1)Obszary podbiegunowe

ARKTYKA

= obszary wokół Bieguna Północnego

= obejmuje morze Arktyczne, ocean Lodowaty Północny, przylegające morza wraz z morzami

= zasoby naturalne Arktyki(gaz ziemny, ropa naftowa) nie niepodległy eksploatacji z przyczyn naturalnych-gruba warstwa lodu i śniegu. Ocieplenie klimatu sprzyja dążeniu państw do uzyskania dostępu do tych złóż.

●status prawny Arktyki

- nie jest uregulowany w umowie międzynarodowej(żadnej)

- teoria morza otwartego, wolność żeglugi takie jak na morzu otwartym

- teoria sektorów-wysunięta przez Kanadę w 1925r. państwa leżące wokół obszaru arktycznego rozciągają swe władztwo na obszary Arktyki przylegające do ich terytorium(tzw. sektory)

Sektory Arktyki: USA, Rosja, Kanada, Dania, Norwegia

Teoria sektorów= teoria przylegania

- stanowi zwyczajną normę PM ponieważ praktyka państw nie została zakwestionowana i uchwaliło się prawo państw podbiegunowych do sektorów terytorialnych w Arktyce

●1996r.- Rada Arktyczna(organizacja międzynarodowa regionalna)

+skład: Kanada, Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia, Rosja, Szwecja, USA

+ regionalna organizacja stanowiąca formę współpracy z zakresu tematyki związanej z trwałym, zrównoważonym rozwojem Arktyki

●Arktyka- region rywalizacji o zasoby naturalne

- rosyjska wyprawa „Arktyka 2007”-w okolicy bieguna północnego

- Rosjanie przeprowadzili badania dna morza w okolicy bieguna północnego: twierdząc że Arktyka należy do Rosji ponieważ jest połączona z szelfem syberyjskim

- Kanada-budowa portu na wyspach Baffiora

- Dania zbiera dowody popierające jej roszczenie wobec Arktyki

- w ramach ONZ działa Komisja ds. granic szelfów kontynentalnych, która rozstrzyga roszczenia państw poza ich 200 milowy pas szelfu

- Rosja i Norwegia złożyli już swoje roszczenia do Komisji

- Dania i Kanada zbierają już swe dowody geologiczne

- 20,11,2008r. UE przyjęła komunikat ”UE i Region Arktyczny”:

:ochrona środowiska naturalnego Arktyki i jej ludności

:badania

:promowanie zrównoważonego wykonywania zasobów Arktyki

ANTARKTYKA( w skład wchodzi Antarktyda)

=obszar wokół Bieguna Południowego:

- Antarktyda

-Ocean Lodowaty Południowy

-część Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego na południe od 60stopni równoleżnika szerokości geograficznej południowej

●status prawny Antarktyki:

-teoria sektorowa wysuwana w przypadku Antarktyki nie ma takiego znaczenia, ponieważ poza państwami podbiegunowymi roszczenia do niej miały np. Wielka Brytania, Norwegia, Francja

-Traktat Waszyngtoński z 1959r. ratyfikacja w 1961 uznający całe terytorium Antarktyki za neutralną i zdeterminowaną strefę w której zakazane są próby jądrowe i działania wojskowe.

-Traktat Waszyngtoński zabrania wysuwania nowych roszczeń wobec Antarktyki i roszczenia istniejących

-strony mają prawo przeprowadzania inspekcji w każdym czasie i w każdym obszarze

-strony układu tworzą tzw. kluby i odbywają cykliczne spotkania

-Polska posiada na terenie Antarktyki dwie stacje naukowo-badawcze imienia A.B Dobrowolskiego(nieczynna) i imienia M. Arctowskiego(całoroczna, czynna)

-1977r. Polska przystąpiła do układu waszyngtońskiego(traktat Antarktyki)

-Konwencja o ochronie i uregulowaniu wielorybów z 1946r

-Konwencja o ochronie fok

-Antarktyka jako wspólne dziedzictwo ludzkości; dążenia zablokowane przez klub

PRZESTRZEŃ POWIETRZNA

=rozwój żeglugi powietrznej impuls do regulacji statusu prawnego przestrzeni powietrznej

=pierwszy akt prawa lotniczego 1784r.-regulujące loty balonem nad Paryżem; aeronauci musieli uzyskać zezwolenie od władz na wykonywanie lotów; w ten sposób państwo kontrolowało przestrzeń powietrzną nad swoim terytorium

=1898r pierwsza umowa lotnicza między Rzeszą a Austro -Węgrami dotycząca przekroczenia granicy za pomocą balonów wojskowych(umowa międzynarodowa)

=1900r. Paul Fauchille zwraca się do Instytutu Prawa Międzynarodowego z apelem o konieczność uregulowania statusu przestrzeni powietrznej

=Teoria „wolnej przestrzeni powietrznej” popierana przez Instytut PM

=zamknięcie przestrzeni powietrznej ze względów bezpieczeństwa

1) Konwencja I wojny światowej

+ 1919r. konferencja w Paryżu dotycząca uregulowania statusu przestrzeni powietrznej i żeglugi powietrznej

+ 1919r. konwencja dotycząca unormowania żeglugi powietrznej

+ „Każde państwo posiada pełną i wyłączną suwerenność nad przestrzenią atmosferyczną ponad swoim terytorium”- zasada całkowitego i wyłącznego zwierzchnictwa państwowego(część konwencji)

+ Pozostałe zasady wyrażone w Konwencji:

-wymóg zgody państwa na otwarcie regulowanych linii komunikacji państwowej

-wolność przelotu cywilnych obiektów prywatnych bez zgody umawiających się państw

-Międzynarodowa Komisja żeglugi Powietrznej

+ Zasadę suwerenności państw i ich przestrzeni powietrznej potwierdziły następne Konwencje:

▪ Konwencja ibero amerykańska z 1926

▪ Konwencja hawańska z 1919

▪ Konwencja chicagowska z 1944 która zastąpiła Konwencją Paryską z 1919

+Praktyka państw spowodowała, że zasada suwerenności państwa w jego przestrzeni powietrznej jest powszechną zwyczajową normą PM.

+Stronami koncepcji chicagowskiej z 1944r. jest obecnie 190państw. RP stała się stroną 4,04,1945. Jest ona podstawą międzynarodowego prawa lotniczego.

+Państwo może ograniczyć lub zakazać lotów nad swoim terytorium w razie nagłej konieczności lub ze względów bezpieczeństwa publicznego.

+Według konwencji chicagowskiej przelot statku państwowego, wojskowego, celnego lub policyjnego oraz samolotu bez pilota wymaga uprzedniego pozwolenia

+możliwość tworzenia stref, w których loty będą całkowicie zakazane

+Prawo kabotażu (organizowane prawo transportu między własnymi portami lotniczymi, organizacja transportu tylko państwowego)

2) Zasięg praw państwowych-dwa reżimy prawne

-zwierzchnictwo państwa nad jego terytorium lądowym i morskim sięga do wysokości na której możliwy jest lot klasycznych statków powietrznych

-przestrzeń powietrzna nad morzem otwartym, wyłączną strefą ekonomiczną oraz szelfem kontynentalnym jest otwarta dla żeglugi powietrznej

3)Przynależność państwowa statków powietrznych:

=każdy statek powinien posiadać jedną i rzeczywistą określoną przynależność państwową

=przynależność wyraża publicznoprawną więź statku powietrznego z państwem rejestracji

=statki powietrzne podlegają rejestracji. Zasady rejestracji określa prawo wew. państw. Kryterium rejestracji w RP jest własność

4)Jurysdykcja na statkach powietrznych:

+zasada terytorializmu- jurysdykcję ma państwo rejestracji, jeśli przestępstwo popełniono na statku powietrznym

+w przestrzeni nie podlegającej niczyjej jurysdykcji państwo wykonuje pełną jurysdykcję nad statkiem i osobami znajdującymi się na nim

+państwo bandery ma prawo podejmowania działań związanych ze zdarzeniami na pokładzie statku

+zasady jurysdykcji cywilnej i karnej w przestrzeni powietrznej nad terytorium lądowym i morskim wobec obcych statków są takie jak w prawie morza

5)Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego( ICAO )

▪ druga część konwencji chicagowskiej jest statutem ICAO

▪ ICAO jest organizacją wyspecjalizowaną ONZ

▪ działalność rozpoczęła w 1947r

▪ cele:

-popieranie rozwoju lotnictwa cywilnego, infrastruktury lotnictw, szlaków komunikacyjnych

-dbałość o bezpieczeństwo międzynarodowej żeglugi powietrznej

-minimalizowanie negatywnego wpływu żeglugi powietrznej na środowisko naturalne

6)Działalność ICAO w zakresie rozwoju międzynarodowego prawa lotniczego:

=przygotowanie zmian konwencji chicagowskiej 1984-85

=konwencja w sprawie przestępstw i innych czynów popełnionych za pokładzie statków powietrznych Tokio 1963

7)Sprawa Lockerbie

-21,12,1988r-eksplozja bomby w samolocie PAN AM lecącego z Londynu do Nowego Yorku, samolot spadł na miasteczko Lockerbie w Szkocji, zginęło 270osób. Precedensowy proces odbył się w Holandii przed szkockim sądem, zakończył się skazaniem Libijczyka Adela Basset al-Megrahi i uniewinnieniem drugiego z oskarżonych Khalifa Fahimra

8)Po 11,09,2001

▫ ICAO przyjęła deklarację w sprawie niedopuszczalności wykorzystania samolotu cywilnego jako broni destrukcyjnej oraz innych aktów terrorystycznych godzących w lotnictwo cywilne

9)Konwencję chicagowską uzupełniają:

=układ o dwóch wolnościach(prawo przelotu nad terytorium bez lądowania i prawo do lądowania w celach niehandlowych)

=układ o pięciu wolnościach(przyznają wolności techniczne i handlowe)

PRZESTRZEŃ KOSMICZNA(POZA ATMOSFERYCZNA)

+ 1957 pierwszy sztuczny satelita

+ 1964 pierwszy lot człowieka w kosmos

+ 1969 pierwsze lądowanie na księżycu Edwin Aldrin

+Związek Radziecki i USA wysyłały swoje obiekty w przestrzeń kosmiczną, zakładając że działalność taka nie jest zakazana przez PM:

-domniemanie wolności korzystania z przestrzeni kosmicznej

-wykształcenie normy zwyczajowej: wolność badania i wykorzystywania przestrzeni kosmicznej

1)Status prawny przestrzeni kosmicznej:

=działalność ONZ i w 1959 powołanie Komitetu do Spraw Pokojowego wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej

=Komitet opracował deklarację zasad prawnych dotyczących działalności państw w kosmosie

=1966r- zalecenie przyjęcia układu o zasadach działalności państw w badaniu i wykorzystywaniu przestrzeni kosmicznej

=1967r-podpisany równocześnie w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i wykorzystywania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi

2)Postanowienia układu:

◊ wolność wykorzystywania i badania przestrzeni kosmicznej na zasadach równości i bez dyskryminacji - zwyczajowa norma PM

◊ rywalizacja państw podczas zimnej wojny doprowadziła do zawłaszczenia przestrzeni kosmicznej dla celów pokojowych

3) Pokojowe wykorzystanie przestrzeni kosmicznej:

=zakaz zawłaszczania, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi

=zakaz prób i umieszczania broni jądrowej

=zakaz tworzenia baz, fortyfikacji na ciałach niebieskich

=eksploatacja zasobów naturalnych Księżyca będzie dopuszczalna w razie zdjęcia moratorium

