1. Pedologia to inaczej:

a) geologia b) gleboznawstwo c) nauka o minerałach d) podział gleb

2. Uzupełnij:

Gleboznawstwo to nauka zajmująca się ..... badaniem gleb, ich powstawaniem, budową, właściwościami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, systematyką oraz możliwościami ich użytkowania.

3. Naturalne skupienie minerałów wchodzących w skład skorupy ziemskiej, a powstających na drodze procesów geologicznych

a) poziom genetyczny b) naciek geologiczny c) skała macierzysta

d) żyła

4. Wszelkie naturalne zjawiska wywołujące trwałe zmiany w skorupie ziemskiej to ......proces geologiczny

5. Gleba jest tworem:

a) ożywionym b) nieożywionym c) nieożywionym jak nie ma roślinności

d) odpowiedzi a,b,c są fałszywe

6. Wymień funkcje gleby: stanowi środowisko życia wielu organizmów. Może pełnić funkcję sanitarną, zapobiegając gwałtownym zmianom pH, działa na zasadzie buforu, jest swego rodzaju naturalnym filtrem, zatrzymując metale ciężkie, prowadząc wymianę jonów.

7. Klimat jest:

1. ważnym czynnikiem glebotwórczym

2. nie jest czynnikiem glebotwórczym

3. mało istotnym czynnikiem glebotwórczym

4. czynnikiem glebotwórczym w zależności od rodzaju klimatu

8. Roczna suma opadów przewyższa sumę parowania to klimat jest:

a) airidowy b) umiarkowany c) humidowy d) murszowy

9.Klimat suchy

a) N-V>0 b) N-V<0 c) N+V<0 d) N+V>0

10. Klimat wilgotny

a) N-V>0 b) N-V<0 c) N+V<0 d) N+V>0

11. Procesy wietrzenia skał mineralnych przebiegają intensywniej

1. Roczna suma opadów przewyższa sumę parowania

2. Roczna suma parowania przewyższa sumę opadów

3. Roczna suma parowania jest równa sumie opadów

4. Ilość opadów i parowanie nie wpływają na procesy wietrzenia

12. Poziom skały macierzystej oznaczany jako:

a) M b) E c) B d) C

13. Poziom eluwialny to:

a) skały macierzystej b) wzbogacenia c) wymywania d) nanoszenia

14. Poziom iluwialny to:

a) skały macierzystej b) wzbogacenia c) wymywania d) nanoszenia

15. Układ poziomów glebowych dla klimatu wilgotnego to:

a) E, C, B b) C, E, B c) E, B, C d) B/C, B, E

16. Poziomy gleby dla klimatu suchego:

a) E, C, B b) C, E, B c) E, B, C d) B, E/C, C

17. Warunki sprzyjające powstaniu gleb bielicowych są:

a) w klimacie suchym b) w klimacie wilgotnym c) przy intensywnym parowaniu

d) Kiedy mało pada

18. Erozja eolityczna zachodzi pod wpływem:

a) temperatury b) wody c) wiatru d) działalności człowieka

19. Warstwy deluwialne występują:

a) na nizinach b) na stoku c) u podnóża pagórków d) na wierzchołkach

20. Wywiewanie luźnego materiału glebowego to: ?d

a) wydmuch b) inflencja c) airpolacja d) deflacja

21. Ile glacjałów wystąpiło w Polsce:

a) 3 b) 4 c) 5 d) 0

22. Defersja to:

1. wygładzenie podłoża przez lodowiec

2. wyrywanie z podłoża odłamków skalnych przez spływającą wodę

3. zdzieranie materiału przez czoło lodowca

23. Egzaracja to: sprawdź

1. wygładzenie podłoża przez lodowiec

2. wyrywanie z podłoża odłamków skalnych przez spływającą wodę

3. zdzieranie materiału przez czoło lodowca

24. Do przedstawicieli fauny glebowej nie należą:

a) roztocze i nicienie b) bakterie, promieniowce, grzyby c) dżdżownice

d) larwy owadów

25. Mikrofaunę glebową stanowią:

a) roztocze i nicienie b) bakterie, promieniowce, grzyby c) mchy i porosty

d) pierwotniaki

26. Wymień procesy, w których uczestniczą mikroorganizmy glebowe:

Mineralizacja, humifikacja

27. Relief nizinny to obszary położone do:

a) do 200 m.n.p.m b) 250 m n.p.m c) 300 m n.p.m d) 400 m n.p.m

28. Relief wyżynny to obszary położone powyżej:

a) do 500 m.n.p.m b) 250 m n.p.m c) 300 m n.p.m d) 400 m n.p.m

29. Suffozja to:

1. erozja wietrzna powierzchniowa

2. erozja temperaturowa

3. erozja wodna powierzchniowa

4. erozja wodna podziemna

30. W Polsce erozji wodnej ulega ok.:

a) 20% gleb b) 30% gleb c) 40% gleb d) 45%

31. Melioracja przeciwerozyjna ma na celu: (uzupełnij)

zmniejszenie .prędkości spływu ..................................................................................

umocnienie..tras odpływu bądź wywiewanie

32. Wymień sposoby przeciwdziałania erozji:

.zalesianie..............................................................

.zakładanie leśnych pasów śródpolnych.............................................................

Zakładanie TUZ................................................................

Zabiegi wzmacniające powierzchnię gleby................................................................

33. Po osuszeni torfów powstają gleby:

a) grądowe b) sucho-bagenne c) murszowe d) bielicowe

34. Prawdą nie jest, że minerał to:

1. pierwiastek

2. charakteryzuje się jednorodnym składem chemicznym i stałymi właściwościami fizycznymi

3. charakteryzuje się jednorodnym składem chemicznym i zmiennymi właściwościami fizycznymi

4. związek chemiczny powstały na drodze naturalnych procesów geologicznych

35. Lawa to:

1. stop występujący pod twardą skorupą ziemi

2. magma po wydobyciu się na powierzchnię i utrata ciał lotnych

3. magma po wydobyciu się na powierzchnię

4. stop występujący pod twardą skorupą ziemi po wydobyciu się na powierzchnię

36. Minerał pierwotny powstaje w wyniku:

1. stopienia we wnętrzu Ziemi różnych skał

2. krystalizacji magmy

3. tworzeniu się kryształów wewnątrz skały macierzystej

4. rozpadu minerałów wtórych na minerały pierwotne składowe

37. Minerały wtórne powstają w wyniku:

1. połączenia minerałów pierwotnych w bardziej złożone w naturalnych procesach

2. krystalizacji minerałów pierwotnych pod wpływem wody

3. wietrzenia minerałów pierwotnych

4. połączenia minerałów pierwotnych w bardziej złożone na drodze technologicznej

38. Barwa rysy to:

1. barwa sproszkowanego minerału

2. skala Mosha

3. skala twardości

4. opór jaki stawia minerał podczas zarysowywania

39. Do własciwości optycznych minerału nie zaliczamy:

1. barwy rysy

2. połysku

3. przezroczystości

4. skupienia

40. Twardość minerału to:

a) łupliwość b) kruchość c) sprężystość

d) opór jaki stawia podczas zarysowywania

41. Skala Mosha to:

1. skala czystości minerału

2. skala przezroczystości minerału

3. skala twardości

4. skala zdolności odbijania światła

42. Gęstość minerału to:

1. ile waży 1 cm³ minerału

2. ile razy minerał jest cięższy od tej samej objętości wody

3. ile razy minerał jest cięższy od tej samej objętości powietrza

4. ile waży 1 cm³ minerału w porównaniu do wzorca 1 cm³ diamentu

43. Opal to minerał:

1. o sieci krystaliczne atomowej

2. o cieci krystalicznej jonowe

3. amorficzny

4. o uporządkowanej budowie dipolowej

44. Pierwiastki rodzime to:

1. złoto, siarka, miedź, diament

2. siarka, żelazo, glin, węgiel

3. złoto, siarka, miedź, żelazo

4. siarka, miedź, glin, żelazo

45. Do siarczków i siarkosoli należą:

1. kwarc, krzemionka, agat

2. hematyt, getyt, limonit

3. piryt, halkopiryt, molibdenit

4. korund, diaspor, gibbsyt

46. Kwarc, krzemionka i agat to:

1. tlenki żelaza i glinu

2. tlenki krzemu

3. siarczki

4. siarkosole

47. Wymień gromady minerałów

..pierwiqastki rodzime: siarczki i siarczkosole, tlenki i wodorotlenki, solowce=halogenki, sole kwasów tlenowych, minerał organiczne

48. Udział tlenków i wodorotlenków w skorupie ziemskiej wynosi:

a) 5% b) 22% c) 17% d) 10%

49. W glebach mineralnych zawartośc kwarcu wynosi:

a) 50-60% b) 30-70% c) 60-90% d) 80-90%

50. W glebach mineralnych szkielet gleby tworzy:

a) kompleks sorpcyjny b) kwarc c) zmineralizowane resztki organiczne

d) hematyt

51. Tlenki glinu i żelaza wpływają na..pH, barwe, przyswajalność składników pokarmowych, biorą udział w procentach bielicowania, brunatnienie,

