Ekonomia

(02.03.2010)

Przedsiębiorstwo c.d.

Koncepcja działania względem rynku:

-podejście produktywne, zakłada ono, że klient będzie preferował produkt atrakcyjny, funkcjonalny i wysokiej jakości. Głównie stosuje się przy nowych produktach, nie wspomina się początkowo o cenie - jest ona adekwatna do oferowanej jakości - będzie wysoka.

- podejście produkcyjne, dotyczy produktu masowego, zakłada ono, że klient będzie preferował produkt szeroko rozpowszechniony i tani, przedsiębiorstwo skupia się na wysokiej produkcji i dużej sieci dystrybucyjnej - to znaczy, że oferuje produkty charakterze masowym. Jest ono stosowane gdy popyt przewyższa podaż, lub gdy koszty produkcji są wysokie a jedynym sposobem jej zmniejszania jest zwiększenie wydajności produkcji.

- podejście od strony sprzedaży, zakładana ono, że klient pozostawiony sam sobie nie kupi produktu bez agresywnej reklamy, jest ono stosowane przez przedsiębiorstwa w ramach których występuje nadwyżka podaży nad popytam, producent jest zobligowany do zwrócenia uwagi nabywcy na swój produkt.

- podejście marketingowe- polega ono na tym, że oferuje się nabywcy taki produkt, który bardziej niż inne zaspokoi jego potrzeby, producent osiąga zysk dlatego, że odkrył specyficzne potrzeby konsumentów.

Segmentacja rynku

Segmentacja rynku polega na dzieleniu klientów według ich potrzeb. Współczesne rynki są szerokie i producent powinien dostosować się do potrzeb odbiorców, którzy sami decydująco potrzebują. Kryteria segmentacji:,

- charakter geograficzny: klimat, gęstość zaludnienia, język,

- charakter demograficzny: wiek nabywcy, płci, pozycji społeczeństwie potencjalnego nabywcy, zawodu, Religi,

- charakter psychospołeczny: styl życia, osobowość (np. wycieczki ekstremalne), reguły postępowania, system uznawanych wartości, normy zachowania ,

Konkurencja:

Rola lidera rynku: zajmuje pierwszą pozycję w danym segmencie rynku, jego przewaga jest uznawana i nikt jego pozycji nie kwestionuje. Lider dyktuje warunki cenowe na oferowany produkt. Jego rola sprowadza się do roli monopolisty - jest zobligowany do stymulowania popytu na własne produkty.

Rola agresora: agresorem jest przedsiębiorstwo, które zajmuje drugą lub dalszą pozycję na rynku. Jego rola sprowadza się do ataków na lidera i eliminowania mniejszych konkurentów. Jeżeli agresor nie jest w stanie pokonać lidera, będzie starał się pokonać mniejsze firmy.

Rola imitatora: zajmuje dość wysoką pozycję na rynku, ale nie jest zagrożeniem dla lidera. Imitator jako drugi podejmuje działania realizowane przez lidera o ile produkt oferowany przez imitatora jest stosunkowo tani i dobrej jakości to jego pozycja na rynku jest silna i stabilna.

Rola eksploatatora niszy: specjalizuje się on w tym segmencie rynku, który nie jest atrakcyjny dla innych i wypełnia niszę, która pojawiła się na rynku =, produkt oferowany przez to przedsiębiorstwo jest tani ale kiepskiej jakości, wykorzystując chęć posiadania produktu, przez mniej zamożnych konsumentów.

Sytuacja w branży

Pod kontem zróżnicowania produktów i producentów wyróżniamy:

- monopol absolutny, produkt oferowany jest tylko przez jednego producenta:

1) monopol ustawowy, który wynika z uregulowań prawnych danego przedsiębiorstwa

2) monopol nieustawowy/naturalny, który wynika z sytuacji ekonomicznej danego przedsiębiorstwa.

- czysty oligopol - na rynku niewielu producentów oferuje ten sam produkt, dotyczy to przede wszystkim rynku minerałów, różnica między producentami wynika z jakości oferowanego produktu. Występuje także oligopol zróżnicowany - produkty są w niewielkim stopniu zróżnicowane, a większe różnice mogą oferować usługi o charakterze nie materialnym. Np. serwis/dodatkowe informacje.

- czysta konkurencja - taki rynek charakteryzuje się nie ograniczoną liczbą producentów, oferujących takie same produkty, żaden z tych producentów nie ma tak silnej pozycji, aby dyktować ceny, rynek ustala ceny, a zysk jest osiągany przez obniżanie kosztów produkcji, powstałe zyski na rynku powodują pojawienie się nowych producentów i kolejnych obniżek cen.

- konkurencja monopolistyczna, producenci różnicują swoje produkty, co w pewnych okresach umożliwia im osiąganie dodatkowych korzyści. Powyższa konkurencja może odbywać się stosunku do określonego fragmentu rynku i nabywców.

Formy prawne działalności gospodarczej

1. Spółka akcyjna

2. Spółka cywilna

3. Spółka komandytowa

4. Spółka komandytowo-akcyjna

5. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

6. Spółka jawna

7. Spółka partnerska

Giełda papierów wartościowych jako przykład rynku kapitałowego

Rynek kapitałowy: rynek na którym podmioty gospodarcze pozyskują kapitał w drodze emisji instrumentów finansowych przede wszystkim papierów wartościowych. Ze względy na aspekty prawno-formalne organizacji rynku kapitałowego można wykazać: rynek publiczny i niepubliczny.

Rynek niepubliczny: działania które mają na celu pozyskanie kapitału przez przedsiębiorstwa, jednakże w sposób niekwalifikujący Siudo działań charakterystycznych dla rynku publicznego. Dotyczy to więc poszukiwania źródeł finansowania na własną rękę np. w formie prywatnej emisji akcji.

Rynek publiczny: W 1991 i 1997 (o obrocie papierami wartościowymi) Nabywanie lub chęć nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych poprzez wykorzystywanie środków masowego przekazu, lub też w inny sposób - powyższa propozycja musi być skierowana do minimum 301 odbiorców, lub nieadresowanego adresata.

1. Rynek pierwotny: dochodzi na nim do sprzedaży nowych emisji papierów wartościowych przez emitenta inwestorom.

2. Rynek wtórny: zawiera się na nim transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych pomiędzy inwestorami.

3. Rynek regulowany: wtórny obrót papierami wartościowymi które są dopuszczone do obrotu publicznego. W związku z tym rynek wtórny jest rynkiem regulowanym.

- rynek urzędowy: tylko kiedy jest tworzony przez giełdy papierów wartościowych

- rynek nieurzędowy

- rynek nieurzędowy giełdowy: tworzony może być przez spółki tworzące giełdę, pod warunkiem, że obrót na rynku giełdowym odbywa się na oddzielnie zorganizowanym rynku

-rynek pozagiełdowy: tworzony przez spółki akcyjne nie będące giełdami.

Tylko dla spółek za zgodą PRM……

Warszawska giełda papierów wartościowych - urzędowy rynek p.w.

CETO -nieurzędowy rynek pozagiełdowy.

Rynek urzędowy:

Zespół osób, urządzeń i środków technicznych zorganizowanych w taki sposób, ceprzy kojarzeniu ofert dotyczących kupna i sprzedaży wszyscy uczestnicy rynku mają jednakowy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie i przy zachowaniu tych samych warunków transakcji.

Bursa - łać. worek, sakiewka, - wł. Giełda

Hipotezy dotyczące nazwy giełdy.

Jarmark był przodkiem giełdy. Śledź solony jednym z pierwszych towarów „giełdowych”. Handel wekslami itp. W obrębie morza śródziemnego dał początek giełdzie pieniężnej W XVI w. w Europie w krajach głównie protestanckich pierwsze giełdy, cedury. W 1531 giełda Antwerpii dostała osobny budynek - pierwsza giełda w Europie.

Kompania wschodnio indyjska - giełda amsterdamska w 1619 - zapoczątkowanie działań stosowanych dzisiaj.

Giełda Nowojorska i Londyńska na przełomie XIX/XX wieku zyskały naznaczeniu.

Uczestnicy rynku giełdy papierów wartościowych:

Pośrednicy - maklerzy, brokerami

Samodzielni uczestnicy - przedstawiciele banków oraz innych instytucja finansowych, którzy dokonują transakcji na rachunek własnej macierzystej jednostki.

Zadania giełdy:

- wypełnianie ustawowych wymagań stawianych giełdom,

- wewnętrzny precyzyjny regulamin, który określa sposób jej funkcjonowania i kryteria doboru instytucji pośredniczących w handlu - np. biura maklerskie.

- powszechny i równy dostęp do informacji, dbanie przejrzystość rynku, zapewniać bezpieczne rozliczenia, organizować regularne sesje, posiadać szybki i bezawaryjny system informatyczny, który będzie zapewniał szybkość transakcji.

- dbanie o to, aby spółki nie opuszczały w nagły sposób giełdy wycofując swoje akcji z obrotu,

Giełda w kapitalizmie:

- hossa (up) bessa (down)

1. Funkcja alokacyjna - umożliwia przepływ kapitału, w kierunku jego najefektywniejszego wykorzystani, oznacza to, że środki finansowe otrzyma ta spółka, która ma najlepsze perspektywy ich wykorzystania i przyniesie największe potencjalne zyski dla akcjonariuszy.

2. Funkcja wartościująca - umożliwia dokonywanie rynkowej wyceny przewidywanych decyzji ekonomicznych przez podmioty gospodarcze, ocenianie jak dana spółka gospodaruje porównaniu z innymi.

3. Funkcja kontrolna - Giełdowy przepływ finansów i praca zatrudnionych menadżerów.

4. Mobilizacja kapitału - umożliwia przesuwanie oszczędności pieniężnych od pierwotnych dysponentów do ostatecznych użytkowników .

5. Funkcja transformująca kapitał - wiąże się bezpośrednio z mobilizacją kapitału. Realizacja tej funkcji stanowi główną domenę giełd papierów wartościowych. Sprawność rynku pod względem zamiany jednych papierów wartościowych naiwne jest tym większa im rynek jest bardziej płynny i im bardziej rynek jest przejrzysty

6. Pomnażanie kapitału osób fizycznych itp.

7. Wywoływanie skłonności do oszczędzania.

Schemat gry giełdowej:

Inwestor (kupujący i sprzedający papiery wartościowe)

zlecenie zakupu/sprzedaży Uczestnik giełdy pośredniczący w obrocie makler

-> dywidendy - zysk z podziału -> zysk wynik finansowy emitenta

Podmiot gospodarczy

• Sprzedaż/zakup papierów wartościowych (uczestnik giełdy pośredniczący w oborcie makler)

• Nakłady na inwestycje - zysk podziału -…

Modele funkcjonowania giełdy:

1. Model amerykański - giełda jest instytucją prywatno-prawną czyli zrzeszeniem kupców, przemysłowców, pośredników i bankierów. Giełda ta ma charakter spółki akcyjnej, a celem podmiotów jest nabycie członkostwa giełda. Liczba członków ma charakter ograniczony, członkostwo jest przedmiotem obrotu giełdowego, tylko członkowie giełdy są uprawnieni do udziału w transakcji.

- NYSE

- 1366 miejsc na giełdzie,

- zakup prawa do udziału na zasadzie zakupu giełdowego

2. Model niemiecki - giełda jest instytucją publiczno-prawną, a jej powstanie jest uzależnione od zgody właściwego organu administracji państwowej np. zgoda ministra finansów, liczba członków nie jest ograniczona, członkostwo w giełdzie nie jest równoznaczne z prawem do przeprowadzania transakcji.

Systemy notowań

- notowania wg. Jednolitej ceny dnia FIXING - wszystkie transakcje zawierane na danej sesji giełdowej są po tym samym stałym kursie. Dąży Siudo maksymalizacji obrotu. Ustalenie ceny jest wynikiem wcześniejszych zleceń dotyczących kupna i sprzedaży Cena jest ustalana na takim poziomie aby jak najwięcej papierów wartościowych zmieniło właściciela. Operacja może mieć miejsce 1 lub 2 krotnie miejsce podczas sesji.

- notowania ciągłe - transakcje mogą być zawierane w różnych cenach. Ustala się kurs początkowy a podczas sesji kurs zmienia się wielokrotnie w zależności od nastrojów.

Operacje giełdowe

- transakcje natychmiastowe - bezpośrednio po zawarciu, po 1-2 dni wykonanie

- transakcje terminowe - pomiędzy ich zawarciem realizacją upływa znacznie większy okres niż (up). Kurs papierów wartościowych ustalany jest w momencie zawierania transakcji.

Czas jaki upływa od zawarcia do wykonania transakcji.

Warszawska giełda papierów wartościowych

12.0.1817 rok - weksle i obligacje, dopiero w II połowie papiery wartościowe.

Zmiany z września 1989 roku. Francuska pomoc (Lyon) w tworzeniu giełdy w Polsce.

22.03.1991 Ustawa pozwalająca rozpocząć fizyczne montowanie systemu giełdowego w Polsce.

12.04.1991 Data założenia giełdy. 16.04 pierwsza sesja - 5 spółek - 112 zleceń - 2000 zł

Rynek podstawowy/Rynek równoległy

Rynek wtórny: rynek kapitałowy, będący uzupełnieniem rynku pierwotnego. Inwestorzy. Wpływa na mobilizację kapitału, transformację kapitału, wpływa na kierunki alokacji kapitału.

Rynek podstawowy: jest to pierwszy z dwóch segmentów rynku giełdowego, jest on przeznaczony dla papierów wartościowych, które zostały dopuszczone do obrotu publicznego, które charakteryzuj asie odpowiednio wysokim kapitałem i płynnością. Indeksem rynku podstawowego jest WIG

Rynek równoległy: drugi z segmentów rynku giełdowego, jest on przeznaczony dla papierów wartościowych o mniejszym kapitale i płynności. Indeks SWIG80

Systemy notowań

System notowań jednolitych i ciągłych.

