ZAGADNIENIA KIERUNKOWE TOWAROZNAWSTWO

1. AUTOMATYCZNA IDENTYFIKACJA TOWARÓW, ISTOTA STOSOWANIA KODÓW KRESKOWYCH.

Kody kreskowe służą do identyfikacji towarów w kraju i na świecie, za pomocą symbolu, który może być odczytany i zinterpretowany. Kody kreskowe opracowane są głównie dla towarów spożywczych, mogą również być stosowane do innych produktów, np. artykułów przemysłowych, kosmetyków. Do odczytania symbolu służą elektroniczne czytniki, które są zwykle sprzężone z kasami lub komputerowymi systemami wspomagania obrotu towarowego.

W praktyce stosuje się kilkanaście rodzajów kodów kreskowych, przy czym:

- towary w opakowaniach jednostkowych oznacza się kodem o symbolach EAN 13 lub EAN 8

- towary w opakowaniach zbiorczych oznacza się kodem o symbolach EAN 13 lub DUN-14;DUN-16

Każdy numer oznaczony symbolem kodu kreskowego ma swój wyłączy numer. Numer ten przedstawiony jest w postaci cyfr oraz zestawu równoległych ciemnych i jasnych kresek o różnych szerokościach.

Kod kreskowy składa się z:

• Numeru kraju nadawanego jest przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Numerowania Towarów IANA w Brukseli.

• Numeru producenta lub dystrybutora towaru nadawanego jest przez Centrum Kodów Kreskowych CKK w Poznaniu.

• Numeru identyfikacyjnego towaru nadawanego przez producenta lub dystrybutora towaru.

• Cyfry kontrolnej służącej do wykrywania błędu odczytu kodu kreskowego EAN.

• Pozostałe dane o towarze (np. cena, data ważności itp.) wprowadzane są bezpośrednio do pamięci kasy lub komputera.

Budowa kodu EAN-13

C1,C2 - Nr kraju

C3-C7 - Nr producenta

C8-C12 - Nr indywidualny towaru

C13 - Cyfra kontrolna

Zalety stosowania kodów kreskowych (zwanych również kodami paskowymi):

• dokładność zapisu danych - kody kreskowe zapewniają zdecydowanie lepszą dokładność niż dane wprowadzane ręcznie

• szybkie wprowadzanie danych oraz ich przetwarzanie - dane przekazywane są w sposób bezpośredni i natychmiastowy do komputera lub innego urządzenia przetwarzającego i przechowującego dane.

• korzyści kosztowe - lepsza obsługa klienta, zarządzanie kapitałem i zapasami, krótszy czas reakcji, niższy stan zapasów i koszty pracy

2. CHARAKTERYSTYKA I OCENA JAKOŚCI NAPOJÓW.

Spożycie różnego rodzaju napojów orzeźwiających systematycznie wzrasta, dzięki czemu następuje rozwój ich produkcji oraz urozmaicenie asortymentu. Napoje spożywane są nie tylko ze względu na właściwości orzeźwiające, a więc gaszenie pragnienia, ale też ze względu na wartość odżywczą. Ze względu na znaczy udział w codziennej diecie napoje pełnia przede wszystkim ważną funkcję czynnika uzupełniającego niedobory wody w organizmie. Napoje mogą być też źródłem węglowodanów, a więc i energii, pochodzącej z dodanych środków słodzących. Mogą dostarczać łatwo przyswajalnych cukrów i kwasów organicznych, składników mineralnych, w tym pierwiastków śladowych, witamin oraz innych ważnych żywieniowo składników min błonnika.

Do bezalkoholowych napojów orzeźwiających zaliczamy:

- wody mineralne

- napoje bezalkoholowe gazowane i niegazowane.

- soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne oraz nektary.

WODY MINERALNE

Najlepszą dla człowieka wodą do picia jest pochodząca z podziemnych pokładów naturalna woda mineralna, zawierająca w odpowiednich ilościach składniki mineralne pozytywnie wpływające na organizm człowieka. Spożywana w znacznych ilościach może stanowić uzupełniające źródło magnezu, wapnia, sodu, fluoru, jodu, żelaza i siarczanów w naszej diecie. Woda przeznaczona do produkcji butelkowanej wody mineralnej powinna być bezbarwna, przezroczysta, wolna od obcych smaków i zapachów, powinna charakteryzować się przyjemnym naturalnym smakiem. Wodę przeznaczona do produkcji poddaje się badaniom mikrobiologicznych oraz chemicznym. W ocenie składu chemicznego bierze się pod uwagę zawartość makroskładników, pierwiastków śladowych, a także zawartość pierwiastków szkodliwych dla zdrowia.

Zakres oceny jakościowej butelkowanych wód mineralnych w przypadku badań pełnych obejmuje:

- ocenę właściwości organoleptycznych i fizycznych takich jak: barwa, mętność, zapach, smak, pH.

- badania chemiczne zawartości składników mineralnych mających znaczenie fizjologiczne oraz substancji chemicznych niepożądanych w nadmiarze oraz toksycznych.

- badania mikrobiologiczne .

Badania niepełne obejmują:

- sprawdzenie szczelności, poziomu napełnienia i wyglądu zewnętrznego opakowań.

- oznaczenie zawartości dwutlenku węgla w przypadku wód gazowanych.

- ocenę organoleptyczna oraz oznaczenie pH.

- badania mikrobiologiczne.

Napoje bezalkoholowe można klasyfikować na podstawie różnych kryteriów do których zaliczamy:

- rodzaj podstawowych surowców (wody mineralne, soki owocowe, substancje smakowo-zapachowe)

- stopień nasycenia dwutlenkiem węgla (napoje gazowane, niskowysycone dwutlenkiem węgla

oraz niegazowane)

- obecność i rodzaj środków słodzących.

Wymagania jakościowe jakiem powinny odpowiadać poszczególne grupy napojów bezalkoholowych są zróżnicowane w zależności od asortymentu. Najbardziej zróżnicowaną asortymentowo grupę stanowią napoje gazowane słodzone naturalnymi lub silnie słodzącymi środkami słodzącymi. Poszczególne grupy asortymentowe napojów bezalkoholowych, różnią się składem chemicznym i właściwościami fizycznymi oraz charakteryzują się zróżnicowana wartością odżywczą. Wśród tych napojów wyróżnia się napoje z dodatkiem soków owocowych, które są cennym źródłem składników odżywczych oraz mineralnych, błonnika pokarmowego oraz innych substancji biologicznie czynnych. Z punktu widzenia dietetycznego szczególnie interesujące są napoje, w których częściowo lub całkowicie zastąpiono cukier przez dozwolone substancje silnie słodzące takie jak as partam lub acesulfam K. Takie napoje pozwalają zaspokoić łaknienie słodyczy bez ujemnych skutków dietetycznych towarzyszących zastosowaniu cukru jako środka słodzącego.

SOKI ORAZ NAPOJE OWOCOWE I WARZYWNE

Klasyfikacja soków oraz napojów owocowych. Zgodnie z aktualnymi normami przedmiotowymi soki oraz napoje owocowe produkowane w Polsce

dzielą się na:

-soki owocowe (bez cytrusowych)

- nektary

- napoje owocowe

- soki z owoców cytrusowych

- napoje i soki owocowo- warzywne

- soki i napoje owocowe pozostałe.

Soki owocowe oraz warzywne stanowią bardzo ważny element codziennej diety człowieka. Są bowiem źródłem wielu cennych składników odżywczych. Są one bogatym źródłem witaminy C oraz karotenoidów, mogą zawierać także umiarkowane ilości innych witamin takich jak kwas foliowy, witamina E, czy witaminy z grupy B. Spośród składników mineralnych soki zawierają dużo manganu a w mniejszych ilościach fosfor, magnez, żelaza, wapnia i cynku. Ważnym składnikiem soków jest błonnik pokarmowy.

Definicja soków owocowych przedstawia się następująco: soki owocowe to produkty otrzymane z soków owocowych surowych lub zagęszczonych z ewentualnym dodatkiem środków słodzących lub kwasu cytrynowego oraz L- askorbinowego i innych substancji dozwolonych przez ustawodawstwo krajowe. Soki owocowe dzieli się na:

- soki owocowe klarowane, a więc pozbawione zmętnień.

- soki owocowe naturalnie mętne.

- soki jednoowocowe.

- soki dwuowocowe.

- soki wieloowocowe.

- soki witaminizowane.

Specjalną odmianę soków stanowią soki gazowane lub nasycane dwutlenkiem węgla.

Wymagania jakościowe dla soków określone są w odpowiedniej normie z wyłączeniem owoców tropikalnych. Otóż zawartość ekstraktu wynosi co najmniej 10%, a kwasowość ogólna nie mniej niż 4,5 g/l w przeliczeniu na kwas jabłkowy.

W zależności od techniki utrwalania i pakowania trwałość soków wynosi od 4 do 12 miesięcy. Soki warzywne i owocowo- warzywne to produkty zawierające nie mniej niż 55% naturalnych składników warzyw i ewentualnie owoców utrwalone metodami termicznymi i nie zawierające substancji konserwujących. Soki te dzieli się na:

- soki przecierowe uzyskane z jednego lub więcej gatunków warzyw ewentualnie z dodatkiem owoców.

- soki naturalnie mętne.

- soki jednowarzywne.

- soki wielowarzywne.

- soki owocowo- warzywne.

Celem uzyskania bogatego asortymentu soków wykonywany jest zabieg kupażowania podczas którego miesza się ze sobą rożne soki owocowe i warzywne. Powoduje to uzyskanie określonych cech organoleptycznych lub podwyższenie wartości odżywczej.

W zależności od użytych surowców zawartość ekstraktu ogólnego w sokach warzywnych wynosi od 4 do 7 5. Kwasowość ogólna w przeliczeniu na kwas cytrynowy wynosi nie mniej niż 0,2, a zawartość soli kuchennej nie więcej niż 1-1,5% w sokach z jej dodatkiem.

Nektary to napoje typu przecierowego, które są otrzymane ze świeżych lub utrwalonych metodami fizycznymi kremogenów owocowych rozcieńczonych wodą, z dodatkiem środków słodzących oraz kwasów spożywczych i innych dozwolonych substancji chemicznych. Nektary nie mogą być barwione, sztucznie aromatyzowane i utrwalane chemicznie. Dzieli się je na jednoowocowe, wieloowocowe oraz witaminowe, które zawierają nie mniej niż 20 mg kwasu L- askorbinowego na 100 g pochodzącego z użytych do produkcji surowców i nektary witaminizowane z dodatkiem syntetycznej witaminy C, zawierające nie mniej, niż 20 mg witaminy C na 100 g nektaru.

Wymagania jakościowe dla nektarów dotyczą cech organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych. Zgodnie z normą zawartość ekstraktu ogólnego w nektarach wynosi co najmniej 10%, a kwasowość ogólna w przeliczeniu na kwas jabłkowy 0,3%. Okres przechowywania nektarów wynosi 12 miesięcy od daty produkcji.

NAPOJE FUNKCJONALNE

W kategorii tych napojów wyróżnia się trzy główne grupy napojów:

-uzupełniające np.. izotoniczne, energetyzujące

- zdrowotne- uzupełniające witaminy i składniki mineralne

- terapeutyczne (lecznicze).

Podstawową funkcja tych napojów nie jest gaszenie pragnienia, lecz spełnienie podstawowych funkcji odżywczych, pobudzających czy terapeutycznych. Te cechy napojów są wyraźnie podkreślane przez ich producentów na opakowaniu produktu. Są to informacje dotyczące wpływy produktu na stan zdrowia, przypisujące wyrobom szczególne, funkcjonalne działanie. Do produkcji soków i napojów przede wszystkim znajdują zastosowanie takie składniki bioaktywne jak: witaminy, składniki mineralne: wapń, magnez, potas, żelazo, błonnik pokarmowy, oligocukry, kwas L(+) mlekowy, białka, peptydy, wolne aminokwasy, ekstrakty roślinne. Szczególnie ważne znaczenie dla organizmu człowieka mają witaminy C i E oraz beta-karoten, flawonoidy, które chronią komórki tkanek przed szkodliwymi wolnymi rodnikami oraz nadtlenkami lipidowymi, które uważane są za główną przyczynę chorób nowotworowych oraz procesów starzenia się organizmu. Wśród innych wzbogaconych napoi coraz większym zainteresowaniem cieszą się napoje izotoniczne o ciśnieniu osmotycznym takim jak płynów ustrojowych człowieka. Przeznaczone są dla sportowców, osób pracujących intensywnie oraz o osłabionej odporności organizmu. Zawierają odpowiednio dobraną kompozycje składników mineralnych .Umożliwiają maksymalnie szybkie wyrównanie ubytku wody w organizmie przy jednoczesnym dostarczaniu węglowodanów, zużywanych podczas intensywnej pracy mięsni. Przyczyniają się do utrzymania odpowiedniego poziomu glukozy, ułatwiają utrzymanie dużej wydolności fizycznej i szybkie uzupełnienie płynów ustrojowych.

Napoje energetyzujące natomiast zawierają biologicznie czynne składniki takie jak kofeina, tauryna

i inozytol. Kofeina pobudza ośrodkowy układ nerwowy, tauryna jest aminokwasem wchodzącym w

skład białek ustrojowych, więc wpływa na prawidłowe działanie układu nerwowego i mięśniowego.

Inozytol ułatwia metabolizm tłuszczów, a zatem zapobiega chorobom układu krążenia, łagodnie uspokaja i poprawia sprawność umysłową. Wśród innych substancji stosowanych w napojach energetycznych należy wymienić także min: guaranę, cholinę, inozynę, żeńszeń i miłorząb japoński.

TOWAROZNAWCZA OCENA NAPOJÓW

Zakres badań w zależności od rodzaju napoju podają określone normy przedmiotowe. Ocena może

obejmować następujące oznaczenia:

- sprawdzenie wyglądu zewnętrznego opakowań jednostkowych- sprawdzenie szczelności zamknięć.

- badania sensoryczne- określenie klarowności, barwy, zapachu, smaku.

- oznaczenie zawartości ekstraktu ogólnego,

- oznaczenie zawartości dwutlenku węgla.

- oznaczenie zawartości kwasów.

- oznaczenie zawartości cukrów ogółem, ekstraktu bezcukrowego i ekstraktu resztkowego w napojach z dodatkiem soków owocowych.

- oznaczenie kwasowości lotnej.

- oznaczenie zawartości aspartamu i acesulfamu K.

- oznaczenie zawartości kwasu askorbinowego.

- oznaczenie zawartości chlorku sodowego.

- oznaczenie zawartości kofeiny w napojach zawierających ten składnik.

- oznaczenie zawartości konserwantów chemicznych.

- oznaczenie zawartości alkoholu etylowego.

- sprawdzenie obecności syntetycznych barwników organicznych.

- oznaczenie zawartości metali szkodliwych dla zdrowia.

- zawartość patuliny w soku jabłkowym lub w sokach z jego udziałem.

- badania mikrobiologiczne (ogólna liczba drożdży, ogólna liczba drobnoustrojów, bakterie z grupy

coli, pleśnie).

3. CELE ROZWOJOWE W ZARZĄDZANIU JAKOŚCIĄ ŻYWNOŚCI.

WYRÓŻNIAMY TRZY GŁÓWNE CELE:

1. spojrzenie na krytyczne punkty jakości

Metody i zasady analizy ryzyka odgrywają główną rolę w obszernych analizach nawiązujących do koniecznych inwestycji i badań oraz działań kontrolnych (obejmujących koszty, wpływ na środowisko i spełnianie oczekiwań konsumenta). Stosowanie modelowania prognostycznego wspiera technologiczny cel przedsiębiorstwa.

2. Totalne zarządzanie jakością (TQM)

Starszy personel zarządzający musi tworzyć taką strukturę organizacyjną, aby działy mające duży zasób wiedzy, jak np. dział jakości, dział inżynierii i dział obsługi miały silną pozycję. Oczywiście jest konieczna dobra współpraca pomiędzy tymi działami oraz działami produkcyjnymi. W osiąganiu tej współpracy pożytecznym narzędziem są systemy oparte o pogłębioną wiedzę. Na wniosek kompanii zespół wdrożeniowy jest w stanie skorzystać z wiedzy integrującej projektowanie produktu z rozwojem przedsiębiorstwa.

3. Zarządzanie zintegrowanym łańcuchem

Przejrzystość w funkcjonowaniu łańcucha jest jedną z ważniejszych spraw, rozwój technologiczny powoduje, że każdy przedsiębiorca w łańcuchu będzie wspierał cele zgodne z zakresem pełnomocnictw i uprawnień przedsiębiorstwa i tym samym osiągał lepszą jakość produktu końcowego. W dodatku, aby uzyskać i poprawić zaufanie, porozumiewanie się z konsumentami w sprawie wszystkich technologicznych aspektów poprzez łańcuch żywnościowy jest mile widziany.

4. CHEMICZNE I BIOLOGICZNE ASPEKTY ZAGROŻENIA JAKOŚCI ŻYWNOŚCI.

MIKROBIOLOGICZNE spowodowane obecnością: bakterii, pleśni, grzybów pleśniowych, wirusów.

INNE: insekty, gryzonie, priony.

Mikroorganizmy są przyczyną występowania po spożyciu żywności dwóch rodzajów schorzeń:

- zatruć pokarmowych: główną przyczyną jest obecność toksyn wytwarzanych przez mikroorganizmy

- zakażeń pokarmowych: wywołanych obecnością w żywności bakterii i produktów przemiany materii.

Mikroorganizmy są również odpowiedzialne za procesy powodujące psucie się żywności. Najczęściej nie są to mikroorganizmy zaliczane do chorobotwórczych, jednakże skutki ich działalności prowadzą do rozkładu substancji odżywczych mogących mieć niekorzystny wpływ na

zdrowie konsumenta. W przypadku konsumentów zwiększonego ryzyka (dzieci, osoby starsze, rekonwalescenci, osoby z zaburzeniami układu pokarmowego) zwiększona ilość bakterii nawet nie chorobotwórczych może prowadzić do poważnych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Zanieczyszczenie żywności drobnoustrojami chorobotwórczymi jest szczególnie niebezpieczne, gdyż nie powoduje istotnych zmian organoleptycznych, związku z czym nie jest możliwe stwierdzenie istnienia zagrożenia w spożywanej żywności.

Występowanie mikroorganizmów w żywności może być wynikiem:

 obecności w surowcach: zarówno w skutek skażenia pierwotnego, jak i skażeń wtórnych

będących wynikiem niewłaściwych warunków przechowywania i transportu

 namnażania: głównie podczas przechowywania w niewłaściwej temperaturze przez zbyt

długi okres

 przeżycia: zbyt niskiej temperatury i czasu obróbki

 wtórnego zakażenia: przeniesienia mikroorganizmów z surowców lub zanieczyszczenia

powierzchni przez pracowników oraz będące wynikiem obecności owadów i gryzoni.

Metody zapobiegania zatruciom i zakażeniom pokarmowym polegają przede wszystkim na stworzeniu warunków nieodpowiednich dla rozwoju mikroorganizmów, niedopuszczeniu do wtórnego skażenia żywności gotowej do spożycia.

Znajomość podstawowych cech mikroorganizmów pozwala na zastosowanie skutecznych

sposobów ich niszczenia i ograniczenie wzrostu poprzez działanie następujących czynników:

 temperatura - w niskich temperaturach następuje obniżenie tempa rozwoju mikroorganizmów, lecz nie całkowite zahamowanie. Temperatura przechowywania w stanie zamrożenia poniżej -180 C całkowicie hamuje wzrost drobnoustrojów, jednakże nie powoduje ich niszczenia.

Procesy obróbki termicznej pozwalają na przygotowanie żywności bezpiecznej, pod warunkiem że surowce zostały poddane odpowiednio wysokiej temperaturze przez wystarczająco długi czas

 kwasowość - większość bakterii chorobotwórczych najlepiej rozwija się przy pH 7. Zakwaszanie środowiska, często wykorzystywane podczas produkcji żywności stwarza niekorzystne warunki do rozwoju większości bakterii a w przypadku jadu kiełbasianego powoduje utratę zdolności do wytwarzania toksyny

 aktywność wodna - sposoby obniżania aktywności wodnej polegają na zmniejszeniu ilości wody w produkcie poprzez suszenie lub obniżanie dostępności wody zawartej w produkcie na skutek dodania soli lub cukru.

ZAGROŻENIA CHEMICZNE

Stanowią wszystkie substancje chemiczne, które wprowadzone do organizmu człowieka, po przekroczeniu dopuszczalnego poziomu mogą powodować stany zatrucia chemicznego.

Zagrożenia chemiczne można podzielić na cztery kategorie:

1. powstające z surowców- środki ochrony roślin (warzywa, owoce - azotyny, azotany dodawane jako środki konserwujące), mikotoksymy - naturalne toksyny wytwarzane przez grzyby pleśniowe (np. aflatoksyna, ochratoksyna), metale ciężkie z roślin uprawianych w rejonach o dużym skażeniu środowiska (szczególnie rtęć, ołów, kadm, arsen które wg dotychczasowej wiedzy nie spełniają w ustroju żadnych funkcji i nawet niewielkie ilości są szkodliwe dla organizmu człowieka)

2. powstające z procesu technologicznego- pozostałości środków myjących i dezynfekcyjnych, środków do konserwacji urządzeń, używanie w procesach smażenia „przepalonych” olejów (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne WWA)

3. powstające od pracowników- zanieczyszczenie żywności w skutek niewłaściwej higieny rąk, wykonywanie prac ze środkami chemicznymi przy niezabezpieczonej żywności

4. powstające z otoczenia- przedostanie się do żywności skroplin z okapów kuchennych, prowadzenie prac remontowych przy niezabezpieczonej żywności, substancje dodatkowe nieuzasadnione technologicznie lub substancje dodawane w celu ukrycia niewłaściwej jakości lub zafałszowania

Zagrożenia chemiczne żywności związane są głównie z występowaniem w niej związków:

Ołowiu, kadmu, rtęci, arsenu, cynku, miedzi, cyny, selenu, manganu, chromu, niklu, jodu, fluoru. Zanieczyszczenia chemiczne występują w związku z ich naturalną obecnością w środowisku oraz są wynikiem działalności człowieka. Działalność ta związana jest nieodłącznie z rozwojem przemysłu, chemizacją rolnictwa, stosowaniem nowoczesnych technologii i metod agrotechnicznych.

