Zarządzanie logistyką
Dr R. Piniecki Katedra Dystrybucji i Sprzedaży
rpiniecki.republika.pl/gwsp.html - informacje
egzamin
pisemny, testowo-opisowy test: różne formy (prawda/fałsz), w sumie 15 pytań w tym 3-4 pytań do opisu za 5 punktów
Konsultacje: czwartki, co drugi od 16.03.06
Zakres na egzamin: wykłady + literatura na wyższą ocenę
Literatura
Rutkowski, Bejer „Logistyka”
Coyle, Bart, Langley „Zarządzanie logistyka”
Skowronek i Sariusz-Wolski „Logistyka w przedsiębiorstwa”
Wykład I 11.03.2006
Logistyka wywodzi się z wojskowości.
Rozwój do końca II wojny światowej w aspekcie militarnym.
Źródłosłów:
Logistyka- greka: logos, logikos - sztuka liczenia, logiczne rozumowanie
Francuski: loger, logis - sztuka związana z przemieszczaniem oddziałów, zapewnieniem zakwaterowania, zaopatrzeniem, obliczaniem czasu przemarszu wojsk .
Źródła logistyki sięgają starożytności, Bizancjum. Zmiany nastąpiły dopiero w 1837 roku po opublikowaniu dzieła „Zarys działań wojennych” co było początkiem nauki logistyki ale nadal w sferze wojskowości a 1885 r. na Akademii Marynarki Wojskowej w USA wprowadzono przedmiot logistyka i rozpoczęła się „kariera akademicka „ Dalszy rozwój nastąpił podczas i po II wojnie światowej i dotyczył działań operacyjnych. Badania operacyjne zostały zaadaptowane na potrzeby logistyki.
Przyczyny rozwoju logistyki.
bariery w sferze poprawienia efektywności produkcji i marketingu. Po II w.św. przedsiębiorstwa upadały. Nastąpił wzrost dostępności produktów przy zmniejszeniu poziomu ilości zapasów tego produktu i zmniejszeniu kosztów transportu. Efekt trade-up.
zróżnicowanie produktów oferowanych na rynku (rozwój marketingowej koncepcji produktu), wiąże się to z zapewnieniem dostaw i materiałów do produkcji, dostępności rożnych produktów dla klientów. Kluczowe w logistyce: koszt i obsługa klienta.
Zmiana filozofii utrzymywania zapasów (przerzucanie ciężaru kosztów zapasów na etapy poprzedzające sprzedaż czyli np. detaliści (10%) na hurtowników (90%), dostawy na wezwanie to dążenie do wykorzystania reguł just In time.
Gwałtowny wzrost kosztów transportu i procesy deregulacyjne (liberalizacyjne) deregulacja - dopasowanie transportu do własnych potrzeb, a nie do ogólnych zasad, to dopuszczenie wolnej konkurencji w transporcie, przewoźnicy prywatni i oferowane przez nich ceny.
Rozwój komputerów i technologii informatycznych. Rozwój informatyki dynamizuje rozwój logistyki, wspomaga podejmowanie decyzji logistycznych, optymalizacja stosowanych rozwiązań.
Globalizacja działalności (internacjonalizacja procesów zaopatrzeniowych produkcyjnych i dystrybucyjnych) wymusza szybki rozwój procedur wymuszający szybkie podejmowanie decyzji nie tylko w skali krajowej ale i międzynarodowej.
Obszar zainteresowań
Logistyka - dziedzina wiedzy, której przedmiotem zainteresowań są ogólnie rozumiane procesy logistyczne.
Procesy logistyczne - to kolejno po sobie następujące procesy spoczynku oraz przemieszczania dóbr (ruch), którym towarzyszą przepływy informacyjne.
Spoczynek - działania związane z magazynowaniem produktów
Ruch - procesy transportowe.
Przepływy informacyjne - z jednej strony towarzyszą procesom fizycznym przepływu produktów (przepływ generuje informacje) z drugiej strony mogą stanowić aspekt regulacyjny procesów (informacja może kształtować procesy i ich przebieg)
Aspekt koncepcyjno -funkcjonalny - kładzie nacisk na logistykę jako narzędzie procesów fizycznych zarządzania.
Aspekt efektywnościowy - narzędzie, dzięki któremu poprawiamy efektywność funkcjonowania firmy.
Aspekt podmiotowo-strukturalny logistyka traktowana jako zespół działań, dzięki którym można w odpowiedni sposób zorganizować procesy logistyczne w ramach procesów gospodarczych.
Jakie walory są nadawane produktom przez logistykę??
Użyteczność czasu * dostępne, świadczone równoległe
Użyteczność miejsca
Ad.1 utrzymanie produktów w zapasach nadaje walor czasu, eliminuje lukę czasu między popytem a podażą (np. zakończenie produkcji 20.05 a dostępność produktu od 01.06)
Ad.2 pokonywanie luki przestrzennej między podażą a popytem za pośrednictwem procesów transportowych.
Logistyka gospodarcza
Jest to gałąź logistyki, która koncentruje się na wszystkich działaniach oraz procesach logistycznych zachodzących w gospodarce. Ma na celu takie zarządzanie tymi procesami a żeby zachodziły one w sposób sprawny i ekonomicznie uzasadniony.
Logistyka gospodarcza
Logistyka logistyka logistyka
przemysłowa handlu usług
log.zaopatrzenia log.zaopatrzenia log.zaopatrzenia
log.produkcji log.dystrybucji
log.dystrybucji
Z perspektywy faz przepływu przez przedsiębiorstwo
Logistyka przemysłowa:
Logistyka zaopatrzenia - ma za zadanie zapewnić ciągłość produkcji, pozostawienie do dyspozycji firmy wszystkich materiałów, aby firma mogła sprawnie funkcjonować Procesy: transportu, magazynowania, kontroli , czyli doprowadzenie materiałów, surowców, półproduktów do firmy.
Logistyka produkcji - logistyka nie wchodzi w skład procesów produkcji, technologicznych; zadaniem logistyki jest postawienie do dyspozycji komórkom organizacyjnym niezbędnych surowców po to, ażeby faktycznie zabezpieczyć ciągłość procesów produkcyjnych.
Logistyka dystrybucji - nakłada się na marketing (udostępnienie produktu klientom) to organizacja przepływu działań marketingowych (badanie rynku, zachęcanie klientów itp.) obsługa dostaw, przetwarzanie informacji, utrzymywanie zapasów.
