Czym zajmuje się prawo gospodarcze?
Prawo gospodarcze jak każde inne prawo reguluje pewne stosunki prawne.
Prawo gospodarcze będzie się zajmowało regulacją stosunków prawnych, które powstają w przestrzeni pomiędzy państwem a podmiotem gospodarczym. Inaczej mówiąc, jest to sfera stosunków prawnych, która wypełnia przestrzeń pomiędzy państwem podmiotami gospodarczymi.
Będzie interesował nas każdy podmiot gospodarczy od początku do końca, ale w wybranym zakresie; od powstania do zakończenia działalności.
Pojęcie działalności gospodarczej
Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się zgodnie z ustawą o działalności gospodarczej z dnia 23 grudnia 1988 r. działalność wytwórczą, budowlaną, handlową i usługową prowadzoną w celach zarobkowych n na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność.
Sąd Najwyższy sformułował charakterystyczne cechy tej działalności gospodarczej: działalność gospodarcza powinna mieć charakter zawodowy, czyli stały, ma to być działalność powtarzalna, ta działalność ma być podporządkowana zasadzie racjonalnego gospodarowania (pomnażanie zysków), podmiot gospodarczy ma uczestniczyć w obrocie gospodarczym, w pojęciu działalności gospodarczej mieści się również działalność ubezpieczeniowa w zakresie ubezpieczeń majątkowych, osobowych i w zakresie reasekuracji, udzielanie porad prawnych przez adwokatów, radców prawnych, do działalności gospodarczej zalicza się również czynności prawne i faktyczne związane uzyskiwaniem czynników produkcji (biura notarialne, komornicy), produkcję roślinną (ogrodnictwo, sadownictwo) i zwierzęcą również zaliczamy do działalności gospodarczej.
Podstawowe wyznaczniki dotyczące pojęcia działalności gospodarczej dla odróżnienia i innych rodzajów działalności są: gospodarczy charakter prowadzonej działalności, ukierunkowanie na osiąganie zysku (chociaż nie wszystkie podmioty gospodarce nastawione są na osiąganie zysku - są to wyjątki), samoistny charakter tej działalności.
Prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek oznacza, że działalność jest wykonywana w imieniu własnym i na własne ryzyko. Ale to nie oznacza, że nie możemy wyznaczyć zastępców czy pełnomocników, którzy będą działali w naszym imieniu.
Przedsiębiorstwo podmiotu gospodarczego (podmiot gospodarczy) - terminu tego używamy w czterech znaczeniach: wg kodeksu handlowego; przedsiębiorstwo należy rozumieć jako zorganizowany kompleks majątkowy przeznaczony do prowadzenia działalności, o których mówi ustawa o działalności gospodarczej, wg kodeksu cywilnego; art. 55 KC (!), przedsiębiorstwo jest traktowane jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmuje wszystko co wchodzi w skład tego przedsiębiorstwa: firmę, nazwę, znaki towarowe, księgi rachunkowe, prawa majątkowe ,itp. oraz art.526 KC. Kodeks cywilny traktuje pojęcie przedsiębiorstwa szerzej niż KH.
Art. 55.1. [Przedsiębiorstwo]
Przedsiębiorstwo, jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo,
2) księgi handlowe,
3) nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały,
4) patenty, wzory użytkowe i zdobnicze,
5) zobowiązania i obciążenia, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
6) prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo.
Art. 55.2. [Czynność dotycząca przedsiębiorstwa]
Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Art. 55.3. [Gospodarstwo rolne]
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
w znaczeniu przedmiotowym; oznacza zakres działalności gospodarczej konkretnego podmiotu gospodarczego.
w ujęciu komplementarnym; występują jeszcze inne wartości i okoliczności, które działają w oderwaniu od kompleksu majątkowego i mają wpływ na wartość tego przedsiębiorstwa, np. lokalizacja przedsiębiorstwa, reputacja.
Kupiec rejestrowy - pojęcie to jest pojęciem węższym (ale bardziej konkretnym) od pojęcia przedsiębiorstwa podmiotu gospodarczego.
Kupcem rejestrowym jest ten kto we własnym imieniu prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe. ( nie wymaga wpisu do rejestru handlowego)
Rozróżnienie spółki prawa cywilnego i handlowego i reprezentacji stron
Spółka cywilna posiada zdolność sądową a nie posiada osobowości prawnej.
Tylko spółki prawa handlowego posiadają osobowość prawną.
Osobowość prawna wynika wprost z przepisów. Wskazówką do określenia, jaki podmiot ma osobowość prawną, jest to, kto ma prawo do reprezentowania podmiotu gospodarczego. Organem, który ma prawo do reprezentowania spółki jest zarząd. W spółkach prawa cywilnego nie ma zarządu, ponieważ nie ma ta spółka osobowości prawnej.
Każdy podmiot ma zdolność do czynności prawnych i ma także zdolność sądową. Spółka cywilna ma samodzielna pozycję prawną.
Artykuł 758 kodeksu postępowania cywilnego mówi, że do egzekucji wspólnego majątku wspólników spółki cywilnej jest konieczny tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom.
Inne jednostki nie posiadające osobowości prawnej, to np. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Kategorie podmiotów gospodarczych (są wymienione w ustawie o działalności gospodarczej):
osoby fizyczne,
osoby prawne,
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (są podmiotami gospodarczymi).
Prowadzenie działalności gospodarczej w taki sposób wiąże się z pełną odpowiedzialnością tej osoby, która zamierza tę działalność prowadzić, na własny rachunek i na własne ryzyko.
Urząd dokonuje wpisu do rejestru działalności gospodarczej (nie odbywa się to w formie decyzji administracyjnej) na wniosek osoby fizycznej. Urząd może dokonać odmowy wpisu jeżeli działalność wymaga specjalnego zezwolenia lub koncesji lub podmiot chce prowadzić działalność nie objętą ustawą.
Po dokonaniu wpisu do rejestru działalności gospodarczej należy: zgłosić działalność do urzędu skarbowego, statystycznego, ZUS-u; założyć konto bankowe i ewentualnie dokonać innych zgłoszeń wymaganych przepisami szczegółowymi.
Wykreślenie z ewidencji działalności następuje w drodze zawiadomienia urzędu o zaprzestaniu działalności. Po uzyskaniu zaświadczenia z urzędu zawiadamia się odpowiednie urzędy jak przy rejestracji działalności.
Formy prowadzenia działalności określają:
przepisy kodeksu handlowego,
przepisy kodeksu cywilnego,
inne akty normatywne (ok. 800), np. ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach, rzemiośle, partiach politycznych, związkach zawodowych, itd.
Każdy podmiot gospodarczy powinien mieć:
oznaczenie, oznaczoną siedzibę (art.162, 309 KH); przepisy nakładają obowiązek ujawnienia pełnej identyfikacji podmiotu gospodarczego, w siedzibie powinny być przechowywane dokumenty prowadzenia działalności gospodarczej,
Art. 162. [Treść i forma umowy]
§ 1. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
§ 2. Umowa spółki powinna określać:
1) firmę i siedzibę spółki;
2) przedmiot przedsiębiorstwa;
3) czas trwania spółki, jeżeli jest ograniczony;
4) wysokość kapitału zakładowego;
5) czy wspólnik może mieć jeden tylko, czy większą ilość udziałów;
6) ilość i wysokość udziałów, objętych przez poszczególnych wspólników.
Art. 309. [Treść statutu]
§ 1. Statut spółki akcyjnej powinien określać:
1) firmę i siedzibę spółki;
2) przedmiot przedsiębiorstwa;
3) czas trwania spółki, jeżeli jest ograniczony;
4) wysokość kapitału akcyjnego, sposób jego zebrania, nominalną wartość akcji i ich ilość ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
5) ilość akcji poszczególnych rodzajów i przywiązane do nich uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
6) imiona i nazwiska (firmę) oraz adres (siedzibę) założycieli;
7) organizację władz zarządzających i nadzorczych.
miejsce prowadzenia działalności,
firmę. -- Pojęcia: firma i nazwa nie można utożsamiać.--
Ustawodawca w ustawie o działalności gospodarczej posługuje się nazwą: firma.
Pojęcie „firma” należy zawsze utożsamiać z podmiotem gospodarczym prawa handlowego.
Kodeks handlowy wymienia cztery spółki prawa handlowego:
spółka jawna,
spółka komandytowa,
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółka akcyjna.