1. System notowań jednolitych - fixingi,

2. System notowań ciągłych

Struktura własnościowa giełdy Warszawie

Założona przez Skarb Państwa. Akcjonariuszami mogą być Skarb Państwa, powszechne towarzystwa emerytalne, emitenci papierów wartościowych notowanych naprowadzonej przez nich giełdzie. Krajowe i zagraniczne osoby prawne.

1. Skarb Państwa

2. Banki i domy maklerskie oraz emitenci papierów wartościowych 1.2% udziału w kapitale zakładowym

Władzami spółki są Walne zgromadzenie, zarząd i rada giełdy - rada nadzorcza.

Walne zgromadzenie -prawo udziału posiadają wszyscy akcjonariusze, do jego kompetencji należy dokonywanie zmian w statucie giełdy, zatwierdzanie regulaminu giełdy oraz wybór członków rady giełdy.

Rada giełdy: sprawuje nadzór nad działaniami giełdy - 12 członków, uchwalanie regulaminu giełdy i zmian w nim. Dopuszczanie i zawieszanie w udziale w obrocie papierów wartościowych o ile regulamin giełdy nie będzie stanowił inaczej.

Zarząd giełdy: kieruje bieżącą działalnością giełdy -do 5 osób, kieruje prezes wybierany na okres 3 lat przez Walne Zgromadzenie. Wprowadzanie papierów wartościowych do obrotu i zawieszanie nawa runkach regulaminu giełdy.

Akcje i obligacje

Akcje - papiery wartościowe, emitowane przez półki akcyjne które odpowiadają udziałowi ich właściciela, czyli akcjonariusza w kapitale własnym spółki. Suma wartości nominalnej wszystkich akcji tworzy kapitał akcyjny spółki

Prawa majątkowe - prawo do dywidendy, prawo do udziału majątkowego w razie jej likwidacji i prawo …

Prawa korporacyjne - prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Akcje zwykłe i uprzywilejowane:

- uprzywilejowanie może dotyczyć prawa głosu lub dywidendy lub prawa do majątku w przypadku likwidacji spółki.

Akcje nieme - stwarza prawa do dywidendy, ale bez prawa głosu na walnym zgromadzeniu.

Obligacje jest papierem dłużnym stwierdzający fakt zaciągnięcia długa przez emitenta obligacji u jego nabywcy (obligatariusz) W najczęściej spotykanych obligacjach dług ten jest spłacany jako ściśle określona należność pieniężna wraz z odsetkami, których sposób naliczania został określony w warunkach emisji obligacji. Nabywca obligacji nie może czuć się właściciel części majątku emitera.

1. Obligacje Skarbu Państwa

2. Podmiot prowadzący działalność gospodarczą - obligacje korporacyjne

3. Jednostki samorządu terytorialnego - obligacje komunalne

Podział obligacji

Obligacje skarbowe dominują.

1. Termin zapadalności - termin który upływa od ich upływu. 2, 3, 5, 10 lat

2. Sposób naliczania odsetek i oprocentowaniu - stałym / zmiennym

Cena nominalna/emisyjna - cena emisyjna może być mniejsza lub większą adnominalnej.

Obligacje o oprocentowaniu zmiennym. Oznacza to, że w poszczególnych okresach „życia” obligacji -okresach odsetkowych- oprocentowanie obligacji może ulec zmianie, w zależności od kształtowania określonego wskaźnika finansowego. Najczęściej bierze się pod uwagę dla ustalenia wartości oprocentowania zmiennego jest rentowność czyli inaczej dochodowość bonów skarbowych.

Bony skarbowe - krótkoterminowe papiery emitowane na okaziciela przez Skarb Państwa. 13,26,52 tygodnie. Nominał jednego bonu wynosi 10 000 zł, sprzedawane są w transzach. Minimalny kapitał zakładowy 100 000. Są sprzedawane z dyskontem - poniżej wartości nominalnej, gdyż nie są oprocentowane a pełną kwotę nominalną uzyskuje się w momencie wykupu bonu skarbowego. Ceny bonów są odzwierciedleniem oczekiwanego przez rynek poziomu inflacji i dlatego mogą być one miarodajnym odniesieniem dla określenia oprocentowania innych elementów finansowych - np. obligacji.

Prawa do akcji - PDA - jest to narybku kapitałowym prawo majątkowe które przysługuje inwestorom giełdowym w odniesieniu do akcji danej spółki akcyjnej którego wartość czyli cena jest ściśle powiązana z wartością czyli ceną akcji już objętych przez nich ofercie publicznej tejże spółki aczkolwiek nie dopuszczonych jeszcze do obrotu giełdowego np. z uwagi na nieuprawomocnienie ewidencyjne nowych serii tychże akcji. PDA są czasowym substytutem danej spółki tzn. mogą być one notowane na cedule giełdowej od chwili oficjalnego zamknięcia zapisów na rzeczywiście posiadającej do niej praw akcji.

Prawa poboru - PP - Jest to na rynku kapitałowym zasada, która umożliwia co najmniej zachowanie przez akcjonariuszy dotychczasowych proporcjonalnego udziału w kapitale akcyjnym danej spółki akcyjnej po nowej emisji jej akcji. Zgodnie z regułą objęcie przez akcjonariuszy odpowiedniej ilości nowych akcji jest uzależnione ściśle od już posiadanego przez nich stanu ilościowego i odbywa się w terminie wyznaczonym przez spółkę.

Certyfikaty inwestycyjne: są to papiery wartościowe na okaziciela emitowane przez fundusze inwestycyjne typu zamkniętego są przedmiotem obrotu giełdowego. W ten sposób giełda jest miejscem wymiany certyfikatów przez członków funduszu.

Jednostki indeksowe: jest to instrument finansowy, którego cena odzwierciedla zmiany wartości danego indeksu. Instrument powyższy umożliwia inwestycje, która jest równoważna nabyciu całego portfela danego indeksu bez konieczności nabywania poszczególnych akcji. MiniWIG20 - odzwierciedlają zmiany indeksu WIG20.

Warranty: instrument finansowy, którego cena jest uzależniona od ceny lub wartości instrumentu bazowego. Instrumentem takim może być papier wartościowy, wskaźnik, waluta, indeks, stopa procentowa lub inna wartość. Z uwagi na powyższe uzależnieni, warrant jest postrzegany jako instrument/prawo pochodne. Jest to bezwarunkowe i nieodwołalne zobowiązanie emitenta do wypłacenia określonych warrantów kwoty rozliczenia.

Warranty kupna i sprzedaży

Warranty europejskie i amerykańskie (k i s)

Różnica terminów - w.e. może być wykonany jedynie we wcześniej określonym przez emitenta dniu, określonym jako dzień wygaśnięcia. W.a. natomiast może być wykonany w dowolnym dniu, wybranym przez inwestora aż do dnia jego wygaśnięcia.

Warranty subskrypcyjne i opcyjne

W.s. Dotyczą tylko akcji wyłączne spółki …

Warranty opcyjnie - banki i inne instytucje na akcje innych spółek finansowe np. domy maklerskie

Indeksy giełdowe

Miara charakteryzująca kondycję.

Indeksy dochodowe / cenowe

Dochodowe uwzględniają dochody z tytułu dywidendy i prawa poboru

Hossa/bessa

Warszawski indeks giełdowy

- 16.04.1991 -pierwsza sesja. Wartości WIG-u są publikowane co minutę

WIG20 - 20 największych spółek notowanych na warszawskiej giełdzie.

- 16.04.1994 - wartość bazowa 1000 pkt. Indeks typowo cenowy - ceny tylko zawartych w nim transakcji. Nie notuje się w nim więc spółek niż 5 z danego segmentu.

MWIG40 - średni indeks - 40 stałych spółek - indeks cenowy

Fundusze inwestycyjne

1. Fundusze emerytalne i ubezpieczeniowe

2. Fundusze powiernicze

Trust Fleming…

Bears/Bulls

1. sprzedaż tanio i kupno jeszcze taniej

2. kupno tanio i sprzedaż drogo.

Inwestycje

Wyrzeczenie się obecnej konsumpcji na rzecz przyszłych niepewnych zysków.

Cele: płynność, zabezpieczenie, stały dopływ, nieruchomości

Proste, kuponowe, reinwestycje

Zakup w celu odsprzedaży, inwestycja w edukację.

Depozyty bankowe w walucie krajowej i obcej

Obligacje, akcje, bony skarbowe itp.

Cechy inwestycji finansowych

Dochód: stopa dochodu w skali rocznej - dochód przez wartość początkową

Ryzyko inwestycji, ryzyko niedotrzymania warunków umowy, ryzyko walutowe, ryzyko inflacji ryzyko polityczne ryzyko zarządzania

Płynność inwestycji: zamiana inwestycji w gotówkę. Im płynniejsze tym mniejsze dochody.

Depozyty bankowe

Inwestycja finansowa - kredyt dla banku. Np. wkład oszczędnościowy. Wkłady awista - bezterminowe i terminowe. Okres kapitalizacji -czas po którym wypłacane są odsetki.

Rachunek bankowy, Bon lokacyjny, Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy…

Efektywna stopa dochodu. Kapitalizacja. Im większe zagrożenie warunków dotrzymania warunków umowy tym większe powinno być oprocentowanie.

Inwestycje walutowe

Waluta opcja. Kursy walut

Kurs sztywny / kurs płynny (PL). Debrecjacja - Aprecjacja - spadek - wzrost wartości waluty - rewaluacja.

Ryzyko: deprecjacja + aprecjacja -

Opcje walutowe, walutowe …

ERMII- wymóg przyjęcia wspólnej waluty. +/- 15% wahań ceny waluty…

Obligacje

Termin wykupu

Wartość nominalna

Cena emisyjna

Oprocentowanie

Cena obligacji. Wzrost stóp procentowych - spadek ich wartości i na odwrót. Stopy obrotu.

Ryzyko

Obligacje skarbowe powinny być bezpieczne. Ryzyko stopy procentowej.

Akcje

Spółka akcyjna - (min. 100 000 zł???) Rejestracja spółki. Emisja akcji

Cena emisyjna nie może być mniejsza od wartości nominalnej?

Akcje imienne na okaziciela

Uprzywilejowanie akcji

- co do głosu - 5 głosów na akcje

- dywidendy

- co do podziału

Cena poboru…

Opcje i kontrakty terminowe - cena realizacji - instrumenty pochodne

Instytucje rynku finansowego

- emitenci, nabywcy/inwestorzy i pośrednicy

Prospekt emisyjny

Zbiór informacji o działalności gospodarczej firmy. Jest to warunek dopuszczenia do obrotu akcjami. Kontrolę sprawuję KPW.

Domy maklerskie - pośrednicy w działalności, zajmują się portfelem klienta. Bankowe DM i nie bankowe.

Giełda papierów wartościowych

Rynek kapitałowy.

Współczesny system bankowy - bank centralny i komercyjne w współczesnej gospodarce rynkowej

Bank centralny

WII połowie XVIII wieku pojawiły się pierwsze próby.

1828 - powołanie do życia Banku Polskiego - inicjatywa rosyjska, podlegała mu mennica - pierwsze banknoty w 1830. Powstanie pozbawiło swobody- utrata mennicy itp. W 1860 w Rosji powstaje Bank centralny i pozbawia się Bank Polski przywilejów. 09.12.1916 powołano Polską Krajową kasę pożyczkową- waluta emisyjna to marka polska. 07.12.1918 dekret Naczelnika Państwa przedłużający działanie PKKP. W 1919 nadano nazwę złoty polski. Od 1919 do 1923. W 1924 - 11.01. Ustawa o naprawie skarbu państwa i walutach- powołanie Banku Centralnego. Kwiecień 1924 utworzono Bank Polski S.A. W 1939 władze banku ewakuowały się a po wojnie wróciły do kraju w 1946, ale nie działał już i został zlikwidowany. W 1940 w Generalnej Guberni powstał bank emisyjny. W części wschodniej - radzieckiej PKWN powoływał też odpowiednie struktury. 15.01.1945 powołano do życia Narodowy Bank Polski jako bank państwowy - monopol emisji waluty - złotego. NBP kierował gospodarką nakazową do 1989. Dwuszczeblowy system bankowy - bank centralny i komercyjne.

W sierpniu 29.08.1997 ustawa o NBP i Prawie bankowym określają one zakres funkcji NBP- zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen oraz umacnianie polskiego pieniądza, Cel ten jest osiągany przez kształtowanie i prowadzenie polityki pieniężnej tworzenie warunków instytucjonalnych dla zapewnienie niezbędnego poziomu bezpieczeństwa finansowego i stabilności sektora bankowego, regulowanie zasad i mechanizmów w celu zapewnienie płynności finansowej w gospodarce. Wyłączne prawo emisji znaków pieniężnych - banknoty i monety. Art. 227 konstytucji z 1997 dotyczy NBP. NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym, nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych i nie można ogłosić jego upadłości. Siedziba banku znajduje się w Warszawie. Funkcje w gospodarce:

- bank centralny - 1694 Bank Anglii początek istnienia instytucji BC,

- kształtuje politykę pieniężną i odpowiada za wartość złotego,

- bank emisyjny: jedyny bank uprawniony do emisji pieniądza (w USA prawo do emisji dolara ma 12 banków emisji federalnej)

- bank banków - nadzór operacji banków komercyjnych, które są dokonywane w walucie krajowej obcej, udzielania pożyczek na działalność kredytową - kredyt refinansowy, a stopach oprocentowania wyznacza pośrednio stopy oprocentowania kredytów itp. W bankach komercyjnych. Oznacza to iż podwyższenie stopy procentowej kredytu refinansowego powoduje wzrost stóp oprocentowania kredytów w bankach komercyjnych ograniczania wartości udzielanych przez nie kredytów zmniejszanie podaży pieniądza.

- bank centralny ustala stopy rezerw obowiązkowych, regulując zgodnie potrzebami gospodarki aktywność kredytowa banków komercyjnych - polityka pieniężna. Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych, wyrażające minimalną relację wartość rezerw gotówkowych banków komercyjnych do wartości depozytów zmniejsza możliwości udzielania kredytów przez banki komercyjne a zatem ogranicza podaż pieniądza, z kolei obniżenie tej stopy zwiększa podaż pieniądza.

