Polityka społeczna 16.10.2007

Elementy polityki społecznej jako podmiotu politycznego znane są od wieków. Działalność charytatywna kościołów i gmin na rzecz osób biednych, bezdomnych i potrzebujących. Zjawiska bezdomności, biedy itp. spowodowały konieczność ustalenia regulacji prawnych. W miarę rozwoju cywilizacji, zaczęły pojawiać się zupełnie nowe zjawiska, które dotykały coraz szersze kręgi społeczeństwa (np rewolucja przemysłowa spowodowała zmianę charakteru dotychczasowej własności). Do połowy XVIII wieku ludzie utrzymywali się z uprawy roli. Posiadali własne gospodarstwa. W czasie rewolucji powstały nowe miejsca pracy. Gospodarstwa zaczęto sprzedawać i wynosić się do miast. Państwo po wojnie musiało stworzyć nowe infrastruktury (budowa budynków mieszkalnych, miejsca pracy, szkoły teatry itp.).

W czasie okresu międzywojennego cały świat przeżywa dynamiczny rozwój gospodarczy. Następnie zaczęły pojawiać się różnego rodzaju kryzysy gospodarcze. Kryzys i bieda powodują samobójstwa i analfabetyzm. Po II wojnie światowej zaczęły tworzyć się nowe organizacje podejmujące kwestie polityki społecznej.

Wg encyklopedii PWN Polityka społeczna to celowa działalność państwowa i innych instytucji w dziedzinie kształtowania optymalnych warunków życia i pracy oraz stosunków międzyludzkich.

Działalność państwa, samorządów i organizacji których celem jest poprawa położenia materialnego, asekuracja przed życiowymi ryzykami i wyrównanie szans życiowych grup społeczeństwa ekonomicznie i socjalnie najsłabszego.

Polityka społeczna to działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych zmierzająca do kształtowania ogólnych warunków pracy i życia ludności, prorozwojowych struktur społecznych oraz stosunków społecznych opartych na zasadzie równości i sprawiedliwości społecznej, sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb społecznych na dostępnym poziomie.

*Istotą jest nie tylko uzyskanie pracy, ale fakt że powinna ona być wykonywana w dobrych i bezpiecznych warunkach dla zdrowi. Bezpieczne warunki to mniej wypadków przy pracy.

*Działalność państwa w zakresie kształcenia w zakresie prorozwojowych struktur społecznych - właściwa polityka prorodzinna, odpowiednie struktury umożliwiające wykształcenie ludności, struktura zawodowa oraz kształcenie kapitału ludzkiego zdolnego do realizacji zadań rozwojowych.

Odpowiednie warunki kształcenia tego kapitału, jego przygotowanie do pracy, dokonuje się w rodzinie, instytucjach oświatowych oraz zakładach pracy, jest to cel trudny do zrealizowania bo musi łączyć sobą w sposób harmonijny indywidualne potrzeby człowieka z aspiracjami społecznymi.

*Kształtowanie sprawiedliwych stosunków międzyludzkich opartych o zasadę sprawiedliwości społecznej i równości szans życia zawodowego.

* Państwo musi stworzyć odpowiednie regulacje prawne, jednakowe możliwości życia i pracy. Konieczna jest aktywność ludności i obywateli w tworzeniu odpowiedniego klimatu dla zaspokajania potrzeb własnych. To obywatele powinni w pierwszej kolejności starać się zaspokoić swoje potrzeby osobiste. Jeśli sobie nie radzą, wtedy uzasadniona i konieczna jest interwencja prawna w wymiarze okresowym, bądź stałym.

Źródła polityki społecznej. Przyjmuje się że źródłem powstania jest kwestia społeczna, którą należy definiować jako wynik przekształceń w rozwoju społeczno gospodarczym, które rodzi określone zagrożenia życia wspólnotowego. Ta kwestia ma trzy wymiary:

1. Lokalny - sprowadza się do małej przestrzeni społecznej w której występują nierozwiązane problemy zamieszkującej ją grupy społecznej.

2. Narodowy - dotyczy ludzi którzy zamieszkują obszar danego kraju i charakteryzuje się asymetrycznością. Ta asymetryczność dotyczy nierówności praw obywateli w zakresie korzyści jakie niesie ze sobą rozwój.

3. Globalny - karze zwrócić uwagę w sposób całościowym na problemy życia człowieka na ziemi (rozwój północy świata, a w tym czasie bieda i analfabetyzm występują na południu). Tak samo jest z ekonomią. Kwestia społeczna jawi się we współczesnym świecie - jako problem o dużym stopniu społecznej dotkliwości który wytwarza sytuację krytyczne w życiu poszczególnych ludzi oraz zbiorowości powodując trwałe ich zakłócenia.

Po 1989 roku w Polsce ujawniły się dwojakie kwestie społeczne o charakterze przedmiotowym: bezrobocie, ubóstwo, kwestie edukacyjne i mieszkaniowe, bezdomność, uzależnienia od narkotyków i alkoholu, migracje, prostytucje, samobójstwo, czy żebractwo.

Kwestie społeczne o charakterze podmiotowym: przemoc w rodzinie, przestępczość wśród nieletnich, niepełnosprawność, emerytów i rencistów oraz mniejszości narodowych.

Zakres polityki społecznej 23.10.2007

Zakres tej dziedziny jest pojmowany w sposób szeroki i wąski. W zakres szeroki Polityki Społecznej wchodzą wszystkie najważniejsze potrzeby społeczne bez zaspokojenia których nie może sprawnie funkcjonować państwo. Chodzi tu o takie potrzeby jak: ochrona zdrowia, edukacja, kultura, mieszkalnictwo, zabezpieczenie emerytalne i rentowne, potrzeby niepełnosprawności. Jest to ogół potrzeb istotnych i ważnych dla funkcjonowania jednostek rodzin i społeczeństwa. Potrzeby w ujęciu szerokim są zmienne w czasie stąd ich zaspokajanie wymaga niejednokrotnie dobory odpowiednich metod i środków.

Węższe ujęcie Polityki Społecznej często przyjmuje nazwę Polityki Socjalnej i oznacza przede wszystkim politykę świadczeń w postaci pieniężnej lub w postaci usług socjalnych dla różnych kategorii jedności.

Związek Polityki Społecznej z innymi naukami - z natury ze swej historii PS jest powiązana z polityką. Wiadomo, że polityka jest tym obszarem w którym jest walka interesów społecznych i grupowych. Owe interesy określają potrzeby, a PS jest po to by owe potrzeby zaspokajać. PS ma związki z takimi naukami jak: ekonomia, socjologia, demografia, psychologia, etyka, statystyka. Najłatwiej można określić PS biorąc pod uwagę dwa odniesienia filozoficzne. Określa się PS jako lewicową i prawicową, lub socjaldemokratyczną i liberalną.

Socjaldemokratyczna PS uwzględnia w większości kwestię wyrównania szans dla przedstawicieli różnych grup i zakłada większy udział państwa w zaspokajaniu różnych potrzeb.

PS liberalna polega na mniejszym udziale państwa oraz na skoncentrowaniu się tej polityki na wybranych grupach ludności. Generalna zasada która przyświeca tej koncepcji: Państwo winno pomagać tylko tym którzy sami nie są w stanie zaspokajać swych potrzeb w wyniku gospodarki rynkowej.

PS realizują różnorodne podziały tj instytucje o bardzo różnym zasięgu przestrzennym, uprawnieniach i możliwościach finansowych. Przez podział PS rozumieć będziemy instytucję, urząd, bądź organizację społeczną mającą do spełnienia określone cele w ramach istniejących norm prawnych. Te podziały można klasyfikować wg ich specyficznych cech!!!!!!:

1. Do podmiotów o zasięgu ogólnokrajowym zalicza się sejm, senat, urząd prezydenta, rząd i jego agendy.

2. Zasięg regionalny: urzędy wojewódzkie, oraz samorządy i organizacje pozarządowe.

3. Zasięg lokalny: urzędy gminne oraz inne instytucje działające na obszarze gminy.

Kryterium podziału to funkcja:

- Podmioty ustalające prawo: sejm, senat, prezydent, rada ministrów, ministrowie.

- Realizujące cele PS: ministerstwa, ich urzędy, urzędy wojewódzkie, powiatowe, gminne, urzędy pracy, kasy chorych, szpitale, szkoły, oraz uniwersytety.

- Podmioty pozarządowe: fundacje, związki zawodowe, stowarzyszenia, stowarzyszenia kościelne, grupy wzajemnego wsparcia.

- Zakłady pracy: publiczne, prywatne, które przez pakt zatrudniają pracowników mają wpływ na kształtowanie ich warunków bytu i życia ich rodzin.

Z wymienionych podziałów widać że wiele podmiotów których zadania są zróżnicowane a ich skuteczność zależy od pewnego dogadania się, zrozumienia.

Podmiotami są organizacje międzynarodowe tworzące prawo, oraz to prawo realizujące i nie sposób wszystkie wymienić. Najważniejsze to: ONZ (1948), ONZ ma agendy które zajmują się PS np: UNESCO, UNICEF, FAO, WHO.

Wiele aktów prawnych ustalających głównie prawa pracownicze uchwal się na kongresach międzynarodowych organizacji związków zawodowych np.:

1. Konfederacja wolnych związków zawodowych

2. Międzynarodowa konfederacja chrześcijańskich związków zawodowych

3. Światowa federacja związków zawodowych

Do tych grup należy zaliczyć poczynania integracyjne organizowane przez różne agendy UE.

Organizacja międzynarodowa mająca wpływ na pracę i płacę to MOP. Powstała ona w 1919 r a Polska był jednym z sygnatariuszy powołania tej instytucji. Do podstawowych celów tej organizacji zaliczyć należy :

1. Poszanowanie wolności, godności i bezpieczeństwa ekonomicznego.

2. Równość wszystkich ludzi w zakresie szans jednakowych na starcie życiowym, Bez względu na płeć, rasę i religię, prymat celów socjalnych

3. Usuwanie i likwidacja źródeł bezrobocia oraz rozbudowa zabezpieczeń społecznych.

Najważniejszą formą działalności tej organizacji jest uchwalanie międzynarodowych konwencji i zaleceń dotyczących zagadnień pracy, które po ratyfikacji wiąże kraj ratyfikujący z MOP jako podmiotem prawa międzynarodowego. MOP wydała ponad 200 konwencji i zaleceń dotyczących problematyki pracy ludzkiej.

Dyscypliny Polityki społecznej 30.10.2007r

PS jest traktowana jako dyscyplina bo posiada cechy dyscypliny. Posiada swoje cele, zakres, definicje, zakres badań i w kontekście jako dyscyplina naukowa jest jako środowisko naukowe specjalistów zajmujących się upowszechnianiem wiedzy tego zakresu. PS jako dyscyplinie dużą rolę przypisuje się badaniom obiektywnych warunków bytu społecznego oraz subiektywnych ocen tych warunków.

Badania naukowe oznaczają procedurę, sposób postępowania ukierunkowany na rozwiązanie danego problemu. Proces ten obejmuje ustalenie hipotez i pytań badawczych, zebranie odpowiedniego materiału badającego, jego analizę i sformułowanie wniosków. Prowadzenie badań w zakresie PS jest możliwe wówczas, gdy istnieje niezbędna informacja statystyczna i empiryczna. Ta informacja mówi nam o stanie rzeczywistości społecznej w konkretnym miejscu i czasie. Inf statystyczna powstaje najczęściej z danych o bieżących wydarzeniach dokonujących się w społeczeństwie, gospodarce itp. Inf zebrane przy pomocy tych badań najczęściej prezentowane są przez główny urząd statystyczny, Polską Akademię Nauk oraz przez wyższe uczelnie, które w swoim programie zajęć mają PS.

Skuteczna PS nie może być realizowana bez niezbędnych danych statystycznych i bez wyniku różnego rodzaju badań informujących o stanie warunków bytu (życia) i zaspokojenia potrzeb osób, rodzin i społeczności.

