Antropologia kultury - wyklady, SOCJOLOgia, Antropologia


Plik11.10.2006

Antropologia modyfikuje przedmiot swoich badań. W części metodologicznej zachowuje stare i sprawdzone metody (np. metoda etnograficzna). Malinowski - guru antropologii nowożytnej. Zwrócił uwagę na intensywność badania (fotografia w badaniach). Trwałe jest studiowanie środowisk lokalnych. Badania głównie jakościowe. Pojęcie antropologii wymyka się klasyfikacjom; można je różnorodnie traktować.

Antropologia to słowo używane w różnych kontekstach. Antropos /gr./ - człowiek; logos - wiedza. Jest bardzo wiele kategorii tego, co nazywamy człowiekiem, co jest ludzkie. Tworzenie ogólnej wiedzy o człowieku wymaga 3 traktowań: jako istota biologiczna, społeczna i symboliczna.

Antropologia jako nauka ogólna bada początki, rozwój i istotę gatunkową człowieka.

Problematyka wykładów: antropologia jako nauka; różne rozumienie pojęcia kultury; podstawowe pojęcia antropologii (swoi i obcy, etnocentryzm, fundamentalizm); konstruowanie granic światów społecznych; różne stopnie obcości; formy oznaczania przestrzeni; wybrane aspekty organizacji społecznych; etniczność; uniwesrum symboliczne (magia, religia, rytuały i inicjacja, język); człowiek i jego rodowód; adaptacja człowieka do środowiska; sposoby adaptacji.

Antropologia jako nauka.

Historia powstania: II poł. XIX w.; L.H. Morgan - ojciec antropologii amerykańskiej; E.B. Taylor - zinstytucjonalizował antropologię w Anglii. Celem miało być naturalne badanie ludzkości. Historia opowiadana językiem kultury. Nie jest to jednak historia narracyjna. Ma ona charakter modelowy. Pokazanie epok etnicznych, stadiów rozwoju, ewolucji kultury od form prostych (prapoczątków) do złożonych (uosobieniem była cywilizacja judeochrześcijańska). Sytuowała się jako część zoologii (orientacja w stronę nauk przyrodniczych).

Taylor stworzył antropologię jako dyscyplinę akademicką. „Prymitywne/pierwotne kultury” - pierwszy podręcznik antropologii. Wyróżnił 3 stadia: dzikość, barbarzyństwo, cywilizacja. Był twórcą pierwszego wykłady antropologii. Pierwszy profesor antropologii, pierwsza katedra. Nadał antropologii status dyscypliny naukowej.

T. Waitz uważany jest przez niektórych za twórcę. W zasadzie niewiele wniósł do antropologii. „Antropologia ludów” - wiedza z drugiej ręki; nie jest rezultatem badania empirycznego.

Taylor wymyślił nazwę i sposób badania oraz zinstytucjonalizował antropologię. Nie ma u niego ciekawości poznania innych kultur, poza cywilizacją europejską.

Morgan - uczony prywatny; prawnik. Interesował go świat Irokezów. Naznaczył teren antropologii, jako nauki badającej kulturę u źródeł; dogłębne badania terenowe. „Liga Irokezów” - pierwsza publikacja Morgana. Studium teoretyczne „Starożytne społeczeństwo” - ewolucja kategorią bardziej socjologiczną, niż biologiczną (idea podchwycona od Fergusona).

Motywy powstania antropologii:

4 subdyscypliny antropologii:

  1. antropologia fizyczna - ewolucyjna koncepcja człowieka (antropogeneza); zróżnicowanie rasowe w obrębie gatunku (zróżnicowanie populacyjne); prymatologia - badania nad społecznymi zachowaniami zwierząt (naczelnych: orangutany, szympanse, goryle) w środowisku naturalnym [J. Goodall, D. Fossey, B. Gaudillas]

  2. archeologia - bada artefakty, czyli materialne pozostałości; zorientowana historycznie

  3. antropologia społeczno-kulturowa - zorientowana socjo- i psychologicznie; ujmuje kultury jako modele, wzory; bada w sposób holistyczny

  4. antropologia lingwistyczna - język jako klucz do poznania umysłowości; idea współczynnika humanistycznego; w mniejszym stopniu terminologia europejska (bo niekoniecznie oddaje ona „świadomość” tubylców); antropolog jako tłumacz kontekstów międzykulturowych

antropologia społeczna = antropologia społeczno-kulturowa

18.10.2006

Antropologia jako nauka:

Antropologia jako nauka społeczno-kulturowa: Malinowski „Argonauci...”, Radcliffe-Brown „Wyspiarze...” - monografie