52. Do solowców należą:

1. azotany, węglany, siarczany, fosforany, węglany

2. sole kwasów tlenowych

3. halit, sylwin, karnalit, fluoryt

4. apatyt, fosforyty, wiwianit

53. Ze skał wapiennych tworzą się gleby:

a) bielicowe b) murszowe c) rędziny d) mady

54. Halogenki występują głównie w glebach: sprawdź

a) kwaśnych b) zasadowych c) słonych d) bagiennych

55. Krzemiany pierwotne powstają na drodze:

1. krystalizacji z magmy

2. krystalizacji po rozpadzie krzemianów wtórych

3. krystalizacji soli krzemowych rozpuszczonych w roztworze glebowym

4. krystalizacji po mineralizacji soli krzemowych przez organizmy glebowe

56. Krzemianem pierwotnym wyspowym jest:

a) beryl b) muskowit- mika biała c) biotyt d) oliwin

57. Krzemianem pierwotnym grupowym jest:

a) beryl b) muskowit- mika biała c) biotyt d) oliwin

58. Krzemianem pierwotnym warstwowym są:

a) mika biała i czarna b) beryl i oliwin c) skalenie d) kaolinit

59. Krzemiany pierwotne mają budowę:

1. teraderu i atomem centalnym jest Al.

2. oktaderu i atomem centralnym jest Si

3. oktaderu i atomem centralnym jest Al.

4. tetraderu i atomem centralnym jest Si

60. Krzemianami pierwotnymi przestrzennymi są:

1. muskowit i biotyt

2. skalenie i skaleniowce

3. chloryt i wermikulit

4. illit i kaolinit

61. Krzemiany wtóre powstają w wyniku:

1. krystalizacji

2. wietrzenia chemicznego z minerałów pierwotnych, głównie warstwowych i przestrzennych

3. wietrzenia chemicznego z minerałów pierwotnych, głównie grupowych i przestrzennych

4. wietrzenia chemicznego z minerałów pierwotnych, głównie łańcuchowych i przestrzennych

62. Krzemiany wtóre stanowią:

1. grupa smektytu

2. grupa illitu, grupa kaolinitu

3. grupa wermikulitu, grupa chlorytu

4. wszystkie wymienione grupy

63. Pakiety tworzą:

1. warstwy tylko teraderów

2. warstwy tetraderów i oktaderów

3. warstwy tylko oktaderów

4. tetradery, ale z atomem centarlnym Al.

64. Sieć typu 1:1 tworzą pakiety:

1. (tetraedr Si, oktaedr Al) i (tetraedr Si, oktaedr Al)

2. (tetraedr Si, oktaedr Al.) i (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si)

3. (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si) i (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si)

4. (tetraedr Si, oktaedr Al) i (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si) i (tetraedr Si, oktaedr Al)

65. Sieć typu 2:1 tworzą pakiety:

5. (tetraedr Si, oktaedr Al) i (tetraedr Si, oktaedr Al)

6. (tetraedr Si, oktaedr Al.) i (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si)

7. (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si) i (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si)

8. (tetraedr Si, oktaedr Al) i (tetraedr Si, oktaedr Al, tetraedr Si) i (tetraedr Si, oktaedr Al)

66. Wymień minerały organiczne:

..torfy, ropa naftowa, węgiel, bursztyn, asfalt, inne tworzące skały organiczne....................................................................................................................................

67. Naturalne skupienia minerałów wchodzących w skład skorupy ziemskiej, powstałe na drodze procesów geologicznych to:

1. złoże minerałów

2. poziom genetyczny danego minerału

3. skała macierzysta

4. skała metamorficzna

68. Skała macierzysta powstaje w wyniku procesów:

1. tylko krzepnięcia magmy i wietrzenia innych skał i osadzania produktów wietrzenia

2. tylko krzepnięcia magmy i krystalizacji soli w akwenach

3. tylko krzepnięcia magmy i procesów metamorficznych oraz gromadzenia, osadzania resztek roślin lub zwierząt w morzach i na lądach

4. krzepnięcia magmy, krystalizacji soli w akwenach, przeobrażenia, wietrzenia innych skał i osadzania produktów wietrzenia, gromadzenia, osadzania resztek roślin lub zwierząt w morzach i na lądach

69. Skała plutoniczna to skała:

a) głębinowa b) wylewowa c) osadowa d) chemiczna

70. 95% skorupy ziemskiej to skały:

a) magmowe b) magmowe i metamorficzne c) magmowe i osadowe

d) metamorficzne i osadowe

71. Skały okruchowe (luźne, scementowane) pochodzą od:

a) magmowych b) metamorficznych c) osadowych d) chemicznych

72. Skały organogeniczne to:

a) skały osadowe b) skały metamorficzne c) magmowe z resztkami roślin

d) skały po mineralizacji

73. Insolancja to:

1. wysycenie gleby solami mineralnymi

2. przemiana pierwiastków rodzimych pod wpływem wysokiej temp w sole kwasów tlenowych

3. proces zasolenia gleby w skutek wyparowywania słonych wód

4. rozluźnienie i rozpad skał na skutek działania wysokiej temp

74. Wymień przyczyny wietrzenia biologicznego

..wydzieliny mikro. Aktywność rosliny wydzieliny mineralnej

75. Poziom organiczny zawiera :

a) od 10-20% świeżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej

b) ponad 20% świeżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej

c) ponad 30% świeżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej

d) ponad 40% świeżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej

76.Poziom organiczny o miąższości < 10cm zawiera:

1. gleba mineralna

2. mineralno- organiczna

3. organiczna

4. organiczno-torfowa

77. .Poziom organiczny o miąższości 10-30cm zawiera:

1. gleba mineralna

2. mineralno- organiczna

3. organiczna

4. organiczno-torfowa

78. Poziom organiczny o miąższości >30cm zawiera:

1. organiczno-torfowa

2. mineralno- organiczna

3. gleba mineralna

4. organiczna

79. Poziom próchniczy A powstaje w:

1. powierzchniowej warstwie gleby mineralno-organicznej i zawierz nie więcej niż 20% materii organicznej

2. powierzchniowej warstwie gleby organicznej i zawiera co najmniej 20% materii organicznej

3. powierzchniowej warstwie gleby mineralnej i zawiera ponad 20% materii organicznej

4. powierzchniowej warstwie gleby mineralnej i zawiera do 20% materii organicznej

80. Poziom E zawiera:

1. więcej materii organicznej niż A

2. więcej materii organicznej niż O i A

3. mniej materii organicznej niż O i A

4. tyle samo materii organicznej co O i A

81. Nagromadzenie frakcji ilastej spotykamy w poziomie:

1. C

2. E

3. A

4. B

82. Poziom glejowy G powstaje w wyniku procesów:

1. utleniania w warunkach tlenowych

2. redukcji w warunkach tlenowych

3. utleniania i redukcji

4. redukcji w warunkach beztlenowych

83. Poziom bagienny to:

1. część profilu gleby stale zalana wodą do poziomu organicznego

2. część profilu gleby organicznej objęta bagiennym procesem glebotwórczym

3. część profilu gleby próchniczej objęta bagiennym procesem glebotwórczym

4. część profilu gleby organiczno-mineralnej objęta bagiennym procesem glebotwórczym

84. Poziomy mieszane to część profilu glebowego w którym zmiany morfologiczne między sąsiednimi poziomami głównymi obejmują pas szerszy niż:

a) 15 cm b) 10 cm c) 8,5 cm d) 5 cm

85. fe: iluwialna akumulacja żelaza dotyczy poziomu:

a) A b) B c) C d)O

86. t: iluwialna akumulacja frakcji ilastej dotyczy poziomu:

a) A b) B c) C d)O

87. h: dobrze zmumifikowana materia organiczna w:

a) w poziomie A b) w poziomie O c) w głębszych poziomach

d) w glebie mineralnej

88. Proces inicjalny:

1. powoduje powstawanie litosoli i regosoli

2. jest bardzo ważny w warunkach Polski

3. następuje rozluźnienie masy glebowej by mogły rosnąć rośliny

4. dominuje w Polsce

89. Proces brunatnienia:

1. polega na rozpadzie pierwotnych krzemianów z wydzieleniem żelaza w postaci związków nierozpuszczalnych

2. przemieszczaniu ulegają głównie tlenki glinu i żelaza

3. w efekcie powierzchniowe warstwy gleby są pozbawione najdrobniejszej frakcji mineralne

4. zachodzi w warunkach dużej wilgotności a przez to małej dostępności tlenu

90. Proces bielicowania:

1. polega na wymywaniu nie rozłożonych minerałów głównie iłu koloidalnego górnych warstw profilu glebowego

2. polega na selektywnym wypłukiwaniu w głąb profilu glebowego produktów rozkładów minerałów glebowych i substancji organicznej

3. powierzchniowe warstwy gleby są pozbawione najdrobniejszej frakcji mineralnej

4. dominuje w Polsce

91. Proces płowienia:

1. jest typowy dla mało aktywnych biologicznie gleb leśnych zwłaszcza lasów iglastych, utworów piaszczystych, ubogich i kwaśnych

2. polega na wymywaniu nie rozłożonych minerałów głównie iłu koloidalnego górnych warstw profilu glebowego, powstaje tzw. teksturialny poziom wymywania

3. powoduje powstanie gleb prymitywnych

4. dotyczy aktywnych biologicznie gleby wielogatunkowych lasów liściastych

92. Skład granulometryczny jest:

1. podstawową i zmienną w czasie właściwością gleby określającą jej wartość użytkową

2. drugorzędną i niezmienną w czasie właściwością gleby określającą jej wartość użytkową

3. podstawową i niezmienną w czasie właściwością gleby określającą jej wartość użytkową

4. podstawową i niezmienną w czasie właściwością gleby określającą jej wartość biologiczną

93. Wymień własciwości fizyczne wtóre gleby:

Wodne, powietrzne,cieplne.......................................................................................................................