-bank centralny jest bankiem państwa, BC gromadzi dochody i realizuje wydatki budżetu państwa, udziela rządowi kredytów na sfinansowanie deficytu budżetowego, zarządza długiem publicznym, dokonuje operacji otwartego rynku, gromadzi rezerwy złota i dewiz.

- bank całej gospodarki narodowej, reguluje podaż pieniądza utrzymując ją na poziomie dostosowanym do aktualnych potrzeb gospodarki, określa dostępność i warunki kredytowania oraz reguluje wartość wymienną waluty. Powyższe działania zmierzają do zapewnienia wewnętrznej stabilności gospodarki.

Prezes NBP

Prezes NBP jest powoływany przez sejm na wniosek prezydenta RP na 6 - letnią kadencję. Jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie NBP, ta sama osoba może być prezesem NBP tylko 2 kadencje. Jest on przełożonym pracowników NBP i reprezentuje go.

Rada polityki pieniężnej

Zgodnie z art. 227 oraz art. 6 ustawy o NBP. Rada polityki pieniężnej jest organem NBP. 17.02.1998 została ukształtowana -w jej skład wchodzą przewodniczący - prezes NBP, 9 członków powoływanych przez prezydenta, sejm i senat w równych ilościach. RPP ustala plany polityki pieniężnej. Ustala wysokość stóp procentowych NBP, ustala stopy i wysokość rezerwy finansowej. Granice zobowiązań. Zatwierdza plan finansowy, ustala zasady operacji otwartego rynku - sprzedaż lub kupno rządowych papierów wartościowych.

Zarząd NBP

W skład wchodzi przez jako przewodniczący i 6-8 członków zarządu. Realizuje uchwały RPP oraz podejmuje uchwały w sprawach nie zastrzeżonych do kompetencji innych organów. Udzielanie upoważnień dobiegu walutowego?. Obrót dewizowy, nadzór nad operacjami otwartego rynku, ocenia także sposób funkcjonowania systemu finansowego, uchwala plan finansowy NBP, Opracowywanie bilansów obrotów finansowych państwa za granicą.

Bankowość komercyjna

Bank: włoski - banco - ławka przy której dokonywano działalności finansowej.

- operatywne zarządzanie współpracowników, zasoby finansowe będące w dyspozycji przedsiębiorstwa, wewnętrzne informacje. Warunki zewnętrzne są tworzone przez czynniki zewnętrzne - powiązania zewnętrzne. Klienci banku, polityka pieniężna, właściciele banku, pozostałe przedsiębiorstwa bankowe, interes społeczny. Z pkt. Widzenia klientów banku: udzielanie kredytów, świadczenie usług w obrocie pieniężnym kapitałowym i kredytowym, oraz inne usługi, jest to określenie banku uniwersalnego. Z pkt. Ogólnej gospodarki: podział pracy w gospodarce narodowej, banki są podmiotem, który dokonuje akumulacji, transformacji wielkości terminu i ryzyka w stosunkach pieniężnych między pożyczkobiorcą i pożyczkodawcą.

Banki depozytowo-kredytowe - przyjmują wkłady i inne walory klientów, oraz udzielają na własny rachunek kredytów.

Banki inwestycyjne - operują papierami wartościowymi

Banki uniwersalne

1989 - udzielanie pożyczek kredytów, doręczanie pieniędzy, przyjmowanie od społeczeństwa depozytów i innych funduszy, które podlegają zwrotowi, jest to także wystawianie gwarancji, emisja i zarządzanie środkami płatniczymi, usługi lizingu płatniczego, usługi maklerów walutowych, zarządzanie i doradztwo portfelowe, postępowanie z rachunkami własnymi i klientów w zakresie instrumentów rynku pieniężnego, w zakresie waluty obcej, zakresie sprzedaży terminowej sprzedaży […], oraz zakresie zbywalnych papierów wartościowych.

Rola agenta - bank działa w imieniu klientów.

Rola płatnika - pośredniczenie w dokonywaniu płatności klientów

Rola pośrednika - dokonywanie transformacji otrzymanych depozytów w kredyty przede wszystkim dla przedsiębiorstw.

- Rola instrumentu realizacji polityki gospodarczej kraju - regulowanie podaży pieniądza działaniach banku centralnego.

Struktura banku

Jednoszczeblowa

Dwuszczeblowa - Centrala - Oddziały

Trójszczeblowa - Centrala - Regiony - Oddziały

Operacje bankowe

Bierne i aktywne, oraz pośredniczące.

Bierne - organ rozliczeń instytucji emisyjnych.

Aktywne - pożyczkodawca

Pośredniczące - instytucja usługowa realizująca zlecenia klientów -operacje inkasowe polegające na pobieraniu z kont klientów odpowiednich finansów - kart kredytowe.

Banki biorą udział w społecznym podziale pracy, są to przedsiębiorstwa, których celem jest przejęcie podjednostek gospodarczych i osób fizycznych określonych czynności finansowych. Banki dokonują alokacji i transformacji środków, dotyczy to informacji o wielkości zapotrzebowane ilości pieniądza, transformacji terminu i ryzyka. Dotyczy to różniących się struktur popytu i podaży pieniądza. Kreacja pieniądza poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki a także zwiększenie zakupu walut obcych. Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych wdanym banku. Środki utrzymywane przez banki na rachunkach w BC oraz gotówka przechowywana w skarbcach, są bazą monetarną całego obiegu pieniężnego. Banki ograniczają kreację pieniądza aby utrzymać płynność.

System bankowy

Prawo bankowe: konwencjonalne określenie zespołu norm prawnych odnoszących się najogólniej mówiąc do banków i ich działalności. PB reguluje strukturę systemu bankowego, ustrój prawny banku, ich działalność, oraz stosunki prawne powstające związku z tą działalnością.

System bankowy: całokształt instytucji bankowych oraz instytucji finansowych wraz z normami określającymi wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Rozwój tych czynników wpływa na ich ostateczny kształt. To liczba i rodzaj banków w danym kraju, które tworzą złożoną całość. Istotą SB są przepisy prawne, określające zakres prawi obowiązków uczestników obrotu pieniężnego. Na rozwój systemów bankowych wpływają:

- porządek społeczny i gospodarczy,

- Regulacje prawne działań bankowych,

- struktura i wielkość popytu na usługi bankowe

- skłonność baku do innowacji

Funkcje SB:

- zapewnienie możliwości dokonywania operacji finansowych między podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami,

- stworzenie mechanizmów, gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia,

- zapewnienie skutecznych rozwiązań zakresie zarządzania ryzykiem bankowym

-stworzenie warunków do transformacji środków finansowych

-[…]

Koncepcja funkcjonalna

Oznacza to, że rozwój systemu bankowego, jest pasywnym następstwem rozwoju gospodarki rynkowej.

Koncepcja instytucjonalna

Zakłada ścisłe powiązania pomiędzy kształtowaniem się instytucji finansowych i rozwój systemu bankowego i może być lepiej wykorzystana do jego tworzenia.

Stabilność - zdolność SB do zachowania płynności finansowej oraz poszczególnych banków do pokrycia strat i ryzyk a kapitału własnego nieodłącznie towarzyszącego ich działalności, określany jako stabilność systemu bankowego.

Europejski Bank Centralny 01.06.1998 - EBC

31.12.1998 - Euro

2002 - nowe banknoty

Euro system - współpraca EBC z BC państw

Minimalna stopa procentowa operacji finansowych - ustalana co miesiąc. Bank centralny udziela kredytów i depozytów. Ustala też minimalną rezerwę posiadanych środków.

TARGET II - system rozliczania działający w EBC.

EBC:

- Rada prezesów - min. Prezesi BC państw strefy euro

- Rada ogólna - min. Prezesi wszystkich banków centralnych UE

- Zarząd - prezes, vice prezes i 4 innych członków

- Eurogrupa -ministrowie finansów i […]

Klauzula - opt-out - nie muszą ale mogą

Klauzula - derogacji - muszą

Dbanie o euro, kontrola podaży pieniądza - ustalanie stóp procentowych obowiązujących w całej strefie euro, monitoring wzrostu i spadku cen.

EBC emituje wspólną walutę euro i prowadzi politykę monetarną poprzez ustalanie podstawowych bankowych stóp procentowych oraz dokonywanie operacji rynku otwartego. EBC jest niezależny politycznie, personalnie, finansowo i funkcjonalnie.

Funkcje podatków i sposoby tworzenia systemu podatkowego

Podatki po raz pierwszy mogły się pojawić w mieście Um w starożytności - niepotwierdzone dane. W Polsce w średniowieczu mogły pojawić się pierwsze potwierdzone podatki - daniny, świadczenia okolicznościowe i inne formy. Funkcjonował do wieku XIII. Poradlne od wieku XIV. W 1629 zamiana na podymne. Szależnę pobierano u mieszczan za sprzedawane trunki. Podatki nie były powszechne. W wyniku rozbiorów w Polsce wprowadzono systemy podatkowe państw zaborczych - każdy zabór inny system. II RP musiała to ujednolicić poprzez nowe stawki i nowe podatki. W 1947 system został zmieniony - podatek od wynagrodzeń, gruntowy i dochodowy -był to element walki z własnością prywatną. Po zmianach 1989 system został zmieniony - 1992-1993.

Podatek jako kategoria ekonomiczna

Wyraża stosunek pomiędzy państwem obywatelem zobowiązanym do uiszczenia podatku. Odzwierciedla on pewne ogólne właściwości wspólne określonej grupie ekonomicznych stosunków podziału i ściśle z nimi związanych stosunków prawnych. Jego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, przymusowe, nieekwiwalentne oparte na ogólnych normach prawnych. Są to stałe elementy świadczenia podatkowego i muszą występować.

1. Pieniężny charakter świadczenia podatkowego wiąże się z wymiarem i poborem w jednostkach pieniężnych danego kraju.

2. Przymusowy charakter podatku wynika z władczych uprawnień państwa w stosunku do wszystkich obywateli zamieszkanych na terytorium danego państwa, lub posiadających na nim źródła podatkowe/finansowe. Jest to przymus prawny, który opiera się na aktach prawnych pochodzących z strony władzy państwowej i wynika z panowania politycznego państwa. Kwestionowanie więc władztwa podatkowego jest równoznaczne z negowaniem władzy państwowej. Władztwo do obejmuje prawo do stanowienia podatków oraz ich poboru, łącznie z prawem do ich egzekucji regresji.

3. Bezzwrotny charakter świadczeń podatkowych polega na definitywnym przekazaniu przez podmiot zobowiązany do uiszczenia podatku środków pieniężnych na rzecz budżetu państwa.

4. Nie ekwiwalentność, nie odpłatność-w zamian za niesione świadczenia na rzecz budżetu państwa, wpłacający nie otrzymuje ze strony państwa żadnego bezpośredniego świadczenia które miałoby charakter ekwiwalentu.

Ujęcia podatku

Dochody z tytułu opodatkowania stanowią podstawę gospodarki budżetowej państwa i służą finansowaniu wydatków publicznych. Podatek w sensie ustrojowym lub politycznym dotyczy relacji pomiędzy państwem a obywatelem, o kształcie podatku decyduje większość parlamentarną, stanowi ona o wysokości podatku i o zasadach na jakich będzie on obowiązywał.

Podatek w ujęciu ekonomicznym jest to ciężar, który ponoszą podmioty istniejące poza państwem lub inne związki publiczno prawne, na rzecz tego państwa lub innego związku publiczno-prawnego.

Podatek sensie prawnym, ogólne, pieniężne i nieodpłatne (???) nakładane na podstawie przepisów prawa, które określają wysokość podatków, terminy oraz inne warunki ich nakładania i pobierania. Związek publiczno-prawny.

Prawo nie działa wstecz

Zasada zaufania obywatel ido państwa i prawa

Zasada zgodności z prawem

Zasada równość

Funkcja podatków

Funkcja fiskalna: służy głównie temu aby skutecznie finansować wydatki publiczne państwa. Realizacja tego zadania polega na wyważeniu interesu prywatnego i publicznego.

Źródło podatku

Należy określić, czy jest ono wydajne.

Podatek dochodowy i od wartości dodanej.

Elastyczność podatku

Oznacza, że jest on gotowy do szybkiego reagowania na wzrost lub spadek publiczny.

Krzywa Laffera, - zwiększanie podatków prowadzi do zmniejszania wpływów.

Taryfa podatkowa

Taryfa progresywna może wywoływać następujące konsekwencje

- stały wzrost przeciętnego i granicznego obciążenia podatkami uwagi na to, że wraz z wzrastającym dochodem, obciążenie podatkowe wzrasta nie proporcjonalnie. Po drugie może prowadzić do naruszania podstawowych zasad podatkowych.

Funkcja regulacyjna

Kształtuje poziom dochodów i majątku będących dyspozycji podatnika. Możemy przesuwać środki finansowe w odpowiednich proporcjach pomiędzy podatnikami a budżetem.

Funkcja pozafiskalna, za pomocą tej funkcji państwo pragnie wywrzeć określony i pewny wpływ na stosunki społeczne gospodarcze. F. ta dotyczy pojedynczego podatku.

Funkcja stymulacyjna -wykorzystywanie instrumentów podatkowych w celu wywarcia wpływu na warunki działania podmiotów gospodarczych jak również na kierunki i tępo ich rozwoju. Funkcja powyższa urzeczywistnia poprzez zróżnicowanie obciążeń podatkowych, Dzięki czemu podatek może wpływać zachęcająco lub nie na decyzje o podjęciu działalności gospodarczej oraz zakresu jej prowadzenia.

Funkcja stabilizacyjna - za pomocą podatków państwo wpływa na sytuację makro i mikro ekonomiczną, która ma zapewnić zrównoważenie wzrostu gospodarczego przy możliwie pełnym zatrudnieniu, zrównoważonym bilansie płatniczym i ustabilizowanym poziomie cen.

Funkcja redystrybucyjna (???)

Zasady opodatkowania sformułowane przez Adama Smitha.

Dogodność - oznacza to, że każdy podatek należy ściągać tak aby umożliwić podatnikowi jego najdogodniejszą zapłatę.