4)Obowiązki państw

-obowiązek rejestracji obiektów kosmicznych

-obowiązek jurysdykcji nad statkiem i załogą

-obowiązek udzielania pomocy kosmonautom jako wysłanników całej ludzkości

-obowiązek zwrotu obiektu kosmicznego lub jego części bez prawa prowadzenia badań i dokonywania inspekcji

-obiekty kosmiczne muszą mieć przynależność potwierdzoną aktem rejestracji

=1974 Konwencja o rejestracji obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną

Rejestr krajowy

Rejestr ONZ

5)Odpowiedzialność państw

-zasada odpowiedzialności bezwzględnej za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne na powierzchni Ziemi lub statkowi powietrznemu podczas lotu(na zasadzie ryzyka a nie winy)

-Konwencja 1972r o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody kosmiczne

6)Odpowiedzialność bezwzględna:

♠potrzebna jest wyraźna podstawa umowna

♠jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka-nie musi być bezprawny

7)Przesłanki:

♣zaistnienie

♣przepisanie aktu państwu

♣szkoda(nie ma elementu winy)

Zasady korzystania z przestrzeni kosmicznej zostały potwierdzone w układzie z 1979r. w sprawie działalności państw na Księżycu i innych ciał niebieskich

8)Granice przestrzeni kosmicznej:

=władza państwa kończy się na wysokości na których po orbitach koło ziemskich poruszają się obiekty wysłane przez państwa

=przyjmuje się że przestrzeń kosmiczna rozpoczyna się od wysokości 90-100km od powierzchni Ziemi

9)Łączność satelitarna:

■INTELSAT-Międzynarodowa Organizacja Łączności satelitarnej-od 1964r zapewnienie globalnego systemu łączności satelitarnej

■INMARSAT- Międzynarodowa Organizacja Morskiej Łączności Satelitarnej od 1976r zapewnia statkom morskim niezbędnej łączności satelitarnej

10)Zagadnienia wymagające regulacji:

►orbita geostacjonarna-orbita nad równikiem

-państwa równikowe wysunęły roszczenia do części orbity

-Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny stwierdził, że orbita i częstotliwości stanowią ograniczone zasoby naturalne, muszą być wykorzystywane efektywnie i ekonomicznie

►śmierć kosmiczna

►badania Ziemi z kosmosu-teledetekcja

►przekaz satelitarny

►turystyka kosmiczna

►prywatna działalność w przestrzeni kosmicznej

11) USA

-2004 ogłoszenie doktryn „operacje obronne w kosmosie”

-ograniczenie dostępu do przestrzeni kosmicznej wrogim państwom

-USA mogą zakłócać lub eliminować satelity wrogów

LUDNOŚĆ W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM

=PM w sprawach ludności jest ściśle powiązane z prawem wewnętrznym

=PM reguluje w szczególności:

-obywatelstwo

-immunitety(dyplomatyczne i konsularne)

-standardy traktowania cudzoziemców

-mniejszości narodowe

-międzynarodowy Ruch osobowy

Te zagadnienia są uzupełniane przez prawo wewnętrzne

1) Ludność w PM

● ogół osób fizycznych przebywających na terytorium danego państwa, podlegających jego jurysdykcji(zwierzchnictwo personalne)

● qui in territorio meo, etami meus subditus est- ktokolwiek znajduje się na terytorium danego państwa, podlega jego prawu/władzy

● to istotny, konieczny dylemat państwa- zwierzchnictwo personalne

2) Na terytorium państwa przebywają:

-obywatele i cudzoziemcy

Obywatel-szczególna więź prawna z państwem

Cudzoziemcy- przebywają na terytorium państwa z reguły czasowo przez co nie tworzy się między nimi a państwem stała więź. Z wyjątkiem tych posiadających domicyl

3) Trudności definicyjne obywatelstwa:

→ próby zdefiniowania obywatelstwa w aktach prawnych oraz uzasadnieniach do projektów ustaw

→ bogactwo aspektów obywatelstwa, którego nie da się postrzegać tylko w kategoriach prawnych w oderwaniu od kontekstu społecznego, politycznego, czy ekonomicznego danego państwa

4) Najczęściej występujące definicje nawiązują do obywatelstwa jako:

-ogółu praw i obowiązków

-przynależność lub członkowstwo we wspólnocie politycznej

-statusu

-stosunku prawnego jednostki z państwem

5) Cechy obywatelstwa:

▪ trwałość w czasie i przestrzeni- nie ma charakteru bezwzględnego, ponieważ w pewnych warunkach może dochodzić do zmiany lub wygaśnięcia obywatelstwa

▪ trwałość trwa nieprzerwanie od momentu nadania obywatelstwa aż do momentu jego wygaśnięcia, niezależnie od zmiany w ustawodawstwie

▪ obywatelstwo istnieje także, mimo że jednostka nie przebywała na terytorium państwa obywatelstwa

6) Rola obywatelstwa

□ jest ona manifestacją suwerenności państwa i stąd na potrzeby PM publicznego oznaczać może specyficzny stosunek prawny między jednostką a państwem, które w sprawach dotyczą danej jednostki i ochrony jej interesów na scenie międzynarodowej ma zawsze jurysdykcję

□ obywatelstwo dzieli się na wewnętrzne i zewnętrzne

□ w znaczeniu wew. oznacza ono prawny związek jednostki z państwem oparty na prawie wew., dający jednostce prawa, które państwo winno respektować i nakładać na nią obowiązki

□ obywatelstwo zew. zaś wyczerpuje się w podległości i przynależności do określonego państwa i jego szczególnie istotne jest, gdy jednostka przebywa poza jego granicami

7) Obywatelstwo jako szczególna więź prawna:

●prawa i obowiązki obywatela:

-opieka dyplomatyczna i konsularna ze strony państwa

-obowiązek państwa udzielenia zgody na wjazd na terytorium państwa swojemu obywatelowi

-obowiązek poszanowania prawa państwa, wierność państwu

-służba wojskowa

-podatki

8) Obywatelstwo a PM

♥ obywatelstwo jest podstawowym warunkiem wykonywania przez państwo opieki dyplomatycznej

♥ następuje odejście od koncepcji przyznające państwom wyłączne kompetencje w sprawach obywatelstwa

♥ pojawiają się regulacje międzynarodowe na ten temat np. Europejska Konwencja o Obywatelstwie

9) Prawo człowieka do obywatelstwa:

=Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948 art.15

=Konwencja o Prawach Dziecka 1989 art.7

=Amerykańska Karta Praw Człowieka 1969 art.20

=Europejska Konwencja o Obywatelstwie 1997 art.4

10) Obywatelstwo a narodowość:

+ obywatelstwo odnosi się do konkretnych praw i obowiązków

+ narodowość jest pojęciem znacznie szerszym, gdyż akcentuje przynależność do określonego narodu, wspólnoty etnicznej, nie zawsze posiadając narodowość posiada się jednocześnie prawa obywatelskie.

11) Obywatelstwo w orzecznictwie międzynarodowym

=orzecznictwo przyczyniło się do rozwoju koncepcji efektywnego związku obywatela z państwem

Sprawa Nottebohma (1955). 

Tło sporu: 

- Pan Nottebohm był obywatelem niemieckim; od 1905 roku zamieszkiwał w Gwatemali, tam prowadził interesy (handlowe i bankowe), utrzymywał ścisłe kontakty rodzinne i dotyczące interesów z Niemcami;; 

- wiosną 1939 roku wyjeżdża do Niemiec; 9 października 1939 roku występuje o naturalizację w Wielkim Księstwie Lichtenstein (WKL); po czterech dniach - 13 października 1939 roku otrzymuje obywatelstwo WKL; 

w 1940 roku wraca do Gwatemali; w 1943 roku Nottebohm zostaje pozbawiony wolności jako obywatel państwa nieprzyjacielskiego (Rzeszy); po wojnie władze Gwatemali pozbawiają go majątku. 

- fakt wywłaszczenia głównie powoduje, że WKL w ramach opieki dyplomatycznej występuje (1951) ze skargą przeciwko Gwatemali; Nottebohm był od 13.10.1939 roku obywatelem WKL, państwa w II wojnie światowej neutralnego - WKL domaga się „napomnienia Gwatemali i odszkodowania dla Nottebohma [swojego obywatela]”.  

MTS stwierdził, że państwa same decydują o tym, kto może być obywatelem państwa, prawo międzynarodowe wymaga jednak, aby w przypadku obywatelstwa istniał rzeczywisty związek między obywatelem a państwem.  

„Obywatelstwo jest węzłem prawnym, u podstaw którego leży społeczny fakt przywiązania, efektywna solidarność bytu, interesów, uczuć, połączona z wzajemnością praw i obowiązków. Jest ono (...) prawnym wyrazem faktu wskazującego na to, że jednostka, której je nadano... skutkiem działania ustawy bądź aktem władzy, jest faktycznie ściślej związana z ludnością państwa, które jej obywatelstwo nadaje, niż z ludnością jakiegokolwiek innego państwa. Nadane przez państwo obywatelstwo daje temuż państwu tytuł do wykonywania ochrony nad nią w stosunku do innego państwa tylko wtedy, gdy przekłada się ono na pojęcie prawnego przywiązania do państwa, które uczyniło ja swym obywatelem.”

Wg Trybunału o naturalizację nie proszono, aby uzyskać prawne uznanie rzeczywistej przynależności Nottebohma do ludności Lichtensteinu, ale aby umożliwić mu zastąpienie statusu poddanego mocarstwa wojującego, statusem poddanego państwa neutralnego; wyłącznym celem było wejście Nottebohma pod opiekę Lichtensteinu, nie zaś jakikolwiek zamiar związania się przezeń jego tradycjami, interesami, sposobem życia. 

Trybunał stwierdził zatem, że w płaszczyźnie stosunków międzynarodowych nie będą skuteczne akty prawa wewnętrznego podjęte zgodnie jakkolwiek zgodnie z literą prawa krajowego, jeśli będą niezgodne z prawem międzynarodowym (w tym przypadku z zasadą efektywności obywatelstwa). 
12) Prawo opieki dyplomatycznej

○ to prawo państwa do ochrony swoich obywateli lub osób prawnych

○ regulacja zwyczajowa(PM)

○ w Komisji Prawa Międzynarodowego toczy się kodyfikacja norm zwyczajowych

13) Istota opieki dyplomatycznej:

=państwo domaga się żeby inne państwa przestrzegały wobec niego PM

=przyczyna:

naruszenie PM przez inny podmiot i szkoda obywatela

=prawo opieki dyplomatycznej przysługuje także organizacji międzynarodowej

=przesłanki:

-pobyt obywatela w obcym państwie jest legalny

-obywatelstwo jest efektywne

-naruszenie PM przez organ obcego państwa

-wyczerpanie drogi wew. przez obywatela

-obywatel nie może się zrzec opieki

14) Środki wykonywania opieki dyplomatycznej:

+zwrócenie uwagi obcemu rządowi

+pozew do organu sądowego

+wykonując: misje dyplomatyczne, rządowe itp.(organy państwa a nie osoby prywatne)

15) Nabycie obywatelstwa(pierwotne, IBSO IURE)

=zasada prawa ziemi(ius soli)- dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terytorium którego się urodziło.

Stosowana jest w krajach anglosaskich i zresztą wywodzi się ze średniowiecznej Anglii.

Bywa używana przez państwa nowopowstające i słabo zaludnione gdyż ułatwia łatwą asymilację imigrantów drugiego pokolenia. Towarzyszą jej również szybkie procedury naturalistyczne(nadanie obywatelstwa podobnym sposobem)

16) Doktryna o ius soli

+ związek z teraźniejszością i przyszłością

+ jednostka jako współtwórca państwa i osoba z którą jest możliwe osiągnięcie wspólnych celów oraz przestrzeganie zasad stanowiących fundament państwa

17) Zasada prawa krwi(ius sanguinis)- dziecko nabywa obywatelstwo, które posiadają jego rodzice , bądź jedno z nich.

