Wykład 1.

Znaczenie poszczególnych umiejętności pracownika. Kreatywność. Umiejętność rozwiązywania problemów. Umiejętność negocjacji. Umiejętność pracy w grupie. Opanowanie w sytuacjach stresowych. Asertywność. Kreatywność. Zdolności przywódcze. Dziedziny wiedzy ważne w firmach. Prawo. Marketing. Informatyka. Makroekonomika. Organizacja i zarządzanie. Statystyka. Handel zagraniczny. Ekonometria. Finanse przedsiębiorstwa. Rachunkowość. Logistyka. Bankowość. Socjologia, nauki społeczne. Rynki kapitału. Rodzaje usług. 1. Zarządzanie- umiejętność podejmowanie decyzji, planowania, kontrola. 2. Działalność innowacyjna- usprawnianie rzeczy i metod. 3. Zajmowanie się ludźmi- świadczenie usług w zakresie stosunków międzyludzkich. 4. Usługi rachunkowe- nie obciąża się dodatkowymi kosztami, płaci się tylko za wykonanie konkretnej czynności.

1. Problemy demograficzne- rynek Polski, rynek Unii Europejskiej, ilość osób w gospodarstwie zmiany w strukturze wiekowej, migracje ludności. 2. Warunki ekonomiczne. *zmiany dochodów realnych społeczeństwa tzn. ile dobrowolnie można było zakupić rok wcześniej i obecnie *poziom zadłużenia *zmiany we wzorcach wydatków konsumpcyjnych. Poziom oszczędności i zadłużenia. 3. Warunki przyrodnicze. *potencjalne zasoby surowców naturalnych *wzrost zanieczyszczeń środowiska *zmniejszają się zasoby Ziemi na 1 mieszkańca( w Polsce 0,5ha). 4. Warunki techniczno- technologiczne. *zwiększa się tempo zmian technologicznych bardzo wys. B+R(badania i rozwój) *nieograniczone możliwości innowacyjne *promocja i reklama 5. Warunki polityczne. *w Polsce jest dużo przepisów gospodarczych *silna kontrola rządowa- Agencja Rynku Rolnego hamuje rynek zbóż i mięsa. Nowe przepisy dostosowane do UE. 6. Warunki kulturowe. Zwyczaje, tradycja, obrzędy. 7. Warunki społeczne. Stopień zorganizowania społeczeństwa i organizacja. Należy znać trendy i czynniki warunkujące zmiany. Uwarunkowania zewn. i wew., gospodarstwa. *rynek pracy, *rynek kapitału pieniężnego- banki, *ubezpieczenia, *rynek ziemi, *rynek środków produkcji. Wszystko to jest potrzebne do przejścia na rynek konsumpcyjny.

Potrzeba samorzeczywistnienia- piramida Maslew`a. Potrzeby fizjologiczne. Podtrzymywanie życia związane ze zdrowiem fizycznym(potrzeby żywieniowe, pragnienia) i jakością środ. naturalnego itd. Potrzeby bezpieczeństwa. *fizycznego *psychicznego *stabilizacja, niezakłócony spokój Potrzeby przynależności, miłości i współpracy. Tendencje do łączenia obejmują zarówno dawanie jak i otrzymywanie uczuć. Są to potrzeby miłości rodzicielskiej, małżeńskiej, rodzinnej, podtrzymywanie na duchu. Potrzeby szacunku i samoregulacji. Wysoka ocena samego siebie, poczucie własnej wartości, potrzeba rozwoju, kompetencji, części poznania. Potrzeby wiedzy i rozumienia. Poszukiwanie znaczenia, zrozumienia, systematyzowanie, organizowanie, analizowanie, poszukiwanie związków i znaczeń, konstruowanie systemu wartości. Potrzeby estetyczne- piękna, ładu(w domu, na osiedlu, w mieście). Piękno jest uczuciem subiektywnym.

Najważniejsze cechy polskiego rolnictwa

1. Przeludnienie i bezrobocie. 27% ogółu zatrudnionych pracuje w rolnictwie. Udział rolnictwa w tworzeniu PKB to 7%- mało wydajna dziedzina. PKB- wszystko co jest wytworzone w danym roku, w danym kraju, produkty i usługi( zapasy, surowce, obiekty w budowie, dzierżawa). Szacuje się, że ok. 2/3 zatrudnionych powinno przejść do innych działów gosp. Ostatnio zwiększa się liczba rencistów i emerytów w rolnictwie, są one głównym źródłem dochodów dla 4mln mieszkańców wsi( blisko 28% ). Struktura gospodarstw ogrodniczych

gosp. sadownicze ogółem 33000 ha, 50% poniżej 5 ha, gosp. warzywnicze 1 600 000 55% poniż 1000m2. Olbrzymi stopień rozdrobnienia. Główne źródła dochodu rolników ok. 40% działalność gospodarcza, 21% emerytura, renta, 21% praca najemna, 16% kilka źródeł dochodu bez zdecydowanej przewagi, 12% inne źródło dochodu. 2. Niska jakość. Wynika z rozdrobnienia. Cechy produktów rolno- spożywcz. jako towaru. *olbrzymia różnorodność asortymentu, *nietrwałość, objętościowy charakter produktu, *zróżnicowana jakość, *przygotowanie do sprzedaży wg. różnych kryteriów( brak standaryzacji ). 3. Luka technologiczna przedsiębiorstw sektora rolno- spożywczego. Parametry technologiczne i ekonomiczne na poziomie krajów zach. z lat 70-tych i 80-tych, co znacznie odbiega od standardów europejskich i światowych. 4. Niska akumulacja wewnętrzna Polskiego rolnictwa. ¼ gosp. rolnych większych obszarowo osiąga dochód pozwalający na inwestycje i rozwój gosp. ( maszyny, przechowalnie) ok. 10% ma zdolność akumulacji, rozwoju. 5. Małe zdolności adaptacyjne znacznej części gospodarstw i przedsiębiorstw przemysłu spoż. do warunków rynkowych.

Rozwijający się przemysł- ekspansja kapitału zagranicznego

*Przemysł cukierniczy, *Tytoniowy, *Przemysł napojów niealkoholowych (Coca Cola), *Handel detaliczny i hurtowy (Hit, Leclerc), *Oleje jadalne i tłuszcze, *Piwa, *Mleko i przetwory mleczne, *Guma do żucia, *Owoce i warzywa- w najbliższym czasie można się spodziewać pewnych inwestycji. Największe dochody z handlu, potem ze sprzedaży. Producent ma coraz mniejszy udział w dochodach, czyli najmniejsze dochody otrzymuje się z surowców.

Cele rolników, *Wychowanie dzieci, *Pewność zbytu produktu, *Pewność o utrzymanie gosp. bez długów, * Max. dochody z gospodarstwa, Modernizacja gospodarki ( budynki, maszyny ), *Osiąganie max. plonów, Powiększenie gospodarstwa, *Posiadanie nowoczesnego domu, Niezależność, Więcej wolnego czasu

Motywy działań: *Rozwój i ekspansja, *Bezpieczeństwo, *Społeczno- psychologiczne, *ekologiczne

6. Niski poziom wykształcenia

Ok. 2% ma wyższe wykształcenie, 18% średnie, 28% zasad, 52% podst. Trudności z wprowadzeniem nowych technologii wiąże się z barierą kwalifikacyjną. Więcej ludności wykształconej jest na zachodzie kraju.

7. Wysoki stopień konkurencyjności. Nisko płatna siła robocza- produkty są tańsze. Jeżeli są małe kwalifikacje siły roboczej to produktywność jest 5-krotnie niższa.

Problemy wymagające rozwiązań: *Trudności zbytu produktów rolnych, *Niska efektywność i niskie dochody wsi, *Słaba infrastruktura techn. i społeczna wsi, *Niekorzystna struktura gosp. wiejskiej, *Niekorzystna struktura agrarna, *Duże zróżnicowanie obszarów wiejskich, *Wyludnianie się części obszarów wiejskich, a przeludnienie i rozdrobnienie gosp. w Polsce pd, *Bezrobocie i brak miejsc pracy

Priorytety polityki wobec rolnictwa , gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich

*Poprawa sytuacji dochodowej rolników, *Zwiększenie konkurencyjności na rynkach krajowych i zagranicznych, *Poprawa warunków życia i pracy mieszkańców wsi, *Przygotowanie do integracji z UE. Musi wystąpić zmiana orientacji. Produkcja →rynkowa.

Dla kogo produkować? jakie są wymagania klientów? na jaki rynek? w jakim czasie? jakich mamy konsumentów? *nie jestem sam na rynku, *rynek jest wolny, *ktoś może lepiej produkować. Czyli producent musi się dobrze we wszystkim orientować.

Struktura spożycia w historii ludzkości Dawniej- gł. składniki pożywienia to tłuszcze, skrobia i białko. Wraz z rozwojem cywilizacji wzrosło spożycie tłuszczu, cukru, zmalało spożycie białka. Spożycie produktów wynika z: a) czynniki zewnętrzne *sposób odżywiania *ekspozycja na czynniki środowiska *nadużywanie używek b) czynniki wewnętrzne *oznaki- otyłość, nadciśnienie, niewłaściwy poziom cholesterolu, przeciwciał. Styl życia sprzyja ryzyku zgonów- nieodpowiednie nawyki żywieniowe ( choroba wieńcowa, nadciśnienie ).

Ostatnio zaczynają się pewne zmiany: *spadek spożycia przetworów zbożowych i ziemniaków, *wzrasta tendencja spożycia warzyw i owoców, *spożycie mleka spada, ale wzrasta spożycie produktów przetworzonych, *spożycie cukru (spada kupowanie cukru w formie prostej) , ale wzrasta popyt na produkty cukrownicze, *mięso- różnie, *tłuszcze- zmiana jakościowa ze zwierzęcych na roślinne spowodowana przez intensywną reklamę. Spożycie tłuszczów zwierzęcych- Polska wsch., tłuszcze roślinne Polska Centralna i zachodnia- uwarunkowania regionalne. Są też różne upodobania ze względu na wykształcenie, zamieszkanie.

Spożycie alkoholu nastąpił spadek, ale równocześnie rozwój przemysłu browarskiego i duży eksport win. Przejście z alkoholi wysokoprocentowych na niskoprocentowe.

Modyfikacja aktualnego, polskiego żywienia (lansowany model życia):

1. Zmniejszenie do 25-30% udziału tłuszczu, zmniejszenie spożycia tłuszczów zwierzęcych, 2. Zmiany struktury spożycia mięsa czerwonego na rzecz białego. 3. Wzrost spożycia pieczywa zbożowego (produktów zbożowych i ziemniaka). 4. Obniżenie spożycia cukru i słodyczy. 5. Wzrost spożycia warzyw i owoców, nasion roślin strączkowych oraz orzechów, owoce i warzywa przy każdym posiłku. 6. Zahamowanie spożycia mleka przy jednoczesnym wzroście konsumpcji jego przetworów (chudy ser, jogurty). 7. Zmniejszenie spożycia jaj. 8. Znaczny spadek spożycia alkoholu wysokoprocentowych na rzecz alkoholi niskoprocentowych. Wzrost spożycia czerwonego wina. 9. Zwiększenie spożycia soków warzywno- owocowych i wód mineralnych

Tendencja w kierunku diety śródziemnomorskiej (punkt 5 i 8).

Zmiana modelu żywienia niesie za sobą zmiany w produkcji.

Polegają one na wzroście konsumpcji owoców i warzyw. Wiąże się to z tym, że owoce i warzywa są: źródłem antyutleniaczy co zmniejsza ryzyko chorób serca i wielu typów raka, źródłem błonnika- pomaga kontrolować poziom cholesterolu i zmniejsza wchłanianie przez organizmy subst. szkodliwych, a ponadto zwiększa objętość pożywienia dają uczucie sytości, pomaga w utrzymaniu równowagi soli, mają niski poziom tłuszczu.

Piramida zdrowia: mięso czerwone- klika razy w miesiącu, słodycze, jaja, drób, ryby- kilka razy w tygodniu, ser i jogurt- codziennie, owoce i warzywa- codziennie chleb, makaron, kasze, ryż, ziemniaki

Wybór żywności przez konsumenta: walor smakowy, względy zdrowotne, cena, łatwość przygotowania do spożycia, poziom dochodów rodziny, łatwość przechowywania, produkt krajowy

Gospodarstwo domowe działają w uwarunkowaniach zewn. i wew. 1. Wew.- *biologiczne- płeć, wiek, stan, zdrowie, *demograficzne- ile osób, *ekonomiczne- stan oszczędności, dochody, wyposażenie mieszkania, *społeczno- zawodowe- wykształcenie, czynniki zawodowe, *psychospołeczne- postawy i poglądy żywieniowe, nawyki, obyczajowość, podział ról i zadań w rodzinie, cechy osobowościowe. 2. Zewn- *geograficzne- klimat, klęski, *polityczno- gospodarcze- polityka gospodarcza państwa, dochód narodowy i jego podział, poziom rozwoju rolnictwa i przemysłu, zaopatrzenie i infrastruktura rynku.