Przepisy kodeksu handlowego bardzo szczegółowo opisują zasady, które dotyczą określenia firmy.
Firma
Użycie firmy może polegać między innymi na: oznaczeniu siedziby podmiotu gospodarczego oraz miejsca prowadzenia jego działalności i na umieszczeniu firmy na wszelkich dokumentach handlowych (rachunkach, zamówieniach, itp.). Prawo do firmy podlega ochronie sądowej.
Naruszenie prawa do firmy jest nie tylko bezprawne posługiwanie się firmą ale również posługiwanie się firmą, której określenie może wprowadzić w błąd co do tożsamości tej firmy.
Jedynym wyjątkiem od tej zasady ochrony firmy jest umowa franchisingu (umowa nienazwana), która może upoważnić inny podmiot gospodarczy lub osobę do czasowego używania firmy.
Nazwa: To pojecie różne od firmy, stosowane do określeń podmiotów nie zaliczanych do podmiotów prawa handlowego. Nazwa podmiotu gospodarczego pozwala na wyróżnienie go od innych podmiotów gospodarczych.
Nazwa podlega ochronie jako dobro osobiste.
Znak towarowy: To znak, który nadaje się do odróżnienia towarów lub usług określonego podmiotu gospodarczego od towarów lub usług tego samego rodzaju innego podmiotu gospodarczego. Może być wyrażony jako: wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, melodia, kompozycja plastyczna lub wszystkie te elementy łącznie. Znak towarowy podlega ochronie prawnej i w związku z tym jest rejestrowany w urzędzie patentowym w Warszawie.
Różnica między znakiem towarowym a nazwą: przedsiębiorstwo może mieć tylko jedna nazwę a znaków towarowych niezliczoną ilość; znaki są nakładane na towary natomiast nazwy są na stemplach, szyldach, listach, itp.; inne są wymogi formalne od których zależy ochrona nazwy a inne od których zależy ochrona znaku towarowego,
znak musi odróżniać towar a nazwa nie musi odróżniać towaru.
Zasady wolności gospodarczej
Wolność gospodarcza jest traktowana jako jeden z elementów ładu gospodarczego, dlatego jest ona zapisana jako zasada konstytucyjna.
Wolność gospodarcza ma swoje ograniczenia (ograniczenia swobód prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej):
swoboda podejmowania działalności gospodarczej jest niepełna, ponieważ jest ograniczona koniecznością uzyskania koncesji i zezwoleń,
swoboda prowadzenia działalności gospodarczej jest ograniczona ograniczeniami policyjno - administracyjnymi: ograniczenia o charakterze podatkowym, spełnienia pewnych wymogów prawa wodnego, budowlanego, górniczego, ochrony środowiska, ochrony dóbr kultury, przepisów miejscowych, itp.,
swoboda w wyborze formy organizacyjnej jest ograniczona, np. działalność ubezpieczeniowa może być podejmowania tylko w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych albo spółki akcyjnej,
swoboda w konkurowania z innymi podmiotami gospodarczymi, ograniczają tą swobodę przepisy o nieuczciwej konkurencji,
swoboda w zakresie zbywania własnych towarów i usług oraz kształtowania cen, jest ograniczona przepisami o praktykach monopolistycznych,
swoboda w zakresie decydowania o sposobie zaangażowania kapitału, swoboda pełna,
swoboda w zakresie zatrudnienia, jest ograniczona kodeksem pracy,
swoboda w zakresie decydowania o sposobie prowadzenia działalności gospodarczej, jest prawie pełna.
Zasada równości.
Każdy podmiot gospodarczy prowadzi działalność na równych prawach, ponieważ:
równość w zakresie wyboru formy organizacyjnej,
równość w zakresie obowiązków ubezpieczeniowych,
równość w zakresie przestrzegania różnego rodzaju obowiązków, które wynikają z przepisów prawnych o charakterze policyjno - administracyjnym,
równość określenia zdolności kredytowej,
równość określenia tzw. zdolności wekslowej,
równość w zakresie zdolności upadłościowej i układowej,
równość dotycząca sfery podatkowej; głównie dotyczy innych obciążeń publiczno - prawnych (niektóre podmioty są zwolnione z podatku, np. działające w specjalnych strefach ekonomicznych czy z udziałem kapitału zagranicznego).
Od tej zasady (7) równości przepisy szczególne przewidują różnego rodzaju odstępstwa.
REGON: Każdy podmiot gospodarczy na swój wniosek składa do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego wniosek o ustalenie regonu - identyfikacji podmiotu gospodarczego. (ma na to 14 dni od momentu powstania).
NIP: Oprócz regonu ustawa o zasadach ewidencji podatkowej zobowiązuje podmiot gospodarczy do uzyskania numeru identyfikacji podatkowej, który nadaje Urząd Skarbowy w drodze decyzji administracyjnej.
Wolność gospodarcza w świetle przystąpienia do Unii Europejskiej
Polska, jako kraj jeden z krajów europejskich, musi dostosować swoje przepisy prawa gospodarczego, w szerokim tego słowa pojęciu, do wymogów prawa międzynarodowego, który obowiązuje w Unii Europejskiej, szczególnie w zakresie:
swobodnego przepływu towarów - zlikwidować bariery celne, podnieść jakość produktów, obniżyć ceny do cen porównywalnych w Unii,
swobodnego przepływu pracowników między państwami Unii - wzrost liczby osób wysokokwalifikowanych, podniesienie kształcenia na wyższy poziom,
swobody w zakładaniu przedsiębiorstw,
swoboda w zakresie świadczenia usług - generalnie chodzi o przepisy transportowe,
swoboda w zakresie przepływu kapitału (EURO),
swoboda w zakresie konkurencji.
PRAWO PRACY
Prawo pracy to zespół norm, które reguluje stosunki pracy podporządkowanej i innych norm związanych ze stosunkiem pracy. Przedmiotem prawa pracy są stosunki prawne powstające w związku z pracą, i na tle pracy miedzy pracownikiem a pracodawcą.
Stosunek prawny, który powstaje w związku z pracą jest stosunkiem pracy podporządkowanej - pracownik nie wykonuje tej pracy dla siebie, ale dla pracodawcy, pod jego nadzorem i wg jego zaleceń.
Konsekwencja tego jest to, że pracownik wykonując daną pracę nie odpowiada za jej rezultat. Ryzyko związane z praca ponosi pracodawca.
Normy prawa pracy maja zastosowanie do stosunków pracy nawiązywanych na podstawie umowy, mianowania, powołania, wyboru i spółdzielczej umowy o pracę, nie mają zastosowania do różnego rodzaju umów regulowanych przepisami kodeksu cywilnego (umowy o pracę niepodporządkowaną; umowy zlecenia, o dzieło).
Podstawowym źródłem prawa pracy jest Kodeks Pracy.
Poza kodeksem pracy na temat prawa pracy mówią inne przepisy.
Pierwszą grupę przepisów stanowią przepisy takie jak np.:
ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,
ustawa o związkach zawodowych,
ustawa o organizacjach pracodawców,
ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych,
ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu,
konwencje i prawo międzynarodowe.
Drugą grupą przepisów, które regulują stosunki pracy to np.:
postanowienia układów zbiorowych pracy,
regulaminy i statuty,
umowa o pracę.
Wszystkie te uregulowania nie mogą być sprzeczne ani gorsze od kodeksu pracy.
Istnieje również trzecia grupa przepisów szczególnych, która dotyczy niektórych grup pracowników, np.: nauczycieli szkół podstawowych i średnich, nauczycieli akademickich, sędziów, prokuratorów, pracowników urzędów państwowych, kolejarzy, itd. Kodeks pracy jest w tym przypadku przepisem uzupełniającym. (wynika to z zasady, że przepis szczególny uchyla przepis ogólny)
Stosunek pracy i jego rodzaje
Pod pojęciem stosunku pracy należy rozumieć taki stosunek prawny, na podstawie którego pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Jeżeli pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy na podstawie umowy (za wyjątkiem umów zlecenia lub umów o dzieło) to bez względu na to jakie są zapisy zawarte w tej umowie, jest to stosunek pracy podporządkowanej.
Stosunek pracy może nawiązać osoba pełnoletnia, w niektórych przypadkach można zatrudniać młodocianych (tylko tych, którzy skończyli szkołę podstawową, a tych którzy nie skończyli szkoły podstawowej można zatrudnić tylko do przyuczenia do zawodu).