Wykształciła się w związku z rozwojem państw narodowych i akcentuje związki jednostki a konkretną wspólnotą etniczną.

Zasada ius sanguinis utrudnia dostęp do obywatelstwa imigrantom, nawet tym którzy przebywają od dłuższego czasu na terytorium państwa.

Używana jest niekiedy przez państwa, z których dużo ludności emigruje, po to aby kraj mógł utrzymać związki z emigrantami.

18) Doktryna o ius sanguinis

Zasada ta akcentuje związek jednostki z państwem, które opiera się o wspólne pochodzenie członków danej wspólnoty politycznej, językowej, kulturą, religią.

Obywatelstwo jako członkostwo we wspólnocie może stanowić odzwierciedlenie stosunków rodzinnych, stąd osobom spoza danej wspólnoty etnicznej bardzo trudno jest do niej dołączyć, chyba że wyłączną chęcią pełnej asymilacji.

19) Zbieg zasad:

■pozytywny-podwójne obywatelstwo w sytuacji urodzenia dziecka obywatelstwa stosującego zasadę ius sanguinis na terytorium państwa stosującego zasadę ius soli

■negatywny-bezpaństwowość w sytuacji urodzenia dziecka obywateli państwa stosującego zasadę ius soli na terytorium państwa stosującego zasadę ius sanguinis(dziecko jest apatrydą

■model mieszany-za obywatela uznaje się dziecko urodzone poza granicami kraju macierzystego(z uwagi na rodziców)oraz dziecko cudzoziemca urodzone na terytorium konkretnego państwa(z uwagi na miejsce urodzenia)

20) Nabycie obywatelstwa(wtórne)

□ naturalizacja - legalne zamieszkiwanie na terenie jakiegoś kraju przez określony czas może uprawniać do starania się o jego obywatelstwo. Dodatkowo mogą się pojawiać wymogi dotyczące znajomości języka, kultury, historii kraju, itp.

□ uznanie za obywatela- np. osoba może być uznana za obywatela polskiego, jeśli posiada nieokreślone obywatelstwo lub jest bezpaństwowcem i od 5lat zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt długoterminowy Wspólnot Europejskich

□ reintegracja-przywrócenie, odzyskanie obywatelstwa

□ repatriacja

□ prawo opcji-wybór obywatelstwa

□ adopcja międzynarodowa- np. we Włoszech adoptowany cudzoziemiec nabywa obywatelstwo włoskie, Polskie prawo nie przewiduje takiej możliwości

□ małżeństwo-może skutkować uproszczoną naturalizacją

21) Porządek prawny RP

Konstytucja art.34 stwierdza: Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi. Inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa.

Obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie.

W kwestiach szczegółowych Konstytucja odsyła do ustawy.

Postanowienia Konstytucyjne mają istotne znaczenie ze względu na dwie kwestie:

I-podniesienie do rangi Konstytucyjnej zasady ius sanguinis jako kluczowego sposobu nabycia obywatelstwa polskiego

II-Konstytucja wyraża niezbywalność obywatelstwa(tylko można dobrowolnie się zrzec)

22) Ustawa o obywatelstwie polskim

►Dziecko nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie, gdy:

  1)   oboje rodzice są obywatelami polskimi albo

  2)   jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa.

►Dziecko rodziców, z których jedno jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa, nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie. Jednakże rodzice w oświadczeniu złożonym zgodnie przed właściwym organem w ciągu trzech miesięcy od dnia urodzenia się dziecka mogą wybrać dla niego obywatelstwo państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, jeżeli według prawa tego państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo.

►Dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa.(prawo ziemi)

►1. Cudzoziemcowi można na jego wniosek nadać obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, co najmniej pięć lat.

2. W przypadkach szczególnie uzasadnionych można cudzoziemcowi nadać na jego wniosek obywatelstwo polskie, chociażby nie odpowiadał on warunkom określonym w ust. 1.

3. Nadanie obywatelstwa polskiego może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego.

4. Nadanie obywatelstwa polskiego obojgu rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską.

5. Nadanie obywatelstwa polskiego tylko jednemu z rodziców rozciąga się na dzieci, jeżeli:

  1)   pozostają wyłącznie pod jego władzą rodzicielską albo

  2)   drugie z rodziców jest obywatelem polskim lub

  3)   drugie z rodziców wyraziło zgodę przed właściwym organem na nabycie przez dziecko obywatelstwa polskiego.

6. Dzieciom pozostającym pod opieką obywatelstwo polskie może być nadane jedynie za zgodą opiekuna wyrażoną w odpowiednim oświadczeniu złożonym przed właściwym organem po uprzednim zadośćuczynieniu wymogom właściwego prawa obcego.

7. Nadanie lub rozciągnięcie nadania obywatelstwa polskiego na dzieci, które ukończyły szesnaście lat, następuje jedynie za ich zgodą.

►1. Może być uznana za obywatela polskiego osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nie posiadająca żadnego obywatelstwa, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, co najmniej pięć lat.

2. Uznanie za obywatela polskiego następuje na wniosek osoby zainteresowanej.

3. Uznanie za obywatela polskiego rozciąga się na dzieci uznanego, jeżeli zamieszkują w Polsce.

4. Przepisy art. 8 ust. 4-7 stosuje się odpowiednio.

►Odzyskanie obywatelstwa polskiego:

-utraconego w dzieciństwie

-utraconego na skutek małżeństwa z cudzoziemcem

►Utrata obywatelstwa polskiego:

=  Obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swój wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.

2. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa udzielona rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską.

3. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielona jednemu z rodziców rozciąga się na dzieci pozostające pod jego władzą rodzicielską, gdy drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska lub nie jest on obywatelem polskim albo gdy jest obywatelem polskim i wyrazi przed właściwym organem zgodę na utratę obywatelstwa polskiego przez dzieci.

4. W przypadku gdy drugie z rodziców jest obywatelem polskim i sprzeciwia się rozciągnięciu na dzieci zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielonej pierwszemu z rodziców lub gdy porozumienie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, każde z rodziców może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu.

5. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa rozciąga się na dzieci, które ukończyły szesnaście lat, jedynie za ich zgodą.

= Obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie.

= zgoda na zrzeczenie rozciąga się na dzieci

23) Wielokrotne obywatelstwo

▪ powstaje w wyniku pozytywnego zbiegu zasad nadania obywatelstwa, a także w wyniku: zamążpójścia, naturalizacji lub sukcesji

▪ generuje wiele problemów praktycznych-umowy bilateralne i multilateralne w celu eliminacji konfliktów wynikających z wielokrotnego obywatelstwa

▪ zasada efektywnego obywatelstwa

▪ problem odbywania służby wojskowej przez osobę posiadającą wielokrotne obywatelstwo-na mocy umów międzynarodowych osoba o podwójnym obywatelstwie może być zwolniona ze służby wojskowej jeśli wykaże, że odbyła ją już w państwie używanego obywatelstwa. Kryterium: stałe przebywanie w państwie

24) Bezpaństwowość

▪ Bezpaństwowość, termin prawa międzynarodowego, oznacza utratę obywatelstwa jednego państwa (np. w przypadku zamążpójścia), a nieuzyskanie obywatelstwa innego państwa. Bezpaństwowość powstaje zawsze wtedy, gdy z przewidzianych przez prawo powodów jednostka utraci obywatelstwo jednego kraju albo zostanie go pozbawiona, a nie uzyska innego obywatelstwa.
W prawie międzynarodowym bezpaństwowość uznaje się za stan wysoce niepożądany i niekorzystny i dąży się sukcesywnie do jego wyeliminowania w drodze konwencji międzynarodowych, np. konwencji w sprawie obywatelstwa kobiet zamężnych z 1957 oraz konwencji haskiej z 1930. Bezpaństwowość łączy się często z problemem - uchodźstwa.

▪ Bezpaństwowość dzieli się na dwie grupy:

I-de facto-osoby faktycznie pozbawione opieki swojego państwa i wszystkich praw wynikających z obywatelstwa, chociaż formalnie ją posiadają, grupę tę tworzą uchodźcy.

II-de iure- osoby które nie posiadają obywatelstwa wolnego państwa

Szacuje się że na świecie żyje 11mln.bezpaństwowców

▪ Przyczyny bezpaństwowości:

=kolizja przepisów prawnych(negatywny zbieg)

=przekazanie terytorium

=ustawodawstwo dotyczące małżeństwa

=praktyki administracyjne

=dyskryminacja

=brak świadectwa urodzenia

=wynarodowienie

=zrzeczenie się

25) Paszport nansenowski

◊ po I wojnie światowej: tymczasowy dowód tożsamości, chociaż bezpaństwowcy mieli możliwość wszczęcia procedury o wyjaśnienie ich sytuacji prawnej przed organem specjalnym Ligi Narodów

◊ po II wojnie światowej „obywatelstwo międzynarodowe” ochrona ze strony ONZ

26) Źródła PM

+ Konwencja o Statusie Bezpaństwowości z 1954

+ Konwencja o Ograniczeniu Przypadków Bezpaństwowości z 1961

Tylko 63 kraje przyjęły Konwencję z 1954, a 35 krajów z 1961.

27) Eliminacja bezpaństwowości:

●lepsza sytuacja osób, których bezpaństwowość powstała przy urodzeniu

-Pakt Praw Politycznych

-Konwencja o Ochronie Przypadków Bezpaństwowości z 1961

-Deklaracja Praw Dziecka

-Konwencja o Prawach Dziecka

●nabycie przez dziecko obywatelstwa państwa, w którym przyszło na świat, jeśli rodzice są nieznani

Bezpaństwowość powstała w późniejszym wieku-mniejsza ochrona prawnomiędzynarodowa

Kryterium długości legalnego pobytu-naturalizacja rodziców-brak jednoznacznych uregulowań

28) Obywatelstwo Europejskie

Ustanowienie obywatelstwa europejskiego w Traktacie z Maastricht było milowym krokiem w procesie pogłębiania integracji europejskiej. Preambuła Traktatu odwołuje się do zasady rządów prawa, wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i jego podstawowych swobód. Art. 17 Traktatu ustanawia obywatelstwo Unii. "Obywatelem Unii jest każda osoba mająca przynależność Państwa Członkowskiego (...) Obywatele Unii korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w niniejszym Traktacie".

►Cechy obywatelstwa europejskiego:

=charakter akcesoryjny-uzupełnia obywatelstwo państw członkowskich, ale go nie zastępuje

=nie istnieje bez obywatelstwa państw członkowskich

=państwa samodzielnie określają warunki nabycia własnego obywatelstwa

=nie wynikają z niego żadne obowiązki

=charakter pasywny, gdyż nabywa się je bez konieczności podjęcia jakichkolwiek działań w tym celu, a więc w sposób automatyczny, bez ubiegania się o nie

=nie zastępuje ono obywatelstwa krajowego

► Uprawnienia wynikające z obywatelstwa europejskiego

▫ swoboda przemieszczania się

▫ czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych w miejscu zamieszkania oraz do Parlamentu Europejskiego

▫ państwo opieki dyplomatycznej i konsularnej

▫ prawo petycji do Parlamentu Europejskiego

▫ prawo skargi do RPO

▫ prawo wglądu do dokumentów instytucji WE

▫ prawo do dobrej administracji

29) Opieka dyplomatyczna i konsularna UE

Rozwiązanie przyjęte w Traktacie przyznaje każdemu obywatelowi znajdującemu się poza granicami własnego kraju, opiekę dyplomatyczną i konsularną ze strony każdego innego państwa członkowskiego, którego placówka dyplomatyczna znajduje się w miejscu pobytu obywatela, jeśli nie ma tam przedstawiciela dyplomatycznego jego kraju.