Zasada .. - termin płatności i sposób zapłaty powinny być jasno i zrozumiale określone, ekwiwalencja korzyści która traktuje podatek jako opłatę ponoszoną przez obywateli za ich ochronę. Wysokość ciężaru podatkowego powinna być zawsze wypadkową korzyści jakie podatnik czerpie działalności państwa.

Zasada taniości - utrzymywanie korzyści realizacji podatku na najtańszym poziomie, aby ich udział procentowy z dochodów opodatkowania przypadła rzecz dobra ogólnego a nie został pochłonięty przez administrację podatkową.

Systematyka podatków

1. Kryterium przedmiotowe - dochód kształtuje przychód następnie zostaje ustalony przychód i od niego odejmuje się koszty oraz konsumpcję.

- podatek przychodowy - dochód brutto, bez kosztów jego uzyskania,

- podatki dochodowe - uzależnia wysokość podatku od osiągniętego wyniku finansowego - dochód to suma indywidualnych przychodów netto, uzyskiwanych w pewnym okresie czasu poszczególnych źródeł przychodu - dochód = przychód - koszty jego uzyskania

- podatki majątkowe -majątek lub jego przyrost, są to podatki realne - są one płacone dochodu i mają charakter nominalny.

- podatki konsumpcyjne - sensie ekonomicznym źródłem jest dochód wydatkowany - wartość jest umieszczona w cenie produktu

- podatki obrotowe - dotyczą przychodu, dochodu lub też majątku.

2. Kryterium podmiotowe - czynnego i biernego - czynnego podatnika rzecz kościołów i innych związków wyznaniowych oraz innych związków niepublicznych, państwo lub inny związek publiczno-prawny. Podatki bierne - od gospodarstw domowych i podmiotów gospodarczych.

- podatek od osób fizycznych i prawnych.

- podatki zwyczajne i nadzwyczajne - np. podatek powodziowy

- podatki celowe - na rehabilitację osób niepełnosprawnych

-podatki miarowe - całokształt sytuacji prawnych związanych podmiotem i są do niego dostosowane

-podatki rynkowe - stanowią istotny element kształtowania cen - np..podatek obrotowy

-podatki interwencyjne - oddziałują na przebieg procesów gospodarczych i społecznych

-podatki rzeczywiste - podstawa opodatkowania jest ustalana w wyniku postępowania podatkowego, są uzależnione od wyników działalności gospodarczej

- podatki należne - podstawa opodatkowania jest stała i niezależna od przyszłych zdarzeń gospodarczych, wysokość obciążenia jest ustalana z góry

- podatki naliczone - kwota umieszczona na dokumencie zakupu

3. Kryterium ponoszenia ciężaru podatkowego - ma związek z teorią przerzucalności podatku która polega na przesunięciu przez podatnika ciężaru na inny podmiot, może to powodować wzrost cen towarów i usług nabywanych przez podatnika - przerzucanie w przód, Może też powodować obniżenie cen nabywanych przez podatnika - przerzucanie w tył.

- podatki pośrednie i bezpośrednie - p. oddziałują regresywnie stosunku do podziałów ludności, są wyrazem preferencyjnej fiskalnej funkcji podatku, dotyczą dochodu zużywanego na zakup dóbr i usług. Podatki bezpośrednie występują kiedy normatywnie określone źródło podatku, przedmiot i podmiot są zbieżne rzeczywistym źródłem ekonomicznym podatku i przedmiotem podatku, stwarzają przesłanki do respektowania zdolności płatniczej podatnika i umożliwiają indywidualizację ciężaru podatkowego - zwolnienia ulgi i wyłączenia.

ZASADNICZY PODZIAŁ PODATKÓW

Bezpośrednie:

- dochodowy od osób fizycznych 18% 32% ok. 24 mln podatników (

Kanada: 46.5% Meksyk 30% USA 41.% Australia 48.5% Nowa Zelandia 39% Korea Południowa 38.5% Japonia 50% Portugalia 40% Hiszpania 45% Francja 55.9% Irlandia 42% Islandia 41.7% UK 40% Norwegia 43.5% Szwecja 56.6% Finlandia 56.8% Czechy 32% Dania 59.7% Niemcy 45.2% Austria 50% Włochy 44.1% Szwajcaria 42.1% Luksemburg 32.9% Belgia 53.5% Holandia 52% Węgry 38% Słowacja 19% Grecja 40% Turcja 30.6% Polska 32%)

- dochodowy od osób prawnych CIT -podatek korporacyjny - nakładany na dochód firmy-przychód - koszty - 19% jeden z najniższych w Europie - ok. 20 mld zł

- spadków i darowizn

- czynności cywilnoprawnych

- rolny

- leśny

- od nieruchomości

- środków transportu

- posiadania psów * -opłata fakultatywna obecnie

Pośrednie:

- podatek od towarów i usług VAT - największe wpływy po raz I w latach 50-tych w Francji wprowadzony -w PL ok. 85 mld zł przychodu - 7% 22%

-podatek akcyzowy

- podatek od gier

Podatek liniowy - podatnik opłaca tę samą stawkę (%) Najczęściej pewna kwota jest wolna od podatku, a stawka obciąża ponad limitem. (Estonia 1994 r. 23%, min. Dochód 128 euro, Litwa 1994 r. 33%, min. dochód 75 euro, Łotwa 25%, 37 euro, Rosja 2001 13% min. 12 euro, Serbia 2003 14% min 93 euro, Słowacja 2004 19% min 195 euro, Ukraina 2004 13% min. 21 euro, Gruzja 2005 12% min brak, Rumunia 2005 16% min 71 euro)

Ministrowie finansów 1989-…

System podatkowy

Zespół podatków które obowiązują w danym kraju i które stanowią jednolitą wewnętrzną zgodność pod względem ekonomiczno prawnym. Do prawnych wymogów należy zaliczyć - przejrzystość aktów prawnych tworzących dany system podatkowy, ich wewnętrzną zgodność oraz logiczną konstrukcję. Czynniki ekonomiczne: wybór właściwych źródeł podatkowych, odpowiedniego procesu gospodarczego, właściwe i precyzyjne ustalenie podmiotu gospodarczego który ma być objęty obowiązkiem podatkowym, oraz ustalenie właściwej wysokości nakładanych podatków.

Czynniki wewnątrz państwowe:

-

- stopień rozwoju gospodarczego

- typ ustroju politycznego

- rola i zakres władzy państwowej

Czynniki o charakterze globalnym:

- koniunktura gospodarcza

- rola danego państwa w gospodarce światowej

Racjonalny system podatkowy - jest to odmiana wersji systemu podatkowego opartego na podatku jednym rozumianym jako zastosowanie jednego rodzaju podatków dla jednego rodzaju źródła podatków i dla jednego rodzaju podatników. Jest to równoznaczne z przyjęciem takiego rozwiązania w ramach którego każdy podatek będący częścią systemu podatkowego obciążałby dane źródło opodatkowania tylko raz. Nigdy nie zrealizowane!

Racjonalizacja - ulepszanie systemu podatkowego aspekcie ekonomicznym i prawnych, racjonalnym w sensie ekonomicznym. System podatkowy powinien być oparty na podatku dochodowym, przede wszystkim ze względy na jego wydajność. Natomiast inne podatki powinny mieć charakter dodatkowy/.uzupełniający, Racjonalny w ujęciu prawnym stanowi logiczną jasną i zwartą całość a jego poszczególne elementy muszą być ze sobą powiązane merytorycznie.

W krajach rozwiniętych gospodarczo dominują podatki bezpośrednie, natomiast w krajach o mniejszym poziomie rozwoju podatki pośrednie. Stosowanie danego rodzaju podatków ma na celu utrzymanie odpowiedniego dochodu.

Budżet państwa

Jest to najwyższej rangi plan finansowy polityki państwa, jest również pewnym narzędziem polityki społecznej, które uwzględnia planowane dochody i wydatki państw, administracji rządowej na następny rok budżetowy. Jest to zestawienie dochodów i wydatków oraz rozchodów i przychodów państwa w pewnym okresie - np. 1 rok kalendarzowy. BP wymaga autoryzacji politycznej przez parlament. Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjęta przez parlament, która upoważnia rząd derealizacji określonych w ustawie dochodów, wydatków. Dotyczy organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa sądów trybunałów, subwencje dla gmin, wydatki bieżące jednostek budżetowych, wydatki inwestycyjne itp.

Aspekt ekonomiczny - fundusz pieniężny

Aspekt prawny- akt normatywny

Aspekt technicznych jest to konstrukcja techniczna.

Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja wydatków.

W Polsce rok budżetowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym.

Funkcje budżetu państwa:

- ekonomiczne:

- redystrybucja - narzędzie redystrybucji dochodu narodowego

- stabilizacyjna - wyrównawcza -tworzenie warunków skłaniających poszczególne podmioty gospodarcze do podejmowania lub też zaniechania działań - bieżące sterowanie.

-alokacyjna -rozmieszczająca = redystrybucja

- fiskalna - przejmowanie na rzecz państwa dochodów, jest ona zewnętrznym przejawem działalności państwa, polegającej na gromadzeniu rozdzielaniu środków pieniężnych.

- bodźcowa - wykorzystanie stosunków ekonomicznych budżetu z innymi podmiotami gospodarczymi zwłaszcza przedsiębiorstw powywoływania u nich określonych zachowań.

- kontrolna - wykorzystywanie gromadzenia wydatkowania środków budżetowych do kontroli celowości efektywności i legalności gospodarki budżetowej.

- kredytowa - ustalenie czy państwo posiada zdolność kredytową.

- polityczne:

- ustrojowa - budżet państwa jest elementem zachowania danego ustroju społeczno-gospodarczego, jest atrybutem władzy

-demokratyczna - zainteresowanie społeczeństwa opracowywaniem i wykonywaniem budżetu i wpływie na to

- ekonomiczno-polityczne:

- kontrolno - koordynacyjna - porównywanie zaplanowanych dochodów i wydatków ze stanem faktycznym, i podejmowanie ewentualnych środków zaradczych

- planowanie - zestawienie dochodów i wydatków budżetowych, bez cechy planowości niema budżetu

- administracyjna -polega na zmianie zakresu działania organów państwowych oraz związaną ty m redukcję sił pracujących poprzez reorganizację urzędów a także zmiana ich zasad postępowania.

Zasady budżetowe:

• Zasada równowagi: kwota planowanych wydatków znalazła pełne pokrycie dochodach.

• Zasada dualizmu budżetowego: nie jest realizowana Polsce -cykle budżetowe 2-3 letnie.

• Zasada szczegółowości - wydatki i dochody powinny być ujęte ze stosowną szczegółowością.

• Zasada operatywności - budżet wymaga opracowania w układzie podmiotowym - zadania w gromadzeniu dochodów i realizacja wydatków dla konkretnych podmiotów

• Zasada przejrzystości - powinien być przedstawiony parlamentowi w przejrzystym układzie.

• Zasada jawności- jawność procesu przygotowania uchwalania i realizacji i kontroli budżetu.

• Zasad gospodarności - racjonalności - racjonalnego -oszczędnego wydatkowania środków budżetowych.

• Zasada realności - precyzja w planowaniu dochodów i wydatków

• Zasada jednoroczności - rygor budżetowy corocznie tworzony

• Zasada jedności formalnej, zgodnie, z która może istnieć jeden budżet w jednym państwie

• Zasada jedności materialnej - postuluje, aby wszystkie dochody wpływały do jednego budżetu i niego finansowane były wszystkie wydatki - brak łączenia wydatku z dochodem

JAKA JEST PROCEDURA BUDŻETOWA - PROCEDORIUM… BUDŻETOWE - KTO WNOSI PROJEKT ITD. CAŁA PROCEDURA.

Globalizacja

To proces zachodzący w współczesnym świecie poprzez rozwój telekomunikacji i stosunków gospodarczych, który polega na powstawaniu coraz ściślejszych związków pomiędzy odległymi krajami, przede wszystkim ekonomicznych.

Globus - łać. Kula bryła

Global - ang. Zasięg ogólnoświatowy

Globalizacja to tworzenie strategii międzynarodowych, poprzez organizację działań mających na celu ekspansję zagraniczną i działania na skalę światową.

Jest to wyższy, bardziej zaawansowany i złożony etap procesu umiędzynaradawiania działalności gospodarczej. Proces ten jest pojmowany ogólnie, jako rozszerzenie działalności krajowych przedsiębiorstw za granicą. Został on zapoczątkowany na szerszą skalę w XIV w. w raz z rozwojem kompanii zamorskich.

Triada - Europa zachodnia, Ameryka północna, część Azji południowo-wschodniej. Do zachodnioeuropejskiego członu zaliczane są kraje europejskiego obszaru gospodarczego - UE, Norwegia, Islandia i Szwajcaria + 5 mini państw. Ameryka północna to Kanada i USA, a człon azjatycki to Japonia, Korea południowa, Singapur i Chiny, należy też dodać Australię i Nową Zelandię. Państwa te są głównym członkiem działań gospodarczych na świecie.

Internacjonalizacja: odnosi się do całości przepływy surowców naturalnych, półfabrykatów, gotowych wyrobów, usług, środków finansowych, pomysłów czy też idei pomiędzy dwoma lub 3 państwami.

Autarkia gospodarcza

Międzynarodowa integracja gospodarcza

Jest to proces scalania narodowych potencjałów gospodarczych w jeden potencjał międzynarodowy.

Transnacjonalizacja gospodarki

Jest to stopień powiązań gospodarki z gospodarką światową. Głównie poprzez działania korporacji transnarodowych.

Mcdonaldyzacja - niezależnie od miejsca pobytu otrzymamy ten sam produkt - standardowy, globalna unifikacja potrzeb w stosunku do pewnych towarów i usług. Efektywność przejścia z jednej formy do drugiej, kalkulacyjność, przewidywalność, manipulacyjność.

Plusem jest przystępność towarów, poziom cen jest porównywalny. Wszyscy są traktowani tak samo - niezależnie od cech.