Stosunek pracy może być również zawarty z osoba częściowo ubezwłasnowolnioną, natomiast z mocy prawa nieważny jest stosunek pracy zawarty z osobę całkowicie ubezwłasnowolnioną.
Sposób powstania stosunku pracy
Powstanie stosunku pracy może nastąpić w drodze:
umownego stosunku pracy - umowa o prace w formie pisemnej,
mianowania - stworzenie stosunku pracy określonego jako stosunku służbowego, najczęściej dotyczy do organów administracji (sędziowie, prokuratorzy),
powołania - jest to sposób nawiązywania stosunku pracy przez właściwy organ na podstawie przepisów szczególnych, może być poprzedzone konkursem,
wyboru - dotyczy osób wybranych na stanowiska państwowe lub samorządowe,
spółdzielczego stosunku o pracę - stosunek między spółdzielnią a jej członkiem, dotyczy to głównie spółdzielczości pracy.
Umowa o pracę powinna określać postanowienia istotne elementy:
rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania,
wynagrodzenie za pracę,
termin rozpoczęcia pracy i czas jej trwania (na czas określony, nieokreślony, na czas wykonania określonej pracy, na okres próbny).
Obowiązki stron
Obowiązki pracodawcy:
pracodawca jest zobowiązany pracownikom, którzy podejmują pracę po raz pierwszy warunki sprzyjające właściwej adaptacji zawodowej i społecznej,
zaznajomić pracowników, którzy podejmują pracę z zakresem obowiązków oraz w jaki sposób ta praca ma być wykonana i uprawnienia pracownika,
terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia,
udzielanie urlopu wypoczynkowego,
wydanie świadectwa pracy w związku z wygaśnięciem stosunku pracy,
zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy i zapewnić szkolenia pracowników,
powinien ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowej,
zaspakajać w miarę posiadanych środków potrzeby socjalne pracowników,
kształtowanie właściwej atmosfery w pracy.
Obowiązki pracowników:
sumienne i staranne wykonywanie pracy,
stosowanie się do poleceń przełożonych dotyczących pracy (jeśli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę),
przestrzegania ustalonego czasu pracy,
przestrzegania regulaminu pracy i porządku,
przestrzegania przepisów BHP i p-poż,
dbać o dobro pracodawcy i chronić jego imię,
zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
przestrzegać tajemnicy informacji poufnych,
zakaz konkurencji (umowa w formie pisemnej - pod rygorem nieważności).
Naruszenie obowiązków pracowniczych może narazić pracownika na odpowiedzialność zarówno porządkową, materialna jak i karną.
Wynagrodzenia za pracę
Wysokość wynagrodzenia zależy (wg przepisu) od: rodzaju pracy, kwalifikacji pracownika oraz ilości i jakości pracy. Wynagrodzenie przysługuje za faktyczny czas pracy albo za prace, która oceniana jest za pomocą ustalonych norm. Wypłata za pracę powinna być dokonywana przynajmniej raz w miesiącu w z góry ustalonym terminie.
Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie prawnej, jest prawem niezbywalnym. Ochrona prawa wynagrodzenia obejmuje w szczególności: termin, miejsce i czas wypłaty, zakaz wykonywania potrąceń bez zgody pracownika za wyjątkiem tych, które wynikają z przepisów prawa (zaliczka na podatek od osób fizycznych, sumy wyegzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie świadczeń alimentacyjnych i innych świadczeń, zaliczki pieniężne udzielone pracownikom, przewidziane w kodeksie pracy kary pieniężne).
Pracownik ma również prawo do roszczenia o zarobek (np. w przypadku likwidacji firmy).
Uprawnienie do wynagrodzenia powstaje w samym momencie zatrudnienia, natomiast roszczenie staje się z chwilą wykonania pracy i po upływie czasu za które wynagrodzenie zostaje obliczone. Z chwilą nadejścia terminu wypłaty roszczenie płacowe staje się wymagalne.
Czas pracy
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy albo w innym miejscu przeznaczonym do jej wykonywania. Do czasu pracy wlicza się również przerwy. Czas pracy wynosi 8 godzin na dobę i 42 godziny tygodniowo. Każda godzina praca poza ustalonymi normami jest praca w godzinach nadliczbowych. Układy zbiorowe w niektórych sytuacjach mogą wprowadzić inny układ czasu pracy, np. praca w ruchu ciągłym czy też równoważny czas pracy.
Urlopy pracownicze
Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w celu regeneracji sił przez pracownika. Urlop zależy od stażu pracy. Oprócz urlopów wypoczynkowych są urlopy: okolicznościowe, macierzyńskie i bezpłatne. Pracownicy mogą być zwalniani również bez potracenia wynagrodzenia na wezwania organów administracji państwowej.
Odpowiedzialność pracownika i jego rodzaje
W każdym stosunku prawnym, tak również ze stosunku pracy wynikają pewne konsekwencje. Niewłaściwe wypełnienie tego obowiązku powoduje określone skutki prawne czyli sankcje.
Może to być pociągnięcie pracownika do określonej odpowiedzialności:
porządkowa - zawsze wiąże się z naruszeniem przez pracownika ustalonego porządku, postanowień regulaminu pracy, przepisów BHP, p-poż, - istota tej odpowiedzialności jest to, że wyraża się ona w samym uchybieniu już określonym obowiązkom - sankcje to: kara upomnienia, nagany i kara pieniężna,
dyscyplinarna - jest to szersza odpowiedzialność od porządkowej i surowsza, dotyczy szczególnych grup pracowników i dotyczy głównie takich zawodów jak: sędziowie, prokuratorzy, nauczyciele, strażacy, itp., kary to: potracenie z wynagrodzenia, przeniesienie na niższe stanowisko służbowe, dyscyplinarne zwolnienie z pracy lub wydalenie z pracy, aby pracownik mógł być ukarany należy przeprowadzić postępowanie dyscyplinarne przed komisjami dyscyplinarnymi, po roku nienaganne pracy może nastąpić zatarcie kary,
materialna - charakterystyczną cecha tej odpowiedzialności to, to, że wynika ona z powstałej szkody wobec pracodawcy, Kodeks Pracy rozróżnia dwa rodzaje odpowiedzialności: za szkodę powstałą na wskutek niewykonania, bądź też nienależytego wykonania obowiązków, za mienie powierzone pracownikowi, wina pracownika może być winą umyślną lub winą nieumyślną (dowiedzenie winy spoczywa na pracodawcy),
karna - jest następstwem popełnionego przez pracownika czynu przestępczego, czynu zabronionego przez prawo.
Obowiązki pracodawców wobec pracowników dokształcających się
Pracodawca powinien umożliwić podnoszenie kwalifikacji oraz sam organizować szkolenia.
Ustanie stosunku pracy
Zdarzenia, które mogą spowodować ustanie stosunku pracy:
rozwiązaniu umowy o pracę - może nastąpić na mocy porozumienia stron, za wypowiedzeniem, bez wypowiedzenia, z upływem czasu, na który umowa była zawarta lub też z dniem ukończenia pracy, dla której umowa była zawarta, wypowiedzenie umowy o pracę musi być dokonane w formie pisemnej, gdzie musza być podane przyczyny rozwiązania umowy o pracę, rozwiązanie bez wypowiedzenia - z winy pracownika (musi być ciężkie naruszenie obowiązków lub popełnienie przestępstwa)
rozwiązanie stosunku pracy, który zaistniał z nominacji, powołania albo wyboru,
wygaśnięcie z mocy prawa - nieobecność pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania trwającego dłużej niż 3 miesiące, niestawienia się pracownika w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru wtedy gdy pozostawał na urlopie bezpłatnym, śmierć pracownika).
W związku z wadliwym rozwiązaniem umowy o pracę (rozwiązanie nieuzasadnione w konkretnym przypadku lub niezgodne z prawem) przez pracodawcę pracownikowi przysługuje roszczenie.
Świadectwo pracy
Związane jest z wygaśnięciem stosunku pracy. Każdy pracodawca zobowiązany jest niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy.
W świadectwie pracy należy podać:
informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy,
zajmowane stanowiska,
okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy,
W świadectwie pracy mogą być zawarte inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, o stopniu wykorzystania urlopu. Jeżeli wynagrodzenie jest zajęte przez sąd należy również taką wzmiankę umieścić.