Polityka Społeczna jako praktyka 06.11.2007r

Pomoc społeczna - określenie zastępcze PS praktycznej. Pomoc społeczna jest instytucją PS państwa mająca na celu umożliwienie osobą i rodziną przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać przy wykorzystaniu własnych środków, możliwości i z tak określanej pomocy społecznej wynika określony cel, a jest nim zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych jednostek i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach godnych człowieka. Celem szczególnym jest więc doprowadzenie do wyrównania szans na starcie życiowym. Usamodzielnienie się osób, rodzin oraz ich integracja ze środowiskiem.

Pomocy społecznej udziela się najczęściej ze szczególnych powodów. Udziela się też pomocy na podstawie ustawy o pomocy społecznej. Tam czytamy: „głównymi powodami udzielania pomocy społecznej są: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała choroba, potrzeba ochrony macierzyństwa, alkoholizm, narkomania, klęski żywiołowe lub ekologiczne, trudności w przystosowaniu się do życia po opuszczeniu zakładu karnego oraz bezradność życiowa w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych. !!!!!!!Prawo do świadczeń pieniężnych z zakresu pomocy społecznej przysługuje tym osobom, które nie mają żadnych źródeł utrzymania, lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza sumy opublikowanej w monitorze Polskim.

Zadania pomocy społecznej obejmują:

1. Tworzenie warunków organizacyjnych, a sposób szczególny rozbudowa infrastruktury społecznej

2. Analiza i ocena zjawisk generujących zapotrzebowania na świadczenia pomocy społecznej.

3. Przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawowo świadczeń pieniężnych.

4. Pobudzanie społeczności lokalnej albo społecznej aktywności w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, osobistych oraz rodzinnych.

5. Pracę socjalną rozumianą jako działalność zawodową ukierunkowaną na pomoc jednostkom rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie wg odpowiednich warunków służących temu celowi.

Z różnorodnych dokumentów państwowych funkcjonujących w codziennym życiu wynikają określone zadania do poszczególnych podmiotów lokalnych np. gminy i wg ustawy:

1. prowadzenie domów Pomocy społecznej i ośrodków opiekuńczych oraz kierowania do nich osób wymagających szczególnej opieki

2. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych

3. przyznawanie pomocy rzeczowej

4. udzielanie schronienia, posiłków i ubrania osobom tego pozbawionym

5. pokrywanie wydatków na świadczenia zdrowotne

6. udzielanie zasiłku w wyniku wypadku losowego oraz wyprawianie pogrzebu.

Do zadań gmin należy także przyznawanie i wypłacanie zasiłków oraz świadczenie profesjonalnych usług pielęgnacyjnych i opiekuńczych.

Powiat od 1990 roku mamy nową instytucję Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie - nowa jednostka w systemie pomocy społecznej. Do zadań powiatu należy:

1. Opracowywanie powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych.

2. Udzielanie pełnych inf o prawach i uprawnieniach.

3. Organizowanie specjalistycznego poradnictwa.

4. Prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowych.

5. Zapewnienie szkoleń i doskonaleń zawodowych dla pracowników pomocy społecznej z terenu powiatu oraz organizowanie i zapewnienie usług o określonym standardzie w jednostkach pomocy społecznej.

Interwencja kryzysowa - specjalistyczne świadczenia psychologiczne oraz prawa i inne, które są dostępne całą dobę osobom, rodzinom i społecznościom, które są ofiarami przemocy lub znajdują się w innej sytuacji kryzysowej. Celem interwencji kryzysowej jest zapobieganie powstawania lub powiększania dysfunkcji tych rodzin lub społeczności.

Formy pomocy społecznej- rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy i w rzeczywistości mamy 7 form pomocy społecznej:

1. Pomoc rzeczowa - najstarsza (głównie parafie kościelne) polega n udzielaniu schronienia, posiłku lub ubrania osobie tego pozbawionej.

2. Usługi opiekuńcze - przysługują one osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby lub innych, wymagają pomocy innych osób, a są jej pozbawione lub rodzina nie może takiej pomocy zapewnić (pomoc w zaspokajaniu potrzeb życiowych, opieki higienicznej, pielęgnacja zalecana przez lekarza, kontakt z otoczeniem).

3. Pomoc instytucjonalna - polega na prowadzeniu domów pomocy społecznej, ośrodków opiekuńczych, organizowanie dziennych domów pomocy społecznej.

4. Pomoc finansowa - polega na pokryciu wydatków na świadczenia zdrowotne w pub zakładach opieki zdrowotnej, dla osoby chorej lub całej rodzinie jeśli spełniają odpowiednie kryteria dochodowe.

5. Praca socjalna - udzielana jest jednostkom i rodzinom w postaci poradnictwa prawnego, ekonomicznego, psychologicznego oraz pedagogicznego jak również jest to pomoc w załatwianiu trudnych spraw urzędowych.

6. Ekonomiczne usamodzielnienie się - gmina może udzielić pomocy na usamodzielnienie się w formie pieniężnej lub w naturze (wypożyczenie sprzętu)

7. Sprawienie pogrzebu - ta forma jest realizowana w sposób ustalony przez gminę zgodnie z wyznaniem zmarłego.

Rodzaje świadczeń pomocy społecznej sprowadzają się do wypłacania zasiłków bądź dodatków do zasiłków. Mamy zasiłek stały i okresowy i wyrównawczy.

Lata 90 XIX w. 20.11.2007 r.

Ten czas jest łączony z pierwszym obowiązkowym wprowadzeniem ubezpieczeń w Niemczech. Od I ustawy o ubogich do 1880 (1601 - 1880). XVI - powstanie protestantyzmu.

W Europie dominowała pomoc organizowana przez kościół katolicki (tzw. diakonia) Protestantyzm spowodował pozbawienie kościoła katolickiego ziemi i latyfundii. Na skutek tego zamknięto instytucje dobroczynne. Kościół coraz mniej działał. Protestanci zostali zmuszeni do prowadzenia instytucji oświaty. Państwo nakładało obowiązki. Większa ingerencja państwa w oświatę. Anglia 1833 - subwencjonowanie budowy szkół.

1870 - przyznaje się prawo wszystkim dzieciom do nauki. Reformacja przyniosła znaczącą zmianę na problem ubóstwa. Etyka protestantyzmu preferuje: pracę, obowiązek pracy, samopomoc. Kościół protestancki zarzucił katolikom, że produkują ubogich. Najlepszym lekarstwem na ubóstwo była praca.

Żebractwo i włóczęgostwo zostaje zakazane. Wprowadzono obowiązek pracy. Żebractwo się powiększyło, a dla jej opanowania zaczęto wprowadzać licencje.

1601 - w Anglii uchwalono ustawę o prawie ubogich. Nakładała ona na każdą gminę obowiązek nad jej biednymi mieszkańcami. Fundusze pochodziły z podatku o własności. Trzy kategorie ubogich:

• Bezsilni ubodzy - starsi, chronicznie chorzy, niewidomi

• Zdolni i chętni do pracy - otrzymywano pracę najczęściej w domach pracy

• Osoby uchylające się - do domów poprawczych.

Te zasady obowiązywały do końca XVIII w. W 1834 roku uchwalono nową ustawę o ubogich. Oparta na założeniu, że możliwość utrzymania siebie i rodziny to oznaka derpro….. lokalnej. Towarzystwo wzajemnej pomocy, zakładane przez przedstawicieli danego zawodu lub mieszkańcy tej samej gminy lub miasta. Zajmowały się one pomocą materialną w przypadkach katastrof, klęsk. Do połowy XIX w.

1880 - 1930 - lata eksperymentów i poszukiwań. Od połowy XIX w obserwuje się proces uprzemysłowienia i urbanizacji. Tym dwom procesom towarzyszy: zmiana własności i zmiana charakteru pracy. Własność zostaje zminimalizowana, gdyż ludzie sprzedają swoją własność i emigrują do miast. Narodziła się praca najemna. Powstaje proletariat. Ujawniają się wielorakie problemy społeczne. Zaczyna się ruch społeczny który chce rozwiązać problem konserwatywnie i liberalnie. W związku z niemocą postanawiają zwrócić się do kościoła.

- problemy natury społecznej

- ruch społeczny, który chce rozwiązać te problemy z punktu widzenia konserwatyzmu (zachowaniu układów, tradycji) i liberalizmu.

- niewiedzą jak, więc spoglądają w stronę kościoła

- rerum novarum Leon XXIII odpowiedź na sprawy społeczne cdn.

- masowość, o ograniczenie lub utrata pracy, kwestia zdrowotności, kwestia socjalna, robotnicza

- pionier -

Kanclerz Niemiec Otto von Bismarck - inicjator wprowadzania w latach 80 XIX wieku trzech podstawowych ubezpieczeń społecznych:

- w 1883 na wypadek choroby

- w 1884 od wypadków przy pracy (obligatoryjne i powszechne)

- w 1889 na wypadek starości i inwalidztwa

Inne kraje Europejskie tej je wprowadzają

- Bismarck uważa że zaangażowanie państwa w rozwiązywanie problemów socjalnych jest nie tylko możliwe ale także korzystne z punktu widzenia poprawy położenia pracowników najemnych, utrzymanie porządku społecznego.

Ubezpieczenie pracownicze - rozpoczęto w Szwecji w 1913 - uchwalono pierwszą w świecie ustawę emerytalną obejmującą swym zasięgiem wszystkie osoby zdolne do pracy w wieku od 16 do 66 lat.

1881 - jako pierwszy kraj na świecie Dania wprowadziła bezskładkowy system emerytalny, w ramach którego wypłacano świadczenia wszystkim ludziom poniżej 60 roku życia, którzy nie mieli źródeł utrzymania.

Po zakończeniu działań wojennych - bezrobocie, brak rąk do pracy, złe koniunktury gospodarcze. 1929 - kryzys na Wall street - załamanie się papierów wartościowych, gospodarki stanów.

Przed 1929 w Europie kryzysy odbijały się na gospodarce stanów.

1930 - 1950 - kształtowanie się zgody co do potrzeby prowadzenia polityki społecznej.:

- postępująca rozbudowa świadczeń socjalnych i usług socjalnych oraz powstanie systemów zabezpieczeń społecznych = Welfarestate; państwo opiekuńcze.

- legitymizacja ingerencji państwa w sprawy socjalne

- rozbudowa systemów i świadczeń socjalnych - polega na złączeniu do tych systemów kolejnych grup obywateli, bądź wprowadzanie nowych rodzajów świadczeń.

- rozpoczęto wypłatę nowego rodzaju świadczeń - zasiłki rodzinne. Ich geneza wiąże się z żądaniem podwyżek płac, z jakimi wystąpili robotnicy we Francji i Belgii po II wojnie światowej.

- pracodawcy chcąc uniknąć generalnej podwyżki płac, dla wszystkich zatrudnionych rozpoczęli wypłacanie specjalnych dodatków do wynagrodzenia dla osób utrzymujących rodziny (biorąc pod uwagę ilość członków w rodzinie.

Pierwszym krajem który wprowadził obowiązkowo zasiłki:

- 1930 Belgia

- 1932 Francja

W tym okresie mamy również ewolucje dotacji opieki społecznej. Dwa kierunki:

- powolna liberalizacja zasad udzielania pomocy szczególnie w instytucjach, gdy ryzyko socjalne nie zostało objęte ubezpieczeniem społecznym

- stopniowe wyodrębnienie się niektórych form działalności instytucjonalnej.

27.11.2007 r. Lata 30 XX w. - przełom w PS.

- USA 1935 - ustawa o zabezpieczeniu społecznym, która wprowadziła obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne oraz ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.

