Rodzaje elastyczności ceny popytu.
Elastyczność cenowa popytu- na dobro to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania do względnej zmiany ceny tego dobra.
Współczynnik elastyczności cenowej ma zwykle wartość ujemną ale są wyjątki:
Efekt Veblena- odwrócona linia popytu- luksusowe dobra. Korzyść konsumpcyjna polega wówczas na demonstrowaniu swoich możliwości konsumpcyjnych.
Paradoks Giffena- niektóre relatywnie tanie dobra podstawowe, zwłaszcza najtańsze rodzaje żywności (ziemniaki itp.), mają dodatnią elastyczność cenową tzw. Popytna nie wzrasta pomimo (i na skutek) wzrostu ich ceny. Dzieje się tak dlatego, że uszczuplone w rezultacie realne dochody uboższych warstw ludności powodują zmniejszenie spożycie, gatunków żywności. Konsumpcją niższych gatunków żywności, które pomimo, że zdrożały, pozostają tańsze. Są to tzw. Dobra Giffena.
Rodzaje elastyczności cenowej popytu
Rodzaj (nazwa) popytu |
Opis słowny |
Wskaźnik liczbowy |
Prezentacja graficzna |
Proporcjonalny (jednostkowy) |
Procentowa (względna) zmiana wielkości popytu jest taka sama jak procentowa zmiana ceny |
Ed=1 |
|
elastyczny |
Procentowa (względna) zmiana wielkości |
Ed>1 |
|
nieelastyczny |
Procentowa (względna) zmiana wielkości popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny |
0<Ed<1 |
|
Całkowicie nieelastyczny (sztywny) |
Wielkość popytu nie reaguje na zmianę ceny |
Ed=0 |
|
Doskonale elastyczny |
Przy danej cenie wielkość popytu może przybierać dowolne rozmiary |
|
|
Od czego zależy wrażliwość zmiany cen.
Poziom ceny
Przy niskiej cenie określona zmiana ceny np. podwyżka ceny o 5%, powoduje na ogół słabszą reakcję nabywców niż analogiczna podwyżka przy wysokiej cenie.
Wysokość dochodu.
Ludzie ubożsi na ogół silniej reagują na zmiany ceny, zwłaszcza dóbr droższych
Dostępność substytutów.
Dostępność bliskich substytutów zwiększa wrażliwość nabywców na podwyżkę ceny danego dobra
Gusty nabywców.
Przywiązanie do konsumpcji określonych dóbr zmniejsza reakcję na podwyżkę ceny
Rodzaj dobra.
Popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny na zmiany cen zniżek aniżeli popyt na dobro luksusowe
Szerokość kategorii dobra.
Popyt na owoce jest mniej elastyczny niż popyt na konkretny gatunek owoców, gdyż w obrębie szerszej grupy towarowej istnieją większe możliwości wyboru (substytucji).
Długość okresu pomiaru.
W dłuższym okresie reakcja popytu na zaistniałą zmianę ceny jest pełniejsza niż w okresie krótkim (możliwość pełniejszego odstosowania się nabywców do zmienionej ceny- np. przez wykorzystanie substytutów.
Czynnik psychologiczny końcówki ceny.
Elastyczność cenowa popytu/podaży
Elastyczność punktową należy mierzyć według wzoru podanego wcześniej, przy niewielkich zmianach ceny (np. o 1%)
Rozpatrując duże zmiany ceny, należałoby liczyć elastyczność łukową- średnią elastyczność między dwoma punktami na krzywej, według poniższego wzoru:
Częstym błędem w interpretacji elastyczności cenowej popytu jest mniemanie, że można mówić o elastyczności w odniesieniu do całej krzywej popytu, na podstawie pojedynczego pomiaru przy określonym poziomie ceny.
Błąd polega na tym, że w większości przypadków elastyczność zmienia się wzdłuż danej krzywej popytu.
Mieszana elastyczność cenowa popytu to stosunek względnej zmiany popytu na dobro do względnej zmiany ceny innego dobra Eij.