Uwarunkowania ekonomiczne

Mięso: zmniejszenie wołowego, zmniejszenie wieprzowego, zwiększenie drobiu, zmniejszenie tłuszczów zwierzęcych, zwiększenie roślinnych, zmniejszenie jaj i cukru. Spożycie warzyw i owoców w porównaniu z innymi krajami jest niskie. Polska: Owoce 43kg, Warzywa 70kg. UE: O 100kg, W 120kg. Spożycie wzrasta sezonowo. (Wzrasta produkcja na rynku- większe spożycie). Ziemniaki wzrasta spożycie w VIII- X, spada XI. Owoce- jeśli na rynek wchodzą owoce krajowe to wypierają owoce zagraniczne. Spożycie: produkty zbożowe, ziemniaki, warzywa i przetwory, owoce i przetwory-emeryci i renciści największe spożycie. Jaja, cukier.

Gospodarstwa domowe podzielono na sześć grup: pracownicze, pracow.-chłopskie, chłopskie, emeryci i renciści, pracujący na własny rachunek, bezrobotni *chłopskie- mięso, jaja, mleko, *emeryci- prod. zbożowe, ziemniaki, owoce, przetwory, ryby, masło, tłuszcze roślinne, cukier, *pracujący na własny rachunek- warzywa, owoce, o ½ mniej ziemniaków.

Lata 90-te.

12 x zwiększone spożycie soków; 4,5 x zwiększenie spoż. wody mineralnej; 7 x zwiększenie lody(sprzęt chłodniczy- reklama, dostępność); 6 x zwiększone spoż. przetworów drobiowych. Zależność wydatków od stopy zamożności.

Prawo Engla

wraz ze wzrostem dochodów zmieniają się udziały w strukturze wydatków poszczególnych grup. Zmniejszenie wydatków na żywność. Zwiększenie wydatków na dobra wyższego rzędu. Wykres!!!!!!! W Polsce udział wydatków na żywność rośnie. W UE 15-17%. Wraz z przejściem jakiejś grupy do grupy o wyższych dochodach wydatki na żywność maleją, ale realnie ilość wydawany pieniędzy rośnie. UE- różnica w jakości, cenie, wielkości.

Dochodowa elastyczność popytu

e= (delta d :d) x (delta X : X), e- współczynnik dochodowej elastyczności popytu, d- popyt, delta d- przyrost popytu, x- dochód.

Jeżeli x większe o 1% to: gdy e= 1 popyt na dany artykuł rośnie o 1%, gdy e>1; e= 1,5 popyt na dany artykuł rośnie o 1,5%, gdy e<1; e=0,7 popyt rośnie o 0,7%.

Wzrost dochodu może towarzyszyć maleniu popytu! gdy e= -0,2 popyt na dany artykuł maleje o 0,2%.

Cenowa elastyczność popytu

P= (delta d :d) x (delta p : p). wzrost ze wzrostem ceny maleje popyt na dany artykuł. Jeżeli P= -0,5 wraz ze wzrostem ceny o 1% popyt maleje o 0,5%.

Dochodowa elastyczność ceny

ep=(delta p :p) x (delta x : x). p- cena, x- dochód. . Jeśli ep= -0,3 to wraz ze wzrostem dochodu o 1% konsumenci są skłonni zapłacić za dany artykuł cenę o 0,3%wyższą.

Wykresy!

Informacja, jak zmienia się konsument:

a) konsument indywidualny( gosp. domowe ). b) konsument zbiorowy- stołówka, szpitale, domy opieki, szkoły wyższe, przedszkola, żłobki, wojsko- musi się dostosować do standardów NATO c) konsument zagraniczny

Zmiany w handlu detalicznym. Zmienia się też handel hurtowy. H. hurtowy jest ogniwem przenoszącym produkt do konsumenta. Sieci supermarketów mają problem ze znalezieniem producenta, który da produkty dużej skali, jednorodne w sposób ciągły.

Handel detaliczny- sklepy spożywczy 121 000. Tendencje zwyżkowe, hipermarkety i supermarkety- zwyżkowe, zajmują coraz więcej powierzchni, lokalizują się na obrzeżach miast. Sklepy spożywcze(duże, średnie)- tenden. zniżkowe, małe- zniżkowe, specjalistyczne- zniżkowe. Włochy, Hiszpania- nie przyjęły tego systemu (dominacja 10 największych firm) inny klient, który ma upodobania do robienia zakupów w małych sklepach. Przeciwieństwem są kraje Płn. Skandynawii, Szwajcaria- handel opanowany przez 10 głównych firm.

Dla klientów ważna jest: *cena- szuka tańszego produktu, *bliskość miejsca zamieszkania nie ma już znaczenia, *ważna jest wysoka jakość, świeżość, *chce mieć wybór w danym towarze (atrakcyjność, różnorodność oferowanych towarów), *miła obsługa

Rynek to system składający się z: *rynków hurtowych, *bazy przechowalniczej i magazynowej, *informacji rynkowej, *standaryzacji, *transportu i łączności.

Rynki dystrybucyjne- w dużych aglomeracjach miejskich spełniają funkcje:

handlowe, usługowe, kontrolne, informacyjne

Dostawcy towaru: rynki pierwotne, duże gospodarstwa rolne i ogrodnicze, zakłady przemysłu rolno- spożywczego, import.

Odbiorcy: sklepy detaliczne, sieć sklepów- super i hipermarkety, gastronomie, hotele, szpitale, wojsko.

Piramida- rysunek.

centrum zarządzania

i usługi

strefa handlowa, (hale owoców,

warzyw, kwiatów, nabiału, mięsa)

strefa towarzysząca (magazyny, punkty

przygotowania, przedsiębiorstwa transportowe)

Centrum logistyczne

usługi: magazynowe i usługi: sortowanie usługi transportowe: wewn i zewn

przechowalnicze i pakowanie

Usługi zaangażowane w przejście produktu: sortowanie, pakowanie, przechowywanie, transport, dystrybucja, sprzedaż

Wymiana zagraniczna czyli sfera handlu zagranicznego. *Jego rola z roku na rok wzrasta-ma to związek z rozwojem gosp. kraju i świata. Holandia świetnie zarabia na Polsce i Niemczech bo ma świetnie rozwinięty system dystrybucyjny, handlowy, informacyjny. Każde państwo stara się znaleźć swoje miejsce w handlu zagranicz. z tego względu, że w większości krajów istnieje nadprodukcja. Zmniejsza się odległość między importem, a exportem nie odgrywa już wielkiej roli. Ostra konkurencja w handlu zagranicznym jest zagrożeniem dla produktów krajowych. *potencjał danego kraju jest większy niż potrzeby (nadprodukcja) dlatego potrzebny handel zagraniczny, *wzrost liczby ludności i ich potrzeb, poszukiwanie nowych produktów dlatego wymiana np. kiwi, *zwiększa się odległość między importerem a exporterem np. róż z Kolumbii.

Handel zagraniczny- fizyczne przemieszczanie materiału z terytorium jednego kraju do drugiego. Export wartościowo rośnie, ale import także rośnie. Różnice między wartością wyeksportowaną i importowaną- czyli saldo bliskie 0.

Polski handel zagraniczny artykułami rolno- spożywczymi. Zaczyna się gdy jest nadprodukcja danego towaru. Handel zagraniczny może być zagrożeniem dla produkcji krajowych, ale jest też dodatkowym bodźcem do rozwoju. Obrót towarami jest kontrolowany podczas przekraczania granic- cła, kontyngenty, pozwolenie przywozu, wywozu.

Export- dążenie do sprzedaży za granicą.

Import jest wtedy gdy:

1. Produkty te nie są wytwarzane w kraju.

2. Koszty wytwarzania są znacznie wyższe niż za granicą.

3. Dobro to jest wytworzone w niewystarczającej ilości.

4. Nie ma we wszystkich potrzebnych gatunkach.

5. Nie ma go w odpowiednim czasie.

Reeksport:

export importowanych towarów

1. Pośredni- gdy towar najpierw znajduje się na terenie kraju reeksportera i potem trafia do kraju przeznaczenia

2. Bezpośredni- reeksporter nabywa produkt za granicą i poleca wysłać go do kraju przeznaczenia.

Przykład reeksportera to Holandia. Polska- reeksporter bananów i kwiatów na Białoruś, Ukrainę.

Międzynarodowe formuły handlowe:

FOT- free on truck(rail)- franco wagon- ciężarówki a sprzedawca zamawia ciężarówki na swój koszt, ładuje towar. Towar przechodzi na nabywcę w chwili oddania ładunku pod pieczę przewoźnika.

ex works- towar jest ładowany w zakładach pracy

FOB- Free on board- franco statek, dostarczenie towaru na statek przez sprzedawcę

CIF- cost insurance freight- do portu przeznaczenia, Koszt ubezpieczenia frachtu- cena produktu+ transport+ ubezpieczenie.

Odwieczny dylemat: czy w sytuacji, gdy koszty wytwarzania a więc i ceny towarów pochodzących z różnych krajów są tak zróżnicowane- należy to wykorzystać kupując za granicą bo są tańsze, ale ryzykuje się m in. wzrost bezrobocia.

Adam Smith: maksymą każdego roztropnego gospodarza jest niepodejmowanie produkcji czegokolwiek co kosztowałoby więcej niż zakup takiego towaru. „dobra, których absolutne koszty produkty są niższe niż za granicą winny być przedmiotem exportu, zaś te które dany kraj wytwarza bezwzględnie drożej przedmiotem importu”.

Obroty w handlu zagranicznym Polski

Lata 90-te import intensywny- import wyższy od eksportu . Bilans handlowy bardzo niekorzystny. Art. rolno- spoż. bardzo intensywny import, ale jest pewne przełamanie tego niebezpiecznego trendu. W exporcie dominują przetw. roślinne i zwierzęce. W imporcie dominują surowce roślinne: głównie zboża(pszenica o dużej zawartości glutenu- Węgry, Francja, Włochy) i pasze. Narzucony model spożycia białego pieczywa. Ogrodnictwo- saldo exportu dodatnie, dostarcza wolnych dewiz za które można kupić kukurydzę na paszę. Produkty niejadalne np. kwiaty saldo całościowe ujemne(import- export).

Export towarów rolno- spoż. wg stopnia przetworzenia

1. Nieprzetworzone

2. Wstępnie przetworzone

3. Wysoko przetworzone

Jest coraz więcej przetworzonych towarów, uszlachetnianie nawet gotowych produktów np. sok jabłkowy dodatkowo jest pakowny i przygotowywany do sprzedaży. Do tego dążymy aby eksportować najwięcej gotowych produktów (przestajemy być eksporterem surowców), wynika to z dużej konkurencji. W ostatnich latach nastąpił duży wkład kapitału zagranicznego w przemysł: tytoniowy, cukierniczy, browarniczy, samochodowy. Należy kupować surowce i przetwarzać je u nas np. na sok pomarańczowy w cysternach, pakowany u nas. Badanie rynku zwłaszcza byłego ZSRR. Struktura importu wysoko przetworzone z UE, nisko przetworzone z pozostałych krajów. Obroty w handlu żywcem export przeważa nad importem. Export produktów mięsnych jeszcze większy. Mięso i podroby drobiowe rok 1992- import z USA. Wyroby cukiernicze saldo exportu dodatnie. Artykuły mleczarskie- zwiększenie exportu lata 92-97. Produkty ogrodnicze- od 94 roku regres w saldzie rośnie export, import też.

Wykres!

Export

owoce mrożone w tyś. ton- gł. truskawki, przetwory owocowe, owoce świeże i schłodzone, warzywa świeże- cebula 100tyś. ton. Import owoców też jest dość duży, przetworzone głównie exportujemy. Warzywa- export zbliżony, dominuje export przetworzonych. Schłodzone owoce export gł. truskawka, malina. Układane do komór chłodzących na kilkanaście minut, potem do samochodów chłodni- na granicę docierają świeże, ale schłodzone. Zanim dojdzie do przetwórni jest już prawie zmrożona. Świeże truskawki VI-VII 3zł/kg, mrożone 12zł/kg. Na granicy powinny być bariery- cło w zależności od przeznaczenia, aby chronić przemysł chłodniczy(jesteśmy dobrzy w mrożonkach). Trzeba by doprowadzić do zakupu produktów mrożonych, a nie schłodzonych. W przemyśle cukierniczym- saldo dodatnie, Wzrost eksportu- w przem, mleczarskim, W prod. ogrod. -od `96r regres w saldzie- eksport rośnie, ale ceny spadają, import większy ale ceny jednostkowe większe, Przetwory- większy eksport, warzywa- owoce świeże większy import.