- 1930 - 1950 - państwa kapitalistyczne chcą zaangażować się w PS sprzyjają temu kryzysy gospodarki i doświadczenia II wojny światowej. Powstają nowe teorie kapitalizmu. Polityka interwencjonizmu państwowego Johna Keynesa. W państwach socjalistycznych PS jest rozbudowywana przy wykorzystaniu tez leninowskich. Po II wojnie światowej mamy do czynienia w krajach skandynawskich (Szwecji, Norwegii) z koncepcjami przyszłej polityki społecznej. Podkreśla się tutaj konieczność rozbudowy ubezpieczeń społecznych. W 1945 Norwegia i Szwecja przyjmują program zabezpieczenia społecznego pod nazwą „folketryd”. Program zakłada eliminację konieczności korzystania z opieki społecznej, zagwarantowania człowiekowi godziwego dochodu, jednakowe i równe traktowanie wszystkich obywateli oraz uzyskanie stanu stałego zatrudnienia.

- 1950 - 1975 - Budowa welfarestate (państwo dobrobytu, opiekuńcze)

- duże zaangażowanie się państwa w opiekę społeczną

- wzrost udziału wydatków publicznych w produkcie krajowym brutto

Rozwój PS np.: Szwecja PKB 1937 - 10,4%, 1960 - 31%, 1980 - 60,1%

Na wydatki publiczne składały się inwestycje publiczne, odsetki od zadłużeni budżetu państwa, konsumpcje, transfery i dotacje.

1950 - 1975 - mamy do czynienia w skali świata z dużym wzrostem wydatków socjalnych w PKB wszystkich państw (kapitalistycznych i socjalistycznych). To zwiększenie się zaangażowania się władz państwowych polegało głównie na rozszerzeniu podmiotowego i przedmiotowego zakresu ubezpieczeń społecznych, podwyższaniu wysokości świadczeń i wydłużeniu okresu wypłacania, oraz polegało to także na rozwijaniu się szczegółowej polityki z zakresu - rynek pracy, polityka mieszkaniowo rodzinna, oświatowa.

Zmiany te zachodziły w różnych krajach, tempie i czasie bo zależało to od pozycji społeczno - gospodarczej. Nie mniej jednak możemy dokonać podsumowania, które pozwoli nam na wyodrębnienie procesu PS.

- szybki rozwój ubezpieczeń emerytalno - rentowych głównie dla rzemieślników, handlowców i osób wykonujących wolne zawody (aktor, dziennikarz).

- wprowadzenie różnych form wysokości świadczeń socjalnych i stałe ich waloryzacje.

- dwu stopniowe procesy emerytalne

- system opieki społecznej też się rozwiązał

Wprowadzone w tym czasie zmiany miały przede wszystkim eliminację XIX wiecznego prawa ubogich, miało doprowadzić do liberalizacji kryteriów udzielania pomocy socjalnej, podniesiono znacznie formy oraz poziom usług socjalnych, wprowadzono nowe określenie „pomoc społeczna”, położono aktywne działanie rehabilitacyjne. Główna zasada działania PS: „Pomoc dla samopomocy”.

4.12.2007

DOKTRYNY POLITYKI SPOŁECZNEJ

W PS stale są obecne dwa typy myślenia:

1.humanistycznie rozumiana myśl ideologiczna, które wiążą się w wartościach, z normami działań uznawanymi w określonych kręgach, społeczeństwach za istotne w życiu człowieka.

2.myśl technologiczna - wiąże się ze sposobami realizacji celów i wartości, które z punktu widzenia uznanych kryteriów przedstawiają się jako istotne i pożądane.

PS Jakoniuka ma ścisły związek z 2 typami myślenia. Z jednej strony rozwój PS następuje na podstawie refleksji nad podstawowymi wartościami istotnymi w życiu człowieka, z drugiej w dyscyplinie tej zaznacza się myśl technologiczna, czyli wskazane realizacji celów i wartości.

W historii myśli społecznej daje się wyróżnić trzy doktryny, które miały bardzo duży wpływ na kształt PS:

1.liberalizm

2.socjalizm

3.katolicyzm społeczny

Doktryny te przenikały i nadal przenikają życie społeczne, wyznaczając częściowo jego kształt.

Doktryna - ideologia o bardzo wysokim stopniu, usystematyzowana w postaci uogólnień teoretycznych.

Doktryny posiadają cechy wspólne:

- ogólne przekonanie wartościujące, które stanowi punkt wyjścia dla ocen zjawisk społecznych;

- ogólne wyobrażenie o świecie, w którym żyjemy oraz o jego prawach;

- szczegółowe i konkretne programy działania.

Doktryny PS - zbiory teoretyczno-normatywne, które zawierają koncepcję ukształtowania stosunków społecznych w oparciu o przyjęte system wartości.

Doktryny PS oddziałując na praktykę przenikają rozwiązania programowe, cząstkowe i całościowe.

Funkcje doktryn PS

Doktryna z jednej strony może demonstrować i oceniać dolegliwości życia społecznego, z drugiej może i powinna konstruować program poprawy.

W doktrynach zawiera się, więc potężna siła idei, które mają motywować ludzi do aktywności do działania na rzecz proporcji i celów danego systemu. Wszystkie doktryny stawiają sobie za podstawowy cel pozyskanie zwolenników dla realizacji długofalowych celów. Istotną funkcją doktryn jest właściwe motywowanie jej zwolenników do twórczego udziału w przekształcaniu rzeczywistości.

Nasz kraju od wielu lat jest miejscem spotkania, współistnienia konfrontacji rożnych ideologii społecznych. Te trzy doktryny pozwoliły na opracowanie nowych koncepcji dotyczących teorii i praktyki PS.

Liberalizm

Najbardziej charakterystyczna doktryna w ustroju kapitalizmu w okresie wolnej konkurencji. W ramach tego systemu funkcjonowały trzy zasady:

- wolność jednostki

- własność prywatna

- bogacenie się

Według liberalizmu człowiek winien dążyć do maksymalizacji zysku przy jednoczesnej minimalizacji strat. Działania państwa co do jednostki jest zbędna. Ani państwo ani społeczeństwo nie mogą ograniczyć praw indywidualnych jednostki. Interes jednostki wysuwa się na plan pierwszy, interes państwa wynika z interesów poszczególnej jednostki.

Doktryna ta opiera się na filozofii utylitaryzmu. Przekłada się to w tezę: „najlepsza moralnie jest ta działalność, która zmierza do maksimum zadowolenia największej liczby jednostek”.

Liberalizm jest gloryfikacją egoizmu utrzymującego się w ramach prawa. W myśl tej doktryny wszelka protekcja ubóstwa zmierza do hołdowania nędzy.

Wolność głoszona przez liberalizm prowadziła do powstawania nierówności niesprawiedliwości społecznej. Wraz z rozwojem kapitalizmu powstają nowe problemy społeczne, które hamują rozwój ekonomiczny i ograniczają uzyskiwanie wysokich zysków. PS jako działalność praktyczna w kapitalizmie postrzegana jest jako oferta minimalizacji strat spowodowana protestami ludzi pracy.

Liberalizm jako doktryna PS rozwinął się również w Polsce.

Trzy podstawowe nurty:

1.naukowy - był reprezentowany zasadniczo przez ekonomistów, którzy na marginesie swoich prac rozważali problematykę społeczną (Zawadzki, Zwieg)

2.polityczny - obserwujemy go w programach partii reprezentujących interes kapitalizmu i działających w okresie Międzylesia wojennego

3.praktyczny - występuje w działalności administracji państwowej i terenowej, związany jest ze stykiem dwóch systemów doktrynowych: liberalizmu i socjalizmu.

Socjalizm

Doktryna ta głosi przede wszystkim hasło powszechnej równości. Prekursorzy- Karol Marks, Fryderyk Engels.

Marksizm stawiał na świadomość, zasady I prawa dialektyki oraz teorię poznania. Materia jest jedynym realnym bytem obiektywnie postrzeganym. Jest przyczyną, podstawą i substancją dla istniejącego w różnych formach i treściach świata. Materia jest pierwotna względem świata idei. Druga podstawa - świadomość - właściwość wysoko zorganizowanej materii, czyli ludzkiego mózgu, nie może ona istnieć samodzielnie.

Marksizm jest regułą powszechnego związku, czyli oddziaływania oraz rozwoju rzeczy i zjawisk.

Do podstaw materializmu należą również zasady dialektyki (bazy - relacje ekonomiczne, nadbudowy - różne formy świadomości społecznej)

Byt kształtuje świadomość - według Marksa historia ludzkości to historia walk klasowych toczonych na płaszczyźnie ekonomicznej, politycznej i ideologicznej.

Proletariat jako klasa społeczna nie posiada własności prywatnej, jest tą częścią społeczeństwa, która walczy o lepszy byt i o władzę metodą rewolucji.

Państwo jest traktowane przez marksizm jako organizacja o charakterze historycznym. Wykonuje władzę, wykorzystuje prawość, przymus i podatki dla realizacji interesów rządzących. W ustroju socjalistycznym państwo miało stopniowo obumierać, tracąc swój charakter podmiotowy na rzecz społeczeństwa bezklasowego. PS według tej doktryny rozumiana była często jako fragment działalności państwa burżuazyjnego, którego zadaniem było przeanalizowanie rewolucyjnych przekształceń zamiast robić rewolucję, robotnicy byli wciągani w zachowania, gry polityczne, a to nie zabezpieczało interesu proletariatu.

Doktryna społeczna kościoła katolickiego 11.12.2007 r.

Związana jest wypowiedziami papieży i z dokumentami przez nich wydawanymi. Oficjalna nauka kościoła katolickiego odróżnia się od poglądów różnych szkół katolickich, które rozwijają, wyjaśniają i porządkują naukę papieską i prowadzą własną szkołę. Doktryna społeczna kościoła katolickiego powstała w XIX wyniku bezpośredniej konfrontacji zasad etycznych ewangelii z problemami społecznymi, które powstały w wyniku rewolucji przemysłowej oraz industrializacji. W sytuacji nasilających się konfliktów pomiędzy kapitałem w pracy kościół nie mógł nie zająć odpowiedniego stanowiska i od momentu kiedy to stanowisko zostało określone mamy do czynienia z nauką społeczną kościoła katolickiego. Celem nauki społecznej kościoła katolickiego jest pasterska posługa stymulująca integralny rozwój człowieka (kościół chce przyczynić się do rozwiązywania problemów społecznych głosząc prawdę o godności człowieka i jego prawach.

Wymiary nauki społecznej kościoła katolickiego:

• - Teoretyczny - związany z koncepcją stworzenia systemu relacji międzyludzkich wg nowego porządku społecznego opartego na uniwersalnych zasadach. Owe zasady mają charakter etyczny i trwały.

• - Historyczny - wiąże się z aplikacją zasad w konkretnych ustrojach społeczeństw (zasada dobra wspólnego stworzona jest do różnych systemów)

• - Praktyczny - propozycje zastosowania w praktyce zasad w konkretnej rzeczywistości wg możliwości, potrzeb i okoliczności w różnych ustrojach gospodarczych.

Metoda nauki społecznej kościoła katolickiego: WIEDZIEĆ, OCENIĆ, DZIAŁAĆ.

• Wiedzieć - dostrzec problemy i ich przyczyny

• Ocenić - interpretować badaną rzeczywistość w świetle zasad etyki.

• Działać - realizować dokonane wybory z myślą o człowieku i jego rozwoju.

Nauka społeczna kościoła katolickiego przyjmuje, przyswaja i wyjaśnia podstawowe zasady etyczne ukazując spójność pomiędzy wskazaniami ewangelii a zasadami wypracowanymi przez zdrowy rozsądek. Owe zasady rozum ludzki i doświadczenie mają bezpośredni wpływ na ludzkie zachowanie się w życiu społecznym i politycznym.

Nauka społeczna kościoła katolickiego korzysta z osiągnięć nauk współczesnych (pozytywne). Wykorzystuje się badania socjologiczne, psychologiczne itp. Przedmiotem nauki społecznej kościoła katolickiego jest kwestia społeczna która nie ma ścisłych granic lecz jest w wymiarze międzynarodowym. Za prekursora katolicyzmu społecznego uważa się Wilhelma von Kettelera 1811-1877. Jako duchowny zajmował się problemami biedy i nędzy robotników i był propagatorem aktywnej polityki społecznej na rzecz tej klasy. W swoich wystąpieniach wypowiadał się o prawach ludzi pracy, sformułował program prawodawstwa pracy, którego celem była ochrona najsłabszych ekonomicznie.