Informacje o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz kwalifikacje - tylko i wyłącznie na wniosek pracownika.
Pracownikowi przysługuje prawo do odwołania się do pracodawcy w ciągu 7 dni od wydania świadectwa pracy, co do jego treści. Po upływie 7 dni, jeżeli świadectwo nie zostało sprostowane, pracownik ma prawo do odwołania się do sądu pracy.
Rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy
Podstawową zasadą wyraźnie sformułowaną w kodeksie pracy jest zasada polubownego rozstrzygania sporów wynikających ze stosunku pracy przez pracodawcę i pracownika.
Przez sądy pracy są rozstrzygane spory typu:
Sądy Pracy rozstrzygają wszystkie sprawy ze stosunku pracy. Od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje stronom apelacja do sadu drugiej instancji.
Przedawnienie - 3 lata od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
Ochrona pracy
Ochrona pracy to zespół norm prawa pracy. Zadaniem tych norm jest przeciwdziałanie wszystkiemu co może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego w procesie pracy. Generalnie do tych przepisów, które maja zabezpieczać możemy zaliczyć przepisy:
dotyczące bezpiecznej i higienicznych warunków pracy:
szczególnej ochronie pracy kobiet,
szczególnej ochronie pracy młodocianych,
o organizacji i uprawnieniach organów nadzoru nad warunkami pracy,
o odpowiedzialności pracodawcy za szkody wyrządzone pracownikowi.
Nadzór nad przestrzeganiem ww. norm sprawuje: PIP (Państwowa Inspekcja Pracy) i PIS (Państwowa Inspekcja Sanitarna) BHP (Dz. U. 109 - 1997, Dz. U. 129 - 1997). Ma możność stosowania działań represyjnych.
Ubezpieczenia społeczne
Pracownicze ubezpieczenie społeczne to ogół świadczeń pieniężnych (lub w naturze) przysługujących pracownikom i ich rodzinom w przewidzianych przez Ustawę przypadkach. Te świadczenia są pokrywane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Głównym celem tych świadczeń jest zapewnienie niezbędnych środków do życia.
Rodzaje świadczeń:
zasiłki (chorobowy /choroba powyżej 35 dni/, wyrównawczy, rodzinny, macierzyński, wychowawczy, porodowy, opiekuńczy, pogrzebowy),
renty (rodzinne, inwalidzkie, chorobowe),
emerytury.
Ubezpieczeniu podlegają wszyscy pracownicy bez względu na sposób powstania stosunku pracy. Podlegają mu także osoby świadczące usługi jako agenci oraz osoby, które są zatrudnione na podstawie umowy zlecenia zawartej na co najmniej 15 dni. Na podstawie odrębnych przepisów ubezpieczeniem objęci są inni pracownicy, inne zawody: artyści, adwokaci, rzemieślnicy, itp.
Obowiązek ubezpieczenia spoczywa na pracodawcy (Dz. U. 129 - 1997). Osoby, które nie pozostają w stosunku pracy, same za siebie ponoszą odpowiedzialność, ponieważ ubezpieczają się same.
Pośrednictwo pracy i ochrona bezrobotnych
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, Dziennik Ustaw 129/97 - dotyczy: obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenów zakłady, procesy pracy, pomieszczenia i urządzenia sanitarne.
Pracodawca, który zatrudnia 100 - 600 pracowników tworzy wieloosobową albo jednoosobową komórkę w niepełnym wymiarze czasu pracy do spraw BHP. Na każdych 600 pracowników powinien przypadać 1 BHP-owiec.
Do zakresu działania w takiej służbie BHP należy: przeprowadzanie kontroli, szkoleń, udział w czynnościach związanych z zaistniałym wypadkiem, itp.
Uprawnienia służby BHP: przeprowadzanie kontroli stanu BHP, wystąpienia do kierowników z zaleceniami usunięcia zagrożeń, występowanie o zastosowanie kar porządkowych, wstrzymać pracę urządzeń i maszyn, itd.
W 1995 powołano Krajowy Urząd Pracy oraz Wojewódzkie i Rejonowe Urzędy Pracy, obecnie te zadania przejęły powiaty. Powiatowe Urzędy Pracy maja za główne zadanie pozyskiwać nowe miejsca pracy, organizować przyuczanie i przekwalifikowanie do innego zawodu, pośredniczyć pomiędzy pracodawcą a przyszłym pracownikiem oraz inicjować i organizować prace interwencyjne, itp.
Bezrobotny to osoba:
zamieszkała stale w Polsce,
powyżej 18 lat do 60 (kobiety), 65 (mężczyźni),
nie jest zatrudniona i nie uczy się,
zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy,
zarejestrowana jest we właściwym Urzędzie Pracy.
Bezrobotnemu przysługuje zasiłek lub stypendium na okres do 12 miesięcy. Prawo do zasiłku nie przysługuje gdy:
z przyczyn nieusprawiedliwionych nie stawił się w urzędzie pracy w wyznaczonym terminie,
bez uzasadnionej przyczyny odmówił przyjęcia propozycji pracy albo wykonania robót interwencyjnych,
u ostatniego pracodawcy rozwiązał stosunek pracy za wypowiedzeniem,
u ostatniego pracodawcy spowodował rozwiązanie stosunku pracy ze swojej winy bez wypowiedzenia,
jeżeli otrzymał jednorazową odprawę za urlop górniczy.
Prowadzenie działalności gospodarczej
Osoby fizyczne
Ustawa z dnia 23.12.1988 o działalności gospodarczej (Dz. U. 41 z 1988 roku). Ustawa ta „kończy swój żywot” 31.12.2000 roku). Trzeba znać art. 1-8:
Art. 1. [Wolność gospodarcza] Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
Art. 2. [Definicje]
1. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność.
2. Podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, zwanej dalej „przedsiębiorcą”, może być osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej.
Art. 3. [Warunki prowadzenia działalności gospodarczej]
1. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności gospodarczej, dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego, a także inne warunki określone w przepisach budowlanych, sanitarnych, weterynaryjnych, przeciwpożarowych i przepisach dotyczących ochrony środowiska.
2. Przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby prace, zajęcia lub czynności w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej były wykonywane przez osoby legitymujące się odpowiednimi kwalifikacjami, jeżeli z przepisów odrębnych ustaw wynika obowiązek posiadania takich kwalifikacji.
3. Przedsiębiorca, z zastrzeżeniem ust. 4, jest obowiązany do: 1) posiadania rachunku bankowego i gromadzenia oraz wydatkowania środków pieniężnych za pośrednictwem tego rachunku w każdym przypadku, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca i jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3000 EURO albo równowartość 1000 EURO, gdy suma wartości tych należności i zobowiązań powstałych w miesiącu poprzednim przekracza 10 000 EURO, przeliczone na złote według kursu kupna walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonywane są operacje finansowe, 2) zawiadomienia urzędu skarbowego, właściwego ze względu na podatek dochodowy, o posiadaniu rachunku bankowego, a w razie posiadania więcej niż jednego rachunku - do wskazania jednego z nich jako rachunku podstawowego i zawiadomienia o tym banku, w którym ten rachunek jest otwarty, oraz właściwego urzędu skarbowego; zawiadamiając urząd skarbowy należy podać nazwę i adres banku oraz numer rachunku bankowego albo podstawowego rachunku bankowego, 3) zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego oraz banku, w którym otwarty jest podstawowy rachunek bankowy, o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach, informując o nazwach i adresach banków oraz o numerach rachunków bankowych, 4) zawiadomienia banków, w których otwarte są inne rachunki bankowe tego przedsiębiorcy, o nazwie i adresie banku, gdzie otwarty jest rachunek podstawowy, oraz o numerze tego rachunku.
3a. Banki, w których otwarte są rachunki bankowe przedsiębiorcy inne niż rachunek podstawowy, obowiązane są do zawiadomienia o tym banku, w którym otwarty jest rachunek podstawowy tego przedsiębiorcy.
3b. W razie zmiany stanu faktycznego w stosunku do zawiadomień, o których mowa w ust. 3, przedsiębiorca jest zobowiązany do zgłoszenia tych zmian w terminie 14 dni od daty ich powstania.
3c. Przedsiębiorca jest obowiązany do przekazywania informacji, o których mowa w ust. 3, także oddziałowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w którym opłaca składki na ubezpieczenie społeczne.