Dla dóbr komplementarnych współczynnik elastyczności cenowej ma wartość ujemną. W przypadku instytutów ma wartość dodatnią.
Dochodowa elastyczność popytu: Eid - stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na dobro do względnej zmiany dochodu nabywców.
Dobra: -pierwszej potrzeby Eid<1 (niższego rzędu Eid<0; normalne0<Eid<1)
-luksusowe normalne (Eid>1)
Dobra normalne (zwykłe) to takie dobro, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu.
Dobro niższego rzędu - dobro, na które popyt maleje przy wzroście dochodu.
Współczynnik elastyczności cenowej podaży dobra Eps to stosunek względnej zmiany ilości oferowanej na rynku do względnej zmiany jego ceny.
Odpowiada na pytanie, o ile % wzrośnie lub zmaleje wielkść podaży w rezultacie % zmiany ceny.
Od czego zależy elastyczność cenowa podaży:
-od możliwości przedstawienia się na inną produkcję. Gdy można szybko zmienić profil produkcji, wtedy elastyczność jest wysoka
-kosztów pozyskiwania nowych czynników produkcji
-czasu.
W okresie bardzo krótkim krzywa podaży jest praktycznie pionowa, co oznacza, że nie ma możliwości zwiększenia podaży w danej chwili lub też, że możliwości takie są bardzo ograniczone. W okresie krótkim krzywa podaży na tradycyjny kształt.
prawo Engla (dla osób zubożałych i bogatych)
Prawo Engla „W miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem się zmniejsza”
prawo to formułuje zależność pomiędzy wzrostem dochodów gospodarstw domowych (lub społeczeństw) a zmianami udziału w nich wydatków na żywność. Stwierdza ono, że w średnio zamożnych gospodarstwach domowych (społeczeństwach) wraz ze wzrostem dochodów udział wydatków na żywność maleje.
Oznacza to więc, że z przyrostu dochodu na żywność wydaje się mniej niż na zakup innych dóbr i usług oraz na oszczędności, zatem wydatki na żywność rosną wolniej niż pozostałe wydatki i oszczędności łącznie. Prawo Engla nie odnosi się do gospodarstw domowych (społeczeństw) biednych i bogatych.
W tych pierwszych wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost udziału wydatków na żywność - przyrost dochodów wydatkowany jest przede wszystkim na poprawę stopnia zaspokojenia potrzeb żywnościowych, zatem rosną one szybciej niż pozostałe wydatki.
W gospodarstwach domowych (społeczeństwach) bogatych wydatki na żywność, wobec wysokiego stopnia zaspokojenia tych potrzeb, nie ulegają zmianie, a cały przyrost dochodu wydatkowany jest na inne dobra i usługi lub przeznaczany na oszczędności - udział wydatków na żywność w dochodach maleje.
↑D=>↑Prówn. ↑Qrówn. ↓D=>↓Prówn. ↓Qrówn. ↓D=>↑Prówn. ↓Qrówn. ↑D=>↓Prówn. ↑Qrówn.
Krzywe Engla
Dobra podstawowe (podrzędne): ↑I → ↑D ↑I → ↑D
Dobra luksusowe: ↑I → ↑D ↑I → ↑D
1 i 2 prawo Gossena
I Prawo Gossena: Prawo malejącej użyteczności i krańcowej- W miarę konsumpcji kolejnych, jednakowych jednostek danego dobra, maleje użyteczność krańcowa.
Na krzywej obojętności leżą punkty odpowiadające koszykom dóbr o takiej samej użyteczności.
Krzywe obojętności czyli „poziomice zadowolenia” można wyprowadzić z funkcji użyteczności:
Właściwości krzywych obojętności:
-mają nachylenie ujemne
-nie przecinają się
-krzywym obojętności położonym dalej od początku układu współrzędnych odpowiadają punkty wyżej cenione
-krzywe obojętności najczęściej są wypukłe.