1. Zakaz pracy dzieci do lat 14 poza domem.

2. Zakaz pracy młodych mężatek

3. Zakaz pracy w niedziele i święta

4. Likwidacja zakładów szkodliwych dla zdrowia

5. Odszkodowania dla robotników

6. Powołanie inspekcji pracy

7. Legalizację związków zawodowych

8. Określenie maksymalnej liczby godzin pracy dziennie.

Alfred Kalbing, Krystian Vogelsang. 15 V 1891 r - Pierwsza encyklika społeczna Leona XIII „Rerum novarum” (RN). Encyklika ta jest nazwana Magna Charta bo kościół wypowiada się z urzędu w sprawie robotników. Następuje dynamiczny rozwój nauczania społecznego kościoła. Jest to odpowiedź kościoła na postulaty reform społeczno gospodarczych formułowane przez orientacje liberalne i socjalistyczne. Centralną fazą jest stwierdzenie że socjalizm to rozwiązanie fałszywe. Encyklika głosi chrześcijańską ideę własności prywatnej, która jest w stanie przezwyciężyć kryzys społeczny. Encyklika stwierdza że własność wspólna jest szkodliwa bo sprzeciwia się prawu naturalnemu i sprzeciwia się prawu rodziny. RN stwierdza że państwo jest podstawowym elementem życia społecznego i ciążą na nim obowiązki do których zaliczyć należy troskę o dobro ogółu oraz opieka nad ludźmi najsłabszymi ekonomicznie: państw ma stać na prawie idei sprawiedliwości:

• Wzajemna aktywność osób wobec innych

• obowiązki społeczeństwa wobec jednostki

• określa obowiązki państwa wobec społeczeństwa

• popiera ideę samopomocy społecznej poprzez tworzenie organizacji zawodowych.

Quadra Gesimo Anno 1931 Pius XI - o odnowieniu ustroju społecznego. Kryzys gospodarczy świata zapoczątkowana krachem na giełdzie Wall Street w 1929 r. Encyklika zawiera krytykę liberalizmu i socjalizmu i jest przypomnieniem pierwszej części Leona XIII w temat własności, a dalej jest oceną ówczesnej rzeczywistości i dojście do stwierdzenia że choć życie gospodarcze i naukowe rządzą się swoimi prawami to jednocześnie oddziaływają na siebie i nie dadzą się rozdzielić. Umożliwiły rozwój prawodawstwa pracy oraz PS w wymiarze międzynarodowym. Papież omawia zasadę dobra wspólnego, którą rozumie jako dobro wszystkich i każdego z poszczególnych i w tym wymiarze dobro wspólne jest pierwsze przed dobrem indywidualnym. Aby usunąć problem proletaryzmu papież proponuje uwłaszczyć robotników poprzez sprawiedliwą płacę, która powinna spełniać wymogi:

- uwzględniać sytuację rodzinną robotników

- uwzględniać sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw

- uwzględniać dobro wspólne ogółu

Porusza zasadę pomocniczości. Jej istotą jest uznanie pierwszeństwa inicjatywy oddolnej i pomoc państwa. Cała PS powinna być skierowana na odnowienie ustroju stanowo zawodowego przezwyciężającego walkę klas.

Jan XXIII MATERET ET MAGISTRA - Matka i nauczycielka. Encyklika dokonuje oceny rozwoju ludzkości po II wojnie światowej która to podzieliła świat na 2 obozy - świat Europy zachodniej i wschodniej. Uznaje pierwszeństwo inicjatywy prywatnej ludzi a interwencję państwa ogranicza do pobudzenia, koordynowania, pomocy zgodnie z zasadą pomocniczości. Państwo ma zadanie realizacji dobra wspólnego poprzez (program katolickiej nauki społecznej):

1. zatrudnianie jak największej liczby pracowników

2. przeciwdziałanie w tworzeniu się uprzywilejowanych grup społecznych

3. odpowiednie dostosowanie płac do cen towarów

4. likwidacja bądź ograniczenie dysproporcji pomiędzy rolnictwem, przemysłem i usługami

5. troska o to by osiągnięty dobrobyt służył następnym pokoleniom.

Charakterystyczną cechą jest zasada proporcjonalnego rozwoju społecznego zakładająca dynamiczną równowagę sił, wartości i kierunku działania.

1963 JAN XXIII PACEM IN TERRIS - o pokoju na Ziemi. Kontekstem wydania dokumentu jest wyścig zbrojeń USA i ZSRR, a punktem wyjścia jest ład porządek w świecie i między ludźmi. Będzie to zachowane wtedy jeżeli będą przestrzegane i realizowane prawa człowieka:

1. Prawo do życia i do godnej człowieka stopy życiowej

2. Prawo do prawdy

3. Prawo do wolnego wyboru stanu cywilnego i wolnego życia rodzinnego

4. Prawo do godziwych warunków pracy

5. Do sprawiedliwego wynagrodzenia

6. Do własności prywatnej

7. Do emigracji i imigracji

8. Prawo do udziału w życiu publicznym.

Każdemu z tych praw odpowiadają Obowiązki człowieka, dlatego też papież domaga się uznania praw i obowiązków wszystkich wobec wszystkich, który opiera się na odpowiedzialności, prawdzie, wolności i sprawiedliwości.

OPULORUM PROGRESSION 8.01.08r.

1967 - mówi o kwestii społecznej w wymiarze ogólnoświatowym jej treść wskazuje jasno na program przezwyciężania niedorozwoju ubóstwa, przeludnienia i głodu w skali światowej. Paweł VI dostrzega fakt że w wyniku zimnej wojny nastąpił dynamiczny wzrost nakładów na zbrojenia który spowodował dynamiczny wzrost przemysłu lecz tylko w niektórych krajach. Nastąpiło zróżnicowanie poziomu i stopy życiowej w skali ogólnoświatowej. Kościół przez Pawła VI apeluje o zrównoważony rozwój, gdyż jest on nowym imieniem pokoju. Oznacza też przejście od warunków bardzo godnych człowieka. Dokument ten proponuje realizację międzynarodowego programu pomocy w następujących dziedzinach: oświata, zdrowie, kultura oraz rozbudowy infrastruktury. Paweł VI popiera międzynarodowy interwencjonizm socjalny na rzecz walki z nędzą w krajach niedorozwiniętych.

Labarum exercens

1981 - Punktem wyjścia tego dokumentu jest analiza przemian technicznych, ekonomicznych i politycznych jakie zaszły w świecie w ciągu minionych 90 lat i jakie miały wpływ na świat pracy. Centralną tezą encykliki jest następujące stwierdzenie: praca ludzka stanowi klucz do rozwiązania kwestii społecznej. Istniejąca kwestia oznacza zaangażowanie na rzecz sprawiedliwości i pokoju a pracę należy rozumieć w znaczeniu dwojakim: przedmiotowym jako technika panowania nad ziemią oraz podmiotowym jako człowiek który stanowi ostateczny cel pracy. JP II uważa że istnieje zagrożenie porządku wartości w funkcjonujących systemach pracy. Człowiek traktowany jest w nich jako towar, bądź jako anonimowa siła robocza. Efektem tego zagrożenia jest powstanie solidarności rozumianej jako zbiorowa i słuszna reakcja przeciwko degradacji człowieka. JP II szuka odpowiedzi na pytanie jaki ustrój pracy można uznać za sprawiedliwy i odpowiada że to taki ustrój który dopuszcza do udziału w zyskach i zarządzaniu wszystkich pracujących. Podkreśla znaczenie podmiotowych związków zawodowych. Wg JP II są wykładnikiem walki o sprawiedliwość społeczną i winny w sposób pokojowy przeprowadzać swoje postulaty. Papież definiuje pojęcie polityki: roztropna troska o dobro wspólne. Dziś uważa się że wydarzenia w Polsce związane z solidarnością w 1980 roku miały wpływ na powstanie tej encykliki.

SOLLICITUDO REI SOCIALIS

1987 - JP II okazją do wydania tego dokumentu była 20 rocznica wydania Populorum regresia. JP II podkreślając moralny wymiar rozwoju ówczesnych kwestii społecznych zauważa dystans pomiędzy bogatą północą, a biednym południem świata. Od połowy XIX wieku świat zaczął się dynamicznie rozwijać. Powstaje klasa ludzi biednych (proletariuszy) i bogatych. Rozwój przemysłu ciężkiego. JP II pokazuje dysproporcję w różnicach ekonomiczno - kulturowych w ograniczaniu praw człowieka w kryzysie mieszkaniowym, bezrobocia oraz większym zadłużeniem państwa. Wydatki na zbrojenia oraz wzrost handlu bronią. Wg JP II są to cechy potwierdzające niedorozwój. Encyklika krytykuje cywilizację konsumpcji w której występuje nad rozwój określany jako nadmierną rozpoznawalność dóbr. Cywilizacja ta charakteryzuje się radykalnym nienasyceniem, który sprowadza rozwój do kultu posiadania rzeczy. Rozwój nie można postrzegać jedynie przez pryzmat ekonomii, posiada wymiar duchowy, związany z powołaniem człowieka do stałego doskonalenia siebie i swego otoczenia. Definicja solidarności nadkłada pozytywną postawę społeczną. Dokument ten stara się przede wszystkim wyjaśnić złożoną rzeczywistość współczesnego świata biorąc za podstawę zasady etyczne. Możemy powiedzieć że celem dokumentu jest dostarczenie argumentów na rzecz zaangażowania się wszystkich dla sprawiedliwego rozwoju. Wg JP II problem rozwoju może być rozumiany wyłącznie poprzez porozumienia na forum międzynarodowym z uwagi na wielorakie współzależności tym samym encyklika ta sugeruje konieczność wprowadzenia międzynarodowej PS, której celem byłaby ochrona godności oraz realizacja praw człowieka.

CENTESIMUS ANNUS

1991 - JP II - powstała z okazji 100lecia I encykliki RERUM NOWARUM. Dokument ten potwierdza dotychczasowe nauczanie społeczne kościoła. Podkreśleniem tezy Leona XIII, że socjalizm jest rozumieniem fałszywym. JP II potwierdził tę tezę i uważa że upadek socjalizmu realnego był skutkiem błędnej koncepcji osoby ludzkiej. W encyklice tej dokonano krytyki społeczeństwa konsumpcyjnego jako modelu rozwoju, który pomija wartości duchowe. Dokument ten potwierdza prawo do własności prywatnej które związane jest z przemieszczaniem dóbr ziemi. Brak wiedzy i kwalifikacji, charakteryzuje większość mieszkańców południa świata, co jest powodem ich marginalizacji i degradacji społecznej. Encyklika JP II opowiada się za budową nowego modelu społecznego w którym istniałyby wolność pracy, uczestnictwo oraz przedsiębiorczość. Aby było zrealizowane potrzebna jest szeroka współpraca międzynarodowa oraz pomoc krajów bogatych na rzecz krajów biednych.

JP II stwierdza, że państwo jest podmiotem obowiązków społecznych i powinno zabezpieczać dobra zbiorowe takie jak środowisko naturalne i ludzkie. Państwo ma dziś więc bronić tych dóbr które wyznaczają przestrzeń gdzie człowiek realizuje swoje cele i prawa. JP II stwierdza także że po upadku totalitaryzmu komunistycznego powstały ideały demokracji, aby spełniały swoje zadania wymagające oparcia na prawach człowieka chronionych przez państwo. Państwo ma zagwarantować bezpieczeństwo w działalności gospodarczej oraz stosować zasadę pomocniczości. Zdaniem JP II interwencja państwa powinna być ściśle ograniczona gdyż inaczej rozrosła by się biurokracja która pozbawia człowieka odpowiedzialności za własny rozwój. Rozwój człowieka i świata domaga się więc funkcjonowania ustroju demokratycznego, który opiera się o godność i prawa człowieka. PS jako działalność państwa i innych podmiotów oznacza techniczną realizację tych praw i tej godności.