Wymiary globalizacji

1. Wzrost sektora usług: jest to I widoczny wymiar współczesnej globalizacji, jest to tendencja od XIX wieku. Usługi osobiste - edukacja, rozrywka itp., ogólne, czyli masmedia, bankowe itp.

2. Finanse: rozwój działalności finansowej.

3. Korporacja transnarodowe.

4. Społeczeństwo gdzie wygrywający zabiera wszystko - nie ma na świecie miejsca dla kilku najlepszych.

5. Homofinansierus: ma cel, jakim jest zdobywanie finansów zachowując ostrożność przedstopiem ryzyka i rentownością działań.

6. Szkoły myślenia o tym zjawisku:

- Globaliści - dwa wymiary globalizacji: pozytywne i negatywne.

- Global sceptycy - globalizacja to mit, nic nowego, tka naprawdę są to różnice etniczne i społeczne - internacjonalizacja gospodarki światowej, gdzie dominują stosunku między gospodarkami narodowymi. Gospodarka jest bardziej regionalna niż międzyregionalna.

- (…)

Postawa radykalna: odrzucenie oraz przeciwstawienie się globalizacji, którą traktuje się, jako coś obcego i wrogiego, odrzuca się zasady wolnego rynku, zunifikowanych wzorców kulturowych, jako zagrożenia dla ludzkości i tradycyjnych wartości.

Postawa neoliberalna: przyjmowanie tego, co przynosi globalizacja i pozostawienie siłom rynkowym sprostanie temu, co przynosi globalizacja.

Postawa reformistyczna: jest wyrazem traktowania globalizacji, jako wyzwania, poszukuje ona sposobu wykorzystania szans i korzyści i minimalizowania zagrożeń niesionych przez te procesy. Sprawność/godność. Prawo, czy zaufanie. Elastyczność czy bierność. Dobro wspólne czy interes ogólny.

Geneza procesów globalizacyjnych w współczesnym świecie

Rozwój wpływów kulturowych, wyprawy handlowe. Rewolucja przemysłowa. Zmiany techniczne - druga rewolucja przemysłowa - tania produkcja metali itp. Kanał Panamski. I Wojna Światowa, wielki kryzys, zmiany polityczne po II Wojnie Światowej - bipolarność, komunizm itp. Światowa organizacja handlu, upadek ZSRR,

Korporacje, jako element globalizacji

Korporacje międzynarodowe, transnarodowe. Przedsiębiorstwa wielonarodowe. KTN - korporacje transnarodowe, najczęściej stosowane określenie w Polsce. W 1974 roku przyjęty.

Przedsiębiorstwa międzynarodowe prowadzące działalność produkcyjną i usługą, w co najmniej dwóch krajach, oraz posiadające również, w co najmniej dwóch krajach swoje filie, będące w całości lub części własnością przedsiębiorstwa macierzystego. Działają na rynku globalnym, którego powstanie umożliwiło im szybki rozwój. Rynek globalny to taki rynek w ramach, którego konsumenci mają takie same potrzeby.

W latach 50 - 60 -tych rozpoczął się rozwój filii zagranicznych.

W latach 70 -tych wycofywały one swoje wpływy z państw rozwiniętych.

W latach 80 -tych zasięg globalny, jako broń.

W latach 90 -tych rozwój sieci globalnych powiązań i współpracy. Znaczenie wiedzy itp. Korporacje wirtualne.

Dominujący udział w światowych środkach produkcji i towarach. Korporacje mają duży wpływ na inne podmioty globalizacji oraz bezpośrednio lub pośrednio na mechanizmy i czynniki kształtujące ten proces. Korporacje aktywnie uczestniczą w rozwoju globalizacji, poprzez różne formy ekspansji, kooperacja, integracje przedsiębiorstw w ramach ponad granicznej współpracy. Mają udział w fazach fuzji i przejęć przedsiębiorstw. Korporacje mają zdolność organizowania i koordynowania realizacji działań i funkcji tworzących wartość rozproszonych powiązanych gospodarczo przedsiębiorstw. Korporacje stosują ponadgraniczne strategie, które cechuje wysoki stopień specjalizacji i integracji globalizacyjnej, oraz globalna skala działalności z dostosowaniem lokalnym. Korporacje szybko wykorzystują nadarzające się okazje, wdrażają organizacyjne i strategiczne. Korporacje są nakierowane na tworzenie, stosowanie wiedzy, jako strategicznego zasobu przedsiębiorstwa, jako metody umacniania pozycji na globalnym rynku oraz aktywizacji globalizacji w przyszłości, korporacje wpływają na ujednolicanie warunków dla międzynarodowego biznesu, instytucjonalnych, infrastrukturalnych standardów technologicznych i językowych. Korporacje realizują działania na rzecz stworzenia wizerunku globalnych firm, wrażliwych na problemy społeczne i wspierające rozwój globalizacji z ludzką twarzą.

Struktura korporacji transnarodowej

Korporacja transnarodowe

- filia zagraniczna

- filia macierzysta ( ma (przedsiębiorstwa zależne i powiązane) lub nie (oddziały, które mogą funkcjonować, jako spółki i stale przedsiębiorstwa, wyposażenie ruchome oraz ziemia) osobowość prawną)

- filia zagraniczna

Różnica pomiędzy posiadającym lub nie osobność prawną zależy od posiadanych głosów akcjonariatu. Inwestor zagraniczny posada nie więcej niż 50 głosów w przedsiębiorstwie nie zależnym. W zależnym inwestor ma ponad 50% głosów, przez co ma prawo usuwać większość członków ciała administracyjnego.

(…)

!KORPORACJE!

Kryteria oceny korporacji

1. Wartość przychodów z sprzedaży przedsiębiorstwa.

2. Wartość rynkowa poszczególnych firm, wskazująca na majątki

3. Wartość najcenniejszych marek na świecie oraz pustelnie firm posiadaczy najbardziej znanych i cenionych marek

4. Wartość zagranicznych aktywów posiadanych przez korporacje, wskazanie firm inwestorów najbardziej zaangażowanych po za krajem macierzystym.

Zalety i wady globalizacji

• Zanikanie różnic odrębności kulturowych.

• Spadek poziomu płac

• Degradacja środowiska

• Niszczenie małego biznesu

• Ograniczanie suwerenności państwa

• Wzrost przestępczości międzynarodowej

• Szybkie rozprzestrzenianie się kryzysu

• Chwiejność światowego systemu finansowego

• Wzrost poziomu konsumpcjonizmu

• Zaostrzenie agresywnej konkurencji

• Rozszerzanie się obszarów nędzy i głodu

• Brak korelacji pomiędzy globalizacją rynku i instytucji demokratycznych

• Spadek roli rządów narodowych

• Kryzys instytucji międzynarodowych

• Kryzys hierarchicznych struktur zarządzania

• Szybkie rozprzestrzenianie się spekulacyjnych lokat krótkoterminowych.

• Spadek popytu na prace niewykwalifikowane

• Zanikanie niektórych kategorii zawodowych - np. zegarmistrz

• Rosnąca polaryzacja dochodowa i majątkowa

• Uzależnienie od technologii

• Brak kontroli nad treściami w Internecie

• Homogenizacja systemów wartości

• Odradzanie się nacjonalizmów i separatyzmowi oraz fundamentalizmów

• Załamywanie się solidarności społecznej

• Dehumanizacja życia.

Plusy:

• Łatwiejszy dostęp do usług i towarów, technologii, metod zarządzania instytucji, osiągnięć kulturowych i rozrywki

• Powstanie nowych kategorii zawodowych (np. dietetyk generator żywności modyfikowanej)

• Normalizacja i standaryzacja wzorców świata

• Wzrost efektywności i konkurencyjności oraz spadek kosztów produkcji i komunikacji

• Liberalizacja i demokratyzacja

• Przyśpieszenie wzrostu w obszarach zacofanych

• Zwiększona możliwość uczestnictwa w procesach światowych

• Wyłanianie się nowych rynków i podmiotów gospodarczych

• Wzrost jakości wyrobów i usług

• Zanikanie barier w współpracy

• Wzrost świadomości międzynarodowej

• Wzrost pluralizmu

• Dyfuzja postępu naukowego

• Transfer kapitału do gospodarek zacofanych

Integracja gospodarcza

Horyzont integracji gospodarczej - czy jest to niekończący się proces, czy ma swój kres.

Mechanizm funkcjonowania integracji - czy powinien to być mechanizm wolnej integracji i handlu czy tez efekt określonej polityki integrujących się państw

Korzyści płynące z integracji - czy powinny być dzielone równo czy nie

Cele integracji

1. Ogólne

2. Szczegółowe

Ad. 1. Spajanie potencjałów państw, rynków, i końców pojedynczych osób różnej narodowości i przynależności państwowej

Ad. 2. Zwiększenie efektywności gospodarowania służy temu unowocześnianie gospodarki poprzez strukturalne zmiany w produkcji zaniechanie lub ograniczanie działań o relatywnie niskiej efektywności oraz zwiększenie znaczenia dziedzin, które są uznane za specjalizacyjne. Ułatwienia w przepływie towarów i usług stwarzają poszczególnym krajom możliwości koncentracji nakładów w dziedzinach najbardziej efektywnych.

Warunki rozwoju integracji

Położenie geograficzne

Infrastruktura gospodarcza - rozwinięte połączenia kolejowe drogowe, morskie telekomunikacyjne informatyczne.

Komplementarność struktur gospodarczych - wzajemne dopasowanie międzygałęziowy (różnice dot. Czynników produkcji) i wewnątrzgałęziowa (różnice dot. Wydajności środków produkcji)

Polityka sprzyjająca integracji- wzajemne udzielenie preferencji taryfowych parataryfowych, pozataryfowych, swoboda przepływu kapitału pracy i innych czynników produkcji w koordynacji polityki zagranicznej i prowadzeniu wspólnej polityki ekonomicznej

Kryteria integracji

1. Horyzont integracji: czy integracja jest niekończącym się etapem czy ma też swój koniec.

2. Mechanizm funkcjonowania integracji: czy powinien to być mechanizm wolnego rynku/handlu czy też powinien to być efekt określonej polityki integrujących się państw. Likwidacja barier, koordynacja, unifikacja polityki państw.

3. Korzyści płynące z integracji: czy powinny być dzielone równo pomiędzy integrujące się kraje, czy też mogą przypadać różnie. Stopa korzyści, zależna jest od potencjałów państw

Modele integracji

Jest to inaczej obraz danego ugrupowania, który obejmuje jego właściwości, zwłaszcza podział kompetencji pomiędzy organami międzynarodowymi i ponadnarodowymi.

1. Model integracji międzynarodowej - decyzje, które określają wzajemne powiązania i relacje pomiędzy państwami członkowskimi zapadają na szczeblu narodowym. Z kolei ugrupowanie integracyjne ma wyłącznie charakter koordynacyjny. Państwa członkowskie informują ugrupowanie o celach i środkach oraz narzędziach wewnętrznej oraz zagranicznej polityki, która jest realizowana wobec przedsiębiorstw. Ugrupowanie po uzyskaniu informacji podejmuje decyzję, które dotyczą zmian pożądanych z punku widzenia ugrupowania w polityce ekonomicznej zwłaszcza w zagranicznej polityce ekonomicznej państw, które są członkami tego ugrupowania. W powyższym modelu zalecenia nabierają mocy obowiązującej dopiero, gdy zostaną przetworzone poprzez poszczególne kraje członkowskie. Na decyzję w postaci ustaw, rozporządzeń dekretów. Koordynacja ta nie ma charaktery obligatoryjnego, są to raczej sugestie i życzenia lub propozycje - funkcja fakultatywna.

2. Model ponadnarodowej integracji - część lub większość decyzji określających wewnętrzną i zagraniczną politykę ekonomiczną jest przekazywana od państw członkowskich do danego ugrupowania. Decyzje podejmowane po zebraniu od państw członkowskich informacji są obligatoryjne.

Dyrektywy, decyzje, rozporządzenia.

Dyrektywy wiążą państwa, do których są skierowane przede wszystkich w zakresie celów, jakie powinny być osiągnięte, pozostawiając dla władz państwowych swobodę wyboru środków i narzędzi.

Decyzje obowiązują w całości strony, do których są skierowane.

Rozporządzenia mają zasięg ogólny obowiązują w całości i są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach.

Mechanizmy integracji we współczesnym świecie

Są to zasady w oparciu, o które funkcjonuje rynek w ramach danego ugrupowania. Pieniądz międzynarodowy, kursy walut, ceny, rozliczenia, oraz ich związki parametrami rynków narodowych.

1. Mechanizm wolnego rynku i handlu

2. Mechanizm rynku regulowanego

Ad. 1. W przypadku tego mechanizmu państwa to przede wszystkim stróże porządku w ramach poszczególnych krajów. Czyli utrzymują praworządność, porządek publiczny, stosują środki przymusu dla ochrony zgodnych z prawem umów i kontraktów, a także przeciwdziałają zakłóceniu zasad wolnego rynku/handlu. Producenci i konsumenci, przyjmuje się, że są oni całkowicie niezależni. Ceny krajowe i międzynarodowe, kursy walut i stopa procentowa powstają na rynku wyniku wolnej gry sił rynkowych. Głównym zadaniem państw jest likwidacja barier - np. mających charakter taryfowy i pozataryfowy, które mogą utrudniać działanie.

Ad. 2. W powyższym mechanizmie rola państw wzrasta w porównani udo mechanizmu 1. Zajmują się one także koordynacją narzędzi biorących udział w obrocie międzynarodowym. W tym mechanizmie także zaliczamy producentów i konsumentów, jednakże postępują oni nie tylko zgodnie z wolną ręką handlu, ale także z regulacjami ugrupowania.

Zakres makroekonomiczny i mikroekonomiczny - koordynacja narzędzi.