30) Cudzoziemcy- status prawny

=cudzoziemcem jest osoba, która nie posiada aktualnego obywatelstwa państwa, na którego terytorium się znajduje(def. negatywna) , posiada więc obywatelstwo innego państwa(def. pozytywna)

31) Traktowanie cudzoziemców

=klauzula narodowa- traktowanie cudzoziemców w taki sposób jak traktuje się własnych obywateli.

=klauzula najwyższego uprzywilejowania-traktowanie cudzoziemców w taki sposób jak traktuje się obywateli jakiegokolwiek państwa trzeciego.

32) Pakty praw człowieka

Wyznaczają minimalny standard traktowania cudzoziemców

Każde państwo będące strona paktu zobowiązuje się przestrzegać i zapewnić wszystkim cudzoziemcom którzy znajdują się na jego terytorium podlegają jego jurysdykcji, prawa uznane w pakcie.

33) Każde państwo określa własne warunki wjazdu i pobytu

W źródłach PM funkcjonuje jedynie prawo do opuszczenia terytorium swojego państwa oraz prawo do swobodnego poruszania się i osiedlania w granicach swojego państwa.

Wyjątek:

=obywatelstwo europejskie w prawie wspólnotowym(cudzoziemcy mogą się przemieszczać)

=ograniczenia: porządek publiczny, zdrowie publiczne i bezpieczeństwo publiczne.

34) Wymagania przy wjeździe:

○ dokument podróży-paszport, w przypadku UE- dowód osobisty

○ wiza-wklejka do paszportu lub stempel, oświadcza że osoba nie jest podejrzana, ma określony majątek i uczciwe zamiary

○ czasami również inne wymogi

35) Czas pobytu:

♦ 3miesiące w ruchu wizowym i bezwizowym, z możliwością przedłużenia o kilka miesięcy

♦ wiza tranzytowa-5dni

♦ w strefie tranzytowej lotniska-48godzin

36) Ograniczenia wobec cudzoziemców:

+ brak czynnego i biernego prawa wyborczego

+ zakaz zajmowania stanowisk w administracji publicznej

+ ograniczone prawa własności

+ brak zabezpieczeń socjalnych

37) Zatrzymanie cudzoziemca:

Prawa: do informacji w języku zrozumiałym, postawienia przed kompetentną władzą sądowniczą bez zwłoki, do rzetelnego postępowania, do bezpłatnego tłumacza, do odszkodowania w sytuacji bezpodstawnego zatrzymania

38) Instytucja azylu

=zapewnienie nietykalności obcokrajowcowi prześladowanemu ze względu na działalność lub przekonania polityczne, religijne, rasowe, naukowe bądź społeczne w kraju, którego jest obywatelem.

=Instytucja azylu nie obejmuje osób oskarżonych o przestępstwa pospolite, a także dezerterów z armii.

=Azyl sankcjonuje pozostanie cudzoziemca w kraju przyjmującym i automatycznie uchyla zasadę ekstradycji.

39) Azyl= prawo człowieka

-powszechne umowy międzynarodowe nie formułują prawa człowieka do azylu

-prawo takie funkcjonuje jedynie na gruncie regionalnych umów międzynarodowych np.

Amerykańska Konwencja Praw Człowieka

Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów

40) Przesłanki udzielenia azylu:

♣ popełnienie przestępstwa politycznego( a nie pospolitego)

♣ prześladowanie lub zagrożenie prześladowaniem

♣ azyl nie może zostać przyznany osobie zagrażającej bezpieczeństwu państwa i żądającej go z powodów ekonomicznych

41) Z azylu nie mogą korzystać osoby które:

=popełniły zbrodnie wojenne lub przeciwko ludzkości przestępstwa pospolite

=popełniły czyny przeciwko celom i zasadom ONZ

=dokonały zamachu na głowę państwa

=bezprawnie zawładnęły statkiem morskim lub powietrznym

42) Wspólna polityka azylowa UE:

Regulacja: Trybunał Unii Europejskiej i Traktat Amsterdamski

♠ ma na celu ograniczenie nadużywania instytucji azylu z powodów ekonomicznych

♠ wprowadzono nowe pojęcia: kraj bezpieczny, kraj pierwszego azylu, bezpieczny kraj pochodzenia oraz bezpieczny trzeci kraj

♠ przybycie z bezpiecznego kraju pochodzenia lub bezpiecznego kraju trzeciego uniemożliwia ubieganie się o azyl

43) Azyl a statut uchodźcy:

+udzielenie azylu jest prawem państwa, emanacją jego suwerenności

+przyznanie statusu uchodźcy odbywa się na gruncie umów międzynarodowych oraz może być dokonana przez organ międzynarodowy jak i organ państwa

Przesłanki są te same

44) Skutki udzielenia azylu

=Azylant ma prawo do osiedlenia się w państwie, które udzieliło azylu

=wydalenie jest możliwe tylko po pozbawieniu statusu azylanta

=inne państwa są zobowiązane uznawać decyzje w udzieleniu azylu

45) Azyl dyplomatyczny:

+schronienie udzielane w siedzibie misji dyplomatycznej państwa

+według poglądów większości państw nie jest instytucją powszechną PM

+regulacja np.: Konwencja z Caracas z 1954r

Przykład:

Wyrok MTS z 1950 w sprawie Kolumbia V Penuanyl dyplomaty Victora Raulatlaya de la Tourne

Teza MTS:

Instytucja azylu dyplomatycznego stanowi naruszenie suwerenności państwa przyjmującego i to odróżnia ją od odmowy ekstradycji danej osoby(odmowa ekstradycji może odznaczać udzielenie jej azylu terytorialnego)

46) Uchodźcy w PM

♠ uchodźcą zostaje się z konieczności a nie z wyboru

♠ przyczyny: konflikty wojenne, konflikt jednostki z państwem, bieda, głód, klęski żywiołowe

Okres po II wojnie światowej:

-rozwiązanie problemów uchodźców wojennych

-1946-1950 powstanie Międzynarodowej Organizacji do Spraw Migracji

-1949 powstanie Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców

-1950 powstanie Deklaracji Praw Człowieka art.14 „ w razie prześladowania każda osoba jest uprawniona do ubiegania się o azyl i korzystanie z niego w innych krajach”

47) Źródła PM regulujące status uchodźcy:

▪ Konwencja Genewska z 28,07,1951 dotycząca statusu uchodźców i Protokół Nowojorski do Konwencji z 1967

▪ EKPC nie gwarantuje cudzoziemcowi prawa wjazdu, pobytu czy zamieszkania na terytorium państw, określa że nikogo nie można wydalić tam gdzie byłby narażony na tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie(art.3). Dotyczy to państwa, w których prawa człowieka są naruszane lub jest stosowana kara śmierci.

48) Uchodźcy w źródłach prawa UE

■ Dyrektywa Rady 2003/9/WE z dnia 27.01.2003 ustanawiające minimalne normy dotyczące przyjmowania osób ubiegających się o azyl

■ Rozporządzenie Rady WE nr. 343/2003 z dnia 18,02,2003 ustanawiające kryteria i mechanizmy określenia Państwa Członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z Państw Członkowskich przez obywatela państwa trzeciego

■ Rozporządzenie Rady WE nr. 2725/200 z dnia 11,12,2000 dotyczące ustanowienia

49) Europejska umowa o zniesieniu obowiązku wizowego dla uchodźców z 20,04,1959

=na podstawie tej umowy zezwala się uchodźcom, których miejscem stałego pobytu jest jedno z Państw- Sygnatariuszy na bezwizowy wjazd i wyjazd oraz pobyt nie przekraczający 3 miesięcy na podstawie Genewskiego Dokumentu Podróży.

=w myśl postanowień Państwo-Sygnatariusz, które wystawiło dokument podróży, jest zobowiązany do powtórnego przyjęcia uchodźcy nawet wtedy, gdy wpisane w dokumencie prawo powrotu już upłynęło.

50) Uchodźca- definicja

Konwencja Genewska z 28,07,1951 dotycząca statusu uchodźcy i Protokół Nowojorski z 31,01,1967

„ uchodźcą jest osoba, która żywi uzasadnioną obawę przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych, znajduje się poza terytorium kraju, którego jest obywatelem i z powodu tych obaw nie chce lub nie może do tego kraju powrócić”

51) Przesłanki nadania statusu uchodźcy:

a) cudzoziemiec przebywa poza krajem pochodzenia

b) nie korzysta z ochrony innego państwa

c) żywi uzasadnioną obawę przed prześladowaniem

d) z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych

e) nie może lub nie chce korzystać z ochrony państwa pochodzenia

f) nie zachodzą wobec niego klauzule wyłączające określone wat 1D i 1F(Konwencja Genewska)

52) Klauzule wyłączające-1F

♦ zbrodnia przeciwko pokojowi, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości

♦ poważna zbrodnia o charakterze niepolitycznym przed wyjazdem do państwa ochrony

♦ popełnienie czynów sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych

53) Klauzule wyłączające-1D

Konwencja nie ma zastosowania do osób które aktualnie korzystają z pomocy, ochrony innych organów lub agencji ONZ(mają już azyl czy statut uchodźcy)

54) UNHCR

=Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. uchodźców zostało stworzone na gruncie w 1950 na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ

=cel: ochrona uchodźców i koordynowanie akcji pomocnych

=do tej pory z pomocy UNHCR skorzystało 50mln. Osób

=UNHCR zatrudnia 6500 osób w 110 państwach

=Antonio Guterres - Wysoki Komisarz ds. uchodźców od 2005r, kadencja 5lat, wyboru dokonuje Zgromadzenie Ogólne ONZ

Uchodźcy:

+sensu stricto- uchodźcy tzw. mandatowi lub konwencyjni -spełniający przesłanki KGU

+sensu longo- pozostali -UNHCR świadczy wobec nich tzw. dobre usługi-pomoc materialna, nie korzystają z innych form ochrony(nie spełniają wszystkich przesłanek Konwencji Genewskiej)

55) Zasada non- refoulement(zakazy wydalania)

□ osobie, której odmówiono nadania statusu uchodźcy nie wolno deportować do kraju, w którym groziłoby jej niebezpieczeństwo prześladowania

□ zasada ta jest zawarta w wielu konwencjach międzynarodowych i stanowi tzw. twarde prawo międzynarodowe

56) Ochrona może przestać obowiązywać, gdy uchodźca:

▪ uchodźca zwrócił się o pomoc do swojego kraju

▪ nabył nowe obywatelstwo

▪ osiedlił się w państwie z którego uciekł

▪ ustały warunki ubiegania się o status uchodźcy

▪ może powrócić do państwa w którym mieszkał(gdy nie posiada obywatelstwa)

57) Porządek prawny RP

● cudzoziemiec, który z obawy przed prześladowaniami lub w wyniku tragicznych wydarzeń szuka schronienia poza granicami swojej ojczyzny, może uzyskać ochronę na terytorium RP

● obowiązujące akty prawne na podstawie których można uzyskać w Polsce ochronę to przede wszystkim:

=ustawa z dnia 13.06.2003 o udzielenie cudzoziemcowi ochrony na terytorium RP

=ustawa z dnia 13.06.2003 o cudzoziemcach (ze zmianami)

58) Ustawa z dnia 13.06.2003 o udzielenie cudzoziemcowi ochrony na terytorium RP

Art.3 na terytorium RP cudzoziemcowi udziela się ochrony przez:

▫ nadanie statusu uchodźcy(udzielenie ochrony uzupełniającej jeżeli osoba nie spełnia warunków do nadania statusu uchodźcy)