15.01.08 r.

We współczesnej historii państw Europy wykształciły się pewne systemy dla osób słabszych i niezaradnych ekonomicznie. Pierwsze próby ujednolicenia tych form pojawiły się w 1957 r. w traktacie ustanawiającym europejską wspólnotę gospodarczą. Wprowadzono zasadę harmonizacji systemów socjalnych w państwach członkowskich EWG. Państwa założycielskie EWG: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy posiadały zbliżone systemy ochrony socjalnej swoich obywateli nazywane w tamtym czasie modelem kontynentalnym. Ów model bazował na korporacyjnych rozwiązaniach w zakresie PS i podziału środków socjalnych w zależności od uzyskiwanych dochodów. Przyjęcie nowych członków w 1973 r.: Dania, Irlandia, Wielka Brytania praz w latach 80 Grecja, Hiszpania i Portugalia, opóźniły znacznie ujednolicenie systemu socjalnego, powodem tego było to, że te ostatnie państwa miały bardzo odmienny system PS niż państwa EWG. Urzeczywistnione 1.01.1993 roku zasady swobodnego przemieszczania się obywateli po terenie UE stworzyło nowe wyzwania socjalne a tym samym stworzyło konieczność ujednolicenia norm, standardów i wartości socjalnej. Przy tworzeniu modelu PS bierze się pod uwagę:

- dostęp do świadczeń i usług socjalnych

- selektywność lub powszechność ochrony socjalnej

- jakość i poziom świadczeń i usług

- zakres i cele polityki rynku pracy

- rola władz publicznych w zaspokajaniu podstawowych potrzeb obywateli

- sposoby finansowania programów socjalnych.

R. Titmuss - wyodrębnia modele PS oparte na wzajemnych relacjach między PS i ekonomią, wg niego możemy wyróżnić trzy modele: Marginalny, Motywacyjny i Instytucjonalno - redystrybucyjny.

1) Marginalny - opiera się na założeniu istnienia dwóch naturalnych kanałów właściwego zaspokajania potrzeb indywidualnych: rynek pracy i rodzina. Dopiero gdy one zawiodą uprawnione jest wkroczenie państwa z pomocą doraźną. Właściwym celem jest nauczenie ludzi jak sobie radzić bez państwa.

2) Motywacyjny - programy socjalne traktuje się jako dodatek do gospodarki i model ten zakłada priorytet zasług i wydajności pracy w procesie zaspokajania potrzeb. Jednym z najważniejszych efektów funkcjonowania tego modelu jest kształcenie lojalności klasowej i grupowej.

3) Instytucjonalno - redystrybucyjny - uznaje on PS za integralną instytucję w ramach danego społeczeństwa gwarantującą dostęp do świadczeń i usług na podstawie kryterium potrzeb. Ów model opiera się o zasadę równości społecznej i zakłada że PS pełni tutaj funkcję redystrybucji dochodów.

Norman Furniss, D. Milton - dokonują klasyfikacji modelu PS na podstawie kryterium możliwych form ingerencji państwa kapitalistycznego w wolną grę sił rynkowych. Zaproponowali trzy typy: państwo pozytywne, bezpieczeństwa socjalnego, dobrobytu społecznego.

1) Państwo pozytywne - potrzebuje PS do ochrony właścicieli kapitału przed trudnościami związanymi z grą sił rynkowych i przed potencjonalnymi rządami redystrybucji dochodów. Środkiem do tego celu ma być rozwój ubezpieczeń społecznych wyrównujących dochody w ramach cyklu życiowego pracowników i przenoszących ryzyko bezrobocia lub choroby na całe społeczeństwo.

2) Państwo bezpieczeństwa socjalnego ma na celu zagwarantowanie minimalnego dochodu wszystkim obywatelom, a nie wybranym grupom pracującym. Owe minimum ma służyć w stwarzaniu społeczeństwa równych szans. Równość szans na starcie życiowym.

3) Państwo Dobrobytu społecznego - tutaj celem PS obok zabezpieczenia ludności szans jest również wyrównanie warunków życiowych.

Georg Esping - Andersen - można wyróżnić państwo liberalne, konserwatywno - korporacyjne i socjaldemokratyczne.

1) Liberalne - dominują świadczenia o charakterze opiekuńczym oraz umiarkowane programy ubezpieczeń społecznych. Świadczenia przysługują osobom o bardzo niskich dochodach. Generalna zasada sprowadza się do tego, że świadczenia socjalne nie powinny zastępować pracy zarobkowej jako głównego źródła środków utrzymania, dlatego wysokość świadczeń jest stosunkowo niska, a dostęp do nich ograniczony, a korzystanie z nich jest połączone z obniżeniem statusu zewnętrznego. W tym modelu realizowana jest zasada pomoc dla samopomocy. Państwo pomaga w ostateczności i wówczas kiedy jednostka nie może sobie pomóc sama. W modelu tym przestrzega się zasady wolności jednostki, równego traktowania, wolnego rynku i uniwersalizm.

2) Konserwatywno - korporacyjny - dominuje do zachowania na rynku pracy różnic w strategii na rynku pracy osób wykształconych. Realizowany jest model paternalistyczny???

Oparty na ubezpieczeniach społecznych. Władze publiczne realizując ten model PS gotowe są do zastąpienia rynku jako dostarczyciela określonych świadczeń stąd też mamy do czynienia z marginalnym znaczeniem ubezpieczeń prywatnych i świadczeń przyznawanych przez pracodawcę. Zdaniem tego autora w państwach konserwatywno - korporacyjnych obserwuje się wpływ kościoła i przywiązanie do zachowania tradycyjnych wartości rodzinnych.

3) Socjaldemokratyczny - występuje w krajach, w których powszechne i bezwarunkowe prawa socjalne zostały przyznane klasom średnim. Socjaldemokraci budowali państwo dobrobytu, które miało gwarantować równe prawo do wysokiego standardu życia. Rozwija się zasada solidarności oraz uniwersalizmu. Duże znaczenie posiadają ruchy robotnicze oraz ZZ. Model ten sprzyja rozwojowi klasy średniej, a zadaniem państwa jest zapewnienie pracy swoim obywatelom.

M. Księżpolski:

1) Rezydualny - posiada cechy państwa minimalnego, gdzie podstawą stabilizacji społeczno - ekonomicznej jest samodzielne zaspokojenie potrzeb socjalnych przez obywateli. Państwo za pośrednictwem własnych służb socjalnych i zasiłków pomaga w ostateczności tym którzy nie potrafią sobie sami pomóc.

2) Korporacyjny - zakłada on strategię, że obywatele pracując ubezpieczają się na okres kiedy nie będą mogli utrzymać się z pracy. W tym modelu państwo gwarantuje podstawowe bezpieczeństwo socjalne ale zadania z tego zakresu realizują organizacje pozarządowe. Potrzeby ludzkie winny być zaspokojone zgodnie z kryterium stażu pracy, zasług oraz wydajności.

3) Opiekuńczy - charakteryzuje się troską państwa dla swych obywateli o zatrudnienie służb socjalnych oraz służby społecznej. PS uważana jest za integralną instytucję w ramach danego społeczeństwa, które gwarantuje dostęp do świadczeń i usług opierając się na kryterium potrzeb.

4) Rudymentarny (elementarny) - realizowany w państwach UE najsłabszych ekonomicznie. Pomoc społeczna opiera się na dobroczynności, a większość problemów i potrzeb społecznych starają się zaspokoić organizacje pozarządowe. Państwo zabezpiecza podstawową ochronę socjalną ustalając pewne minima i różnicując świadczenia w zależności od potrzeb. Model ten występuje w krajach śródziemnomorskich, a założenia tego modelu wywodzą się z zasad nauki społecznej kościoła. Podmiotami PS są: rodzina, organizacje, wspólnoty lokalne, kościół i organizacje charytatywne. Portugalia, Hiszpania, Grecja, Irlandia, Włochy.

Najwięcej cech modelu konserwatywnego posiadają: Austria, Belgia, Francja, Niemcy, Włochy. Część cech tego modelu występuje w Finlandii, Irlandii i Holandii. Cechy liberalne występują w Wielkiej Brytanii oraz częściowo we Francji, Holandii, Niemczech, Danii oraz Włoszech. Typem państwa socjalnego jest Szwecja, a poza nią Dania, Finlandia oraz Holandia.

19 luty 2008 Polityka Społeczna

Geneza i rozwój polityki społecznej w UE.

Idee socjalne w historii europy maja swoja bogata nośność od wielu stuleci w mniejszym lub większym wymiarze. Jednakże w sposób konkretny zostały urzeczywistnione 1951r. z czasem zostały one ujęte w system całościowy a decydujące kryteria w tym zakresie to z jednej strony swobodny przepływ pracowników a z drugiej wolność wyboru i miejsce zamieszkania. Wspólny rynek europejski wymusił i wyzwolił ponad narodowe uregulowania z zakresu polityki społecznej. Polityka Społeczna w UE posiada swoje zasady (pryncypia) do których należy zaliczyć zabezpieczenie mieszkania równy dostęp do kształcenia. Tworzenie odpowiedniego rynku pracy. Świadczenia na rzecz rodziny oraz szeroko rozumiane zabezpieczanie społeczne to wszystko ma doprowadzić do poczucia bezpieczeństwa oraz do równych szans w zakresie zarobkowania i korzystania z systemu zabezpieczeń społecznych.

Dlatego w UE celami Polityki Społecznej są 3 obszary.

Polepszanie warunków życia , pracy oraz kształcenia po drugie prawo do zatrudnienia prawo do odpowiedniego wykształcenia poziomu zawodowego po trzecie stworzenie systemu zabezpieczenia społecznego.

1 okres to jest budowa polityki społecznej w latach 1950-1951 w I fazie panowała stagnacja społeczno gospodarcza we wspólnotowej (6) (pierwsze 6 państw UE). Zatrudnienie wzrosło w 1961r. z 43mln do 76mln. wzrosła tez liczba ludności 1961 -174mln w 1970r. -190mln lata 60 XX wieku w Europie charakteryzowały się ponad 3 krotnym wzrostem bezrobocia w 1960 bezrobotnych było 346tys a w 70r. 1.300.000 os

18 października 1961 w Turynie- zostaje przygotowana przez Rade Europy , Europejska Karta Socjalna dokument ten określił socjalno polityczne standardy życia i zarysował pewna przyszłość.

Z zakresu Polityki Społecznej głównym przesłaniem tego dokumentu jest następujące stwierdzenie wszystkie państwa powinny podjąć wspólne wysiłki dla polepszenia poziomu życia i popierania dobrobytu społecznego dla ludności miejskiej i wiejskiej. Korzystanie z praw społecznych powinno być zapewnione dla wszystkich obywateli UE bez dyskryminacji na rasy, kolor ,płeć , religie pochodzenie narodowe i społeczne.

Ten dokument Europejska Karta Socjalna zmusił państwa członkowskie do przestrzegania następujących praw: prawo do pracy do zrzeszania się , prawo do rokowań zbiorowych(włączając jako instrumenty prawo do strajku), prawo do zabezpieczania socjalnego do opieki społecznej , prawo rodziny do ochrony prawnej socjalnej i ekonomicznej oraz prawo pracowników migrujących i ich rodzin do ochrony i pomocy. W tym okresie co jest ważne dla polityki społecznej powstają pewne regulacje prawne.

Rada EWG 25 marca 1962r. wydaje I dyrektywę o wolnym dostępie do zatrudniania wykwalifikowanych pracowników w przemyśle jądrowym. Następnie 15 .10.1968r. jest wydana II dyrektywa na temat swobody podejmowania zatrudnienia w obrębię wspólnoty przez obywateli jednego z państw członkowskich. Jednakże najważniejszym dokumentem prawnym jest Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego 16.04.1964r. który ustalił systemowe standardy zabezpieczenia społecznego. We wszystkich państwach członkowskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

14 czerwca 1971r. rozporządzenie rady EWG w sprawie stosowania systemu zabezpieczenia społecznego dla pracowników osób samodzielnie zarobkujących oraz członków ich rodzin zmieniających miejsce pobytu w granicach wspólnoty.

