Bilans

Bilans to zestawienie posiadanych aktywów oraz źródeł kapitału, wykorzystanych do ich pozyskania. Sporządzany jest na dany dzień, ma charakter statyczny.

Aktywa	Pasywa
Aktywa trwałe:	Kapitały własne:
Wartości niematerialne i prawne	Kapitał podstawowy
Rzeczowe aktywa trwałe	Kapitał zapasowy
Należności długoterminowe	Kapitały rezerwowe.
Inwestycje długoterminowe	Nie podzielony zysk/strata z okresów poprzednich
Długoterminowe roz­liczenia między okresowe	Wynik finansowy netto
Aktywa obrotowe:	Kapitały obce:
Zapasy	Rezerwy na zobowiązania
Należności krótkoterminowe	Zobowiązania długoterminowe
Inwestycje krótkoterminowe	Zobowiązania krótkoterminowe
Krótkoterminowe roz­liczenia międzyokresowe	Rozliczenia międzyokresowe bierne

WSTĘPNA ANALIZA BILANSU

Wskaźnik dynamiki wzrostu

gdzie: ΔAc - wskaźnik tempa zmian aktywów całkowitych,

Ac₁ - wartość aktywów całkowitych w okresie badanym,

Ac₂ - wartość aktywów całkowitych w okresie bazowym.

Wskaźnik struktury aktywów

gdzie: At - aktywa trwałe,

Ao - aktywa obrotowe.

Co jest szczególnie ważne dla diagnosty

1. Jaka jest dynamika przychodów ze sprzedaży oraz zysku netto

2. Jaka jest wielkość wykazywanych przez firmę zapasów, należności z tytułu dostaw i usług oraz zobowiązań krótkoterminowych z tytułu dostaw i usług. Spadek należności z tytułu dostaw i usług oraz wzrost zobowiązań krótkoterminowych z tego tytułu (przy niezmienionych w dużym stopniu wskaźnikach płynności ) należy odczytywać jako pozytywne zjawisko. Analizując zapasy i oceniając ich prawidłową wielkość należy pamiętać o konieczności posiadania optymalnej wielkości zapasów.

3. Czy uległy zwiększeniu kapitały własne firmy. Każde zwiększenie należy odczytywać jako umocnienie sytuacji przedsiębiorstwa

4. Jaka jest wysokość zobowiązań długoterminowych. Znaczne ich zwiększenie może świadczyć o kłopotach finansowych. Może również oznaczać podejmowanie przez firmę znacznych inwestycji (można to sprawdzić czytając sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych)

5. Jaka jest suma bilansowa. Jej wzrost świadczy najczęściej o zwiększeniu wartości przedsiębiorstwa. Należy sprawdzić czy to zwiększenie nie wynika jedynie z przyrostu należności i roszczeń - jeżeli tak jest to informacja o możliwości utraty płynności

6. Jakie są środki pieniężne netto działalności operacyjnej. Dodatnie - gwarantują prawidłowe funkcjonowanie firmy w dłuższej perspektywie czasu. Dzięki nim istnieje możliwość podejmowania inwestycji lub spłaty zaciągniętych zobowiązań. Dopuszczalne jest aby środki pieniężne z działalności operacyjnej były ujemne, ale tylko w przypadku gdy firma ma wypracowane środki w poprzednich okresach.

Zapasy

Δ Z = Δ S

Δ Z > Δ S - zapasy leżą dłużej na magazynie

Δ Z < Δ S - zmniejsza się okres składowania zapasów, jest większa częstotliwość zamawiania

Należności

Δ N = Δ S - finansowanie z przyrostu sprzedaży

Δ N > Δ S - cykl inkasa wzrasta

Δ N < Δ S - cykl inkasa maleje

Zadanie

Na podstawie poniższych danych dokonaj wstępnej diagnozy (analizy) tempa zmian oraz struktury wielkości poszczególnych składników bilansu oraz rachunku zysków i strat.