II Prawo Gossena: konsument osiągnie maksymalną użyteczność, wybierając spośród dostępnych koszyków dóbr taką kombinację, dla której zachodzi równanie:
Decyzje konsumenta:
Gdy MUx/Px<MUy/Py (na lewo od E) należy zwiększyć ilość dobra X, a zmniejszyć ilość Y
Gdy MUx/Px>MUy/Py należy zmniejszyć ilość dobra X a zwiększyć ilość Y
Gdy MUx/Px=MUy/Py kombinacja ilościowa dóbr X i Y jest optymalna
Krańcowa stopa substytucji
Krańcowa stopa substytucji dobra Y dobrem X jest to stosunek porcji dobra Y, z której konsument musi zrezygnować, aby niewielka dodatkowa porcja dobra X nie zmieniła oceny jego koszyka do tej właśnie porcji dobra X.
Konsument wysoko ocenia dobra, których na mało, a słabo dobra, których ma dużo.
Krańcowa stopa substytucji = 
Optymalny koszyk dóbr- odpowiada takiemu pkt na linii ograniczenia budżetowego, w którym jest ona styczna do największej osiągalnej obojętności tzn. zapewnia maksymalną użyteczność całkowitą przy danym ograniczeniu dochodowo-cenowym.
Dla optymalnego koszyka dóbr rynkowa relacja wymiany Px/Py zrównuje się z subiektywną relacją wymiany dóbr, która pozwala konsumentowi zachować stały poziom użyteczności.
Chodzi zatem o zrównanie nachylenia statycznej do krzywej obojętności z linią ograniczenia budżetowego, która jest właśnie tą styczną.
Co oznacza zrównanie użyteczności krańcowej obu dóbr w przeliczeniu na jednostkę pieniężną.
Modele struktury rynkowe
Cecha |
Modele rynku |
|||
|
Konkurencja doskonała |
Czysty monopol |
Konkurencja monopolistyczna |
Oligopol |
Liczba firm |
Duża |
jedna |
wiele |
Kilka |
Rodzaj produktu |
Standardowy |
Unikatowy brak bliskich substytutów |
Zróżnicowany |
Standardowy lub zróżnicowany |
Kontrola nad ceną |
Żadna |
Znaczna |
Pewna ale w wąskim zakresie |
Ograniczona współzależnością cenową, znaczna w przypadku zmowy |
Warunki wejścia |
Bardzo łatwe |
Wejście jest trudne |
Względnie łatwe |
Poważne przeszkody |
Konkurencja niecenowa |
żadna |
Reklama „public relations” |
Reklama, nazwa, znak firmowy |
Znaczna, związana ze zróżnicowaniem |
Przykłady |
Rolnictwo |
Usługi komunalne, telekomunikacyjne |
Handel, detal, maszyny, komputery, sprzęt elektrotechn., przemysł odzieżowy |
Produkzja stali, przemysł ciężki, tytoniowy, samochodowy |
narysuj funkcje krzywej popytu, od czego zależy popyt/ krzywa podaży, od czego zależy
Funkcja popytu
Krzywa popytu obrazuje zależność między ceną a wielkością popytu. Ma nachylenie ujemne ze względu na działanie prawa popytu.
Równanie liniowej krzywej popytu: Q = a - bp
Cena graniczna jest to maksymalna cena, jaką konsument jest gotów zapłacić za dane dobro.
Zmiany popytu są wywołane przez zmiany:
dochodów konsumentów
cen innych dóbr
oczekiwań konsumentów
ilości konsumentów na rynku
gustów konsumentów
czynniki losowe
Funkcja podaży
Krzywa podaży ilustruje zależność między ceną a wielkością podaży. Ma nachylenie dodatnie ze względu na działanie prawa podaży.
Zmiany podaży są powodowane przez zmiany:
technologii
cen czynników wytwórczych wykorzystywanych w procesie produkcji
cen innych dóbr
oczekiwań producentów
liczby producentów
czynniki losowe
równowaga na rynku (układ dynamiczny i statyczny)
Równowaga rynku- stan, w którym występuje zgodność preferencji nabywców i sprzedawców przy ustalonej przez rynek cenie równowagi i ilości równowagi.