Zapobieganie tego typu zagrożeniom polega przede wszystkim na wykorzystywaniu do

produkcji surowców ze znanych źródeł (stali, sprawdzeni dostawcy, atesty PZH i HŹ) oraz prowadzeniu zabiegów mycia i dezynfekcji zgodnie z zasadami GHP i GMP.

5. CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA PREFERENCJĘ, AKCEPTACJĘ I WYBÓR TOWARU.

AKCEPTACJA - stosunek konsumenta do ocenianego produktu związany z przyjęciem lub odrzuceniem wyrobu jako spełniającego potrzeb konsumenta.

PREFERENCJA - reakcja subiektywna konsumenta w sytuacji wyboru między co najmniej dwoma

podobnymi produktami.

Akceptacja i preferencja są uwarunkowane szeregiem czynników zarówno związanych z samym

produktem (trwałość, dostępność, cena, łatwość przygotowania do konsumpcji, cechy sensoryczne, wartość odżywcza), jak i związanych z osobą konsumenta dokonującego oceny produktu (przyzwyczajenia, obyczaje żywieniowe, religia, warunki socjalne i ekonomiczne, stan fizjologiczny organizmu, cechy psychiczne).

Preferencje konsumenta odzwierciedlają i formalizują gusty konsumenta i nie zależą w żaden sposób od cen dóbr lub budżetu konsumenta, lecz wyłącznie od zadowolenia, satysfakcji, szczęścia lub użyteczności jakie mu zapewniają. Preferencje pozwalają konsumentowi dokonywać wyborów w obliczu rozmaitych alternatyw.

Smakowitość jest zazwyczaj czynnikiem dominującym w ocenie preferencji konsumenckiej.

ZACHOWANIE KONSUMENTA

Racjonalny wybór konsumenta - Model decyzji konsumenta opiera się na założeniu, że konsument, przy danym ograniczeniu budżetowym, stara się osiągnąć maksymalny poziom użyteczności.

Zachowanie irracjonalne to takie postępowanie, które jest wewnętrznie niespójne lub sprzeczne z najlepiej pojętym interesem konsumenta i za takie jest ono uznawane przez niego samego w chwili jego podjęcia. Uważa się ze o wyborach konsumenta irracjonalnego decyduje nie chłodna kalkulacja, lecz naśladownictwo, snobizm, impulsy i motywy tkwiące głęboko w podświadomości, z których najczęściej nie zdaje sobie sprawy.

Proces podejmowania decyzji zakupu przez Konsumenta:

Odczuwanie potrzeby -> poszukiwanie alternatyw-> ocena alternatyw-> decyzja zakupu

Nawyki, zwyczaje, osobowość , motywy, skłonność do ryzyka,

Kultura, grupa społeczna, rodzina , miejsce sprzedaży, reklama, produkt, cena, dochody, styl życia, postawy.

6. CZYNNIKI DETERMINUJĄCE JAKOŚC TOWARU.

Czynniki determinujące jakość towarów:

 natury technicznej - warunkują jakość wyrobów na całej drodze ich życia ( faza

przedprodukcji, faza produkcji, faza poprodukcji):

- technologia - niezadowalająca jakość towaru powstała w wyniku wadliwych procesów technologicznych, może być skutkiem stosowania ludzi do pracy;

- opakowania, transport, magazynowanie - towar na skutek nieodpowiedniego opakowania,

przechowywania, magazynowania;

 natury ekonomicznej - jakość musi się opłacać zarówno osobom zaangażowanym w

wytwarzanie towaru jak i przedsiębiorstwu czego efektem będzie opłacalność;

 natury psychologicznej - warunki pracy, układ bodźców materialnych, stosunki

międzyludzkie w zakładzie pracy;

 natury organicznej - wiąże się ze sterowaniem jakościową kontrolą jakości w przemyśle,

odbioru jakości w handlu;

 informujące o sposobie użytkowania - sprzedawca powinien udzielić instrukcji obsługi, aby

urządzenie nie traciło na jakości ze względu na nieumiejętność z niej korzystania.

Czynniki obniżające jakość towarów:

 wilgoć (oddziaływanie bezpośrednie - zamoczenie, opady; oddziaływanie pośrednie -

przechowywanie w wilgotnym pomieszczeniu),

 temperatura (wpływa na szybkość przemian chemicznych i mikrobiologicznych - zmiany w

konsystencji, straty podczas zamarzania),

 powietrze (utlenianie),

 promienie słoneczne (podwyższają temperaturę, płowienie kolorów),

 czynniki mechaniczne (niewłaściwe składowanie - uszkodzenia, narażenia w transporcie),

 czynniki biologiczne (owady, gryzonie, drobnoustroje).

7. ETAPY RELACJI ZMIAN KONSUMENT-PRODUCENT.

Charakterystyka ery efektywności, jakości i elastyczności.

Cechy:

 siła dominująca na rynku,

 popyt,

 produkcja: wyroby, skala, system,

 mierniki sukcesu,

 korzyści dla klienta,

 cechy szczególne,

 czas/okres,

 organizacja,

 pracownik.

Era efektywności - miernik sukcesu

- po stronie konsumenta - przystępna cena,

- po stronie producenta - efektywność.

Era jakości - nasilenie konkurencyjności opartej na dominującej roli jakości i wykorzystaniu

zasobów niewidzialnych.

Era elastyczności

Rola: znaczenie towaroznawstwa w zarządzaniu procesowym z normy ISO 9000:2000 brzmi:

Proces - zbiór wzajemnie powiązanych i oddziałujących aktywności, które przekształcają elementy

wejścia w elementy wyjścia.

Konsument jest obok producenta, podstawowym uczestnikiem gry rynkowej. Relacje między

oboma tymi podmiotami są istotą funkcjonowania rynku. Gdy wielkość oferty sprzedaży oferowanej

przez producentów przekracza zapotrzebowanie konsumentów mówi się o rynku konsumenckim.

Gdy sytuacja jest odwrotna, to znaczy na rynku występują silne niedobory produktów i usług mówi się o rynku producenta. W sytuacji, gdy na rynku dominuje jeden producent, który może dyktować ceny i asortyment towarów mówi się o rynku monopolistycznym. W ekonomii i marketingu konsument jest pojęciem w dużym stopniu statystycznym, tzn. nie analizuje się konsumentów jako indywidualne osoby lecz raczej jako rodzaj masy, w której występują określone tendencje i typowe zachowania.

Zadaniem producenta jest wytworzenie produktu, umieszczenie go w buforze i rozpoczęcie pracy od nowa. W tym samym czasie konsument ma pobrać produkt z bufora. Problemem jest taka synchronizacja procesów, żeby producent nie dodawał nowych jednostek gdy bufor jest pełny, a konsument nie pobierał gdy bufor jest pusty. Rozwiązaniem dla producenta jest uśpienie procesu w momencie gdy bufor jest pełny. Pierwszy konsument, który pobierze element z bufora budzi proces producenta, który uzupełnia bufor. W analogiczny sposób usypiany jest konsument próbujący pobrać z pustego bufora. Pierwszy producent, po dodaniu nowego produktu umożliwi dalsze działanie konsumentowi. Rozwiązanie wykorzystuje komunikacje międzyprocesową z użyciem semaforów. Nieprawidłowe rozwiązanie może skutkować zakleszczeniem. Rozważać można również nieco uproszczoną wersję problemu z buforem o nieograniczonej pojemności, a także trudniejszą z większą ilością producentów i konsumentów.

8. INNOWACYJNOŚĆ TOWARÓW- BARIERY, PRÓBY SZACOWANIA

INNOWACYJNOŚCI.

Innowacyjność - jest to zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia i wdrażania innowacji oraz faktyczna umiejętność wprowadzania nowych i zmodernizowanych wyrobów, nowych lub zmienionych procesów produkcyjnych lun technologiczno- organizacyjnych. Konkurencyjność zależy od innowacyjności.

Innowacja produktowa - dotyczy wyrobów i procesów - są to wszelkiego rodzaju zmiany polegające na udoskonaleniu wyrobu już wytwarzanego przez przedsiębiorstwo, bądź na rozszerzeniu struktury asortymentowej o nowy produkt. Produkt nowy pod względem technologicznym jest to produkt, którego cechy technologiczne lub przeznaczenie różnią się znacząco od uprzednio wytwarzanych. Innowacje tego typu mogą wiązać się z całkowicie nowymi technologiami, opierać się na połączeniu istniejących technologii w nowych zastosowaniach lub też na wykorzystaniu nowej wiedzy. Innowacja produktowa została wdrożona jeśli została wprowadzona na rynek. Stosowany tu termin produkt należy rozumieć w ujęciu marketingowym, obejmującym zarówno towary jak i usługi.

Główne bariery dla innowacyjności w Polsce według Konfederacji Pracodawców Polskich (KPK) to:

- niekorzystne regulacje,

- niekorzystne rozwiązania podatkowe,

- brak oferty ośrodków naukowych

- niedostatek informacji o możliwościach współpracy miedzy biznesem a nauka,

- braku własnych pieniędzy na zakup nowoczesnych technologii,

- brak funduszy na modernizacje parku maszynowego,

- banki niechętnie kredytują długoterminowe inwestycje,

- państwo musi zwiększyć swój udział w wydatkach przeznaczanych na badania i rozwój

oraz szeroko pojętą naukę.

BARIERY :

Organizacja jest nie przystosowana do wchłonięcia kultury innowacyjnej:

• bierne podejście nie pozwala zauważyć potrzeb rozwoju nowych produktów i usług,

• nie uruchomiono procesów proinnowacyjnych,

• brak oceny potrzeb klientów,

• nie stymuluje się procesów kreatywnych,

• niezdolność do oceny ryzyka.

Otoczenie nie sprzyja innowacji:

• rynek podlegający zbyt dużym regulacjom nie sprzyja rozwojowi innowacji,

• brak presji na tworzenie rozwiązań innowacyjnych,

• brak prawnych stymulacji ekonomicznych.

Niewystarczające zasoby:

• brak wykwalifikowanej i aktywnej kadry,

• brak funduszy,

• brak infrastruktury.

Tradycyjne zachowania menedżerskie:

• kierownictwo nie promuje kreatywności,

• opór dla wszelkich zmian,

• nacisk na publikacje a nie na produkty innowacyjne.

Zachowania indywidualne:

• obawa przed podjęciem ryzyka.

Tradycyjne techniki oceny finansowej:

• krótkoterminowe patrzenie na rozwój,

• nieumiejętność oceny nakładów na rozwój jak i potencjalnych przychodów,

• zbyt długi okres zwrotu,

• konwencjonalny sposób planowania i programowania rozwoju.

IDENTYFIKACJA (zainicjowanie wdrożenia): Większość działań związanych z tym krokiem jest przeprowadzona na wcześniejszych etapach identyfikacji, oceny i planowania wdrożenia. W wyniku tych działań została zakupiona technologia i stworzona dokumentacja.

PLANOWANIE (planowanie wdrożenia): Pierwszym działaniem na tym etapie jest powołanie zespołu projektowego. Przebieg zarządzania projektem wdrożenia innowacji, Planowanie projektu dotyczy wszystkich obszarów:

Planowanie celu projektu. Zdefiniowanie celu projektu jest pierwszym etapem planowania projektu. Cel stanowi koło napędowe każdego projektu, gdyż decyduje zarówno o sposobie jego realizacji, jak również o uzyskanych w jego wyniku efektach.

Planowanie zakresu projektu. Metoda ta polega na rozłożeniu projektu na duże obiekty, zadania złożone oraz małe szczegółowe zadania, dla których oszacowane zostaną zasoby, harmonogram, koszty oraz analiza ryzyka.

Planowanie czasu projektu.

Planowanie zasobów projektu. Który z pracowników zespołu projektowego będzie wykonywał/nadzorował dane zadanie; które zadania przypadną dodatkowemu personelowi (eksperci, doradcy), a które będą musiały zostać zlecone na zewnątrz (podwykonawcy); jakie zasoby materialne i niematerialne potrzebne będą do realizacji danego zadania.

Szacowanie kosztu projektu jest szczególnie trudnym zadaniem, ponieważ w przeciwieństwie do podstawowej działalności przedsiębiorstwa, wdrażanie projektu innowacyjnego jest czymś nowym i brak jest w przedsiębiorstwie doświadczeń. Łatwiej jest szacować koszty, z którymi przedsiębiorstwo zetknęło się już wcześniej (np. wynagrodzenia, media), znacznie trudniej koszty związane np. z budową linii technologicznej.

Planowanie jakości projektu. Jakość projektu gwarantuje, że jego cel oraz założone wskaźniki zostaną osiągnięte, a budżet i harmonogram nieprzekroczone.

Planowanie komunikacji w projekcie. Przepływ informacji pomiędzy realizatorami projektu (zespół projektowy, zarządzający przedsiębiorstwem, podwykonawcy) jest bardzo ważny na etapie realizacji projektu.

Zarządzanie ryzykiem projektu. Ryzyko projektu to zarówno szanse, jak i zagrożenia wynikające z jego realizacji. Planowanie ryzyka to przygotowanie odpowiedniego systemu zarządzania ryzykiem składającego się z instrumentów identyfikacji ryzyka, analizy wpływu ryzyka na projekt (szacowanie ryzyka) oraz mechanizmów reakcji na ryzyko.

REALIZACJA (wdrożenie wstępne, wdrożenie właściwe, wdrożenie wtórne): Realizacja projektu to nic innego, jak realizacja planu projektu zgodnie z przyjętym harmonogramem, oszacowanymi zasobami i kosztami z wykorzystaniem narzędzi zarządzania jakością, ryzykiem i komunikacją.

Na każdym z etapów realizacja projektu odbywa się praca zespołu projektowego, która obejmuje: kontrolę i monitorowanie projektu, wprowadzanie zmian w realizacji projektu, reagowanie na występujące ryzyka, zarządzanie zakresem projektu, dokumentowanie przebiegu projektu, zarządzanie kosztami (zakupy towarów i usług, rozliczanie podwykonawców). Zadaniem zespołu projektowego jest dokładna realizacja planu projektu, a w przypadku zidentyfikowania możliwych

rozbieżności właściwe reagowanie.

ZAKOŃCZENIE: Podstawową cechą projektu jest jego czasowość. Gdy zrealizowane zostały wszystkie działania projektu i osiągnięty został założony cel , przedsięwzięcie się kończy, a zespół projektowy zostaje rozwiązany. Od tego momentu rozpoczyna się proces produkcji polegający na powtarzaniu ściśle określonych czynności, w wyniku których powstaje i jest sprzedawany produkt.

Wdrażanie innowacji jest bardzo skomplikowane, wymaga zaangażowania specjalistycznej

wiedzy, dużej liczby zasobów materialnych oraz środków finansowych.

9. JAKOŚĆ OPTYMALNA, OPTYMALIZACJA W SENSIE

TECHNICZNYM, EKONOMICZNYM I PSYCHOLOGICZNYM.

Jakość optymalna - tj. najlepiej zaspokajająca potrzeby i oczekiwania nabywców, po przystępnej,

akceptowanej przez nich cenie. Nie jest to równoznaczne z poziomem najwyższym.

Optymalizacja - poszukiwanie najlepszych, najkorzystniejszych rozwiązań (sens techniczny, ekonomiczny, psychologiczny). Cel norm ekonomicznych jest to funkcja kosztów jakości i korzyści z jakości.

Suma cech wyrobu lub usługi, która sprawia, że spełniają one zakładane oczekiwania. Oczekiwania te wywodzą się na ogół z celu zastosowania, o którym decydują naturalnie konsumenci. Stąd też i definicja jakości musi być nakierowana na klienta, a to oznacza, że wysoka jakość jest kluczem do tworzenia wartości i do zadowolenia klienta. Poziom optymalny znajduje się gdzieś pośrodku. W tym miejscu nadmienić należy, że optimum z punktu widzenia konsumenta oznacza maksymalnie dużą różnicę w relacji korzyści i kosztów. Dla producenta jakość optymalna to maksymalny iloraz korzyści i kosztów. Istnieje pewna granica, do której podnoszenie jakości ma swoje odzwierciedlenie w przychodach. Po przekroczeniu tego punktu, koszty rosną nieproporcjonalnie szybko do uzyskiwanych przychodów z tytułu dalszego podnoszenia poziomu jakości.

Od nowoczesnego wyrobu wymaga się, aby cechowały go następujące własności:

 wyższa efektywność i szerszy zakres funkcji użytkowych;

 minimalna masa i rozmiar wyrobu oraz niska jego energochłonność;

 znaczny udział wysoko wykwalifikowanej pracy w jego wartości;

 optymalna żywotność wyrobu;

 zastosowanie w wyrobie nowych materiałów;

 zmniejszenie (wyeliminowanie) zagrożenia dla człowieka i środowiska (ograniczenie szkodliwych emisji, hałasu i wibracji) przy wykorzystaniu wyrobu;

 właściwe zaprojektowanie wyrobu pod względem ergonomicznym i energetycznym;

 optymalna funkcjonalność wyrobu przy minimalnym (niskim) zużyciu surowców, energii i

małej pracochłonności.

10. JAKOŚĆ, KOSZTY JAKOŚCI, CECHY JAKOŚCIOWE TOWARÓW.

Jakość - pewien stopień doskonałości wg Platona.

Jakość - ogół właściwości obiektu wiążących się z jego zdolnością do zaspokojenia potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych. Obiektem może być: działanie lub proces, wyrób, organizacja, system lub osoba, dowolna kombinacja wyżej wymienionych obiektów.

Cechy jakościowe towarów:

 cechy techniczne - określają parametry konstrukcji technologicznych, wskazują na funkcję; obejmują wymiary geometryczne, właściwości fizykochemiczne, technologiczne, parametry działania (wydajność, sprawność);

 cechy użytkowe - funkcjonalność, dogodność, bezpieczeństwo użytkowania, niezawodność wyrobu, trwałość, mogą być cechy mierzalne.

 cechy estetyczne - niemierzalne, subiektywne, biorą udział zmysły, np. wygląd zewnętrzny, staranność wykończenia wyrobu, proporcje kształtu, kompozycje kolorystyczne, stopień zgodności z wymaganiami mody i wzornictwa przemysłowego; są to cechy emocjonalne powodujące pewne wrażenia zmysłowe u użytkownika.

 cechy ekonomiczne, tj. koszty związane z jakością, wyrażone w postaci ceny; wynikają one ze stosunku kosztów poniesionych na zakup, amortyzację, przechowywanie, transport oraz eksploatację wyrobu do efektów i satysfakcji wynikających z użytkowania wyrobu.

 cechy ergonomiczne- stopień dostosowania wyrobów do anatomicznych, fizjologicznych i psychologicznych cech jego użytkowania, są mierzalne, ale trudno jednoznacznie określić indywidualne cechy użytkowania.

 cechy ekologiczne- określają wzajemne relacje produktu i środowiska naturalnego z uwzględnieniem zużywania surowców (głównie nieodnawialnych) i energii oraz uciążliwości odpadów produkcyjnych i pokonsumpcyjnych w postaci stałej i skażonych ścieków.

 cechy logistyczne - cechy wpływające na pakowanie, transport i magazynowanie towarów, warunkują one znaczenie konto obrotów.

Zależnie od przywiązywanej wagi jaką w danym wyrobie przywiązuje się do określonych

cech wyraża się:

 cechy krytyczne - tj. cechy których parametry muszą być utrzymywane w określonych

granicach pod rygorem całkowitej utraty przydatności użytkowania.

 cechy ważne- które decydują o przydatności wyrobu, lecz które mogą ulegać stopniowaniu

(mogą przyjmować różne wartości)

 cechy małoważne- które różnicują wyroby między sobą lecz nie wpływają w decydujący

sposób na ich poziom jakościowy (np. barwa, rozmiar)

Koszty jakości:

Zapobieganie, czyli zapewnienie, że pójdzie dobrze:

 Koszty zapobiegania

-koszty opracowywania specyfikacji produktów i usług,

-koszty planowania jakości,

-koszty systemu zapewnienia jakości(opracowanie, wdrożenie, utrzymywanie),

-koszty szkoleń.

Kontrolowanie, czyli stwierdzenie , że poszło dobrze:

 Koszty oceny jakości

-koszty kontroli (pracownicy, aparatura),

-koszty inspekcji,

-koszty auditów (wewnętrznych, zewnętrznych)

Pokrywanie strat, jeżeli poszło źle:

 wewnętrzne straty ( z powodu niedostatecznej jakości):

-koszty wycofania produktów,

-koszty poprawek i powtarzania procesów,

-koszty zwiększonych zapasów,

-koszty nadmiernego potencjału wytwórczego,

 zewnętrzne straty (z powodu niedostatecznej jakości):

-koszty poprawek na życzenie klienta,

-koszty reklamacji i zażaleń,

-koszty odpowiedzialności finansowej,

-koszty utraty lojalności klientów,

-koszty utraty potencjalnych klientów.

