WYKŁAD 2 12.10.2005
ogonice (Larvacea = Appendicularia)
Wydzielają galaretowaty domek, który mogą opuszczać i wymieniać. Domek ma sita i służy do filtrowania, zastępuje tunikę i uproszczony kosz skrzelowy. Ogon (ze struną) powoduje przepływ wody w domku.
Niebieska strzałka - kierunek poruszania się zwierzęcia
Czarna strzałka - kierunek przepływu wody przez osłonice.
Ma ogon w środku domka.
- Rozmnażają się wyłącznie płciowo.
- pedomorficzne
- zbliżone do przodków pozostałych strunowców, które mogły powstać jako pedomorficzne osłonice (hipoteza Garstanga 1928)
Bezczaszkowce i kręgowce
- metameria osiowa (podział mezodermy na somity i niesegmentowane pleury) nakładające się z branchiomerią (szczeliny skrzelowe).
- jednokierunkowy dogrzbietowy przepływ krwi z serca przez tętnice skrzelową.
- układ wydalniczy z podocytami (palczaste kom odpowiedzialne za odfiltrowanie krwi).
Cephalochordata - bezczaszkowce
- szelf kontynentalny
- zwykle bentosowe
- niektóre pedomorficzne są pelagiczne
- filtratory
Rozwój lancetników
Z jaja niesymetryczna larwa (-> m.in. szczeliny skrzelowe najpierw na prawym boku, potem przemieszczają się na lewy, a na prawym powstają ostatecznie prawe szczeliny). Przeobrażone symetryczne larwy są planktonowe, podpływają do powierzchni, a potem opadają żerując na drobnym planktonie.
Klasyczna hipoteza pedomorficznego pochodzenia szczepu (bezczaszkowce + kręgowce)
Kambr wczesny, Chiny - skamieniałość - Yunnanozoon: 7 łuków skrzelowych, złożona budowa głowy, grzbietowe bloki mięśniowe, seryjne gonady.
Kręgowce (Vertebrata) = czaszkowce (Craniota)
- obecność kręgów
- pierwotna część kręgów to łuki nerwowe!
- duże (większe niż pierwotne strunowce)
- ruchliwe (m.in. płetwa grzbietowa, miomery W- kształtne)
- pierwotnie drapieżne oraz / lub padlinożerne
- dziś ok. 51 000 gatunków, dominują ryby promieniopłetwe (ok. 24000 gat.), ssaki - 4500, ptaki 9650.
- koordynacja -> cefalizacja
Wyodrębniona głowa wystaje do przodu poza strunę grzbietową.
- zawierają mózg (wielokomórkowy narząd zmysłów)
(lancetnik nie ma wyodrębnianej głowy!)
- wysokie tempo metabolizmu, również u ektotermów
Jest zależność metabolizmu od masy ciała (małe kręgowce mają wyższy metabolizm ciała na jednostkę masy).
Podstawy rozwojowe
- gastrulacja
- 3 listki zarodkowe: ekto-, endo-, mezoderma
- zróżnicowanie mezodermy na 2 części:
1) osiową mezodermę (ulega segmentacji na somity)
2) reszta mezodermy (płyty boczne) tworzą celomę -
wtórną jamę ciała. Płyty boczne złożone są z 2 ścian:
* Somatopleura (zewnętrzna)
* Splauchnopleura (wewnętrzna)
- w przekroju osiowej mezodermy:
* skóra (deuratom daje)
* pod nim miotom (daje mięśnie osiowe)
* sklerotom (jego komórki dają szkielet osiowy)
Na granicy somitów i płyty bocznej jest nefrotom - z niego powstają nerki.
Jeszcze bardziej wewnętrznie powstają narządy płciowe..
Osiowa metameria jest związana z somitami.
Grzebienie nerwowe (neural crests) dają:
1) -> kom. pigmentowe
-> wazoreceptory
-> kom. hormonalne: chromafinowe rdzenia nadnerczy i
kalcytoninowe.
-> w sercu - tk. łączna i pęczki włókien gładkich.
2)Układ nerwowy
-> zwoje (czuciowe) grzbietowych korzeni rdzenia
-> zwoje współczulne i przywspółczulne
->niektóre neurony
->kom. shwanna (osłonka mielinowa w obwodowym UN)
-> część opon
3) Głowa
-> łuki skrzelowe (trzewioczaszka)
-> część mózgoczaszki: trabeculae i chrząstki zmysłowe
-> odontoblasty
-> skóra twarzy
Szkielet
Podział filogenetyczny
Pokrywoszkielet (pierwotnie pancerz)
Śródszkielet (kręgi, części kręgów)
Ich powstanie ginie w mroku początków fanerozoiku
Podział ontogenetyczny
Skostnienia skórne
Skostnienia zastępcze (na podłożu chrzęstnym tk. chrzestna
ulega zwapnieniu, rozpuszcza się i powstaje tk. kostna, zastępowana przez kość).
Tendencje do internalizacji pokrywoszkieletu - tzn. zagłębienia i łączenia go ze szkieletem wew np. obojczyk należał do pokrywoszkieletu, ale się zagłębił i połączył ze szkieletem i się już zachowuje jak on.
Pokrywoszkielet ze skostnienia skórnego jest entodermalne.
Zaś pochodzenie śródszkieltu jest różne:
- kręgosłup - ze sklerotomu
- śródszkielet - z płyt bocznych
Śródszkielet:
Kręgosłup - z mezodermą (sklerotomu)
Kończyny parzyste - mezodermalne płyty boczne
Czaszka:
Trzewioczaszka- z grzebieni nerwowych
Mózgoczaszka - częściowo z grzebieni nerwowych, przez kilka par zawiązków.
Chrząstki trzystrunowe pochodzenia osiowego
Ontogeneza nerek
przednercze - pronephros
pranercze - mesonephros
zanercze - metanephros
nerka- ren
Kiedyś nerki stanowiły regulacje stężenia jonów 2-wartosciowych, a 1-wartosciowe jony u ryb były wydalane przez skrzela.
Nerki powstają z nefrotomu.
Najpierw u zarodków zaczynają funkcjonować przednercza, potem pranercza, za później zanercza. My też przechodzimy przez 3 etapy funkcjonowania nerek.
Większość bezowodniowców: ma przewód Wolffa - do wyprowadzania moczu i spermy. Zespolenie 2 układów.
A owodniowce- z oddzielnym moczowodem. Potem przewód Wolffa tylko jako nasieniowód.
Ewolucja nerek-> najpierw były one segmentowane.
Układ krwionośny pierwotnego szczękowca.
Segmentacja branchiomeryczna - narzucona przez łuki skrzelowe, skrzela.
Wielokomórkowe narządy zmysłów rozwijają się z plakod - wielowarstwowych zgrubień ektodermy. Plakody i narządy zmysłów rozwijają się razem (?)
dołki węchowe
oczy boczne (siatkówka i nerw wzrokowy- z mózgu, soczewka - z ektodermy, mięśnie gałki ocznej z mezodermy -miotomu somitów).
Narząd równoważno-sluchowy, 1-3 kanały półkoliste powstają z plakody słuchowej.
Linia naboczna z neuromastami (receptory znajdujące się w linii nabocznej). Neuromast zawiera kom. z kinociliami, otoczonymi żelową substancją w kupuli.
Wykład 2
6
Wyszukiwarka