Cena równowagi- poziom ceny, który równoważy oczekiwania zarówno kupujących jak i sprzedających.
Ilość równowagi- wielkość popytu zgłaszanego przez konsumentów odpowiada dokładnie wielkości podaży oferowanej przez producentów.
interwencjonizm państwowy na rynku , cena minimalna i maksymalna
Kontrola cen
Bezpośrednia ingerencja państwa w rynek może polegać na ustalaniu progów cen lub pułapów cen
Rynek, na którym państwo kontroluje ceny, przestaje być rynkiem wolnym
Cena minimalna i maksymalna
Cena minimalna: określenie przez państwo minimalnego poziomu ceny, przekraczanie którego jest niedozwolone
Cena maksymalna: określenie przez państwo maksymalnego poziomu ceny, przekroczenie którego jest niedozwolone
Cena minimalna Cena maksymalna
rodzaje kosztów
Koszt całkowity- stanowi wartość zużytych czynników produkcji, o poziomie kosztu całkowitego decyduje metoda produkcji i ceny czynników produkcji.
Metody produkcji różnią się pracochłonnością o kapitałochłonnością. Technologię wymagającą zastosowania dużej ilości kapitału i małej ilości pracy określamy mianem kapitałochłonnej. Technologia zażywająca dużo pracy i relatywnie mało kapitału nazywa się technologią pracochłonną.
Koszt przeciętny AC- to część kosztu całkowitego przypadająca na jednostkę produktu
AC=TC/Q
Koszt krańcowy MC- jest to przyrost kosztu całkowitego spowodowana zwiększeniem się produkcji o jednostkę.
MC=TC(Q+
Q)-TC(Q)
W krótkim okresie koszty stałe (FC) nie zmieniają się, nie zależą od wielkości produkcji. Są to koszty jakie przedsiębiorstwo musi ponieść nawet wtedy, gdy wielkość produkcji jest równa 0.
Koszty zmienne (VC)- zależą od wielkości produkcji.
Koszty stałe plus koszty zmienne równają się kosztowi całkowitemu:
TC= VC+FC
ilościowy próg rentowności
Ilościowy próg rentowności- BEP (ang.break-even point) jest to wielkość produkcji wyrobu w jednostkach normalnych, którą należy zrealizować przy założonym poziomie kosztów i ceny, aby przychód ze sprzedaży wyrobu pokrywał koszty poniesione na jego wytworzenie.
Gdy funkcja kosztów całkowitych jest linią prostą, tzn. gdy jednostkowy koszt zmienny ArC=const i cena P= const, do wyznaczenia progu rentowności stosujemy wzór:
BEP= FC/ P-AuC
FC- koszty stałe
P- cena sprzedaży
AuC- przeciętny koszt zmieny
TR- utarg całkowity TC- koszt całkowity
korzyści / niekorzyści skali
Wielkość produkcji dla której koszt przeciętny jest minimalny nazywa się optymalną skalą produkcji lub optimum technicznym.
Korzyści skali- oznaczają spadek długookresowego kosztu przeciętnego AC w miarę wzrostu produkcji.
Przyczyny występowania korzyści skali:
niepodzielność dóbr kapitałowych (maszyn, budynków itp.)
- aby osiągnąć wzrost skali produkcji konieczne jest wdrożenia postępu:
+organizacyjnego i zwiększenia specjalizacji pracy
+ technicznego
-zasada 2/3- nakłady na powiększenie obiektu są relatywnie mniejsze od osiągniętych efektów
-możliwość wprowadzenia produkcji wielofazowej, bez konieczności przesyłania pół fabrykantów z jednej fabryki do drugiej
-duże firmy dysponują większymi środkami na prowadzenie prac badawczo- rozwojowych
-możliwość tańszego zakupu czynników produkcji z lepszymi warunkami płatności spowodowania większą siłą negocjacyjną
-jednostkowe koszty pakowania i transportu maleją wraz ze wzrostem skali produkcji
-utrzymanie działu sprzedaży, koszty badań rynkowych i reklamy nie są proporcjonalne do skali produkcji
-stochastyczne korzyści skali
-finansowe korzyści skali - niższe koszty pozyskiwania kapitału
+duże firmy mogą łatwiej i na korzystniejszych warunkach uzyskać kredyt bankowy
+duże formy mogą korzystać z wielu źródeł finansowania: emisja akcji lub obligacji
Niekorzyści skali- to inaczej wzrost długookresowego kosztu przeciętnego.