11. KLASYFIKACJA I CHARAKTER INTERDYSCYPLINARNY TOWAROZNAWSTWA.

Towaroznawstwo jako naukę można podzielić na:

 Towaroznawstwo ogólne - zajmuje się tymi zagadnieniami, które są wspólne dla całej dyscypliny nauki, np. teoretyczne problemy jakości, zasady klasyfikacji towarów, zagadnienia normalizacyjne, metody badania i oceny jakości, nazewnictwo towarów, znakowanie towarów, systemy zarządzania jakością towarów, a także opakowalnictwo, przechowalnictwo i transport.

 Towaroznawstwo żywności - nauka, która zajmuje się badaniem i oceną właściwości użytkowych żywności, w tym jej wartości odżywczej, czynnikami wpływającymi i kształtującymi jakość żywności, np. czynnikami obniżającymi tę jakość. Towaroznawstwo żywności obejmuje wiele zagadnień branżowych, np.: mięso i przetwory mięsne, mleko i przetwory mleczarskie, wyroby przemysłu fermentacyjnego, zboża i przetwory zbożowe, używki.

 Towaroznawstwo nie żywnościowe - (przemysłowe) obejmuje przede wszystkim grupy towarów nie żywnościowych. Przede wszystkim zajmuje się towarami powszechnego użytku, badając ich jakość i wartość użytkową. Towaroznawstwo nie żywnościowe można podzielić na branżowe, np. towaroznawstwo: włókiennicze, papiernicze, skórzane, obuwnicze, drzewne, meblarskie.

Towaroznawstwo to rozległa dziedzina nauki oraz wiedzy praktycznej. Jako nauka stosuje własne metody badań oraz korzysta z metod badawczych innych nauk, z którymi ściśle się wiąże, dlatego też jest nauką interdyscyplinarną o charakterze przyrodniczo - technicznym, istotnie powiązaną z naukami ekonomicznymi.

Podstawowymi naukami, z którymi towaroznawstwo jest ściśle powiązane to: chemia, fizyka, technologia i mikrobiologia. Dobra znajomość tych dziedzin umożliwia ocenę właściwości fizykochemicznych i mikrobiologicznych towarów, a także pozwala na wykorzystanie zjawisk fizycznych, procesów chemicznych i biologicznych w kształtowaniu odpowiedniej jakości towarów oraz daje wskazówki jak zapobiegać niekorzystnym zmianom, które mogą wystąpić w całym cyklu życia towarów.

Bardzo ważne są też powiązania towaroznawstwa z naukami ekonomicznymi, prawnymi, psychologią i ekologią. Współcześnie oprócz nauk przyrodniczo - technicznych, towaroznawstwo wykorzystuje osiągnięcia ekonomii, ekonomiki jakości, marketingu, nauki o organizacji i zarządzaniu, logistyki, kwalitologii.

- Chemia

- Fizyka - ekonomia

- Mikrobiologia - ekonomika

- Technologia jakości

- Materiałoznawstwo - marketing

- Nauki rolne i leśne - nauka

- Ekologia organizacji i zarządzania

- SKJ

-kwalitologia

- logistyka

12. METROLOGIA KONSUMENCKA I METROLOGIA TECHNICZNA.

Metrologia techniczna.

Czynności metrologiczne prowadzą do rejestracji różnorodnych danych o procesach i wyborach:

 monitorowanych przy pomocy zmiennych ciągłych, rzadziej atrybutów (zmiennych nieciągłych),

 monitorowanych przy pomocy profesjonalnych badań sensorycznych i organoleptycznych,

 poprzez aktywne i pasywne metody współpracy z konsumentem,

 poprzez poznawanie opinii i preferencji konsumentów o wyborach,

 poprzez pozyskiwanie informacji i opinii o odczuciach i satysfakcji klientów.

Metrologia konsumencka.

Obowiązki dla towaroznawców:

 powiązywanie właściwości technicznych z oczekiwaniami konsumentów,

 wpływ jakości na przewagę konkurencyjną przedsiębiorstw,

 nowe sposoby produkcji

 znaczenie systemu.

Towaroznawstwo

Nauki

Przyrodniczo-techniczne

Psychologia

Nauki

prawne

Nauki

Ekonomiczne

13. METODY BADANIA CECH MIERZALNYCH I NIEMIERZALNYCH CHARAKTERYZUJĄCYCH JAKOŚĆ TOWARU.

 Organoleptyczne: polega na dokonywaniu na podstawie wrażeń odbieranych za pomocą zmysłów: wzoru, węchu, słuchu, smaku, dotyku (np. do oceny perfum). Metoda ta jest szybka, małe zużycie materiału.

Wśród metod organoleptycznych wyróżniamy:

- ocena organoleptyczna- to najogólniej pojęta ocena jakości towaru wykonana za pomocą

zmysłów.

- analiza sensoryczna- to ocena jakości dokonywana za pomocą jednego lub kilku zmysłów z

zastosowaniem odpowiednich metod w warunkach zapewniających dokładność i

prawidłowość wyników, wyrażana przez osoby o uprzednio sprawdzonej wrażliwości

sensorycznej.

 Doświadczalnego użytkowania - warunkach naturalnych lub symulowanych

Doświadczalne użytkowanie polega na dokonywaniu przez wybraną grupę ludzi, stałych obserwacji i pomiarów w przeciętnych, codziennych warunkach użytkowania badanego wyrobu. Użytkownik zapisuje w arkuszu spostrzeżeń uwagi dotyczące cech odzieży, liczby godzin, w czasie których wyrób był użytkowany każdego dnia, oraz adnotacje o odbiegającym od normy sposobie użytkowania, a instytucja nadzorująca sprawdza te adnotacje podczas okresowych przeglądów. Odnotowane spostrzeżenia stanowią podstawę do ustalenia wniosków końcowych. Najtrudniejszym elementem badań użytkowych jest stworzenie jednolitych warunków użytkowania. Dlatego użytkowników wybiera się z pośród ludzi wywodzących się mniej więcej z tego samego środowiska. Warunki w jakich użytkuje się wyroby, powinny być zbliżone, gdyż niemożliwe jest wyeliminowanie osobistych różnic między użytkownikami. Badania wartości towarów użytkowych mają na celu określenie, z jaką intensywnością i po jakim czasie występują zmiany w produktach, przy czym oznaczeniu podlegają właściwości fizykomechaniczne oraz cechy wpływające na wygląd zewnętrzny i estetykę gotowych wyrobów. Ogólnie jednak wartość użytkowa wyrobu nie może być wyrażana jedną liczbą pomiarową, obejmującą wynik wszystkich prób użytkowania. Opiera się bowiem na obserwacji wyrobu w czasie użytkowania i ocenie punktowej określającej grupę cech w zależności od tego, jakim celom dany produkt ma służyć. Badania te mogą być przeprowadzane w warunkach naturalnych lub symulowanych.

Badaniom użytkowym, przeprowadzanym w normalnych warunkach użytkowania, wynikającym z

użytkowego przeznaczenia wyrobu, powinny być poddawane w szczególności:

- wyroby wyprodukowane z nowych surowców, ich komponentów lub materiałów zastępczych,

- wyroby produkowane nowymi technikami,

- wyroby, przy produkcji, których zastosowano nowe technologie, nowe środki uszlachetniające, nowe rodzaje apretur itp.,

- wyroby o nowych konstrukcjach,

- wyroby doświadczalne, będące przedmiotem prac naukowo-badawczych pod kątem zapewnienia poprawy ich wartości i przydatności użytkowej.

 Laboratoryjne:

- Chemiczne( oznaczanie zawartości zanieczyszczeń)

- Fizyczne (refraktometryczne, ważenie, mierzenie, oznaczanie gęstości, oznaczanie lepkości, mikroskopowe, oznaczanie temperatury topnienia, kalorymetria)

- Fizyczno-chemiczne

- Mikrobiologiczne

- Instrumentalne (chromatograficzne, elektrochemiczne)

Cechy zmienne Są to właściwości, które różnią poszczególne jednostki statystyczne (głównie one

podlegają obserwacji),

 Wariantem cechy mierzalnej jest jej wartość liczbowa, jednostkę miary np. 178 cm, 78 kg,

38 lat

 Wariantem cechy niemierzalnej jest jej wartość jakościowa np. piwny, kobieta

wykształcenie, narodowość

Cechy posiadają charakter skokowy, lub charakter ciągły.

CECHY STATYSTYCZNE

 Właściwości jakie posiadają jednostki danej zbiorowości

Mierzalne - możne je wyrazić liczbowo:

- skokowe - skończony zbiór wartości, mało liczny np. liczba pokoi, liczba dzieci, liczba telefonów, itp.

- quasi-ciągłe - skończony zbiór wartości bardzo licznych np. wynagrodzenie w groszach, liczba stron w książce,

- ciągłe - nieskończony zbiór wartości np. wzrost, waga,

Niemierzalne - nie można ich wyrazić liczbowo

Szeregi Statystyczne - szereg rozdzielczy (strukturalny) dla:

 cechy mierzalnej:

- punktowy - dla cechy skokowej - wartości zmiennej pogrupowane w klasy

- przedziałowy - dla cechy ciągłej i quasi-ciągłej - wartości zmiennej pogrupowane w przedziały

 cechy niemierzalnej

Konstrukcja przedziałów w szeregu rozdzielczym

Jakość jest to zespół cech decydujących o przydatności użytkowej danego produktu w konkretnych

warunkach eksploatacji zgodnie z przeznaczeniem.

Cztery grupy cech:

1. cechy techniczne

2. cechy użytkowe

3. cechy estetyczne

4. cechy ekonomiczne

 Wartość użytkowa jest głównym elementem jakości.

 Mierzalne cechy to: techniczne, ekonomiczne.

 Niemierzalne cechy to: estetyczne.

Cechy użytkowe są w części mierzalne a w części niemierzalne (funkcjonalność, dogodność,

nowoczesność, sprawność)

Metody pomiaru cech jakościowych to:

 Instrumentalne

 Organoleptyczne ( organo to zmysł) - analizy oparte na naszych zmysłach

 Sensoryczne

Organoleptykami jesteśmy wszyscy ale w różnym stopniu uwrażliwieni.

Analizy sensoryczne - biorą w niej ludzie o sprawdzonych zmysłach.

Sensoryk ma na wyższym poziomie próg wrażliwości, jego zmysły są sprawdzone.

14. METODY BADAŃ KONSUMENCKICH.

1. Obserwacja

Przedmiotem obserwacji są zachowania nabywców. Zaletą tej metody jest to, że nie wymaga ona współpracy ze strony respondenta, a zatem uzyskane wyniki odzwierciedlają stan faktyczny z większą dokładnością niż badania za pomocą kwestionariusza. Obserwację można prowadzić albo osobiście, albo za pomocą urządzeń, np. Kamer wideo. Obserwacja osobista odbywa się często w sklepie i ma na celu ustalenie prawidłowości w nasileniu ruchu oraz zidentyfikowanie typowych zachowań klientów. W ten sposób można także obliczać liczbę kupujących. Obserwacja za pomocą urządzeń pozwala rejestrować nie tylko ruch klientów, lecz także bezpośrednie kontakty sprzedawców z nabywcami.

2. Eksperyment

W badaniu eksperymentalnym bierze udział grupa nabywców o wspólnych cechach (wyłoniona za pomocą instrumentów naukowych), którą poddaje się rozmaitym próbom w kontrolowanych warunkach, a następnie mierzy się różnicę między wielkościami badanego parametru sprzed eksperymentu i po jego zakończeniu. Przykładem eksperymentu jest sprawdzanie wpływu obniżki ceny jakiegoś artykułu na wielkość sprzedaży. Takie czynniki, jak promocja sprzedaży, miejsce artykułu na regale sklepowym itd., nie powinny ulec zmianie przez tydzień, po czym należy porównać wielkość sprzedaży sprzed eksperymentu i po nim. Zasadniczym utrudnieniem jest konsekwentne przestrzeganie zasady posługiwania się tylko jedną zmienną, którą w przykładowym doświadczeniu była cena. Zmienną może być także rodzaj promocji, ekspozycja towaru, miejsce na regale sklepowym itd.

3. Wywiady i ankieta

Wywiady i ankieta są najbardziej rozpowszechnioną metodą pozyskiwania danych pierwotnych. Instrumentem gromadzenia informacji jest kwestionariusz wypełniany albo przez ankietera podczas wywiadu z respondentem (osobistego lub telefonicznego), albo przez respondenta, który otrzymał go pocztą (ankieta pocztowa).

- Wywiad bezpośredni (osobisty) - nazywany także wywiadem indywidualnym, pozwala zgromadzić wiele szczegółowych informacji, ponieważ ludzie na ogół lubią się dzielić własnymi spostrzeżeniami, zwłaszcza z osobami, które je uważnie słuchają. Mimo wysokiego odsetka chętnych respondentów zgromadzone dane mogą być obciążone dużym błędem z winy ankietera, który (być może nieświadomie) wpływa na treść odpowiedzi. Wywiad telefoniczny jest szybkim i stosunkowo tanim sposobem wypełnienia kwestionariusza. Osobisty kontakt z respondentem co prawda pomaga ankieterowi uzyskać wyczerpujące odpowiedzi, ale musi się on liczyć z tym, że cierpliwość jego rozmówcy szybko się skończy.

-Wywiad telefoniczny - jest zatem skuteczny tylko w przypadku prostych, krótkich ankiet. Inna wadą tej metody jest to, że ogranicza grupę respondentów do posiadaczy telefonów.

- Ankieta pocztowa - czyli wysyłanie kwestionariusza pocztą, daje możliwość dotarcia do wielu potencjalnych respondentów, zamieszkałych na dużym obszarze. Główną wadą tej metody jest

mały odsetek zwrotów wypełnionych ankiet, często znacznie poniżej 25%. Jeśli przyjąć, że brak odpowiedzi jest także odpowiedzią, należy uznać badanie za niepełne, a przynajmniej obciążone znacznym błędem. Wysoce prawdopodobne jest bowiem to, że wypełniony kwestionariusz odesłali ci, którzy są zainteresowani tematem badań, lepiej wykształceni lub bardziej elokwentni. Nie są oni zatem reprezentatywni dla całej grupy potencjalnych respondentów. Mimo to, ankieta pocztowa jest bardzo popularna, głównie ze względu na koszty. Wywiady i ankieta są przydatne zwłaszcza do gromadzenia informacji o poziomie wiedzy, podstawach, przekonaniach i preferencjach nabywców. Należy jednak pamiętać, że są to kwestie bardzo subiektywne, dlatego konieczne jest odpowiednie sformułowanie pytań.

4. Kwestionariusz powinien być sformułowany tak, aby badający mogli zgromadzić niezbędne informacje w formie umożliwiającej ich interpretację. Kwestionariusze dzielą się na:

- kwestionariusz o strukturze zamkniętej - składa się z serii pytań, na które respondent odpowiada, wybierając jedną z możliwości podanych przez osobę badającą (pytania zamknięte). Sprawdza się, gdy znana jest treść odpowiedzi.

- kwestionariusz o strukturze otwartej - (przy określonym z góry zakresie badania) treść pytań wyłania się w trakcie procesu gromadzenia informacji a respondent może udzielać odpowiedzi własnymi słowami (pytania otwarte). Sprawdza się, gdy badający nie może z góry przewidzieć, lub zależy mu na zebraniu jak największej liczby możliwych interpretacji zjawiska. Przygotowując kwestionariusz badający musi właściwie dobrać zestaw pytań, oraz odpowiednio je sformułować i ułożyć w kolejności.

5.Próba badawcza - dzieli się na:

- próbę badawczą doboru losowego - kwestionariusz powinien być rozesłany do grupy respondentów wybranej metodą doboru losowego. Jest tańsza i mniej czasochłonna od wysłania ankiety do całej populacji danego kraju. Teoretycznie metoda ta daje każdemu członkowi społeczeństwa jednakową szansę znalezienia się w grupie respondentów.

- próba badawcza doboru nielosowego - polega na przepytywaniu klientów w sklepie lub centrum handlowym. W metodzie tej wyróżniamy:

* metoda dobory jednostek typowych (dobór celowy) - polega na stworzeniu reprezentatywnej grupy nabywców na podstawie opinii (merytorycznej wiedzy) detalisty.

* metoda doboru kwotowego (dobór proporcjonalny) - liczebność reprezentatywnej grupy respondentów jest proporcjonalna do liczebności całej populacji, charakteryzującej się wspólną cechą, np. wielkością dochodów, wiekiem, płcią.

15. METODY POZYSKIWANIA SUBSTANCJI AROMATYCZNYCH Z SUROWCÓW ROŚLINNYCH I ZWIERZĘCYCH W CELU WYTWORZENIA ARTYKUŁÓW PERFUMERYJNYCH.

Do produkcji esencji, ekstraktów, olejków wykorzystuje się różne części roślin, tj płatki, liście, łodyżki, kłącza, korzenie, owoce, nasiona.

Uzyskiwanie zapachów:

ESENCJA - powstała poprzez destylację kwiatów lub przez ekstrakcję czyli wyciskanie bądź

odwirowanie skórek świeżych owoców.

KONKRET - to tłuszcz, który wydobywa z kwiatów olejki eteryczne.

ABSOLUT - powstaje po obróbce konkretu, która polega na rozpuszczeniu tłuszczu za pomocą

alkoholu. Absolut otrzymuje się także z żywic i zwierząt.

HEAD SPACE - szklana kopuła nałożona na roślinę, która wydziela określoną woń. Woń

identyfikowana jest przez komputer, w wyniku czego istnieje możliwość wytworzenia zapachu w

laboratorium.

SCENT LIVINY - 2 rośliny hodowane pod jednam kloszem, w wyniku synergizmu powstaje

określona woń, która identyfikowana jest przez komputer.

16. NORMALIZACJA, RODZAJE NORM, ZADANIA PKN.

Normalizacja - proces tworzenia i stosowania reguł zmierzających do porządkowania określonej

działalności dla dobra przy współpracy zainteresowanych.

Normalizacja - opracowywanie i wprowadzanie ujednoliconych wzorców, norm.

NORMA - dokument do powszechnego i wielokrotnego używania zawierający wymagania

dotyczące właściwości wyrobów, pakowania, oznaczania, transportu, magazynowania.

Ze względu na tematykę normy dzielimy na:

 Czynnościowe - definicje czynności, procesy związane z wytworzeniem danego produktu,

 Znaczeniowe - określają pojęcia, terminy, definicje, znaki umowne.

Rodzaje norm:

 PN

 ZN (tworzone przez przedsiębiorstwo umożliwiające rozliczenie surowca, określenie

jakości)

 BN

 Normy ISO - Międzynarodowa Organizacja Standaryzacji - międzynarodowa norma

określająca system zarządzania jakością (np. ISO 9001 - wytyczne do wprowadzenia

norm, ISO 9002 - obejmuje proces produkcyjny).

 Normy Europejskie EN - przyjęte przez Europejski Komitet Norm (CEN), Europejski Komitet ds. Elektrotechniki (CENELEC) lub Europejski Instytut Norm telekomunikacyjnych (ETSI) a także normy telekomunikacyjne (ETS). Normy EN są opracowywane przez reprezentacje krajowe, ich projekty są uzgodnione z przedstawicielami innych organizacji rządowych, instytucji publicznych, producentów, użytkowników i konsumentów.

Zadania PKN:

 Zajmuje się organizowaniem i koordynowaniem działalności normalizacyjnej,

 Opracowuje i ustanawia normy oraz kontroluje ich stosowanie i wykorzystywanie,

 Prowadzi rejestr polskich norm i norm branżowych,

 Współpracuje z komitetami normalizacyjnymi innych krajów,

 Dostosowuje polskie normy do norm europejskich.

17. NATURALNE SUROWCE WŁÓKIENNICZE- KLASYFIKACJA, WŁAŚCIWOŚCI.

Włókno naturalne - surowce włókiennicze występujące w przyrodzie dostarczane przez rośliny

lub zwierzęta. Włókna pochodzenia organicznego (roślinne i zwierzęce) są szeroko wykorzystywane w przemyśle włókienniczym.

Klasyfikacja włókien naturalnych:

Włókna naturalne:

 organiczne:

 roślinne (nasienne, łodygowe, liściaste, owocowe);

 zwierzęce (uwłosienie ssaków, np. wełna, włos, sierść, włosie; jedwabie);

 nieorganiczne

 mineralne (azbest).

Do najważniejszych włókien naturalnych roślinnych należą: bawełna, len, konopie, juta, sizal,

abaka, pokrzywa, agawa, włókno kokosowe, drewno.

Najważniejszymi włóknami naturalnymi zwierzęcymi są: wełna, sierść, jedwab naturalny, włosie, włosy.

BAWEŁNA - roślina uprawna występująca w gorącym klimacie. Wyróżnia się odmiany: bawełna

afrykańska, bawełna indyjska, bawełna egipska, bawełna zwyczajna o największym znaczeniu. Głównym wyróżnikiem odmian bawełny jest długość włókna. Im są one dłuższe tym jakość powstałego materiału jest lepsza. Z nasion bawełny otrzymuje się olej bawełniany, z krótkich włókien - watę, materiały wybuchowe, papier, gazę lekarską. Z białka łuski można otrzymać paszę, paliwo, nawóz. Z bawełny wyrabia się tkaniny odzieżowe, pościel, bieliznę.

Właściwości fizykochemiczne:

- higroskopijność - może przyjąć do 20% wilgoci,

- izolacyjność cieplna,

- wrażenia dotykowe - grubość i chwyt: miękka, miła w dotyku

- wytrzymałość - bardzo duża, gdy jest ona mokra wytrzymałość jest jeszcze większa, mało sprężysta.

Największy producent: Chiny, USA, Brazylia, Pakistan, Egipt.

WEŁŃA - włókno pochodzenia zwierzęcego. Ma cenne właściwości fizyczne, które są nie do

zastąpienia. Jest higroskopijna, absorbuje promieniowanie UV, wchłania pot dzięki porowatości.