Przykłady integracji instytucjonalnej

Cechy charakterystyczne:

1. Eliminacja barier rozwoju wzajemnych powiązań handlowych

2. Zewnętrzne wspólne ograniczenia handlowe

3. Wolny przepływ czynników produkcji

4. Harmonizacja polityki pieniężnej i fiskalnej, stałe kursy walutowe lub wspólna waluta

5. Harmonizacja polityki makroekonomicznej polityki rozwoju gospodarczego polityki przemian strukturalnych

6. Pełna harmonizacja polityki wewnętrznej zagranicznej funkcjonowania instytucji ponadnarodowych

7. Połączenie pełnej integracji ekonomicznej z pełną integracja polityczną

Stopnie integracji

1. Strefa wolnego handlu - 1,

2. Unia celna - 1,2,

3. Wspólny rynek - 1,2,3,

4. Unia monetarna - 1,2,3,4,

5. Unia ekonomiczna - 1,2,3,4,5,

6. Unia polityczna - 1,2,3,4,5,6,

7. Pełna integracja gospodarcza - 1,2,3,4,5,6,7,

Ad. 1. Oznacza likwidację ceł i ograniczeń ilościowych handlu pomiędzy określoną grupą państw, powyższe kraje zachowują jednocześnie autonomiczną zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależna politykę wobec państw trzecich - np. Środkowoeuropejskie porozumienie o wolnym handlu CEFTA 1992, Polska była państwem założycielskim, ale po przystąpieniu do UE wyszła z tej organizacji, Południowo Azjatycka strefa wolnego handlu - SAFTA 2004, porozumienie handlowe państw wysp Pacyfiku - PICTA 2006, Północnoamerykański układ o wolnym handlu - NAFTA 1993 - działa od stycznia 1994, układ wolnego handlu G3 1995, arabska strefa wolnego handlu - GAFTA 2005, Europejskie stowarzyszenie wolnego handlu -EFTA 1960 -w chwili powstania członkami były państwa niebędące członkami EWG, obecnie dotyczy 4 państw, strefa wolnego handlu ameryki środkowej CAFTA 2004, stowarzyszenie w ramach stowarzyszenia narodów Azji południowej wschodniej ASEN - AFTA 1967, andyjski wspólny rynek - CAN 1969.

Ad. 2. Ma miejsce, gdy kraje, które tworzą strefę wolnego handlu wprowadzają ujednolicone cła zewnętrzne wobec państw trzecich. Wspiera ona rozwój handlu z państwami członkowskimi, ale ogranicza handle z państwami trzecimi. Preferencyjne i dyskryminacyjne działanie cła w unii - poprzez zniesienie ceł wewnętrznych, wspólnej taryfy ceł zewnętrznych. Np. wspólny rynek południa MERCOSUR 1985, wspólnota wschodnioafrykańska - EAC 1967, południowoafrykańska unia celna -SACU 1910 - najstarsza organizacja integracyjna, która wprowadziła unię celną, stowarzyszenie integracji latynoamerykańskiej - ALADI 1980.

Ad.3. Jest to wyższa forma integracji - oznacza zniesienie ceł we wzajemnych obrotach, oraz wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec państw trzecich oraz swobodę przepływu kapitału i zasobów pracy w ramach danego ugrupowania - np. unia europejska 1992, europejski obszar gospodarczy EEA 1994 (EFTA + UE) karaibska wspólnota i wspólny rynek -CARICOM 1973, rada współpracy arabskich państw zatoki perskiej CCASG 2007.

Ad.4. Unia walutowa - strefa wolnego handlu, unia celna wspólny rynek, koordynacja lub unifikacja polityki walutowej, prowadzonej przez państwa wchodzące w skład ugrupowania integracyjnego,. W zakres wchodzą - ograniczanie do z góry określonego przedziału wahań kursu walutowego, tworzenie wspólnych rezerw walutowych, wprowadzenie jednolitej waluty międzynarodowej oraz bezwarunkowa pomoc kredytowa. Np. środkowa afrykańska wspólnota gospodarcza - CEMAC 1999, unia europejska unia walutowa - 1992, zachodnio afrykańska unia gospodarczo-walutowa - VEMOA 1994, organizacja państw wschodnio karaibskich - OECS 1981. Szwajcaria - Lichtenstein - frank szwajcarski obowiązujący w obu państwach, Rosja-Gruzja rubel rosyjski obowiązujący w Rosji, Abchazji i południowej Osetii

Ad. 5. Tak jak wyżej plus unię walutowa, unifikacja i koordynacja poszczególnych dziedzin polityki ekonomicznej tak ogólnej jak w poszczególnych działach gospodarczych.

Ad. 6. Jest to także unifikacja i koordynacja polityki zagranicznej i wewnętrznej państw plus polityka bezpieczeństwa.

Wynotować wszystkie kraje członkowskie.

Przyczyny integracji państw słabo rozwiniętych

Jest to chęć wzmocnienia się - brakuje jednak odpowiedniej infrastruktury wspierającej integrację, zbyt dużą różnicę miedzy państwami.

Polityka rynku pracy w Polsce i w innych państwach

1. Potencjał roboczy: pojedynczy człowiek lub większa zbiorowość ludzi - indywidualny potencjał roboczy to zasób możliwości roboczych, intelektualnych, którymi dysponuje człowiek, które może wykorzystać w procesie pracy. Kształtują się one pod wpływem czynników wewnętrznych -endogenicznych - związanych bezpośrednie z daną osobą, ale także pod wpływem czynników egzogenicznych - zewnętrznych.

2. Pełne zatrudnienie: taki stan w ramach, którego każdy człowiek zdolny do pracy i pragnący pracować może w stosunkowo krótkim czasie uzyskać pracę na warunkach określonych przez normy prawa pracy. (Konstytucja i kodeks pracy i ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobocie 1994, oraz ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 2004).

3. Racjonalne zatrudnienie: oznacza stan w ramach, którego zatrudnieniu pełnemu towarzyszy rozmieszczenie pracujących w układzie kwalifikacyjnym, zawodowym, terytorialnym, zgodnie potrzebami gospodarki oraz aspiracjami i dążeniami pracowników przy jednoczesnym należytym wykorzystaniu czasu pracy i kwalifikacji zatrudnionych. Jest to proces kształtowania, rozmieszczania i wykorzystywania zasobów pracy. W szerszym znaczeniu - czynni zawodowo lub pracujący natomiast w węższym ujęciu pracownicy. Czynni zawodowo to osoby pracujące natomiast zawodowo aktywni obejmują zarówno pracujących jak i bezrobotnych poszukujących pracy. Zawodowo bierne - osoby pozostające na utrzymaniu innych osób lub też posiadające niezarobkowe źródła utrzymania.

4. Funkcje zatrudnienia: - ekonomiczna czynnik efektów gospodarczych zakładu pracy, a w skali makro ekonomiczne wzrostu gospodarczego. Funkcja dochodowa zatrudnienie stanowi najważniejsze źródło dochodów ludności. Funkcja społeczna - umożliwienie realizacji społecznej potrzeby pracy poprzez uczestnictwo jednostek w życiu społecznym i gospodarczym. Pełne zatrudnienie to proces zmierzający do całkowitej absorpcji faktycznych zasobów pracy w społecznym procesie pracy poprzez racjonalne kształtowanie liczby miejsc pracy w sposób zaiwaniający osobom poszukującym pracy jej uzyskanie w możliwie krótkim czasie.

5. Rynek pracy: zmienne zawodów lub też zatrudnienie, oznacza stan w ramach, którego mają miejsce transakcje ekonomiczne z jednej strony jest to najmowanie, czyli angażowanie ludzi do praca z drugiej strony jest to sprzedaż swojej pracy. Rynek pracy, jako całość podlega podziałowi na wiele pod-rynków takich jak np. rynki regionalne, sektoralne a także specyficzne rynki dla poszczególnych kategorii zawodów i osób. Zasięg rynku pracy: 1. Rynek krajowy, traktuje on o makro problemach zatrudnienia podlega ogólnej polityce państwa i jest regulowany przez decyzje centralne, 2. Rynek regionalny, mezo rynek, jest on dostosowany do administracyjnego podziału kraju lub też do zasięgu umownych granic, 3. Rynek lokalny, regulowany przez lokalne organy samorządowe - mikro rynek, ma istotne znaczenie w polityce zatrudnieniowej i rozwiązywaniem problemów. Rynek pracy tworzą segmenty, które są określone, jako część jego struktury. Segmenty rynku pracy mogą być wyodrębnianie na podstawie różnych kryteriów takich jak np. Płeć, wiek kwalifikacje, zawód, gałąź lub też dział gospodarki oraz określony region lub też miejscowość. Koncepcja podziału gospodarki na 3 sektory została zaproponowana w latach 30 - tych przez Fishera i Clarka:

1. Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo,

2. Przemysł i budownictwo,

3. Usługi.

- Kryteria charakteryzujące dobre miejsca pracy:

- odpowiedni poziom płacy

- praca na odpowiednim poziomie kwalifikacyjnym

- miła atmosfera

- praca rozwijająca

- samorealizacja

- mało stresująca

- stabilne miejsce pracy

- atrakcyjne warunki socjalne

- normowany czas pracy

- możliwość awansu

- brak dyskryminacji kobiet

6. Polityka rynku pracy: oznacza, że celem uprawiającego tę politykę państwa jest aktywne działanie dla zapewnienia pełnego zatrudnienia Poprzez pełne zatrudnienie będziemy pojmowali taki stan w ramach, którego stopa bezrobocia jest niewysoka i nie przekracza umownego poziomu tj. od 2-3% ogółu zatrudnionych.

Bezrobotni (zniechęceni pracownicy, powracający na rynek pracy, ponowie zatrudnieni), Pracujący (nowozatrudnieni, ponownie zatrudnieni, emeryci i chwilowo niezatrudnieni, podejmujący pracę) i Osoby nienależące do zasobów siły roboczej (podejmujące pracę, emeryci i chwilowo niezatrudnieni, nowo wchodzący na rynek pracy zniechęceni pracownicy).

7. Praca: funkcje pracy -czynnik tworzenia produktu społecznego, środek uzyskiwania dochodów, środek zaspokajania aspiracji społecznych i zawodowych.

8. Bezrobocie: jest to zjawisko ekonomiczne i społeczne. Najbardziej ogólnie możemy je scharakteryzować, jako brak pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i osób jej poszukujących. W ujęciu przedmiotowym bezrobocie jest traktowane, jako kategoria (…) oznacza niezrealizowaną podaż pracy będącą rezultatem nierównowagi pomiędzy podażą siły roboczej a popytem na pracę, czyli chłonnością gospodarki. W tym ujęciu jest to pojęcie ekonomiczne, z kolei w ujęciu podmiotowym rozpatruje się od strony osób dotkniętych tą klęską i oznacza stan przymusowej bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia, dla których podstawą egzystencji są dochody z pracy.

1. Bezrobocie jawne, czyli rejestrowane w urzędach pracy - powiatowe urzędy pracy krajowy urząd pracy.

2. Badanie aktywności ekonomicznej ludności BAEL

3. Bezrobocie utajone: niepełne ujawnienie zasobów pracy - czyli ludzi chętnych do pracy ale pozbawionych jej w całości lub częściowo.

Kategorie bezrobocia:

1. Bezrobocie frykcyjne określanej, jako płynne fruktuacyjne, lub przejściowe Jest ono związane z naturalną płynnością siły roboczej, którą umożliwiają mechanizmy rynku pracy oraz pełna swoboda zmiany miejsca pracy i wyboru stanowiska pracy bezrobocie to oznacza stan czasowej dezaktywizacji osobowej, wynikającej przejściowego niedostosowania podaży kadr i popytu na nie. Ten rodzaj bezrobocia mas charakter dobrowolny tzn. decyzję o zwolnieniu z pracy w celu znalezienia innej podejmują sami pracownicy. Pozostałe kategorie są niezależne od danej osoby.

2. Bezrobocie strukturalne jest efektem przekształceń strukturze gospodarki np. restrukturyzacji i powoduje zmiany strukturze popytu na pracę. Jest ona definiowana, jako rozbieżność struty popytu na prace i struktury jej podaży. Może ona wynikać z ogólnego niedorozwoju gospodarki i niemożliwości stworzenia odpowiedniej ilości stanowisk pracy dla wszystkich zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia. Bezrobocie to jest najczęściej efektem zmian technologii lub też struktury handlu i tka przyczyną utraty stanowiska pracy może być zmiana technologii produkcji, wprowadzenie na rynek technologicznie zaawansowanych produktów i całkiem nowych, wyparcie produktów krajowej produkcji przez produkty zagraniczne, zmiana metody lub specyficznych upodobań konsumenta.

3. Geograficzne przemieszczanie się przemysłu.

4. Bezrobocie cykliczne, czyli koniunkturalne, wywoływane jest przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej tzn. przez szeroko zakrojona obniżkę ogólnego poziomu wydatków w gospodarce, zazwyczaj trwa ono przez okres kilku tygodni lub miesięcy. Aż do chwili gry wzrost poziomu działalności gospodarczej doprowadzi do wzrostu produkcji i popytu na siłę roboczą.

5. Bezrobocie sezonowe/okresowe: ma ono charakter cykliczny i jest efektem sezonowości produkcji w niektórych dziedzinach gospodarki bezpośrednio lub pośrednio uzależnionych od warunków klimatycznych np. turystyka, rolnictwo, budownictwo, itp.

6. Bezrobocie lokalne, wyróżnia się szczególnym nasileniem braku wolnych miejsc pracy w pewnych miejscowościach lub też regionach. Tego typu bezrobocie charakteryzuje się wyższą stopą bezrobocia od przeciętnej stopy bezrobocia w całym kraju.

W 2008 roku najwyższe stopy bezrobocia - Podkarpacie, zachodniopomorskie, świętokrzyskie kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie.