Okres II to lata 1972-1992 , w 1973 do wspólnoty dołączają Wielka Brytania, Dania i Irlandia. Zwiększa się liczba mieszkańców 277 mln. os zatrudnionych w 1973r. jest 105,2mln os. Bezrobocie wzrasta do liczby 2,3mln. punktem wyjścia

do II fazy Polityki Socjalnej było spotkanie szefów państw i rządów które było

1-2 grudnia 1969r. w Hadze na którym podjęto decyzje o urzeczywistnieniu Polityki Gospodarczej , Walutowej i umacniając współprace socjo -polityczna .

To miało doprowadzić do stworzenia pierwszego wielkiego

obszaru gospodarczego i socjalnego w europie 1972r. w Paryżu wypowiedziano po raz I tezę równości Polityki Społecznej z Polityką Gospodarczą.

W 1974r zostały uchwalone przez Rade Europy główne założenia programowe polityki socjalnej w postaci programu socjalnego założenia te ujęto w III punktach:

I - pełne i lepsze zatrudnienie.

II - polepszenie warunków pracy i życia.

III - wzrost roli partnerów socjalnych przy podejmowaniu przez wspólnoty decyzji ekonomicznych społecznych i politycznych.

W tym dokumencie nieśmiało ale w sposób jednoznaczny opowiedziano się za równością traktowania (M) i (K) położono akcent również na wzmocnienie praw pracowniczych przedsiębiorstwa na ochronę zdrowia miejsca pracy i zwalczanie ubóstwa które pojawiło się po kryzysie gospodarczym (naftowym) gdy zaczęło brakować benzyny ropy zakłady upadły przez co bezrobocie wzrosło.

W tym okresie bardzo istotna role w zakresie programacji i realizacji idei socjalnych odegrał komitet ekonomiczno - społeczny jego główne zadania polegało na podziale środków socjalnych we wspólnocie jednakże największa role odegrał Europejski Fundusz Socjalny z którego środki przeznaczane były na zwalczanie bezrobocia oraz poprawę sytuacji na rynku pracy. W 1981r. rozszerzono UE o 3 państwa Grecje, 5 lat później Portugalię i Hiszpanie miało to kolosalne następstwa dla Polityki Społecznej. Zróżnicowanie warunków życia i pracy w stosunku do pozostałych krajów UE było tak duże że samo przeobrażanie przepisów prawnych nie wystarczyło , trzeba było przede wszystkim wpompować w gospodarkę olbrzymie mln. by mogły być one porównywalne z krajami UE. 1986r. Europa miała 321mln obywateli , bezrobotnych 16,2 mln. a średnia stopa bezrobocia 11,7 %. Faza III 1993-1997 w tym czasie na terenie UE mieszka 371mln. obywateli bezrobocie spadło do 11 % a zatrudnionych w gospodarce było 155mln. Po traktacie z Maastricht 7 lutego 1992r. rozpoczął się kolejny etap realizacji kwestii społecznych.

Dotyczyło to przede wszystkim walki z marginesem społecznym , tworzenie aktywnej polityki zatrudnienia oraz profilaktykę socjalna nowe wyzwania dla Europejskiej Polityki Społecznej zostały zebrane i spisane w 2 dokumentach Zielonej i Białej księdze europejskiej Polityki Społecznej. W grudniu 1994r. w Essen odbyło się spotkanie szefów państw i rządów gdzie ustalono wspólne zadania z zakresu bezpieczeństwa socjalnego ujęto to w 5 punktach:

I - każdy mieszkaniec UE powinien mieć zagwarantowane środki na godne życie.

II - ułatwienie pomocy socjalnej , integracja społeczna oraz dostęp do rynku pracy osobą

zdolnym i chętnym do jej podjęcia.

III - wszyscy powinni mieć zagwarantowane dochody w wyniku niezdolności do pracy z

powodu wieku emerytalnego choroby lub inwalidztwa macierzyństwa i bezrobocia.

IV - każdemu bez różnicy należy stworzyć szanse na ochronne zdrowia.

V - stworzenie możliwości zarabiających na własny rachunek aby mieli zabezpieczenie socjalne.

1997- po współczesne czasy najważniejszym problemem socjalnym UE jest zwalczanie bezrobocia. Dokonuje się to z jednej strony przez pomoc pasywna ( wypłacanie zasiłków) przez aktywna politykę z drugiej strony czyli kształcenie zawodowe przekwalifikowania utrzymywanie dotychczasowych miejsc pracy oraz tworzenie nowych miejsc pracy w średnich i małych przedsiębiorstwach zauważono że następstwami rozwoju społeczno - ekonomicznego lat 90 XX w. i początku lat XXI w. jest bezrobocie długookresowe wśród młodzieży i ciężka sytuacja na rynku pracy dla kobiet w przedziale lat 25-49 ponadto wszystkie państwa mają problemy związane z coraz bardziej ograniczonymi wydatkami na zdrowie dzisiaj polityka społeczna w UE opiera się o 4 zasady:

1. Zasadę substutuarności.

2. Wolności osobistej.

3. Zasadę samo odpowiedzialności.

4. Solidarności.

W związku z różnorodnymi kryzysami jakie doświadczyły państwa UE w najbliższej przyszłości powinny być realizowane następujące wytyczne z zakresu Polityki Społecznej.

1. ułatwienie zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw poprzez określenie jasnych i stałych zasad prawnych.

2. rozwój rynków kapitałowych.

3. stworzenie systemu podatkowego sprzyjającego zatrudnieniu.

4. przejście od instrumentów biernych do aktywnych w zakresie walki z bezrobociem.

1 kwietnia 2008 r. - Polityka Społeczna

Wartości Socjalne które funkcjonują w Unii Europejskiej . Karta podstawowych praw obywateli Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r. zawiera 54 artykuły które podzielone są na 7 rozdziałów. Rozdziały te są wartościami które funkcjonują na co dzień w życiu Unii Europejskiej , i tak godność osoby ludzkiej. Godność jest rozumiana jako wyznacznik absolutnych i niezbywalnych praw osoby ludzkiej , prawa ludzkie wynikają z godności, ale również tę godność chronią i zabezpieczają.

Godność człowieka jest niepodzielna i w takiej formule wpisywana jest do konstytucji różnych państw. Zapewnieni godności dokonuje się dzięki zagwarantowaniu wszystkich praw wolnościowych społecznych i solidarnościowych. Godność więc człowieka oznacza że każda osoba charakteryzuje się posiadaniem samego siebie dysponowanie sobą oraz nieprzekazywalna odpowiedzialnością za samego siebie. W godności więc wyraża się przekonanie o wartości osoby ludzkiej na którą składa się wolność świadomość i odpowiedzialność. Dlatego do karty wpisano godność człowieka jako fakt nienaruszalny.

1. Z godności Wynika prawo do życia które oznacza że nikt nie może być skazany na karę śmierci ani nie może być ono wykonane.

2. dla Polityki Społecznej godność osoby ludzkiej oznaczać będzie potrzebę określenia minimum socjalnego które powinno być gwarantowane przez państwo. Drugą wartością funkcjonującą w UE jest wolność , jest niezbywalnym prawem człowieka które gwarantuje możliwość korzystania ze swobody w życiu kulturalnym, społecznym. Wolność jest postrzegana jako wolność od czegoś i jako wolność do czegoś. Druga wolność to wolność rozpatrywana w płaszczyźnie wewnętrznej i zewnętrznej. W płaszczyźnie wewnętrznej wolność postrzega się jako wolność sumienia poszukiwania prawdy (czyli to co się wiąże ze światem moich przekonań, a w płaszczyźnie zewnętrznej to wolność podejmowania działań lub powstrzymywania się od nich. Są to: Możliwość wyrażania swojej wypowiedzi, wolność słowa itd.

…. Swobodna twórczość artystyczno kulturalna. Kolejny obszar wolności jest to obszar życia małżeńsko- rodzinnego ten obszar wolności jest związany z wyborem Stanu cywilnego.

Wolność dotyczy Zapatrywań politycznych udziału w wyborach emigracji itp. Podobnie jest w dzienidzinie religijnej gdzie wolność gwarantuje człowiekowi wychowanie w duchu religijnym itp. Sprawowanie kultu i wychowanie w duchu swoich dzieci to wlasnie prawa wolnościowe określają z jednej str zabezpieczaja z drugiej i gwarantuja człowiekowi możliwość korzystania ze swobod w roznych płaszczyznach zycia . Karcie podstawowej praw obywatelii UE zagwarantowano: prawo do wolności i bezpieczeństwa , do poszanowania zycia prywatnego i rodzinnego, do ochrony danych osobistych, do zawarcia i zalozenia rodziny , do wolności mysli i wyznania prawo do nauki , wolność zgromadzania się i stowarzyszania itd. Kolejną 3 wartoscia jest równość j, jednakowy dla ludzi dostęp do dóbr i wartości, które są nieodzowne do życia w pełni ludzkiego. Tak postrzegana równość może być postrzegana w dwojaki sposób : równość społeczna kótra oznacza wolność w polityce, prawie, gospodarce, kulturze i stworzenie możliwości równych szans życiowych na starcie. Równość wobec prawa wobec dóbr gospodarczych równość kulturową jak również stworzenie równych możliwości życiowych na starcie , z drugiej strony równość oznacza też aktywny udział we współzarzadzaniu i współodpowiedzialności w plaszczyznach ludzkiego zycia. Z czego wynika równość otóż wynika ona z faktu ze ludzie maja te samą naturę i to jest podstawa równości. Podstawą równości wg prawa jest zakaz dyskryminacji ludzi pod każdym względem. UE bardzo przestrzega tego prawa, zapewniając w ten sposób równość kobiet mężczyzn i dzieci. Kolejną 4 - Solidarność jest to szczególny rodzaj więzi między ludzkich gdzie wspólnotowość i jedność są elementami konstytuowanymi tego pojęcia. Solidarność jest to wspólne działanie na rzecz dobra wspólnego. Solidarność to zależność między ludzka i współodpowiedzialność za wszystkich a to oznacza zaangażowanie się na rzecz wspólnego dobra. Solidarność jest zasada zycia społecznego która wspomaga działania na rzecz wyrównywania nierówności społecznych , jest jednoczesnie wartością i postawą prawo.

Do pracowników…………. Zakaz pracy dla dzieci i osób młodocianych ochrona życia rodzinnego i zawodowego ochrona środowiska.

5. Sprawiedliwość jako zasada zycia społecznego to oddanie tyle komuś ile się komuś należy. Sprawiedliwość jest intencją i funkcją każdej społecznośći.

Społeczności dlatego że porządkuje ona życie społeczne. W sprawiedliwości chodzi o zespół dóbr i wartości które mają być zabezpieczone każdej osobie ludzkiej i które świadczą o godnym życiu człowieka. Z punktu widzenia polityki społecznej która jest nauka mówiącą o wyrównywaniu zachowań, zasada sprawiedliwości będzie postrzegana jako fundamentalna zasada życia.

6. Zasada pomocniczości (subsydialności) oznacza że każda społeczność służy zaspokajaniu pewnej kategorii ludzkich potrzeb jeśli więc mniejsza społeczność potrafi zaspokoić lub wyrównać szanse osoby ludzkiej to nie ma potrzeby angażowania w ten proces społeczności większej. Wolności ile się da, Interwencji ile jest koniecznie potrzeba odpowiedzialności, aż po sufit. Zasada pomocniczości UE oznacza decentralizacje władzy czyli przekazywanie uprawnień władzy państwowej na szczeble niższe czyli samorządowej po raz pierwszy pojecie pomocniczości zostało wpisane jako zasada postępowania w traktacie z Maastricht. Zasada subsydialności odnosi się nie tylko do relacji UE - państwo, ale obowiązków pomiędzy szczeblami tych państw pomocniczość ma na celu wyzwolenie ludzkiej aktywności i stworzenie warunków do realizacji wolności jednostki na wszystkich szczeblach organizacji społeczeństwa. Wszystkie omówione wartości UE kreują współczynnik humanistyczny w rozwoju społeczeństwa które ze swej natury dazy do integracji celów i działania wartości te stanowią wyraz powszechnej woli budowy społeczeństwa obywatelskiego ( państwa prawa) które odrzuca wojne brutalizacje życia i obcą ingerencje jako sposoby rozwiązywania sprzecznych interesów. Omówione wartości socjalne wpisują się również w modele Polityki Społecznej, stanowią o ich ingerencji w życie.