94. Gęstość właściwa gleby to: sprawdź

1. stosunek masy określonej objętości gleby suchej pobranej z zachowaniem naturalnego układu (m) do jej objętości (v)

2. właściwość dynamiczna zmienia się w sezonie wegetacyjnym

3. stosunek fazy stałej gleby (m) do objętości (v) zajmowanej przez tą fazę (masa 1 cm³ gleby pozbawionej jakichkolwiek przestworów)

4. uwzględnia masę określonej objętości gleby z aktualną zawartością wody

95. Gęstość właściwa dla gleb mineralnych wynosi [g/cm3]:

a) 1,5-2,0 b) 0,8-1,9 c) 2,4-2,8 d) 1,9-2,0

96. Gęstość objętościowa gleby to:

1. uwzględnia masę określonej objętości gleby z aktualną zawartością wody

2. uwzględnia masę określonej objętości gleby z aktualną zawartością powietrza

3. stosunek masy określonej objętości gleby suchej pobranej z zachowaniem naturalnego układu (m) do jej objętości (v)

4. stosunek fazy stałej gleby (m) do objętości (v) zajmowanej przez tą fazę

97. Gęstość objętościowa chwilowa to: sprawdź

1. uwzględnia masę określonej objętości gleby z aktualną zawartością powietrza

2. uwzględnia masę określonej objętości gleby z aktualną zawartością wody

3. stosunek fazy stałej gleby (m) do objętości (v) zajmowanej przez tą fazę

4. stosunek masy określonej objętości gleby suchej pobranej z zachowaniem naturalnego układu (m) do jej objętości (v)

98. Roch zależy od:

1. aktualnej temperatury gleby

2. aktualnej wilgotności gleby

3. zawartości mikroorganizmów

4. rodzaju skały macierzystej

99. Porowatość gleb mineralnych uprawnych wynosi:

a) 5-94% b) 5-75% c) 44-54% d) 28-75%

100. Porowatość gleb organicznych wynosi:

a) 5-94% b) 5-75% c) 44-54% d) 28-75%

101. Porowatość gleby 44-54% jest optymalna dla:

a) pszenicy b) buraka cukrowego c) ziemniaków d) rzepaku

102. Optymalna porowatość dla ziemniaków wynosi:

a) 44-54% b) 41-44% c) 58-62% d) 28-75%

103. Wielkość makroporów wynosi:

a) >10μm b) >30μm c) <30μm d) <25μm

104. Prawdą jest, że mezopory mają:

a) 0,2-3μm b) 0,2-30μm c) 0,5-30μm d) 0,5-20μm

105. Prawdą nie jest, że gleba gruboziarnista ma :

1. duża przewiewność

2. duża przepuszczalność

3. jest zbyt sucha

4. duży udział mikroporów

106. Prawdą nie jest, że gleba drobnoziarnista ma: sprawdz

1. dużo wody

2. mała przewiewność

3. duża przewiewność

4. złe warunki do rozwoju korzeni

107. Wymień konsystencje gleb spoistych: zwarta tzw.sucha, plastyczna i płynna......................................................................................................................................

108. Piaski należą do gleb ..niespoistych..........................................................................................................

109. Na glebach lekkich efekt orki:

1. w dużym stopniu zależy od wilgotności

2. zależy od terminu wykonania orki

3. w niewielkim stopniu zależy od wilgotności

4. w dużym stopniu zależy od opadów zimowych

110. Na glebach ciężkich w stanie zwartym orka spowoduje:

1. najlepsze pokruszenie i spulchnienie

2. spowoduje tylko odwrócenie gleby

3. pokruszy agregaty na duże bryły

4. pokruszy agregaty na małe bryłki

111. Na glebach ciężkich o konsystencji zwarta/ plastyczna orka spowoduje: sprawdź

1. najlepsze pokruszenie i spulchnienie

2. pokruszy agregaty na małe bryłki

3. spowoduje tylko odwrócenie gleby

4. w niewielkim stopniu spulchni glebę

112. Orka gleby bliska granicy konsystencji plastyczna/ płynna spowoduje:

1. duże straty wody z gleby

2. tylko odwrócenie gleby

3. odwrócenie gleby i zbicie w duże agregaty

4. odwrócenie gleby i rozbicie w małe agregaty

113. Maksymalna lepkość gleby występuje gdy:

1. gleba bliska jest na granicy plastyczna/ płynna

2. gleba ma konsystencję zwartą

3. gleba ma konsystencję plastyczną

4. gleba jest glebą lekką

114. Napisz co to jest zwięzłość.

Opór jaki stawia gleba podczas próby jej rozcięcia lub rozklinowania

115. Prawdą nie jest, że zwięzłość gleby jest:

1. większa w glebach ciężkich

2. większa przy mniejszej zawartości wilgotności

3. zależna od zawartości CaCO₃

4. większa w glebach lekkich

116. Pęcznienie gleby to:

1. zmiana objętości gleby w warunkach różnej wilgotności

2. zmiana objętości gleby w warunkach różnej wilgotności i temperatury

3. zmiana objętości wody gleby w warunkach różnej temperatury

4. zmiana struktury gleby w warunkach różnej wilgotności

117. Obecność jonów jednowartościowych w roztworze glebowym:

1. jednowartościowych Na+, K+ zwiększa pęcznienie i kurczliwość

2. jednowartościowych Na+, K+ zmniejsza pęcznienie i kurczliwość

3. jednowartościowych Na+, K+ zwiększa pęcznienie i zmniejsza kurczliwość

4. jednowartościowych Na+, K+ zmniejsza pęcznienie i zwiększa kurczliwość

118. Obecność jonów 2 i 3 wartościowych Ca²⁺, Mg²⁺, Al³⁺ w roztworze glebowym:

1. zwiększa pęcznienie i kurczliwość

2. zmniejsza pęcznienie i kurczliwość

3. zwiększa pęcznienie i zmniejsza kurczliwość

4. zmniejsza pęcznienie i zwiększa kurczliwość

119. Aktywność respiracyjna gleb to:

1. proces wymiany gazowej między powietrzem glebowym a atmosferycznym wywołany skokiem ciśnienia

2. pobieranie tlenu atmosferycznego wywołane podciśnieniem w przestworach glebowych

3. proces oddychania mikroorganizmów i korzeni roślin

4. proces wymiany gazowej między powietrzem glebowym a atmosferycznym wywołany skokiem ciśnienia i oddychania mikroorganizmów i korzeni roślin

120. Wzrost temperatury gleby o 10 stopni powoduje:

1. spadek zapotrzebowania na tlen o 2 razy

2. wzrost zapotrzebowania na tlen o 5 razy

3. wzrost zapotrzebowania na tlen o 3 razy

4. nie wpływa na zapotrzebowanie na tlen

121. Powietrze glebowe zawiera:

1. takie same stężenia gazów jak powietrze atmosferyczne

2. niższe stężenie CO2 i wyższe stężenie azotu niż powietrze atmosferyczne

3. wyższe stężenie CO2 i porównywalne stężenia pozostałych gazów

4. takie samo stężenie CO2 jak powietrze atmosferyczne i różne stężenia pozostałych gazów

122. Na drodze jakich procesów zachodzi oddychanie gleby (wymień)

.dyfuzja stężonejowej, dyfuzja termiczna, przepływu ciśnieniowego...............................................................