 Wełna owcza (merynosowa - krótkowłóknista, puchowa, delikatna, cienka, bardzo

droga; szewiotowa - ostry, suchy chwyt; szetlandzka),

 Wełna kozia (mohair - biała z jedwabistym połyskiem, elastyczna, miękka; kaszmir

- biała lub szara, delikatna, z połyskiem),

 Wełna wielbłądzia (alpaka - miękka, cienka, o pięknym połysku),

 Wełna z królików angorskich (puszysta, miękka w dotyku, bardzo lekka, sprężysta,

o jedwabistym połysku),

 Lambswool - miękka wełna jagnięca z postrzyżyn najpóźniej w 8 m-cu życia

zwierzęcia.

AZBEST - minerał eksploatowany głownie w Rosji, USA, Kanadzie, Afryce Południowej, Chinach.

 Azbest włóknisty - cienkie, miękkie, lśniące włókna, o barwie białej lub szarej.

Przędza azbestowa stosowana jest do wyrobu tkanin ognioodpornych i odpornych na kwasy,

z których sporządza się hełmy, rękawice i odzież ochronną dla straży pożarnej i robotników hut.

Właściwości:

- odporny na działanie wysokich temperatur,

- zły przewodnik ciepła i elektryczności,

- ogranicza się jego stosowanie ze względu na niekorzystny wpływ na organizm człowieka.

18. OCENA CYKLU ŻYCIA PRODUKTU, ŚRODOWISKOWA ANALIZA TOWAROZNAWCZA.

 strefa przedprodukcyjna (wstępna analiza rynku, założenia, program, projektowanie),

 strefa produkcyjna (przygotowanie produktu, produkcja seryjna, kontrola jakości - pakowanie),

 strefa poprodukcyjna (transport, składowanie, sprzedaż, użytkowanie, konsumpcja),

 strefa pokonsumpcyjna (selektywne zbiórka odpadów, wtórny przerób lub likwidacja, wtórna analiza rynku).

Etapy LCA:

 określenie celu i zakresu,

 analiza zbioru wejść i wyjść,

 ocena wpływu,

 interpretacja.

Zastosowanie LCA:

 diagnostyczne,

 ocena cyklu życia stanowi narzędzie wspomagające,

 funkcja marketingowa.

Cykl życia produktu - okres, w którym produkt znajduje się na rynku nabywców i dotyczy ewolucji porównywalnej z przebiegiem życia żywego organizmu. Czas życia produktu zależy od wielu czynników, np.: od gustów i zwyczajów konsumenta, od samego produktu.

Etapy (fazy) życia produktu:

- wprowadzenie (dziecko)

- wzrost (młodzieniec)

- dojrzałość (osoba dorosła)

- schyłek (starzec)

I. Przygotowanie - etap poprzedzający wprowadzenie produktu na rynek. W tym okresie firma ponosi tylko koszty, ponieważ nie ma jeszcze możliwości osiągnięcia przychodów z tytułu sprzedaży tego produktu, bo nie został on jeszcze skierowany na rynek.

działania poprzedzające:

- zbadanie potrzeb i gustów konsumentów

- opracowanie projektu produktu i wypróbowanie go w celu wykrycia wad

-nadanie ostatecznej formy

- produkcja

-działania promocyjno-reklamowe

II. Etap wprowadzenia - na tym etapie nie odnosimy jeszcze zysku ze sprzedaży. Koszty zaczną nam się zwracać dopiero w fazie wzrostu. Lansując nowy produkt możemy zastosować jedną z 4 strategii:

- szybkie zbieranie śmietanki - wprowadzenie produktu na rynek przy wysokiej cenie w celu osiągnięcia max zysku, przy dużych nakładach na promocję. (silna konkurencja, klienci gotowi zapłacić są wysoką cenę za potrzebę posiadania, klient nie ma wiedzy o produkcie)

- powolne zbieranie śmietanki - wprowadzenie produktu o wysokiej cenie przy niskim nakładzie na promocje ( większa część rynku zna produkt, nie ma konkurencji, kupujący dysponują odpowiednim funduszem nabywczym i są gotowi płacić wysoką cenę za ten produkt)

- szybka penetracja - niska cen produktu lecz wysoki koszt promocji ( gdy nowy produkt jest stosunkowo mało znany, gdy kupujący są wrażliwi na ceną)

- powolna penetracja - niska cena i niskie nakłady na promocję (produkt był jaż wcześniej znany na rynku a konsument silnie reaguje na cenę).

III. Etap wzrostu - produkt znajduje się już na rynku i zaczyna być znany, wolumen sprzedaży

szybka wzrasta. W tej fazie na rynek wchodzą nowi konkurenci.

IV. Etap dojrzałości - gdy tempo wzrostu sprzedaży zaczyna się zmniejszać, produkt wkracza w

fazę dojrzałości. Na tym etapie chodzi głównie o utrzymanie stanu sprzedaży w fazie wzrostu.

Następuje w tym celu intensywna promocja. Dojrzałość może być wzrostowa, stabilna,

wygasająca. Aby utrzymać się na rynku producenci stosują strategie modyfikując rynek (szukają

nowych nabywców), oraz produkt ( zmiany w produkcie).

V. Etap schyłku - sprzedaż produktu ostatecznie spada. Musimy podjąć decyzję czy produkt

wycofujemy z rynku czy zostawia.

19. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII-TOWAR XXI WIEKU.

Odnawialne źródło energii - źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. Najważniejszym ze źródeł odnawialnych jest energia spadku wody. Pozostałe źródła odnawialne - energia słoneczna, energia wiatru, biomasy (drewno, słoma, odchody zwierząt), biogazu, pływów morskich, energia geotermalna i inne.

W Polsce nałożono obowiązek zakupu energii z odnawialnych źródeł energii o czym mówi

rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r.

W rozporządzeniu podane zostały wielkości wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych

w zakresie od 2,65% w 2003 r. do 9% w 2010 roku.

W 2006r. przyjęto nowelizację ustawy, ustalając nowy poziom 10,4% w 2010r.

Do surowców odnawialnych należą:

 energia wód

 energia geotermalna

 energia słoneczna

 energia wiatru

 biomasa (drewno, słoma, odchody zwierząt)

 biogaz

biopaliwo = biomasa przykłady :

- Bioetanol - Zboża, ziemniaki, topinambur Buraki cukrowe Uprawy energetyczne, słoma, rośliny

trawiaste

- Olej roślinny - Rzepak, słonecznik

- Biodiesel - Rzepak, słonecznik

- Drewno, słonecznik.

20. ORGANIZACJE RZĄDOWE I POZARZĄDOWE CHRONIĄCE INTERESÓW KONSUMENTA.

Obecnie w Polsce nad jakością zdrowotną żywności sprawowany jest zarówno w ramach prowadzonej w zakładach kontroli wewnętrznej, jak i kontroli zewnętrznej, prowadzonej systematycznie przez odpowiednie państwowe służby kontroli żywności.

System kontroli wewnętrznej- zależny od producenta, prowadzony jest w zakładzie, wpływa czynnie na kształtowanie się jakości w procesie produkcyjnym. Podstawą prawną do prowadzenia kontroli wewnętrznej w zakładzie jest Uchwała nr 152 Rady Ministrów z 21 lipca 1971 r. w sprawie kontroli jakości zdrowotnej środków spożywczych oraz przestrzegania higieny w zakładach produkujących i wprowadzających je do obrotu ( Mon. Pol. Nr 43, póz. 272), na mocy której zakłady produkujące i wprowadzające do obrotu środki spożywcze są zobowiązane do zorganizowania i sprawowania wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej produkowanych lub wprowadzanych do obrotu produktów.

System kontroli zewnętrznej - jest niezależny od producenta i sprawuje bierną kontrolę

gotowych wyrobów. Inspekcji w tym zakresie dokonują wyspecjalizowane służby państwowe.

W Polsce nadzór w tym zakresie prowadzą także:

-Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych (ISiPAR);

-Inspekcja Handlowa - nadzorująca żywność znajdującą się w obrocie;

-Centralny Inspektorat Standaryzacji (CIS) na mocy nowej ustawy z 12 września 1996 r. o

państwowym nadzorze standaryzacyjnym towarów rolno-spożywczych w obrocie z

zagranicą, mający uprawnienia do nadzoru importu i eksportu żywności;

-Inspekcja Ochrony Roślin.

Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór m.in. w zakresie:

•jakości zdrowotnej środków spożywczych i używek,

•przestrzegania warunków zdrowotnych produkcji i obrotu artykułami spożywczymi,

•higieny żywienia,

•warunków higieny środowiska bytowego człowieka,

•warunków środowiska pracy,

•warunków higieny w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych.

Zakres działalności Inspekcji Weterynaryjnej obejmuje m.in.:

•nadzór nad warunkami zdrowotnymi pozyskiwania, produkcji, przechowywania i dystrybucji

żywności pochodzenia zwierzęcego (mięso, mleko, jaja, ryby i owoce morza);

•nadzór sanitarny i weterynaryjny nad eksportem i importem żywności pochodzenia

zwierzęcego;

•nadzór sanitarny i weterynaryjny nad zakładami mającymi uprawnienia eksportowe;

•zwalczanie zakaźnych chorób zwierzęcych, które mogą być przenoszone na ludzi;

•badanie zwierząt rzeźnych i mięsa;

•nadzór nad jakością zdrowotną niektórych pasz.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) jest centralnym organem

administracji rządowej, właściwym w sprawach ochrony konsumentów, ale nie tylko, bo także w sprawach ochrony konkurencji. Gdy zostały naruszone zbiorowe interesy konsumentów - zły system obsługi klienta, wprowadzająca w błąd reklama, nieprawdziwa informacja na opakowaniu produktu, ukryte wady przedmiotu itd. Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, faksem, pocztą elektroniczną. Po otrzymaniu skargi Urząd może wszcząć postępowanie administracyjne i w jego wyniku podejmuje decyzję.

Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów wykonuje zadania powiatu (lub miasta) w zakresie ochrony interesów konsumentów. Jego podstawowym obowiązkiem jest zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów.

Inspekcja Handlowa podlega Prezesowi UOKiK. Jest ona wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Do jej zadań należy w szczególności kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców, kontrola produktów i usług wprowadzonych do obrotu, jak również podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów oraz prowadzenie poradnictwa konsumenckiego.

Do zadań Inspekcji należy także organizowanie i prowadzenie Stałych Polubownych Sądów

Konsumenckich. Działają one przy Wojewódzkich Inspektoratach Inspekcji Handlowej. Obecnie w Polsce jest ich 16 oraz 15 ośrodków zamiejscowych. Do sądu polubownego sprawę może wnieść konsument, przedsiębiorca, organizacja konsumencka oraz Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów. Wyroki sądu konsumenckiego, a także ugoda przed nim zawarta, mają taką samą moc jak wyrok sądów powszechnych. Do sądu konsumenckiego można kierować sprawy niezależnie od wartości przedmiotu sporu.

Federacja Konsumentów jest niezależną organizacją pozarządową, której głównym celem jest ochrona indywidualnego konsumenta w Polsce. Obejmuje swoim zasięgiem całe terytorium Polski poprzez sieć 48 oddziałów terenowych, które wykonują pracę poradni konsumenckich oraz zrzeszają wolontariuszy chcących z nami współpracować. Federacja Konsumentów. Kluby Federacji znajdują się w 48 miastach na terenie całej Polski. Do takiego klubu można się zwrócić osobiście lub zadzwonić. Jeżeli sprawa jest bardziej skomplikowana i nie wystarczy telefoniczna porada, prawnicy federacji mogą podjąć bezpośrednią interwencję - np. zwrócić się do nieuczciwego sprzedawcy i wykazać mu, że postąpił niezgodnie z przepisami.

Stowarzyszenie Konsumentów Polskich

To kolejna organizacja, w której bezpłatnie można uzyskać pomoc i poradę. W odróżnieniu od Federacji Konsumentów nie ma biur regionalnych na terenie kraju, można więc zgłaszać problemy listownie, telefonicznie lub e-mailem.

Europejskie Centrum Konsumenckie

Europejskie Centrum Konsumenckie należy do Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) powołanej, aby doradzać konsumentom w sprawach ich praw i organizować łatwy dostęp do procedur odszkodowawczych, zwłaszcza w sprawach ponadgranicznych.

Takie centra znajdują się również w pozostałych 22 krajach Unii Europejskiej, a także w

Norwegii i Islandii.

21. PIECZYWO- DEFINICJE, PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA ASORTYMENTU.

Pieczywo funkcjonując jako pojęcie ogólne, służy do określenia wszystkich wyrobów piekarskich, zarówno różnego rodzaju chleba, jak i pieczywa drobnego, zwykle bułek.

Pieczywo jest to produkt spożywczy wypieczony z ciasta sporządzonego z mąki, wody, soli oraz ewentualnie innych dodatków, spulchnionego metodą biologiczną (przy użyciu drożdży lub zakwasu), za pomocą chemicznych środków spulchniających lub metodą fizyczną. Ze względu na różnorodność odmian, istnieje wiele kryteriów klasyfikacji pieczywa. Podstawowym kryterium podziału jest rodzaj użytej do produkcji mąki, stąd wyróżniamy pieczywo pszenne, żytnie i mieszane.

Pieczywo pszenne produkowane jest z różnych typów maki pszennej - jaśniejszej lub ciemniejszej (o różny wyciągu), z dodatkiem drożdży, soli, tłuszczu oraz innych dodatków, takich jak np. mleko, jaja, lecytyna, mak. Chleb pszenny charakteryzuje się łagodnym smakiem i bywa stosowany jako dodatek do potraw albo zjadany ze słodkimi dodatkami. Nie jest przydatny do dłuższego przechowywania, ponieważ szybko czerstwieje. Pieczywo pszenne dzieli się na:

 pszenne zwykłe otrzymywane z mąki pszennej typu:

 550 - bułki, batony, bagietki,

 750 - chleb zwykły,

 1850 - chleb, bułki grahamki

 2000 - chleb

 pszenne wyborowe otrzymywane z pszennej typu:

 550 - bułki, rogale, obwarzanki, strucle, chleb,

 750 - bułki, chleb,

 pszenne półcukiernicze

 otrzymywane z mąki pszennej na drożdżach z dodatkiem cukru, tłuszczu, mleka, jaj lub innych dodatków smakowych, z ewentualnym zastosowaniem polepszaczy,

 pszenne półcukiernicze bez nadzienia (bułki maślane, rogale maślane i kruche, chałki zdobne, strucle),

 nadziewane (o dowolnym kształcie, z zastosowaniem jako nadzienia masy makowej, serowej itp.).

Pieczywo żytnie otrzymywane jest z mąki żytniej przez ukwaszenie lub użycie gotowego zakwasu, z ewentualnym dodatkiem soli, syropu ziemniaczanego, tłuszczu, oraz różnego rodzaju surowców podnoszących wartość odżywczą. Podczas wytwarzania pieczywa żytniego można stosować dodatek mąki pszennej w ilości do 10%. Pieczywo żytnie możemy podzielić na:

 chleb żytni razowy - wytwarzany z mąki typu 2000,

 starogardzki - wytwarzany z mąki typu 1850,

 sitkowy - wytwarzany z mąki typu 1400,

 pytlowy - wytwarzany z mąki typu 720,

 jasny - wytwarzany z mąki typu 580.

Pieczywo mieszane produkuje się z mąki żytniej w ilości 10 - 90% i mąki pszennej na kwasie, na kwasie z dodatkiem drożdży lub na drożdżach z ewentualnymi dodatkami np. soli, mleka, ekstraktu słodowego. Wyróżniamy pieczywo pszenno - żytnie z przewagą mąki pszennej lub co najmniej równoważnym stosunkiem mąki pszennej do żytniej oraz pieczywo żytnio - pszenne z przewagą mąki żytniej. Do pieczywa pszenno - żytniego zalicza się takie, które wytwarza się z mąki pszennej i żytniej w stosunku 60:40, a także wszystkie inne rodzaje pieczywa, w których udział mąki żytniej zmniejsza się na korzyść mąki pszennej. W zależności od użytych typów mąki, pieczywo mieszane dzieli się na następujące grupy o zawartości popiołu całkowitego:

 powyżej 1,4% - chleb mieszany razowy,

 powyżej 0,9% do 1,4% - chleb mieszany sitkowy,

 powyżej 0,7% do 0,9% - chleb mieszany pytlowy,

 poniżej 0,7% - chleb mieszany jasny i bułki.

Biorąc pod uwagę trwałość pieczywa, możemy je podzielić na pieczywo przeznaczone do bezpośredniego spożycia, pieczywo o przedłużonej trwałości oraz pieczywo trwałe.

Pieczywo do bezpośredniego spożycia możemy sklasyfikować, w zależności od użytej mąki, na pszenne, żytnie lub mieszane.

Pieczywo o przedłużonej trwałości stanowi pieczywo w całości lub kromkowane: pszenne (razowe, zwykłe, wyborowe), żytnie (razowe, sitkowe, pytlowe, starogardzkie, jasne) oraz mieszane (razowe, sitkowe, pytlowe, jasne) charakteryzujące się trwałością powyżej 10 dni.

Pieczywo trwałe to pieczywo w całości, porcjowane, kromkowane lub w postaci płatków, które zachowuje trwałość powyżej pięciu miesięcy. Możemy tutaj wyróżnić pieczywo poddane lub nie poddane fermentacji, pszenne, żytnie lub mieszane.

22. PARTIA TOWARU I JEJ OCENA, ODBIÓR JAKOŚCIOWY TOWARÓW.

PARTIA TOWARU - cała ilość tego samego towaru wyprodukowanego przez jeden zakład, opatrzonego tą samą datą produkcji, w jednakowych opakowaniach jednostkowych przeznaczonych do jednorazowego odbioru. Jest to pojęcie znormalizowane.

Ocena jakości partii towaru - polega w praktyce na sprawdzeniu jej wielkości i porównaniu cech jakościowych ze szczegółowymi wymaganiami jakościowymi, zawartymi w odpowiednich przepisach.

 Kontrola 100%- wtedy gdy z przeznaczenia towaru wynika jej konieczność, koszty są uzasadnione, badania nie powodują uszkodzeń.

 Statystyczna kontrola jakości - losowe pobieranie do badań określonej części towaru wg określonej normy stosowane w procesie wytwarzania.

Odbiór jakościowy towarów:

- przekazywanie wyprodukowanych wyrobów od producenta przez dostawcę do kupującego wiąże się nierozerwalnie z pojęciem odbioru jakościowego. Szczególną rolę w odbiorze przypisuje się jednostkom handlu. Handel jest bezpośrednio odpowiedzialny przed klientem za jakość sprzedawanych wyrobów.

ODBIÓR JAKOŚCIOWY - ogół czynników dokonywanych w obrocie towarów, zmierzających do

ustalenia stanu jakościowego towarów, stanu prawidłowości opakowania oraz oznakowania towarów.

Po przeprowadzeniu odbioru i uzyskaniu pozytywnego wyniku towar przeznacza się do dalszego obrotu w przypadku detalisty, na cele użytkowe i konsumpcyjne w przypadku klienta.

23. POLITYKA JAKOŚCI W PRZEMYŚLE ŻYWNOŚCIOWYM.

Część strategii organizacji, która dotyczy działania, rozwoju i doskonalenia systemu jakości.

Zawiera ona:

 deklaracje kierownictwa dotyczące stosowania wymagań norm,

 prowadzenia ciągłego doskonalenia,

 przeznaczenia niezbędnych dla rozwoju systemu zasobów,

 identyfikacji oraz spełniania potrzeb i oczekiwań klientów

 cele postawione przez systemem.

Można w niej także zawrzeć informacje o:

 potencjalnym udziale kontrahentów i partnerów,

 wymaganiach interesariuszy,

 procesie doskonalenia pracowników.

Polityka jakości jest dokumentem w całości jawnym i publikowanym. Z tego względu,

szczegółowe cele można przenieść do niepublikowanego załącznika polityki jakości. Chroni to

organizację przez wypływem poufnych informacji.

Polityka jakości (funkcje).

 Najważniejszą jest jej znaczenie dla zarządu organizacji. Jest ona podstawą do ustanowienia celów i zadań w realizowanych procesach oraz stanowi ramy do utrzymania i doskonalenia celów organizacji, wyrobów i usług.

 Następną jej funkcją jest znaczenie dla personelu, gdzie określona i zakomunikowana umożliwia lepsze zrozumienie przez pracowników strategii działania organizacji, jej misji, celów i zadań a także precyzuje odpowiedzialność właścicieli wszystkich procesów za jej realizację.

 Także z punktu widzenia klientów - właściwie obrana polityka jakości jest deklaracją, dlaczego nabywając produkt lub usługę można organizacji wierzyć, że dąży do spełniania jego potrzeb i oczekiwań. Stąd ugruntowuje ona pozytywny wizerunek organizacji w oczach społeczeństwa i poprawia jej wiarygodność. Najwyższe kierownictwo, przy współudziale osób pracujących w poszczególnych działach, powinno opracować i ustalić wspólną politykę jakości, zgodną z innymi kierunkami polityki organizacji. Podstawą do jej opracowania jest analiza warunków działania organizacji oraz prognozy na przyszłość wraz z oszacowaniem zasobów i środków organizacji. Przy określaniu polityki jakości kierownictwo powinno uwzględniać przyjętą strategię rozwoju i jej główne cele. Polityka powinna być jasna i zrozumiała dla zainteresowanych stron, wewnątrz i na zewnątrz organizacji, okresowo przeglądana i nowelizowana w celu odzwierciedlenia zmieniających się warunków zewnętrznych i procesów wewnętrznych.

Etapy w polityce jakości :

1. Punktem wyjścia do określenia polityki jakości są oczekiwania i potrzeby klientów organizacji.

Stąd konieczne jest przeprowadzenie analizy, kto jest klientem organizacji (grupy klientów, segmenty) i jakie są faktyczne potrzeby tych klientów w kontekście oferowanych produktów, ich

cech czy właściwości.