▫ udzielenie azylu

▫ udzielenie zgody na pobyt tolerowany

▫ udzielenie ochrony czasowej

59) Nadanie statusu uchodźcy:

♠ uchodźca składa osobiście wniosek(podczas przekroczenia granicy polskiej Komendantowi granicznej placówki kontrolnej Straży Granicznej lub też w późniejszym terminie, wniosek ten przekazywany w ciągu 48godzin Szefowi URC(Urząd ds. Repatriacji i Cudzoziemców)

♠ nie jest zwolniony od odpowiedzialności karnej za przekroczenie granicy bez wymaganego zezwolenia)przestępstwo)

Art. 29 ustawy(przyjęcie wniosku przez organ)

1. ustalić tożsamość

2. fotografowanie

3. uzyskanie innych informacji

- wydaje się tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca(TZTC) ważne 30dni

- Szef Urzędu URC powinien wydać postanowienie o wszczęciu postępowania o nadanie statusu uchodźcy niezwłocznie po otrzymaniu wniosku

♠ prześladowanie musi ze względu na swoją istotę lub powtarzalność stanowić poważne naruszenie praw człowieka w szczególności praw, których uchylenie jest niedopuszczalne zgodnie z art. 15 ust.2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzony w Rzymie dnia 4.11.1950

Nadanie statusu uchodźcy:

►Szef URC w drodze decyzji może odmówić wszczęcia postępowania:

=jeżeli wniosek złożył cudzoziemiec, który uzyskał status uchodźcy w innym państwie, zapewniającym mu rzeczywistą ochronę

=gdy cudzoziemiec przybył do Polski z bezpiecznego kraju pochodnego lub bezpiecznego kraju trzeciego, a złożony przez niego wniosek jest ewidentnie bez uzasadnienie

=jeżeli cudzoziemiec podał we wniosku fałszywe dane, informacje lub okoliczności uzasadniające o nadanie statusu uchodźcy

►cudzoziemiec ubiegający się o nadanie statusu uchodźcy może swobodnie kontaktować się z przedstawicielem Urzędu Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców i zwracać się do niego z prośbą o pomoc.

Procedura o nadanie statusu uchodźcy trwa 6miesięcy

60) Cudzoziemcowi, któremu nadano status uchodźcy:

▫ URC wydaje dokument podróży przewidziany w KGU i kartę pobytu oraz udzielenia zezwolenia na zamieszkanie w Polsce na czas oznaczony

▫ przysługuje prawo wystąpienia do URG z wnioskiem o sprowadzenie członków rodziny do Polski

61) Odmowa nadania statusu uchodźcy:

▪ jeżeli nie spełnia warunków określonych w KGU(Konwencja Genewska o statusie uchodźcy) lub uzyskał status uchodźcy w innym państwie, które zapewnia mu rzeczywistą ochronę

▪ jeżeli organ obcego państwa będącego bezpiecznym krajem trzecim złożył wniosek o wydanie cudzoziemca jako podejrzanego o popełnienie przestępstwa

Podsumowując:

=decyzję o wydanie cudzoziemcowi statusu uchodźcy podejmuje Szef URC

=cudzoziemcowi, który posiada status uchodźcy w Polsce korzysta z ochrony:

-prawo do pomocy społecznej

-prawo do bezpłatnej opieki medycznej

-prawo do bezpłatnej nauki

-prawo podjęcia legalnej pracy

62) Ochrona uzupełniająca:

Cudzoziemcowi który nie spełnia warunków do nadania statusu uchodźcy, a powrót do kraju pochodzenia może doprowadzić do rzeczywistego ryzyka doznania poważnej krzywdy, udziela się ochronę uzupełniającej krzywdy przez:

1. orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji

2. tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie lub karanie

3. poważne i zindywidualizowane zagrożenie dla życia lub zdrowia wynikającego z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej w sytuacji międzynarodowego lub wewnętrznego konfliktu zbrojnego

i ze względu na to ryzyko nie może lub nie chce korzystać z ochrony kraju pochodzenia

63) Pobyt tolerowany

=cudzoziemiec ubiegający się o pobyt tolerowany nie spełnia przesłanek do udzielenia azylu lub przyznania statusu uchodźcy

=cudzoziemcowi udziela się zgody na pobyt tolerowany na terytorium RP jeżeli jego wydalenie:

1. mogłoby nastąpić jedynie do kraju w którym zagrożone byłoby jego prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa, tortur albo nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karanemu, lub być zmuszony do pracy lub pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego albo być ukarany bez podstawy prawnej

2. naruszałoby jego prawo do życia rodzinnego w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z Rzymu 4.11.1950 lub naruszałoby prawa dziecka określone w Konwencji o prawach dziecka

3. jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu lub od cudzoziemca

64) Udzielenie zgody na pobyt tolerowany:

= jest chroniony przez prawo przed wydaleniem

= otrzymuje kartę pobytu ważną jeden rok

= ma uprawnienia cudzoziemca który ma zgodę na zamieszkanie na czas oznaczony

= prawo pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych tak jak uchodźcy

Wydalenie nie jest karą.

65) Ochrona czasowa:

♦ służy ochronie osób nie spełniających przesłanek do nadania statusu uchodźcy np. uciekających z kraju z powodu klęsk żywiołowych, wojny

♦ nie obowiązuje ich Konwencja Genewska uchodźcy

♦ brakuje w tym zakresie źródeł PM

♦ dominują regulacje wewnętrzne, wspólnotowa(rezolucja z 1995)

66) Ochrona czasowa/tymczasowa

♥ cudzoziemcom którzy przebywają do RP, opuścili swój kraj pochodzenia lub określony obszar geograficzny; z powodu obcej inwazji wojennej, wojny domowej, konfliktów etnicznych lub rażących naruszeń praw człowieka, można udzielić ochrony czasowej na terytorium RP bez względu na to czy ich przybycie miało charakter spontaniczny czy też było wynikiem pomocy udzielonej im przez RP lub społeczności międzynarodowej

67) Deportacja-wydalenie cudzoziemca

○ państwo ma prawo do wydalenia cudzoziemca, ale powinna przestrzegać pewnych gwarancji

○ wydalenie nie jest karą

○ powinno być zakomunikowane władzom państwa do którego cudzoziemiec jest wydalony

○ decyzja o wydaleniu powinna być przedłożona cudzoziemcowi

○ decyzja powinna być wydana zgodnie z prawem

○ zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców

Wydalenie z reguły następuje gdy:

Cudzoziemiec popełnił przestępstwo a więc swoim zachowaniem zagraża porządkowi publicznemu i bezpieczeństwu państwa

Każdy przypadek ma być analizowany indywidualnie

68) Najczęstsze przesłanki wydalenia:

▪ nielegalna praca

▪ cudzoziemiec zagraża bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu

▪ popełnił przestępstwo

▪ naruszył przepisy o cudzoziemcach

▪ podejmuje działania szpiegowskie, terrorystyczne lub inną godzącą w interes państwa

Wydalenie następuje do państwa obywatela cudzoziemca, chyba że wskaże on inny kraj, który wyrazi zgodę na przyjęcie cudzoziemca.

Wydalenie obejmuje także rodzinę cudzoziemca(jeśli są nielegalnie)

69) Wydalenie uchodźcy art. 32 KGU

♠ klauzula-tylko ze względu na bezpieczeństwo państwowe lub porządek publiczny po przedawnieniu statusu uchodźcy

♠ państwo przyznaje uchodźcy rozsądny okres na staranie się o legalne przyjęcie w innym państwie.

70) Ekstradycja-wydanie

♪ służy międzynarodowej współpracy w sprawach karnych(wspólny interes państw w zwalczaniu przestępczości)

♪ umożliwia państwom walkę z przestępczością

♪ ma na celu zapewnienie obecności podejrzanego/oskarżonego w trakcie postępowania karnego lub dla wykonania kary.

71) Reżimy ekstradycji

a) traktatowy(2 państwa-umowy bilateralne, wielopaństwowe-multilateralne, klauzule ekstradycyjne)

b) ustawowy

ustawy mogą uzależniać ekstradycję od występowania wzajemności

72) Zasady ekstradycji; przesłanki

▫ ważna ratyfikowana umowa międzynarodowa

▫ terytorialność-przebywanie ściganego na terytorium państwa wezwanego

▫ nie wydawanie własnych obywateli

▫ wydanie jest niedopuszczalne, jeśli stanowi ono akt współdziałania w naruszeniu praw człowieka

▫ „przestępstwo ekstradycyjne”- pospolite z wyłączeniem politycznym

▫ „podwójna karalność”

▫ zasada specjalności- osądzenie sprawcy ma dotyczyć tylko osądzenia czynu wskazanego we wniosku ekstradycyjnym

73) Warunki które może postawić państwo wezwane:

▪ wydany będzie ścigany tylko za przestępstwo objęte wnioskiem

▪ wydany nie będzie stracony karą śmierci

▪ wydany będzie odpowiadał z „wolnej stopy”

74) Konwencja Rady Europy o ekstradycji (1987)

►przewiduje wydanie w celu przeprowadzenia postępowania karnego, jeżeli dany organ jest zagrożony według prawa strony wzywającej i strony wezwanej karą co najmniej jednego roku pozbawienia wolności lub za który może zostać orzeczony środek zabezpieczający w tym samym wymiarze

►wydanie w celu wykonania kary lub środka zabezpieczającego może nastąpić jeżeli orzeczono je w wymiarze co najmniej 4miesięcy

►wydania można odmówić w odniesieniu do przestępstw politycznych własnych obywateli jeżeli przestępstwo zostało popełnione w całości lub części na terytorium państwa wezwanego lub w państwie tym wszczęto już postępowanie, w przypadku zagrożenia karą śmierci.

75) Europejski nakaz aresztowania:

○ Europejski nakaz aresztowania(ENA) stanowi pierwszy środek w dziedzinie prawa karnego wprowadzający zasadę wzajemnego uznawania decyzji

○ zasada ta została uznana przez Radę Europejską na posiedzeniu w Tampere za „kamień węgielny” współpracy sądowej państw członkowskich w obszarze trzeciego filaru Unii.

○ cel ENA- zastąpienie dotychczasowego systemu ekstradycji oraz uproszczenie i przyśpieszenie postępowania karnego w relacjach pomiędzy państwami członkowskimi UE.

○ przepisy decyzji ramowej w sprawie ENA pozwalają na pominiecie mechanizmu politycznego i administracyjnego poprzez wprowadzenie bezpośredniej współpracy organów sądowych państw członkowskich UE

○ z dnia 1,01,2004 decyzja ramowa w sprawie ENA zastąpiła obowiązujące do tej pory dokumenty mające zastosowanie w przypadku ekstradycji

ENA:

=znosi zakaz wydawania własnych obywateli

=oraz zasady specjalności i podwójnej karalności

76) Mniejszości narodowe:

▫ mniejszości: religijne, językowe, kulturowe, etniczne, autochtoniczne

▫ mniejszość to grupa, która chce zachować swoją odrębność popartą o wspólne cechy np. rasę, religię

▫ najczęściej mniejszość tworzą przedstawiciele innego narodu niż naród państwa, w którym zamieszkują

▫ mniejszości mogą mieć obywatelstwo innego państwa lub tylko pielęgnują swoje odrębności.