123. W warstwie Sterna znajdują się: ?????

1. hydroksytlenki

2. kwasy próchniczne

3. koloidy pozbawione otoczki wodnej (zdehydratyzowane)

4. minerały ilaste

124. Sorpcja biologiczna to:

1. pobieranie wody z roztworu glebowego przez rośliny wyższe

2. pobieranie składników pokarmowych na drodze aktywnego transportu

3. przetwarzanie składników pokarmowych w biomasę mikroorganizmów

4. przetwarzanie składników pokarmowych w biomasę roślin

125. Wymień źródła wody w glebie:

Opad atmosferyczny, wody z nawodnieniem, kondensacja pary wodnej w glebie, wody powierzchniowe, woda podsiąkająca z głębszych warstw profilu glebowego

126. Co to jest:

1. Retencja wody glebowej- zdolność gleby do zatrzymywania wody opadowej

2. Retencja użyteczna- ilość zgromadzonej wody w glebie z której mogą korzystać rośliny

127. Gospodarka wodna gleby typu GW nie dotyczy

1. wody glebowej gruntowej i kapilarnej w zasięgu korzeni

2. małych wahań sezonowych zwierciadła wody

3. wody z opadów jako głównego źródła wody dla roślin

4. niewielkiego uzależnienie roślin od opadów

128. Nie jest prawdą że:? bardziej D

1. duże wahania sezonowe zwierciadła wody gruntowo- glebowej dotyczą gospodarki OGW

2. w gospodarce opadowo-retencyjnej woda zalega głęboko

3. w gospodarce OGW na wiosnę jest większy zapas wody, a latem i wczesna jesienią może wystąpić deficyt

4. w gospodarce OR źródłem wody dla rośliny nie są opady

129. Podkreśl charakterystyczne cechy gleb litogenicznych

budowa i właściwości uzależnione od właściwości skały macierzystej, głównym czynnikiem kształtującym profil tych gleb jest woda, występują na terenach górskich, powstają na równinach ,budowa profilu glebowego A-C, mała zawartość próchnicy

130. I A to gleby:

1. mineralne bezwęglanowe słabo wykształcone, miąższość ok. 10 cm

2. wapniowcowe o różnym stopniu rozwoju

3. wytworzone ze skał reglanowych

4. skałę macierzystą stanowią węglany lub siarczany wapnia

131. I B to gleby:

1. mineralne bezwęglanowe słabo wykształcone, miąższość ok. 10 cm

2. wapniowcowe o różnym stopniu rozwoju, wytworzone ze skał reglanowych

3. charakteryzują się silnym wymyciem węglanów i najdrobniejszej frakcji minerałów ilastych, wysycenie KS zasadami zróżnicowane (20 - 6-%), ubogi poziom próchniczny o miąższości 15 - 20cm, zawartość próchnicy poniżej 2%

4. poziom próchniczny 20 - 30cm barwy brunatno-szarej lub szarej, zawartość próchnicy 2 - 3%, odczyn lekko kwaśny do zasadowego, wysycenie KS zasadami

132. I B1 to:

1. pararędziny

2. stanowią ok. 0,1% powierzchni kraju

3. skałę macierzystą stanowią węglany lub siarczany wapnia, 1,2 % gleb w Polsce (wyżyna krakowska, częstochowska, lubelska, śląska)

4. wytworzone z lessów, powstały na terenach łąkowo-stepowych, dominacja procesów biologicznych nad wietrzeniem fazy mineralnej, duży dopływ materii organicznej, zawartość próchnicy 2 - 4 %

133. I B 2 charakteryzuje je:

1. duży dopływ materii organicznej, zawartość próchnicy 2 - 4 % (znaczny udział kwasów huminowych i humin), duże wysycenie KS zasadami (50 - 70%), dzielą się na 2 podtypy

2. skałę macierzystą stanowią najczęściej piaski zwałowe o dużej zawartości węglanów, stanowią ok. 0,1% powierzchni kraju

3. powstają w warunkach klimatu umiarkowanego pod lasami liściastymi i mieszanymi, bogate w glinokrzemiany

4. tworzą się kompleksy złożone z piasku i tlenków glinu i żelaza (hydroksytlenki), mają barwę rdzawą, niskie pH (poniżej 5,0), w większości porośnięte roślinnością leśną, mała miąższość poziomu próchnicznego

134. Prawdą nie jest, że IIA1 to:

1. czarnoziemy

2. gleby autogeniczne

3. gleby brunatnoziemne

4. łącznie stanowią ok. 1,5% gruntów ornych

135. Gleby brunatne właściwe oznaczamy:

a) II B3 b) II C c) II B1 d) I B1

136. Gleby brunatne właściwe:

1. stanowią ok. 25% gleb Polski

2. poziom próchniczny o miąższości 15 - 20cm

3. poziom próchniczny 20 - 30cm

4. zawartość próchnicy poniżej 2%

137. Gleby brunatne kwaśne

1. mają barwę rdzawą, niskie pH (poniżej 5,0), w większości porośnięte roślinnością leśną, mała miąższość poziomu próchnicznego

2. wymyciu ulegają wodorotlenki Al., Fe, Mn i związki próchniczne

3. powstały ze skał kwaśnych, morfologicznie podobne do gleb brunatnych właściwych, w mniejszym stopniu wysycone zasadami < 30%

4. oznaczamy je II B3

138. Gleby płowe:

1. oznaczamy jako II C1

2. skałami macierzystymi są najczęściej przepuszczalne i ubogie w składniki pokarmowe utwory piaszczyste

3. charakteryzują się silnym wymyciem węglanów i najdrobniejszej frakcji minerałów ilastych, wysycenie KS zasadami zróżnicowane (20 - 6-%), ubogi poziom próchniczny o miąższości 15 - 20cm, zawartość próchnicy poniżej 2%

4. łatwo ulegają wietrzeniu, charakteryzują się silnym zakwaszeniem i małą pojemnością sorpcyjną, pod kilkucentymetrową warstwą próchniczną znajduje się poziom wymywania

139. II C to:

a) gleby rdzawe b) gleby płowe c) gleby bielicoziemne d) pararędziny

140. Gleby rdzawe mają:

a) niskie pH b) wyokie pH c) dużą zasobność w składniki pokarmowe

d) dużą miąższość

141. Gleby bielicowe to:

a) II C b) II C3 c) II C2 d) II C1

142. Gleby bielicowe mają: ?

1. pH 3,0 - 4,5 i stanowią ok. 25% gleb Polski

2. w powierzchniowych warstwach profilu glebowego dominuje gospodarka wodna opadów

3. o miąższości 15 - 20cm

4. duże wysycenie KS zasadami (50 - 70%)

143. Bielice to:

1. gleby o umiarkowanej zawartości substancji organicznej

2. są bardzo ubogie w składniki pokarmowe, pod poziomem organicznym (O) rzadko występuje poziom próchniczny

3. poziom próchniczy wynosi co najmniej 15 cm

4. mają bardzo dobry kompleks sorpcyjny

144. Gleby semihydrogeniczne

1. w powierzchniowych warstwach profilu glebowego dominuje gospodarka wodna opadów

2. wpływ wód opadowych lub silne oglejenie opadowe nie obejmuje środkowych i dolnych warstw profilu glebowego

3. w górnej części profilu, są rezultatem bielicowania, a w dolnej silnego oglejenia gruntowego

4. oznaczamy je IIIA

145. Czarne ziemie to:

1. ziemie powstałe pod roślinnością darniowo-łąkową

2. inaczej czarnoziemy

3. gleby zabagnione

4. niewielki wpływ w procesie glebotwórczym wód gruntowych lub dużej wilgotności powietrza

146. Gleby zbagnione:

1. to gleby IIIC z trwałymi lub okresowymi warunkami beztlenowymi

2. to gleby IIC z trwałymi lub okresowymi warunkami beztlenowymi

3. powstały z utworów mineralnych i organicznych, które powstały lub uległy przekształceniom w warunkach wodnych środowiska

4. powstały pod roślinnością darniowo-łąkową

147. Gleby zabagnione posiadają symbol:

1. III C

2. IV C

3. III B

4. IV A

148. Gleby zabagnione

1. głównym czynnikiem kształtującym profil tych gleb jest woda gruntowa

2. głównym czynnikiem kształtującym profil tych gleb jest woda gruntowa lub opadowa

3. gleby które mają wyłącznie warunki beztlenowe

4. geneza tych gleb wiąże się ze zjawiskiem decesji

149. Gleby hydrogeniczne( IV)

1. powstały z utworów mineralnych i organicznych,?

2. które powstały lub uległy przekształceniom w warunkach bez wodnych środowiska.

3. geneza tych utworów wiąże się ze zjawiskiem decesji

4. charakteryzuj się warstwami oglejonymi

150. Sedentacja

1. jest to osadzanie się materiału powstałego ma miejscu jego występowania w formie organicznej

2. jest to osadzanie się materiału powstałego ma miejscu jego występowania w formie mineralnej

3. zachodzi gdy uwodnienie utworów glebowych ulegnie zmniejszeniu lub zostanie przerwane

4. żadna z wymienionych odpowiedzi

151. Gleby hydrogeniczne( zaznacz nieprawidłową odpowiedź)

1. charakteryzuje je równa zawartość materii organicznej (m.o.)