Przyczyny występowania niekorzyści skali:
-wraz ze wzrostem produkcji pojawiają się kłopoty z zarządzaniem
+duże formy wymagają wielu szczebli zarządzania
+problemy z koordynacją poszczególnych działów
+prawo Parkinsona
-konieczność poszukiwania dalszych rynków zbytu
-możliwe problemy z pozyskiwaniem poszczególnych czynników produkcji
+skutkiem może być pojawienie się wąskich gardeł
model pajęczyny
- gdy wcześniej rynek został wytrącony ze stanu równowagi
- jest skutkiem obserwacji rynków, w których podaż dóbr podąża za ceną z pewnym opóźnieniem, a ceny dostrajają się niemal natychmiastowo 1.
Przedstawieniem ich w poszczególnych następujących po sobie okresach czasu.
- w modelu pajęczyny rynek jest stabilny tylko wtedy, gdy absolutna wartość stosunku nachylenia linii podaży jest większa od jedności (bezwzględna wartość nachylenia popytu jest większa od bezwzględnej wartości nachylenia linii podaży).
rynek kapitałowy, podział, przykłady
Rynek kapitałowy - segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na finansowanie inwestycji. Zwyczajowo (ale też w przepisach prawnych wielu krajów), cezurą czasową oddzielającą rynek pieniężny od kapitałowego jest termin zapadalności instrumentu finansowego wynoszący jeden rok.
Podstawowe funkcje:
pozyskiwanie kapitału przez emitentów,
uzyskiwanie dochodów przez inwestorów, którzy udostępniają kapitał eminentom (np. dywidendy),
efektywna alokacja środków w gospodarce,
właściwa wycena instrumentów finansowych (papierów wartościowych).
Rynek kapitałowy podzielony jest na dwie części:
Rynek pierwotny - na którym uprawnione podmioty emitują nowe papiery wartościowe (akcje lub obligacje). Po raz pierwszy z rynkiem pierwotnym mamy do czynienia w momencie zakładania spółki akcyjnej, kiedy to założyciele i pierwsi akcjonariusze deklarują objęcie pewnej liczby akcji. W celu pozyskania dodatkowych środków na rozwój spółka może przeprowadzić kolejną emisję. Każdy podmiot uprawniony do emisji poszczególnych rodzajów papierów może emitować je wielokrotnie. Na rynku pierwotnym może też wystąpić pierwsza publiczna oferta. Akcje, które znajdowały się wcześniej w obrocie prywatnym mogą być skierowane do szerokiego grona (ponad 300) inwestorów. Zgodnie z Prawem o publicznym obrocie emitent zobowiązany jest do wprowadzenia papierów wartościowych na rynek regulowany za pośrednictwem domu maklerskiego lub banku prowadzącego działalność maklerską. Oferowane na rynku pierwotnym papiery mają stałą cenę emisyjną, która nie może ulec zmianie aż do końca okresu emisyjnego. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy inwestorzy zmuszeni są do przystąpienia do przetargu na akcje emitenta.
Rynek wtórny - na tym rynku posiadacz akcji lub obligacji może je sprzedać, a pozyskane w ten sposób środki może przeznaczyć na zakup innych akcji lub obligacji. Rynek ten służy zatem kupowaniu i sprzedawaniu już wyemitowanych papierów wartościowych, zapewnia płynność inwestycji i ich wycenę. Wtórny rynek charakteryzuje się tym, że nie dokonuje się tu zasilenie emitenta papierów wartościowych w kapitał. Rynek ten jest najważniejszym segmentem rynku papierów wartościowych, ponieważ właśnie na nim kształtuje się rzeczywista cena papieru, odzwierciedlająca jego wartość. Jest też naturalnym i logicznym uzupełnieniem rynku pierwotnego, gdyż daje szansę nabywcy akcji na odsprzedanie ich w najbardziej odpowiednim dla siebie momencie.