Najniższe stopy bezrobocia: mazowieckie 8.2%, łódzkie 9.6%, Podlaskie 9.9%, Wielkopolska 10.4 i małopolska 10.4

7. Bezrobocie chroniczne - długotrwałe bezrobocie przynoszące dotkliwe konsekwencje natury społeczno ekonomicznej.

8. Bezrobocie marginesowe dotyczy osób niezdolnych do pracy lub o ograniczonej zdolności do pracy, które poszukują zatrudnienia, jako źródła uzupełnienia posiadanych środków utrzymania lub w celu nabycia uprawnień do świadczeń socjalnych

9. Bezrobocie całkowite- brak, jakiego kol wiek zajęcia zarobkowego

10. Bezrobocie częściowe oznacza podjęcie pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy

11. Bezrobocie powszechne - ogólne, i lokalne, czyli terenowe.

12. Bezrobocie kobiet, mężczyzn, młodzieży, robotników wykwalifikowanych fi nie i poszczególnych kategorii zawodowych.

13. Bezrobocie krótkookresowe do 3 miesięcy, bezrobocie średniookresowe od 4 do 6 miesięcy i bezrobocie długookresowe od 7 do 12 miesięcy i długoterminowe powyżej 12 miesięcy.

Metody likwidacji problemu bezrobocia: 3 typy zasiłków dla bezrobotnych

9. Bezrobocie dobrowolne: osoby, które nie podejmują pracy powodu wypłacanych zasiłków dla bezrobotnych i odpowiedni poziom świadczeń socjalnych.

10. Bezrobocie przymusowe: dotyczy osób, które utraciły pracę w warunkach od siebie niezależnych lub też wracają na rynek pracy poprze rwie spowodowanej przyczynami społecznymi.

11. Stopa bezrobocia -negatywna miara wskazująca, jaka część zdolnych do pracy zasobów siły roboczej kraju pozostaje na bieżąco bez pracy. Jest to stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do liczby ludzi uznanych za wchodzących w skład ludzi pracujących wyrażony w procentach. Zasoby siły roboczej tworzą wszystkie osoby w wieku 16 lat i więcej tzn. także osoby dorosłe, które są zdolne i skłonne do pracy i które są liczone albo, jako osoby bezrobotne albo, jako zatrudnione.

12. Naturalna stopa bezrobocia: to odsetek siły roboczej dotyczący bezrobotnych sytuacji równowagi zaistniałej na rynku pracy. Osoby te są bezrobotne dobrowolnie, ponieważ nie wyrażają skłonności do podjęcia pracy w ramach realnej stawki płac zapewniającej równowagę. Potencjalny poziom produkcji. Artur Okun: roczna stopa wzrostu realnego produktu narodowego brutto na poziomie 2.7% zapewnia utrzymanie stałej stopy bezrobocia. W sytuacji gdy stopa ta podniesie się o punkty procentowe czyli osiągnie poziom 4, 7% wówczas stopa bezrobocia spadnie odpowiednio o 1 punkt procentowy i odwrotnie gdy stopa ta się obniży o 2 punkty procentowe - 0,7% wówczas bezrobocie wzrośnie o 1 punkt procentowy. Prawo Okuna dowodzi, więc, że aby utrzymać stałą stopę bezrobocia niezbędne jest określone i stałe tępo wzrostu gospodarczego.

13. Monopson i monopol bilateralny, jako najbardziej charakterystyczne zjawiska konkurencji niedoskonałej. Monopson oznacza sytuację, kiedy na rynku występuje jeden kupujący dany produkt. Monopson nie powinien być kojarzony monopolem - jeden sprzedawca usługi/produktu. Termin ten jest najczęściej stosowany do wskazania pozycji wyłączności lub dominacji pracodawcy nadanym rynku. Przedsiębiorstwo nie działające na warunkach wyłączności, lecz które zdominowało rynek na pewien typ zasobu pracy określany jest jako to, które posiada siłę monopsonu. Siła ta wyraża się w zdolności producenta do zmiany ceny zasobu poprzez zmianę wielkości zatrudnienia, poprzez redukcję konkurencji na rynku pracy siła monopsonu wyraża się w obniżeniu poziomu płacy. Z założenia jest to jedyny pracodawca w rejonie.

14. Monopol bilateralny charakteryzuje się tym, że monopolowi związków zawodowych po stronie sprzedaży pracy odpowiada monopol (monopson) po stronie zakupu czynnika pracy. W przypadku monopolu bilateralnego zarówno sprzedający jak i kupujący pracę są monopolistami a nie małymi podmiotami charakterystycznymi dla rynku konkurencyjnego.

Strategia zatrudnienia w UE

Listopad 1997, szczyt w Luksemburgu - traktat Amsterdamski, tworzący podstawy formalno prawne dla europejskiej strategii zatrudnienia.

Celem ESZ jest powiązanie unii z powstaniem nowych miejsc pracy a także określenie zadań dla ponad narodowej współpracy państw.

4 filary europejskiej strategii zatrudnienia:

1. Zatrudnialność -starania możliwości powrotu bezrobotnych do pracy a także promocja rynku pracy otwartego dal wszystkich. Zadaniem tego filaru jest przeciwdziałanie długoterminowemu bezrobociu poprzez wzmacnianie kształcenia ustawicznego wspieranie programów szkoleniowych poprzez przekwalifikowanie osób bezrobotnych, doradztwo, a także pomoc w dostosowaniu programów edukacyjnych do zmieniających się potrzeb rynku pracy.

2. Przedsiębiorczość - dążenie do ułatwienia obywatelom UE zakładani i prowadzenia firm oraz zatrudniania innych osób. W tym wypadku akcentuje się mocno tworzenie nowych miejsc pracy i motywację do samo zatrudnienia.

3. Zdolność adaptacyjna pracowników i pracodawców, Ma ona na celu promowanie modernizacji modelu pracy uelastycznianie czasu pracy przyjmowanie różnorodnych form zatrudnienia, unowocześnianie kontraktów o pracę, a także utrzymywanie zdolności dostosowawczych przedsiębiorstw poprzez utrzymywanie w firmach szkoleń pracowniczych.

4. Równość szans - skupia się on napo godzeniu dróg zawodowych z życiem rodzinnym, próbując rozwiązać problem nierówności w zatrudnianiu kobiet i mężczyzn.

Polityka rynku pracy w Polsce i UE

Programy pasywne Programy aktywne

Unia Europejska (67%)	Polska (84%)	Unia Europejska (33%)	Polska (16%)
Zasiłki dla bezrobotnych	Zasiłki dla bezrobotnych	Publiczne służby zatrudnienia i administracji	Urzędy pracy (pośrednictwo doradztwo)
Wcześniejsza emerytura	Wcześniejsze emerytury (finansowane przez ZUS do 31.12.1997	Szkolenie i przekwalifikowanie bezrobotnych	Szkolenia i przekwalifikowanie bezrobotnych
	Zasiłki przedemerytalne	Subsydiowanie regularnego zatrudnienia w sektorze prywatny	Prace interwencyjne
	Świadczenia przedemerytalne	Bezpośrednie tworzenie miejsc pracy w sektorze publicznym	Roboty publiczne
		Pomoc dla bezrobotnych tworzących własne firmy	Pożyczki na tworzenie małych przedsiębiorstw
		Programy dla bezrobotnych niepełnosprawnych	Aktywizacja zawodowa absolwentów
			Programy specjalne(np. długookresowo bezrobotni, młodzież i kobiety)

Inflacja

(…)

Inflacja jest zjawiskiem gospodarczym, które przejawia się trwałym wzrostem ogólnego poziomu cen w określonym czasie. Wzrost ogólnego poziomu cen wiąże się faktem iż nie wzrasta cena pojedynczego towaru, lecz wzrasta średnia warzona wszystkich cen traktowanych łącznie. Zjawisko to nie opisuje krótkoterminowych wahań cen.

Inflacja jest to proces wzrostu cen, który powoduje niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. Stopień nasilenia inflacji określa stopa inflacji wyrażająca procentach wzrost poziomu cen w okresie badanym w stosunku do okresu przyjętego przez ustawę. Zjawisko inflacji mierzy się poprzez ustalanie indeksu cen produktu narodowego brutto oraz rocznej stopy inflacji.

Wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI)

Opiera się go o zasób dóbr konsumpcyjnych i usługowych i nie obejmuje on wszystkich cen i usług. Na jego treść składają się podstawowe produkty.

Deflator produktu narodowego brutto

Korektor, wskaźnik cen dla całości produktu narodowego brutto. Jest to stosunek PNB do rPNB. Deflator w mierzeniu inflacji obejmuje wszystkie ceny dóbr usług wchodzących do PNB.

Wskaźnik cen hurtowych

Wskaźnik cen zbytu, stosuje się go domierzenia poziomu cen w miejscu pierwszej sprzedaży. Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu.

Rodzaje inflacji

Inflacja pełzająca: ceny rosną umiarkowanie, przyjmuje się, że jest to wzrost do 5% rocznie. Ni powoduje zakłóceń przebiegu procesów gospodarczych i podlega kontroli. Jest ona charakterystyczna dla państw harmonijnie rozwijających się, bardzo często traktowana jest, jako przez kreatorów polityki gospodarczej, jako łagodny środek nakręcania polityki gospodarczej.

Inflacja krocząca: umownie przyjmuje się, że ma miejsce wzrost cen od 5-10% rocznie, gdy oczekiwania inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych, wspomagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać spod kontroli. Jest ona charakterystyczna dla państw, które po okresie ciągle przyśpieszającego wzrostu gospodarczego osiągają okres stabilizacji tego tępa, ale nadal jest ono wysokie.

Inflacja galopująca: przyjmuje się, że dotyczy wzrostu cen w granicach od 10-100% rocznie i powoduje ona narastanie zakłóceń przebiegu procesów gospodarczych, osłabia ona również systemy motywacyjny w rezultacie zahamowuje wzrost gospodarczy i jest bardzo trudna do opanowania przez państwo, najczęściej występuje w krajach gospodarczo słabo rozwiniętych, które wkraczają na drogę przyśpieszonego wzrostu gospodarczego, ale może występować w krajach lepiej rozwiniętych.

Hiper inflacja: przyjmuje się, że dotyczy wzrostu powyżej 100% rocznie. Natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia prowadzenie racjonalnej gospodarki, przez niemożność prowadzenia rachunku gospodarczego, planowanie inwestycji, nieskuteczności llanos motywacyjnych, Mozę ona prowadzić do anarchizacji życia społecznego i jest ona charakterystyczna dla państw słabo rozwiniętych oraz dla państw wyniszczonych wojną.

Inflacja popytowa/pieniężna: jej źródłem są zbyt duże wydatki państwowe lub publiczne które nie mają odzwierciedlenia w dochodach oraz zbyt duża emisja pieniądza kredytowego (inflacja kredytowa), nadmierny wzrost stosunku produkcji do poziomu płac(inflacja płacowa)

Inflacja kosztowa: jest wynikiem kosztów produkcji który jest wywołany wzrostem płac pod wpływem działalności związków zawodowych oraz cen spowodowanych przez monopole krajowe lub zagraniczne np. ceny ropy naftowej.

Typy inflacji kosztowej:

1. Egzogeniczny - wywoływany przyczynami zewnętrznymi - wzrost cen importowanych produktów lub wewnętrznymi, np. zmiana wydajności pracy.

2. Endogeniczny - zmiana wynagrodzenia jednego czynnika produkcji może wywoływać reakcje społeczne i dążenie do przywrócenia korzystniejszych relacji pomiędzy wynagrodzeniami czynników produkcji. (Grecja). Konkurencja ceny-płace - ruch cen wywołuje żądanie płac, konkurencja płace-płace dążenie różnych grup pracowniczych prowadzi do równania poziomu płac. Ceny-ceny ma miejsce, kiedy przedsiębiorstwa różnych gałęzi dążą do uzyskania podobnych przyrostów cen. Konkurencja płace-podatki lub ceny-podatki -wzrost opodatkowania lub zastosowanie bardziej progresywnego opodatkowania przedsiębiorstw może wywoływać wzrost poziomu cen lub płac. Konkurencja płace-dewaluacja - wywołuje najczęściej wzrost cen towarów importowanych kosztem utrzymania występującego tym samym poziomu płac.

3. Defensywny - ma miejsce, kiedy grupy i klasy chcą utrzymać dotychczasowy poziom realnego dochodu narodowego.

Konsekwencje inflacji

1. Komplikuje rachunek ekonomiczny

2. Osłabia skłonności do oszczędzania

3. Ma wpływ na redystrybucję dochodów

Wysoka skala wzrostu cen uniemożliwia realizację przez podmioty gospodarcze odpowiednich przedsięwzięć gospodarczy i tym samym przeprowadzenia rachunku ekonomicznego. Ceny przestają spełniać funkcje informacyjna, nie można przewidzieć poziomu kosztów i poziomów produkcji oraz stopnia rzadkości zasobów. Informacje przekazywane przez rynek są bardzo często mylne, nie można przewidywać realizacji miedzy cenami poszczególnych czynników produkcji. W konsekwencji dezinformacja płynąca z rynku skłania do podejmowania błędnych i nie racjonalnych decyzji dotyczących poziomu produkcji konsumpcji. Może też obniżać skłonność do oszczędzania - ucieczka od środków pieniężnych. Stopa oprocentowania nie nadąża za poziomem wzrostu cen, nasze oszczędności ulegają deprecjacji lub też całkowitej utracie realnej wartości. Wycofywanie Się z lokat i inwestycje w inne aktywa. Redystrybucja dochodów, deprecjacja dochodów o stałym poziomie oraz dochody płynące z lokat o stałym oprocentowaniu w efekcie prowadzi to do pogarszania sytuacji materialnej grup reprezentujących(up).

Walka z inflacją

1. Łagodzenie konfliktów społecznych powstałych na tle podziału dochodów narodowych

2. Kontrola tępa wzrostu wynagrodzeń gospodarce

3. Prowadzenie właściwej polityki fiskalnej i pieniężnej propagowania mody w zakresie oszczędzania.

Polityka gospodarcza poprzez swoje instrumenty może wprowadzić progresywne opodatkowanie płac. Zmniejszenie deficytu budżetowego i podniesienie podatków. Przekonanie związków zawodowych, aby ich żądania poziomu płac nie przekraczały. Bank Centralny kreuje ilość pieniądza na rynku poprzez wysokość stopy procentowej, stopę rezerwy (…) oraz kupno i sprzedaż papierów wartościowych - niskie stopy procentowe banku centralnego (zachęta do inwestycji)

Inflacja bezrobocie

Krzywa Phillipsa

Ilustruje ona tezę, że pomiędzy tempem wzrostu płac rozwoju bezrobocia istnieje zależność odwrotna co należy tłumaczyć tym, że w okresie wysokiej koniunktury gdy popyt na siłę roboczą wzrasta przedsiębiorcy są skłonni wyrazić zgodę na szybszy wzrost poziomu płac. Natomiast w okresie słabnącej aktywności gospodarczej i spadającego popytu na siłę roboczą i wzrastającego bezrobocia pracodawcy usztywniali swoje stanowisko. Zależność ta ma charakter nieliniowy z uwagi na względna sztywność płac w dół, oznacza to, że spadek bezrobocia powoduje stosunkowo szybszy wzrost płac as kolei zwiększenie rozmiarów bezrobocia niewielkie ograniczenie tępa ich wzrostu.