Zasada zegara logistycznego - zakłada że wszelkie działania podejmowane są na podstawie zamówień spływających z otoczenia. Przyczyniają się do optymalizacji stanów zapasów.
Działania wewnątrz przedsiębiorstwa (produkcja) na podstawie informacji (zamówień) z zewnątrz (odwrócony cykl: najpierw dystrybucja, potem produkcja i zaopatrzenie), osią decydującą o kolejności działań wewnętrznych jest odbiorca zewnętrzny.
Logistyka handlu - występuje sfera zaopatrzenia i dystrybucji a brak jest produkcji
Logistyka usług - jest tylko sfera zaopatrzenia.
Pierwszo i drugoplanowe czynności logistyczne.
Pierwszorzędne. Wiążą się z największym poziomem kosztów.
transport - pochłania największą część czynności logistycznych nawet do 70% kosztów logistycznych (największe pole do ulepszeń)
działania związane z utrzymaniem zapasów - czynności te stanowią do 30 % kosztów logistycznych (obniżenie: system ssania, zasysania uzupełnienie zapasów dopiero w chwili wystąpienia konkretnej potrzeby)
obsługa odbiorcy (klienta) (logistyczna obsługa dostaw) kosztowo nie są znaczące, jednak ważna jest koordynacja działań.
zarządzanie przepływem informacji, procedury związane z obsługą zamówień.
Drugorzędne. Mają charakter wspierający podstawowe obszary, działania kosztowo nie są znaczące ale wypierające.
prognozowanie popytu rynkowego - na ich podstawie szacuje się zapasy, można ocenić zapotrzebowanie, system dostaw na zamówienie.
utrzymanie infrastruktury magazynowej (to nie to samo co utrzymanie zapasów)
określenie wymaganej przestrzeni magazynowej
projektowanie rozmieszczenia materiałów
projektowanie magazynów
obsługa materiałów magazynowanych poddanych procesowi przepływu
selekcja wyposażenia
procesy zamawiania
projektowanie opakowań ochronnych w celu:
bezpiecznej obsługi (mocna konstrukcja, standardowa wielkość)
magazynowania
ochrona przed stratami i uszkodzeniami
pozyskiwanie materiałów (zamawianie, wybór ofert, przetargi na dostawę materiałów, wybór źródeł zaopatrzenia, zamawianie zgodnie z terminami i ilościami)
współpraca ze sferą usług
specyfikacja zagregowanych i wymaganych wielkości produkcji
sekwencjonowanie i czasowa optymalizacja wyjścia produkcyjnego
utrzymanie sprawnie funkcjonującego systemu przepływu informacji tak w firmie jak i pomiędzy firmami tworzącymi łańcuch logistyczny
zbieranie, magazynowanie i manipulacja informacją
przetwarzanie danych
kontrola procesów
Zarządzanie logistyczne - ujmuje najważniejsze aspekty zarządzania logistycznego
Jest to proces, zespół działań powiązanych ze sobą w logiczny sposób, zachodzi stale:
- planowanie
- wdrażanie
- realizacja
- kontrola
odbywający się w sposób efektywny i minimalizujący koszty procesów, koncentrujący się na przepływach i magazynowaniu:
- surowców
- zapasów produkcji w toku
- wyrobów gotowych
- odpowiedniej informacji
od punktu pochodzenia do punktu konsumpcji, w celu jak najlepszego dostosowania się do potrzeb klienta i ich zaspokajania.
Celem zarządzania logistycznego jest realizacja zasady 7W (lub 7O lub 7 R) W-właściwy, O-odpowiedni, R-right
właściwy produkt
właściwemu klientowi
we właściwej ilości
we właściwym czasie
we właściwe miejsce
we właściwej kondycji
przy właściwym koszcie
Ujecie systemowe
Nabierają cech charakteru systemowego wszystkie czynności składające się na zarządzanie logistyczne, na proces logistyczny,
decyzje:
- z transportu - odzwierciedlają się w obsłudze klienta,
- z zaopatrzenia - odzwierciedlają się w produkcji i cechach produktów.
System to całość złożona z elementów, między którymi zachodzą relacje oraz między nimi a całością.
Zależności jakie zachodzą z perspektywy ujęcia systemowego
Zależności między tymi czynnikami:
np. zejście ze stanu zapasów wpływa na koszty utrzymania zapasów, koszy magazynowania, koszty transportu, bo trzeba zamówić nowe produkty.
Ujecie systemowe może być rozpatrywane również z punktu instytucji uczestniczących w procesie tzw. Triada logistyczna
Z perspektywy kosztowej triada logistyczna składa się z trzech wzajemnie się uzupełniających koncepcji:
kosztu całkowitego
unikania suboptymalizacji
współzależność kosztów
Ad. 1 koszt całkowity logistyki to suma wszystkich kosztów cząstkowych.
KCL = k.transportu, + k.magazynowania (chodzi o infrastrukturę) + k. utrzymania zapasów + k. opakowań + k.manipulacji materiałowych + k.utraconej sprzedaży + k.realizacji zamówień + k.prognozowania + k.związane z obsługą procesu zaopatrzenia + ... itp.
Ad. 3. koszty w jednym obszarze powodują koszty w następnym
Ad. 2. dążenie do minimalizacji kosztów całkowitych
relacje trade of => zwiększenie jednego czynnika powoduje zmniejszenie drugiego
Decyzja o charakterze suboptymalnym koncentruje się na określonym wycinku systemu logistycznego, nie bierze pod uwagę systemowych zależności, jakie występują w systemie (kanale) logistycznym.
Systemy logistyczne:
z punktu widzenia pojedynczej firmy mikro
z punktu widzenia kilku firm mezo
z punktu widzenia gospodarki kraju makro
Cechy charakterystyczne systemu: (każdego, również logistycznego)
celowość,
złożoność (minimalizacja kosztów, maksymalizacja obsługi klienta)
struktura (części składające się na system)
hierarchia (elementy kształtujące relacje)
homeostaza (zdolność systemu do powrotu do stanu wyjściowego w sytuacji po zdarzeniach zakłócających)
adaptacyjność (dostosowanie się systemu do zmieniających się warunków otoczenia, elastyczność)
samoorganizacja (zdolność do uczenia się, dostosowania systemu, zmiany na trwałe)
otwartość (zdolność do wymiany informacji, rzeczy w systemie i otoczeniu)
ekwifinalność (ten sam efekt może być osiągnięty różnymi środkami, sposobami)
synergia (suma elementów składowych nie muszą być równe elementom to efekt wzmocnienia np. inwestycja 50 zł w transport + 50 zł w materiał = 150 zł zysku).