Import

1. 1/3 to banany- owoce cały rok

2. cytrusy

3. koncentraty cytrusowe

4. winogrona

Warzywa: import- pomidory świeże, koncentraty pomidorowe, papryka, kukurydza. export- mrożonki, cebula.

Główny odbiorca produktów ogrodniczych to Niemcy. Mają podobną strukturę spożycia, podobne gat.

IMPORT odległości się nie liczą (handlujemy z całym światem) Brazylia, Izrael, Iran, Holandia, Ekwador, Chiny. Rozwój handlu bezpośredniego.

Saldo Polski wzrasta na “−”.Udział % handlu zagranicznego (ogrodnictwo)-w całości wynosi 30%.W 98 roku 20,4 % to udział ogrodnictwa (to 1\3 całego eksportu).Obecnie pogłębia się deficyt handlu zagranicznego.

Import :konsumpcyjny i inwestycyjny.

Importujemy najwięcej bananów, mandarynek, pomarańczy, winogron, brzoskwiń, cytryn.

W porównaniu do 90 r w 98r wartość eksportu na 1 mieszkańca rośnie ,staje się konkurencyjna .Zmiany w handlu zagranicznym-export prod ogrodniczej. Nasze owoce stają się surowcem na eksport.. Eksportujemy 100 tys ton koncentratu jabłkowego. Ostatnie lato-duży konkurent-Chiny. Wahania cen są spowodowane wahaniami plonu..95r-niski plon-cena 1,45$, 98r-wyższy plon-cena 0,68$.

Sadownictwo-duży wysiłek inwestycyjny w chłodnie i przechowalnie. Warzywa z przechowalni nie spełniają warunków jakościowych.

O czym pamiętać wchodząc na rynki zagraniczne?

MYŚL GLOBALNIE,DZIAŁAJ LOKALNIE. Jaka jest siła nabywcza danego kraju-ludność miejska ,wiejska. Inne drogi dotarcia do konsumenta-gęstość zaludnienia. Ocena siły nabywczej-ilość dochodów.

Mierząc wskaźnik ludzkiego (społecznego) rozwoju - HDI- wykorzystuje się:

• Przeciętne trwanie życia

• Przeciętną lat nauki w szkole

• Wskaźnik umiejętności pisania i czytania (poziom edukacji społecznej)

• Produkt krajowy brutto

Wśród 175 krajów Polska zajmuje 58 miejsce (97r)-współczynnik 0,83

Kryteria oceny konkurencyjności kraju:

• Siła gospodarki wew

• Skuteczność działania gospodarki

• Zmiany w poziomie aktywności gospodarczej i prawdopodobieństwo recesji

• Istotę konkurencyjności oraz działań przyzwyczajających się do powstawania wartości dodanej

• Wielkość gospodarki

• Znaczenie produkcji przemysłowej, rolnictwa, sektora usług

Umiędzynarodowienie: przedstawia zakaz uczestnictwa danego kraju w handlu międzynarodowym i przepływ inwestycji..

• Warunki handlowe

• Udział w gospodarce międzynarodowej

• Stopień otwarcia gospodarki na wymianę z zagranicą

• Penetracja rynków zagranicy.

Zakres oddziaływania polityki państwa na konkurencyjność:

• Wpływ polityki na gospodarkę

• Otoczenie prawne

• Polityka monetarna i podatkowa

• Istota otoczenia konkurencyjnego (reakcja rządu na zmianę warunków ekonomicznych i stopień zaufania do rzetelności wymiaru sprawiedliwości )

• Stabilność polityczno-społeczna

• Elastyczność myślenia politycznego

Finanse:

• Dostępność środków finansowych

• Różnorodność i skuteczność wyników kapitałowych i dostępność kapitału

• Reakcje rynków kapitałowych

Infrastruktura:

• Dostęp i skuteczność wykorzystania zasobów................

• Adekwatność i elastyczność infrastruktury w udzielaniu wsparcia telekomunikacji i transportu istniejące w danym kraju

Zarządzanie:

• Ofensywność przedsiębiorstwa i jakość zarządzania

• Orientacja na klientów

• Doskonalenie jakości produkcji oraz usług

• Efektywność biznesu ,której miernikiem jest wydajność pracy, siatka wynagrodzenia, zastosowanie technologii, stos międzyludzkie w przedsiębiorstwie

Nauka i technologia:

• Wydatki na badania i rozwój

• Personel zatrudniony w P i R (przedsiębiorstwo i rząd)

• Naukowcy wg plonów działalności i liczby patentów

• Tworzenie własności intelektualnej i jej ................ w poszukiwaniu nowych technologii

Zasoby ludzkie

• Charakterystyka ludności (wielkość bezwzględna, stopa wzrostu, struktura zatrudnienia)

• Struktura oświaty, wykształcenia, zatrudnienia

Postawy ludności zawodowo czynnej i jakość ich życia

ORGANIZACJE GOSPODARCZE ŚWIATA

• NAFTA- USA, Kanada, Meksyk

• CEFTA- Czechy, Polska, Słowacja, Węgry- Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu

• OECD- Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego- członkami jest 30 państw + Polska. Cel to osiągnięcie możliwie najszybszego wzrostu gospodarczego i poprawa życia obywateli

• Wspólnota Gospodarcza Afryki Zachodniej

• GATT- Generalne Porozumienie w Zakresie Taryf i Handlu. Jest to inicjatywa tzw: rund negocjacyjnych, których zadaniem jest regulowanie głównych problemów handlu międzynarodowego. Od tego roku kolejne rundy próbują zlibelaryzować handel rolny.

• Runda Urugwajska

Główne postanowienia Rundy Urugwajskiej

Zwiększy się otwarcie rynków w ramach ściśle określonych kontyngentów importowych. Stawki celne w ramach tych kontyngentów będą niskie i nie mogą wzrosnąć, nie mogą być barierą dla importu. Nie mogą one stanowić bariery dla importu. Po taryfikacji stawki celne na import wykraczający poza kontyngenty będą w początkowy okresie wysokie. Do 2000r. muszą one ulec stopniowemu obniżeniu o 36% w krajach rozwiniętych, a w krajach rozwijających się o 24% w ciągu 10 lat. Postanowienia Rundy Urugwajskiej nakładają obowiązek obniżenia do 2000r. budżetowych wydatków na subsydia eksportowe o 36%.

• OECD- Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego. Członkami jest 30państw, Polska od 1996r. Cel: jak najszybszy wzrost gospodarczy i podnoszenie poziomu życia obywateli, eliminowanie dyskryminacji i ograniczeń

Jak powstała Unia Europejska?

1952r. Belgia, Niemcy, Francja, Luksemburg, Holandia, Włochy

1973r. W. Brytania, Irlandia, Dania

1981r. Grecja

1986r. Hiszpania, Portugalia- przyjęcie do UE tych państw, to wzięcie „garbu” na plecy, chodzi o rolnictwo.

1995r. Austria, Szwecja, Finlandia.

W UE nie ma Szwajcarii i Norwegii.

Etapy integracji- łączenie, dopasowywanie, wchłanianie.

1. Strefa wolnego handlu- stosunki z państwami trzecimi pozostają bez zmian. Brak ceł wewnętrznych, nie ma ograniczeń ilościowych pomiędzy pierwszymi sześcioma państwami. Są jedną całością.

2. Unia celna- prowadzenie wspólnej polityki celnej. Rozszerzona forma zasad wolnego handlu. Brak ceł wewnętrznych + wspólna taryfa celna, zniesienie ograniczeń ilościowych, a w stosunku do państw trzecich występują jako monolit.

3. Wspólny rynek- zniesienie wszelkich ograniczeń handlowych ,taryf, oraz pełną swobodę przepływu kapitału, usług i ludzi np. zaczyna się lokować kapitał Angielski we Francji i na odwrót. Rozpoczyna się specjalizacja np. w przemyśle samochodowym. W Polsce- Francuskie supermarkety. . Nie ma ograniczeń do zatrudnienia obcokrajowców- kraje UE. Brak ceł wewnętrznych + wspólna taryfa celna + swobodny przepływ kapitału, usług i ludzi.

4. Unia gospodarcza i walutowa. Brak ceł + wspólna taryfa celna + swobodny przepływ kapitału, usług i ludzi + harmonizacja polityki gospodarczej + wspólna waluta oraz jednolita polityka kursowa i pieniężna Banku Centralnego. Jest to zlanie się rynków narodowych w rynek międzynarodowy posiadający cechy rynku wewnętrznego. Zaczyna się integracja w sfery związane z polityką gospodarczą.

RADA EUROPY- gromadzi szefów państw i rządów, nadaje

nadaje kierunek pracom

Komisja Europejska ↔ Rada Ministrów

przyjmuje ustawy uchwala ustawy europejskie i

decyduje o wspólnej polityce

↕ ↕

Parlament Europejski

występuje na trybunie na której

wyraża zdanie obywateli wspólnoty,

ustala budżet wspólnoty

↑

Trybunał Sprawiedliwości

jest gwarantem stosowania

prawa europejskiego

↑ ↑

Komitet do spraw Izba obrachunkowa

gosp. i socjalnych kontroluje wpływy i

wydatki wspólnoty

Źródła dochodów

• cła i opłaty wyrównawcze 23,4%

• podatek VAT 54,5%

• dochody w relacji do PNB krajów członkowskich 21,4%, im bogatszy kraj tym więcej wpłaca do wspólnej kasy

• inne 0,7%

Udział w tworzeniu budżetu 1993r.

Niemcy 28,5%; Francja 18,4%; Anglia 12,0%; Włochy 15,7%- od tych państw zależy wszystko, narzucona jest przez nich cała polityka. Hiszpania 8,7%; Holandia 6,2%; Belgia 3,9%; Grecja 1,4%; Dania 1,9%; Portugalia 1,6%; Irlandia 0,8%; Luksemburg 0,2%.

Struktura wydatków budżetu WE i UE (w % całości budżetu)

1992 1997

Polityka rolna 53,1 43,3

Polityka strukturalna 27,9 35,5

Polityka zagraniczna 5,5 7,2

Administracja 6,1 4,6

Rezerwy 5,1 1,6

Przewidywane wydatki na cele strukturalne w mln ECU

1996 1998 1999

Razem 75 224 80 977 84 089

w tym:

-na rynek rolny

-na akcje strukturalne

• Fundusz spójności

• Fundusze strukturalne

Francja i Włochy korzystają więcej z udziału rolnego niż dają. Najbliższe lata to zagrożenie dla rolnictwa tych państw, bo w przyszłości na te działy będzie mniej pieniędzy.

Wspólna polityka rolna (CAP)

Cel okresu pierwszego- uzyskanie poziomu bezpieczeństwa. Europa Zachodnia- importerem netto większości produktów rolno- żywnościowych.

• Lata 60-70, już wtedy są nadwyżki produktów rolnych, nie wiadomo co z tym robić, *wzrastają ceny rolne i dochody, *powstają znaczne nadwyżki produktów rolnych, *wzrastają koszty przechowywania oraz pozbywania się

• Rok 1984- zmiana polityki rolnej przez zahamowanie rosnącej nadprodukcji

• Rok 1992- spadek cen produktów rolnych objętych reformą Mac Sharry`ego, *utrzymanie dochodów rolników na odpowiednim poziomie, *mniejsze od planowanych spadek wydatków na rolnictwo, *redukcja nadwyżek produktów rolnych, *zmiana instrumentów i form interwencji w polityce rolnej

• Plany 2000-2006. Agenda 2000. *wydatki na rolnictwo zostają zamrożone, *dalsze planowe zniesienie wydatków na rolnictwo, *perspektywa rozszerzenia unii na nowe kraje, *budżet na poziomie 85mld EURO, *zmiany w finansowaniu subwencji w rolnictwie, *obniżenie o 20% cen skupu zbóż, 30% wołowiny i 15% produktów rolniczych

Ewolucja polityki rolnej krajów UE

1. Obniżenie cen gwarantowanych oraz ceł na produkty rolne i dopłat do ich eksportu

2. Zerwanie z praktyką zwiększania pomocy państwa wraz ze wzrostem produkcji rolnej

3. Kierowanie w większym niż dotychczas stopniu pomocy dla regionów i grup gospodarczych najbardziej potrzebujących i zaostrzenie warunków uzyskiwania pomocy dla gospodarstw, które samodzielnie są zdolne sprostać konkurencji na rynku

4. Wspieranie przedsiębiorczości i innych procesów wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich (zaczyna się szukać dla rolnika rozwiązań i źródeł dochodów innych niż dotychczas)

5. Wzrost nakładów na zachowanie lub rekonstrukcję naturalnych walorów krajobrazowych wsi.

Musi się dostosować każdy kraj.

WARUNKI CZŁONKOWSTWA W UE DLA KRAJÓW EUROPY ŚROD. I WSCH.