2. gleby mineralne właściwe do 3% m.o.

3. gleby mineralne próchniczne 3-10% m.o.

4. gleby mineralno-organiczne 10-20% m.o.

5. gleby organiczne 20% m.o.

152. Decesja:

1. zachodzi wtedy, gdy uwodnienie utworów glebowych ulegnie zwiększeniu

2. lub zostanie zatrzymane.

3. To proces mineralizacji próchnicy

4. To proces humifikacji i mineralizacji

153. IV A Gleby bagienne-

1. charakteryzuja się czynnym procesem wymywania osadów organicznych o miąższości w stropie profilu wynoszącej ponad 30cm

2. Akumulacja materii organicznej następuje w wyniku procesu bagiennego

3. procesowi torfotwórczemu towarzyszą warunki słabo tlenowe

4. proceswowi mułowemu lub błotnemu towarzyszą warunki beztlenowe

154. Torfowiska: sprawdź

1. Torfowiska niskie- położone w dolinach rzecznych lub terenach źródliskowych rozchód wody na ewapotranspirację nie jest równoważony przez opady i dopływ wód pH>5

2. Torfowiska przejściowe- powolny przepływ wód, duży odpływ wód gruntowych, pH 4-5.

3. Torfowiska wysokie- występuje przewaga opadów nad ewapotranspirację,

4. Odczyn silnie kwaśny pH< 4 posiadają torfowiska niskie

155. Gleby pobagiene

1. powstałe z gleb torfowych po odwodnieniu przerywającym proces akumulacji materii organicznej.

2. Odwodnienie i napowietrzenie powierzchniowej warstwy gleby nie powoduje większych zmian

3. to gleba IV A

4. jeśli chodzi o gleby bagienne zachodzą procesy odwodnienia i napowietrzania powierzchniowej warstwy (proces murszenia).

156. V Gleby napływowe-

1. powstałe w wyniku dyfuzji lub sedymentacji

2. nie powstają pod wpływem wód powierzchniowych,

3. mają charakterystyczną warstwową budowę profilu glebowego (sedymentacja)

4. są bogate w składniki pokarmowe

157. Gleby aluwialne

1. powstają na wyżynach w dolinach rzek,

2. powstają często na skutek wahań poziomu wód gruntowych

3. są to gleby V A

4. nie powstają na równinach

158. V B Gleby deluwialne-

1. występują na terenach nizinnych i w dolinach, u podnóży stoków

2. nie nanoszą cząsteczek mineralnych

3. Ze względu na duży stopień naniesienia cząstek mineralnych i organicznych są zwykle bardzo zasobne w składniki pokarmowe

4. są ubogie w składniki pokarmowe

159. Gdzie występują gleby słone.....w strefie nadmorskiej, w war. Polski bez znaczenia,.....................................................................................................................................

160. Gleby antropogeniczne nie: sprawdz

1. powstają pod wpływem intensywnej działalności człowieka

2. mają działalnośi pozytywna (wzbogacanie gleby w próchnicę),

3. nie mają działalnośi negatywnej

4. są to tylko gleby industrioziemne i urbanoziemne.

161. Gleby kulturoziemne( VII A) c?

1. mają poziom aluwialny próchnicy o małej miąższości

2. mają strukturę gruzełkową,

3. małą zasobność w składniki pokarmowe

4. nie są glebami antropogenicznymi

162. Gleby industrio- i urbanoziemne to: a?

1. gleby przeobrażone w wyniku działalności przemysłu (zwłaszcza hutnictwa), zabudowy przemysłowej infrastruktury.

2. Zwłaszcza chemicznie zniszczony profil glebowy

3. To gleby VII B

4. Mają poziom aluwialny próchnicy o dużej miąższości

163. Obieg metali ciężkich odbywa się w:

1. w całej biosferze

2. w całej litosferze

3. litosferzetylko w atmosferze

4. tylko w warstwie litosfery do głębokości wyznaczonej przez termiczną barierę rozwoju mikroorganizmów

164. Biosfera- sfera bytowania i rozwoju żywych organizmów i obejmuje:

1. dolną część atmosfery, hydrosferę,

2. całą warstwę litosfery

3. tylko warstwę atmosfery i hydrosfery

4. warstwę litosfery do głębokości wyznaczonej przez termiczną barierę rozwoju mikroorganizmów.

165. Kryteria toksyczności zależa:

1. od formy związku- czy jest rozpuszczalny w wodzie czy nie,

2. stopienia utlenienia,

3. obecność innych anionów i pierwiastków,

4. od dawki i rozłożenia w czasie.

166. Metale ciężkie są to:

1. pierwiastki- (metale) o liczbie atomowej 20

2. pierwiastki- (metale) o liczbie atomowej mniejszej niż 20

3. metale o gęstości właściwej powyżej 4,5g/cm³

4. metale o gęstości właściwej poniżej 4,5g/cm³

WYKŁAD 1

1.Pojęcia i definicje:

a) gleba- powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej powstałe ze zwietrzeliny różnych skał macierzystych wyniku oddziaływania czynników glebotwórczych. Jest elementem środowiska naturalnego zmiennym w czasie i przestrzeni.

b) czynniki glebotwórcze: skała macierzysta, klimat, woda, żywe organizmy, rzeźba terenu (relief), działalność człowieka, czas (wiek gleby)

c) skała macierzysta- naturalne skupienie minerałów wchodzących w skład skorupy ziemskiej a powstałych na drodze procesu geologicznego

d) procesy glebotwórcze: procesy zachodzące pod wpływem czynników glebotwórczych, zmieniające skale w ożywiony twór jakim jest gleba

2. Charakterystyka ważniejszych czynników glebotwórczych:

I. KLIMAT: najważniejsze elementy klimatu:

Temperatura powietrza (T),opady atmosferyczne (N),wilgotność powietrza (W), parowanie(V)

*Klimat wilgotny(huminowy)- roczna suma opadów przewyższa sumę parowania N-V>O

*Klimat suchy (amidowy)- roczna suma parowania przewyższa sumę opadów N-V<O

Klimat wilgotny

E- poziom wymywania eluwialny B-poziom wzbogacenia iluwialny

C-poziom skały macierzystej

II woda

Znaczenie wody w procesie glebotwórczym:

- oceany, morza, rzeki, jeziora- miejsce gromadzenia utworów skalnych

- lodowce, lód, opady atmosferyczne- czynniki o niszczaco-budującym charakterze

* działalność lodowców jest jednym z najważniejszych procesów geomorficznych 2 typy:

górskie i kontynentalne (lądolody). Na terenie Polski 4 zlodowacenia: podlaskie, krakowskie, bałtyckie, środkowopolski.

niszczaco-modelująca działalność lodowców

- wygładzenie podłoża (detersja), wyorywanie z podłoża odłamków skalnych (detrakcja), zdzieranie materiału przez czoło lodowca (egzaracja). Różne formy akumulacji - moreny czołowe i moreny denne.

III. ŻYWE ORGANIZMY

Fauna glebowa wpływa na: rozdrobnienie i mieszanie materiału glebowego, wzbogacanie gleby w substancje organiczne, obieg składników pokarmowych, mineralizacja struktur.

IV. MIKROORGANIZMY GLEBOWE:

Uczestniczą w wielu procesach glebowych tj. mineralizacja, humifikacja, krążenie składników, wietrzenie minerałów, synteza związków biologicznie-czynnych

WYKŁAD 2. V. RZEŹBA TERENU

Na stokach spadzistych (kąt nachylenia 5020 C) i stromych (20-45 C) tworzą się gleby płytkie o słabo wykształconych lub niewykształconym profilu glebowym. U podnóża stoków tworzą się gleby głębsze o zwiększonej miąższości poziomu próchniczego.

*erozja wodna- wymywanie i przemieszczanie czystek glebowych przez wody spływające po stokach. Erozja może być: wodna, podziemna (suffozja)

Zapobieganie erozji- melioracje przeciwerozyjne

*działalność człowieka a proces glebotwórczy

a) niszczenie gleby: ( bezplanowe wycinanie lasów, nieumiejętne osuszanie gleb bagiennych, szkody wywołane przez przemysł)

b) działalność w kierunku zachowania i utworzenia gleby, zagospodarowanie użytków, rekultywację terenów zniszczonych przez przemysł, zakładanie lasów, zabiegi agrotechniczne w tym nawożenie, regulacja stosunków wodnych.

MINERAŁY GLEBOWE

*minerał- pierwiastek lub związek chemiczny powstały na drodze naturalnych procesów geologicznych, w większości w stanie stałym i w formie krystalicznej. Charakteryzuje się jednorodnym składem chemicznym i stałymi właściwościami fizycznymi.