Wykład II 25.03.2006 r.
Koncepcja systemowa może być rozpatrywana również w:
aspekcie instytucjonalnym
aspekcie fazowo-funkcjonalnym
Ad. 1 z perspektywy instytucji (wyodrębnienie instytucjonalne)
system mikrologistyczny jest to system logistyczny tożsamy z systemem logistycznym pojedynczego podmiotu funkcjonującego na rynku
system metalogistyczny obejmują szereg przedsiębiorstw i procesy zachodzące miedzy tymi przedsiębiorstwami, obejmują całokształt takich powiązań.
W ramach systemów metalogistycznych wyodrębniamy tzw. kanały logistyczne związane z przepływem konkretnego produktu, począwszy od surowca a na produkcie finalnym kończąc. Wszystkie kanały metalogistyczne tworzą system metalogistyczny.
system makrologistyczny - tożsamy z systemem logistycznymi kraju (całej gospodarki)
System makrologistyczny
Wyodrębniony w aspekcie celowościowym wynikającym z realizowanej polityki gospodarki kraju. Celem polityki makrologistycznej jest takie zorganizowanie struktury logistycznej (optymalizacja) aby usprawnić procesy logistyczne (w obrębie sektorów, jak i pomiędzy sektorami gospodarki)
Sektory:
produkcyjny - sektor firm koncentrujących się na produkcji materialnej,
pozaprodukcyjny - obejmuje firmy handlowe,
konsumentów - odbiorcy indywidualni.
Wsparcie dla procesów logistycznych odbywa się poprzez zabezpieczenie infrastruktury magazynowej.
Ad. 2 Układ fazowo-funkcjonalny
Logistyka przedsiębiorstwa
Logistyka marketingowa
|
|
|
Logistyka zaopatrzenia |
Logistyka produkcji |
Logistyka (faza) dystrybucji |
Surowce, materiały, części Zamienne, Wyroby handlowe, |
Surowce, materiały, półfabrykaty i wyroby gotowe |
Wyroby gotowe, Wyroby handlowe, części zamienne |
Przepływy towarów
Resztki (surowce wtórne i odpady)
Produkty używane i zużyte, agregaty pochodzące
Z wymiany, zwroty, opakowania zwrotne
Logistyka powtórnego zagospodarowania
Logistyka marketingowa - badania rynku, poszukiwanie odbiorców i dostawców.
Logistyka materiałowa - połączenie oraz optymalizacja faz zaopatrzenia i fazy produkcji oraz na systemie dystrybucji,
Logistyka odwrotna - logistyka powtórnego zagospodarowania np. recykling, jak np. zagospodarowanie odpadami (wyroby są ściągane z rynku i wracają do producenta), dostępność produktu: czy to jest produkt standardowy czy wyjątkowy, zamówienia, utrzymanie zapasów np. w 90% dla jednego odbiorcy.
Jakie mogą być aspekty analityczne, badania?
Cztery wymiary analityczne systemów logistycznych. Analiza systemu logistycznego może dotyczyć kwestii:
analiza zrównoważenia przepływów pomiędzy sferą dystrybucji oraz zaopatrzenia (układ zaopatrzeniowo-dystrybucyjny)
analiza centrów kosztów logistycznych
analiza przeprowadzona z perspektywy węzłów oraz ścieżek systemu logistycznego
badanie kanałów logistycznych (z perspektywy firm uczestniczących w procesie logistycznym - od zamówienia aż do produktu finalnego)
Ad. 1. Analiza systemu logistycznego polega na badaniu oraz identyfikacji problemów koordynacyjnych, jakie wiążą się z przepływem konkretnego produktu.
Są tu 3 różne sytuacje:
1). niezrównoważenia - brak koordynacji między zaopatrzeniem a produkcją (głównie problemy po stronie zaopatrzenia)
po stronie zaopatrzeniowej brak koordynacji ze strony dostawców ( np. w sytuacji gdy wielu dostawców dla jednego produktu, trzeba bardziej ich skoordynować żeby nie utrzymywać zapasów zbyt wielu produktów, tylko tych niezbędnych dla danego produktu),
po stronie zbytu wyrobów (dystrybucji) surowiec prosty, ale wiele produktów finalnych z tego produktu, duże zapotrzebowanie na dany produkt finalny, więc koordynacja surowców w dużej ilości ( np. przemysł rolno-spożywczy, chemiczny),
2). zrównoważenie pomiędzy sferą zaopatrzenia a dystrybucji.
Ad. 2. Analiza centrów kosztów logistycznych prowadzona po to, aby zidentyfikować główne grupy kosztów logistycznych (z którymi wiążą się największe koszty) i zaproponować ich optymalizację poprzez zastosowanie analiz trade of.
Ad. 3. Analiza węzłów i ścieżek logistycznych będzie miała zastosowanie, gdy będziemy chcieli dokonać rekonfiguracji systemu logistycznego (analiza obecnego lub rekonfiguracja).
Węzeł logistyczny - odzwierciedla punkty, w których magazynuje się produkty, czyli magazyny, oraz punkty, w których produkuje się wyroby, czyli zakłady wytwórcze. Węzły mają charakter statyczny.
Ścieżki logistyczne - stanowią odzwierciedlenie powiązań między węzłami np. poprzez system transportu.
Ad. 4. Badanie kanałów logistycznych - koncentruje się na grupie uczestników biorących udział w procesie produkcji.
Kanał logistyczny - jest tworzony przez grupę przedsiębiorstw współuczestniczących w procesie od produkcji do zbytu wyrobu finalnego, powiązanie między podmiotami rynkowymi procesami logistycznymi.
Rozróżniamy:
1. Kanały proste - to kanały o prostej budowie (dostawca, firma produkująca, odbiorca)
2. Kanały wielościeżkowe (wielokanałowe) - rozbudowuje się część dostawcza i część dystrybucyjna
3. Kanały złożone - pojawiają się sieci logistyczne (bo na każdym szczeblu pojawiają się pośrednicy) występuje wielu dostawców, wielu producentów i wielu dystrybutorów produktu (np. produkcja z półfabrykatów).
Periodyzacja rozwoju logistyki, czyli historia rozwoju systemów logistycznych począwszy od lat 50 ubiegłego wieku.
