Wykład 1
03.10.2010
Egzamin:
Wymagania w extranecie
„Krótkie wykłady neurologia”
„Genetyka zachowań w psychologii i psychiatrii”
„Biologiczne mechanizmy zachowań ludzi i zwierząt” - B. Sadowska
„Genetyka zachowania” - R. Plomin
Do egzaminu konkretne fragmenty:
„Genetyka zachowania”
„Geny? Po co nam geny?”
Geny:
Przekazanie informacji potomnym;
Nośnik informacji (o cechach, budowie, predyspozycjach.
Nośnik informacji ? cechy budowy / funkcjonowanie
David Nielsen i jego współpracownicy z Rockefeller University badali specyficzne miejsca….
Teoria komórkowa - wszystkie organizmy żywe są zbudowane z genów, komórka jest elementarną jednostką budowy żywego organizmu. Żeby było życie, potrzebna jest komórka (wirus nie jest organizmem żywym)
- organizm
- układy (np. mięśniowe)
- organ, narządy (mięsień dwugłowy)
- tkanki (np. mięśniowe)
- komórka (np. włókno mięśnia poprzecznie prążkowanego)
- struktura komórkowa (np. mitochondriom)
- cząsteczki
Geny i DNA - składniki organizmów
Składniki organizmów żywych:
Białka;
Cukry;
Tłuszcze;
Kwasy nukleinowe
Monomer - jedna część składowa o
Polimer - wiele części składowych oooooo
Składniki organizmów:
polimery |
monomery |
↓ |
↓ |
oooooo |
o |
↓ |
↓ |
białka |
aminokwasy |
↓ |
↓ |
węglowodany / cukry złożone |
cukry proste |
↓ |
↓ |
kwasy nukleinowe |
nukleotydy |
↓ |
↓ |
tłuszcze |
glicerol + kwasy tłuszczowe |
Kwasy nukleinowe
Nukleotydy zbudowane są z:
DNA
RNA
Budowa nukleotydu:
Reszta fosforanowa
Cukier (dezoksyryboza)
Zasada azotowa
DNA - kwas dezoksyrybonukleinowy (beztlenowy)
Cytozyna
Adenina
Guanina
Tymina
Kwasy nukleinowe = łańcuch nukleotydów
Zasady azotowe w odpowiednich parach tworzą wiązania.
T |
= |
A |
} |
Reguła komplementarności |
||
C |
= |
G |
|
zasad |
|
|
Replikacja - powielanie DNA
Zachodzi w jądrze komórkowym; podwójna nić zostaje rozerwana, rozpleciona, dorabiana jest druga część.
|
|
|
kopia |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
synteza DNA = replikacja DNA |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dwie siostrzane cząsteczki |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
diwe kopie |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dwie repliki |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
replikacja |
|
|
|
Substratem będzie nukleotyd
Aby zaszła replikacja, potrzebne jest coś dodatkowego, katalizator, czyli enzymy.
Polimeraza DNA
- białka, wokół których DNA się owija (histony / białka histonowe)
- chromosom (zestaw chromosomów)
Genom człowieka
Trisomy
Aby komórka się powieliła, musi się powielić nitka DNA
Mitoza (podział): chromosom składający się z jednej chromatydy i inne z dwóch chromatyd - znać sens
Od rodziców dostajemy po 23 chromosomy.
Rozmnażanie płciowe:
Powstają nowe kombinacje genów;
Powstają lepsze gatunki
W komórce potomnej będzie jedna z par
Rozdzielamy każdą z par
Crossing over - z jednej komórki diploidalnej powstają 4 plemniki haploidalne
Egzegeza - powstaje jedna komórka jajowa, pozostałe to ciałka ….
Autosomy i chromosomy płciowe
Pary chromosomów - diploidalna liczba chromosomów
Dziedziczenie płci u człowieka:
X Y
X X
Fenotyp - zbiór cech
Genotyp - zbiór genów
|
xy |
xy |
fenotyp |
50% |
50% |
genotyp |
50% |
50% |
Chromosomy x i y
Cechy sprężone z płcią (determinowane)
Pary chromosomów homologicznych:
Podwójne albo pojedyncze chromatydy
Gen zajmuje miejsce ….
Wersja genu (np. E) to a…..
W odniesieniu do genu w danej komórce osobnik może być homozygotą lub heterozygotą
Dominujące lub regresywne
Mogą powstać takie zestawy genów, których nie było na początku
Synteza RNA
Podział transkrypcji ma miejsce w jądrze komórkowym
Budowa:
- rymoid
- reszta fosforanowa
- zasada azotowa
Nukleotydy - cztery inne litery
Cytozyna
Tyrania
…
…
T |
- |
A |
U |
- |
A |
G |
- |
C |
|
|
|
Kwas rybonukleinowy
Transkrypcja (od słowa skryba) - przepisywanie z jednego miejsca na drugie, to nie jest kopia, to jest coś innego
Polimeraza RNA
Powstają fragmenty DNA
Gen - to fragment DNA, który niesie informację o RNA
Promotor - początek przepisywania genu się zaczyna
Terminator - gen się kończy
Substratem polimerazy jest nukleotyd
RNA:
Rybosomalny RNA
Transportujący RNA
Informacyjny / matrycowy RNA
Translacja (przetłumaczyć)
Produkcja białka następuje w cytoplazmie, powstaje w RNA (na podstawie RNA)
Nukleotydy tłumaczymy na białka
Kod genetyczny jest jednoznaczny; genom nie jest kodem genetycznym - zawiera informację na temat aminokwasów
Białko = łańcuch aminokwasów
Powstaje wiązanie peptydowe
Trójka nukleotydów
AUC |
|
|
AUG |
|
|
CCG |
|
|
CGA |
|
|
GAG |
kwas glutaminowy |
|
GAU |
|
|
GCU |
|
|
UCC |
|
|
UGC |
|
|
Skoro z 4 zasad powstają 64 kombinacje trójek, pojedynczemu aminokwasowi może odpowiadać więcej niż jeden trójkowy kod.
Synteza RNA - synteza białka
A - UG - U - O -C - GUC
Synteza białka - przetłumaczeniem słownikowym jest kod genetyczny. Kod genetyczny jest uniwersalny. Tłumaczem jest rybosom. Rybosom składa się z białka i ….
Antykodon
Translacja
Nośnik informacji białko cechy budowy / funkcjonowanie
To jakie mamy białka jest zapisem w genomie.
Mutacje
Punktowa, np. eliminacja jednej literki
Ins…. - dołączenie literki
Substytucja - zamiana literki
O tym, jakie jest białko decyduje kolejność i ilość aminokwasów
białka strukturalne
białka funkcjonalne
enzymy
b….
przenośnik
przeciwciała
hormony
receptory
Biologiczne podstawy zachowań: genetyka zachowań
Dr Robert Filipkowski
Semestr 1
- 6 -