rynek papierów wartościowych (rodzaje papierów- opisać 3: akcje, obligacje, 3do wyboru własnego)
Rynek papierów wartościowych dzieli się pierwotny i wtórny. Z rynkiem pierwotnym mamy do czynienia, gdy inwestor nabywa akcje lub inne papiery wartościowe bezpośrednio od emitenta, czyli spółki, która w ten sposób chce pozyskać nowy kapitał. Jeżeli inwestor odsprzedaje na giełdzie walory nabyte na rynku pierwotnym, to mamy do czynienia z rynkiem wtórnym.
Papier wartościowy - to dokument stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego w taki sposób, że bez posiadania tego dokumentu nie można wykonywać tego prawa, a przeniesienie własności tego dokumentu powoduje przeniesienie również tego prawa.
Rodzaje:
-Z punktu widzenia funkcji prawnych (*papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne, *dokumentujące uprawnienia do współwłasności majątkowej, *uprawniające do zarządzania rzeczami (konosamenty w transporcie towarów).
-Ze względu na charakter dochodów: *o dochodzie stałym, *o dochodzie zmiennym
-Z punktu widzenia oznaczenia w dokumencie osoby uprawnionej: * imienne (uprawniają jedynie osoby imiennie oznaczone w papierach ), *na okaziciela,, *na
-Z punktu widzenia czasu ważności papieru: *papiery krótkoterminowe, *średnioterminowe, *długoterminowe.
- Z punktu widzenia celów gospodarczych: *papiery rynkowe, *nierynkowe.
Akcja jest to papier wartościowy zaliczany do grupy papierów udziałowych, oznacza to prawo jej posiadacza do współwłasności spółki, która ją wyemitowała. Akcje to papiery dające zmienny dochód. Inwestor nabywający akcje danej spółki staje się jej akcjonariuszem, daje mu to określone prawa: majątkowe, korporacyjne.
Rodzaje:
- ze względu na sposób przenoszenia własności: imienne i na okaziciela
- ze względu na formę pokrycia: gotówkowe i aportowe
Akcje:
Emitent:
- uzyskuje kapitał na działalnosc gospodarczą
-częśc rynku wpłaca w formie dywidendy akcjonariuszom
-jest zobowiazany do respektowania decyzji akcjonariuszy
Akcjonariusz:
-jest udziałowce w kapitale spółki
-ma szanse wzrostu ceny akcji w otrzymuje dywidendy
-ponosi ryzyko stras firmy do wysokości udziału w kapitale spółki
obligacje:
Emitent:
-jest pozyczkobiorca (dłżnikie)
- wykorzystuje pożyczkę na z góry ustalone cele
-płaci odsetki
-zwraca pozyczkę (wykupuje obligacje w ustalonym terminie)
Obligatoriusz:
-jest pozyczkodawcą(wierzycielem)
ma zapewniony dochód (odsteki)
- nie ponosi odpowiedzialności materialnej za straty emitrnta
Czek- pisemne zlecenie bewzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydane bankowi przez posiadacza achunku bankowego. Podstawa prawną funkcjonowania czeków w Polsce jest ustawa Prawo czekowe z 1936r. Wystawcą czeku nazywamy trasantem. Może nim być każda osoba fizyczna lub prawny posiadacz rachunku bankowego. Trasatem czeku jest natomiast bank, który prowadzi rachunek trasanta. Remitentem czeku jest osoba fizyczna lub prawna, na która czek wystawiono. Czek może wystawić na określona osobe(czek imienny) lub na okaziciela. Prawa z czeku moga być przenoszone przez indos. Istnieje również forma czeku wystawionego na określonego remitenta, bez prawa przenoszenia uprawnień na inna osobę (czek rekta). Czek zawsze jest płatny za okazaniem
Wyszukiwarka