GB - antropologia społeczna

USA - antropologia kulturowa

  • badanie struktury społecznej, instytucji, organizacji

  • socjologiczny opis społeczeństw innych, niż europejskie

  • socjologia Durkheim'a i Mauss jako źródło metodologiczne

  • cel: dostarczenie wiedzy

    • F. Boas

    • zorientowana psychologicznie

    • relacja jednostka-kultura w zakresie enkulturacji (nabywania kompetencji)

    • postawy, wartości, normy (kultura jako mentalność)

    • charakter społeczny, narodowy

    • dojrzewanie jako kategoria kultury

    • pojęcie osobowości podstawowej

    • płeć kulturowa (gender)

Cechy wspólne:

  • holizm - całościowe badanie kultury

  • badania stacjonarne - elementy tu i teraz

  • zależności między częściami (a nie tylko wyliczanie) - konfiguracje, relacje, związki

  • relatywizm - względność systemów wiedzy, normatywnych, struktur kognitywnych (nie wartościowanie kultur odejście od porównań)

  • monografia jako rezultat prac antropologów

Etnografia: (etno - lud)

Relacje etnologia - antropologia - etnografia:

Piramida nauk Levi-Strauss'a:

3. etnografia - nauka podstawowa, opisowa: opis terenu, naturalnej społeczności; opis wielopoziomowy; szerokie rozumienie kultury (rzeczy, zachowania, symbole)

2. etnologia - nauka porównawcza, charakter komparatystyczny dla stworzenia klasyfikacji, wskazania podobieństw i różnic

1. antropologia - najbardziej ogólna, nomotetyczna

Antropologia jako nauka wieloparadygmatyczna: kolejne kierunki, szkoły, które różniły się w sposobach i obiektach badań. 3 okresy rozwoju:

    1. historyczny (np. Malinowski)

    2. modernistyczny - definicja antropologa jako badacza terenowego, związanego ze światem tubylca

    3. ponowoczesna (postmodernistyczna)

II poł. XIX w.:

      1. ewolucjonizm klasyczny, schematyczność [Morgan, Taylor, Bastien, Bachofen, Frazer, Spencer, fizjokraci - Saint-Simon]]

        • pojęcie ewolucji monolinearnej - wszystkie kultury rozwijały się w ten sam sposób (3 stadia rozwoju: dzikość, barbarzyństwo, cywilizacja; 3 stadia świadomości: magia, religia, nauka)

        • schematy klasyfikacyjne quasi-diachroniczne jak ewoluuje kultura - ewolucja rodziny, małżeństw, wierzeń; próby zamykania różnic kulturowych w modele, dla których brak dowodów w wiedzy empirycznej (wiedza z drugiej ręki)

        • inny jako antyteza

    1. szkoła kulturowo-historyczna [dyfuzjoniści, W. Schmidt, F. Ratzel, F. Greabuer]

      • zróżnicowanie kulturowe, pojęcie areału, kręgu kulturowego, basic map

      • dyfuzja (rozmieszczenie) jako podstawa wyodrębniania kultur

      • również na podstawie rzeczy materialnych (np. kultura Polinezji, Melanezji)

      • często poprzez namysł nad artefaktami

      • źródłem rozwoju kulturowego nie jest naturalna zdolność człowieka do odkryć, wynalazków

      • ewolucja zależy od położenia geograficznego i sąsiedztwa - zapożyczenie jako źródło rozwoju

25.10.2006

      1. antropologia funkcjonalna - funkcjonalizm [Malinowski, Brown, Benedict, R. Firth, E. Evans-Pritchard]

        • zorientowana empirycznie - opis kultury w sposób stacjonarny (całość tu i teraz)

        • holizm - całościowy opis kultury, zależności między elementami; bada to, co na styku

        • w jaki sposób osiągają równowagę wewnętrzną - współzależność czynników kultury

        • poznawanie poprzez badania stacjonarne

        • opis w monografiach (rezultat prac)

    1. szkoła psychokulturowa (USA) [F. Boas, Benedict, M. Mead, E. Sapir, L. Kroeben, R. Linton]

      • nacisk na relacje między kulturą a osobowością - proces nabywania wzorów kultury, socjalizacja, osobowość społeczna, osobowość podstawowa, charaktery narodowe, szczególne cechy narodów, dojrzewanie, płeć, seksualność, uwarunkowania kulturowe

      • perspektywa holistyczna - każda kultura jako całość

      • założenie o relatywizmie - każda kultura jest swoista, kultury nie powinny być ze sobą porównywane, bo grozi to wartościowaniem

      • instytucje, struktury, wzory kulturowe

      • opis całości jako konfiguracji, uporządkowanych struktur

  1. strukturalizm (Francja) - przewrót w antropologii [Levi-Strauss, R. Barthes, V. Turner, M. Douglass, E. Leach]

  • neoewolucjonizm - lata 40.