77) Konwencja ramowa na rzecz ochrony mniejszości 1995

♪ prawo każdego do wyboru przynależności do mniejszości

♪ państwa mają obowiązek tworzenia warunków do integracji

♪ zakaz środków mających na celu asymilację bez zgody członków mniejszości

♪ obowiązek ochrony mniejszości przed praktykami asymilacji na siłę

78) Inne środki które chronią:

= Pakt Praw Politycznych i Obywatelskich- art.27

= Deklaracja Praw Osób Należących do Mniejszości Narodowych lub Etnicznych, Religii i Języka 1992

= Konwencja UNESCO w sprawie zniesienia dyskryminacji w dziedzinie oświaty 1960

= TWE- zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo

PRAWO DYPLOMATYCZNE I KONSULARNE

1) Polityka zagraniczna i dyplomatyczna

+Polityka zagraniczna państw-cele, metody i środki realizacji zewnętrznej funkcji państwa.

Przejawia się w kilku płaszczyznach: dyplomatycznej, militarnej, gospodarczej oraz ideologicznej.

Dyplomacja jest podstawową formą zagranicznego działania państwa, a polityka zagraniczna jest strategią tego działania.

Przez dyplomację rozumie się także zespół osób oficjalnie reprezentujących państwo w jego stosunkach z innymi podmiotami PM

2) Cechy charakterystyczne tzw. ”starej dyplomacji”

-akcent na sprawy ceremonialne, protokół, dyplomację salonową

-dyplomacja jako sztuka intryg, spisków i szpiegostwa

-wszystkie metody osiągania celów uchodziły za dozwolone

3) 1815-Kongres Wiedeński-początki tzw. „nowej dyplomacji”

=pierwsza kodyfikacja norm zwyczajowych w zakresie prawa dyplomatycznego tzw. Regulamin Kongresu Wiedeńskiego:

-ujednolicono zasady precedencji

-stworzono klasy przedstawicieli dyplomatycznych: ambasador, nuncjusz, poseł

-wprowadzono zasadę suwerennej równości

4) Nowa dyplomacja:

♦ wzrost roli dyplomacji bezpośredniej „na szczytach” -realizowana przez głowy państwa

♦ dyplomacja grupowa- działania kilku państw na rzecz wspólnych interesów

♦ dyplomacja wielostronna- konferencje międzynarodowe

5) Prawo dyplomatyczne:

Dział PM składający się z norm traktatowych i zwyczajowych regulujących zasady reprezentacji państw w stosunkach międzynarodowych, status, organizację oraz sposoby działania organów państwowych powołanych do realizacji polityki zagranicznej państwa.

6) Źródła prawa dyplomatycznego-umowy powszechne

♥ Konwencja Wiedeńska z 1961 o stosunkach dyplomatycznych-weszła w życie 1964

♥ Konwencja z 1969 o misjach specjalnych

♥ Konwencja z 1975 o reprezentacji państw w ich stosunkach z organizacjami międzynarodowymi

Do Konwencji dołączono Protokół fakultatywny w sprawie rozstrzygania sporów powstałych na tle interpretacji jej przepisów przez MTS

Źródłami PM są także:

-umowy dwustronne

+prawo zwyczajowe, szczególnie w dziedzinie przywilejów i immunitetów

-reguły kurtuazyjne

Normy PM uzupełniane są przez prawo wewnętrzne państw.

7) Stosunki dyplomatyczne

♣ pokojowe, dobrowolne, oficjalne stosunki ustanowione między państwami

♣ realizowane przez organy państwowe szczególnie przez stałe i tymczasowe misje dyplomatyczne

♣ tylko służba dyplomatyczna może realizować stosunki dyplomatyczne

♣ są istotnym elementem polityki zagranicznej i mogą być zerwane, nawiązane, ocieplane, ożywiane itp.

8) Prawo legacji:

♠ czynne i bierne

♠ posiadają je państwa i Stolica Apostolska

♠ ustanowienie stosunków dyplomatycznych może nastąpić tylko za zgodą państw

♠ prawo legacji a uznanie państwa

9) Nawiązanie stosunków dyplomatycznych:

▪ następuje na podstawie pisemnego porozumienia między państwami

▪ nie musi pociągać za sobą ustanowienia stałej misji dyplomatycznej

▪ możliwe jest akredytowanie szefa misji w sąsiednim państwie-wówczas taka osoba realizuje stosunki dyplomatyczne z dwoma państwami

▪ umożliwia kontakty między państwami

▪ ułatwia sprawowanie opieki nad obywatelami

▪ pozwala na realizowanie funkcji misji dyplomatycznej

10) Zerwanie stosunków dyplomatycznych:

=jest najczęściej konsekwencją naruszenia prawa lub interesów państwa

=występuje w postaci aktu jednostronnego

=może być także sankcją za naruszenie pokoju lub akt agresji

11) Misja dyplomatyczna

+jest to stały organ państwa wysyłającego mający siedzibę w państwie przyjmującym

+na czele misji stoi szef kierujący personelem misji

12) Funkcje misji dyplomatycznej wg KW

▫ reprezentowanie i ochrona interesów państwa wysyłającego w państwie przyjmującym-wszystkie działania przedstawiciela dyplomatycznego w państwie przyjmującym są działaniami podejmowanymi w imieniu państwa wysyłającego

▫ ochrona obywateli i osób prawnych państwa wysyłającego w państwie przyjmującym-sprawowanie opieki dyplomatycznej

▫ funkcja negocjacyjna-prowadzenie rokowań z państwem przyjmującym

▫ informowanie rządu o wydarzeniach i warunkach panujących w państwie przyjmującym-zbieranie informacji-wg KW legalnymi sposobami, a więc dopuszczonymi przez prawo w szczególności państwa przyjmującego

▫ informacje przekazywane są do MSZ w formie tzw. Clarisów

▫ popieranie rozwoju przyjaznych stosunków między państwem wysyłającym a przyjmującym w dziedzinie politycznej, gospodarczej, kulturalnej i naukowej

▫ misja dyplomatyczna może pełnić także funkcje konsularne

13) Reprezentowanie interesów państwa trzeciego:

● misja dyplomatyczna może na podstawie KW chronić interesy państwa trzeciego i jego obywateli-po odpowiedniej notyfikacji państwu przyjmującemu i za jego zgodą

● zdarza się to w sytuacji zerwania stosunków dyplomatycznych, odwołania misji państwa trzeciego czasowo lub na stałe lub z powodów ekonomicznych, gdy państwa nie stać na utrzymanie misji

14) Członkowie misji

Są to wszystkie osoby zatrudnione w misji dyplomatycznej: szef i personel misji(dyplomatyczny, administracyjny i techniczny oraz personel służby misji)

15) Klasy szefów misji:

Szefowie wg KW dzielą się na 3klasy:

I-ambasadorów i nuncjuszów akredytowanych przy głowach państw, inni szefowie równorzędni(ambasadorowi przysługuje tytuł; „ekscelencja” oraz przymiotniki: „pełnomocny i nadzwyczajny”

II-posłów, ministrów i internuncjuszów akredytowanych przy głowach państw(poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny)- klasa ta obecnie zanikła

III- Chargẽs d'affaires en pied akredytowanych przy MSZ

Klasę szefów misji uzgadniają między sobą państwa na zasadzie wzajemności. Nie dotyczy to klasy III którzy mogą być powołani na mocy jednostronnej decyzji

Chargẽs d'affaires ad interim to pracownik misji, który zastępuje czasowo szefa misji.

16) Zasady precedencji szefów misji

■ zasada: pierwszeństwo ustala się według starszeństwa w pełnieniu misji, a więc daty zawiadomienia o przybyciu do państwa przyjmującego, decyduje data i godzina objęcia funkcji-złożenie listów uwierzytelniających lub notyfikacji o przybyciu

■ w przypadku III klasy szefów decyduje data złożenia listów wprowadzających

17) Stopnie dyplomatyczne:

KW nie uregulowała tej sprawy pozostawiając to kompetencji państw

Występują następujące stopnie w personelu dyplomatycznym:

+Minister pełnomocny

+Radca-minister pełnomocny

+I Radca

+Radca

+Radca specjalny

+Sekretarz(I, II ,III)

+Attachẽ specjalny, jego zastępca i attachẽ misji dyplomatycznych

18) Stopnie w RP:

►personel dyplomatyczny: Radca-minister, I Radca, Radca, I Sekretarz, II Sekretarz, III Sekretarz, Attachẽ

►personel administracyjny i techniczny: personel kancelaryjny czyli kierownik kancelarii, tłumacze, lekarze, radiotelegrafiści, szyfranci

►personel służby: kierowcy, gońcy, służba

19) Ataszat wojskowy:

=na czele stoi attachẽ wojskowy-najczęściej oficer w stopniu od majora do generała

=funkcje: utrzymanie kontaktów z władzami wojskowymi państwa przyjmującego, współpraca między armiami obu krajów

=mianowany przez MSZ, ale podlega Ministerstwu Obrony

20) Korpus dyplomatyczny(CD)

+wszyscy szefowie misji i ich małżonki

+wszyscy członkowie personelu dyplomatycznego i ich małżonki

+korpus dyplomatyczny funkcjonuje na podstawie zwyczaju międzynarodowego, nie ma charakteru politycznego ani osobowości prawnej

+na czele korpusu stoi dziekan czyli szef misji, który najwcześniej złożył listy uwierzytelniające

21) Mianowanie i objęcie funkcji przez szefa misji:

Wybór szefa misji należy do kompetencji wewnętrznej państwa wysyłającego.

Nominacji dokonuje głowa państwa w porozumieniu z ministrem spraw zagranicznych.

22) Agrẽment

=z języka francuskiego: zgoda, akceptacja

=ma na celu uzyskanie wstępnej akceptacji państwa przyjmującego co do kandydata desygnowanego na szefa misji

=dotyczy szefów misji, natomiast w stosunku do attachẽ wojskowego używa się angielskiego słowa approval.

=III klasa szefów misji wymaga jedynie notyfikacji

=państwo wysyłające powinno najpierw wystąpić do państwa przyjmującego z pytaniem w formie noty lub ustnie do MSZ(poufnie) czy uznaje ono wskazanego kandydata za „persona grata”

=formą ostatecznego wyrażanie zgody jest przyjęcie listów uwierzytelniających

=państwo przyjmujące może odmówić udzielenia zgody bez podania przyczyn

23) Listy uwierzytelniające

▪ dokonanie wręczenia listów uwierzytelniających jest drugą fazą procedury objęcia stanowiska szefa misji

▪ przyjęcie tych listów przez głowę państwa jest równoznaczne z objęciem funkcji

▪ listy są dowodem mianowania przez głowę państwa na szefa misji

▪ listy wystawiane są w uroczystej formie, podpisuje je głowa państwa i kontrasygnuje MSZ

▪ przekazuje się je państwu przyjmującemu w dwóch egz.: zapieczętowanym i nie zapieczętowanym

▪ nie przyjęcie listów jest dowodem na uznanie danej osoby

24) Mianowanie członków misji

□ dobór członków misji i ich liczebność należy do kompetencji państwa wysyłającego

□ mianowanie personelu nie wymaga uprzedniej zgody państwa przyjmującego lecz jedynie notyfikacji

□ uznanie za persona non grata członka misji może nastąpić w postaci odmowy zarejestrowania tej osoby w Protokole Dyplomatycznym lub przez nie wystawienie jej legitymacji

25) Zakończenie funkcji szefa misji:

-odwołanie przez państwo wysyłające

-likwidacja misji

-zawieszenie stosunków dyplomatycznych

-zerwanie stosunków dyplomatycznych

-tymczasowe wycofanie szefa misji= wezwanie na konsultacje
-tymczasowa ewakuacja misji

-persona non grata- żądanie odwołania, powinno być uzasadnione

-ekspulsja-wydalenie przedstawiciela państwa gdy sam nie wyjechał

26) Listy odwołujące

+przekazanie tych listów jest jednoznaczne z oficjalnym zakończeniem misji

+jest to wymóg formalny, podobnie jak w przypadku listów uwierzytelniających

27) Funkcje ambasadora

Ustawa o służbie zagranicznej z 27,07,2001

1) reprezentuje Rzeczpospolitą Polską,

2) chroni interesy Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej obywateli, zgodnie z prawem międzynarodowym i prawem państwa przyjmującego,

3) uczestniczy w czynnościach przedstawicieli organów władzy publicznej w zakresie prowadzonych przez nich negocjacji i podejmowanych działań, zapewnia współdziałanie tych przedstawicieli, dba o zgodność ich czynności z założeniami polskiej polityki zagranicznej, a także udziela im pomocy i współdziała z nimi w zakresie ich zadań w stosunkach z państwem przyjmującym,

4) działa na rzecz promocji Polski, a zwłaszcza polskiej kultury, nauki i gospodarki,

5) udziela pomocy i współdziała w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań przez członków służby zagranicznej oraz innych osób delegowanych do załatwienia określonych spraw w państwie przyjmującym,

6) nadzoruje działalność wszystkich placówek zagranicznych w państwie przyjmującym,

7) prowadzi rokowania z państwem przyjmującym,

8) popiera przyjazne stosunki między Rzeczpospolitą Polską a państwem przyjmującym,

9) zaznajamia się z warunkami, wydarzeniami i działalnością prowadzoną przez państwo przyjmujące i przekazuje właściwym organom władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej informacje na ten temat.