BILANS	Okres
		I	II	III
Aktywa
A. Aktywa trwałe	88 534	86 964	78 272
I. Wartości niematerialne i prawne	986	858	644
II. Rzeczowe aktywa trwałe	81 669	77 449	68 180
III. Inwestycje długoterminowe	5 879	8 657	8 871
IV. Należności długoterminowe	-	-	577
B. Aktywa obrotowe	80 741	91183	94 894
I. Zapasy	32 715	36 141	29 930
II, Należności krótkoterminowe	38 349	43 437	32 449
III, Inwestycje krótkoterminowe	7 812	11 602	32 211
Papiery wartościowe	3 385	1 052	235
Środki pieniężne	4 427	10 550	31 976
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe	1 865	3	304
Razem aktywa A + B	169 275	178 147	173 166
Pasywa
A. Kapitał (fundusz) własny	145 766	156 469	154 681
I. Kapitał (fundusz) podstawowy	12 300	12 915	12 915
II. Kapitał (fundusz) zapasowy	121 440	135 139	137 064
III. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe	—	—	191
IV. Wynik finansowy netto roku obrotowego (+/-)	12 026	8 415	4 511
B. Rezerwy i zobowiązania (kapitał obcy)	23 509	21 678	18 485
I. Rezerwy	5 078	2 273	959
II. Zobowiązania długoterminowe	—	—	-
III. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne	15 672	16 280	13 818
Kredyty i pożyczki	—	—	—
Zobowiązania handlowe	9 700	10 558	8 161
Pozostałe zobowiązania krótkoterminowe	4 449	4 040	3 944
Fundusze specjalne	1 523	1 682	1 713
IV. Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów	2 759	3 125	3 708
Razem pasywa A + B	169 275	178 147	173 166

Rachunek zysków i strat	Okres
		I	II	III
A. Przychody ze sprzedaży towarów, produktów i materiałów	176978	169 456	154788
I. Przychody ze sprzedaży produktów	173 425	167 059	151 118
II. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów	3 553	2 397	3 670
B. Koszty sprzedanych towarów, produktów i materiałów	133 155	130 864	120 222
I. Wartość sprzedanych towarów i materiałów	3 402	2 170	3 159
II. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów	129 753	128 694	117 063
C. Zysk brutto ze sprzedaży	43 823	38 592	34 566
D. Koszty sprzedaży	5 055	5 024	6 582
E. Koszty ogólnego zarządu	19 132	19 710	17 822
F. Zysk ze sprzedaży	19 636	13 858	10 167
G. Pozostałe przychody operacyjne	3 529	3 944	5 405
H. Pozostałe koszty operacyjne	6 254	5 112	9 179
I. Zysk z działalności operacyjnej	16 911	12 690	6 388
J. Przychody finansowe	4 475	4 048	4 961
K. Koszty finansowe	3 480	3 807	3 720
L. Zysk brutto z działalności gospodarczej	17 906	12 931	7 629
M. Zyski nadzwyczajne	-	1	120
N. Straty nadzwyczajne	-	2	730
O. Zysk brutto	17 906	12 930	7 019
P. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego	5 880	4 515	2 508
R. Zysk netto	12 026	8 415	4 511
Przychody całkowite (A+G+J)	184 982	177 448	165 154
Koszty całkowite (B+D+E+H+K)	167 076	164 517	157 525
Udział kosztów całkowitych w przychodach całkowitych (L/K) - %	90,3	92,7	95,4

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

Sporządzanie rachunku zysków i strat ma na celu ustalenie efektów funkcjonowania spółki w pewnym okresie (charakter dynamiczny)

Możliwość sporządzani rachunku zysków i strat w dwóch układach:

• porównawczym (koszty wg rodzaju zużytych czynników wytwórczych),

• kal­kulacyjnym (koszty wg ich odnoszenia na jednostkę wytworzonego produktu lub wyświadczonej usługi).

Rachunek zysków i strat pozwala na ustalenie wyniku finansowego na trzech poziomach:

• operacyjnym, pozwalającym ustalić wynik operacyjny;

• finansowym, na którym określa się wynik z działalności gospodar­czej przedsiębiorstwa;

• nadzwyczajnym, na którym koryguje się wynik z działalności gospodarczej o zdarzenia nadzwyczajne w celu uzyskania wyniku finansowego brutto.

Rachunek zysków i strat (układ kalkulacyjny)
A. Przychody całkowite (I + VII + X)
B. Koszty całkowite (II + IV +V + VIII + XI)
I. Przychody ze sprzedaży towarów i produktów
1. Przychody ze sprzedaży produktów
2. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów
II. Koszty sprzedaży towarów i produktów
1. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
2. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
III. Zysk brutto ze sprzedaży
IV. Koszty sprzedaży
V. Koszty ogólnego zarządu
VI. Zysk ze sprzedaży
VII. Pozostałe przychody operacyjne
VIII. Pozostałe koszty operacyjne
IX. Zysk z działalności operacyjnej
X. Przychody finansowe
XI. Koszty finansowe
XlI. Zysk brutto z działalności gospodarczej
XIII. Zyski nadzwyczajne
XIV. Straty nadzwyczajne
XV. Zysk brutto
XVI. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
XVII. Zyski netto