4. Przepis ust. 3 stosuje się do przedsiębiorców, którzy zgodnie z odrębnymi przepisami obowiązani są do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Art. 4. [Zakres przedmiotowy]
1. Przedsiębiorcy mogą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywać czynności oraz działań, które nie są przez prawo zabronione.
2. Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przyjmowaniu, przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym: przesyłek listowych - z wyjątkiem druków bezadresowych i ankiet - o masie do 2000 g, listów wartościowych o masie do 2000 g, paczek pocztowych oraz nadawaniu i doręczaniu przekazów pocztowych, jest zastrzeżone dla Poczty Polskiej.
Art. 5. [Zatrudnianie osób] Przedsiębiorca może zatrudniać pracowników w nieograniczonej liczbie i bez pośrednictwa organów zatrudnienia.
Art. 6. [Prawo zrzeszania się]
1. Przedsiębiorcom przysługuje, na zasadzie dobrowolności, prawo zrzeszania się w organizacje przedsiębiorców.
2. Zrzeszanie się w organizacje przedsiębiorców regulują ustawy.
Art. 7. [Równorzędność podmiotów] Przedsiębiorcy, niezależnie od typu własności, na jednolitych zasadach podlegają obciążeniom publicznoprawnym oraz korzystają z kredytów bankowych i zaopatrzenia w środki produkcji.
Art. 8. [Ewidencja]
1. Podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej wymaga, z zastrzeżeniem art. 9 -11, zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, zwanej dalej „ewidencją”.
2. skreślony.
Ważny jest artykuł 9(częste pytanie na egzaminie):
Art. 9. [Zajęcie uboczne]
1. Nie wymaga zgłoszenia do ewidencji działalność gospodarcza prowadzona przez osobę fizyczną osobiście, w zakresie określonym w ust. 2, z której zarobek stanowi dodatkowe źródło dochodu tej osoby (uboczne zajęcie zarobkowe).
2. Przedmiotem działalności gospodarczej, o której mowa w ust. 1, mogą być: 1) wytwarzanie przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego, 2) naprawy i konserwacje przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz mieszkań, a także wykonywanie innych usług z użyciem materiałów i narzędzi własnych lub powierzonych, z wyjątkiem zarobkowego przewozu osób, 3) czynności handlowe polegające na sprzedaży nie przetworzonych produktów rolnych, ogrodniczych, sadowniczych, hodowlanych, w tym mięsa z uboju gospodarczego, runa leśnego, owoców leśnych, posiłków domowych, a także przedmiotów określonych w pkt 1. 4) wynajmowanie turystom przez rolników pokoi lub miejsc na ustawienie namiotów w obrębie gospodarstwa, sprzedaż posiłków i świadczenie usług z tym związanych.
Równie ważny jest artykuł 10:
Art. 10. [Wyłączenie ewidencjonowania] Zgłoszeniu do ewidencji nie podlega: 1) podjęcie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, ogrodnictwa oraz sadownictwa, 2) podjęcie działalności gospodarczej przez osoby prawne, 3) podjęcie działalności gospodarczej, która w myśl ustawy wymaga uzyskania koncesji. 4) podjęcie działalności gospodarczej, która na podstawie odrębnych ustaw wymaga uzyskania zezwolenia.
Koncesje(wystarczy wymienić pięć trafnych):
Art. 11. [Rodzaje działalności koncesjonowanej]
1. Uzyskania koncesji wymaga podjęcie działalności gospodarczej w zakresie: 1) poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin oraz surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin, bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze oraz składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych, 2) przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi, 2a) przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi 3) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją, 4) wytwarzania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, 5) wyrobu, rozlewu, oczyszczania, skażania i odwadniania spirytusu oraz wydzielania spirytusu z innego wytworu, a także wyrobu i rozlewu wódek 5a) wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich, 6) wytwarzania wyrobów tytoniowych, 7) transportu morskiego, lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych, a także zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej i lotniskami, 7a) zarządzania liniami kolejowymi i wykonywania przewozów kolejowych, 8) prowadzenia aptek, 8a) obrotu hurtowego lekami gotowymi i surowcami farmaceutycznymi przeznaczonymi do produkcji lub sporządzania leków w aptekach oraz artykułami sanitarnymi, 8b) konfekcjonowania i obrotu środkami ochrony roślin, 9) obrotu z zagranicą towarami i usługami, określonymi w drodze rozporządzenia przez Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, 10) obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r., 11) usług: ochrony osób i mienia, detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 11) usług ochrony osób i mienia, 11a) usług detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 12) usług kurierskich, a także pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym: a) przesyłek listowych o masie powyżej 2000 g, b) listów wartościowych o masie powyżej 2000 g, 13) dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty, 14) usług telekomunikacyjnych, 15) obrotu w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą oraz tuszami zwierzyny i ich częściami, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju, a także sprzedaży usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za zagranicą, 16) prowadzenia agencji celnej, 17) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji oraz obrotu paliwami i energią. 18) produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych pojazdów, 19) międzynarodowego transportu drogowego. 20) skreślony 21) skreślony.
2. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wyłączyć z obowiązku uzyskiwania koncesji niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymienione w ust. 1.{>>}
2a. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określi, w drodze rozporządzenia, liczbę koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 18, {>>} warunki wymagane do ich uzyskania, sposób wyboru koncesjonariuszy oraz obszary dystrybucji tablic rejestracyjnych.
3. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 1, określają przepisy prawa geologicznego i górniczego.
4. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 4, 8 i 8a, określają przepisy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym.
4a. Zasady udzielania koncesji, o której mowa w ust. 1 pkt 7a, określają przepisy o transporcie kolejowym.
5. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 12 i 14, określają przepisy o łączności.
6. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 8b, określają przepisy o ochronie roślin uprawnych.
7. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 15,określają przepisy prawa łowieckiego.
8. Zasady udzielania koncesji, o której mowa w ust. 1 pkt 16, określają przepisy prawa celnego.
9. Zasady udzielania koncesji oraz szczególne rodzaje działalności nie wymagające uzyskania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 17, określają przepisy prawa energetycznego.
10. Zasady udzielania koncesji, o której mowa w ust. 1 pkt 19, określają przepisy o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego.
11. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 5a, określają przepisy o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz obrocie tymi wyrobami.
12. skreślony.
Postępowanie ewidencyjne (też trzeba znać - szczególnie art.17):
Art. 13. [Odesłanie] Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, w postępowaniu ewidencyjnym stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Art. 14. [Właściwość i nadzór]
1. Organem ewidencyjnym jest terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach ewidencji działalności gospodarczej stopnia podstawowego.
2. Nadzór nad działalnością terenowych organów administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach ewidencji działalności gospodarczej sprawuje minister właściwy do spraw administracji.
Art. 15. [Wpis i zaświadczenie]
1. Organ ewidencyjny dokonuje wpisu do ewidencji działalności gospodarczej stosownie do zgłoszenia.
2. Organ ewidencyjny doręcza z urzędu przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie do ewidencji, nie później niż w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia, a kopię tego zaświadczenia przekazuje właściwemu organowi podatkowemu.
Art. 16. [Treść zgłoszenia]
1. Zgłoszenie, o którym mowa w art. 15 ust. 1, powinno zawierać: 1) oznaczenie przedsiębiorcy i jego siedziby (miejsca zamieszkania), a w razie ustanowienia pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorcy - również ich imiona i nazwiska, 2) określenie przedmiotu działalności gospodarczej, 3) wskazanie miejsca wykonywania działalności gospodarczej, 4) wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.
2. Ewidencja działalności gospodarczej jest jawna.
Art. 17. [Odmowa wpisu] Organ ewidencyjny wydaje decyzję o odmowie wpisu do ewidencji, gdy zgłoszenie: 1) dotyczy działalności gospodarczej, do której nie stosuje się przepisów ustawy, 2) dotyczy działalności gospodarczej, która podlega koncesjonowaniu, 3) dotyczy działalności gospodarczej, której podjęcie nie podlega zgłoszeniu, 4) zawiera braki formalne, które nie zostały usunięte mimo wezwania w wyznaczonym terminie, 5) dotyczy działalności gospodarczej objętej prawem wyłączności dla spółdzielni inwalidów i niewidomych.