2. Następnym elementem jest identyfikacja mocnych stron firmy (elementu analizy SWOT),

ponieważ na nich opiera się specyfika firmy, która wyróżnia ją spośród innych.

3. Następnym elementem jest określenie celów do realizacji, których realizacja jest związana z

rozwojem biznesu w kontekście średnio i długo okresowym. W wyniku realizacji, których

organizacja będzie zdolna do lepszego zaspakajania potrzeb klientów. Pomocnym narzędziem jest

formularz do identyfikacji najważniejszych elementów polityki jakości.

Wymagane jest, aby polityka jakości była znana wszystkim członkom organizacji. Przyjmuje

się, że wymaganie to oznacza zrozumienie przez pracowników w jaki sposób realizują oni na

swoich stanowiskach pracy treści zawarte w tym dokumencie. Polityka powinna być weryfikowana i

aktualizowana nie rzadziej niż strategia organizacji. Zazwyczaj przeglądu takiego dokonuje się raz

lub dwa razy w roku.

Rys. 1. Model budowy polityki jakości. Podstawowymi źródłami wewnętrznymi są cele organizacji,

natomiast pozostałe elementy stanowią źródła zewnętrzne. Cele jakości na poziomie procesów i

zadań opracowywane są na podstawie polityki. Polityka jakości pokazuje cele systemu

zarządzania jakością, natomiast jego strukturę opisuje księga jakości

Do głównych zadań księgi jakości zaliczyć należy:

 opisanie systemu zarządzania jakością,

 przedstawienie treści polityki jakości oraz procedur (lub tylko ich listy),

 identyfikację stosowanej normy oraz ewentualnych wyłączeń,

 przedstawienie sposobu spełnienia wymagań (macierz powiązań),

 dostarczenie dowodu udokumentowania systemu,

 pomoc w nadzorze działań związanych z jakością,

 zapewnienie podręcznika do nauki dla pracowników w zakresie jakości,

 bycie przewodnikiem po systemie jakości organizacji,

 wykazanie, że system spełnia wymagania,

 informowanie stron zainteresowanych o systemie jakości organizacji.

Polityka jakości w ISO 9001:2000

Polityka jakości - ogół zamierzeń i ukierunkowanie organizacji, dotyczące jakości formalnie

wyrażone przez najwyższe kierownictwo (ISO 9000:2000)

Polityka jakości jest elementem strategii organizacji, który określa ogólne zasady działania i

doskonalenia systemu zarządzania jakością. Zasady te muszą być zbieżne z wizją i resztą strategii

organizacji.

Zawartość polityki jakości

Polityka jakości powinna zawierać:

 zobowiązanie kierownictwa do spełnienia wymagań normy ISO 9001:2000,

 zobowiązanie do ciągłego doskonalenia systemu zarządzania

 Wymagania dotyczące polityki jakości

Polityka jakości jest dokumentem jawnym. Norma ISO 9001:2000 wymaga, by politykę

zakomunikować w organizacji. Oznacza to, że każdy pracownik w organizacji powinien ją znać i

rozumieć jej założenia.

Polityka jakości musi stanowić podstawę do tworzenia i przeglądu celów jakości. Jako fragment

strategii musi być również, co pewien czas przeglądana. Przeglądy te mają na celu sprawdzenie,

czy polityka jakości nadal jest spójna ze strategią organizacji. Przeglądy polityki jakości powinny

więc zbiegać się z przeglądami strategii organizacji.

Inne wytyczne dotyczące polityki jakości

Polityka jakości jest w systemie zarządzania jakością dokumentem niezależnym. Przeważnie

przywołuje się ją jednak w księdze jakości. Dobrą praktyką jest również umieszczenie polityki

jakości w miejscach ogólnie dostępnych dla klientów i pracowników organizacji. Można ją

opublikować na stronie internetowej i umieścić np. w holu firmy, na gazetkach ściennych, hali

produkcyjnej.

24. PREKURSORZY TOWAROZNAWSTWA JAKO NAUKI W EUROPIE.

Paul Jacob Marperger - niemiecki ekonomista żyjący w 17/18 wieku. Jako pierwszy domagał się

aby uczelnie wyższe wprowadziły naukę o towarach.

Carl Gunter Ludowici - stworzył systematykę towaroznawstwa. Zaliczył towaroznawstwo do

pełnego wykształcenia kupieckiego.

Johann Beckman - żył na przełomie 18 i 19 wieku. Profesor towaroznawstwa na Uniwersytecie w

Getyndze, autor szeroko od blisko dwustu lat stosowanej nazwy dla nauki o towarach -

Towaroznawstwo, uważał, że "towaroznawstwo jest nauka o właściwościach, pozyskiwaniu i

badaniu oraz znaczeniu gospodarczym towarów". Zadania jakie J.Beckmann wytyczył

towaroznawstwu jako nauce były następujące:

 usystematyzowanie towarów;

 identyfikacja i badanie towarów;

 ustalenie pochodzenia towarów oraz ważniejszych rynków ich zbytu;

 opisywanie metod otrzymywania wyrobów;

 objaśnianie metod otrzymywania wyrobów;

 uzasadnianie znaczenia towarów w życiu gospodarczym.

25. PRZECHOWYWANIE ORAZ MAGAZYNOWANIE TOWARÓW.

Przechowywanie - czynności związane ze składowaniem zapasów oraz czynności prowadzące

do zachowania ich właściwości użytkowych w określonych warunkach klimatycznych otoczenia i w

określonym czasie.

Magazynowanie - zespół działań związanych z przyjmowaniem, przemieszczaniem, składowaniem, przechowywaniem, ochroną, kontrolą, kompletacją i wydawaniem z magazynu dóbr materialnych (zapasów) w określonych warunkach.

Racjonalne przechowywanie towarów powinno zapewnić uzyskanie najkorzystniejszych wyników

przy określonych w danym czasie warunkach i ograniczeniach. Należy przy tym uwzględnić:

 rodzaj przechowywanych towarów, ich właściwości fizyczno-chemiczne,

 ilość towarów do przechowywania ,

 długość okresu składowania ,

 okres przydatności do spożycia ,

 cel przechowywania i wynikające z tego konieczne czynności magazynowe lub funkcje w obrocie towarowym ,

 przestrzeganie zasad i warunkach przechowywania ,

 koszty inwestycyjne i eksploatacyjne magazynowania ,

 stan i wielkość posiadanego lub przewidywanego zaplecza magazynowego,

 lokalizację magazynów tj. ich położenie w stosunku do producenta i odbiorcy, co decyduje o pracy transportu.

Zasady właściwego przechowywania obejmują:

- rozdzielenie towarów według grup asortymentowych,

- zabezpieczenie przed niekorzystnym oddziaływaniem na siebie grup towarów o odmiennych

właściwościach,

- uwzględnienie masy i kształtu towarów oraz rodzaju opakowań.

Wśród podstawowych zasad przechowywania towarów należy wymienić:

1. Rozmieszczenie towarów pod względem asortymentu i masy. Przy prawidłowym

rozmieszczeniu bierze się pod uwagę kształt i objętość. Czynniki te decydują o

odpowiednim sposobie składowania (np. luzem, w stosach, na paletach, na regałach czy w

pojemnikach), chroniącym towary przed uszkodzeniem, deformacją, rozsypaniem,

bałaganem.

2. Zapewnienie wymaganych warunków fizycznych przechowywania, tj. temperatury,

wilgotności, czasu wymiany powietrza, ochrony przed nasłonecznieniem. Ma to decydujący

wpływ na zapobieganie przed utrata wartości użytkowych, zepsuciu, gniciu towarów.

3. Zabezpieczenie towarów przed szkodnikami.

4. Utrzymanie higieny pomieszczeń Kontrolę stanu higienicznego przeprowadza

Państwowa Inspekcja Handlowa. Prawo do kontroli maja także terenowi inspektorzy

sanitarni.

5. Bezpieczeństwo pracy osób obsługujących obiekty magazynowe.

Najbardziej efektywne wykorzystanie magazynu jest możliwe w przypadku układania towarów jak

najwyżej. Wysokość warstw jest ograniczona właściwościami fizyczno-chemicznymi towarów,

opakowaniem i względami bezpieczeństwa prac magazynowych. Niewłaściwe składowanie

prowadzi do uszkodzenia towarów i strat. Szkody te mogą być spowodowane nadmiernym

obciążeniem, niestabilnością stosu, zamoczeniem dolnej warstwy. Aby temu zapobiec, np.

podstawowe artykuły żywnościowe- cukier, mąka- w opakowaniach zbiorczych (workach) układa

się w stosach krzyżowo, aby uzyskać większą stabilność, i na drewnianych podestach.

Przechowywanie:

Zboża: magazyny tradycyjne (ziarno suche), komorowe (silosy - droższe w budowie ale tańsze

i korzystniejsze w użytkowaniu: suszenie ziarna, wietrzenie)

Owoce: chłodnie/magazyny (zwykłe, modyfikowana atm., regulowana atm.)

Jaja: w wytłoczkach lub skrzynkach w chłodniach

Masło: luzem w kostkach lub blokach

26. RASFF- EUROPEJSKI SYSTEM SZYBKIEGO OSTRZEGANIA O NIEBEZPIECZNEJ ŻYWNOŚCI I PASZACH.

Jest to europejski system szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych, w którym obligatoryjnie biorą udział wszyscy członkowie UE. Członkiem systemu jest także Komisja Europejska, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein oraz Norwegia) oraz kraje trzecie i organizacje międzynarodowe, ale tylko po podpisaniu umów o wzajemności i poufności. Założeniem systemu jest sprawna i szybka wymiana inf. o pojawieniu się produktów zagrażających zdrowiu konsumentów. Dzięki istnieniu tego systemu państwa mogą podejmować w trybie natychmiastowym działania mające na celu zapobieganie ryzyku wystąpienia zagrożeń bezpieczeństwa żywności zanim zostanie zagrożone zdrowie konsumentów.

Do podstawowych elementów krajowego systemu RASFF należą:

- Krajowy Punkt Kontaktowy (KPK)

- Podpunkt KPK (PKPK)

- terenowe organy urzędowej kontroli żywności nadzorowane przez Ministra Zdrowia oraz Ministra

Rolnictwa i Rozwoju Wsi

- terenowe organy Inspekcji Handlowej

- jednostki naukowo-badawcze zaangażowane w proces oceny ryzyka w ramach Systemu.

Na system składają się punkty kontaktowe utworzone we wszystkich krajach należących do

RASFF, w organizacjach członkowskich oraz w Komisji Europejskiej w celu umożliwienia wymiany inf. dotyczących wszelkich zagrożeń zdrowia konsumentów. Dzięki całodobowej obsłudze wszystkie pilne powiadomienia są przesyłane, odbierane i udzielane są odpowiedzi w możliwie najkrótszym czasie. Wymiana inf. następuje poprzez skrzynki e-mail (każdy punkt ma własną). Osoby odpowiedzialne za przekazywanie inf. w ramach systemu mają dostęp do strony internetowej Komisji Europejskiej CIRCA, na której są publikowane wszystkie inf. nt. funkcjonowania systemu. Ze strony CIRCA mogą korzystać wyłącznie użytkownicy posiadający indywidualny kod dostępu. Osoby te są zobowiązane do systematycznego przeglądania wszystkich powiadomień zamieszczanych na tej stronie w celu zweryfikowania, czy problem może dotyczyć Polski.

W momencie gdy któryś z członków RASFF dysponuje inf. na temat niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu pochodzącego z żywności lub paszy, zobowiązany jest powiadomić o tym niezwłocznie Komisję Europejską poprzez system RASFF. Komisja Europejska informuje o tym natychmiast pozostałych członków systemu, co pozwala na podjęcie odpowiednich działań.

Wszystkie napływające powiadomienia są oceniane przez Komisję i przekazywane do

wszystkich członków RASFF w jednej z 4 możliwych form:

1. Powiadomienia alarmowe przesyłane są gdy produkt stanowiący poważne zagrożenie

znajdują się na rynku i niezbędne jest podjęcie natychmiastowych działań w tym zakresie.

2. Powiadomienia informacyjne są przesyłane gdy pozostali członkowie nie są zobowiązani

do podjęcia natychmiastowych działań, ponieważ dany produkt nie jest dostępny na rynku lub

stopień zagrożenia jest niewielki.

3. Odrzucenie produktu na granicy dotyczy dostaw żywności '69 pasz, które zostały zbadane i

odrzucone na posterunku granicznym UE z powodu uznania za stanowiące zagrożenie dla

zdrowia konsumentów.

4. Wszelkie powiadomienia, które nie zostały przesłane w formie powiadomienia alarmowego

lub informacyjnego, a są uznane przez urzędy ds. kontroli żywności i pasz za godne uwagi -

przekazywane w formie inf. opatrzonych nagłówkiem News.

Członkowie podejmują odpowiednie działania zależnie od rodzaju otrzymanego powiadomienia

oraz niezwłocznie informują o podjętych środkach Komisję. Mogą na przykład zażądać zwrotu lub

wycofania produktu z rynku z podaniem do wiadomości publicznej. Ponadto, informacje o

produktach odrzuconych na granicy są przekazywane do wszystkich punktów granicznych, tzn. do

punktów w we wszystkich 27 krajach członkowskich UE, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii oraz

Szwajcarii. Takie działania zapobiegają próbom wprowadzenia odrzuconej partii produktu na rynek

Unii przez pozostałe punkty graniczne. W przypadku gdy zidentyfikowane zagrożenie pochodzi z

państw nie będących członkami RASFF bądź też eksportowanych do tych państw, Komisja

Europejska powiadamia o wykrytym zagrożeniu dane państwo.

27. ROLA EKSPERTYZ TOWAROZNAWCZYCH W OCHRONIE KONSUMENTA.

Ekspertyza = badanie

Towaroznawstwo jest obszerną dziedziną nauki obejmującą nauki przyrodniczo-techniczne

jak i prawne czy ekonomiczne.

Towaroznawstwo zajmuje się:

- wiedzą o towarze (pochodzenie, zarys procesu technologicznego, właściwościach,

zastosowaniu, wymaganiach)

- wiedzą na temat kształtowania oceny i kontroli jakości oraz metody sterowania jakością

- wiedzą z zakresu logistyki towarów ( zabezpieczenie i ochrona jakości towarów, w tym

opakowalnictwo, oznaczenie towaru, magazynowanie )

- znakowanie, kodowanie, normalizacja.

Wszystkie te działania odgrywają ogromną rolę w ochronie konsumenta. Dzięki towaroznawstwu

konsument znajduje potrzebne informacje na towarach.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie znakowania

środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych dozwolonych, przeznaczonych do obrotu

w dokładniejszy sposób precyzuje sposoby zakazanego wprowadzania w błąd konsumentów

żywności.

W tym rozporządzeniu wymienia się:

- wprowadzenie w błąd tekstem lub rysunkiem,

- w zakresie istoty środka spożywczego, rodzaju, właściwości, składu, ilości, pochodzenia lub

metod produkcji,

- przypisywanych środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada; -

określenia produktu jako \"zdrowy\", \"bezpieczny\" itp.;

- sugerowania, że produkt posiada specjalne właściwości, podczas gdy mają je podobne środki

spożywcze;

- jeśli oznakowanie zawiera inne określenia (w tym np. \"wyprodukowane metodami

ekologicznymi\"), posiadanie tych cech musi być potwierdzone atestem.

Konsekwencje prawne naruszenia zakazów reklamy :

przedsiębiorca naruszający wyżej wymienione zakazy reklamy, która może naruszać interesy

konsumenta naraża się na konsekwencje w postaci odpowiedzialności cywilnoprawnej oraz

odpowiedzialności karnej.

Informacje na temat żywności

W zakresie prawa polskiego oznaczenie żywności jest regulowane w rozporządzeniu Ministra

Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 15 lipca 1994r. (Dz.U. z 1994r. Nr 86, poz. 402).

Zgodnie z tym rozporządzeniem obowiązek właściwego oznaczania (etykietowania) ciąży na

producencie a także na sprzedawcy. Opakowanie musi zawierać następujące informacje:

· naturze, przeznaczeniu i innych właściwościach produktu;

· trwałości produktu;

· składzie wewnętrznym zawartości;

· pochodzeniu;

· metodzie wytworzenia;

Informacje o towarze i ostrzeżenia

W odniesieniu do wielu rodzajów produktów, np. lekarstw, wyrobów tytoniowych, kosmetyków,

substancji trujących Z punktu widzenia indywidualnego konsumenta zaniedbanie przez

sprzedawcę (producenta, importera) obowiązku odpowiedniego oznaczenia oznacza możliwość

pozwania go o odszkodowanie w przypadku, gdyby odniósł on szkodę spowodowaną przez dany

produkt. i odpowiedzialności kontraktowej.

28. SPOSOBY POZNAWANIA OCZEKIWAŃ I WYMAGAŃ KONSUMENTÓW.

Ocena gotowego produktu przez konsumenta jest ostateczną oceną, jakiej dany produkt podlega. Decyduje ona w dużej mierze o jego akceptacji, a w rezultacie o jego pożądalności przez konsumentów . Ocena konsumencka może być bardzo interesująca zarówno dla producentów, jak i innych ogniw występujących w drodze produktu od producenta do konsumenta, tj. pośredników handlowych.

Ocena konsumencka - typ oceny sensorycznej, w którym konsument jest bezpośrednio proszony

o podanie swojej opinii. Podstawowym zadaniem oceny konsumenckiej jest określenie stopnie akceptacji lub preferencji, albo stopnia pożądalności ocenianych produktów oraz ewentualne ustalenie od jakich cech produktu, oraz od jakich innych czynników one zależą.

Preferencja - oznacza subiektywną reakcje konsumenta i danie pierwszeństwa określonemu

produktowi w warunkach możliwości dokonania wyboru spośród conajmniej2 lub więcej

podobnego typu.

Czynniki wpływające na Ocenę konsumencką: dostępność produktu, jego cena, łatwość i wygoda przygotowania do spożycia, wł. sensoryczne, jednorodność, trwałość, bezpieczeństwo, wartość odżywcza. Stosowane metody oceny: met. parzyste, met. kolejności, met. skali hedonicznej, obserwacja rynku, ankiety różnego typu. Badania te są szeroko stosowane przy opracowywaniu nowych produktów, pozwalają przewidywać z jakim przyjęciem może się spotkać nowy wyrób oraz na jak dużą jego konsumpcję można liczyć. Okresowo stosuje się do produktów już znajdujących się na rynku, co pozwala stwierdzić, czy utrzymuje się on na odpowiednim poziomie w opinii konsumentów w porównaniu z ewentualnymi produktami konkurencyjnymi.

W przypadku nowego produktu Procedura ta może mieć postać:

 Testów laboratoryjnych - które maja na celu sprawdzenie cech fizycznych, funkcjonalnych

oraz sprawdzenie zgodności z normami bezpieczeństwa.

 Testów użytkowych - polegających na przekazaniu do próbnego użytku nowych wyrobów,

a następnie uzyskaniu opinii na temat tych produktów.

 Testów pokazowych - związanych z przedstawieniem i pokazaniem prototypu na targach

lub wystawach, podczas których zbierane są opinie potencjalnych użytkowników.

 Testów „ślepych” - w czasie których wybrana grupa respondentów otrzymuje nie

oznakowane próbki nowego produktu i produktów konkurencyjnych, ocenia i porównuje

rożne cechy testowanych wyrobów.

 Testów opakowań - stosowanych w celu oceny atrakcyjności nowego opakowania,

przydatności informacji zawartych na nim, a także jego estetyki, trwałości, wygody

użytkowania i oddziaływania na środowisko naturalne.

 Testów rynkowych - które polegają na wprowadzeniu próbnej partii produktu na lokalny

rynek. Powinien on być jak najbardziej zbliżony do rynku, na który w przyszłości planuje się

wprowadzenie testowanego produktu.

 Testów ceny - dotyczących planowania docelowej ceny, która zapewni osiągnięcie

zakładanego wcześniej celu przedsiębiorstwa.

Najlepszą formą poznania oczekiwań konsumentów jest przeprowadzenie badań marketingowych.

Badania nabywców- określają profil i preferencje nabywców.

Marketing - jest to proces zaspokajania potrzeb, proces zarządzania, który z korzyścią i

skutecznie rozpoznaje, przewiduje i zaspokaja wymagania konsumentów.

(określenie + przewidywanie + zaspokajanie) potrzeb = MARKETING

To w nich winny się znaleźć pytania o to, czego konsument spodziewa się np. po proszku do

prania. Jak powinno wyglądać jego opakowanie? Jaką cenę ewentualnie skłonny byłby zapłacić za

coś, co spełniałoby jego wymagania itd.? Takie badania przeprowadzają najczęściej ośrodki

specjalizujące się w tego typu działaniach. Zatrudniają one socjologów, psychologów,

informatyków oraz specjalistów do spraw marketingu. Wykonywanie zleceń dla firm jest dla nich

codziennością, a badania takie przynoszą wiele nowych faktu, o których nie myślelibyśmy

konstruując własne projekty danego produktu. Informacje uzyskane z tego typu badań są bardzo

pomocne w tworzeniu wizerunku, a potem reklamy produktu.

Badania marketingowe to:

Systematyczne projektowanie, zbieranie, analizowanie i prezentowanie danych wyników badań

związanych istotnie ze specyficzną sytuacją marketingową przedsiębiorstwa.

Dostarczanie informacji w celu wsparcia kierownictwa przedsiębiorstwa w podejmowaniu trafnych

decyzji.