28) Obowiązki personelu misji:

=poszanowanie prawa państwa przyjmującego w takim jakim nie ogranicza ono przysługujących przedstawicielom misji przywilejów i immunitetów

=nie mieszanie się do polityki wewnętrznej państwa przyjmującego

29) Zasada niedyskryminacji

Państwo przyjmujące zobowiązane jest do jednakowego traktowania wszystkich misji w zakresie realizacji postanowień konwencji, WYJĄTKI:

1. restrykcyjne stosowanie postanowień konwencji na zasadzie wzajemności

2. traktowanie bardziej korzystne niż to wymagane przez konwencję

30) Przywileje i immunitety

Przywileje-prerogatywy

Immunitety- niepodleganie jurysdykcji państwa przyjmującego

Służą przede wszystkim zapewnieniu skuteczności działania misji w interesie państwa wysyłającego i jego obywateli.

31) Zakres osobowy immunitetów i przywilejów

= członkowie misji dyplomatycznej i członkowie ich rodzin(tzw. I grupa)

= w pełni z immunitetów i przywilejów korzysta szef misji oraz personel dyplomatyczny i członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej

= II grupa- członkowie personelu administracyjno-technicznego- immunitet od jurysdykcji cywilnej i karnej tylko w stosunku do czynów popełnionych w związku z pełnioną funkcją; ograniczone przywileje celne; rodzina nie korzysta, chyba że jej członkowie są zatrudnieni w misji.

= III grupa-członkowie personelu służby misji- immunitet w sprawach służbowych i zwolnieni z podatku od wynagrodzeń

= grupa prywatni służący- zwolnieni

32) Zakres terytorialny

+ w granicach państwa przyjmującego

+ również w państwie trzecim jeśli dyplomata przyjeżdża przez nie w celu objęcia lub powrotu z misji

33) Zakres czasowy

• z chwilą przekroczenia granicy swojego państwa

• jeśli znajdują się na terytorium państwa-od chwili powiadomienia ministerstwa o nominacji w charakterze członka misji dyplomatycznej

• do chwili przekroczenia

34) Nietykalność

+ najważniejszy i najstarszy

+ osoba nie podlega zatrzymaniu lub aresztowaniu

+ bagaż, dokumenty

35) Ograniczenia

= obrona konieczna

= stosowanie innych środków, które mają zapobiec zbrodni

36) Status pomieszczeń misji

• budynki misji i tereny przyległe, rezydencja szefa misji

• od 1961 nie są eksterytorialne

• państwo wysyłające nie może bez zgody państwa przyjmującego przenieść misji do innego miasta

• pomieszczenia misji korzystają z nietykalności

• pomieszczenia nie mogą być użytkowane niezgodnie z funkcjami

• do budynków nie można wkroczyć bez zgody szefa misji

• w razie pożaru lub innego zagrożenia poglądy są podzielone

• naruszenie nietykalności misji stanowi delikt międzynarodowy i pociąga za sobą odpowiedzialność państwa przyjmującego

Przykład:

-po 1999 po zbombardowaniu Ambasady Chin w Belgradzie w czasie nalotów NATO

37) Archiwa i korespondencja misji dyplomatycznych

+ przysługuje im nietykalność w każdym czasie i miejscu

Przykład:

-2000r władze graniczne Iraku otworzyły polską pocztę dyplomatyczną do ambasady w RP w Iraku

38) Kurier dyplomatyczny

+ jest urzędnikiem MSZ i wchodzi w skład służby dyplomatyczno-konsularnej

+ wyróżnia się kurierów zawodowych i kurierów ad hoc

+ poczta może być także powierzona kapitanowi statku powietrznego lub morskiego

39) Immunitet karny

× jest najpełniejszy ze wszystkich

× 2wyjątki: zrzeczenie się przez państwo wysyłające albo po upływie terminu na opuszczenie kraju w razie uznania dyplomaty za persona non grata

× sąd prowadzący postępowanie może umorzyć postępowanie

× oznacza on wykluczenie sankcji karnych w stosunku do osoby chronionej

× nietykalność jest szerszym immunitetem wyłączenia wszelkich form przymusu

40) Immunitet w sprawach cywilnych

Obejmuje wszystkie sprawy w których przedstawiciel dyplomatyczny mógłby być stroną z wyjątkiem:

1. powództw dotyczących prywatnego mienia nieruchomego zlokalizowanego na terytorium

2. postępowania spadkowego gdzie występuje jako osoba prywatna

3. powództw dotyczących działalności zarobkowej

41) Immunitet w sprawach administracyjnych(policyjnych)

-obejmuje postępowanie administracyjne i jurysdykcje policji

-nie można wręczać mandatu, sprawdzać alkomatem, odbierać prawa jazdy

-uchylenie immunitetu może nastąpić przez państwo wysyłające

42) Sposoby pociągnięcia dyplomaty do odpowiedzialności

=uznanie za persona non grata

=wszczęcie postępowania w państwie wysyłającym

=osądzeniu w państwie wysyłającym z inicjatywy władz tego państwa

=ugoda

=interwencja dyplomatyczna(démarche)

=odmowa udzielenia agrement dla kolejnego

43) Zwolnienie podatkowe i celne

≥ dotyczą mienia przesiedleniowego oraz towarów

≥ zwolnienie podatkowe ze wszelkich podatków

≥ państwa stosują jednak zasadę wzajemności

44) Bagaż osoby dyplomatycznej

Może podlegać rewizji celnej gdy istnieje uzasadnione podejrzenie

45) Paszport dyplomatyczny i służbowy

=paszport dyplomatyczny otrzymuje osoba ze stopniem dyplomaty oraz członkowie ich rodzin

=posiadanie paszportu dyplomatycznego nie jest równoznaczne z korzystaniem z przywilejów

46) Glejt bezpieczeństwa lub list żelazny

+ wystawiane aby zapewnić bezpieczny przejazd przez państwa i powrót do państwa wysyłającego

+ są wystawiane imiennie na każdą osobę i gwarantują jej nietykalność

47) Okoliczności wyjątkowe: wojna konflikt wewnętrzny

× państwo przyjmujące jest zobowiązane w takich sytuacjach zapewnić bezpieczeństwo wyjazdu z jego terytorium

× państwo przyjmujące ma obowiązek zapewnić opiekę

np:

-ataki na ambasady w Bejrucie- Iraku 1981, USA, Francji, Wielkiej Brytanii

-1992 podczas wojny a Afganistanie dyplomatę traktowano jak zakładnika

-2007r atak na konwój wiozący polskiego ambasadora

48) Misje specjalne

• mają charakter misji ad hoc są tymczasowe

• służą realizowaniu interesów państwa w dziedzinie gospodarki, wojsk

• organizowane w celu zawarcia traktatów omówienia kwestii

• ich status i zadania reguluje Konwencja o misjach specjalnych z 1969r

• jest to misja czasowa, reprezentująca państwo, wysłana przez jedno państwo do drugiego za jego zgodą w celu rozpatrzenia z nim określonych spraw lub wypełnienia wobec niego obowiązków

49) Akty dyplomacji

≥ kroki i czynności dyplomaty w ramach podejmowania przez niego funkcji

≥ mogą być ustne lub pisemne

≥ każde oficjalne wystąpienie dyplomaty wobec władz państwa przyjmującego określa się jako démarche

50) Dementi

+sprostowanie-zaprzeczenie sprostowaniu jakiejś informacji przeważnie politycznej

+należy do aktów dyplomacji

+aktem dyplomacji jest także notyfikacja

51) Kurtuazja międzynarodowa

• wszelkie akty grzecznościowe ze strony państwa przyjmującego wobec przedstawicieli innych państw lub samych tych państw, będące przejawem i podkreśleniem szacunku dla tego wszystkiego co reprezentuje i symbolizuje państwo

52) Protokół dyplomatyczny

• reguły postępowania i zachowania dyplomaty,

• normy obowiązujące w kontaktach urzędowych z władzami państwa akredytacji,

• normy obowiązujące we wzajemnych stosunkach między placówkami dyplomatycznymi innych państw w danej stolicy.

• to przepisy i praktyka ceremoniału nadające imprezom publicznym dostojny i godny charakter oraz zapewniające sprawny i uporządkowany przebieg oficjalnych uroczystości.

• zasady dobrych manier, powszechnie przyjętych i stosowanych w płaszczyźnie towarzyskiej,

• sposób posługiwania się korespondencją, kontaktowania się telefonicznego, zachowania w towarzystwie, określa ubiór stosownie do sytuacji i konwenansów międzynarodowych.

• Ceremoniał państwowy i dyplomatyczny,

• zasady zachowania się (etykieta)

• zasady organizacji oficjalnego życia dyplomatycznego (przyjęcia, spotkania, zasady precedencji, stroje, wymiana korespondencji dyplomatycznej itd.)

Przykłady ceremoniału:

- odegranie hymnów krajów

- podanie ręki

- braterski uścisk

53) Prawo konsularne

• reguluje stosunki konsularne, utrzymywane między państwami za pomocą stałych urzędów konsularnych.

• zostało skodyfikowane w 1963 roku w Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach konsularnych

54) Konsul- przedstawiciel państwa w obcym kraju, reprezentujący tam gospodarkę, administrację i prawne interesy swych współobywateli i sprawujący nad nimi opiekę.

55) Okrąg konsularny- to obszar wyznaczony urzędowi konsularnemu do wykonywania funkcji konsularnych, a więc obszar na którym rozciągają się kompetencje kierownika urzędu konsularnego. Okręgiem konsularnym może być część albo i całość terytorium państwa przyjmującego. Zasięg okręg konsularnego jest wynikiem porozumienia pomiędzy państwem wysyłającym a państwem przyjmującym. Państwo wysyłające z reguły określa okręg w listach komisyjnych, które otrzymuje kierownik urzędu konsularnego rozpoczynając swoją służbę. Natomiast formą wyrażenia zgody państwa przyjmującego na taki okręg jest udzielenie exequatur listom komisyjnym.

56) Funkcje urzędów konsularnych

a) popieranie rozwoju stosunków handlowych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych;

b)biały wywiad;

c) wystawianie paszportów i wiz;

d) pomoc własnym obywatelom: wykonywanie czynności notariusza i USC pod warunkiem zgodności z przepisami lokalnymi, ochrona interesów spadkowych własnych obywateli, ochronę interesów nieletnich i osób pozbawionych pełnej

zdolności do czynności prawnych, reprezentowanie obywateli państwa przyjmującego przed sadem i innymi organami państwowymi;

e) nadzór i kontrola nad statkami i samolotami, pomoc statkom i samolotom.