8 kwietnia - Polityka Społeczna

Ustawodawstwo socjalne w UE:

3 rodzaje aktów które stały się fundamentami:

- powszechna deklaracja praw człowiek ONZ 10.12.1948

- europejska konwencja praw człowiek rady Europy 04.11.1950

- Europejska karta społeczna rady europy 18.pazdziernik 1981.

- Pakty Praw człowieka ONZ 16 grudnia 1986 ,

- konwencja o prawach dziecka ONZ 20 listopad 1989

- konwencje i zalecenia międzynarodowej organizacji pracy.

Wspólnotowe Akty pierwotne:

- traktat o europejskiej wspólnocie węgla i stali 18 kwietnia 1951. Paryż zwany także traktatem założycielskim, pierwsze regulacje dla przyszłej PS odnoszące się do warunków pracy i życia robotników

- traktat o Europejskiej wspólnocie gospodarczej 25 marca 1957r.

- Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej……… przed promieniowaniem

- traktat o EWG pozwolił stworzyć europejski fundusz Socjalny w tym dokumencie zapisano iż między państwami ma zaistnieć ścisła współpraca w zakresie zatrudnienia kształcenia i doskonalenia zawodowego w zakresie ubezpieczen społecznych i zabezpieczen przed wypadkami i chorobami zawodowymi oraz BHP.

- Jednolity akt Europejski 17 luty 1986 w Luxemburgu w tym dokumencie mamy zapis że państwa członkowskie przykładają szczegolna wage do zmian dotyczace warunków pracy szczególnie w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwie.

- Karta podstawowych praw socjalnych pracobiorców w krajach wspólnoty europejskiej 9 luty 1989r. Sztrasburg zapisano w nim podstawowe prawa socjalne dotyczące następujących dziedzin: swoboda zamieszkania , poruszania się i wyboru miejsca pracy, Zatrudnienie i wynagrodzenie za prace , ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pracy, ochrona dzieci i młodzieży ludzie starzy , niepełnosprawni.

- Traktat o UE 7 luty 1992 Mastriht , cele polityki socjalnej oparte będą o zasade pomocniczości szczególny nacisk poświęcono polityce społecznej oświacie kształceniu zawodowemu oraz sytuacji ludzi młodych. Wspólpraca miedzy panstwami ma dotyczyć spraw takich jak zatrudnienie, prawo i warunki pracy, szkolenia i doskonalenia zawodowe, zabezpieczenie socjalne , ochrona przed wypadakmi w pracy, gwarancja stosowania zasady jednakowego wynagrodzenia dla kobiet i meszczyzn, ochrona środowiska pracy oraz polepszenie warunków zycia i pracy pracowników.

- Traktat o UE 2 październik 1997 Amsterdam - Państwa otrzymały 5 letni okres dostosowawczy na wprowadzenie przepisów z wyjątkiem rozdziału dotyczącego Polityki zatrudnienia który wszedł w życie w chwili podpisania traktatu. W dok poświęcono dużo miejsca problematyce społecznej. Znalazły więc swoej uregulowania następujące kwestie : zatrudnienie, edukacja, ochrona środowiska naturalnego , polityka emigracyjna, socjalna i ochrona zdrowia , swobodny przeplyw osób ochrona praw człowieka i niedyskryminacja czyli tolerancja.

1. Zgodnie z ideą traktatu zadaniem Wspólnoty Europejskiej jest !!!!!!!!!!!! ustanowienie wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej.

2. równośc pomiedzy kobietami a mężczyznami

3. wysoki poziom ochrony i poprawy środowiska naturalnego

4. podnoszenie standardu i jakości życia

5. spójność gospodarcza.

6. Solidarnośc między państwami członkowskimi.

Instytucje UE - które w sposób bezpośredni lub pośredni działaja na rzecz PS. Rada UE to organ ustawodawczy który zarządza głównie polityka ekonomiczną, akty prawne mają charakter rozporządzeń które są wiążące dla wszystkich członków UE oraz dyrektyw które również mają charakter wiążący lecz zostawia się Państwom wybór metod i ich realizacji!!!!!!!!!!!!!!!(jak jest roznica miedzy rozporządzeniem a dyrektywa)!!!!!!!!!!!!!!!!

Komisja Europejska - organ wykonawczy który czuwa nad właściwą aplikacją traktatów przygotowuje propozycje prawne dla Rady UE ma również moc podejmowania decyzji oraz uczestniczy w formowaniu aktów prawnych. Każdego roku komisja publikuje oficjalny raport o działalności wspólnoty w kilkunastu językach.

Trybunał Sprawiedliwości - w Luxemburgu jest nadrzędnym sądem wspólnoty występującym w tych przypadkach kiedy dochodzi do łamania prawa wspólnotowego. Od 1987 roku obok trybunału Sprawiedliwości funkcjonuje trybunał 1 instancji zajmuje się sporami urzędników wspólnoty z przedsiębiorstwami.

Komitet społeczny jest organem doradczym w zakresie rolnictwa transportu polityki społecznej. Komitet odgrywa rolę w integracji europ. ponieważ łączy we wspólnej pracy różne grupy zawodowe oraz środowiska socjalno ekonomiczne.

Komisje Parlamentarne - (20 komisji w parlamencie UE):

• Komisja Spraw Socjalnych i Pracy

• Komisja Ochrony Środowiska i Konsumentów

• Komisja do Spraw Młodzieży, kultury , mediów, sportów i nauki

• Komisja do Spraw Kobiet.

Rzecznik Praw obywatelskich Traktat z mastriht zapewnił każdemu obywatelowi kierowania petycji do parlamentu UE dlatego powołano rzecznika praw obywatelskich jego kadencja trwa 5 lat i sprawuje on swoje funkcje w sposób niezależny ma prawo przeprowadzać kontrole z własnej inicjatywy lub poprzez posłów parlamentu UE co roku sporządza raport ze swojej działalności.

Europ fundusze strukturalne: wspólnota powołała do życia Europejskie fundusze strukturalne powstały w celu wspierania Polityki Regionalnej oraz w celu zmniejszenia różnic w standardzie życia pomiędzy poszczególnymi regionami.

W UE funkcjonuja fundusze:

• Rozwoju Regionalnego powołany w 1995r. ,

• Europejski Fundusz Socjalny 1957r. ,

• Europejski Fundusz orientacji i gwarancji. Rolnej 1964r.,

• Fundusz Spójności 1994r. oraz

• Finansowy Instrument do Spraw orientacji w dziedzinie rybołówstwa w 1993r.

Wszystkie fundusze strukturalne opierają się na zasadzie współfinansowania i partnerstwa ze strony władz centralnych i regionalnych państw członkowskich.

Fundusze strukturalne spełniają 7 celów 4 z nich o charakterze regionalnym i 3 o charakterze horyzontalnym.

Regionalne:

• Pomoc dla regionów słabo rozwiniętych (bezpośrednie inwestycje w produkcje w celu utrzymania stałych miejsc pracy, rozwój infrastruktury dla rozwoju z uwzględnieniem ochrony środowiska. Pomoc małym firmom w celu wykorzystania lokalnego i regionalnego potencjału. Inwestycje w infrastrukture szkolnictwa i służbe zdrowia, szkolenia zawodowe oraz rozwój regionów wiejskich które są zacofane.

• Restrukturyzacja obszarów objętych upadkiem przemysłu. Działaniami są inwestycje w rozwój produkcji rozbudowa infrastruktury terenów przemysłowych jak również ochrony środowiska i po 3 usługi na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw.

• Promocja rozwoju zagrożonych regionów miejskich , podstawowym celem jest modernizacja i adaptacja regionów wiejskich do zmieniającej się sytuacji gospodarczej, poprzez wspierani efektywności rolnictwa pomoc rolnikom i ich żoną. Tworzenie stowarzyszeń rolników. Przetwórstwo i marketing produktów rolnych poprawa jakości życia.

• Rozwój i dostosowanie strukturalne regionów charakteryzujących się niska gęstością zaludnienia. Szewcja i Finlandia które mają najniższy poziom zaludnienia na metr kwadratowy.

Horyzontalne:

• Zwalczeni długoterminowego bezrobocia oraz poprawa szans zatrudnienia dla ludzi młodych i tych zagrozonych bezrobociem.

• Przystosowanie siły roboczej do zmian w przemysle i systemie produkcji.

• Promocja rozwoju obszarów wiejskich poprzez dostosowanie struktur wiejskich

Formy pomocy finansowane przez służby:

• Inicjatywy narodowe

• Inicjatywy wspólnoty

• środki innowacyjne.

Ubóstwo - jest to brak dostatecznych środków materialnych do życia lub że jest to stan poniżej pewnego zmiennego w czasie progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednostki. Jest to zjawisko społeczne polegające na braku dostatecznych srodków materialnych dla zaspokojenia potrzeb życiowych jednostki i ich rodziny. Badacze tego zjawiska określają je najczęściej w 2 kategoriach Ubóstwo absolutne lub względne.

1. stan warunków bytowych który uniemozliwia bądź w istotnym stopniu utrudnia realizacje podstawowych funkcji życiowych. Jest to stan niezaspokojenia potrzeb w danym społeczeństwie w czasie. Rzeczywistość gdzie człowiek nie ma środków na zaspokojenie egzystencjalnych potrzeb.

2. względne inaczej nazywane opisowe dotyczą takiego stanu jednostek bądź rodzin których zasoby w danym czasie w istotny sposób obniżają się. Poniżej poziomu życia przeciętnej jednostki lub rodziny w społeczeństwie do którego należą.

Przyczyny ubóstwa:

1. Teoria skażonych charakterów- która mówi że ubóstow to tynik indywidualnych wad człowieka jego ułomności. Teoria ta odwołuje się do szkoły jako pierwszego miejsca w którym kreuje się przyszłość jednostki. Kto nie miał motywacji do nauki będzie cierpiał biedę. Biedny bo głupi , głupi bo biedny.

2. Teoria ograniczonych możliwości mówi ona że ubożenie społeczeństwa pozostaje poza kontrolą jednostki biednym się jest dlatego że nie ma się dostępu do szkół i pracy. kolor skóry oraz że rząd nie stosuje odpowiedniej polityki protekcjonizmu. Najsłabszych grup.

3. Teoria Wielkiego Brata - ubożenie jest wynikiem tego że władze (rząd) niszczy bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny. Przez wysokie podatki i wielorakie programy socjalne władza prowadzi do tego, że rodziny nie maja motywacji do poprawy swojej sytuacji ekonomicznej także rodziny utrzymywane są przez państwo poprzez zapomogi taka sytuacja prowadzi do subkultur pomocniczości.

W literaturze anglosaskiej spotkamy się 3 nurtami które dotyczą kwestii ubóstwa:

- nurt kulturalny - ubóstwo wynika z zachowań indywidualnych. o charakterze patologicznym i kryminogennym , mechaniczne dziedziczenie ubóstwa .

- Drugi nurt badawczy liberalny - tłumaczy ubóstwo działaniami mechanizmów rynkowych. - - trzeci strukturalny że system kapitalistyczny blokuje szanse niższych warstw.

Wg ekspertów UE głównymi przyczynami ubóstwa są:

- bezrobocie

- bezdomność

- brak wykształcenia

- brak kwalifikacji społecznych

- niewłaściwa ochrona socjalna

- nadmierne zadłużenie rodziny

- nieodpowiednie i niewystarczające środki przeznaczane na ludzi starych.