Cele badań marketingowych:

 znajdowanie i ocena szans rynkowych,

 rozwijanie i ocena elementów marketingu: produktu, ceny, promocji, dystrybucji,

 ocena pozycji produktu/ marki na rynku,

 analiza procesów kupna i konsumpcji, w tym na przykład powodów zakupu/ konsumpcji,

sposobów podejmowania decyzji,

 segmentacja konsumentów.

Metodologie i techniki badań marketingowych:

1. badania jakościowe - wykorzystują szeroki zakres technik gromadzenia danych, pozwalają

odtworzyć i używają języka, którym posługują się konsumenci, wykorzystują małe, niereprezentatywne próby. Zaliczamy do nich:

 Zogniskowany wywiad grupowy,

 Grupy kreatywne,

 Indywidualne wywiady pogłębione, obserwacje.

2. badania ilościowe - dostarczają "twardych" danych, opisują konsumentów, ich zachowania i

postawy, badają związki przyczynowe, szacują szanse, śledzą zmiany w czasie. Do badań

ilościowych należą:

 Wywiad kwestionariuszowy, Dzienniczek,

 Ankieta komputerowa (pytania prezentowane są respondentom na ekranie, a odpowiedzi

wpisywane za pomocą klawiatury),

 Wywiad telefoniczny(respondent udziela odpowiedzi na pytania zadawane przez telefon),

 Ankieta pocztowa (kwestionariusze rozsyłane są drogą pocztową, tą samą drogą zwracają je

respondenci)

3. badania eksperymentalne -testy - są to badania w których pomiar i metody analiz są podobne

jak w badaniach ilościowych. Pomiar przeprowadzany jest, aby zmierzyć wpływ bodźca. Wykorzystuje się niereprezentatywne próby celowe ( badaną grupę wybiera się ze względu na cechy istotne dla danego rodzaju eksperymentu lub testu) W badaniach marketingowych stosuje się testy: konceptu i produktu, akceptacji produktu, nazw i znaków handlowych, reklamy, symulowanej sprzedaży jak również analizę wrażliwości na cenę czy optymalizacje produktu.

29. TECHNOLOGICZNY PODZIAŁ PRZETWORÓW OWOCOWYCH I WARZYWNYCH.

Technologiczny podział produktów owocowych i warzywnych uwzględnia sposób przetworzenia i

utrwalenia produktu. Wyróżnia się tu produkty o dość dobrze zachowanych cechach surowca,

przetwory o znacznym stopniu przetworzenia i produkty wtórnego lub ubocznego przetwarzania

owoców i warzyw.

Produkty o dość dobrze zachowanych cechach surowca (kształt, zapach, smak, barwa), czyli

o niskim stopniu przetworzenia; zalicza się tu owoce i warzywa:

 Utrwalone termicznie, np. owoce pasteryzowane, warzywa sterylizowane,

 Marynowane, tzw. marynaty, np. śliwki w occie , grzyby marynowane,

 Kwaszone, tzw. kwaszonki, np. kapusta kwaszona,

 Mrożone, tzw. mrożonki, np. truskawki mrożone,

 Suszone, tzw. susze, np. śliwki suszone,

 Nasycone cukrem, np. konfitury, owoce kandyzowane,

 Solone, tzw. solanki, np. warzywa czy grzyby solone,

 Natłuszczane, np.. warzywa w oliwie,

 Utrwalone chemicznie dodatkiem środków konserwujących,

 Pulpy owocowe i warzywne.

Produkty o znacznym stopniu przetworzenia surowca, czyli o postaci zmienionej w stosunku

do surowca (utrwalone fizycznie lub chemicznie), jak:

 Przeciery z owoców i warzyw,

 Przetarte owoce i warzywa dla dzieci,

 Koncentraty z pulp i przecierów, np. powidła, koncentrat pomidorowy,

 Silnie słodzone koncentraty z miazgi i przecierów, np. dżem, marmolada,

 Soki i ich przetwory, np. silnie słodzone, zagęszczone, w proszku,

 Sosy, np. ketchup, sosy owocowe,

 Konserwy warzywno-mięsne,

 Wina owocowe

Produkty wtórnego lub ubocznego przetwarzania owoców i warzyw mające nowe cechy

smakowe, odżywcze lub techniczne w stosunku do surowca, np.: octy winne, surowe spirytusy

owocowe, nalewy na owoce, przyprawy ekstrakty, aromaty, olejki eteryczne, esencje owocowe,

preparaty pektynowe, naturalne barwniki, mączki i oleje z pestek, naturalne witaminy, α-

hydroksykwasy owocowe, koncentraty flawanoidów i innych bioaktywnych substancji

fitochemicznych.

1. Produkty o dość dobrze zachowanych cechach surowca

Cechują się tym, że surowiec został utrwalony w postaci prawie niezmienionej lub nieznacznie

zmienionej, zachowując (przynajmniej częściowo) kształt, barwę i cechy smakowo zapachowe.

1.1. Owoce i warzywa utrwalone termicznie (tzw. konserwy właściwe).

Są to produkty utrwalane termicznie za pomocą pasteryzacji (T 80-100C) lub sterylizacji (powyżej

100C) w opakowaniach hermetycznie zamkniętych.

Cel:

 Inaktywacja enzymów

 Zniszczenie bakterii i ich przetrwalników, drożdży, pleśni

 Odpowietrzenie (usunięcie tlenu)

1.1.1. Owoce pasteryzowane i kompoty.

Owoce pasteryzowane

Są to przetwory otrzymane z owoców świeżych jednego gatunku, w wodnym roztworze cukru,

ewentualnie soku z owoców tego samego gatunku nie konserwowanego chemicznie, utrwalone

przez pasteryzację w opakowaniach hermetycznie zamkniętych.

Kompoty

To przetwory otrzymane z owoców świeżych, pasteryzowanych lub mrożonych, jednolitych

odmianowo, jednego, dwu lub kilku gatunków, całe lub pokrojone, w zalewie cukrowej z

ewentualnym dodatkiem kwasów spożywczych i soków owocowych, utrwalone przez pasteryzację

w opakowaniach hermetycznie zamkniętych.

1.1.2. Warzywa sterylizowane, tzw. warzywa konserwowe.

Przetwory otrzymane z jednego gatunku lub kilku gatunków oczyszczonych, obranych ze skórki lub

nie obranych warzyw świeżych, mrożonych, solonych, całych, rozdrobnionych lub przetartych oraz

kukurydzy cukrowej i grzybów, zalanych roztworem soli z ewentualnym dodatkiem kwasów

spożywczych, przecieru lub koncentratu pomidorowego i cukru. Przetwory te należą do tzw.

konserw niekwaśnych o pH powyżej 4,5, dlatego utrwala się je poprzez sterylizację w

opakowaniach hermetycznie zamkniętych.

1.1.3. Sałatki warzywne i warzywno-grzybowe

Są przetworami otrzymanymi z oczyszczonych, rozdrobnionych warzyw lub warzyw i grzybów

jednego, dwu lub kilku gatunków, świeżych, kwaszonych lub pasteryzowanych, z dodatkiem cukru,

soli, kwasów spożywczych, przypraw roślinnych, z ewentualnym dodatkiem składnika owocowego i

oleju jadalnego.

Sałatki warzywne można podzielić na:

 Utrwalone termicznie w opakowaniach hermetycznie zamkniętych

W zależności od ewentualnego dodatku kwasów spożywczych można wyróżnić 3 typy tych

sałatek:

 Sałatki o smaku łagodny bez octu

 Sałatki o smaku łagodnym z dodatkiem niewielkiej ilości octu

 Sałatki o smaku ostrym, zawierające ok. 1-1,5% dodatek octu.

 Nie utrwalone termicznie

Należy je przechowywać w warunkach chłodniczych, a okres ich przydatności do spożycia wynosi

od kilku dni do kilku tygodni, zależnie od składu, zastosowanych konserwantów i opakowania.

1.2. Marynaty owocowe i warzywne.

Marynaty z owoców, warzyw i grzybów to przetwory otrzymane z oczyszczonych owoców, warzyw

i grzybów jednego, dwu lub kilku gatunków całych lub pokrojonych, w zalewie kwaśnej lub słodkokwaśnej

z dodatkiem soli, z ewentualnym dodatkiem cukru i przypraw roślinnych, zakwaszonych

kwasem octowym, mlekowym lub cytrynowym, utrwalone termicznie, najczęściej przez

pasteryzację.

Owoce marynowane otrzymuje się stosując zalewę słodko-kwaśną z udziałem syropu cukrowego

(o stężeniu najczęściej 10-20%).

Marynaty warzywne przygotowane z dodatkiem cukru noszą nazwę pikli. Rozróżnia się pikle

ogórkowe, warzywne i warzywno-owocowe.

Ze względu na smak marynaty dzieli się na:

 Łagodne- zawierające 0,4-0,8% kwasu octowego, muszą być dodatkowo utrwalone

przez pasteryzację (T 70-80C)

 Średnio ostre (kwaśne) - 1-1,5%,

 Ostre (bardzo kwaśne) - powyżej 1,5%,

Stężenie dodanych kwasów wpływa na smak i trwałość marynat.

1.3. Kwaszonki owocowe i warzywne.

To całe lub pokrojone (czasem przetarte) warzywa lub owoce poddane naturalnemu procesowi

fermentacji mlekowej w słonej zalewie z dodatkiem przypraw roślinnych, ewentualnie z dodatkiem

kwasu sorbowego lub utrwalone przez pasteryzację. Czynnikiem utrwalającym jest kwas mlekowy,

wytwarzany w procesie fermentacji mlekowej samoistnej lub wzmocnionej dodatkiem czystych

kultur bakterii fermentacji mlekowej.

1.4. Mrożonki owocowe i warzywne.

Są to owoce i warzywa jednego lub kilku gatunków, całe, krojone, przetarte lub homogenizowane,

utrwalone przez zamrożenie do temperatury co najmniej -18C.

Do zamrażania wykorzystuje się surowce najwyższej jakości w stadium dojrzałości konsumpcyjnej.

Jakość mrożonek zależy od łańcucha chłodniczego, od procesu technologicznego (np.

blanszowanie, szybkość zamrażania), sposobu rozmrażania.

1.5. Susze owocowe i warzywne.

Są to owoce i warzywa całe jednego lub kilku gatunków, krajane, grysik lub mączka, obrane lub

niedobrane ze skórki, odwodnione od zawartości wody gwarantującej ich trwałość.

Cel: usunięcie prawie całej zawartości wody (wody wolnej), przez co obniżona zostaje aktywność

wody i hamowane są aktywność enzymów oraz procesy życiowe drobnoustrojów.

1.6. Przetwory nasycone cukrem.

Są to owoce świeże, mrożone lub konserwowane chemicznie, wysycane syropem cukrowoskrobiowym,

podsuszone lub obsypane cukrem. Do produkt ów tych zaliczamy konfitury oraz

owoce i warzywa kandyzowane lub glazurowane.

1.6.1. Konfitury.

To przetwory otrzymane przez długotrwałe gotowanie owoców całych lub w cząstkach w roztworze

cukru, syropu skrobiowego i ewentualnie kwasu spożywczego.

Pakuje się je w hermetycznie zamknięte słoje szklane i poddaje pasteryzacji końcowej (T ok.

80C).

1.6.2. Owoce i warzywa kandyzowane.

Produkty otrzymane z owoców, warzyw lub ziół świeżych lub mrożonych jednego gatunku

odpowiednio przygotowanych i wysyconych roztworem sacharozy, z ewentualnym dodatkiem

syropu skrobiowego, glukozy i kwasów spożywczych, w postaci zawieszonej w syropie cukrowym

lub postaci suchej z powłokami ochronnymi (z agaru, sacharozy i syropu skrobiowego, pektyny,

cukru pudru).

1.7. Warzywa i grzyby solone.

Półprzetwory otrzymywane ze świeżych warzyw lub grzybów całych, lub rozdrobnionych,

utrwalonymi słoną zalewą. Z reguły nie poddaje się ich pasteryzacji.

2. Produkty o znacznym stopniu przetworzenia surowca

W produktach tych surowiec zostaje utrwalony (chemicznie lub fizycznie) w postaci znacznie

zmienionej, zachowuje jednak barwę i typowe cechy smakowo- zapachowe. W tej grupie wyróżnia

się m.in.: pulpy, przeciery, moszcze, musy, kremogeny, koncentraty (słodzone i nie), sosy, soki

zagęszczone i nie zagęszczone oraz napoje i wina owocowe.

2.1 Moszcze, kremogeny i musy owocowe

Moszcze- owocowe i warzywne, czyli soki surowe, to półprodukty będące sokami wytłoczonymi z

rozdrobnionych owoców lub warzyw jednego gatunku, utrwalone fizycznie i środkami

konserwującymi, niekiedy- w przypadku moszczów owocowych- stosuje się również dodatek

alkoholu. Moszcze wykorzystuje się do produkcji soków, napojów, win owocowych, galaretek

owocowych.

Kremogeny- są półproduktami otrzymanymi przez przetarcie i homogenizację pozbawionego

części niejadalnych miąższu świeżych lub mrożonych owoców jednego, dwu lub kilku gatunków z

ewentualnym dodatkiem cukru, utrwalone metodami fizycznymi. Kremogeny wykorzystuje się

głównie do produkcji przetartych owoców i warzyw dla dzieci.

Musy owocowe- to półprodukty będące przetartymi owocami, najczęściej jednego gatunku, z

dodatkiem cukru, zwykle utrwalone termicznie.

2.2 Pulpy i przeciery

Pulpy- są półprzetworami otrzymanymi z jednego gatunku owoców lub warzyw świeżych całych

lub częściowo rozdrobnionych (plastry lub kawałki), zwykle utrwalone chemicznie przez dodatek

kwasu siarkawego, niekiedy kwasu benzoesowego, sorbowego lub metodami termicznymi. Pulpy

cechują się niejednolita konsystencją, często z całymi owocami czy warzywami lub ich dużymi

cząstkami.

Przeciery- owocowe i warzywne to przetarte owoce lub warzywa jednego gatunku, pozbawione

skórek i części niejadalnych, z ewentualnym dodatkiem soli w przypadku przecierów warzywnych,

utrwalone środkami konserwującymi lub fizycznie (termicznie lub przez zamrożenie).

2.3 Koncentraty z soków, miazg, pulp i przecierów

Otrzymuje się przez znaczne ich odwodnienie pod zwykłym lub zmniejszonym ciśnieniem. W ten

sposób dochodzi do zagęszczenia roztworu składników suchej masy surowca, często proces

zagęszczania łączy się z dodawaniem cukru (utrwalenie przez zwiększenie ciśnienia

osmotycznego i ograniczenie rozwoju drobnoustrojów). Najbardziej popularne koncentraty

owocowe to powidła, marmolady, dżemy i zagęszczone soki owocowe. Z warzyw produkuje się

koncentrat pomidorowy, pasty warzywne i koncentrat soku z buraka ćwikłowego.

Soki zagęszczone- to przetwory otrzymane z nie fermentowanych i nie utrwalonych chemicznie

moszczów, z których usunięto wodę metodami fizycznymi, zależnie od stopnia odwodnienia w

postaci płynnej lub półpłynnej, w przypadku soków owocowych- dosładzane lub nie. Utrwalone są

najczęściej przez pasteryzację.

Soki owocowe w proszku- to przetwory odwodnione, otrzymane przez wysuszenie rozpyłowe

zagęszczonych soków owocowych z dodatkiem nośnika syropu skrobiowego lub fruktozy z

ewentualnym dodatkiem kwasów spożywczych i aromatów.

Powidła śliwkowe- to przetwory otrzymane przez zagęszczenie pulp i przecierów śliwkowych lub

odpestkowanych owoców całych, z dodatkiem cukru i ewentualnie konserwantów. Maja

charakterystyczną barwę i aromat oraz smarowną i papkowata konsystencję.

Marmolady- to przetwory o odpowiedniej, zżelowanej konsystencji, otrzymane z jednego, dwu lub

kilku gatunków owoców przez częściowe zagęszczenie w trakcie gotowania świeżych lub

konserwowanych pulp, przecierów, z dodatkiem cukru, z ewentualnym dodatkiem soków

owocowych, syropu skrobiowego, kwasów spożywczych, substancji zelujących, środków

konserwujących, kwasu L- askorbinowego i innych.

Dżemy owocowe- to przetwory o odpowiednio zżelowanej konsystencji, otrzymane przez

gotowanie oczyszczonych owoców świeżych, mrożonych, pasteryzowanych lub pulp, jednego lub

kilku gatunków, z dodatkiem cukru, substancji żelujących (pektyn), ewentualnie soków owocowych,

syropu skrobiowego, kwasów spożywczych i konserwantów.

Koncentrat pomidorowy- to produkt otrzymany ze świeżych lub mrożonych, dojrzałych,

czerwonych pomidorów poddanych procesowi przetarcia i zagęszczenia do określonej zawartości

ekstraktu, utrwalony fizycznie lub chemicznie.

Koncentraty warzywne (inne niż pomidorowe) są przetworami otrzymanymi w wyniku

zagęszczania przetartych warzyw jednego lub kilku gatunków, z ewentualnym dodatkiem przypraw

roślinnych, utrwalone metodami fizycznymi lub chemicznie.

Pasty warzywne- to zagęszczone przetwory warzywne o konsystencji smarownej, otrzymane z

przetartych lub pokrojonych warzyw, z ewentualnym dodatkiem tłuszczu, soli, cukru i przypraw

roślinnych, utrwalone chemicznie lub termicznie, często pakowane w tuby z blachy aluminiowej.

2.4 Sosy warzywne i owocowe

- są produktami, w których skład wchodzą przetarte, lub inaczej rozdrobnione warzywa, owoce,

grzyby, świeże lub utrwalone termicznie, chemicznie lub biologicznie. Sosy zawierają także

dodatek wyciągów z warzyw i przypraw, cukru, soli, kwasów spożywczych, dodatków

aromatyczno- smakowych, substancji zagęszczających, ewentualnie dodatek wywarów z warzyw,

kości lub mięsa i tłuszczów jadalnych. Wyróżnia się sosy: warzywne, owocowe, warzywnoowocowe

i warzywno- grzybowe (sosy do pizzy, do spaghetti, leczo, ketchup).

2.5 Inne produkty owocowe i warzywne o znacznym stopniu przetworzenia

Galaretki owocowe- to przetwory o odpowiedniej, zżelowanej konsystencji, otrzymane przez

gotowanie w wyparkach pod zmniejszonym ciśnieniem soków surowych jedno- lub dwuowocowych

z cukrem, z dodatkiem substancji żelujących (zwykle pektyn), syropu skrobiowego i ewentualnym

dodatkiem kwasów spożywczych lub czasami środków konserwujących, środków przeciw

tworzeniu się piany, uszlachetniających, kwasu L- askorbinowego i innych.

Zupy warzywne i owocowe- są przetworami zagęszczonymi lub nie, otrzymanymi z

oczyszczonych, rozdrobnionych warzyw lub owoców z dodatkiem, w przypadku zup warzywnychsoli,

przypraw, tłuszczów jadalnych z ewentualnym dodatkiem mięsa, kaszy, makaronu, grzybów,

mąki, innych substancji zagęszczających i smakowo- zapachowych, a w przypadku zup

owocowych- z dodatkiem cukru, z ewentualnym dodatkiem makaronu, przypraw, mąki itp.

Konserwy warzywno- mięsne- są to produkty otrzymane z warzyw i mięsa lub podrobów o

różnym stanie rozdrobnienia, z ewentualnym dodatkiem produktów mącznych, zalane sosem z

przyprawami aromatyczno- smakowymi, utrwalone przez sterylizacje w opakowaniach

hermetycznie zamkniętych lub zamrożone. Produkuje się wiele asortymentów tych produktów, np.:

bigos, fasola z mięsem w sosie warzywnym, flaki wołowe lub wieprzowe z warzywami, gołąbki w

sosie warzywnym lub grzybowym, groch z mięsem, gulasz mięsno- warzywny, kapusta z mięsem,

klopsiki z mięsem i warzywami.

Konserwy owocowe warzywne dla dzieci- w zależności od produktu, wytwarzane są z

kremogenów owocowych i warzywnych świeżych lub utrwalonych termicznie (ogrzewanie lub

mrożenie), soków owocowych, z dodatkiem kaszy, ryżu, mąki i skrobi, ewentualnie cukru lub

mięsa, olejów roślinnych, masła, sera i naturalnych dodatków smakowych. Przetwory te w

zależności od kwasowości, utrwala się przez sterylizację lub pasteryzację w opakowaniach

hermetycznie zamkniętych.

2.6 Wino owocowe

- otrzymuje się przez fermentację alkoholowa owoców. Etapy produkcji: otrzymywanie moszczu,

przygotowanie moszczu do fermentacji, fermentację, dojrzewanie i rozlew wina do opakowań.

30. TOWAR JAKO PRZEDMIOT OBROTU, KLASYFIKACJA TOWARÓW.

Towar - produkt przeznaczony do sprzedaży posiadający wartość użytkową oraz wartość wymienną odzwierciedloną w cenie.

Towar (J. Hölzl) - wszystkie realnie istniejące dobra ruchome posiadające wartość wymienną, a więc i cenę, które z tego powodu są lub mogłyby być przedmiotem handlu.

Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży. Dzięki swym właściwościom jest użyteczny, gdyż zaspokaja potrzeby materialne i niematerialne człowieka.

System klasyfikacji - oznacza całość podzieloną na części na podstawie przyjętych jednolitych zasad - kryteriów klasyfikacyjnych. System klasyfikacyjny winien spełniać warunki poprawności logicznej. Klasyfikacja winna być:

 wyczerpująca, tzn. całkowita, obejmująca wszystkie elementy zbioru,

 rozłączna, tzn., że klasy pochodne muszą wzajemnie się wykluczać. Innymi słowy ten sam

element winien występować tylko w jednym podzbiorze.

