzielić na dwa okresy: sezon rozpłodowy który trwa 12 tygodni i w tym czasie tryki pobieraja 1kg paszy treściwej np. owies plus pasze sezonowe jednak wyłączając z dawkimarchew i buraki.Ważny jest dodatek siana. Poza sezonem rozpłodowym tzw sezon spoczynkowy tryki pobieraja 0,5kg p. treściwej i pasz gospodarskie.

84. Zasady żywienia maciorek w okresie karmienia jagniąt

ŻYWIENIE MACIOREK KARMIĄCYCH. Wiąże się ono ściśle z przebiegiem laktacji, gdyż wydajność mleczna matki warunkuje prawidłowy wzrost i rozwój jagniąt w pierwszych tygodniach ich życia. Dlatego wskazane jest podawanie maciorkom karmiącym pasz o działaniu mlekopędnym, o dużej zawartości białka, energii, składników mineralnych i witamin. W tym celu latem stosuje się dobre pastwisko, koszone zielonki, zimą okopowe i dobre kiszonki. Siano można stosować nawet do 2 kg dziennie, zaoszczędzając w ten sposób pasze treściwe, które zwykle podaje się pierwiastkom i maciorkom karmiącym bliźnięta.

85. Opisz czynniki decydujące o poziomie żywienia owiec

rasa, Plec, wiek, użytkowość, środowisko, …….

86. Produkty pozyskiwane z mleka owczego w kraju i na świecie

Oscypek

Bundz

Redykolki

Bryndza

Żętyca

Feta

87. Walory prozdrowotne mięsa jagnięcego

mięso jagnięce zalecane do częstego spożycia szczególnie rekonwalescentom po ciężkich chorobach nowotworowych

Inne cenne właściwości, to:

- obniżona zawartość tłuszczu i cholesterolu

- właściwy skład kwasów tłuszczowych

- zwiększona ilość sprzężonego kwasu

linolowego (CLA -SKL) podwyższająca wartość

prozdrowotną.

SKL posiada zdolność do:

- redukowania otłuszczenia

- zwiększania masy mięśniowej

- poprawy przemiany materii

- obniżania poziomu trójglicerydów
cholesterolu i cukru we krwi

- zawartość CLA w jagnięcinie wzrasta nawet 5 x podczas grillowania.

88. Zmiany składu chemicznego mleka w trakcie laktacji

Genotyp

Rasa

Zywienie

Stadium laktacji

Czynniki środowiskowe

---