Art. 18. [Zgłoszenie zmian] Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi ewidencyjnemu, w ciągu 14 dni, zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do podmiotu gospodarczego i działalności gospodarczej, powstałe po wpisie do ewidencji, objęte danymi zawartymi w zgłoszeniu. Do zgłoszenia zmian stosuje się odpowiednio przepisy art. 13 -17.
Art. 19. [Wykreślenie]
1. Wpis do ewidencji podlega wykreśleniu w przypadku: 1) zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, 2) prawomocnego orzeczenia sądu, zakazującego osobie fizycznej prowadzenia działalności gospodarczej, objętej wpisem.
2. Wpis do ewidencji podlega wykreśleniu także wtedy, gdy organ ewidencyjny dokonał go z naruszeniem prawa; w tym przypadku odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące wznowienia postępowania administracyjnego i stwierdzania nieważności decyzji.
3. Wykreślenie z ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej, w terminie określonym w tej decyzji. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, termin nie może być krótszy niż trzy miesiące.
Koncesjonowanie działalności gospodarczej
Art. 20. [Organy koncesyjne]
1. Udzielanie, odmowa udzielenia i cofanie koncesji należy do naczelnego lub centralnego organu administracji państwowej właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, zwanego dalej „organem koncesyjnym”.
2. Udzielenie, odmowa udzielenia i cofnięcie koncesji następuje w drodze decyzji administracyjnej.
3. Do wniosku o udzielenie koncesji stosuje się odpowiednio przepis art. 16 ust. 1. Organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia, w wyznaczonym terminie, określonych informacji i dokumentów mogących uprawdopodobnić, że spełni on warunki wykonywania działalności gospodarczej, które będą określone w koncesji lub wynikają z odrębnych przepisów.
3a. Minister właściwy do udzielania koncesji może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaje dokumentów i zakres informacji, o których mowa w ust. 3.
4. W koncesji zamieszcza się dane objęte wnioskiem. Organ koncesyjny może określić w koncesji podstawowe warunki wykonywania działalności gospodarczej.
4a. Udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
5. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres i przedmiot działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
6. Odmowa udzielenia koncesji lub ograniczenie zakresu i przedmiotu działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji może również nastąpić, gdy wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej lub spełnienia warunków, o których mowa w ust. 4, albo nie złoży zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a.
7. Właściwy minister może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaj, wysokość i sposób zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a, w zależności od przedmiotu działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu.
7a. Minister Gospodarki, w drodze rozporządzenia, może określić zasady udzielania koncesji w zakresie objętym rozporządzeniem, o którym mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9.
Art. 21. [Ważność koncesji - termin]
1. Koncesję wydaje się na czas nie oznaczony.
2. Koncesja może być wydana na czas oznaczony: 1) na żądanie ubiegającego się o wydanie koncesji. 2) ze względów, o których mowa w art. 20 ust. 5.
3. Koncesje w obrocie z zagranicą towarami i usługami, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9, wydaje się na czas oznaczony.
Art. 22. [Zakres kontroli organu koncesyjnego]
1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie: 1) zgodności prowadzonej działalności z koncesją, 2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b, 3) ochrony interesów gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, a także ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
2. Postępowanie kontrolne wszczyna się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny.
3. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do: 1) wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest prowadzona działalność gospodarcza, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowadzona lub powinna być prowadzona ta działalność, 2) żądania pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.
4. Czynności kontrolnych w przypadkach, o których mowa w ust. 3, dokonuje się w obecności kontrolowanego, osoby zastępującej kontrolowanego lub przez niego zatrudnionej, a w razie nieobecności tych osób - w obecności przywołanego świadka.
5. Organ koncesyjny może powierzyć dokonanie kontroli, o której mowa w ust. 1, innemu organowi państwowemu, wyspecjalizowanemu w kontroli danego rodzaju działalności. Przepisy ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.
6. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.
Art. 22a. [Przyczyny cofnięcia koncesji]
1. Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo ograniczyć zakres lub przedmiot działalności gospodarczej określonej w koncesji: 1) jeżeli przedsiębiorca nie usunął uchybień w terminie wyznaczonym na podstawie art. 22 ust. 6, 2) jeżeli prowadzona działalność rażąco uchybia warunkom wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b 3) z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 5, 4) jeżeli przedsiębiorca prowadzi przedsiębiorstwo i obrót surowcami wtórnymi metali nieżelaznych (złomem) niezgodnie z art. 24a.
2. Koncesja może być cofnięta także na zasadach określonych w art. 19.
Art. 22b. [Uprawnienia Rady Ministrów] Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, w stosunku do działalności gospodarczej, o której mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2a, 3 i 11a, określić szczególne warunki jej wykonywania.
Art. 23. [Promesa koncesji]
1. Kto zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o wydanie promesy koncesji (przyrzeczenia wydania koncesji).
2. Promesę wydaje się w drodze decyzji administracyjnej.
3. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy.
4. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy.
SPÓŁKI dzielimy na spółki osobowe i kapitałowe. Spółki osobowe to są takie spółki, w których ważny jest skład osobowy (łączenie osób) a spółki kapitałowe to spółki, które łączą kapitał.
Spółki osobowe to: spółka jawna, komandytowa i cicha.
Spółki kapitałowe to: spółka akcyjna, spółka z ograniczona odpowiedzialnością, i z udziałem kapitału zagranicznego.
Mówimy o spółkach prawa handlowego (kodeks handlowy) i o spółkach prawa cywilnego (kodeks cywilny). Kodeks cywilny rozróżnia tylko jedną spółkę: spółkę cywilną.
!!! Szczególną uwagę przy omawianiu spółek należy zwrócić na: skład osobowy, reprezentacja, prowadzenie spraw spółki, sposób tworzenia, wielkość kapitału, cele i rozmiary prowadzonej działalności gospodarczej, odpowiedzialność za zobowiązania spółki, sposób likwidacji spółki (wykreślenie z rejestru).
W spółkach osobowych zawsze prowadzenie spraw i reprezentowanie na zewnątrz jest prawem i obowiązkiem każdego wspólnika, a w spółkach kapitałowych do tego celu powołane są odpowiednie organy. Spółki osobowe prowadzą działalność gospodarczą w mniejszym zakresie niż spółki kapitałowe. Odpowiedzialność (osób, które tworzą spółkę) w spółkach osobowych jest nieograniczona, natomiast w spółkach prawa handlowego jest odpowiedzialność do wysokości wniesionego do spółki kapitału.
Spółka Cywilna
Kodeks Cywilny:
Art. 860. [Pojęcie, forma] § 1. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
§ 2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
Art. 861. [Aport] § 1. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.
§ 2. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.
Art. 862. [Wniesienie rzeczy] Jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki własność rzeczy, do wykonania tego zobowiązania, jak również do odpowiedzialności z tytułu rękojmi oraz do niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy mają być wniesione tylko do używania, stosuje się odpowiednio w powyższym zakresie przepisy o najmie.
Art. 863. [Współwłasność łączna] § 1. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.
§ 2. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników.
§ 3. W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku.
Art. 864. [Odpowiedzialność solidarna] Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
Art. 865. [Prowadzenie spraw spółki]
§ 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Art. 866. [Reprezentowanie spółki] W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
Art. 867. [Udział w zyskach i stratach] § 1. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach.
§ 2. Ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach.
Art. 868. [Podział i wypłata zysków] § 1. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki.
§ 2. Jednakże gdy spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego.
Art. 869. [Wypowiedzenie udziału] § 1. Jeżeli spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.
§ 2. Z ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.
Art. 870. [Wypowiedzenie przez wierzyciela osobistego] Jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, jego wierzyciel osobisty, który uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego udział w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać.
Art. 871. [Wystąpienie wspólnika] § 1. Wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia - wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.
§ 2. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
Art. 872. [Spadkobiercy wspólnika] Można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.
Art. 873. [Przedłużenie umowy] Jeżeli mimo istnienia przewidzianych w umowie powodów rozwiązania spółki trwa ona nadal za zgodą wszystkich wspólników, poczytuje się ją za przedłużoną na czas nie oznaczony.
Art. 874. [Rozwiązanie spółki przez sąd] Z ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd.
Art. 875. [Skutki rozwiązania] § 1. Od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych.
§ 2. Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki.
§ 3. Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
Majątek spółki składa się z wkładów wnoszonych przez poszczególnych wspólników, domniemywa się, że wartość wkładów jest jednakowa, wkłady wspólników mają jednakową wartość.
Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, w związku z tym nie jest podmiotem prawa własności, czyli nie posiada majątku, własności spółki. Właścicielami majątku spółki pozostają nadal wspólnicy, tzw. współwłasność łączna. Z tej współwłasności łącznej wynika pewne ograniczenie swobodnego rozporządzania majątkiem przez wspólników. W czasie trwania umowy spółki wspólnik nie może rozporządzać swoim udziałem ani też udziałów w poszczególnych składnikach majątku spółki, to może być możliwe po rozwiązaniu spółki.
Każdy wspólnik jest uprawniony i jednocześnie zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. (Umowa spółki może stanowić o odmiennym prowadzeniu spraw spółki).
Każdy wspólnik, niezależnie od tego czy prowadzi sprawy spółki czy nie, ma prawo do uzyskania informacji o stanie interesów (majątku, interesach, wynikach, itp.) tej spółki.
Za zobowiązania wspólnicy odpowiadają solidarnie! Odpowiedzialność obejmuje zarówno majątek wspólny jak i majątek indywidualny każdego wspólnika.
Każdy wspólnik ma prawo do równego podziału zysków, oraz obowiązek równego pokrycia strat (są wyjątki - umowa spółki może stanowić inaczej).
Uprawnieniem zasadniczym wspólnika jest możliwość wystąpienia ze spółki ale tylko dla takiej, która została zawarta na czas nieoznaczony; poprzez wypowiedzenie udziału na trzy miesiące przed zakończeniem roku obrachunkowego; w każdym czasie z ważnych powodów (np. wyjazd na stałe za granicę).
Rozwiązanie spółki powoduje: (ważne!!)
uregulowania prawne (np. jak stanowi umowa),
osiągnięcie zamierzonego celu, dla którego ta spółka została zawarta,
upływ czasu, na który spółka została zawarta.
Jeżeli mimo wszystko spółka dalej prowadzi działalność, to uważa się przez prawo, że spółka przedłuża swoją działalność na czas nieoznaczony.
Bezwzględne rozwiązanie:
pozostaje jeden wspólnik,
na podstawie jednomyślnej uchwały wspólników.
Od chwili kiedy następuje rozwiązanie spółki w odniesieniu do jej majątku mają zastosowanie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Od tego też momentu każdy wspólnik może rozporządzać swym udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
Następstwem rozwiązania spółki jest likwidacja (proces likwidacji) - zlikwidowanie majątku, spłata długów, ściągnięcie wierzytelności, rozliczenie nadwyżek lub pokrycie strat, zwrot wkładów.
Spółka cywilna, która stanowi tylko stosunek zobowiązaniowy między wspólnikami nie może nosić nazwy. Określa się wyłącznie za pomocą nazwy wspólników. Nazwa s. c. nie podlega ochronie prawnej.
Spółka Cywilna w ewidencji działalności gospodarczej.
Wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej z wyjątkiem przypadków określonych w art. 9 ustawy o działalności gospodarczej.
Stosunki majątkowe
Spółkę cywilną można wnieść jako aport (wkład niepieniężny) do Sp. z o.o. oraz S.A. jak również do innej spółki cywilnej.
Spółka cicha (jest odmiana spółki cywilnej) - umowa spółki nienazwana w formie pisemnej
Wspólnik cichy:
nie prowadzi spraw spółki,
nie reprezentuje spółki wobec osób trzecich,
jego nazwisko nie figuruje w nazwie spółki,
może wnieść wkład pieniężny lub rzeczowy do spółki, wniesiony majątek może stracić lub powiększyć,
nie ponosi żadnej odpowiedzialności za sprawy spółki.
Spółki prawa handlowego
spółki osobowe: jawna, komandytowa
spółki kapitałowe: z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna
Spółki kapitałowe mają osobowość prawną.
Pierwotnym aktem, który doprowadza do powstania spółki jest umowa między wspólnikami a w przypadku Spółki Akcyjnej podpisanie Statutu.
Dokonanie rejestracji w sądzie. Tylko spółka z o.o. i S.A. w momencie rejestracji otrzymują osobowość prawną. Prowadzenie spraw spółki i reprezentowanie spraw spółki na zewnątrz powierzane jest specjalnie do tego powołanym organom (zarząd i prokurenci).
Spółka komandytowa i jawna nie posiadają osobowości prawnej, ale maja zdolność prawną, do czynności prawnej i procesową.
Umowa w formie aktu notarialnego.
Spółka Akcyjna i Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością otrzymują osobowość prawną w momencie rejestracji. Oznacza to, że wspólnicy mogą prowadzić sprawy spółki i ją reprezentować. Organami są Członkowie Zarządu i Prokurenci.
Prokura (we wszystkich spółkach) jest to pełnomocnictwo udzielane przez poszczególne rodzaje spółek handlowych do reprezentowania spółki. Osoba, której udzielono prokury jest uprawniona do wykonywania wszystkich czynności sądowych i pozasądowych. Prokura nie może być przeniesiona na inną osobę. Udzielenie i wygaśnięcie prokury wymaga wpisu do rejestru handlowego. Można ja w każdej chwili odwołać. Powołanie prokurenta wymaga wpisu do Rejestru Handlowego wraz z notarialnym wzorem podpisu. Prokura wygasa z mocy prawa gdy ogłoszono likwidację spółki i upadłość spółki. Wzór podpisu prokurenta musi być określony notarialnie.
Spółka jawna
Wyrosła ze Spółki Cywilnej i wiele uregulowań dotyczy właśnie spółki cywilnej.
Spółka jawna jest to spółka osobową bez osobowości prawnej.
Wkłady wnoszone przez wspólników, odpowiedzialność za prawa i obowiązki, reprezentowanie, udziały w zyskach i stratach, wystąpienie ze spółki jest takie samo jak w Spółce Cywilnej.
Charakterystyczne cechy Spółki Jawnej:
bezpośrednia, osobista, solidarna i nieograniczona odpowiedzialność każdego wspólnika,
każdy wspólnik jest upoważniony do samodzielnego reprezentowania i zaciągania zobowiązań (o ile umowa spółki nie stanowi inaczej),
wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach jako zwrotu wydatków i do równego uczestniczenia w stratach.
Zaistnienie spółki jawnej jako prawnego podmiotu gospodarczego wymaga jej zarejestrowania we właściwym Sądzie Rejonowym.
Rozwiązanie spółki może nastąpić:
z przyczyn przewidzianych w umowie za zgodą wszystkich wspólników,
ogłoszenie upadłości spółki,
śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki,
wskutek wyroku sądowego.
Efektem tego jest likwidacja i wykreślenie z Rejestru Handlowego
Spółka komandytowa
Cechy charakterystyczne:
za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada jeden ze wspólników (komplementariusz) całym swym majątkiem i ma prawo do reprezentacji
komandytariusz - odpowiada w sposób ograniczony, czyli do wysokości wkładów - komandytariusz w związku z tym jest odsunięty od prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania,
nie posiada osobowości prawnej.
Utworzenie spółki komandytowej:
umowa w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności,
wpis do Rejestru Handlowego.
Spółka akcyjna:
Udział ma charakter papieru wartościowego, zmienne prawa akcjonariuszy,
Status: przez akt notarialny pod rygorem nieważności;
Założyciele: osoby fizyczne i prawne.
Organy: Zarząd (odpowiada za działalność, prowadzi bieżące sprawy), Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna (badanie bilansu, rachunku (Komisja bada różne zagadnienia międzybilansowe)), Walne Zgromadzenie (co około 6 miesięcy w stosunku do roku obrotowego rozpatruje i zatwierdza sprawozdania, udziela pokwitowania władzom spółki, zmiana statutu wymaga Walnego Zgromadzenia).
Prawa Akcjonariuszy:
charakter majątkowy: do dywidendy; uczestnictwo w podziale spółki w przypadku likwidacji; do wyboru akcji nowej emisji.
Charakter niemajątkowy (prawa porforacyjne): do przeglądania księgi akcyjnej; do uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu; do głosu na Walnym Zgromadzeniu; do powoływania pełnomocnika do Walnego Zgromadzenia; bierne prawo wyborcze organów spółki; prawo mniejszości (1. 1/10 występuje o zwołanie Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia; 2. mogą wprowadzić reprezentanta do Komisji Rewizyjnej)
Obowiązki akcjonariuszy: dokonywanie wpłat na akcje w sposób równomierny; powtarzające się świadczeń pieniężnych.