Kryteria klasyfikacyjne:

- pochodzenie surowca,

- własności fizyczne, chemiczne, biologiczne,

- trwałość,

- pochodzenie geograficzne(krajowe, zagraniczne),

- proces produkcyjny,

- techniki przewozu (masowy, drobnicowy),

- wg ciężaru ładunku w transporcie (ciężki, lekki, specjalny),

- spełniane funkcje,

- zastosowanie,

- wielkość dostawy,

- przynależność do określonej branży.

Branża stanowi pewną wybraną część gałęzi przemysłu lub handlu o podobnym lub zbliżonym

asortymencie towarów zaspokajających zwykle podobny rodzaj ludzkich potrzeb.

Branża produkcyjna - obejmuje wyroby określonej gałęzi przemysłu np. przemysłu

mięsnego, ziemniaczanego itd. Zestaw wyrobów danej branży wytworzonej na podstawie jednej

wspólnej cechy.

Branża handlowa - obejmuje zbiór towarów wzajemnie się uzupełniających w

zaspokajaniu określonych potrzeb konsumentów (grupuje wyroby z kilku branż produkcyjnych).

31. TOWAR W ASPEKCIE WARTOŚCI UŻYTKOWEJ I WARTOŚCI WYMIENNEJ.

Towar - to efekt działalności produkcyjnej przeznaczony do sprzedaży.

Istotnymi atrybutami towaru są: wartość użytkowa, czyli zdolność zaspokajania potrzeb i wartość wymienna, czyli cena. Z uwagi na te atrybuty towar jest podstawową kategorią zarówno nauk ekonomicznych (cena) i towaroznawczych.

Wartość użytkowa - opiera się na właściwościach towaru i związkach materialnych.

Cechy:

-funkcjonalność wyrobu, która opisuje jego przydatność praktyczną,

-niezawodność działania,

-trwałość mierzona czasem eksploatacji,

-sprawność mierzona stosunkiem pracy użytecznej do całkowitej pracy włożonej w eksploatację

wyrobu,

-żywotność- czas użytkowania wyrobu, do całkowitego zużycia,

-naprawialność,

-nowoczesność,

-bezpieczeństwo.

Wartość wymienna - opiera się na właściwościach towaru i powiązaniach społecznych.

Wpływ na wartość wymienną oprócz właściwości mają:

-cechy estetyczne,

-kanony mody,

-wcześniej zawarte kontrakty handlowe.

Jeśli towar nie posiada wartości użytkowej, nie będzie miał też wartości wymiennej.

32. TOWAROZNAWSTWO A EKOLOGIA, EKOBILANSE.

Ekologia jako nauka o organizmach żywych egzystujących w ich naturalnym środowisku, kształtuje oddziaływania pomiędzy organizmami i reguluje czynniki środowiskowe. Celem towaroznawstwa jest poznanie i ocena środków spożywczych, posiadających szereg ściśle określonych cech użytkowych, umożliwiających ich akceptację przez konsumenta, a szczególnie posiadających odpowiednią jakość zdrowotną. Jakość ta szczególnie dotycząca produktów pochodzenia naturalnego jest uzależniona od stanu środowiska, a więc posiada swoisty związek z ekologią.

Surowiec roślinny i zwierzęcy kształtuje w dużej mierze cechy produktu finalnego. Prawidłowy stan środowiska jest gwarancja bezpiecznych dla zdrowia pod względem mikrobiologicznych i toksykologicznych produktów, oraz mających pożądaną wartość odżywczą. Towaroznawstwo mając możliwość oceny stanu tych produktów, może określić ich przydatność technologiczną, a nawet zniwelować niektóre niepożądane cech, np.: obniżenie szkodliwych związków w surowcach (smażenie, gotowanie, pieczenie - wpływ na rozkład pestycydów, a radionuklidy przechodzą w trakcie produkcji serów do serwatki). Wiedza, którą dostarcza nam ekologia, o stanie środowiska i sposobach zapobiegania jego niekorzystnemu oddziaływaniu bezpośrednio na organizmy żywe, jak i poprzez surowce żywnościowe, wraz z towaroznawczą ocena produktu, oraz znajomością jego cech użytkowych, technologicznych i zdrowotnych, pozwala na kształtowanie właściwej jakości produktów finalnych bezpiecznych dla konsumentów.

EKOBILANSE

Ekobilans jest rozumiane jako zestawienie ilościowe i jakościowe wejścia danego systemu (zakładu, wydziału, procesu) z jego wyjściem, obejmujące oddziaływanie tego systemu na środowisko naturalne. Wejściem są tutaj materiały, energia elektryczna, woda, chemikalia, wyjściem natomiast : z jednej strony produkty gotowe i półwyroby, z drugiej zaś odpady i straty.

Ekobilans jest podstawą do oceny mozliwości minimalizacji odpadów, strat, zużycia surowców, mediów energetycznych. Podstawowym równaniem ekobilansu jest: Ilość wejściowa (surowce, media)= Ilość wyjścia(odpady i straty + ilość zakumulowana w produkcji).

Ekobilans można rozumieć jako uniwersalne narzędzie pozwalające na kompleksową ocenę

ekologiczna różnych obiektów, takich jak produkty i ich grupy, procesy lub ich elementy, systemy i

algorytmy działania oraz kombinacje wymiernych czynników. Stwarza to również możliwość

wykorzystania ekobilansu w ocenie funkcjonowania procesu wytwórczego w środowisku, zarówno

w stosunku do istniejących systemów produkcyjnych, jak i zamierzeń inwestycyjnych. Dużą zaletą

ekobilansu jest możliwość jego standaryzacji, a co za tym idzie stosowanie tej samej metodyki

badawczej w różnym celu i zakresie działania, co ma niezwykle istotne znaczenie w badaniach

porównawczych.

Rodzaje ekobilansów

Ekobilans przedsiębiorstwa - obejmuje gromadzenie i oznaczanie według kryteriów

jakościowych i ilościowych wszystkich przepływów surowców i energetycznych, strumień wyrobów

głównych i ubocznych oraz emisji surowcowych. Dotyczy to m.in. odpadów o różnej

charakterystyce, stanowiącej uciążliwości dla środowiska.

Ekobilans procesu - odnosi się do poszczególnych studiów wytwarzania. W najszerszym

znaczeniu obejmuje proces produkcyjny, a dalej kolejno technologiczny i jego składowe - procesy

jednostkowe i operacje jednostkowe. W odniesieniu do każdej składowej procesu, w układzie ,,input

- out-put'' rozpatruje się odpowiadające jej strumienie surowcowe i energetyczne, półprodukty i

emisje, a dla większej przejrzystości można łączyć ze sobą kilka modułów procesowych.

Ekobilans wyrobu - obejmuje cały cykl życia wyrobów, dlatego też wykracza poza obszar

przedsiębiorstwa. Odnosi się on przede wszystkim do strefy eksploatacji i likwidacji poużytkowej,

ale ze względu na specyfikę kształtowania cech jakościowych wyrobu, w tym również cech

ekologicznych, musi uwzględniać strefę przedprodukcyjną.

Ekobilans lokalizacyjny (działalności ogólnej ) - odnosi się do strefy nieprodukcyjnej i dotyczy

głównie funkcjonowania administracyjno-biurowego firmy. Jest on również przeprowadzany dla

instytucji usługowych np. banków, szkół, instytucji administracji publicznej.

Ekobilans regionu - odnosi się do wydzielonego obszaru np. mikroregionu lub gminy. Zawiera w

sobie ekobilanse organizacji działających na tym samym obszarze, daje podstawę do planowania

przemysłowego i przestrzennego oraz stanowi narzędzie wprowadzania procesów wytwórczych

czy też modernizacji lub likwidacji procesów już istniejących na danym obszarze. Ma istotne

znaczenie opiniotwórcze dla administracji i społeczności lokalnej.

33. WADY TOWARÓW, REKLAMACJA, GWARANCJA, RĘKOJMIA.

Wady jakościowe towarów i reklamowanie towarów:

Wadami jakościowymi nazywa się wszelkie odchylenia od obowiązujących wskaźników

ustalonych dla cech, które składają się na pojęcie jakości.

Wg normy europejskiej i Polskiej Normy, jako wadę uznaje się niespełnienie wymagań

związanych z zamierzonym użytkowaniem. Za wadę towarów jest uważana również niezgodność

opakowania z wymaganiami zawartymi w normach lub umowach oraz oznaczenia towaru

niezgodne z przepisami. Wady są przyczyną obniżenia użyteczności towaru lub jego nieprzydatności. Mogą jednak zaistnieć szczególne sytuacje, że towar wadliwy jest kwestionowany

jako niezgodny z normą, a mimo to może być dopuszczony do obrotu towarowego. Dotyczy to przypadku, kiedy wartości użytkowe tego towaru zadowalają oczekiwania nabywcy w sensie przeznaczenia i bezpieczeństwa. Wówczas mamy do czynienia z towarem niepełnowartościowym.

Z punktu widzenia niezgodności jakości towaru z wymaganiami norm lub innych dokumentów

wyróżnia się wady:

- Zasadnicze (niedopuszczalne) tj. dyskwalifikujące towar z obrotu, np. zagrażające

bezpieczeństwu użytkownika lub wykluczające towar z konsumpcji, niweczące

podstawowe zadania użytkowe;

- Nieistotne, tj. ograniczające użyteczność towaru lub obniżające zadeklarowaną jakość, choć

towar może być przedmiotem warunkowego obrotu.

W zależności od sposobu wykrywania wady klasyfikuje się jako:

- Jawne (zwykłe) tj. wszystkie wady zasadnicze lub nie zasadnicze, stwierdzone podczas

odbioru jakościowego;

- Ukryte, możliwe do ustalenia w czasie użytkowania lub ukryte w masie towaru, których nie

dało się stwierdzić w czasie badania partii (na podstawie próbki)

W obrocie towarowym można się spotkać z wadami powstałymi na skutek długiego okresu

przechowywania , np. kruszenie lub lepienie się gumy i wyrobów gumowych, rozwarstwienie się

majonezu. Takie wady noszą nazwę wad starości.

Gdy stwierdzimy wadę jakościową lub brak ilościowy należy sporządzić protokół, który jest

wymaganym dowodem do wszczęcia postępowania reklamacyjnego. Treść protokołu ma

zawierać precyzyjny i szczegółowy popis wad oraz sposób, w jaki zostały ujawnione.

W celu umożliwienia dochodzenia roszczeń, obowiązkiem kupującego w stosunku do

sprzedawcy (lub sprzedawcy do dostawcy) jest zawiadomienie o ujawnionych

nieprawidłowościach. Termin 14 dni od wykrycia wady, w formie pisemnej.

Obowiązkiem dostawcy lub sprzedawcy jest niezwłoczne oświadczenie o uznaniu

reklamacji.

Najdłuższy termin na uznanie reklamacji ustalono na 14 dni od otrzymania

zawiadomienia. Oświadczenie dostawcy może przewidywać całkowite, częściowe uznanie

reklamacji, albo jej odrzucenie.

Reklamacja jest to sformułowanie żądań reklamacyjnych, na podstawie stwierdzenia zawartego

w protokole.

W ramach rękojmi (reklamacji) podmiot w okresie 14 dni od zgłoszenia wady musi:

- naprawić wadę

- obniżenie ceny

- wymiana na nowy

Wada (w ujęciu prawnym) - mniejsza wartość rzeczy (użytkowa lub wartościowa), stan

niekompletny, brak prawa własności rzeczy sprzedającego. (prawna, fizyczna, niezgodność

z umową)

Rzecz (w ujęciu prawnym) - przedmiot materialny - element wyodrębniony, że w obrocie

traktowany jest jako oddzielne dobro

Wyróżniamy rzeczy ruchome i nieruchome(trwale związane z podłożem i podłoże podlega także

obrotowi z danym dobrem)

Odpowiedzialność odszkodowawcza

Odpowiedzialność ta wiąże się z pojęciem gwarancji i rękojmi

Rękojmia - jest to instytucja kodeksowa wynika ona z przepisów prawa, dotyczy ona każdego

podmiotu który wprowadza na rynek rzeczy. Ma charakter absolutny i bezwzględny. W przypadku

prac budowlanych z prawa do odwołania się do rękojmi można skorzystać do 3 lat od przejęcia

prawa własności/kupna, w pozostałych przypadkach ten okres trwa 1rok.

Gwarancja jest szczególnym punktem w umowie sprzedaży, dotyczącym odpowiedzialności

sprzedawcy w stosunku do kupującego za ukryte wady fizyczne towaru. Gwarancja zobowiązuje

do usunięcia wad lub dostarczenia towaru wolnego od wad wyłącznie w takim terminie, na jaki

została udzielona. Kupującemu nie wolno w tym czasie odstąpić od umowy sprzedaży ani żądać

obniżenia ceny.

Jeśli gwarancji udziela producent, który nie jest sprzedawcą, to kupujący może żądać

uprawnień gwarancyjnych tylko od wytwórcy. Całkowite koszty ponosi wytwórca.. Gwarancja jest

rodzajem poręczenia wymaganej jakości towarów, a zwłaszcza ich wartości użytkowych w

określonym czasie, licząc od daty nabycia przez kupującego.

Rękojmia za wady jest to odpowiedzialność producenta (sprzedawcy) za wady fizyczne towaru.

Wady te ograniczają jego wartość lub użyteczność.

Odpowiedzialność ta jest niezależna od sprzedawcy. Rękojmia jest pojęciem

ogólniejszym od gwarancji. Uprawnienia z tytułu rękojmi odnoszą się do wszystkich

towarów, na które nie jest udzielona gwarancja pisemna, i wygasają po upływie roku od

daty nabycia.

W przypadku posiadania gwarancji, kupującemu przysługują uprawnienia z tytułu rękojmi

wówczas, gdy sprzedawca we właściwym czasie nie spełnił obowiązku wynikającego z gwarancji

oraz w okresie 3 miesięcy po upływie terminu gwarancji.

34. KRYTERIA CHARAKTERYZUJĄCE PRZYDATNOŚĆ TECHNOLOGICZNĄ

SUROWCÓW ROŚLINNYCH I ZWIERZĘCYCH.

Wartość technologiczna (albo inaczej wartość użytkowa surowca) zależy od takich czynników, jak jego:

• skład chemiczny surowca - a zwłaszcza zawartość w nim składnika lub składników najcenniejszych dla przemysłu (np. zawartość suchej substancji w mleku, zawartość skrobi w ziemniaku, zawartość oleju w nasionach rzepaku, zawartość cukru w burakach cukrowych, a także zawartość wody w mięsie, zawartość tłuszczu w mięsie, zawartość białka ogólnego, zawartość witamin, itd.) ma decydujący wpływ na wydajność i jakość gotowego produktu w procesie technologicznym;

• świeżość surowca - ocena sensoryczna wyglądu ogólnego: barwa, struktura, smak, twardość, itd.;

• czystość mikrobiologiczna surowca oraz brak zanieczyszczeń mechanicznych i chemicznych - obejmuje zagadnienia związane z zakażeniem surowca mikroflorą, w tym bakteriami chorobotwórczymi i saprofitycznymi, pleśniami oraz drożdżami; badania pod tym względem określają: ilość i jakość drobnoustrojów, odporność na procesy technologiczne czy zdolność wytwarzania przetrwalników. Ten czynnik decyduje o trwałości surowca, jego przydatności do przerobu na różne asortymenty oraz o jakości gotowego produktu;

• właściwości fizyczne i fizykochemiczne surowca - zalicza się tu takie cechy jak: stan rozdrobnienia, gęstość, ciężar nasypowy, twardość, lepkość, ciepło właściwe, przewodnictwo cieplne, oporność na zamarzanie, oporność na ogrzewanie, oporność na utlenianie, oporność na światło, czy także wodochłonność, wyciek naturalny, pH, barwa i jej zmiany;

35. WYROBY CERAMICZNE- KLASYFIKACJA I OCENA JAKOŚCI.

Ceramika - tworzywa/wyroby otrzymane w wyniku wypalenia odpowiednio uformowanej gliny.

Klasyfikacja wyrobów ceramicznych:

1. Ze względu na strukturę wyroby ceramiczne dzielimy na:

 Wyroby o strukturze porowatej i nasiąkliwości wagowej do 25% należą do tej grupy wyroby

ceglaste i ogniotrwałe,

 Wyroby o strukturze zwartej (spieczonej) i nasiąkliwości wagowej dochodzącej do 5%.

2. Ze względu na zastosowanie, przeznaczenie i cechy użytkowe:

 Ceramika stołowa

 Budowlana

 Techniczna - ceramika ogniotrwała (wyłożenia pieców). Wyroby ogniotrwałe o czerepie

spieczonym lub porowatym otrzymane z surowców mineralnych dobranych do środowiska,

w którym będą zastosowane. Należą tu wyroby szamotowe ( z glin ogniotrwałych i

szamotu), krzemionkowe ( z kwarcytu), korundowe (z boksytu), magnezytowe ( z

magnezytu), dolomitowe (z dolomitu), chromitowe (z chromitu). Odporne na działanie

wysokich temperatur.

 Specjalna - otrzymywana z bardzo czystych związków na zasadzie syntezy chemicznej.

Wyróżniamy tu materiały elektryczne i narzędziowe (wykorzystuje się tu spiekane tlenki

metali).

 Sanitarna - porcelit - rodzaj białej do kremowej, szkliwionej, nieprześwitującej ceramiki

wytwarzany podobnie jak porcelana, lecz z surowców (kaolin, skaleń, kwarc) o najczęściej

gorszej jakości. Uformowane wyroby poddaje się wypalaniu w temp. ~1325°C w celu

osiągnięcia zamierzonej nieprzesiąkliwości, wytrzymałości i twardości.

 Artystyczna - ceramika otrzymywana takimi metodami jak: lepienie, odlewanie, toczenie na

kole, toczenie i prasowanie mas półsuchych, poddana zdobieniu.

Ocena jakościowa dotycząca ceramiki stołowej jest zróżnicowana w zależności od materiału z

jakiego jest wykonana i precyzuje się ją osobno dla naczyń porcelanowych, porcelitowych,

fajansowych i kamionkowych. Dotyczą następujących cech:

 Kształt i wymiary,

 Masa i pojemność,

 Wady,

 Barwa i dźwięk,

 Odporność termiczna,

 Nasiąkliwość,

 Ścieralność szkliwa,

 Ilość uwolnionego kadmu i ołowiu.

36. ZASTOSOWANIE WYTWORÓW PAPIERNICZYCH W ZALEŻNOŚCI OD KLASY I GRAMATURY PAPIERU.

Klasa wytworu papierniczego jest określona za pomocą składu procentowego surowców

włóknistych, które były użyte do produkcji wytworu, najpierw według zawartości włókien

szmacianych, potem według zawartości włókien celulozy drzewnej i kolejno według zawartości

ścieru drzewnego i włókien makulatury mieszanej.

Jeżeli najwięcej zostało użytych włókien szmacianych to wytwór papierniczy stanowi I klasę.

Natomiast, gdy do produkcji zastosowano włókna makulatury mieszanej to wytwór papierniczy

stanowi ostatnią 10 klasę.

Papier klasy I i II - charakteryzuje się najwyższą trwałością i mocą. Służy do produkcji banknotów

i i jest wykorzystywany przy sporządzaniu ważnych dokumentów.

Papier klasy III - określa się jako bezdrzewny (100% celulozy) i zalicza się do papieru

specjalnego. Przeznaczany jest do wieloletniego przechowywania lub ciągłego posługiwania się

nim (np. na zeszyty szkolne).

Papier klasy IV - ma trwałość i wytrzymałość zbliżoną do papieru III klasy. Przeznaczany jest na

druki specjalne.

Papier V i VI klasy - jest on dostatecznie dobry, charakteryzujący się dużą wytrzymałością i

wieloletnią trwałością (np. do druku wielu książek)

Papier klasy VIII - jest przeznaczany wyłącznie do druku gazet.

Gramatura papieru

Masa (ciężar) wyrobu papierniczego o powierzchni 1 m2, wyrażony w gramach.

W praktyce w poligrafii do druku np. ulotek stosuje się zazwyczaj gramatury papieru w przedziale

135-170 g,

cienkich folderów 170-250g,

wizytówek 250-300g.

37. ZAFAŁSZOWANIA ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH I METOD ICH WYKRYWANIA.

Fałszowanie żywności i napojów stanowi istotny problem ekonomiczny i społeczny.