* powstanie minerałów: (krystalizacja z magmy, jako produkty wietrzenia innych minerałów, metamorfoza, wytracanie z roztworów wodnych)

* magma (stop występujący pod twarda skorupa ziemską)

LAWA (wydobycie lawy na powierzchnię i utrata ciał lotnych)

Krzepnięcie magmy

Minerał pierwotny

Wietrzenie

Materiał wtórny

I. Właściwości fizyczne minerałów:

1. Właściwości optyczne: barwa (wrażenie wzrokowe), barwa rysy (barwa sproszkowanego minerału), połysk, przezroczystość.

2. Właściwości mechaniczne: a) twardość: opór jaki stawia minerał podczas zarysowania. Twardość wyrażana jest przez 10-stopniową skale Mohsa: gęstość, łupliwość, kruchość

3. Właściwości morfologiczne: pokrój

II. Właściwości chemiczne: minerały bezpostaciowe (amorficzne) ciecze, gazy, szkliwa, stwardniałe szkliwa, atomy, jony lub cząsteczki chemiczne; nie posiadające geometrycznego uporządkowane, niewystępują w postaciach organicznych płaszczyznami i krawędziami.

*Minerały krystaliczne (kryształy)- ciało o uporządkowanej budowie wewnętrznej tworzącej sieci krystaliczne, 2 typy sieci krystalicznych: atomowa np.: sieć przestrzenna diamentu i Jonowa np.: sieć przestrzenna soli kamiennej

* podział minerałów (6 gromad)

1. Pierwiastki rodzime: (siarka, granit, miedź, złoto, diament)

2. Siarczki i Siarkopole ( piryt, Chalkopiryt, molibolemit, galena)

Pierwiastki rodzime oraz siarki i Siarkopole odgrywają niewielka role w procesach glebotwórczych; mają znaczenie przemysłowe.

3. Tlenki i wodorotlenki:

a) tlenki krzemu SiO2 kwarc, krzemionka

b) tlenki żelaza i glinu (hematyt, gett, limonit, korund, diaspor, gibsyt)

Znaczenie tlenków i wodorotlenków: stanowią około 17% skorupy ziemskiej w tym kwarc około 12%, w glebach mineralnych kwarc 60-90% masy glebowej tworząc tzw. „szkielet” gleby, tlenki glinu i żelaza stanowią do kilkunastu procent gleby wpływają na barwę pH przyswajalność składników pokarmowych

4. Solowce= halogenki (chlorki, fluorki itp.) ( halit NaCL, sylwin KCL, karnalit)

Znaczenie: głównie do produkcji nawozów.

5. Sole kwasów tlenowych

a) azotany (nitratyn= saletra chińska NaNO3, nitryt= saletra indyjska KNO3)

b) węglany (kalcyt CaCO3, dolomit, magnezyt MgCO3)

Znaczenie węglanów: bardzo duże znaczenie glebotwórcze, wpływ na pH i buforowość gleby, ze skał wapiennych tworzą się gleby zwane rędzinami

c) siarczany (gips, anhydryt, kainit)

d) fosforany (apatyty i fosforyty)

e) krzemiany i glinokrzemiany (pierwotne, wtórne -minerały ilaste)

Znaczenie: są to sole kwasów krzemowych, stanowią około 80% skorupy ziemskiej, należą do najliczniejszych minerałów.

*budowa pierwotnych: podstawowym elementem budowy krzemianów pierwotnych jest tetraedr czyli czworościan [SiO4]-4). Centralnym atomem jest atom krzemu

* budowa krzemiany wtórne (minerały ilaste), powstają w wyniku wietrzenia chemicznego chemicznego minerałów pierwotnych głównie warstwowych

* w skład krzemianów wtórnych oprócz tetreedrów wchodzą oktaedy (ośmiościan)

Z centralnie wbudowanym atomem glinu 1

Warstwy poszczególnych tetraedrów i oktaedrów tworzą pakiety. Ze względu na uład warstw (tetraedrów i oktaedrów) tworzących pakiet wyróżnia się minerały o budowie Sieć typu 1:1 przykład: kaolinit

6. Minerały organiczne: (torfy, ropa naftowa, węgiel, bursztyn, asfalt, i inne tworzące skały organiczne)

Wykład 3

Skała macierzysta- naturalne skupienia minerałów wchodzących w skład skorupy ziemskiej, a powstających na drodze procesu geologicznego… Jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na kształt i właściwości gleby. Jest wynikiem procesów…

a) krzepnięcie magmy (skały magmowe- 80% skał)

b) krystalizacji soli w akwenach (osadowe chemiczne)

c) przeobrażenia istniejących już skał (metamorficzne)

d) wietrzenia innych skał i osadzanie produktów wietrzenia, często z udziałem transportu (osadowe okruchowe)

e) gromadzenia resztek roślinnych lub zwierzęcych w morzach i lądach (osadowe organogeniczne)

Charakterystyka post. Wietrzenia

1.Wietrzenie fizyczne (rozdrobnienie skał, różnica temperatur

( nagrzewają, chłodzenie, zamarzanie)

powstają szczeliny

rozpad na mniejsze bloki

minerał wtórny

*Insolacja (nasłonecznienie) rozluźnienie i rozpad skał na skutek działania wysokiej temperatury (skały magmowe rozpad ziarnisty; skały metamorficzne rozpad blokowy)

* zamrożenie rozpad skały powoduje zamarzająca woda wraz ze spadkiem temperatury lodu wzrasta ciśnienie na ściany szczeliny.

2. Wietrzenie chemiczne (działanie wody)

hydroliza, hydratacja oraz utlenienie, redukcja i In.

Kwasy węglowy, siarkowy, azotany oraz CL i kwasy organiczne

Minerał wtórny

*wietrzenie chemiczne

- uwalnianie z minerałów pierwiastków (Mg,K,Ca,Fe i In.) których skałach występuje w formach niedostępnych dla roślin

- powstanie nowych minerałów, wśród których najważniejsze to minerały iglaste

3. Wietrzenie biologiczne:

wydzieliny mikroorganizmów aktywność mineralizacje

minerał wtórny

4. Morfologia gleb:

poziomy genetyczne (warstwy)

* poziomy główne:

* 0- poziomy organiczny

- zawiera ponad 20% świeżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej

- w glebach mineralnych i mineralno-organicznych poziom 0 tworzy się na powierzchni utworu mineralnego

* A- poziom próchniczy

- powstaje w warstwie powierzchniowej gleby mineralnej

- jest ciemnozabarwiony

- zawiera dużo materii organicznej (nie więcej niż 20%)

* E- poziom wymywanie (eluwialny)

- wytworzony bezpośrednio pod poziomem A lub 0

- charakterystyka jaśniejsza barwa (mniej materii organicznej)

- większa zawartość tlenków Fe, Mn i In. Które ulegają wymyciu do poziomu lezącego poniżej (B)

*- poziom wzbogacenia (iluwiasty)

- leży poniżej poziomu E (jeśli występuje) lub A względnie O

- nie zaznaczają się nim cechy skały macierzystej lub są słabo widoczne

- duża akumulacja składników mineralnych i materii organicznej na skutek wymywania z poziomów lezących powyżej

* C- poziom skały macierzystej

- składa się z materii mineralnego mało zmienionego przez procesy glebotwórcze

- nie wykazuje cech innych poziomów glebowych

* G- poziom glejowy

- powstaje w wyniku procesów redukcji (warunki beztlenowe)

* P- poziom bagienny

* M- poziom murszenia

* R- podłoże skalne

5. Procesy glebotwórcze

I- Proces inicjalny

- zachodzi z udziałem pionierskich zbiorowisk drobnoustrojów, mchów, porostów

- powoduje powstawanie gleb prymitywnych

(itosole, regosole)

- słabo zaznaczony poziom próchnicy

II- proces darniowy

- uwarunkowany obecnością roślinności trawiastej (dużo resztek korzeniowych i kłączy)

- rozluźnienie masy glebowej (struktura drobnoagregatowa)

- wyraźnie wykształcony poziom próchnicy

III- Proces brunatnienia

- aktywne biologicznie gleby wielogatunkowych lasów liściastych

- polega na rozpadzie pierwotnych krzemianów (biotyn, oliwa i In.) z wydzieleniem zawartego w nich żelaza w postaci nierozpuszczalnych wodorotlenków i kompleksów żelaza z próchnicą

- związki te nadają glebie brunatną barwę, tworzy się tzw. Poziom brunatnienia

IV- proces bielicowania- selektywne wypłukiwanie w głąb profilu gleby produktów rozkładu minerałów glebowych i substancji organicznych. Przemieszczaniu ulegają głównie tlenki glinu i żelaza

- powstają tzw. Poziom eluwialnu (wymycia) charakteryzujący się biała barwą

- bielicowanie jest typowe dla mało aktywnych biologicznie gleb leśnych, zwłaszcza lasów iglastych, utworów piaszczystych, ubogich ubogich kwaśnych

V- Proces płowienia

- polega na wymywaniu nierozłożonych minerałów, głównie iłu koloidalnego z górnych warstw profilu glebowego. W efekcie powierzchniowe warstwy gleby są pozbawione najdrobniejszej frakcji mineralnej.