ANALIZA WSKAŹNIKOWA

WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI

(wskaźniki zyskowności lub stopy zysku)

• Wskaźnik rentowności sprzedaży - informuje on o udziale zysku w wartości sprzedaży. Im wskaźnik ten jest wyższy tym większa jest efektywność przedsiębiorstwa. W zależności od rodzaju przyjętego zysku (z działalności operacyjnej, zysk netto, zysk brutto) z rachunku zysku i strat można mówić o rentowności sprzedaży mierzonej zyskiem operacyjnym, zyskiem netto, itp.

Wskaźnik rentowności sprzedaży netto =	Wynik finansowy netto
		Przychody ze sprzedaży
Wskaźnik rentowności sprzedaży brutto =	Wynik finansowy brutto
		Przychody ze sprzedaży
Wskaźnik rentowności działalności operacyjnej =	Zysk operacyjny
		Przychody netto

• Wskaźnik rentowności aktywów - wskaźnik rentowności aktywów określa zdolność aktywów jednostki do generowania zysku. Informuje o wysokości zysku netto przypadającego na jednostkę aktywów i ukazuje jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Im wartość tego wskaźnika jest większa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy.

Wskaźnik rentowności aktywów (ROA) =	Wynik finansowy netto
		Aktywa ogółem

• Rentowności kapitału własnego - Wskaźnik ten informuje o zdolności kapitału własnego do generowania zysków. Im wyższy wskaźnik, tym wyższa efektywność wykorzystania kapitału własnego, większa możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa. Dzięki temu wskaźnikowi uzyskujemy odpowiedź na pytanie jaka jest stopa zwrotu od wkładu kapitałowego wniesionego przez właścicieli firmy.

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) =	Wynik finansowy netto
		Kapitał własny

WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ

• Wskaźnik bieżącej płynności - informuje on o możliwości spłaty krótkoterminowych zobowiązań środkami obrotowymi. Kształtowanie się wskaźnika bieżącej płynności finansowej poniżej jedności oznacza, że zobowiązania bieżące przekraczają wysokość środków obrotowych i przedsiębiorstwo utraciło bieżącą płynność finansową. Wielkość majątku obrotowego powinna być około dwa razy większa niż kwota bieżących zobowiązań. Minimum bezpieczeństwa finansowego określa poziom wskaźnika płynności bieżącej, który powinien mieścić się w granicach 1,2 (1,5) - 2,0.

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej =	Majątek obrotowy
		Zobowiązania krótkoterminowe

• Wskaźnik szybkiej płynności finansowej (podwyższonej płynności) - płynne środki obrotowe to środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe oraz krótkoterminowe należności. Za najbardziej optymalną wielkość wskaźnika przyjmuje się poziom 1,0. Wskaźnik wynoszący poniżej jedności oznacza, że firma może mieć trudności płatnicze. Dla partnerów gospodarczych jest to sygnał zwiększonego ryzyka. Jeżeli szybki wskaźnik jest niski, a wskaźnik bieżący wysoki, to oznacza, że firma utrzymuje zbyt wysoki poziom zapasów, w których zamrożony jest fundusz obrotowy.

Wskaźnik szybkiej płynności finansowej =	Majątek obrotowy - zapasy +/- rozliczenia mędzyokresowe czynne
		Zobowiązania krótkoterminowe

• Wskaźnik wysokiej płynności (natychmiastowy) - powinien wynosić ok. 0,2-0,3. Środki pieniężne przedsiębiorstwa powinny być ograniczane do niezbędnego minimum, gdyż nie przyczyniają się one do generowania dochodów i zysków. Zbyt wysoki poziom środków pieniężnych utrzymywany w spółce może świadczyć np. o nieproduktywnym ich gromadzeniu lub braku pomysłu na ich wykorzystanie.

Wskaźnik wysokiej płynności =	Inwestycje krótkoterminowe
		Zobowiązania krótkoterminowe

WSKAŹNIKI SZYBKOŚCI OBROTU

• Wskaźnik obrotu aktywami - informuje jaka wartość przychodów ze sprzedaży przypada na jedną złotówkę zaangażowanego majątku. Określa zdolność aktywów jednostki do generowania przychodów ze sprzedaży.