Potwierdzenie autentyczności i wykrywanie zafałszowań jest zwykle trudne, pracochłonne i kosztowne. Wprowadzenie instrumentalnych technik analitycznych i ciągłe ich doskonalenie to podstawa w walce z fałszowaniem i niedozwolonym suplementowaniem różnych produktów. Fałsz (łac. falsus) oznacza niezgodność z prawdą, oszukiwanie, czyli przestępstwo polegające na przerobieniu lub podrobieniu oryginału (fałszowaniu). Oryginalny (łac. originalis) dotyczy rzeczy autentycznej, niebędącej kopią czy przeróbką pierwowzoru. Produkty spożywcze, podobnie jak inne wyroby, mogą być fałszowane - głównie z chęci maksymalizacji sprzedaży i zysków. Wydaje się, że globalizacja rynku oraz powszechne przepływy eksportowe i importowe jeszcze bardziej zwiększają szansę wprowadzania do obrotu towarów nieoryginalnych. Szczególnie często podrabiane są produkty luksusowe, markowe o uznanej pozycji na rynku, np. koniaki, whisky, wina i szampany, soki i napoje owocowe, wyroby wędliniarskie, sery twarde, ale również oleje, ocet i inne. Należy zwrócić uwagę, że żywność zafałszowana jest zwykle mniej wartościowa pod względem składu chemicznego, właściwości biologicznych i wartości odżywczej. Może być również niebezpieczna dla zdrowia, a nawet życia konsumenta poprzez dodatki substancji toksycznych. Wraz z rozwojem upraw polowych i masowej produkcji żywności pojawiały się nowe pomysły, które miały na celu podrabianie różnych wyrobów. Mleko i śmietanę zagęszczano mąką i kredą, a dodatek sody zabezpieczał te produkty przed szybkim kwaśnieniem. W tym miejscu należy zaznaczyć, że w latach siedemdziesiątych XX wieku spotykane były przypadki utrwalania mleka oddawanego do punktu skupu (zlewni) poprzez dodanie niewielkiej ilości proszku do prania o nazwie „IXI”. W ostatnich latach poprzedniego wieku wytwarzano ocet na bazie taniego, wówczas importowanego tzw. lodowatego kwasu octowego. Masło z kolei suplementowano sokiem z marchwi, herbatę zaś mieszano z wysuszonymi liśćmi wierzbówki wąskolistnej. Do konserwacji przetworów mięsnych używano m.in. kwasu salicylowego i borowego (H3BO3). Spotykane były również przypadki dodawania soli miedzi do groszku konserwowego, który dawał trwałą barwę. Cukierki, galaretki i inne wyroby cukiernicze zabarwiano na różne kolory dodatkiem barwników anilinowych. Żółtą barwę makaronów poprawiano suplementowaniem toksycznego chromianu ołowiu, a czerwoną lemoniadę uzyskiwano przez dodatek karminu. W XIX i XX wieku dość pospolitym sposobem fałszowania kawy był dodatek wyprażonej cykorii i słodu palonego. Mleko i inne napoje rozcieńczano wodą. Mieszanie piwa z ekstraktem trującej rośliny Anamirta paniculata pozornie zwiększało jego moc. Inne napoje alkoholowe, szczególnie markowe, były podrabiane i fałszowane na dużą skalę, głównie koniaki, wódki gorzkie, rumy i wina ziołowe (wermuty). Dopiero w XX wieku rozpoznano szkodliwe oddziaływanie wielu dodatków chemicznych i ustanowiono kontrolę żywności i napojów. Wprowadzenie nowych instrumentalnych technik badawczych i ciągłe '69ch doskonalenie jest podstawą w walce z fałszowaniem i niedozwolonym suplementowaniem produktów.

Wybrane normy prawne i rozporządzenia

Obligatoryjnym badaniem żywności zajmują się następujące jednostki: Instytut Żywności i

Żywienia, Państwowy Zakład Higieny oraz Państwowy Instytut Weterynaryjny. Ogólną kontrolę nad

jakością i bezpieczeństwem środków spożywczych pełnią głównie: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Środowiska, Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Handlowa, Państwowa Inspekcja Pracy, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Komisja ds. GMO, Organy Administracji Celnej oraz laboratoria referencyjne.

Metody badań autentyczności oraz wykrywanie zafałszowań.

Potwierdzenie autentyczności i wykrywanie zafałszowań jest często trudne,

pracochłonne i kosztowne. Szybki rozwój technik analitycznych pozwala na identyfikację i ilościowe oznaczanie nawet śladowych ilości wielu komponentów. Należy jednak zauważyć, że postęp techniczny zwiększa także możliwości subtelnego fałszowania produktów. Badanie autentyczności stanowi podstawę zapewnienia odpowiedniej jakości i bezpieczeństwa żywnościowego. Wśród technik analitycznych służących do wykrywania zafałszowań i ustalania oryginalności produktów żywnościowych można wyróżnić: metody chromatograficzne, elektroforetyczne, spektralne, izotopowe, immunologiczne, biologii molekularnej oraz chemometryczne. Szerokie zastosowanie ma wysokosprawna chromatografia w zestawie z różnymi rodzajami detektorów. Oznaczając zawartość poszczególnych cukrów oraz wyznaczając stosunek fruktozy do glukozy, można wykryć zafałszowanie soków i koncentratów jabłkowych przez dodatek sacharozy lub różnych syropów otrzymanych ze skrobi. Możliwe jest uzyskanie w ten sposób dla każdego rodzaju soku tzw. „odcisku palca” i wykrycie niepożądanych dodatków. Użycie detektora UV pozwala na pełną analizę związków fenolowych i innych substancji, które są charakterystyczne dla poszczególnych owoców i otrzymanych z nich soków. Wykorzystanie wysokosprawnej chromatografii wymiany jonowej w połączeniu z amperometrycznym detektorem pulsacyjnym daje możliwości oznaczenia m.in. oligosacharydów w sacharozie i wykrycia jej dodatku do soków owocowych, miodu lub innych produktów. Jeszcze większe zastosowanie ma chromatografia gazowa z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym w połączeniu z techniką fazy nadpowierzchniowej (headspace) lub mikroekstrakcją do fazy stacjonarnej, które służą do analizy wielu związków lotnych. W efekcie stosowane metody pozwalają odróżnić aromaty naturalne od tzw. identycznych z naturalnymi, wykryć surowce, które były poddawane napromieniowaniu itd. Mniejszą użyteczność ma chromatografia cienkowarstwowa, jednak daje ona możliwość potwierdzenia autentyczności np. soku pomarańczowego. Metody elektroforetyczne, a wśród nich elektroforeza stref kapilarnych i elektroforeza żelowa, mogą mieć zastosowanie do oznaczania enancjomerów cukrów i na tej podstawie potwierdzają autentyczność niektórych wyrobów. Istotną rolę wśród technik analitycznych odgrywają metody spektralne, np. spektrometria absorpcji atomowej (ASA) czy plazmowa spektrometria emisji atomowej, które na podstawie oznaczenia zawartości pierwiastków śladowych mogą być pomocne przy określaniu autentyczności różnych produktów. Spektrometria masowa z plazmą sprzężoną indukcyjnie umożliwia m.in. określenie geograficznego pochodzenia win gronowych na podstawie zawartości metali ziem rzadkich (cer, lantan, neodym). Innym przykładem może być spektrometria masowa z pirolizą w punkcie przemiany magnetycznej czy spektroskopia w, które można zastosować do wykrywania zafałszowań i określania autentyczności. W grupie metod izotopowych wykorzystuje się oznaczanie stałych izotopów węgla. Określa się zwykle izotopy 13C i 12C i wyznacza ich udziały wobec wzorca. Zastosowanie spektrometrii masowej umożliwia oznaczenie stosunku izotopów 18O i 16O i odróżnienie na tej podstawie napoju jabłkowego otrzymanego bezpośrednio ze świeżego moszczu od napoju odtworzonego z koncentratu. Dużą użyteczność w określaniu źródła pochodzenia cukrów i innych zafałszowań ma również wyznaczenie stosunku 2H/1H i 18O/16O oraz 13C/12C i 2H/1H przy użyciu magnetycznego rezonansu jądrowego. Z kolei techniki immunologiczne, a szczególnie testy, są stosowane m.in. do wykrywania białek innych niż zwierzęce, które wykorzystuje się do produkcji przetworów mięsnych, np. białka sojowe. Duże możliwości, szczególnie przy ustaleniu autentyczności wyrobów, dają metody biologii molekularnej, które pozwalają ustalić sekwencję DNA oraz zróżnicowanie genetyczne na podstawie rozdzielania fragmentów DNA w polu elektrycznym (markery molekularne). Wyznaczając markery polimorfizmu długości fragmentów restrykcyjnych, można udowodnić zafałszowanie np. mięsa łososia znacznie tańszym mięsem pstrąga tęczowego czy określić autentyczność wielu surowców i produktów spożywczych. Wynikiem tych badań jest tzw. „odcisk palca” (finger-print) charakterystyczny dla różnych gatunków i odmian środków spożywczych. Metody markerów molekularnych mogą być w przyszłości najbardziej obiecujące w walce z fałszowaniem żywności i napojów. Należy jednak podkreślić, że z reguły do ostatecznego potwierdzenia oryginalności czy zafałszowania surowców i produktów spożywczych niezbędne jest użycie różnych technik analitycznych. Dobrą w tym względzie procedurą laboratoryjną, szczególnie dla badań napojów alkoholowych i bezalkoholowych, jest mikroekstrakcja do fazy stacjonarnej z fazy nadpowierzchniowej wraz z chromatografią gazową i spektrometrią masową. Oprócz wielowymiarowej analizy wariancji i regresji stosuje się metodę najmniejszych kwadratów, czynnikową analizę dyskryminacyjną czy badanie zmiennych kanonicznych, hierarchicznej analizy skupień oraz sztucznych sieci neuronowych. W niedługim czasie zwiększą się również możliwości analityczne z użyciem biosensorów i tzw. elektronicznego nosa, połączonych z układem wyspecjalizowanych, samouczących się sieci neuronowych.

38. ZASADY DOBREJ PRAKTYKI PRODUKCYJNEJ W PRODUKCJI ŻYWNOŚCI.

Zasady Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP) stosowane są w różnych dziedzinach działalności

gospodarczej, przeważnie w produkcji, ale niekiedy również w usługach. Dobra praktyka

produkcyjna to zestaw skutecznych i sprawdzonych zasad postępowania oraz warunków produkcji,

których spełnienie zapewnia osiągnięcie zamierzonych efektów (np. odpowiedniego poziomu

bezpieczeństwa lub jakości produktu). Dobra Praktyka Produkcyjna mająca zastosowanie w

poszczególnych branżach lub rodzajach działalności zazwyczaj opisana jest w odpowiednich

odeksach lub przewodnikach. Najczęściej są one opracowywane i stosowane na zasadach

dobrowolnych, często powstają w ramach organizacji skupiających firmy z określonej branży.

Jednakże w niektórych dziedzinach wymagania Dobrej Praktyki Produkcyjnej zostały wprost

zapisane w przepisach prawnych, dzięki czemu stały się obligatoryjne. Czasami w aktach

prawnych zawarte jest odesłanie do bliżej nieokreślonych (lub przeciwnie - konkretnie

sprecyzowanych) przewodników Dobrej Praktyki Produkcyjnej, których stosowanie stanowi

preferowany przez prawodawcę sposób spełnienia wymagań prawnych.

Zasady GMP są szczególnie istotne przy wytwarzaniu żywności, lekarstw, kosmetyków i innych

produktów, które mogą stać się źródłem szczególnego zagrożenia dla konsumenta. W tych

dziedzinach często GMP ma charakter obowiązkowy.

Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP) - działania, które muszą być podjęte, i warunki, które muszą

być spełniane, aby produkcja żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z

żywnością odbywały się w sposób zapewniający właściwą jakość zdrowotną żywności, zgodnie z

przeznaczeniem, GMP jest najczyściej wydawana w formie tzw. Kodeksów Dobrych Praktyk, w

których są zawarte wszystkie zalecenia, jakich musi przestrzegać producent żywności, aby nie

naruszyć przepisów sanitarnych obowiązujących w danym państwie. W produkcji żywności

ważnym elementem GMP są zasady odnoszące się do higieny produkcji GHP. Każdy Kodeks

Dobrych Praktyk musi zawierać zalecenia odzwierciedlające przepisy sanitarne danego kraju

dotyczące produkcji i obrotu żywnością.

GMP obejmuje wszystkie aspekty produkcji żywności, takie jak:

 lokalizacja i otoczenie zakładu,

 budynki i pomieszczenia oraz ich układ funkcjonalny

 surowce i materiały,

 maszyny i urządzenia,

 przechowywanie i transport,

 zaopatrzenie w wodę,

 gospodarka odpadami,

 pomieszczenia socjalne,

 higiena personelu,

 profilaktyka i zwalczanie szkodników (program DDD),

 procesy czyszczenia, mycia i dezynfekcji,

 szkolenia personelu,

 reklamacje konsumenckie.

39. ZITEGROWANA POLITYKA PRODUKTOWA, EKOBILANSE.

Zintegrowana Polityka Produktowa to polityka oparta na licznych działaniach zmierzających do

stymulowania ciągłego doskonalenia produktów w zakresie ochrony środowiska przez cały cykl ich

życia. Prace nad zintegrowana polityka produktową rozpoczęły się w 1997 r. roku ale do tej pory

ZPP nie jest jeszcze umocowana prawnie.

Obecna polityka związana z ochroną środowiska w zakresie produktów skupia się na tych

właściwościach i aspektach produktów, które są źródłami zanieczyszczeń. Nie jest to

wystarczające. Ponieważ przyczyną wielu zmian w środowisku są procesy zachodzące zarówno

podczas produkcji, użytkowania i usuwania produktów potrzebne jest zintegrowane podejście do

ich cyklu życia i dlatego działania te należy uzupełnić polityką obejmującą cały cykl życia produktu.

Zintegrowana Polityka Produktowa ma za zadanie:

- przyczyniać się do rozwiązania problemów w zakresie ochrony środowiska zidentyfikowanych w

ramach między innymi Strategii Zrównoważonego Rozwoju

- wspierać istniejące polityki związane z produktem zapewniając im szersze, nastawione na cykl

życia ramy działań, wewnątrz których można analizować również inne problemy związane ze

środowiskiem

- wzmocnić koordynację i spójność między istniejącymi i przyszłymi instrumentami polityki

produktowej związanej ze środowiskiem.

Podstawowe zasady ZPP to:

1. branie pod uwagę cyklu życia produktu: celem jest redukcja skumulowanego szkodliwego

dla środowiska działania zjawisk zachodzących w czasie trwania całego cyklu życia danego

produktu

2. współpraca z rynkiem: podejmowanie działań zachęcających rynek do zrównoważonego

zmierzania w kierunku stymulowania popytu i podaży „bardziej zielonych” produktów

3. zaangażowanie wszystkich podmiotów obecnych na szeroko pojętym rynku: zachęcanie

wszystkich, którzy mają styczność z produktem do podejmowania koniecznych działań w

swojej sferze wpływów i zachęcanie do współpracy między tymi podmiotami

4. zmierzanie do ciągłego doskonalenia wzornictwa, wytwarzania, użytkowania

i usuwania produktów a nie do wyznaczania dokładnych progów do osiągnięcia

5. różnorodność instrumentów polityki: od dobrowolnych inicjatyw do działań legislacyjnych,

zasięg od lokalnej do międzynarodowej skali

EKOBILANSE

Ekobilans jest rozumiane jako zestawienie ilościowe i jakościowe wejścia danego systemu

(zakładu, wydziału, procesu) z jego wyjściem, obejmujące oddziaływanie tego systemu na

środowisko naturalne. Wejściem są tutaj materiały, energia elektryczna, woda, chemikalia,

wyjściem natomiast: z jednej strony produkty gotowe i półwyroby, z drugiej zaś odpady i straty.

Ekobilans jest podstawą do oceny możliwości minimalizacji odpadów, strat, zużycia surowców,

mediów energetycznych. Podstawowym równaniem ekobilansu jest: ilość wejściowa (surowce,

media) = ilość wyjścia (odpady i straty + ilość zakumulowana w produkcji).

Ekobilans można rozumieć jako uniwersalne narzędzie pozwalające na kompleksową ocenę

ekologiczna różnych obiektów, takich jak produkty i ich grupy, procesy lub ich elementy, systemy i

algorytmy działania oraz kombinacje wymiernych czynników. Stwarza to również możliwość

wykorzystania ekobilansu w ocenie funkcjonowania procesu wytwórczego w środowisku, zarówno

w stosunku do istniejących systemów produkcyjnych, jak i zamierzeń inwestycyjnych. Dużą zaletą

ekobilansu jest możliwość jego standaryzacji, a co za tym idzie stosowanie tej samej metodyki

badawczej w różnym celu i zakresie działania, co ma niezwykle istotne znaczenie w badaniach

porównawczych

Rodzaje ekobilansów:

Ekobilans przedsiębiorstwa - obejmuje gromadzenie i oznaczanie według kryteriów

jakościowych i ilościowych wszystkich przepływów surowców i energetycznych, strumień wyrobów

głównych i ubocznych oraz oraz emisji surowcowych. Dotyczy to m.in. odpadów o różnej

charakterystyce, stanowiącej uciążliwości dla środowiska.

Ekobilans procesu - odnosi się do poszczególnych studiów wytwarzania. W najszerszym

znaczeniu obejmuje proces produkcyjny, a dalej kolejno technologiczny i jego składowe - procesy

jednostkowe i operacje jednostkowe. W odniesieniu do każdej składowej procesu, w układzie ,,input

- out-put'' rozpatruje się odpowiadające jej strumienie surowcowe i energetyczne, półprodukty i

emisje, a dla większej przejrzystości można łączyć ze sobą kilka modułów procesowych.

Ekobilans wyrobu - obejmuje cały cykl życia wyrobów, dlatego też wykracza poza obszar

przedsiębiorstwa. Odnosi się on przede wszystkim do strefy eksploatacji i likwidacji poużytkowej,

ale ze względu na specyfikę kształtowania cech jakościowych wyrobu, w tym również cech

ekologicznych, musi uwzględniać strefę przedprodukcyjną.

Ekobilans lokalizacyjny (działalności ogólnej ) - odnosi się do strefy nieprodukcyjnej i dotyczy

głównie funkcjonowania administracyjno-biurowego firmy. Jest on również przeprowadzany dla

instytucji usługowych np. banków, szkół, instytucji administracji publicznej.

Ekobilans regionu - odnosi się do wydzielonego obszaru np. mikroregionu lub gminy. Zawiera w

sobie ekobilanse organizacji działających na tym samym obszarze, daje podstawę do planowania

przemysłowego i przestrzennego oraz stanowi narzędzie wprowadzania procesów wytwórczych

czy też modernizacji lub likwidacji procesów już istniejących na danym obszarze. Ma istotne

znaczenie opiniotwórcze dla administracji i społeczności lokalnej.

40. ZNAKOWANIE TOWARÓW.

Oznakowanie towarów ma na celu ułatwienie rozpoznania artykułów docierających do handlu. W

dużym stopniu jest wizytówką sprzedającego towar. Pełni także ważną rolę w obronie praw i interesów klienta. Treści oznakowania w gospodarce rynkowej są uznane za jeden z najważniejszych elementów edukacji konsumentów (ochrona środowiska, racjonalne żywienie). Stanowią jednocześnie bogatą formę informacji o towarach oraz warunkach ich użytkowania i przechowywania. Towary powinny być w trwały sposób zaopatrzone w zawieszki z oznakowaniem (etykiety, obwoluty) lub mieć dodatkowe ulotki. Oznakowanie musi znajdować się bezpośrednio na

opakowaniu jednostkowym, zbiorczym i transportowym w miejscach najbardziej widocznych. Powinno być czytelne, w pełni zrozumiałe i w języku polskim, umożliwiające konsumentowi prawidłowe i pełne korzystanie z towaru.

Do obowiązkowych informacji, które trzeba podawać na etykiecie należą (środki spożywcze): nazwa produktu, producent (nazwa i adres), data przydatności do spożycia, wykaz składników, zawartość netto, kraj, zawartość tłuszczu, moc napoju alkoholowego pow. 1,2%, klasa jakości, oznaczenie partii produkcyjnej, napis „utrwalono radiacyjnie”, dokument normalizacyjny.

Znaki towarowe mogą być wyrażone za pomocą rysunku, napisu, ornamentu, kompozycji kolorystycznej, bądź zestawienia tych elementów. Służy on odróżnieniu towaru pewnego producenta od innego. Dzięki informacjom zawartym na opakowaniu, chroni się towar, ułatwia jego bezpieczny transport i zapewnia właściwe przechowywanie (w pewnym zakresie).

Wyróżnia się grupy znaków:

- zasadnicze - nazwa wyrobu, znak handlowy, zastosowanie wyrobu,

- informacyjne - właściwości, przydatność, ilość i wartość towaru,

- niebezpieczeństwa - na opakowaniu jednostkowych (niebezpieczeństwo dla ludzi i zwierząt) -

wynikających z właściwości towarów,

- manipulacyjne - sposób obchodzenia się z opakowaniem w czasie manipulacji, ochrona wyrobu

przed niewłaściwym obchodzeniem się z towarem,

- reklamowe - zwrócenie uwagi i zachęcenie do kupna (wyróżnienia, nagrody medale, np.: Teraz Polska).

Informacje umieszczane na opakowaniach żywności są przeznaczone dla nas, konsumentów i mają ułatwić nam dokonanie właściwego wyboru oraz zakupu produktu zgodnego z naszymi potrzebami. Prawidłowe , nie wprowadzające w błąd znakowanie stanowi podstawę informacji konsumenckiej, która jest elementem bezpieczeństwa żywności, a w praktyce ma ułatwić dokonanie właściwego wyboru oraz zakup towaru zgodnego z oczekiwaniami,

Znakowanie nie może:

1. Wprowadzać w błąd konsumenta w zakresie charakterystyki środka spożywczego, w szczególności co do rodzaju, właściwości, składu, ilości, źródła, miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji, a w przypadku środka spożywczego powszechnie spożywanego zawierać określenia „dietetyczny” oraz sugerować, że jest to środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego;

2. Przypisywać działania lub właściwości, których nie posiada, właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia albo odwoływać się do takich właściwości;

3. Sugerować, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości, jeżeli wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości.

Na opakowaniu jednostkowym środków spożywczych powinny znaleźć się co najmniej

następujące informacje:

 Nazwa,

 Wykaz występujących składników, łącznie z substancjami dodatkowymi,

 Wykaz składników alergennych lub składników pochodzących ze składników alergennych,

 Zalecane jest zamieszanie dodatkowych informacji,

 Termin przydatności do spożycia lub data minimalnej trwałości,

 Informacje o sposobie przygotowania lub stosowania,

 Dane identyfikujące producenta,

 Zawartość netto lub liczba sztuk,

 Warunki przechowywania,

 Partia produkcyjna,

 Klasa jakości handlowej,

 Weterynaryjny numer identyfikacyjny.

---