Etapy rozwoju logistyki - D. Bowersox
Identyfikacja procesów rozwojowych - okres krystalizacji idei logistyki pomiędzy 1956-1965, po raz pierwszy zauważono pewne zależności, pierwsza analiza trade of z wykorzystaniem analizy obliczeniowej,
okres testowania prawidłowości (1965 - 1970) zaczęto uwzględniać zależności, ale jeszcze rozproszenie czynności logistycznych,
okres zmiany priorytetów (1970 - 1980) wiąże się z kryzysem naftowym, transportem,
okres deregulacji (liberalizacja) transportu i postępu technologicznego (1980 - 1986) dopuszczenie transportu konkurencyjnego, zamiast stałych przewoźników dopuszcza się innych,
okres dążenia do zintegrowanej logistyki od 1986 r. - dążenie do integrowania procesów wszystkich ......... w ramach przedsiębiorstw i między przedsiębiorstwami.
Ewolucja logistyki (rys.)
kto chętny do jego narysowania ??
Integracja funkcjonalna - z jednej strony gospodarka materiałami, z drugiej fizyczna dystrybucja.
Na styku gospodarki materiałowej i fizycznej dystrybucji występowały bariery, nie dało się ich ogarnąć całościowo. Do lat 90-tych koncentrujemy się na logistyce wewnętrznej przedsiębiorstwa, na dalszym planie jest zarządzanie logistyczne między przedsiębiorstwami.
Później dopiero dostrzeżono…………………….
Zintegrowane łańcuchy dostaw
To kanały logistyczne, w których wystąpiło……………………………..
Zarządzanie logistyką - dążenie do integracji i koordynacji działań logistycznych w przedsiębiorstwie, z jednej strony obniżenie kosztów działań z drugiej optymalizacja dostaw.
Organizacja logistyki
Logistyka musi być włączona w procesy zarządzania organizacją.
Procesy logistyczne mają charakter poziomy. Struktura przedsiębiorstwa ma układ hierarchiczny, pionowy, więc struktura ta przecina procesy logistyczne, może to powodować wycinkowe zarządzanie logistyczne w poszczególnych procesach.
(rys.)
może jakaś dobra dusza pomoże i narysuje go ??
Marketing - pozyskanie i utrzymanie odbiorcy
Finanse i księgowość - identyfikacja procesów gospodarczych i ich kształtowanie, aby wydatki były jak najmniejsze: obieg informacji, zapasy, rozwiązania transportowe.
Produkcja - procesy technologiczne, produkcja wyrobów. Każdy z tych obszarów chce zarządzać pewnym obszarem. Ale gdy nastąpi konflikt - nie ma nikogo, kto go rozwiąże.
Cele działań związane z procesami marketingowymi:
krótkie, częste serie produktów na rynku => częste przestawienia maszyn, więc zwiększone koszty,
przy dłuższych seriach produkcyjnych wystąpi korzyść skali, ale dłuższe serie to zwiększone koszty magazynowania => księgowość; składy magazynowe => koszty utrzymania ich.
Powiązania struktury organizacyjnej z zarządzaniem logistycznym
Struktury zarządzania wyrażone w postaci formalnej, graficzne przedstawienie zależności między komórkami tworzącymi organizację oraz odzwierciedlenie odpowiedzialności i władzy hierarchicznej.
Cele, jakie powinna spełniać struktura organizacyjna, aby zabezpieczyć ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa:
musi być tak skonstruowana, aby zabezpieczała realizację celów postawionych przed przedsiębiorstwem,
musi być stała (trwała) aby zapewnić ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa w dłuższym okresie czasu
powinna cechować się elastycznością - w miarę upływu czasu i zmian winna dopasowywać się do zmian zachodzących na rynku i w otoczeniu
Struktura organizacyjna odzwierciedla relacje między komórkami. Są to relacje:
typu hierarchicznego - odwzorowujące zależności między komórkami (fakt nadrzędności jednych komórek nad innymi),
typu funkcjonalnego - wynikają z zakresu kompetencji oraz wiedzy fachowej personelu danej komórki organizacyjnej,
typu informacyjnego - wskazują, iż poszczególne komórki są ze sobą powiązane poprzez przepływ informacji, np. komórki planowania i przygotowania produkcji,
typu techniczno-technologicznego - wynikają z technologii produkcji, przetwarzania danego produktu.
Relacje 1, 2 i 3 to powiązania charakteru logistycznego. Relacja 4 to powiazania wspomagające.
Zarządzanie zmianą w organizacji z powodu wprowadzenia logistyki (komórki logistycznej).
Ujęcie prognostyczne - wychodzimy ze stanu idealnego.
Ujęcie diagnostyczne - wychodzimy ze stanu diagnostycznego (to rozwiązanie bardziej tradycyjne, to bardziej usprawnienie stanu istniejącego)
Włączenie nowej komórki do struktury organizacyjnej lub scalenie pewnych działań (podporządkowanie) w jednej komórce lub tez obciążenie dotychczasowej nowymi zadaniami.
(Rysunek)
Jakie przesłanki będą przemawiały ażeby w strukturze org. znalazło się odzwierciedlenie zagadnień logistycznych?
Przesłanki wprowadzenia logistyki do struktur org przedsiębiorstwa:
Funkcje logistyczne faktycznie są wykonywane (świadomie lub nie)
Brak komórek odpowiedzialnych za procesy logistyczne
Tradycyjne struktury mają charakter pionowy
Czynniki określające włączenie logistyki do struktury przedsiębiorstwa mają charakter:
Zewnętrzny
Wewnętrzny
ad. 1 Czynniki zewnętrzne płyną z otoczenia oraz mają wpływa na organizację przedsiębiorstwa, wiążą się z funkcjonowaniem tzw. trzecich stron biorących udział w procesach logistycznych, np. przewoźnicy, magazyny.
Decyzje make - or - buy (zrobić albo kupić), czyli wykonać działanie logistyczne samemu lub zlecić na zewnątrz
Buy (kupić) - jeżeli logistyka nie stanowi kluczowych kompetencji firmy powinna zlecać na zewnątrz ( ze względu na czas realizacji procesów logistycznych, koszty, sprawność, itp.)
Make - realizacja decyzji logistycznych we własnym zakresie, wtedy:
Jeżeli są to kluczowe kompetencje przedsiębiorstwa.
Jeżeli koszty są niższe (analiza kosztów wykazuje korzystniejsze rozwiązanie).