Wskaźnik obrotu (rotacji) aktywami =	Przychody ze sprzedaży
		Aktywa ogółem

• Wskaźnik obrotu aktywami trwałymi - poprawa tego wskaźnika świadczy o lepszym wykorzystaniu posiadanego majątku trwałego. Określa ile razy sprzedaż netto jest większa od środków trwałych zaangażowanych w działalności przedsiębiorstwa.

Wskaźnik obrotu (rotacji) aktywami =	Przychody ze sprzedaży
		Aktywa trwałe

• Wskaźnik rotacji (obrotu) należności - informuje on o ilości cyklów obrotu przeciętnym stanem należności w ciągu roku w stosunku do wielkości sprzedaży. Wskaźnik ten określa, ile razy wciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Według standardów zachodnich wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 7,0 - 10,0. Jeśli jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może oznaczać, że przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów co świadczy o tym, że środki pieniężne są zbyt długo zamrożone w należnościach.

Wskaźnik rotacji (obrotu) należności =	Przychody ze sprzedaży
		Przeciętny stan należności

Wskaźnik ten może być wyrażony w dniach. Określa on ilość dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze należności. Informuje zatem kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorców i jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach.

Wskaźnik pokrycia należności w dniach =	Przeciętny stan należności * T
		Przychody ze sprzedaży

T - liczba dni dla badanego okresu

• Wskaźnik rotacji (obrotu) zapasów - przeciętny stan zapasów należy obliczyć jako średnią ze stanów zapasów w poszczególnych miesiącach lub kwartałach, a jeśli to nie jest możliwe, to jako średnią ze stanów na początek i koniec roku. Im wskaźnik jest wyższy, tym sytuacja jest korzystniejsza. Wskaźnik określa, ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi „odnowienie” stanu zapasów.

Wskaźnik rotacji (obrotu) zapasów =	Przychody ze sprzedaży
		Przeciętny stan zapasów

Wskaźnik ten może być wyrażony w dniach. Określa on, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wysoki wskaźnik rotacji w dniach informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie szybkim.

Wskaźnik pokrycia zapasów w dniach =	Przeciętny stan zapasów * T
		Przychody ze sprzedaży

WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA.

• Wskaźnik ogólnego zadłużenia (stopy zadłużenia) - określa on udział zobowiązań (kapitałów obcych) w finansowaniu majątku jednostki. Sytuacja jednostki jest korzystniejsza im niższy jest poziom tego wskaźnika, ponieważ mniejszy jest udział kapitału obcego w finansowaniu działalności jednostki. Zbyt wysoki poziom tego wskaźnika może podważać wiarygodność finansową firmy. Zbyt niski poziom może świadczyć o niewykorzystaniu zewnętrznych źródeł finansowania dla zwiększenia korzyści finansowych firmy.

Wskaźnik ogólnego zadłużenia =	Zobowiązania ogółem
		Aktywa ogółem

• Wskaźnika zadłużenia kapitałów własnych - stanowi stosunek zobowiązań ogółem do kapitałów własnych. Wskaźnik ten określa możliwość pokrycia zobowiązań własnym kapitałem. Kapitały własne stanowią gwarancję pokrycia zobowiązań nawet w razie poniesienia strat. Wartością graniczną dla średnich i dużych firm jest relacja 3:1 a dla małych 1:1.

Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego =	Zobowiązania ogółem
		Kapitał własny

• Wskaźnik zadłużenia długoterminowego - wskaźnik wyższy od jedności (lub 100 %) świadczy, że zadłużenie długoterminowe przewyższa kapitał własny właścicieli. Wskazuje to na duże ryzyko związane z możliwością spłaty długów. Na ogół pożyczkodawcy starają się udzielać kredytów i pożyczek tylko do określonego poziomu wskaźnika zadłużenia długoterminowego. Racjonalny wskaźnik długu powinien mieścić się w przedziale 0,5 - 1,0. Firmy posiadające wyższą proporcję długoterminowych zobowiązań do kapitału własnego są uważane za poważnie zadłużone.

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego =	Zobowiązania długoterminowe
		Kapitał własny

• Wskaźnik zdolności kredytowej - wskazuje na możliwość spłaty całkowitych efektywnych zobowiązań z wygospodarowanej w danym okresie nadwyżki finansowej. Im wyższa wartość tego wskaźnika tym lepiej dla przedsiębiorstwa.