1. Osiągnięcie stabilności instytucji gwarantującej demokracyjne rządy prawa, przestrzeganie praw człowieka oraz poszanowania i ochronę mniejszości narodowych

2. Funkcjonowanie gospodarki musi być podobne do krajów UE ,musi sprostać konkurencji i siłom rynkowym w Unii

3. Musimy się dostosować np. prawnie do praw obowiązujących w UE tzn. musimy być zdolni do przejęcia zobowiązań wynikających z członkostwa, w tym podzielenie celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

SZANSE

1. Skutki ekonomiczne

• uzyskanie swobodnego dostępu do chłonnego i bogatego rynku europejskiego (ponad 300mln ludzi)- szczególnie cenne przy ograniczonym popycie wewnętrznym.

• trzeba być konkurencyjnym (jakość + cena + markowe produkty)

• dla członków ugrupowania zagwarantowana jest liberalizacja obrotów stwarzająca potencjalne możliwości wzrostu eksportu rolno- spożywczego, a z drugiej strony dogodnego importu nowoczesnych produktów, istotnego zwłaszcza dla postępu biologicznego i technicznego, oraz uatrakcyjnienia oferty towarowej dla polskiego konsumenta

• wzrost cen niektórych produktów i artykułów rolno- spożywczych umożliwiający poprawę dochodów rolników

• dopływ kapitałów inwestycyjnych umożliwiających modernizację i poprawę struktury rolnictwa i przemysłu rolno- spożywczego

• możliwość uruchomienia funduszy przedakcesyjnych na dostosowanie polskiego rolnictwa do wymogów UE (pojawia się możliwość zmodernizowania niedogodności, jakie mogą wystąpić po przystąpieniu do UE)

• dostęp do funduszy strukturalnych, uzyskanie pomocy technicznej i finansowej na rozwój infrastruktury wsi, przetwórstwa i handlu

2. Aspekt prawny

• reforma i zharmonizowanie polskich przepisów prawnych z prawem UE w zakresie prawa celnego, bankowego, przepisów o działalności gospodarczej

• korzystanie z pomocy obejmującej między innymi wymianę eksporterów, informacji, opracowań norm itp.

Zagrożenia

1. Pogorszenie sytuacji dużej części gospodarstw słabych rolnych- nie wytrzymujących konkurencji(nie są towarowe). Ze względu na trudności w znalezieniu innej pracy(poza rolnictwem)zwiększy się bezrobocie utajone na wsi, a proces likwidowania gospodarstw nieproduktywnych przedłuży się. Może powstać duży sektor gospodarki znajdujący się w stagnacji, powodując ujemne skutki ekonomiczne i społeczne.

2. Prawdopodobieństwo utraty znacznej części rynku krajowego i wschodniego na rzecz dostawców z UE, a w konsekwencji wyeliminowanie części krajowych producentów, ponieważ polskie rolnictwo i przem. spoż. spotkają się z konkurencją producentów z UE, którzy będą działać w Polsce na równych prawach.

3. Niewielkie możliwości szybkich zmian struktury agrarnej w Polsce wynikających z rozdrobnionego rolnictwa i uwarunkowań socjologicznych i historycznych.

4. Prawdopodobieństwo ograniczenia w niektórych działach produkcji(kwiaty).

5. Przy nadprodukcji żywności na zachodzie możliwość lokowania tam nowych produktów może być ograniczona do artykułów wysoce konkurencyjnych.

6. Zwyżka cen żywności w Polsce do poziomu cen w UE tym dotkliwsza, że różnice są duże. Spowoduje to wzrost dochodów producentów rolnych i przetwórców, ale wywoła presję inflacyjną i niezadowolenie konsumentów zwłaszcza z poza rolniczych grup.

7. Wielkie koszty dostosowania i modernizacji polskiego sektora żywnościowego(jesteśmy na przełomie lat 70- tych 80-tych UE).

8. Konieczność akceptacji wszystkich przyjętych w UE uregulowań.

9. Trudności okresu przejściowego zwłaszcza przy rozległych i skomplikowanych regulacjach ochronnych UE i powolny rozwój instytucji rynku i handlu zagranicznego w Polsce.

10. Trudności z modyfikowaniem ustawodawstwa, trudności z przestrzeganiem norm i standardów związ. z jakością żywności (żywność UE należy do najostrzej kontrolowanych produktów).

11. Możliwe przeszkody stawiane na drodze do integracji wynikające z rozbieżności z interesów krajów UE.

Integracja z UE musi być dla Polski szansą rozwojową niezależnie od kompromisu.

1. Kompromisy(dostosowanie) mogą działać destrukcyjnie na naszą gospodarkę np.: zostawienie bez pomocy małych gospodarstw rolnych.

2. Zmiany nie można wprowadzać z dnia na dzień, musi być zapewniona ochrona socjalno- inwestycyjna.

3. Przy krótszym okresie dostosowania się Polski do wymogów UE musi być silniejsze wsparcie finansowe.

Kompromisy mogą warunkować płynny rozwój gwarantujący wyrównanie do średniego poziomu krajów UE w ciągu jednego pokolenia. W UE dochód na jednego mieszkańca to 20tyś. USD, w Polsce 4tyś. USD.

Agenda 2000- opublikowana VII. 77r.

zawiera plan wydatków budżetu UE do 2006r. Przewiduje wsparcie finansowe dla państw kandydatów, w tym również Polski np.:

1. 0,5mld USD do 2001r. na rozwój rolnictwa wszystkich 10 krajów kandydujących.

2. od 2- 4mld USD rocznie pomiędzy 2002 a 2006 r. dla rolnictwa części nowych członków UE.

3. od ok. 4- 12mld USD rocznie pomiędzy 2002 a 2006r. dla krajów nowych członków UE z przeznaczeniem na cele strukturalne.

Część ze wspomnianych środków dla Polski jest niewystarczająca na rozwój samego rolnictwa, po integracji z UE oczekuje rocznego wsparcia w wys. co najmniej 2,5-3,5mld USD. Nam jest potrzeba 2-3biliarda USD, by dorównać UE. Żeby otrzymać przeznaczone dla Polski pieniądze musimy spełnić określone wymogi, w innym wypadku pieniądze te przejdą na inne państwa.

Stanowisko Polski:

1. Opcja liberalna- prezentowana wówczas gdy jest się w stosunku do partnera gospodarczego na podobnym poziomie.

2. Opcja zachowawcza- każdy kraj musi mieć czas i środki na uzyskanie właściwego poziomu konkurencyjnego. Muszą być pewne bariery czyli polityka zachowawcza np. USA po II Wojnie Świat. restrykcyjne przepisy celne- na ich rynek nie wchodziły obce produkty, co też spowodowało rozwój rolnictwa w kraju.

Najważniejsze dziedziny gospodarki wymagają szczególnego traktowania w negocjacjach z UE.

Najważniejsza sprawa- zasilenie finansowe co widać najlepiej na przykładzie rolnictwa. Wspomniana suma ewentualnej pomocy z UE 2,5-3,5mld USD daje w przeliczeniu na jednego zatrudnionego w polskim rolnictwie do 1000 USD rocznie. Jest to suma 5- krotnie niższa niż otrzymuje 1 zatrudniony w rolnictwie UE. Zatem stronie polskiej chodzi jedynie o to aby zachować 25% marginesu wsparcia dochodów polskiego rolnictwa z budżetu UE. Konieczne wydaje się:

1. Utrzymanie dotychczasowej ochrony celnej w imporcie rolno- spoż. z UE, do czasu otrzymania z UE 25% marginesu wsparcia dochodów rolniczych.

2. Wynegocjowanie z UE klauzuli nie konkurowania na zachodnich rynkach rolno- spożywczych, poprzez odpowiednią regulację lub eliminację subsydiów exportowych.

3. Dostosowanie systemu edukacji rolników: akty prawne, instytucje samorządowe, administracja, edukacja rolników, służb obsługi rolnictwa, administracji, w tym komputeryzacja, mechanizmy regulacji w tym jakości produkcji, sprawozdawczości i kontroli. W tym ostatnim przypadku chodzi o pilne przygotowanie w Polsce systemu IACS(Integrated Administration and Control System), który jest podstawą otrzymywania przez rolników Unijnych wsparcia produkcyjnego do ok. 10tyś. USD na gospodarstwo rocznie.

4. Bardzo ważna kwestia to zorganizowanie w Polsce sprawnego rynku rolno- żywnościowego. Budowanie tego rynku od „końca” tj. rozpoczynanie od giełdy i rynków hurtowych, oraz supermarketów jest niewłaściwe. Trzeba przede wszystkim organizować skup produktów rolnych w celu przygotowania większych wystandaryzowanych partii towarów kierowanych np. do przetwórstwa na giełdę krajową, do supermarketów. W tym celu konieczne są wysiłki organizacyjno- finansowe w zakresie organizacji rolników w grupy producenckie i marketingowe na wzór UE, ewentualnie nawet restytucja niektórych spółdzielni, zaopatrzenia i zbytu.

5. Kwestią pozostającą w problematyce rolnictwa i wsi, ale mającą znaczenie ogólnonarodowe jest sprawa ewentualnej liberalizacji obrotu ziemią w Polsce. Ze względów oczywistych Polska nie może sobie pozwolić na nieograniczony zakup ziemi przez cudzoziemców do czasu zrównania się” per capita” w Polsce i w krajach UE. Jest to tak ważna kwestia, że konieczne jest ustawowe określenie polskiego stanowiska na ten temat - w celu zapewnienia, że w procesie negocjacji nie zostanie ono spłycone.

6. Sprecyzowane stanowisko w najważniejszych kwestiach negocjacyjnych powinno być podstawą ogólnonarodowej dyskusji na temat bezpiecznej przyszłości Polski w zintegrowanej Europie. Polska musi powiedzieć jasno w negocjacjach, że o sprzedawaniu ziemi możemy mówić np. za 10 lat. Ogólnonarodowa dyskusja ,nie może być to sprawa gabinetowa , ale zrobienie np. referendum.

Program SAPARD

Ma zacząć działać od 1.I.2000 roku, jest to instrument wsparcia dla rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, zaproponowane 10 krajom starającym się o członkostwo w okresie przedakcesyjnym .

Jakie działania są finansowane?

Projekt ten podaje listę możliwych środków działania, które mogą być finansowane z tego programu. Każdy kraj kandydujący powinien spośród nich wybrać swoje własne priorytety.

1. Inwestycje w gospodarstwach rolnych.

2. Poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybołówstwa.

3. Poprawa struktur kontroli jakości, kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej.

4. Metody produkcji rolniczej, służące ochronie środowiska oraz ochronie krajobrazu wiejskiego.

5. Rozwój i dywersyfikacja działalności gospodarczej, zapewniająca alternatywne źródła dochodu

6. Wprowadzenie systemu zastępstw i usług zarządzających w gospodarstwie.

7. Tworzenie grup producenckich.

8. Renowacja i rozwój wsi oraz ochrona i konserwacja dorobku kulturowego wsi.

9. Poprawa struktury gruntów oraz reparcelacja.

10. Stworzenie i uaktualnienie rejestru gruntów.

11. Poprawa szkolnictwa zawodowego.

12. Rozwój i poprawa infrastruktury wiejskiej.

13. Zarządzanie zasobami wodnymi.

14. Leśnictwo w tym zalesianie, przetwórstwo i marketing drewna.

15. Pomoc techniczna do ww. zadań.

Dość wyraźnie określone obszary, na które będzie szła pomoc. Jest to wyznacznik dla państwa w jakich obszarach są potencjalne miejsca pracy.

Europejska Rada Rozwoju Wsi i Małych Miast ( ECOVAST)- jest to strategia dla wiejskiej Europy

1. Związek ludzi ze środowiskiem (traktowanie na równi spraw ludzi jak i otoczenia tj. środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego.)

2. Konsultacja i zaangażowanie ( uwzględnienie poglądów , wiedzy, zasobów i sił członków społeczności lokalnej przy konstruowaniu programów, jej rozwoju oraz umiejętnego ich wiązania z punktami widzenia i możliwościami organów wykonawczych wszystkich szczebli ). Nie narzucać programów danym środowiskom.

3. Zintegrowana działalność ( efektywna współpraca między różnymi resortami administracji publicznej oraz między administracją a mieszkańcami ).

Sfery i propozycje działań na obszarach wiejskich:

1. Ożywienie gospodarki wiejskiej poprzez:

• decentralizację możliwie wielu gałęzi przemysłu oraz działalności usługowej

• wzmacnianie struktur usługowych na obszarach wiejskich

• ujmowanie działalności gospodarczej w formy lokalnie zakorzenione

2. Innego rozłożenia akcentów ????

3. Zmiany polityki wobec leśnictwa

• obróbka drewna

• dowartościowanie przyrodniczych funkcji lasów jako obszarów sprzyjających poprawie klimatu

4. Rozważny rozwój turystyki wiejskiej

• ożywienie wsi ( dodatkowe dochody, nowe miejsca pracy )

• wspieranie tradycji wsi, jej krajobrazu, historii, kultury.