Jeżeli danej usługi nie ma na zewnątrz lub firm nie ma na naszym rynku.
Gdy firma zewnętrzna realizuje zadania logistyczne, ale istnieje możliwość utraty wpływu, kontroli przez przeds. nad działaniami
Outsourcing - całkowite zlecenie usługi na zewnątrz, ale istnieje możliwość utraty kontroli nad tymi działaniami ponieważ wszystko jest w rękach firmy zewnętrznych.
Kooperacja - usługi np. transport zlecane na zewnątrz, ale kontrola oraz koordynacja działań zleconych procesów leży w gestii przedsiębiorstwa.
Kryteria doboru właściwej formy organizacji logistyki w firmie (czynniki wewnętrzne w pojedynczym przedsiębiorstwie):
poziom kosztów logistycznych w różnym ujęciu ( np. ich wielkości absolutna, ich udział w wielkości sprzedaży, udział w kosztach całkowitych przedsiębiorstwa), im wyższe koszty logistyczne tym większa powinna być koordynacja tych działań,
poziom obsługi dostaw stanowiący zbiór elementów jakościowych usług logistycznych (np. częstotliwość dostaw)
struktura wyrobów - ilość i rodzaje wyrobów, relacje wartości i wagi poszczególnych wyrobów, wartość oraz objętość produktów a także ich właściwość,
struktura produkcji - zasady organizacji produkcji, produkcja dla anonimowego rynku lub produkcja dla konkretnego odbiorcy.
struktura fizyczna systemu logistycznego w firmie (struktura zaopatrzenia i dystrybucji, struktura systemów produkcyjnych)
Wyznaczniki projektowania formy organizacji logistyki.
funkcja logistyki
usługowa - logistyka to narzędzie suboptymalizacyjne, wspomaga realizację podstawowej działalności przedsiębiorstwa.
przekrojowa - logistyka jako platforma koordynacji działań, procesów logistycznych. Wyższy etap, traktuje logistykę jako funkcję mającą na celu koordynację procesów związanych z przepływami fizycznymi.
filozofia zarządzania - logistyka to nie tylko narzędzie do uzyskania wyższego poziomu logistyki (sic !), koordynacji, to jest szansa strategiczna dla firmy …..(dalej nie pisze bo to jakiś chłam)
procesowa - logistyka ma wpływa na wszystkie funkcje przeds.
typ organizacji (hierarchiczne, wielowymiarowe)
koncentracja lub rozproszenie procesów i czynności logistycznych, koncentracja odpowiedzialności za procesy logistyczne w komórce zajmującej się logistyką.
centralizacja / decentralizacja decyzji logistycznych (wyk. III) - z perspektywy władzy.
Relacje pomiędzy wielkością organizacji a strukturą organizacji.
Wykład III 29.04.2006 r.
Miejsce logistyki w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa
Wyznaczniki miejsca logistyki w strukturze organizacyjnej przeds:
funkcja spełniana prze logistykę w przeds. - maksymalizacja procesów obsługi klienta i minimalizacja kosztów logistycznych,
koncentracja funkcji logistycznych w strukturze org. przeds. - koncentracja odpowiedzialności za procesy logistyczne; dylemat: powołać komórkę logistyczną w przeds. czy tylko stanowisko, lub scedować zadania logistyczne na inne komórki, każdej w zakresie zagadnień przez ni ą prowadzonych, obciążenie pełna odpowiedzialnością za logistykę,
centralizacja w zakresie podejmowania decyzji odnośnie procesów logistycznych - centralizacja władzy w przeds. i ulokowanie komórki logist. w hierarchii: powinna mieć taką rangę, żeby jej decyzje były obowiązujące, żeby nie dochodziło do konfliktów podporządkowania. W organizacji rozproszonej, wieloodziałowej nie można dopuścić do tego, żeby kom.logist. była tylko w centrali, powinna być także w każdym z oddziałów, wówczas za planowanie, kontrolowanie odpowiada kom.log. w centrum, wykonawstwo jest w oddziale. To powiązania funkcjonalne między komórkami log. na różnych szczeblach,
typ struktury org. w przeds.,
wielkość przedsiębiorstwa.
ad. 4
Struktury hierarchiczne:
liniowe - w sposób jednoznaczny wynikają zależności miedzy komórkami
liniowo-sztabowe
liniowo-sztabowo-funkcjonalne
Struktury pośrednie (organiczne) - można dopasować do wymagań logistycznych
wielozakładowe (tzw. rynkowe, filialne)
typu zadaniowego - są kierownicy odpowiedzialni za obszary, np. marketing, finanse, produkcja, ale pojawia się moduł zadaniowy o charakterze przekrojowym,
typu macierzowego - wadą jest konflikt interesów, podwójne podporządkowanie, może wystąpić paraliż decyzyjny,
typu hybrydowego
Struktury typu macierzowego są najbardziej dopasowane do wspierania procesów logistycznych.
Struktury liniowe sprawdzają się w małych firmach, a macierzowe i zadaniowe w większych organizacjach.
W miarę wzrostu procesów zarządzania logistycznego następuje przechodzenie od prostszych do bardziej zaawansowanych struktur organizacyjnych.
Rysunek
Identyfikacja i charakterystyka poszczególnych obszarów przedsiębiorstwa
logistyka dystrybucji
logistyka produkcji
logistyka zaopatrzenia
Rozpoczynamy zgodnie z zasadą zegara logistycznego od dystrybucji (od impulsów z rynku).
Logistyka dystrybucji
Odpowiedzialna za dostarczenie produktów finalnych do odbiorców. Przedsiębiorstwa mogą to robić samodzielnie lub przez pośredników.
Wiąże się z szeregiem działań, które mają na celu sprawne i pewne dostarczenie towaru do klienta. Decyzje te wymagają wysokiego poziomu koordynacji:
zapasów
powierzchni magazynowej
dostosowania wielkości produkcji do przewidywanej wielkości zamówień od klientów
Zastosowanie ma tu zasada 7W.
Logistyczna obsługa klienta
Logistyczna obsługa klienta jest jednym z kluczowych czynników.
Rola logistyki w obsłudze klienta
%
100
0
Aspekt organizacyjny lub związany z organizacją dostaw.