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego =	Zysk netto + amortyzacja
		Kapitał obcy

• Wskaźnik szybkości obrotu kapitału całkowitego - zwiększające się wielkości tego wskaźnika świadczą o lepszym wykorzystaniu kapitału, szybszym jego krążeniu, a to z kolei pozwala generować większe dochody oraz osiągane zyski.

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego =	Przychody ogółem
		Pasywa ogółem

• Wskaźnik pokrycia zobowiązań krótkoterminowych

Wskaźnik pokrycia zobowiązań krótkoterminowych =	Przychody netto
		Zobowiązania krótkoterminowe

ANALIZA PROGU RENTOWNOŚCI

Analiza progu rentowności obejmuje badanie tzw. punktu wyrównania (break even point - BEP), w którym realizowane przychody ze sprzedaży dokładnie pokrywają poniesione koszty. Przedsiębiorstwo nie osiąga wówczas zysku, ale też nie ponosi straty. Rentowność sprzedaży jest równa zero, co oznacza, że firma osiągnęła próg rentow­ności.

Próg rentowności może być wyrażony:

• ilościowo lub wartościowo

• równaniem matematycznym lub metodą graficzną.

W obu przypadkach przyjmujemy następujące założenia upraszczające:

• wartość produkcji w badanym okresie jest równa wartości sprzedaży

• koszty produkcji są funkcją wielkości produkcji,

• stałe koszty (KS) produkcji są jednakowe dla każdej wielkości produkcji,

• jednostkowe koszty zmienne (JKz) są stałe i wskutek tego całkowite koszty zmienne produkcji zmieniają się proporcjonalnie do wielkości produkcji,

• jednostkowe ceny sprzedaży (c) poszczególnych wyrobów nie ulegają zmianie z upływem czasu i nie zmieniają się również wraz ze zmianą skali produkcji w całym badanym okresie; wartość sprzedaży jest więc funkcją liniową jednostkowej ceny sprzedaży i ilości sprzedanych wyrobów,

• poziom jednostkowych kosztów zmiennych i stałych kosztów produkcji pozostaje niezmieniony w całym badanym okresie.

Próg rentowności przy produkcji jednoasortymentowej

Na poziom progu rentowności wpływają następujące czynniki:

• wielkość produkcji (sprzedaży) (Q),

• cena wyrobu (c),

• jednostkowe koszty zmienne (JKz)

• stałe koszty produkcji (Ks)

P > Kc - zysk P < Kc - strata P = Kc - BEP

P = Q*c

Kc = Ks + JKZ*Q

P - przychody ze sprzedaży

Kc - całkowite koszty produkcji,

Q*c = Ks + JKZ*Q

BEP ilościowy

BEP wartościowy

lub Q_BEP * c

BEP jako stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej (stopień zaspokojenia przewidywanego popytu)

P_m - maksymalna ilość sprzedanych wyrobów określona na podstawie zdolności produkcyjnej lub prognozy popytu.

BEP przy założonym zysku (ilościowy)

Jednostkowa marża brutto d = c - JKz

Całkowita marża brutto d = c - JKz / *Q Q*d = c*Q - JKz*Q D = P - KZ

Marża pokrycia KS=D D > Ks - Zysk D < Ks - Strata D = Ks - 0

Współczynnik (wskaźnik) bezpieczeństwa

- ilościowy

- wartościowy

Jeśli WB_i = 10% oznacza to, że Q może spaść o 10%, a firma i tak nie osiągnie jeszcze straty. Przedsiębiorstwo funkcjonuje w 10% odległości od progu rentowności. Im wyższy wskaźnik bezpieczeństwa, tym większy spadek popytu może ono przetrwać nie ponosząc strat (WB = 0,5 oznacza, że nawet spadek popytu o 50% nie spowoduje straty, chociaż zredukuje zysk przedsiębiorstwa do zera).

Zadanie

Przedsiębiorstwo produkuje jeden wyrób. Koszty jednostkowe zmienne tego wyrobu wynoszą 440 zł/szt. Przewiduje się, że przy cenie 580 zł/szt. Efektywny popyt wyniesie
24 000 szt. w ciągu roku. Stałe koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa kształtują się na poziomie 1 330 000 zł rocznie. Na podstawie danych oblicz:

1. próg rentowności ilościowy i wartościowy,

2. stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej,

3. zysk osiągnięty przez przedsiębiorstwo

4. jak zmieni się sytuacja, jeśli w wyniku podniesienia ceny do 620 zł/szt. nastąpi spadek popytu do 20 000 szt. rocznie.

14

---