5. Zmiany w budownictwie i architekturze wiejskiej

• budowanie nowoczesnych i wygodnych mieszkań, obiektów użyteczności publicznej

6. Poprawa infrastruktury komunalnej

7. Zachowanie żywotności społeczno- kulturowej przez:

• rozbudowanie w mieszkańcach poczucia własnej wartości

• ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

8. Powszechny dostęp do fachowego doradztwa i możliwie wielu instytucji oświatowych.

MARKETING PRODUKTÓW OGRODNICZYCH

Marketing- przyczyną jego powstania była rozwijająca się produkcja i konkurencja.

1. Era produkcji- 1860-1920( wcześniej manufaktura, ograniczona wymiana), rewolucja przemysłowa, wprowadzenie maszyn.

Uważano że, produkcja tworzy swój własny popyt. Były na to dowody praktyczne tylko wyprodukowano było natychmiast kupowane, bo był niedostatek. Wystarczyło zaoferować coś atrakcyjnego.

2. Era sprzedaży- 1920-1970. Popyt dość szybko był nasycony. Zaczęto odczuwać barierę z ograniczonego popytu. Uważano, że problem jest w umiejętnej sprzedaży, zatrudniano więcej ludzi dobrze wyszkolonych, o predyspozycjach- era komiwojażerów, akwizytorów. Sprzedaż została zaktywizowana. Nie wystarczyło to jednak, produkcja nie była całkowicie sprzedawana. Zaczęto inaczej podchodzić do sprzedaży i produkcji.

3. Era koncepcji marketingowej- 1960-1990. W poprzednich erach akcent położony był na produkcję, a klienci coraz bardziej narzekali. Przejście do podejścia tradycyjnego, do podejścia marketingowego- zmiana filozofii działania.

• Obserwacja klientów- co kupuję, ich preferencje i do tego dostosowujemy produkcję.

W marketingu ma dużo do powiedzenia psychologia i socjologia.

• Teoria- Marketing MIX- 4P

Product (produkt), Place (dystrybucja), Price (ceny), Promotion (promocja).

• Znać potrzeby klienta

• Nastawić się na określoną grupę- konkurować o względy tej grupy.

Wprowadzenie tej koncepcji jest możliwe, gdy zmieni się podejście, gdy jest duża konkurencja, przewaga produkcji nad popytem. Konkurencja krajowa dość ospała. Ważniejsza- konkurencja międzynarodowa np. kapusta pekińska- Polacy nie chcieli początkowo jeść, Holendrzy zaczęli przysyłać, przygotowali rynek, teraz jest wielu producentów polskich.

4. Era orientacji rynkowej- 4P zastąpione 4C. Nie wystarczy zbadać potrzeby konsumentów, trzeba obserwować rynek. Wszystkie działy powinny być poinformowane o potrzebach klienta, reakcja w produkcji. Ważne jest jak ma być produkt zaproponowany, sprzedany, wymagania: *globalizacja, *koncentracja, *rewolucja w informacji- internet jako środek sprzedaży 4C- Customers needs and wants (jakie są potrzeby klienta) -PRODUKT, Cost of customer (koszty dla konsumenta) - CENA , Concinience (wygoda dla konsumenta) - DYSTRYBUCJA , Communication (komunikacja) - PROMOCJA.

Prezentacja firmy SUROPSUIRE

Grupy razem pracujące .3 formy: 2 angielskie, 1 hiszpańska upr 6200 ha, 5200 ha- pod warzywa, reszta to: bawełna, buraki cukrowe, zboża.

Warzywa- brokuły, selery, kapusta chińska, , sałaty w tym lodowa, cebula, rzodkiewka, melony. Najważniejsze- warzywa liściowe, w tym sałata lodowa 1640+700 ha innych sałat. Sałata lodowa- w Polsce mało uprawiana, na zach. hit. W Polsce zachowania konsumpcyjne mogą się powtórzyć.

Co to jest marketing?

Dla tej firmy to zrozumieć potrzeby konsumentów, zaspokoić i usatysfakcjonować te potrzeby w zakresie takich produktów w jakich ta firma odnosi sukcesy.

Zarządzający tą firmą mówią: produkty muszą się zmieniać, zmiany te będą dyktowane w zależności od potrzeb konsumentów. Zastanowię się kim są ich konsumenci i czego oczekują. dla nich ważny jest rynek brytyjski, dlatego ważne jest poznanie społeczności. ilu to jest ludzi- 58,9mln. Populacja prawie nie rośnie. Następuje zmniejszenie się popytu na żywność( charakterystyczne dla krajów, które osiągnęły pewien poziom dochodu- bo człowiek ma na tyle środków, że zaczyna kupować np. samochód, dom itp. zaczyna oszczędzać na żywności). Rozpoznanie- kto jest klientem? Wykonuje się badania rynku.

Dokonano podziału na grupy wiekowe

1. 25-34lata 13% - budujący swoje gniazdka

2. 35-44 12% - rodziny istniejące. Mają dzieci w wieku szkolnym- sporo żywnościowych wydatków, cenią wygodę.

3. 55-64 13,1%- puste gniazda. Ludzie o ustabilizowanych dochodach, aktywni zawodowo bez dzieci.

Co się będzie działo w dłuższy czasie?

• Zmieniają się proporcje między grupami ludzi

• Zmniejsza się grupa ludzi z ustabilizowanym dochodem, cenią wygodę, ale nie chcą za nią dużo płacić, wygodne opakowania.

Dyskont- niższy poziom usług, niskie ceny np. Aldi, Biedronka.

Jakie grupy jeszcze się pojawią?

Kobiety pracujące- 2,4%, będą szukać udogodnień- w zakupach, jak i w produktach, żeby były przygotowane do spożycia. Zwiększa się liczba małych gospodarstw domowych. Większa liczba osób robiących zakupy indywidualnie. Osoby te będą zainteresowane mniejszymi porcjami, produktami przygotowanymi do szybkiego spożycia

Podsumowanie

I, II i III grupa- najważniejsi klienci. Uzupełnieniem są: osoby starsze, kobiety pracujące. 80% sprzedaży jest w 5grupach supermarketów, 20% w innych sklepach, z tego 25% ludzi kupuje żywność w Tesco.

Prezentacja ta jest przygotowana dla realiów brytyjskich.

Najważniejsze problemy i tendencje związane ze sprzedażą produktów

1. Jakość i smak. W Anglii obecnie sałata w postaci liści pakowana- pytanie- Czy to już standard, czy jeszcze jakość extra? Jakość- produkt+ usługi

2. Środowisko. Jak to było wyprodukowane, jak byli wykorzystani robotnicy, przez kogo.

3. Zdrowie. Obniżenie spożycia mięsa. Zwiększenie spożycia warzyw. W tym zwiększenie 14% spożycia sałaty. Spożycie innych żywych warzyw.

4. Sposób uprawiania. Ekoland- prowadzenie gosp. ekologicznych. W Anglii „Organic” zdrowa żywność, wprowadzona nie tylko do sprzedaży detalicznej ale i w żywieniu zbiorowym.

5. Wzrasta liczba posiłków spożywczych- poza domem- dostarczanie do barów, restauracji.

6. Wzrasta ilość przekąsek- dwukrotnie typu: chipsy- jedzone przez kobiety, można konsumować przekąski zdrowe z warzyw.

7. Wygoda- w 2008r. to przeciętny czas przyrządzania posiłku będzie trwał 10minut- producenci muszą sprostać temu zadaniu(producenci).

Podsumowanie: Co będzie brane pod uwagę?

jakość i smak, otoczenie , zdrowie, produkt wyprodukowany w zgodzie z naturą, zjadanie poza domem- przekąski, wygoda przyrządzania posiłków.

Marketing- należy umieć rozpoznać potrzeby konsumentów i sprostać im.

Czynniki sprzyjające prywatnej przedsiębiorczości

1. Tworzenie strategicznego planu rozwoju gminy.

2. Promowanie gminy na zewnątrz.

3. Przyciąganie zagranicznych i krajowych inwestorów.

4. Popularyzowanie przykładów już podejmowanych inicjatyw.

5. Szerzenie wiedzy o zasadach prowadzenia działalności gospodarczej.

6. Wskazanie obszarów działań gospodarczych pożądanych z punktu widzenia gminy.

7. Ułatwienie lokalizacji zakładów (obniżając podatki).

8. Wskazywanie możliwości uzyskania pomocy finansowej w instytucjach pozabudżetowych.

Strategia rozwoju gminy

1. Opracowanie diagnozy- raportu o stanie i zasobach gminy(ludność, grunty, budynki, drogi, sieć wodno- kanalizacyjna, gazowa).

2. Opracowanie wizji stanu docelowego (2-5 lat, 10- 15 lat)

3. Sposób i środki potrzebne do realizacji założonych celów:

Opracowanie programów szczegółowych:

• wyznaczenie odpowiednich osób lub instytucji

• wskazanie źródeł finansowania]

Promocja gminy

1. Wolne tereny

2. Czyste środowisko

3. Bliskość terenów miejskich- w centrum wysokie koszty

4. Wolna siła robocza i kwalifikacje

5. Koszt siły roboczej

6. Udogodnienie w infrastrukturze

7. Preferencje dla inwestorów np. obniżone podatki

ZORGANIZOWANIE W POLSCE SPRAWNEGO RYNKU ROLNO- SPOŻYWCZEGO

Uwarunkowanie i szanse rozwoju sektora ogrodniczego

I. Popyt podaż

• wydatki na żywność 36% wyd. ogół

• wydatki na owoce i warzywa 13-15% wyd. na żywność

W porównaniu do UE poziom spożycia warzyw 60-80% i owoców 25-50%.

Olbrzymie możliwości konsumpcyjne. Lata 1990-98r. *tendencja wzrostowa spożycia owoców i warzyw(ilościowa i wartościowa) w tym owoców płd. *ostatni rok- 1mln ton owoców i warzyw sprawdzonych do kraju. *spadek udziału exportu ogrodniczego w exporcie rolno- spoż. z 30% do 20%. *zmniejszenie salda handlu zagranicznego 300mln $ do 40mln $. Wzrasta waga importu produktów ogrodniczych- trzeba go ??????i dobrze sprzedać.

Uwarunkowania

1. Rozdrobnienie gospodarstw

2. Różnorodność produktów odmianowa i jakościowa.

3. Nierównomierność podaży w latach i w ciągu roku (cyklicznie)- uwarunkowania klimatyczne i technologiczne.

4. Niedostatek w stosunku do wielkości produkcji, -baza przechowalnicza (powoduje sezonowość)

5. Niedostateczny stopień przetworzenia i przygotowania produktów do sprzedaży

6. Brak promocji polskich produktów.

7. Zmiana orientacji w handlu zagranicznym i związany z tym wzrost wymagań jakościowych .

Zmiana kierunku exportu z Rosji na UE.

Rok 2000 i następne

Przekształcenie modelu spożycia w kierunku prozdrowotnym- co niesie za sobą:

1. Zwiększenie popytu na owoce i warzywa świeże i przetworzone(soki, mrożonki, dodatki do przetworów mlecznych i lodów).

2. Zwiększenie krajowej produkcji warzyw 1-1,5mln ton, owoców 0,5-1mln ton.

3. Nowe produkty tzw. ekologiczne (np. borówka amerykańska)

Ogromna szansa dla ogrodnictwa! Pojawienie się nowego produktu np. borówka amerykańska, albo zmienienie w nim czegoś np. jabłka- nowe odmiany. Duża różnorodność produktów może zaspokoić wymagania klienta.

II. Infrastruktura rynkowa

1. Spadek- od 95r.- liczby małych i średnich sklepów.

2. Żywiołowy wzrost super i hipermarketów, głównie zagraniczne, 99/2000- przewidywany 30% udział w obrotach.

Zmiany w zaopatrzeniu

1. bezpośrednio u dużych producentów

2. hurtownie patronackie- dla małych odbiorców

3. wyspecjalizowani dystrybutorzy

4. dostawy bezpośrednio do sklepów

5. rozwój długoterminowych form współpracy (może nastąpić bezpośrednio u dużych producentów)

6. rozwój zaplecza dla rozdrobnionego handlu „cash and carry”

7. rozwój małych hurtowni

Szanse w handlu hurtowym

• dotychczasowe- niewykorzystane

• przyszłe- znikome

Program budowy rynków hurtowych w Polsce. Czy jest stracona szansa?

Rok 93 *opracowanie założeń *5-6rynków dystrybucyjnych w najważniejszych aglomeracjach *organizowanie rynków producenckich w rejonach dużej koncentracji produkcji

Rok 95 Zmiana założeń w kierunku utworzenia 33 różnorodnych rynków ponadregionalnych, regionalnych i lokalnych.