Rolę logistycznej obsługi klienta można rozpatrywać na kilku płaszczyznach:
aspekt czynnościowy
aspekt wykonawczy
aspekt procesowy
Ad 1. aspekt czynnościowy - zestaw podstawowych czynności, które są realizowane, aby zapewnić obsługę klienta (elementy obsługi: fakturowanie, listy przewozowe, za i wyładunek, ubezpieczenie, czas dostawy, minimalna partia zapasów). Jest to najprostszy aspekt logistyczny. Odchodzi się od niego na rzecz wykonawczego lub częściej procesowego.
Ad 2. aspekt wykonawczy - obsługa klienta traktowana jest jako pewien zestaw standardów, a więc norm wykonawczych formułowanych w oparciu o podstawowe elementy obsługi (element: np. częstotliwość dostaw --> standard: np. 5 dostaw na dzień).
Ad 3. aspekt procesowy - stale zachodzący proces mający miejsce pomiędzy odbiorcą a dostawcą, nie kończy się na dostawie towaru, poszerzona jest np. o badanie satysfakcji klienta, ankiety, oferty).
Definicja logistycznej obsługi klienta
Oznacza zdolność systemu logistycznego przeds. do zabezpieczania potrzeb odbiorcy pod względem czasu, niezawodności, komunikacji oraz wygody. Z perspektywy trzech ujęć: czynnościowego, wykonawczego, procesowego.
Pod względem czasu - czyli cyklu realizacji zamówienia, a więc jest to czas od momentu złożenia zamówienia do realizacji zamówienia. Składa się z czterech elementów składowych:
Czas związany z dostarczeniem zamówienia do siedziby dostawcy, może być wymóg zamówienia na formularzu.
Czas związany z rejestracją i opracowaniem tego zamówienia i sprawdzamy czy jest możliwość jego realizacji.
Czas związany z uzupełnieniem zapasu co może być wydłużone ponieważ możemy sami być zmuszeni do złożenia zamówienia.
Czas związany z samą dostawą.
Dąży się do tego aby maksymalnie skracać cykl realizacji zamówienia poprzez zestandaryzowanie pewnych funkcji.
Na czas związany z samą dostawą możemy nie mieć wpływu ale możemy poprawić komunikację z klientem.
Niezawodność - zdolność systemu logistycznego przedsiębiorstwa do zapewnienia stałego czasu dostawy, zdolność do zapewnienia dostawy w stanie nienaruszonym czyli zgodnie z oczekiwaniem klienta.
Komunikacja - zdolność systemu informacyjnego do wymiany informacji z odbiorcami (potwierdzenie zamówienia, inf.o wysłaniu dostawy itp.)
Wygoda - (elastyczność systemu logistycznego) dostosowanie granic cyklu technologicznego do wymogów klienta. Względy technologiczne mogą jednak nie pozwolić na realizację dostawy do klienta kapryśnego.
Podstawowe elementy logistycznej obsługi klienta
cykl realizacji zamówienia
niezawodność obsługi
częstotliwość dostaw
elastyczność dostaw
dostępność zapasu
kompletność oraz dokładność dostaw
łatwość złożenia zamówienia przez klienta, uzyskania infowmacji, danych technicznych i innych
dogodność dokumentacji wymaganej przy składaniu zamówienia oznaczającą jej efektywność, dokładność i prostotę
dostępność materiałów reklamowych
oferowane terminy płatności
jakość opakowania z punktu widzenia potrzeb transportu i magazynowania
Fazy zawierania transakcji:
przedtransajcyjna
transakcyjna
potransakcyjna
Faza przedtransakcyjna
Obejmuje elementy o bardziej ogólnym charakterze, takie jak przedstawienie misji przedsiębiorstwa i jak w jej istocie przedstawiona jest polityka logistycznej obsługi klienta.
Szkolenie personelu pod kątem tego aby osoby odpowiedzialne za zagadnienia logistyczne. Informowanie odbiorców odnośnie tego elementu w strukturze organizacyjnej czyli np. jaki priorytet ma zamówienie klienta. Inf. odbiorców o możliwości kontaktu.
Faza po transakcyjna - sprzedaż
Faza potransakcyjna
Wsparcie logistyki marketingowej - serwis pogwarancyjny, dostępność części zamiennych, reklamacje i zwroty, zdolność do świadczenia drogi produktu na rynku (traceability) Zdolność do udostępniania produktów zastępczych.
Element - standard wykonania
Standard - norma wykonawcza która nadaje wymiar ilościowy tym elementom
Miernik obsługi - służy ocenie czy realizacja danego standardu spełnia wymogi.
Miernik dostępności
Miernik czasu dostawy
Miernik niezawodności
Miernik wykonania (jakości)
Standardy obsługi muszą:
Mieć wymiar ilościowy.
Odzwierciedlać rzeczywiste potrzeby klienta
Być sformułowane w taki sposób aby można je było łatwo modyfikować.
Procedura identyfikacji standardów obsługi logistycznej reprezentująca realizowaną politykę obsługi. (analiza grona).
Sekwencje czynności ułatwiające ułatwiających ustalenie właściwych standardów LOK, wyrażających przyjęta logistykę i strategię obsługi
Identyfikacja głównych elementów obsługi
(niezawodność, częstotliwość dostaw)
Określenie relatywnego znaczenia każdego elementu obsługi
(nadać wagę tych elementów - kontakt z klientem- klasyfikacja Likerta)
Ustalenie konkurentów na aktualnie oferowanych poziomach obsługi
Identyfikacja różnych wymagań obsługi dla różnych segmentów rynku
(podział klientów wg. „ich” wyboru na standardy dostaw)
Utworzenie alternatywnych pakietów obsługi
(po identyfikacji segmentów odbiorców ustalamy pakiety tejże obsługi)
Ustalenie procedur monitoringu i kontroli
(sprawdzenie ……spływu zamówienia oraz pokrewnych zagadnień
i stale się dopasowywać do potrzeb odbiorcy)
Cechy standard obsługi:
Rzeczywiste oczekiwanie odbiorcy w zakresie realizacji tych elementów obsługi które rzeczywiście są ważne dla tego odbiorcy
Standard musi mieć charakter ilościowy (czas konkretny np. nie przekracza 48 godzin)
Powinien być tak skonstruowany aby mógł być modyfikowany
Przykładowe mierniki standardów poziomu obsługi klienta, a więc narzędzia do kontroli (oceny) realizacji standardu obsługi:
okres od złożenia zamówienia do jego realizacji
pewność okresu zamówienia
poziom zapasów
dokładność realizacji zamówienia
uszkodzenia w transporcie
Wykład IV 27.05.2006 r.