VI- Proces glejowy

- zachodzi w warunkach dużej wilgotności, przez to małej dostępności tlenu

- polega ba redukcji związków żelaza i manganu z udziałem anaerobowych drobnoustrojów

- gleby uglejone maja charakterystyczny niebiesko- zielony kolor (zredukowane związki Fe)

VII- Proces torfienia

- powolny i złozony proces chemiczny, zachodzący w warunkach dużej wilgotności, polegający na rozkładzie szczątków roślin bagiennych

VIII- proces murszenie

- następuje po odwodnieniu torfowisk i ustaniu warunków beztlenowych

- złożony proces biochemiczny, humikacja i mineralizacja

- zanika włóknisto- gąbczasta struktura torfu i pojawia się specyficzna struktura drobnoagregatowa.

Wykład 4

Właściwości fizyczne gleb, pierwotne (podstawowe), wtórne

1.Skład granulometryczny

2. gęstość:

*gęstość właściwa- masa 1 cm3 gleby pozbawionej jakichkolwiek przestworów zależy od składu mechanicznego, próchnicy itp.

*gęstość objętościowa gleby- stosunek masy określonej objętości gleby suchej pobranej z zachowaniem naturalnego składu (m) do jej objętości (v). Właściwości dynamiczne- zmienia się w sezonie wegetacyjnym

*gęstość objętościowa chwilowa- uwzględnia masę określoną objętości gleby z aktualna zawartością wady

3. Porowatość- sumatyczna objętość porów określonej gleby, suma przetworów w jednostce objętości gleby. Porowatość charakteryzuje stosunki wodno-powietrzne gleby.

* optymalna porowatość gleby: ziemniaki 58-62%, buraki cukrowe 44-54%, pszenica 41-44%

*wielkość porów: makropory - >30 um, mezopory- o,2-3O um, mikropory- <0,2 um

gleba gruboziarnista gleba drobnoziarnista

( duży udział makroporów) (duży udział mikroporów)

- duża przewiewność, gleba zbyt sucha - dużo wody,

- niedostateczna przewiew.

- mała przepuszczalność,

- złe warunki rozwoju korzeni

Najkorzystniejsze warunki wodno-powietrzne

4. Plastyczność (konsystencja)

- gleby spoiste (gliny, iły) w zależności od stopnia uwilgotnienia posiadają następujące konsystencje:

a) zwarta (gleba sucha) podnosi działania na nią nacisku nie zmienia kształtu a po przekroczeniu pewnej granicy ulega rozkruszeniu.

b) plastyczna (gleba wilgotna)- odkształca się a po ustaniu siły zewnętrznej zachowuje kształt.

c) płynna (gleba mokra) pod wpływem siły zewnętrznej glebie nie można nadać kształtu ponieważ rozpływa się.

- Gleby niespoiste (piaski)- maja w zależności od uwilgotnienie staje się płynne bez przechodzenia przez konsystencję plastyczną

* znaczenie plastyczności gleb: określenie metod uprawy, ustalenie warunków pracy narzędzi, określenie parametrów elementów pracujących.

5. Lepkość (przylepność).- zdolność do przylegania cząstek gleby do narzędzi i maszyn rolniczych. Maksymalna lepkość następuje w przedziale wilgotności odpowiadającej plastycznemu stanowi konsystencji.

6. Zwięzłość: opór jaki stawia gleba podczas próby jej rozcięcia lub rozklinowania

7. Pęcznienie (kurczliwość)- zmiana objętości gleby w warunkach różnej wilgotności.

NIEKLASYCZNE

8. Struktura gleby: element morfologii gleb, właściwości fizyczne gleb.

Rodzaj i sposób wzajemnego powiązania oraz przestrzenny układ elementarny cząstek fazy stałej gleby (Mocek).

*Najbardziej pożądane jest struktura gruzełkowate

Charakterystyka struktury gruzełkowatej:

agregaty są trwałe i porowate, pod działaniem siły zewnętrznej agregaty rozpadają się na mniejsze gruzełki, spoiwem są: kwasy próchnicze śluzy bakteryjne minerały ilaste związki Ca

*czynniki kształtujące strukturę gruzełkową

I skała macierzysta (cząstki spławiane)

II zawartość materii organicznej (kwasy próchnicze)

III zabiegi uprawowe (orka, bromowanie, głęboszowanie)

IV odkwaszanie gleby (wprowadzenie do gleby wapnia)

V nawożenie mineralne (większy plon, więcej resztek roślinnych, więcej próchnicy)

VI nawożenie naturalne i organiczne (zwiększenie zawartości próchnicy)

VII uprawa roślin strukturotwórczych (bubik, łubin)

motylkowe, trawy, mieszanki motylkowo-trawiaste), dużo resztek roślinnych, polowy system korzeniowy, penetracje głębszych warstw profilu glebowego

VIII aktywność biologiczna gleby (działanie dżdżownic)

* Wpływ struktury na plon roślin uprawnych: lepsze warunki wodno-powietrzne, większa dostępność składników pokarmowych, mniejsze „opory” gleby na różnych korzeni, większa aktywność biologiczna gleby.

Wykład 5 17.11

T: Właściwości wodne gleby

1.Znaczenie wody w glebie: jest jedna z funkcji składowych gleby, w stanie płynnym stanowi roztwór glebowy (rozpuszcza składniki mineralne, organiczne O2 i CO2), warunkuje życie biologiczne gleb, wpływa na przebieg procesów glebowych (mineralizacja, humifikacja, wietrzenie minerałów, procesy redukcji, bielicowanie), niezbędny dla wzrostu roślin (fotosynteza), stanowi środowisko obiegu i wymiany składników między fazą stała gleby roztworem glebowym a rośliną

2. Roślina pobiera składniki z wody glebowej

3. W sytuacji gdy występują silne opady deszczu mogą występować z gleby wymywanie jonów zwłaszcza anionów (ładunek ujemny)

4. Niedobór wody utrudnia wykonanie zabiegów agrotechnicznych.

- następuje „rozpylenie gleby”. Nadmiar wody- utrudnia uprawę i ogranicza rozwój korzeni.

5. Źródła wody w glebie (opady atmosferyczne, woda podsiąkająca z głębszych warstw profilu glebowego, kondensacja pary wodnej w glebie, wody powierzchniowe- rzeki, strumyki, jeziora)

6. Postacie wody dostępnej dla roślin

1. Woda molekularna- bardzo trudno dostępna

2. woda kapilarna- łatwo dostępna

WOLNA WODA

3. woda grawitacyjna- okresowo dostępne

4. woda gruntowa- częściowo dostępna

7. Charakterystyka wody kapitularnej

POWIERZCHNIA GLEBY opad atmosferyczny spływ powierzchniowo nawadnianie

Woda kapilarna zawieszona (przylegająca)

Woda kapilarna właściwa

Woda gruntowa-glebowa -

SKAŁA MACIERZYSTA - podsiąk kapilarny

8. Korzystanie z różnych postaci wody zależy od rozwoju systemu korzeniowego (gatunku i fazy rozwojowej rośliny, warunków wilgotnościowych)

9. Rośliny korzystają głównie z: (wody grawitacyjnej- infiltracyjnej do 3 dni po opadach, wody kapilarnej zawieszonej- przylegającej jeśli jest zatrzymywana mniejszymi siłami niż praca ssąca korzeni, wody kapilarnej właściwości

10. Retencja wody glebowej- zdolność gleby do zatrzymywania wody opadowej

Retencja użyteczna- ilość zgromadzonej wody w glebie z której mogą korzystać rośliny.