Funkcje konsularne mogą być wykonywane nie tylko za pośrednictwem samych urzędów konsularnych, ale też przez misje dyplomatyczne, zazwyczaj specjalne wydziały konsularne.

57) Listy komisyjne

→ Pełnomocnictwa kierowników urzędów konsularnych wystawiane są przez głowę państwa, szefa rządu lub MSZ, stosownie do przepisów wewnętrznych państwa wysyłającego i noszą nazwę listów komisyjnych

→ List komisyjny podlega zatwierdzeniu przez państwo przyjmujące, zatwierdzenie to ma postać exequatur - zgody na pełnienie przez daną osobę funkcji kierownika urzędu konsularnego (konsulatu generalnego, konsulatu, wicekonsulatu lub agencji konsularnej), dopuszczenie kierownika urzędu do pełnienia funkcji konsularnych (udzielane w rożnej formie - osobny dokument, umieszczenie słowa „exequatur” na listach komisyjnych).

58) Klasy urzędów konsularnych

a) konsulów generalnych,

b) konsulów,

c) wicekonsulów,

d) agentów konsularnych.

Porządek pierwszeństwa, analogicznie jak w przypadku szefów misji dyplomatycznych, między kierownikami urzędów konsularnych w każdej klasie jest ustalony według dat udzielenia każdemu z nich exequatur.

59) Nietykalność pomieszczeń urzędu konsularnego - urząd konsularny, podobnie jak placówka dyplomatyczna, korzysta z nietykalności, co oznacza, że władze państwa przyjmującego nie mogą wkraczać na teren konsulatu, chyba że wyrazi na to zgodę kierownik urzędu konsularnego, osoba przez niego wyznaczona lub kierownik przedstawicielstwa dyplomatycznego państwa wysyłającego. Zgody kierownika urzędu konsularnego można jednak domniemywać w razie pożaru lub innego nieszczęśliwego wypadku wymagającego niezwłocznych czynności ratowniczych.

60) Immunitet jurysdykcyjny urzędników konsularnych - immunitet im przysługujący ma charakter funkcjonalny, wskazane osoby nie podlegają jurysdykcji władz sądowych i administracyjnych państwa przyjmującego wyłącznie w odniesieniu do czynności dokonanych w wykonaniu funkcji konsularnych. W pozostałym zakresie jurysdykcji państwa przyjmującego podlegają. Immunitet nie przysługuje, jeżeli przeciwko urzędnikowi konsularnemu powództwo zostało wytoczone przez inną osobę:

a) w związku ze szkodą spowodowaną w państwie przyjmującym przez pojazd, statek morski lub powietrzny (a zatem jeżeli konsul spowoduje wypadek komunikacyjny jadąc na oficjalne spotkanie, to można domagać się odeń odszkodowania), lub

b) w związku z umową zawartą przez urzędnika konsularnego, chyba, że zawierając kontrakt występował jako przedstawiciel państwa przyjmującego. Zakres nietykalności osobistej urzędników konsularnych jest węższy, aniżeli zakres nietykalności osobistej dyplomatów. Urzędnicy konsularni mogą być pozbawieni wolności nawet bez zgody państwa wysyłającego, o ile:

a) dopuścili się ciężkiej zbrodni (brak definicji) a ich zatrzymanie bądź aresztowanie następuje na podstawie postanowienia władzy sądowej państwa przyjmującego, albo

b) odbywają karę na podstawie prawomocnego już wyroku sądowego.

Urzędnicy konsularni mogą być wzywani na świadków w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, nie mogą być jednak przesłuchiwani na okoliczność pełnionych funkcji konsularnych.

61) Zakończenie funkcji urzędnika konsularnego

1/ zawiadomienia przez państwo wysyłające państwa przyjmującego o zakończeniu funkcji przez urzędnika konsularnego;

2/ cofnięcia exequatur;

3/ notyfikacji przez państwo przyjmujące państwu wysyłającemu ze przestało uważać dana osobę za członka personelu konsularnego;

4/ śmierci urzędnika konsularnego;

5/ w wyniku zerwania stosunków konsularnych między państwami.

62) Konsul honorowy

• Jest to osoba powoływana spośród obywateli państwa przyjmującego, nie jest więc urzędnikiem państwowym państwa wysyłającego, a wykonywane przez nią obowiązki mają charakter prywatnoprawny

• nie otrzymują stałego wynagrodzenia (jedynie prawo rekompensaty poniesionych wydatków), dlatego też mogą pracować zawodowo

• nie przysługują im przywileje i immunitety konsularne -

mogą być aresztowani i więzieni, z zastrzeżeniem, że podleganie jurysdykcji miejscowej nie powinno szkodzić wykonywaniu swoich funkcji. Niezależnie jednak od jurysdykcji państwa przyjmującego względem konsula honorowego, archiwa i dokumenty konsulów honorowych są zawsze nietykalne a lokale konsularne są chronione.

63) Funkcja konsularna

= wykonywane są przez urzędy konsularne

= są one również wykonywane przed przedstawicielstwa dyplomatyczne

Polegają na:

a) ochronie w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego oraz jego obywateli, zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, w granicach dozwolonych przez prawo międzynarodowe;

b) popieraniu rozwoju stosunków handlowych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych między państwem wysyłającym a państwem przyjmującym oraz na popieraniu wszelkimi innymi sposobami przyjaznych stosunków miedzy tymi państwami zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji;

c) zapoznawaniu się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami i rozwojem życia handlowego, gospodarczego, kulturalnego i naukowego państwa przyjmującego, zdawaniu z tego sprawy rządowi państwa wysyłającego oraz udzielaniu informacji osobom zainteresowanym;

d) wydawaniu paszportów i dokumentów podróży obywatelom państwa wysyłającego, jak również wiz lub odpowiednich dokumentów osobom, które pragną udać się do państwa wysyłającego;

e) udzielaniu pomocy i opieki obywatelom państwa wysyłającego, zarówno osobom fizycznym, jak i prawnym;

f) działaniu w charakterze notariusza i urzędnika stanu cywilnego oraz wykonywaniu podobnych czynności, jak również pewnych funkcji o charakterze administracyjnym, jeżeli nie sprzeciwiają się temu ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego;

g) ochronie interesów obywateli państwa wysyłającego, zarówno osób fizycznych, jak i prywatnych, w sprawach spadkowych, na terytorium państwa przyjmującego, zgodnie z ustawami i innymi przepisami tego państwa;

h) ochronie, w granicach ustalonych przez ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego, interesów małoletnich i innych osób nie posiadających pełnej zdolności do czynności prawnych, obywateli państwa wysyłającego, w szczególności gdy zachodzi potrzeba ustanowienia nad nimi opieki lub kurateli;

i) z zastrzeżeniem przestrzegania praktyki i procedury obowiązujących w państwie przyjmującym - zastępowaniu lub zapewnianiu odpowiedniego zastępstwa obywateli państwa wysyłającego przed sądami lub innymi władzami państwa przyjmującego w celu uzyskiwania, zgodnie z ustawami i innymi przepisami tego państwa, podjęcia tymczasowych środków dla ochrony praw i interesów tych obywateli, gdy osoby te z powodu nieobecności lub z jakiejkolwiek innej przyczyny nie są w stanie podjąć w odpowiednim czasie obrony swych praw i interesów;

j) przesyłaniu sądowych i pozasądowych dokumentów oraz wykonywaniu rekwizycji sądowych zgodnie z obowiązującymi umowami międzynarodowymi lub, w braku takich umów, w sposób zgodny z ustawami i innymi przepisami państwa

przyjmującego;

k) wykonywaniu przewidzianych przez ustawy i inne przepisy państwa wysyłającego praw nadzoru i inspekcji w odniesieniu do statków morskich i rzecznych posiadających przynależność państwową państwa wysyłającego oraz statków powietrznych zarejestrowanych w tym państwie, jak również w stosunku do ich załóg;

l) udzielaniu pomocy statkom morskim, rzecznym i powietrznym wymienionym w punkcie k) niniejszego artykułu, jak również ich załogom, przyjmowaniu oświadczeń dotyczących podróży tych statków, badaniu i wizowaniu ich dokumentów oraz, z zastrzeżeniem uprawnień władz państwa przyjmującego, przeprowadzaniu dochodzenia w sprawie wypadków, które zdarzyły się w czasie podróży, i załatwianiu sporów między kapitanem, oficerami i marynarzami, o ile zezwalają na to ustawy i inne przepisy państwa wysyłającego;

m) wykonywaniu powierzonych urzędowi konsularnemu przez państwo wysyłające wszelkich innych funkcji, których nie zakazują ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego lub którym państwo to nie sprzeciwia się lub też które są przewidziane w umowach międzynarodowych obowiązujących między państwem wysyłającym a państwem przyjmującym.

64) Pomieszczenia konsularne

-są nietykalne

- władze państwa przyjmującego nie mogą wkraczać do tej części pomieszczeń konsularnych, które urząd konsularny używa wyłącznie na potrzeby swojej pracy, chyba że wyrazi na to zgodę kierownik urzędu konsularnego, osoba przez niego wyznaczona lub kierownik przedstawicielstwa dyplomatycznego państwa wysyłającego. Zgody kierownika urzędu konsularnego można się jednak domniemywać w razie pożaru lub innego nieszczęśliwego wypadku wymagającego niezwłocznych czynności ochronnych.

- państwo przyjmujące ma szczególny obowiązek przedsięwzięcia wszelkich stosownych środków dla ochrony pomieszczeń konsularnych przed jakimkolwiek wtargnięciem lub szkodą oraz dla zapobieżenia jakiemukolwiek zakłóceniu spokoju urzędu konsularnego lub uchybieniu jego godności

- pomieszczenia konsularne, ich urządzenia, mienie urzędu konsularnego, jak również jego środki transportu nie podlegają żadnej postaci rekwizycji na cele obrony narodowej lub użyteczności publicznej. Jeżeli na te cele niezbędne jest wywłaszczenie, powinny być przedsięwzięte wszelkie odpowiednie środki dla uniknięcia utrudnienia wykonywania funkcji konsularnych i powinno być niezwłocznie wypłacone państwu wysyłającemu odpowiednie i efektywne odszkodowanie.

65) Urzędnicy konsularni podlegają zatrzymaniu lub tymczasowemu aresztowaniu jedynie w razie popełnienia ciężkiej zbrodni i na podstawie postanowienia właściwej władzy sądowej.

Z wyjątkiem:

• urzędnicy konsularni mogą być więzieni lub podlegać jakiejkolwiek innej formie ograniczenia ich wolności osobistej jedynie w wykonaniu prawomocnego wyroku sądowego.

•jeżeli wszczęto postępowanie karne przeciwko urzędnikowi konsularnemu, jest on obowiązany stawić się przed właściwymi władzami. Postępowanie powinno być jednak prowadzone ze względami należnymi mu z uwagi na jego urzędowe stanowisko oraz, z wyjątkiem przypadku przewidzianego w ustępie 1 niniejszego artykułu, w sposób, który by możliwie jak najmniej utrudniał wykonywanie funkcji konsularnych. Jeżeli w okolicznościach wymienionych w ustępie 1 niniejszego artykułu niezbędne jest tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie urzędnika konsularnego, postępowanie przeciwko niemu powinno być wszczęte w możliwie najkrótszym czasie.

•urzędnicy konsularni i pracownicy konsularni nie podlegają jurysdykcji władz sądowych i administracyjnych państwa przyjmującego w odniesieniu do czynności dokonanych w wykonaniu funkcji konsularnych.

---