Metody formułowania strategii logistycznej obsługi klienta (LOK)
Metody segmentacyjne
Metoda ABC - zróżnicowany poziom obsługi i jak produkt jest dystrybuowany) wyodrębniamy strategicznych klientów o dużych obrotach i dokonujemy doboru pakietu obsługi gwarantującego najwyższy poziom obsługi
Macierz rentowności produkt - klient
Klasa odbiorcy |
Klasa produktu A B C |
||
A |
AA |
AB |
AC |
B |
BA |
BB |
BC |
C |
CA |
CB |
CC |
Przykładowe standardy obsługi dla wyodrębnionych segmentów rynku.
Brak danych
Badanie tzw. kompromisów kosztowych typu trade-off
Identyfikacja najważniejszych kosztów związanych z polityką obsługi i minimalizacja kosztów całkowitych (nie cząstkowych). (W oparciu o jeden element kosztowy to decyzja suboptymalna). Stabilizacja zjawiska kosztu systemu logistycznego - jeżeli zwiększymy zapasy zmniejszymy transport i odwrotnie.
Progi obsługi będą na egzaminie: rysunek
Dolny próg obsługi - wyznaczany jest przez najsłabszego z konkurentów.
Poziom obsługi maksymalizujący zysk firmy bywa określany jako logistyczny przyczynek do zysku, czyli różnica między kosztami a zyskiem.
Górny próg obsługi wyznaczony jest przez poziom kosztów, powyżej których firmie nie opłaca się inwestować w dalsze podwyższanie standardów obsługi, bo musi podnieść ceny, a one nie będą akceptowane przez odbiorcę.
Wskaźnik (współczynnik) perfekcyjnego zamówienia ( mierzymy nim oferowany kompleksowy poziom obsługi), np.
Częstotliwość dostaw 98 %
Punktualność 96 %
Dostępność zapasów 94 %
Niezawodność 95 %
WPZ (wskaźnik perfekcyjnego zamówienia) - iloczyn wskaźników cząstkowych =
0,98 x 0,96 x 0,94 x 0,95 = ....
Metoda - badanie substytucji produktowych (wywodzi się z badań marketingowych) - czy trzeba się wysilać aż tak i utrzymywać dużą ilość asortymentów jeżeli nie istnieją substytuty.
Metoda monitoringu (audyt) związanego z kontrolą realizacji dostaw
audyt wewnętrzny (skierowany do wewnątrz) - odpowiada poszczególnym komórkom organizacyjnym w łańcuchu logistycznym w firmie, przepływ informacji, czy ze strony firmy jest wszystko w porządku w zakresie obsługi klienta,
audyt zewnętrzny (skierowany na zewnątrz) - odpowiedź na pytanie, czy nie popełniamy błędów w procesie informacyjnym klientów, jak klienci nas odbierają (np. ankieta do klientów).
Błędy w strategii LOK
niewłaściwe zdefiniowanie poziomu obsługi
niedostrzeganie korzyści płynących z obsługi logistycznej
zaniechanie lub nieudolne prowadzenie badań obsługi
niewłaściwy (nietrafiony) poziom obsługi
błędy organizacyjne (niejasna linia kompetencji i odpowiedzialności)
nadmierny rozrost ilości magazynów (rosnących wraz z obsługą, a więc wzrastające koszty utrzymania zapasów i magazynów)
zarządzanie raczej częściami niż całym systemem logistycznym w obsłudze klienta
zatrudnienie nie przeszkolonego, niekompetentnego personelu (dobrze się sprawdza asertywność, wiedza merytoryczna, przebojowość)
błędna ocena rynku dokonana przez sprzedawcę, a przez to i obsługa klienta
Strategie konkurencji i ich odzwierciedlenie w strategii logistycznej w dystrybucji (nawiązanie do strategii Portera)
Strategie konkurencji |
Cechy strategii |
Konsekwencje dla strategii logistycznych |
Strategia przywództwa kosztowego |
Niskie koszty jako czynnik konkurencji Polityka relatywnie niskich cen |
Punkt ciężkości oparty na redukcji kosztów logistycznych. Utrzymanie poziomu obsługi logist. na niskim ale akceptowalnym poziomie. |
Strategia różnicowania |
Dążenie do różnicowania wyrobów czy usług W wyniku różnicowania zwiększają się korzyści i zadowolenie klientów |
Skracanie czasu reakcji i czasu przepływu, wyższa elastyczność dostaw i gotowości dostaw, dokładne (ścisłe) terminy dostaw. |
Strategia koncentracji |
Dążenie do koncentracji na określonych usługach i/lub odbiorcach. |
Specjalna orientacja usług logistycznych na zapotrzebowanie określonych grup klientów. Wyższa elastyczność dostaw, podwyższony poziom obsługi w stosunku do konkurentów. |
Strategia ECR w łańcuchu dostaw o wysokim poziomie koncentracji, przy dobrach częstego zakupu - maksymalizacja obsługi w łańcuchu dostaw i klienta.
Trzy komponenty:
współpraca łańcucha pod kątem produktu,
składowanie, magazynowanie i transport produktów poprzez koncepcje dostaw synchronicznych (małe zapasy, ale w ciągłym ruchu), m.in. zamówienia składane są przez dostawcę a nie odbiorcę,
wspólny przepływ informacji, a więc wspólny system informatyczny.
Jest to osiągane poprzez:
pełna integracja firm uczestniczących w łańcuchu dostaw,
przepływ informacji,
synchronizacja działań,
masowa identyfikacja towarów: paski magnetyczne, kody kreskowe,
zamówienia są wystawiane przez dostawcę, a nie odbiorcę, gwarantuje to specjalny program, system informatyczny.
Logistyka produkcji ( II faza przepływu - obszar przedsiębiorstwa, ze str.15)
Logistyka produkcji jest tym obszarem podejmowania decyzji logistycznych, który wiąże się z przepływami fizycznymi zachodzącymi pomiędzy poszczególnymi fazami przetwarzania (np. pomiędzy warsztatem, działem transportu lub magazynami).
Procesy produkcyjne - ciąg działań od surowca do produktu gotowego.
Przedmiot zainteresowania logistyki produkcji:
wszelkie procesy przepływów fizycznych jakie zachodzą w fazie przetwarzania technologicznego surowców oraz półwyrobów do postaci wyrobu finalnego.
optymalizacja procesu przygotowania produkcji, jego realizacji oraz przygotowania do dystrybucji z punktu widzenia potrzeb logistyki.