Program rządowy!

Rok 99- trudności organizacyjne i finansowe z uruchomieniem wtórnych rynków hurtowych(brak akceptacji przyszłych użytkowników, przepisów i uregulowań prawnych brak zainteresowania ze stron władz, państw, samorządów lokalnych, służb kontrolnych itp.)

Program ten nie istnieje, bo pieniądze przeznaczone(150lmn$) zostały źle wykorzystane(zmarnowane). Realizacja programu, przyznawanie środków finansowych i ich rozdysponowanie w rękach instytucji i osób niekompetentnych. Większość decyzji ma podłoże polityczne, a nie racjonalne gospodarcze.

Wnioski

1. Zorganizować brakujące ogniwa- rynki producenckie- doprowadzenie do koncentracji jednorodnej produkcji wg. ujednoliconych technologii sprzedaży, przechowywania- określone środowiska producenckie staną się atrakcyjnym partnerem handlowym dla odbiorców krajowych i zagranicznych.

2. Strefa poprodukcyjna powinna stać się priorytetowym polem strukturalnym interwencji ze strony państwa i zagranicznych funduszy pomocowych.

3. W przypadku rynków dystrybucyjnych nie można dopuścić inwestorów strategicznych do angażowania środków w procesy umożliwiające uruchomienie ich działalności lub zmianę pierwotnego przeznaczenia. Obecnie działające S.A. są nieefektywne na rynkach hurtowych Nie dopuszczają kapitału prywatnego- mają władzę. Miały się wycofywać.

Jest to nieodłączną cechą publicznej formy własności, dlatego istotne jest formalne zapewnienie udziałów sektora publicznego(agencji państwowych) na rzecz sektora prywatnego(grupy producenckie).

Potencjał produkcyjny:

1. Gospodarstwa małe

• spółdzielnie

• spółki

• zrzeszenia

• grupy marketingowe

Powinny być ujęte w grupy producenckie. Ich produkcja wynosi 30-100 tys. ton w roku ( jest jednorodna i standaryzowana).

2. Gospodarstwa małe w kooperacji z gospodarstwami dużymi ( o produkcji własnej 1-2 tys. ton ) tworzą produkcję łączną 5-10 tys. ton rocznie.

Zadania grup marketingowych:

1. Sfera produkcyjna - ujednolicenie technologii produkcji ( odmiana, nawożenie, ochrona roślin, określenie terminu zbioru ).

2. Sfera handlowa - wspólny zakup środków produkcji ( nasiona , nawozy, środki ochrony).

3. Wspólna sprzedaż - sortowanie, pakowanie, konfekcjonowanie, przechowywanie

Warunki realizacji:

Utworzenie wewnętrznego systemu kontroli parametrów technologicznych- wprowadzenie międzynarodowych standardów jakościowych.

Warunki utworzenia grupy marketingowej:

wymagani są ludzie charakteryzujący się:

• aktywnością, pracowitością i elastycznością

• wyższymi aspiracjami co do prestiżu i warunków życia

• modernizują i powiększają swoje gospodarstwa

• wykształceni zawodowo i stale dokształcający się

• o wyższym poziomie zamożności od przeciętnego

• w przedziale wiekowym 25-40 lat

Struktura agrarna jest bardzo rozdrobniona. Trudno jest zorganizować dobre przedsiębiorstwo, które mogłoby zaistnieć na rynku, aby zaistnieć na rynku trzeba zaoferować: *odpowiednią ilość, masę towaru, *odpowiedni standard jakościowy, *stabilność i terminowość dostaw.

Należy więc:

1. Ujednolicić technologię produkcji w gospodarstwach.

2. Wspólny zakup środków produkcji (obniżenie kosztów produkcji), wówczas jednostkowy koszt jest znacznie niższy (upusty cenowe).

3. Wspólna sprzedaż produktów- można to zorganizować w rejonach o dużej koncentracji produkcji (np. okolice Grójca- teren owocowy) i tam gdzie ludzie są przedsiębiorczy.

Wynika z tego bardzo wiele korzyści: *obniżenie kosztów produkcji *obniżenie kosztów transportu *zwiększenie pewności zbytu *polepsza się pozycja negocjacyjna *polepszenie jakości produktu i możliwość jego sprzedaży *zwiększenie sprzedaży *zwiększenie konkurencyjności

Wszystkie te korzyści umożliwiają osiągnięcie pozycji monopolistycznej .Powoduje to odwrócenie roli i odbiorcy zaczynają szukać producenta, lub też zaczynają szukać i zabiegać o jego względy

FORMY PRAWNO-ORGANIZACYJNE PRZEDSIĘBIORSTW

1. Spółka cywilna

2. Spółka komandytowa

3. Spółka z.o.o.

4. Spółka akcyjna

5. Spółdzielnia

6. Zrzeszenie produkcyjne i branżowe

7. Spółka Skarbu Państwa

Na zorganizowanie tych spółek pozwala Kodeks Handlowy

SPÓŁKA CYWILNA

• nie ma osobowości prawnej

• przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się do realizacji określonego celu gospodarczego, zapisanego w ustawie

• za zaburzenia w spółce wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem

• pewne dochody mogą być wpisywane w koszty np. utrzymanie samochodu, mieszkania gdy jest tam biuro.

• co miesiąc trzeba dawać sprawozdania do Urzędu Skarbowego

• należy prowadzić rejestr przychodów i rozchodów- wszystko jest jawne

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

• ktoś ma kapitał, a inna osoba pomysł i wiążą się razem, ten kto wchodzi tylko z pomysłem nie dopowiada materialnie

• spółka musi być zarejestrowana

SPÓŁKA Z. O. O.

Powstaje na podstawie umowy założycieli i musi być potwierdzona przez notariusza. Umowa spółki powinna zawierać:

• określenie siedziby spółki

• przedmiot działalności spółki

• czas trwania spółki

• wysokość kapitału

• ilość i wysokość wkładów

• przedmiot wkładu pieniężnego i osobę wspólnika wnoszącego wkład tzw. raport rzeczowy (ziemia, nieruchomości, samochód), ilość i wysokość wkładów przyznawanych w zamian za udziały

• szczególne korzyści przyznawane wspólnikom i szczególne obowiązki wobec spółki jeśli takie zostały ustalone

Spółka zgłasza się i wpisuje do rejestru handlowego (w tym momencie spółka staje się osobą prawną .Kapitał założycielski stanowi majątek spółki. Są trzy organy spółki: Walne Zgromadzenie Wspólników, Zarząd Spółki, Rada Nadzorcza. Walne Zgromadzenie- *podejmuje wszystkie decyzje np. o zmianie kapitału, *powołuje i odwołuje zarząd, *dokonuje oceny pracy zarządu, *udziela absolutorium, *decyduje o zmianie kapitału założycielskiego. Zbycie udziałów może nastąpić jedynie przy zgodzie innych wspólników. Odpowiedzialność każdego wspólnika ogranicza się do wysokości wkładu i nie odpowiada on za zobowiązania spółki (jest to zabezpieczenie majątku każdego wspólnika) Odpowiada tylko wkładem i nikt nie ma prawa do majątku osobistego wspólnika. Podział zysku następuje proporcjonalnie do wkładów.

SPÓŁKA AKCYJNA

Jest to anonimowe zjednoczenie kapitałów- spółka kapitałowa. Uczestnicy biorą w niej udział przez wkłady majątkowe. Członkostwo wiąże się z posiadaniem akcji. Jedna akcja to posiadanie jednego głosu. Akcja nie może być mniejsza niż 1zł. Spółka akcyjna zbiera kapitał ,który jest rozdrobniony na akcje, co umożliwia uzyskanie dużego kapitału.

Statut spółki powinien zawierać:

• firmę i siedzibę spółki

• przedmiot działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

• czas trwania spółki, jeżeli jest ograniczony

• wysokość kapitału akcyjnego, sposób jego zebrania, nominalną wartość akcji i ich ilość, ze wskazaniem czy akcje są imienne czy na okaziciela

• ilość akcji poszczególnych rodzajów i przywiązane do nich uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów

• imiona i nazwiska oraz adresy założycieli

• organizację władz zarządzających i nadzorczych

Akcjonariusz może sprzedać swoje akcje innej osobie za pośrednictwem giełdy lub banku. Spółki akcyjne rejestrują właściwe im sądy rejonowe, sądy gospodarcze- koszt rejestracji wynosi 500zł. Za zobowiązania spółka odpowiada całym swoim majątkiem. Warunkiem otworzenia spółki akcyjnej jest zgromadzenie odpowiedniej ilości kapitału- min 100tyś. zł. Regułą jest oddzielenie właścicieli od Zarządu Spółki. Są trzy organy spółki : *Rada Nadzorcza, *Zarząd Spółki, *Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (najważniejszy organ), który: *powołuje i odwołuje członków Rady Nadzorczej i Zarządu Spółki, *decyduje o obniżeniu lub podwyższeniu kapitału, *ustanawia kontrolę, *decyduje o rozwiązaniu spółki. Kapitał założycielski spółki akcyjnej jest wyrażony w papierach wartościowych. Zysk Bilansowy- stanowi źródło dochodów akcjonariuszy, ale tylko część jest wpłacana w formie dywidend. Zwylke zysk wchodzi w powiększenie kapitału spółki. O tym decyduje Walne Zgromadzenie. Część nowych akcji w pierwszej kolejności przeznaczona jest dla akcjonariuszy spółki. Spółka akcyjna- ma najlepsze możliwości pozyskania kapitału obcego. Powiększenie kapitału jest ważne, bo zwiększa się wiarygodność kredytowa spółki. Bardzo często banki są udziałowcami w spółkach akcyjnych.

Podział akcji:

• imienne i na okaziciela

• według zakresu praw członkowskich- akcje uprzywilejowane i zwykłe

SPÓŁDZIELNIA

Ruch spółdzielni był kiedyś mocno rozwinięty (Anglia, Dania, Francja, Hiszpania). Jest to zrzeszenie osób, ale nie jest zrzeszeniem kapitału jak spółki handlowe. Posiada majątek odrębny od członków, odpowiada całym swoim majątkiem, a członkowie odpowiadają tylko w wysokości zadeklarowanego udziału. Zarobki członków przez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa.

Cel:

1. podnoszenie dochodu członków przez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa

2. członkowie mają równe prawa (jeden członek- jeden głos)

3. powstające zyski należą do członków i oni podejmują decyzje o ich dalszym losie,

• podział proporcjonalnie do członków w zależności od dokonanych przez nich transakcji

• również do wspólnego użytku

• rozwój spółdzielni

Majątek, który pozostał jest niepodzielny, należy do wszystkich członków. Własność spółdzielni jest własnością grupową członków. Spółdzielnia ma mniejsze możliwości korzystania z kapitału obcego. Bardzo często w spółdzielniach tworzy się specjalne fundusze rezerwowe np. klęska, nieurodzaj. Na bieżąco spółdzielnią kierują: Zarząd, Rada Nadzorcza, Walne Zgromadzenie.

ZRZESZENIE PRODUKCYJNE I BRANŻOWE

• forma dobrowolna, społeczna, która w swoim statusie może mieć zapisane, że prowadzi działalność gospodarczą

• reprezentuje interesy rolników, producentów (zrzeszenie producentów owoców, trzody chlewnej)

• wiarygodność kapitałowa jest tu bardzo mała prawie zerowa

SPÓŁKA SKARBU PAŃSTWA

• grupy producenckie, stowarzyszenia producentów ogrodniczych

• ma za zadanie koncentrację podaży towarów

• nie można doprowadzić do nadwyżek żywności- nie ma co z nimi robić (bilansowanie potrzeb z nakładami)

GRUPY PRODUCENTÓW WEDŁUG REGULACJI UE

Cel- koncentracja podaży towarów i stabilizacja ich cen na poziomie producentów oraz wspólna ich promocja.

Obowiązki członków grupy:

• sprzedaż przez organizację całej produkcji

• podporządkowanie się obowiązkowi stosowania postępu technologicznego

• przestrzeganie norm przyjętych przez organizację (konieczność ujednolicenia jakościowego towarów trafiających na rynek pod znakiem grupy producentów, w sposób i w ilościach ustalonych zgodnie z przyjętą strategią handlową grupy)

Możliwość korzystania z subsydiów rządowych:

w I r. 5%; w II r. 4%; w III r. 3%; w IV r. 2%; w V r. 2% wartości rocznej produkcji towarowej (max do 7 lat).

Obowiązki grupy:

• posiadanie własnego funduszu interwencyjnego

• uczestnictwo w beznadwyżkowym systemie produkcji rolnej (produkcja zgodna z przyjętym planem produkcyjnym- odszkodowania za nie sprzedane towary wynoszą 60% średniej ceny, nadwyżki towarów nie mogą trafiać na rynek)

Gospodarstwa państwowe (dawne PGR)- w 1992r. powołana Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa przejęła majątek wszystkich tych gospodarstw.