Schemat dziedziczenia ubóstwa - rozpoczęcie w bardzo młodym wieku przy niskim wykształceniu pracy zawodowej po 2 wejscie w sferę pracy niekwalifikowanej po 3 niski dochód a to skutkuje niskim standardem życia higieny pracą dorywcza złym stanem zdrowia itd. 4 element tego schematu jest potomstwo które również charakteryzuje się niskim poziomem wykształcenia i ciągłymi problemami materialnymi. Bardzo niska emerytura i konieczność korzystania z opieki socjalnej państwa co skutkuje izolacja osoby w podeszłym wieku

15 kwietnia 2008r. - Polityka Społeczna

Ubóstwo w Polsce.\

W Polsce na proces zubożenia wpływ miał …………..

Z historyczne punktu widzenia straty poniesione w czasie okupacji, odbieranie własności prywatnej, nieefektywna polityka państwa, marnotrawstwo zasobów, niewydolność produkcji, a pod koniec PRLu wysoka inflacja - spowodowały dobry klimat do tworzenia się ubóstwa w Polsce. Oprócz tych czynników istnieją też inne:

- alkoholizm w rodzinach

- przeludnienie mieszkań

- niezaradność życiowa

- Podeszły wiek oraz emerytury na starych zasadach ,

- niepełnosprawność

- pozostawanie w strukturach patologicznych to kolejne sprawy które decydują o poziomie ubóstwa w Polsce.

Jak i sytuacje typu niedożywienie rodzin dezorganizacja życia rodzinnego zaniedbania dzieci złe warunki mieszkaniowe które wpływają również na poziom tego zjawiska. Przyczyny tego zjawiska to zewnętrzne ( monopolizacje rynku pracy powodującą brak wyboru miejsca i rodzaju pracy , brak podstawowych usług , brak oferty kulturowej , uczestnictwo w kulturze oparte na modelu telewizyjno -towarzysko-alkoholowym , zły stan techniczno-sanitarny mieszkań oraz nieakceptowana i niesprawna władza lokalna.) natomiast wewnętrznej ( niski poziom wykształcenia większości społeczeństwa , wysokie wydatki rodzin na żywność, niskie dochody oraz brak nawyku oszczędzania.) Ubóstwo zawinione które powstaje z winy osób ludzie Ci cechują się agresja dla otoczenia prymitywizmem alkoholizmem i w sposób jawny przyznają się się do Ubóstwa drugi rodzaj to Ubóstwo niezawinione występuje rzadko powstaje z przyczyn niezależnych od osób (wypadki losowe itp.) Głównymi miernikami ubóstwa w Polsce są 3 kategorie :

• stopa ubóstwa- informuje ile % danego regionu lub kraju żyje poniżej min. Dochodów

• głębokość ubóstwa - informuje jakie jest położenie osób ubogich względem linii ubóstwa,

• zasięg określa przestrzenne występowanie tego zjawiska.

Od lat '70 XXw w Polsce jako podstawę określenia linii ubóstwa przyjęto miernik bezwzględny w postaci minimum socjalnego(!!!)-najmniejszy koszt dóbr i usług dla zaspokojenia nie tylko potrzeb biologicznych lecz również najbardziej elementarnych potrzeb kulturowych oraz tych potrzeb które warunkują współżycie zbiorow. Minimum socjalne wpisane jest w prawo każdego człowieka. Do uczestnictwa w życiu społecznym na godnych warunkach. W literat przedmiotu funkcjonuje też określenie minimum egzystencjalnego- najnizszy koszt dóbr i usług który wyznacza granice zaspokojenia potrzeb podstawowych poniżej których wystepuje biologiczna degradacja jednostki.(żywność, odzież, mieszkanie i podstawowa pomoc medyczna) to minimum egzystencji wyznacza dolną granice ubóstwa natomiast min. Socjalne wyznacza górną granice ubóstwa.

W skład min. Socjalnego wchodzą następujące kategorie (żywność , eksploatacja i wyposażenie mieszkania , oświata i wychowanie , kultura , leki , odzież i obuwie , sport i wypoczynek , higiena osobista oraz transport ) powyższe grupy wydatków ustala się osobno dla poszczególnych godp. Domowych.

W Polsce wystepuje 6 typów uzależnione od liczby członków i wieku dzieci. Analizując ubóstwo zauważamy że nadal mamy duże zróżnicowanie. Ponad 1 mld ludzi w świecie żyje mając mniej niż 1$ na dzienne utrzymanie. W Polsce wg danych banku światowego w 1998r. ubóstwo obejmowało ok. 20% społeczeństwa (6-7mln. Os) 50% polaków dysponowano środkami mniejszymi niż min. Socjalne. Prof. Julian Auleytner (UW) twierdzi że spośród dzieci w wieku 14 lat co 5 żyje w rodzinach ubogich jego badania z 1999r. daje dane że 6,5mln polaków żyje w niedostatku 3,5 w ubóstwie ponad 2,5mln w skarajnej nędzy ogółem daje to 12mln osób co daje 30% społeczeństwa czyli co 3 polak ma problemy finansowe. Badania potwierdzają zasadę 2/3 gosp. Domowych które doświadczają bezrobocia więcej niż 3 m-ce, odczuwają brak środków na utrzymanie. Kwestia ubóstwa w naszej ojczyźnie nie jest zjawiskiem nowym ono było przed 1989r. również jednak ze względów politycznych nie było kwalifikowane jako kwestia społeczna. Osoby niepracujące były nazywane pasożytami. Obraz rzeczywistości był fałszowane w imie zasady że Państwo Socjalistyczne nie powoduje problemów społecznych takie problemy powoduje gosp. Rynkowa (kapitalizm) pod koniec PRL władze partii godziły się na stwierdzenie że można godzić się na ujawnienie biedy która dawała się tłumaczyć wydarzeniami losowymi(kalectwo, choroba) bądź patologia społeczną w postaci alkoholizmu i nagannej niechęci do pracy. Osoby niepracujące lub uprawiające wolne zawody były nazywane pasożytami często odwiedzały milicje i prokuratury. Po 1989r. kwestia ubóstwa wypłynęła na wierzch i socjalistyczna tez o równości w biedzie została zastąpiona demokratyczną nierównością w bogactwie. Demokratyczny rodzaj ubóstwa ma innych charakter bieda z przed 89r. dotyczyła innych osób natomiast po 89 dotyczy pewnych skupisk ma wiec pewną cechę zróżnicowania geograficznego , największe skupiska ubóstwa to obszary wiejskie zwłaszcza tam gdzie upadły PGR-y zakłady które pomagały tym instytucja też zostały zamknięte. Ta tendencja jest utrzymywana od początku transformacji po dziś w relacji miasto-wieś ok. 38,2% ubogich pochodzi z miasta a 62,8 ze wsi. Jednoznacznie te tendencje podkreśla i popiera wg raportu ubóstwo na wsi uwarunkowane jest niskimi zarobkami dochody gosp. Wiejskich są niższe o ok. 30% niż gosp. Miejskich w 1997r. stopa ubóstwa relatywnego na wsi wynosiła 23% a w miastach 10% te dysproporcje miedzy miastem a wsią jest uzależniona od rynku pracy po 2 nie opłacalności produkcji rolnej zwłaszcza tam gdzie rolnik ma mało ziemi odległość od zakładów pracy oraz niski poziom wykształcenia osób ze wsi. Od marca 2000r. najniższe wynagrodzenie brutto wynosiło 700zł. Po odliczeniu podatku zostawało ok. 500zł. W tym samym czasie min socjalne dla jednej osoby w wieku produkcyjnym wynosiło 700zł 50gr. Ubóstwo jest postrzegane jako zjawisko które charakteryzuje żyjące w Polsce poszczególne grupy ludności są to rodziny wielodzietne samotne matki emeryci i renciści ze starego portfela , osoby bezrobotne i niepełnosprawne i marginesu społecznego. Wg danych z 1998r. stopa ubóstwa największa wystepowała w województwach 24% Podkarpackie , 22,9% Świętokrzyskie , 22,8% Warmińsko- Mazurskie natomiast najmniej w Lubuskim 10,9% , Mazowieckie 11,9% i Małopolska 13%. Główne skutki życia w ubóstwie ograniczenie perspektyw życiowych dzieci i młodzieży oraz powstawanie sytuacji konfliktowych ubóstwo przyczynia się do poczucia niesprawiedliwości społecznej, obniżenie wartości osobistej, niemożności zaspokojenia potrzebujących, poczucia deprywacji niemożności zaspokojenia potrzeb życiowych rozwoju przestępczości nierównego startu życiowego pogorszenia stanu zdrowia marginalizacji społecznej oraz przyczynia się do powstawania postaw roszczeniowych.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ - art. 23 i 25 mówi o prawie człowieka do wynagrodzenia i zaspokojenia potrzeb odpowiadających ludzkiej godności. Drugim są dok. Praw człowieka z 1996r. art. 11 każdy ma prawo do godnego życia swojego i jego rodziny. Europejska Karta Społeczna Rady Europy Art. 12 , 14 ,16 ,17 ,23, 30 mówią że członek UE ma prawo do ochrony przed ubóstwem i marginalizacja społeczną , natomiast Polskie dokumenty to:

Konstytucja RP- która w preambule mówi o godności przyrodzonej człowieka, i artykuł 67 który mówi o prawie obywatela do ubezpieczenia w przypadku niezdolności do pracy ( choroba , emerytura itd.) art.69 i 70 mówi że rodzina która ma problemy materialne ma prawo do pomocy od władz publicznych, 2 dok to Ustawa o pomocy społecznej która podaje rozwiązania dotyczących świadczeń społecznych ludzi znajdujących się w ubóstwie. Podmioty działające na rzecz zwalczania ubóstwa: Państwowe ( sejm , senat , urząd prezydenta , minister pracy i polityki społecznej , wojewodowie , starostowie , burmistrzowie itd.) znowelizowana ustawa o pomocy społecznej walkę z ubóstwem włączyła do obowiązków gminy i powiatu w myśl zasady pomocniczości) i Pozapaństwowe ( pozarządowe jest ich dużo z tego 3 najważniejsze:

1. Caritas - org. Katolicka o charakterze dobroczynnym reaktywowana w 1992r. do zadań należy badanie przyczyn powstawania biedy i przeciw działania , zwalczanie jej. Prowadzi jadłodajnie , schroniska dla bezdomnych , świetlice socjo-terapeutyczne , domy dla samotnych matek oraz org. Wypoczynek dla dzieci z rodzin ubogich. W 2007r. objęła 150 tys. dzieci z rodzin ubogich.

2. Polska Akcja Humanitarna - grudzień 1994r. - (założyli pracownicy Warszawskiego-Turuńskiego - Łódzkiego biura Eklibr aby wysyłać pomoc do KAZACHSTANU CZECZENII i BOŚNII) podstawowe cele to pomoc ofiarom wojen i kataklizmów w Polsce i zagranicą. Prowadzi Centrum Ochrony Uchodźców, domy dla bezdomnych oraz działa w sposób doraźny.

3. Czerwony Krzyż - 1864r.- PCK powstał w kwietniu 1919r. członkiem PCK może zostać każdy kto chce pomagać. Główne zadania to : opieka nad osobami ubogimi szerzenie oświaty zdrowotnej współpraca zagraniczna i pomoc w akcjach humanitarnych oraz pozyskiwanie dawców krwi.

Polski Komitet Pomocy Społecznej działa od 1958r. oferuje on pomoc w odzieży i żywności osobom zwolnionym z zakładów karnych pomaga rodzinom więźniów i w ostatnich latach pomaga dodatkowo osobom starym niedołężnym i inwalidom. PKPS prowadzi również noclegownie dla bezdomnych i pomaga cudzoziemcom w trudnej sytuacji materialnej

…środków materialnych od klimatu społecznego i od osób które zajmują się tym. Dlatego po wstąpieniu do UE musimy przyjąć generalną zasadę w zakresie polityki społecznej Ci którzy chcą udzielać pomocy w ramach tych instytucji musi mieć min wykształcenie wyższe zawodowe by mógł skutecznie nieść pomoc ludziom ubogim.

2

---