Może być przekształcona w sp. z o.o. jeżeli akcjonariusze mają ponad 50% kapitału spółki + ¾ głosów.
Spółki akcyjne mogą się łączyć: przeniesienie majątku w zamian za akcje; powstanie zupełnie nowej spółki.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka kapitałowa wieloosobowa lub jednoosobowa, posiada osobowość prawną.
Warunki zawarcia spółki:
zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności - powinna zawierać nazwę firmy, określić firmę, jej siedzibę itp.)
wniesienie całego kapitału zakładowego,
ustanowienie władz spółki,
wpis do Rejestru Handlowego.
1. przypadek - jednoosobowa spółka z o.o. powstaje na podstawie aktu erekcyjny (powołującego do życia spółkę) - akt założycielski
reszta jw.
2. przypadek - większa ilość wspólników ale po wyjściu ze spółki wspólników zostaje jeden.
Dodatkowe wymogi (KH Art. 160)
Art. 160. [Powstanie spółki]
Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością potrzeba:
1) zawarcia umowy spółki;
2) wniesienia całego kapitału zakładowego;
3) ustanowienia władz spółki;
4) wpisu do rejestru handlowego.
Organy spółki i władze:
Zarząd (jedno lub wieloosobowy) - ma prawo do reprezentowania spółki,
Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna,
Zgromadzenie wspólników
Art. 206. [Organy spółki]
§ 1. Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo obie te władze.
§ 2. W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 25.000 złotych, a wspólników jest
więcej niż pięćdziesięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.
§ 3. W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może
wyłączyć indywidualną kontrolę wspólników.
Rada nadzorcza składa się z co najmniej 3 członków. Badanie bilansu, rachunku strat i zysków, spraw Zarządu.
Zgromadzenie wspólników:
Zwyczajne
Nadzwyczajne
Art. 223. [Termin i przedmiot]
§ 1. Zwyczajne zgromadzenie powinno odbyć się w ciągu sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego.
§ 2. Przedmiotem jego powinno być:
1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysków i strat za rok ubiegły;
2) powzięcie uchwały o podziale zysków lub o pokryciu strat, jeżeli umowa spółki przekazuje sprawy te zgromadzeniu wspólników;
3) udzielenie władzom spółki pokwitowania z wykonania przez nie obowiązków.
§ 3. W sprawach powyższych pisemne głosowanie jest wyłączone.
§ 4. Przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia mogą być także inne sprawy.
Art. 224. [Zgromadzenie nadzwyczajne]
Nadzwyczajne zgromadzenie zwołuje się w przypadkach, oznaczonych w dziale niniejszym lub w umowie spółki, nadto, gdy organa lub osoby, uprawnione do zwoływania zgromadzeń, uznają to za wskazane.
Kapitał spółki z o.o.:
Udziały członków
pieniężne,
niepieniężne (aporty) - proporcjonalne do pieniężnego.
Kapitał nie może być uszczuplany, może być powiększany.
Wspólnik ma prawo:
do nadzorowania działalności spółki,
do udziału w zyskach,
do wglądu do dokumentów.
Rozwiązanie spółki:
z przyczyn przewidzianych w umowie,
na mocy uchwały wspólników - w formie uchwały notarialnej,
na skutek upadłości,
z innych przyczyn przewidzianych w Kodeksie Handlowym.
Bank Państwowy może być utworzony na wniosek Ministra Skarbu Państwa przez Rozporządzenie; nie podlega on wpisowi do rejestru.
Organy: Zarząd (funkcja wykonawcza); Rada Nadzorcza (funkcja kontrolna).
Bank w formie spółki akcyjnej: założyciele: nie mniej niż 3 osoby (osoby fizyczne i prawne) powstaje przez zezwolenie wydane przez Ministra Finansów - organy: Rada Nadzorcza, Zarząd, Zgromadzenie Akjcjonariuszy.
Banki spółdzielcze: tylko osoby fizyczne (ilość ustalona w prawie spółdzielczym), powstaje na podstawie zezwolenia komisji nadzoru bankowego, status: akt notarialny pod rygorem nieważności.
Ważną czynnością banków jest prowadzenie rachunków dla osób fizycznych i prawnych (rachunki bieżące, pomocnicze, oszczędnościowe, lokaty terminowe).
Spółdzielnie: dobrowolne zrzeszenie: zmienny skład osobowy, nieograniczona liczba osób, zmienny fundusz udziałowy, prowadzi działalność gospodarczą w imieniu członków; majątek: prywatna własność jej członków. Spółdzielnie może założyć min. 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne. Statut notarialny; organy: Zarząd, Rada Nadzorcza. Zarząd składa wniosek do sądu w celu zarejestrowania spółdzielni. Organ nadzoru nad spółdzielniami: Rejonowy Sąd w Warszawie. Walne Zgromadzenie: członek nie może mieć przedstawiciela, uchwalanie kierunków działalności, rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań, przynajmniej 1 raz w roku, na żądanie Rady Nadzorczej może być zwołane (1/10 (nie mniej niż 3 członków)), ilość osób ustala statut, powołuje Zarząd. Raz na 3 lata spółdzielnia zobowiązana jest poddać się lustracji.
Fundacje: odrodziły się w 1984 r.; ustawa o nich w 1991 r. Każda osoba fizyczna i prawna; spółki stowarzyszenia mogą założyć fundację. Założenie przez osoby prawne, status: akt notarialny złożony przez fundatorów. Przy założeniu musi być podany cel i składniki majątkowe na realizację celu, może prowadzić działalność gospodarczą. Nadzór sprawuje właściwy minister lub Wojewoda. Fundacja podlega likwidacji: kiedy osiągnie cel; wyczerpie się majątek fundacji; ze statutu; przez zwrócenie się np. wojewody do Sądu o wstrzymanie jej. Przywileje fundacji: zwolnienie z opłat przy jej zakładaniu; zwolnienie z podatku przy darowiźnie.
Rzemiosło: zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne lub S.C. osób fizycznych przez wykonywanie własnej pracy przy zatrudnieniu do 15 pracowników najemnych. Do rzemiosła nie zaliczamy: działalności handlowej, transportowej, gastronomicznej, usług hotelarskich, leczniczych, wolnych zawodów, artystów, plastyków, fotografików, emerytów, rencistów, księgowych, uczniów, członków rodziny ze wspólnego gospodarstwa domowego. Prawa i obowiązki rzemieślnika: dobrowolne zrzeszanie się; korzystanie z ulg, zwolnień podatkowych; korzystanie z uproszczonych form opodatkowania; prawo do uczestnictwa w organach zarządu. Współmałżonek ma prawo (po śmierci) nadal wykonywać rzemiosło. Organizacje samorządu rzemiosła: spółdzielnie rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego, izby rzemieślnicze.
Partie Polityczne: mają osobowość prawną; nazwa podlega ochronie prawnej; majątek: składki członkowskie; mogą być spółdzielnią lub mieć udziały w spółkach z wyjątkiem spółki Skarbu Państwa lub z udziałem zagranicznym; działalność gospodarcza polega na sprzedaży programu, symboli partii (znaczki).
Stowarzyszenia: dobrowolne samorządne zrzeszenie o celach niezarobkowych; 1. rejestrowane - min. 15 osób fizycznych ustali statut, wybierze Komitet założycielski (stowarzyszenie rejestrowane może prowadzić działalność gospodarczą, likwidacja w statucie); 2. zwykłe (min. 3 osoby fizyczne, ustalają środki, siedzibę, nie rejestrują, informują wojewodę, że zaczynają istnieć; nie może prowadzić działalności gospodarczej; nie może przyjmować darowizn, dotacji; majątek: ze składek członkowskich.
Gospodarka komunalna: .bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia ogólnodostępnego, np. wywóz śmieci, transport, woda. Formy: zakłady urzędowe, spółki prawa handlowego. Rada gminy decyduje o formach prowadzenie w/w działalności. Mogą mieć formy Sp. z o.o., S.A. Prezesi i Rada Nadzorcza „mają pieniądze”. Majątek jest gminy. Władze miasta powołują: zarząd, Radę Nadzorczą, Prezesów, Komisję Rewizyjną. Zgromadzeniem wspólników jest Zarząd Miasta. Powiat może prowadzić działalność gospodarczą taką samą jak gmina.
1