AGENCJA WŁASNOŚCI ROLNEJ SKARBU PAŃSTWA

Zarządza majątkiem państwowym. Przejęła: *wszystkie grunty orne, *wszystkie zobowiązania jakie ciążyły na gospodarstwie w wysokości 2mld zł. *przetwórnie (masarnie, przetwórnie owoców, magazyny zbożowe), hotele, zajazdy, obiekty pałacowe, dworskie, *300 tyś. mieszkań, gdzie mieszkali pracownicy PGR- ów.

Kierunki zagospodarowania gruntów przejętych przez AWRSP 1996r.

• dzierżawa gruntów 2 928 tyś ha

• sprzedaż gruntów 432 000 ha

• przekazywanie w administrowanie 390 000ha

• pozostające w Tymczasowym Zarządzie 5,8 tyś ha

• grunty orne 590 tyś ha

Najwięcej gruntów zostaje przejęte w formie dzierżawy, ponieważ zakup jest niemożliwy ze względu na wysoką cenę gruntu. Czynsz dzierżawczy to wartość około 2 q pszenicy z ha (średni plon krajowy to 30 q z ha).

Cel Agencji:

1. Realizacja przekształceń własnościowych w rolnictwie

2. Przejęcie mienia do zasobu

3. Przygotowanie projektu restrukturyzacji mienia pod kątem jego właściwego zagospodarowania

4. Zagospodarowanie mienia

Agencja ma swoje siedziby w całej Polsce i najprawdopodobniej w najbliższym czasie przekształci się w Agencję Nieruchomości i będzie instytucją przez którą będzie następował obrót ziemi (kupna i sprzedaży).

Kierunki zagospodarowania:

• sprzedaż mienia w całości lub częściowo

• oddanie na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom pierwszym lub fizycznym

• wniesienie mienia lub jego części do ???????????

• oddanie na czas oznaczony administratorowi

AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA

Staje się agencją płatniczą i udziela pomocy finansowej na:

1. Realizację inwestycji w rolnictwie

2. Polepszenie wykorzystania posiadanej bazy produkcyjnej i wzrost produkcji

3. Poprawę struktury agrarnej

4. Infrastrukturę techniczną

5. Tworzenie nowych miejsc pracy

6. Podnoszenie i zmianę kwalifikacji zawodowych oraz doradztwo

Agencja realizuje zadania przez:

1. Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych

2. Spłatę za kredytobiorcę części udzielonego kredytu

3. Udzielanie gwarancji kredytowych

4. Udzielanie pożyczek

5. Udział w finansowaniu przedsięwzięć

6. Obejmowanie udziałów i akcji

Nie należy dopuszczać do zbyt długiego udziału Agend Rządowych w przedsięwzięciach handlowych, bo oni później ustalają prawa i obowiązki.

Spółki pracownicze: powstały na bazie agend, udziały mają tutaj byli pracownicy spółek- ale na ogół to nowi właściciele spowodowali, że efektywność tych gospodarstw wzrosła, ale wzrosło także bezrobocie.

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Cel: osiągnięcie max zysku tzn. największej wartości produkcji nakładami . Służą temu trzy elementy: ziemia, siła robocza, kapitał. Jednakże pomiędzy tymi czynnikami istnieje pewna zależność: zmiana ceny jednego z tych elementów powoduje zmianę proporcji i następuje tutaj substytucja czyli zastępowanie jednego czynnika innym czynnikiem.

Rożne sposoby zagospodarowania czynników

1. Planowanie czynników produkcji. Plany produkcyjne: *zwiększać lub zmniejszać produkcję, *poprawa jakości towarów, *poprawa rozkładu towarów w ciągu roku, *wprowadzić do produkcji nowe gatunki bądź odmiany. Plany technologiczne (miernikami rozwoju będą efekty zmian technologii) np. *zwiększenie wartości zbioru z jednostki powierzchni, drzewa, *zwiększenie wydajności pracy, *zmniejszenie zmęczenia pracowników, *zmniejszenie kosztów jednostkowych. Plany zatrudnienia pracowników: *poprawa równomierności zatrudnienia, *wzrost udziału pracowników wysoko kwalifikowanych, *skrócenie tygodnia pracy, *lepsze wykorzystanie mocy produkcyjnej.

Zasady planowania:

1. Zasada rozwoju- konieczność wprowadzenia innowacji do każdego następnego planu

2. Zasada realności- wymaga dużej wiedzy i doświadczenia, ale także tzw. umiarkowanego optymizmu- ważna jest tu informacja

3. Zasada elastyczności- dostosowanie do stale zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych w gospodarstwie

2. Kooperacja

3. Koncentracja

4. Intensywność produkcji

ZIEMIA- traktowana jako gleba, podłoże, środek trwały, podlega kupnu i sprzedaży, zdolność do reprodukcji. Pierwszą specyficzną cechą ziemi jako środka produkcji jest zdolność do reprodukcji w procesie produkcji. W czasie wzrostu. ro­ślin z gleby ubywają pewne składniki, ale w dużej części mogą one i powinny być uzupełniane przez człowieka za pomocą określonych środków obrotowych. Wszystkie zabiegi agrotechniczne należy wykonywać uwzględniając konieczność tej reprodukcji. Niewłaściwie zorganizowa­na produkcja prowadzi do degradacji gleby i zmniejszenia się wartości użytkowe j tego podstawowego środka produkcji. Drugą specyficzną cechą ziemi jako środka produkcji jest jej ogra­niczoność. Człowiek nie wytwarza ziemi, może natomiast zmienić sposób. jej użytkowania. Może np. zamienić las w grunty orne, grunty orne w pastwiska ,.kulturalne" lub sady itd. Z ograniczoności ziemi wypływa konieczność coraz intensywniejszego jej wykorzystywania w miarę wzrostu liczby ludności. Skoro ilość środ­ka produkcji jest stała i nie można jej powiększyć, należy zwiększyć jego wydajność. Konieczność zwiększania wydajności ziemi występuje w róż­nych krajach z różną mocą.

KAPITAŁ

Środki trwałe i obrotowe. Środki trwałe: budynki, maszyny, melioracje- użytkowane przez kilka lat.

Wycena środków trwałych:

• wartość początkowa- odpowiada cenie nabycia lub kosztom produkcji

• wartość ????????? - aktualny koszt ??????????

• wartość bieżąca- rata amortyzacyjna odjęta od wartości początkowej

Wartość środków trwałych odnosi się do 1 ha użytków rolnych.

Koszt stanowiska pracy- wartość środków trwałych w stosunku do jednego zatrudnionego. Rośnie na przestrzeni lat. ??????? z procesem produktywności i podnoszenia wydajności pracy.

Przy sprawnej gospodarce wzrasta liczba stanowisk pracy- rośnie wydajność pracy i wysokość płacy. Pracownik musi mieć coraz większe kwalifikacje. Z kapitałem związane są inwestycje. Efektywność danej inwestycji powoduje w ciągu kilku lat zwrot inwestycji.

Dobra, będące przedmiotem zapotrzebowania dla nich samych, gdyż bezpośrednio zaspokajają potrzeby ludzi, nazywamy dobrami konsumpcyjnymi czyli: żywność, ubranie, meble itd.

Zapotrzebowanie na dobra kapitałowe zgłaszane jest nie dla nich samych, lecz dlatego, że umożliwiają one firmom zwiększanie produkcji dóbr konsumpcyjnych.

Ziemia, praca i kapitał są niezbędne do procesu produkcyjnego. Ale pozostawione same sobie te czynniki wytwórcze niczego nie wyprodukują. Trzeba je połączyć, aby zorganizować jednostkę produkcyjną. Ktoś musi podjąć decyzję co, jak i gdzie produkować. Osobę która podejmuje się odpowiedzialności i ryzyka zatrudnienia ziemi, pracy i kapitału, i która decyduje, w jaki sposób te czynniki wytwórcze mają być wykorzystane, nazywa się przedsiębiorcą. Przedsiębiorcy podejmują decyzje i ponoszą ryzyko, gdyż nabywając usługi i zatrudniając czynniki produkcyjne, nie mają oni żadnej gwarancji , że przychody uzyskane ze sprzedaży gotowych produktów pokryją poniesione koszty. Nie mają oni żadnej pewności, że osiągną zyski. To właśnie spodziewane zyski motywują ich do podjęcia ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy, jako ponoszący ryzyko organizatorzy i menedżerowie, uznawani są za czwarty czynnik wytwórczy.

SIŁA ROBOCZA

to czynnik ludzki- 1 rolnik wyżywia wielu mieszkańców. Sezonowość- nierównomierne zapotrzebowanie na pracę w ciągu roku. Poszukiwanie rozwiązań zmniejszających tzw. przymusową bezczynność.

Przyczyny wynikające z warunków naturalnych to:

• wymiana kapitałochłonności i budowa przechowalni, chłodni, sortowni itp. (opanowanie rynku przez cały rok). Umożliwia to podnoszenie produktywności siły roboczej.

• łączenie poszczególnych produkcji (produkcja warzyw plus produkcja rolnicza, sadownictwo + produkcja rolnicza, trudno zespolić z produkcją zwierzęcą)

• łączenie z innymi gałęziami czy usługami (przetwórstwo, uszlachetnianie produktów)

• poszukiwanie zatrudnienia w innych dziedzinach np. handel, transport, produkcja opakowań, agroturystyka.

Istnieją różnice płacowe w ogrodnictwie i rolnictwie co powoduje odpływ ludności do innych dziedzin. Powstrzymanie odpływu → dążenie do wzrostu płac; zmiany: wzrost produktywności ziemi.

Różne sposoby:

• postęp biologiczny (mieszańce)

• postęp techniczny, technologiczny (zbiór mechaniczny, chłodnie)

• postęp organizacyjny: *specjalizacja, *koncentracja, *lokalizacja, *wzrost gospodarstw, *łączenie gospodarstw (dzierżawa, kupno)

• organizacyjne zmniejszenie nakładów siły roboczej na 1 ha: *zarządzanie, *dysponowanie, *zarządzanie zespołami ludzkimi.

Materialny ekwiwalent płacy → ile danego produktu musi sprzedać przedsiębiorca na pokrycie płacy godzinowej np jabłka 1kg - 1,50 zł; 1rbg - 10zł → 6,5 kg jabłek aby pokryć 1 rbg. W Holandii ok. 50 kg jabłek by pokryć 1rbg (jest bardzo wysoka płaca).

Wzrost ceny - lepsza jakość, wzrost produktywności - w ciągu lat płac będzie rosła, dobrze by było aby ceny produktów były na tym samym poziomie. Ceny siły roboczej i cena kapitału, to relacja do cen otrzymanego produktu.

Wzrost zarobków to wzrost wydajności pracownika z jednostki.

Produkty rolnicze i ogrodnicze mają ceny ustabilizowane. Maxymalny zysk → podniesienie produktywności ziemi (trzy elementy - postępy)

Nigdy nie posiadamy dostatecznej ilości czynników produkcji.

Intensywność produkcji to relacja pomiędzy kapitałem + siła robocza, a ziemią.

Ziemia jest podstawowym ograniczeniem, ponieważ jest coraz więcej ludzi.

Jeden człowiek zatrudniony w rolnictwie musi wyżywić coraz mniej ludzi - potrzeba intensyfikacji rolnictwa (Ilość rbg /1ha, w szklarni /m2)

NPK- wskaźnik ????? Suma kosztów na 1ha to też miernik intensywności.

wykres

Praca - z ilości zamienia się w jakość. Rośnie nam wydajność pracy. Człowiek w tym miejscu jest dużo bardziej wydajny niż wcześniej w tym samym miejscu.

Rosną koszty stanowiska pracy.

Przedsiębiorstwo działa w specjalnych uwarunkowaniach.

1. zmniejsza się zasób ziemi.

2. zmniejsza się siła robocza (ale to nie u nas).

wykres

Specjalizacja - eliminacja pewnych gałęzi lub produktów, zwiększenie pozostałych, ograniczenie działalności z korzyścią jakości.

Specjalizacja:

• przedmiotowa

• technologiczna - w jakiejś fazie produkcji

Cel specjalizacji: osiągnięcie dużej wydajności pracy. Wzrasta skala produkcji, spadają koszty jednostek co powoduje zbyt wysoką specjalizację - monokultura (ryzyko- zakażenie chorobami).

Wzrost specjalizacji - wzrost równomierności zatrudnienia, wzrost ryzyka handlowego.

Koncentracja produkcji - rośnie skala produkcji to następuje koncentracja produkcji ze sobą związanych np. rejon Grójecki; Kombajn → aby zbiór się opłacił należy mieć 50ha.