W ujęciu funkcjonalnym logistyka produkcji to wszystkie działania, czynności podejmowane w sferze przepływów fizycznych tak, aby zapewnić ciągłość procesów produkcyjnych.
W ujęciu i punktu widzenia teorii zarządzania czyli planowanie, realizowanie, wdrażanie oraz kontrolę przepływu fizycznego oraz towarzyszącej mu informacji w trakcie procesów produkcyjnych tak, żeby przepływ ten odbywał się w sposób maksymalnie efektywny oraz skuteczny.
Podstawowe typy przepływów w sferze produkcji oraz skojarzone z nimi procesy logistyczne:
fizyczne procesy przepływu i magazynowania (materiały, surowce, zapasy),
strumienie informacyjne sterujące przepływami fizycznymi,
transport wewnętrzny surowców, materiałów i półfabrykatów, części zamiennych, a także wyrobów gotowych,
towarzyszące produkcji technologiczne czynności manipulacyjne (przeładunek z wózka na paletę),
tworzenie i utrzymanie różnorodnych zapasów technologicznych oraz zapasów produkcji w toku.
Procesy produkcyjne:
procesy wydobywcze - czynności, które wiążą się z wydobywaniem kopalin geologicznych i udostępnianiem ich do dalszej obróbki,
procesy przetwórcze - procesy, które polegają na przetworzeniu w/w na surowce, materiały lub wyroby finalne.
procesy przetwórcze aparaturowe - są to procesy dywersyfikujące (różnicujące). Cechą charakterystyczną jest to, że mamy surowiec i w wyniku procesów technologicznych mamy różne produkty (kilka wyrobów finalnych),
procesy przetwórcze obróbczo-montażowe - maszyny i środki pracy służą do przekształcania danej materii w produkt.
Powiązania procesów logistycznych oraz produkcyjnych w obszarze aparaturowych procesów produkcji.
Rysunek
Rolą logistyki produkcji w ramach procesów obróbczo-montażowych jest zapewnienie odpowiedniej płynności (częstotliwości) przepływu tych materiałów, aby uniknąć przestojów, kolejek i uzyskanie odpowiedniej rytmiczności produkcji (nie tworzą się zapasy międzyoperacyjne), obniżamy w ten sposób koszty ponoszone w produkcji,
Organizacja produkcji czyli komórek produkcyjnych:
warsztatowa - w komórkach organizacyjnych gromadzone są analogiczne (jednakowe) czynności, to najgorsza forma z punktu widzenia przepływów logistycznych
rusting - trasa (wyznaczenie trasy przepływów międzywarsztatowych),
gniazdowa - gromadzenie technologii, często w ramach organizacji „just-in-time” pozwala unikać zapasów między operacjami, fazami, unikać kolejek,
potokowa - produkt przechodzi ze stanowiska na stanowisko, to typ najlepszy w punktu widzenia procesów logistycznych.
Programy produkcji
Produkcja masowa (długie serie produkcyjne)
Produkcja seryjna
Produkcja jednostkowa
Ad. 1. Dobór tras przejazdu, dokumentację i jej przepływ, lokalizacja pojemników pod kątem miejsca i wielkości (ergonomia ich pobierania) dla zapewnienia ciągłości przepływu i wyeliminowania przestojów, kolejek.
Ad. 2. Logistyka może mieć wpływ na długość serii produkcyjnych, koszty przestawiania maszyn, utrzymania zapasów itp.
Wilson i Haris - ekonomiczna wielkość serii produkcyjnej, optymalna długość serii zależy od wielkości kosztów produkcji.
Rysunek
Ad. 3 Obciążenie logistyki produkcji jest największe, ponieważ wymagany jest najwyższy poziom koordynacji. Z perspektywy procesów fizycznych log. dba aby odbywały się po jak najmniejszym koszcie
Logistyczne decyzje w sferze produkcji
Kontrolowanie poziomu zapasów międzyoperacyjnych (minimalizacja kosztów) można wyznaczyć punkt ponownego zamówienia:
metoda dwupojemnikowa
planowanie potrzeb materiałowych - bazuje na koncepcji popytu zależnego i nie zależnego MRP
popyt niezależny - (rynkowy), popyt odbiorców finalnych, czyli tych, których popyt jest prognozowany,
popyt zależny - popyt na poszczególne części składające się na produkt finalny, wyznaczanie zapotrzebowania na konkretne zamówienie,
planowanie potrzeb produkcyjnych,
just-in-time - wykorzystuje zasadę ssania,
Decyzje w zakresie transportu międzyoperacyjnego:
dotyczą optymalizacji tras przepływu między gniazdami, najgorsze jest wielokrotne przechodzenie przez jedną komórkę, najlepsza jest potokowa lub gniazdowa,
dobór środków transportu wewnętrznego: taśmociągi, wózki widłowe, samochody, kolej.
Decyzje w zakresie wielkości oraz lokalizacji magazynów zapasów międzyoperacyjnych (wielkość i ilość magazynów, ich lokalizacja, rozmieszczenie itp.)
Decyzje w zakresie opakowań:
funkcje zabezpieczające towar przed zniszczeniem,
funkcja ułatwiająca czynności manipulacyjne (za i wyładunek).
Ustalenie poziomu obsługi klienta wewnętrznego, żeby nie dochodziło do przerw, bazując na systemie informacyjnym należy zabezpieczyć ciągłość procesu technologicznego.
24
są tak ze sobą powiązane, że nie mogą oddzielnie funkcjonować
Poziom zapasów
Rynek zaopatrzenia
Rynek odpoadów
Mag.kooperacyjny
Magazyn zaopatrzeniowy
Mag. zbytu
Mag. wysyłkowe
Procec produkt.
Mag.pośredni
Rynek zbytu
Skargi klientów
koszty
Produkcja
Sprzedaż
Marketing
logistyka
Cechy i
Jakość
Produktu
logistyka
partnerzy komórek logistycznych
relacje z otoczeniem
konkurenci
otoczenie ekonomiczne
klienci
otoczenie społeczno-geograficzne
otoczenie prawne
logistyka
zarządzanie
finanse
marketing
działalność operacyjna firmy
koszty składowe
koszty zakupów zaopatrzeniowych
koszty transportowe
koszty utrzymania zapasów
poziom obsługi klienta
k.całk.
k.transp.
x