T: Właściwości powietrzne gleb:

11. Aktywności respiracyjne gleby: to procesy oddychania mikroorganizmów i korzeni roślin.

12. Czynniki wpływające na aktywność respiracyjne gleby:

a) temperatura- wzrost o 10 st. C---- trzykrotne zwiększenie zapotrzebowania na tlen

b) wilgotność- początkowo zapotrzebowanie na tlen wzrasta, po osiągnięciu wartości krytycznej zmniejsza się

c) obecność i aktywność roślin i zależy od fazy rozwojowej ,aktywności metabolicznej, gatunku

d) nawożenie organiczne i naturalne: kilkukrotnie zwiększenie zużycie tlenu---- większa aktywność biologiczna

e) nawożenie mineralne--- pobieranie składników wymaga obecności tlenu

f) zabiegi spulchniające glebę

13. W porównaniu z powietrzem atmosferycznym w glebie jest zdecydowanie więcej CO2

14. Właściwości cieplne gleby:

źródła cieplne w glebie: energia promieni słonecznych, przemiany bioficzne w glebie, długofalowe promieniowanie atmosfery

15. Parametry charakteryzujące właściwości cieplne wody

Ciepło właściwe (pojemność cieplna) ilość kalorii potrzebna do ogrzania 1g lub 1cm3 gleby

16. Wpływ warunków termicznych na wzrost roślin: wiosenne ruszenie wegetacji, lepsza przyswajalność składników mineralnych- zwłaszcza P-fosfor, większa aktywność mikroorganizmów, szybsza mineralizacja materii organicznej- uwalnianie N,P,S)

Wykład 6 T: Właściwości chemiczne gleb

17. I Materia organiczna gleb. Od czego zależy zawartość próchnicy w glebie?

Klimat—okrywa roślinna--- skała macierzysta—wiek gleby gatunek rośliny uprawnej Agrotechnika nawożenie mineralne i organiczne i naturalne

Resztki roślinne próchnica i efekt resztkowy

*źródła materii organicznej w glebie:

a) obumarłe części nadziemne roślin (liście, ściółka trawiasta)

b) resztki po zbiorze i korzenie roślin

c) obumarłe ciała fauny i mikroorganizmów

d) nawozy naturalne (obornik i gnojownica organiczne (słoma)

* akumulacja substancji organicznej w glebie

18. Wpływ próchnicy na właściwości gleby:

1 Fizyczne

a) barwa (od szarej do czarnej) lepsze właściwości cieplne

b) tworzenie struktur agregatowych (zwłaszcza gruzełkowej)

c) zwiększenie pojemności wodnej

d) korzystny wpływ na większość właściwości fizycznych

2. Chemiczne

a) zwiększenie pojemności sorpcyjnej gleby (wiązanie składników mineralnych przez fazę stałą gleby)

b) źródła składników pokarmowych (N,P,S i In. Po mineralizacji)

c) zwiększenie przyswajalności fosforu

d) wpływ na procesy utleniania i redukcji w glebie

3. Biologiczna- większa aktywność mikrobiologiczna gleby (źródło C i N dla mikroorganizmów)

II Właściwości sorpcyjne

Zdolność gleby do zatrzymywania cząstek stałych, gazów, związków chemicznych jonów

*kompleks sorpcyjny- KS

koloidalna, silnie zdyspergowana cześć fazy stałej gleby zdolna do adsorbowana (wiązania) jonów. Wypadkowy ładunek kompleksu sorpcyjnego jest ujemny stąd w glebie zdecydowanie większej sorpcji podlegają kationy, a aniony (z wyjątkiem P) są łatwo wymywane.

*mechanizm sorpcji (wiązanie) kationów w glebie

Na powierzchni KS występują ładunki ujemne tworząc warstwę Helmoltza. Do tej warstwy przyłączane są zdehydratyzowane kationy (obdarzone w ładunek dodatni) tworząc warstwę Sterna.

*rodzaje sorpcji w glebie

I sorpcja wymienna (fizykochemiczna) kationów

KOLID GLEBOWY=Ca+2H+-- KOLOID GLEBOWY -----H+ + Ca 2+

------ H+

Podczas reakcji wymiany ustala się stan równowagi między roztworem glebowym a kompleksem sorpcyjnym

*całkowita kationowa

pojemność sorpcyjna gleby (CEC)

1.Kationy zasadowe (Ca 2+, Mg2+, Na+)

2. Kationy kwasowe (H+, Al3+)

T= S+H V=S/T gdzie: T- kationowa pojemność gleby sorpcyjne S-suma zasad (kationy zasadowe) H- suma kationów kwasowych V- stopień wysycenia gleby zasadami %

II sorpcja biologiczna - Przetwarzanie składników pokarmowych w biomasie mikroorganizmów

III sorpcja chemiczna- Zatrzymanie w glebie nierozpuszczalnych w roztworze glebowym związków fosforu i innych anionów. Proces ten w chemii rolnej nazywa się uwstecznienie fosforu.

IV sorpcja fizyczna- pochłanianie par, gazów i związków niezdysocjujących na powierzchni fazy stałej.

V sorpcja mechaniczna- „działanie sączka” - zatrzymywanie mechaniczne cząstek zawieszonych w wodzie, których średnia jest większa niż średnica porów glebowych

19. Buforowość gleb: zdolność gleby do przeciwstawiania się zmianom odczynu i stężenie składników pokarmowych w roztworze glebowym (= buforowość gleb lub zdolność regeneracyjna). Buforowość zależy od: wielkości kompleksu sorpcyjnego (zawartość minerałów ilastych i próchnicy, im więcej tym większa buforowość

Wykład15.12 T:Systematyka gleb

20. Są to jednostki hierarchiczne w systematyce gleb

Dział (oznaczany liczba rzymską)

Rząd (oznaczany liczbą rzymska + duża litera)

Tup(liczba rzymska + duża litera+ liczba arabska)

Podtyp (małe litery)

Rodzaj określa genezę i właściwości skała macierzysta

Gatunek - określa oziarnienia

I gleby fitogeniczna (działa)

I A gleby mineralne bezwęglanowe słabo wykształcone:

- gleby inicjalne, kamieniste (lito sole) lub gleby w początkowej fazie rozwoju (aregosole)

IB gleby wapniowe o różnym stopniu rozwoju

IB1 RĘDZINY- SKAŁA AMCIERZYSTĄ STANOWIĄ WĘGLANY LUB SIARCZANY WAPNIA

IB2 pararędziny- stanowią skały klasyczne (np.: piaski zwałowe, o dużej zawartości węglanów stanowią ok. 0,1 powierzchni kraju

II. gleby autogeniczne (dział)

II A gleby czarnoziemy

II A1 czarnoziemy- jedna z najżyźniejszych gleb w Polsce, wytworzone z lessów, powstały na terenach łąkowo-stepowych, duża zawartość próchnicy

II B gleby brunatno ziemne- powstały w warunkach klimatu umiarkowanego pod pasami liściastymi i mieszanymi, stanowią około 53% gleb polskich

IIB1 gleby brunatne kwaśne lub gleby płowe

II C gleby bielicoziemne- stanowią około 25% gleb polskich łatwo ulegają wietrzeniu, charakteryzują się silnym zakwaszaniem i mała pojemnością sorpcyjną

III gleby semihydrogeniczna (dział)- w powierzchniowych warstwach profilu glebowego dominuje gospodarka wodna opadowa, wpływ wód gruntowych lub silne oglejenie opadowe obejmuje środkowe i dolne warstwy profilu glebowego, oglejenie środkowych warstw profilu glebowego

IIIB czarne ziemie- powstały w warunkach dużej akumulacji materii organicznej pod roślinną dominowo-łakową, rzadziej bagienna, duża zawartość próchnicy i związków wapnia, duża żyzność

IIIC gleby hydrogeniczne (dział)- powstały z utworów mineralnych i organicznych, które powstały lub uległy przekształceniom w warunkach wodnych środowisk, zjawiska: sedentacji, sedymentacji i decesja kształtowanymi przez wodę

*sedentacja: osadzanie się materiału powstałego na miejscu jego występowania w fazie mineralnej lub organicznej

* sedymentacja: osadzanie materiału przetransportowanego przez wodę i wiatr

*decesja- zachodzi wtedy, gdy uwodnienie utworów glebowych ulegnie zmniejszeniu lub zostanie przerwane, następnie wówczas wzmożony proces humifikacji (tworzenie próchnicy)

Przykłady: torfy (gleby torfowe)

IVA2 gleby torfowe: niskie, wysokie, przejściowe

*niskie- położone w dolinach rzecznych lub na terenach źródliskowych, rozchód wody na ewapotranspirację jest równoważony przez opady i dopływ wód pH>5

*przejściowe- powolny przepływ wód, mały dopływ wód gruntowych, odczyn w granicach pH 4-5

*wysokie- występuja na wododziałach, powierzchnia torfowiska często wypukla, przewaga opadów nad ewapotranspirację, odczyn silny kwaśny (pH<4)

IVB przykład: gleby murszowate

V gleby napływowe (dział)- powstałe w wyniku erozji lub i sedymentacji pod wpływem wód pwoeirzchniowych, najczęściej są to utwory mineralne, rzadko organiczne, charakterystyczna warstwowa budowa profilu glebowego (sedmentacja)

VA gleby aluwialne- przykład mady

Gleby napływowe- charakteryzują się zróżnicowanymi właściwościami chemicznymi ze względu na duży stopień naniesienia cząstek mineralnych i organicznych zwykle są bardzo zasobne w składniki pokarmowe, bogate w materię organiczną

VI gleby słone (dział)- w warunkach polski bez znaczenia

VII gleby antropogeniczne (dział)- powstałe pod wpływem intensywności działalności człowieka, działalność pozytywna (wzbogacenie gleby w próchnice)---> gleby kulturoziemna, działalność negatywba- gleby industrioziemne i urbanoziemne

VIIA przykład: HAORTISOLE (gleby ogrodowe) i rigosole (gleby przeobrażone w wyniku głębokiej uprawy)

---