Kooperacja → współdziałanie

1. pionowa

produkcja - sprzedaż (sieć sklepów)

przemysł przetwórczy

2. pozioma

współdziałanie w układzie wspólne maszyny, chłodnie, przygotowanie towarów do sprzedaży, zakup środków produkcji, banki

GOSPODRKA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA:

1. pomysł

2. finansowanie

3. zakup czynników produkcji

4. magazynowanie środków produkcji (obrotowe) - powinno trwać jak najkrócej

5. produkcja

6. magazynowanie produktów

7. sprzedaż

Cykl operacyjny handlowy

Gotówka

należności surowce

sprzedaż produkcja

Zapasy

ŹRÓDŁA KAPITAŁU PIENIĘŻNEGO:

1. własne

kapitał założycielski - właściciel wprowadza swój kapitał,

w spółce akcyjnej - emisja akcji np. rabat dla dotychczasowych akcjonariuszy (udziałowców)

Udział większościowy - 50%+1 lub 75%

np. ktoś ma 300 udziałów, drugi 200, trzeci 100 i nikt w ten sposób nie ma udziału większościowego.

2. bank

NBP- Bank Centralny

• polityka pieniężna państwa

• podział budżetu

• regulacja kursu walut

• regulacja obiegu pieniądza w kraju

• reprezentacja Polski

Banki Komercyjne

• prowadzą rachunki bankowe i dokonują rozliczeń

• prowadzą działalność kredytową i depozytową

• prowadzą usługi pośrednie: rozliczenia bezgotówkowe, leasing, faktoring, udzielanie gwarancji, doradztwo finansowe

Formy własności banku

• publiczne (państwowe, spółki akcyjne z większościowym kapitałem skarbu państwa) PKO BP, PKO SA

• prywatne (spółki akcyjne i banki zagraniczne)

• spółdzielcze: BGŻ, banki regionalne, SKOK (Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo Kredytowa)

Początek ich sięga końca XIX w. - ks. Marciniak zakładał b. dobre banki. Po wojnie zostały ?????? Od lat 90 ?????? .Działają tylko po kosztach własnych - mają korzystniejszy procent i warunki kredytowe. Jest to typowa kasa spółdzielcza dla ludzi mniej zamożnych. Jest to idea wspólnego gospodarowania pieniędzmi - zysk idzie w obieg między ludzi.

Prywatyzacja banków państwowych.

I etap - przekształcenie w jednoosobową spółkę SP.

II etap - udostępnienie akcji do publicznej sprzedaży wg schematu:

1/3 - inwestor strategiczny

1/3 - pozostali inwestorzy

1/3 - pozostaje własnością SP

Kupno akcji:

• zapoznanie z prospektem emisyjnym

• ranking bankowy

Bank - prowadzimy jak przedsiębiorstwo.

Pożyczki: czas , stopa procentowa, zabezpieczenie, na jak długo rozłożona spłata.

Bankom korzystniej jest lokować pieniądze w obligacje państwowe i udzielać pożyczek podmiotom gospodarczym.

UMOWA KREDYTOWA

• kwota kredytu

• termin spłaty i ewentualny okres karencji oprocentowania

• uprawnienia banku, związane z wykorzystaniem udzielonego kredytu, i zabezpieczenia jego zwrotu (kredyt musi być wykorzystany na taki cel, na jaki był przeznaczony)

ZABEZPIECZENIA KREDYTIWE

1. Kaucje - kredytobiorca dysponuje walorami, których nie ma ochoty sprzedać i deponuje je w banku

2. Zastaw - ustanawia się na wszystkich rzeczach ruchomych

3. Poręczenie - osoba lub firma gwarantująca spłatę kredytu, gdyby dłużnik nie wywiązał się ze swojego zobowiązania (forma wekslowa)

4. Cesja przyszłych wierzytelności - w przypadku długoterminowych umów można np. sprzedać swój towar i wystawia się cesję tzn. że jeżeli nie wywiąże się z umowy to pieniądze ze sprzedaży ??????????

5. Hipoteka - na nieruchomościach, gwarancja spłaty długu

Ziemia , budynek, lokal musi mieć księgę wieczystą. Księga wieczysta - do konkretnej nieruchomości jest przypisana, a nie do właściciela. Służy ona do oznaczenia losów nieruchomości. Robiona jest na potrzeby prywatne. Księga powszechna - musi być założona dla każdej nieruchomości (trzeba zrobić mapy - geodeta, uwzględnić nieruchomość w Urzędzie Gminy, droga sądowa - kupno gruntu).

Realność - oddzielne księgi dla każdej nieruchomości.

Hipoteki:

1. Umowna-między właścicielem nieruchomości a kredytodawcą, pożyczkodawcą

2. Przymusowa-bez względu na wolę właściciela nieruchomości nią obciążonych; może ją uzyskać dłużnik tylko na podstawie ugody sądowej.

3. Kaucyjna-właściciel ustala kaucję (np. w wysokości 80 %) na rzecz banku, w którym ma otwarty kredyt. Górna granica kredytu- 80mln, kaucja 60 tyś zł. Te 60 tyś jest zabezpieczone.

Gwarancje udzielania kredytu.

1. Sensownie określony cel - biznes plan - opisane wszystkie dane przedsięwzięcia

2. Udokumentowany stan majątkowy pożyczkobiorcy / wspólnika

3. Wyniki finansowe za okres 3 lat

4. Deklaracja podatkowa

5. Sprawozdanie finansowe -wspólnicy posiadający powyżej 20% kapitałów

6. Przedstawienie kosztów i dotychczasowego sposobu finansowania

7. Informacja o udziale środków własnych - zabezpieczenie dla banku, jeśli ktoś angażuje własne środki, to nie chce ich stracić.

Rodzaje kredytów:

1. Kredyty krótkoterminowe - na środki obrotowe

• na cele specjalne np. na zaopatrzenie (podkładki itp.), producent dostaje duże zamówienie i musi kupić dużo podkładek, jednorazowo potrzebuje pieniędzy

• sezonowe (skupowe) na zbiory, w handlu na okresy świąteczne, w sklepach ogrodniczych na wiosnę i jesienią - bardzo popularne- w handlu na okresy świąteczne, centra ogrodnicze wiosną

• kredyty odnawialne

2.Akredytywa-najczęściej stosuje się w handlu zagranicznym-dokumenty bankowe umożliwiające dokonanie zakupu. Kupujący spłaca ją po sprzedaniu swojego towaru. Jest ona wypłacana np. importerowi dopiero w momencie, gdy towar jest już gotowy do wysyłki. Bank wchodzi w poszczególne transakcje- bank wchodzi w działalność gospodarczą.

3.Kredyty długoterminowe

• terminowe - 7-10 lat

• budowlane - gdy budowa jest już zaawansowana, gdy są już rachunki

• hipoteczny - sfinansowanie budynku , ziemi- zastaw hipoteczny

4.LEASING - alternatywny sposób akumulacji i finansowania środków trwałych. Dodatkowe źródło kredytów. Są firmy leasingowe - kupują one środki trwałe, są ich właścicielem w czasie wypożyczenia przez klienta. Przedsiębiorstwa nie stać na kupno sprzętu, ale dzięki leasingowi ma dostęp do najnowocześniejszych technologii. Umowa leasingowa ustala okres trwania leasingu, wysokość czynszu za wypożyczenie, określa częstotliwość płacenia i co ma się stać po wygaśnięciu umowy. Po wygaśnięciu umowy laesingowej może nastąpić :

1. wykupienie przez najemcę - sprzęt jest tańszy na skutek amortyzacji i firmę stać na jego wykup

2. zwrot właścicielowi

3. przedłużenie umowy

Inne możliwości otrzymania pożyczek:

1. instytucje ubezpieczeniowe

2. agencje np. AMRR - Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa - powoduje, że pożyczka jest tańsza , dopłaty do kredytów, współpracuje z bankiem dającym pożyczkę.

3. obligacje wydawane przez państwo i przez spółki - nabywca ich otrzymuje ustaloną stopę % najczęściej korzystniejszą niż lokaty, obligacje są odkupowane przez państwo nawet kilka lat po ich emisji. Można je odsprzedać.

4. dostawcy - otrzymywanie towarów na kredyt. Płaci się za towary dopiero po ich sprzedaży np. hipermarkety.

5. inni kredytodawcy np. *przedpłaty od klientów, *obrót dywidendami(kiedyś na lodówki, teraz na budownictwo)- jeżeli spółka nie wypłaci ich właścicielom

6. franchising - (ma kontrolę nad całą działalnością), forma pośrednia, właściciel produktu zezwala drugiej stronie robić coś za odpłatą np. McDonald's- dana firma pozwoliła robić coś w naszym kraju. Firma nie musi się przebijać, jest to pewnego rodzaju licencja, koncesja.

ZARZĄDZANIE PIENIĄDZEM:

1. Zobowiązania - zapłata swoim dostawcom

2. Należności - ściąganie pieniędzy od odbiorców

Kierunek towarów:

Dostawcy → przedsiębiorstwo→ odbiorcy

Kierunek pieniędzy:

Dostawcy ← przedsiębiorstwo ← odbiorcy

3. Trzeba mieć pieniądze na pokrycie bieżących wydatków: pensje, ZUS, ubezpieczenie, podatki, zakup środków produkcji. Jest to istotne zwłaszcza , gdy produkcja jest w innym czasie niż sprzedaż ( ogrodnictwo ). Dlatego system kredytowy powinien być sprawny właśnie dla rolnictwa.

Factoring - wyspecjalizowana spółka lub instytucja , odkupuje należności i reguluje je. Za to pobiera odpowiednie opłaty.

Jest wiele źródeł finansowania - należy kalkulować, aby prawidłowo zarządzać.

BANK - oprocentowanie kredytów, np. kredyt w wysokości 6 mln , ma 6 miesięcy , oprocentowanie 42 % w skali roku (czyli na pół roku 21 % ).

Oprocentowanie kredytów

Miesiąc spłaty	Rata kapitału do spłaty	Odsetki należne od umniejszającego się kapitału	RAZEM
1	1000 000	210 000	1 210 000
2	1000 000	175 000	1 175 000
3	1000 000	140 000	1 140 000
4	1000 000	105 000	1 105 000
5	1000 000	70 000	1 070 000
6	1000 000	35 000	1 035 000

PROCENTY:

1	21%
2	17,5%
3	14%
4	10,5%
5	7%
6	3,5%

Zapłacimy 735000 odsetek. Efektywne oprocentowanie kredytu wynosi 12,25%

(735 000 od 6 mln). Bardzo ważne jest terminowe spłacanie odsetek jest bardzo ważne - gdy nie spłacimy jakiejś raty wówczas dochodzą odsetki.

Kapitalizowanie odsetek - dopisywanie odsetek do kwoty wpłaconych odsetek (przy odsetkach stałych).

rok 0 - wpłata na lokatę 1000 000 zł

rok 1 1350 000 zł

(1 mln zł+35% z 1 mln zł wpłaconego w roku 0)

rok 2 1822 500 zł

(1350 000 zł+35% z 1350 000 zł)

rok 3 2460 000 zł

(1820 000 zł +35% z 1822 000 zł)

Po 3 latach lokata wynosi 1460 375 zł (2460 375 -1000 000 zł)

1460 000:3 lata=48,68%

48,68%-35%=13,68% - efekt kapitalizacji

*odsetki wypłacane na bieżąco

3*350 000 zł=1050 000 zł

Kapitalizowanie kwartalne

kwartał 0 - wpłata 1000 000 zł

kwartał 1 1087 500 zł

(1 mln +(35% z 1 mln):4)

kwartał 2 1182 600 zł

(1 mln+(35% z 1087 500 zł):4)

kwartał 3 1286 100 zł

(1 mln+35% z1182 600 zł):4)

kwartał 4 1398 700 zł

(1 mln+(35% z 1286 100):4)

Faktyczny dochód????????

Bilans - stan przedsiębiorstwa na koniec roku.

Aktywa - przedmioty materialne i niematerialne, które każde przedsiębiorstwo ma i wykorzystuje - grunty, budynki, należności, środki pieniężne. Finansowane głównie z majątku obrotowego. Aby majątek trwały mógł aktywnie funkcjonować w kolejnych cyklach działania przedsiębiorstwa potrzebuje „koła zamachowego” czyli majątku obrotowego.

Majątek obrotowy: aktywa zamieniające się w gotówkę w czasie cyklu obrotowego.

Pasywa - wskazują na źródło finansowania aktywów. Są to np.

• kapitał założycielski - wpłata z tytułu objęcia udziałów

• zyski z lat poprzednich

• kredyty i pożyczki - zwiększone kredyty krótkoterminowe

• zobowiązania wobec dostawców - duży wzrost powoduje powstawanie długów.

• wynik finansowy - gdy po roku jest strata to jest to sygnał, że w przedsiębiorstwie źle się dzieje.

A=P

1

---