Zmodyfikowana krzywa Phillipsa

Zjawisko wymienności. Zakładając, że zmienność inflacji i bezrobocia ma charakter stały, można za pomocą narzędzi polityki finansowej i pieniężnej można przesuwać gospodarkę wzdłuż krzywej phillipsa. Sugerowała ona, więc wybranie kombinacji inflacji i bezrobocia, którą można by uznać za najbardziej dogodną/optymalną. Stagflacja i slumpflacja - jednocześnie wysokie bezrobocie, inflacja i recesja.

Teoria naturalnej stopy bezrobocia (Milton)

Stwierdził, że w gospodarce istnieje naturalny poziom bezrobocia i jest ono dobrowolne lub frykcyjne i nie można go obniżyć do poziomu lub poniżej naturalnego poziomu - ok. 6%. Jednak należy przyjąć, że poziom cen jest stabilny, co wywołało oczekiwania braku inflacji także w przyszłości. Jednak taki poziom zostaje uznany za zbyt wysoki, naturalnie można dążyć do jej obniżenia poprzez ekspansywną politykę pieniężną, dodatkowy pieniądz w obiegu powoduje dodatkowe wydatki, wzrasta popyt i produkcja, wzrost poziomu płac i cen, następnie zatrudnienie i obniża się stopa bezrobocia. Wzrost zatrudnienia jest możliwy poprzez zjawisko iluzji pieniężnej, której uległy jednostki, sadząc, że ceny będą nadal stabilne wzrost płac jest wzrostem wynagrodzenia realnego.

Ewolucja systemu pieniężnego - pojęcie i ewolucja pieniądza w gospodarce

W państwach słowiańskich sól była jednym z głównych środków płatniczych. Popularne były też skóry. Innym środkiem płatniczym była pszenica. Jednakże w końcu uznano, że lepszym środkiem płatniczym/wymiany są metale - początkowo różnego rodzaju, później metale szlachetne. Odważano wynegocjowaną ilość metalu. Początkowo jednak wymiana prowadzano była poprzez nieobrobione grudki metalu.

Fenicjanie znacząco przysłużyli się rozwojowi gospodarki, tworząc pierwowzór obrotu bezgotówkowego. Elektron - naturalne połączenie złota i srebra i złota występujące w przyrodzie. Uważa się, że pierwsze pieniądze wprowadzono w 7 w. p.n.e. Historia pieniądza różni się w zależności od regionu - Azja, Indie, Europa itp.

Pierwsza polska moneta - denar - Mieszko I. Grosz krakowski - wprowadzona przez Kazimierza Wielkiego. Po raz pierwszy pojawił się orzeł w koronie.

Złoty polski został wprowadzony przez Zygmunta Augusta - 1564. Były to monety srebrne. Od 1916-1924 w Polsce istniała marka polska. Bilety skarbowe - ekwiwalent monet.

Szwecja i Anglia, jako pierwsze wprowadziły banknoty papierowo. 1665 kwity depozytowe w Szwecji - ilość srebra umieszczona w banku. Noty bankowe w Anglii. Stąd pojawienie się banknotów - banco notes. Bank Anglii - 1694.

Historia dolara amerykańskiego. W 1690 podczas oblężenia francuskiej twierdzy władze wydały żołnierzom potwierdzenie, że wszystko, co zagarną będzie ich.

Pieniądz jest to to wszystko, co jest powszechnie akceptowane, jako forma zapłaty lub spłaty długu. Gotówka, którą tworzą monety i banknoty spełnia funkcję określoną w definicji i jest jedną z postaci pieniądza. Potocznie uznaje się za pieniądz tylko gotówką - nie jest to prawda. Pieniądz jest miernikiem wartości towaru. Wartość towaru wyrażona w pieniądzach jest jego ceną, pieniądz mierzy też wartość usług. Pieniądz ma też funkcję cyrkulacyjną - wymiany, rozdziela jeden i równoczesny akt - kupno i sprzedaż, towar za towar na dwa akty. T-P-T.

Równanie obiegu pieniądza: MxV = PxQ

M - iloczyn zasobów pieniądza

V -szybkość jego obiegu

P - iloczyn poziomu cen

Q -rozmiary produkcji.

Z równania wynika, że jeśli szybkość obiegu pieniądza pozostają bezmian a rozmiary produkcji nie mogą ulec wzrostowi muszą doprowadzić do wzrostu cen.

Pieniądz, jako środek płatniczy. Pieniądz służący dopłaty długu stanowi środek płatniczy. Pieniądz, jako środek tezauryzacji - gromadzenia dóbr. Pieniądz nie jest jedynym środkiem przechowywania wartości. Współcześnie spełnia on tę funkcję w sposób ograniczony. Pieniądz nie przynosząc procentu nieustannie traci na sile nabywczej na skutek postępujących tendencji inflacyjnych. Pieniądz, jako pieniądz światowy. Pieniądz stosowany w obrocie światowym spełnia wszystkie wyżej wymienione funkcje, jego rolę może spełniać waluta kilka państw wymieniana bez ograniczeń. Najczęściej jednak przyjmuje się dwie jednostki rozliczeniowe - SDR-y Specjalne prawa ciągnienia - 1967 waluta wirtualna. Euro - europejska jednostka rozliczeniowa.

Pieniądz niezależnie od swojej formy zewnętrznej i systemu gospodarczego jest prawnie określonym i powszechnie stosowanym i akceptowanym, jako środek, który Mozę wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość i którego wartość jest ściśle związana z realnym produktem społecznym brutto. Jednostka pieniężna jest środkiem obiegowym z mocy przepisów prawa i znajduje ona powszechną akceptację w społeczeństwie. Nazwę jednostki pieniężnej oraz jej miarę wdanym kraju określa ustawa, pieniądz nie ma substancji, początkowo jego funkcję pełniło złoto. Formalna denomizacjia złota nastąpiła 1 kwietnia 1978. Jego wartość nominalna nie ma pokrycia w posiadanych zasobach finansowych.

Pieniądz posiada dwie formy - gotówkową, banknoty, bilonów i monet. Pieniądz bezgotówkowy jest to forma pieniądza występująca jedynie w postaci zapisów na bankowych rachunkach depozytowych, płatnych na żądanie, dokumentujących otrzymane należności lub regulowanie zobowiązań przez właściciela rachunków. Uruchomienie pieniądza bezgotówkowego następuje za pomocą przelewu bankowego, czeku rachunkowego, akredytywy lub karty kredytowej i polega na przenoszeniu płatności z rachunku jednego klienta na rachunek drugiego w tym samum lub innym banku. Podstawą funkcjonowania pieniądza bezgotówkowego może być depozyt pierwotny, pochodzący własnych środków właściciela rachunku lub depozyt wtórny, utworzony w wyniku udzielania przez bank kredytu.

Pieniądz -> narodowy - może być wymienialny, czyli swobodnie używany po za krajem występowania i nie wymienialny, czyli używany wewnętrznie na terytorium tego kraju.

Pieniądz-> międzynarodowy - występujący na większym terytorium niż jeden kraj - pieniądz regionalny np. euro pieniądz międzynarodowy międzynarodowy - SDR-y

Krzywa podaży pieniądza: całkowita wartość znajdująca się w obiegu zasobów pieniądza traktowanego, jako środek wymiany, obejmuje ona wartość gotówki w obiegu po za bankowym oraz wkładów bankowych płatnych na żądanie. Wartość wyemitowanych przez bank centralny znaków pieniężnych oraz wartość udzielanych przez banki komercyjne kredytów w formie gotówkowej i bezgotówkowej. Powinna ona być dostosowana do potrzeb gospodarki zarówno nadmierna jak i niedostateczna wpływa niekorzystnie na przebieg procesów gospodarczych. Kontrola podaży pieniądza jest zadaniem banku centralnego, który realizuje politykę pieniężna państwa, jako całości. Jest to prosta pionowa.

Krzywa popytu pieniądza: pokazuje graficznie zależności między wielkością zasobu pieniądza, jaki ludzie chcą utrzymać a wielkością stopy procentowej. Krzywa popytu na pieniądz posiada ujemne nachylenie, ponieważ przedstawia odwrotną zależność między stopą procentową a skłonnością do utrzymywania aktywów w gotówce.

Elastyczna podaż pieniądza Keinsa (…)

(…)

System sztabowo-złoty -wymiana pieniądza na sztaby złota

Dewizowo - złoty - banknoty wymieniane na walutę obcą.

System walutowy: zespół norm prawnych, reguł a także zasad i zwyczajów określających warunki i regulujących sposób funkcjonowania pieniądza w transakcjach międzynarodowych. Wyróżniamy krajowe i międzynarodowe systemy walutowe. System krajowy walutowy jest tworzony i dostosowywany do potrzeb gospodarki na mocy właściwych decyzji organów władzy państwowej i określa przede wszystkim zasady kształtowania kursów walutowych, warunki i zakres wymienialności waluty krajowej nawa luty obce oraz reguły obrotu walutami obcymi na terenie kraju. Międzynarodowy system walutowy kształtuje się w wyniku dwu- lub wielostronnych umów międzypaństwowych często z udziałem międzynarodowych organizacji finansowych, lub też, jako rezultat praktycznych doświadczeń uczestników światowego obrotu gospodarczego. W warunkach istnienia odmiennych systemów gotówkowych i walutowych w poszczególnych państwach zachodzi konieczność regulowania stosunków pieniężnych między państwami i tworzenia pieniądza międzynarodowego.

Obieg pieniądza

Jest to proces przemieszczania się pieniądza pomiędzy podmiotami gospodarczymi w obrębie lub także po za granicami kraju emisji w związku z realizacją transakcji kupna i sprzedaży dóbr i usług lub też regulowaniem zobowiązań. Może mieć charakter gotówkowy - znaki pieniężne, lub też bezgotówkowy, realizowany poprzez przenoszenie depozytów rachunków bankowych z jednego podmiotu gospodarczego na rachunek drugiego. Pieniądz spełnia w obiegu funkcję środka cyrkulacji, obsługujące transakcję wymiany z warunkiem natychmiastowej zapłaty oraz środka płatniczego z w transakcjach odroczonych lub też płatnościach transferowych. Wyróżniamy obieg pieniądza transakcyjny, który związany jest z pośrednictwem pieniądza transakcjach wymiany towarowej a także dochodowy obieg pieniądza, który przesuwa pieniądz pomiędzy podmiotami gospodarczymi i tworzy ich dochody redystrybucyjne. Szybkość obiegu pieniądza uzależniona jest od stopy inflacji i poziomu stóp procentowych, wpływa na relacje pomiędzy zasobami a ich dochodem, oznacza to, że im jest ona większa przy danym dochodzie narodowym może być mniejszy i tym niższe będą społeczne koszty obiegu pieniądza.

Pieniądz elektroniczny

Instrument przedpłacony lub przechowujący wartość, który umożliwia posiadaczom dokonywanie nisko kwotowych transakcji przy użyciu kart płatniczych, bazuje na technologii kart procesorowych lub poprzez sieci komputerowe takie jak Internet i wówczas jest to pieniądz elektroniczny bazujący na sieci lub oprogramowaniu komputerowym. Informacje o transakcjach sieciowych informacje są przechowywane na komputerach specjalistycznym oprogramowaniu. W przypadku kart na procesorach.

Dyrektywa PE i RE (…):

Pieniądze elektroniczny oznacza wartość pieniężną, która oznacza prawo roszczenia wobec emitenta, która jest przechowywana na urządzeniu elektronicznym, wyemitowana ponadto w zamian za środki pieniężne o wartości niemniejszej niż wartość wyemitowana, która jest środkiem płatniczym akceptowanym przez podmioty inne niż instytucja emitująca.

Pieniądz elektroniczny może występować, jako produkt występujący pod postacią wykorzystującą procesor i drugi wykorzystujący oprogramowanie za pomocą którego posiadacz może dokonywać płatności w Internecie -pieniądz sieciowy.

Pieniądz sieciowy jest to produkt nieposiadający postaci fizycznej i jest on reprezentowany jedynie, jako plik na dysku sieciowym.

Pieniądz elektroniczny a inne formy płatności (do uzupełnienia!):

?	?	?	?

Karty płatnicze, jako elektroniczne portmonetki:

Rodzaj karty	Możliwość uzyskania dostęp udo kredytu	Różnica czasowa pomiędzy momentem dokonania transakcji momentem zapłaty
Elektroniczna portmonetka	Nie	Instrumenty typu pay before. Posiadacz takiej karty z góry płaci za jej określoną wartość nabywczą dopiero wtedy może się nią posługiwać w płatnościach.
Karty debetowe	Nie	Są to bezgotówkowe instrumenty płatnicze typu pay now. Oznacza to, że obciążenie rachunkowe posiadacza karty następuje momencie realizowania nią płatności lub niedługim czasie po transakcji.
Karty kredytowe i obciążeniowe	Tak	Karty kredytowe i obciążeniowe należą do instrumentów typu pay leter. Oznacza to, że są instrumentami umożliwiającymi posiadaczowi dokonywanie płatności późniejszym okresie, czyli po uzyskaniu kredytu, ponieważ jego rachunek jest obciążony w późniejszym okresie od zrealizowania transakcji.

Historia kart płatniczych

Frank Namara - twórca „Diners Club”

Karty magnetyczne	Karty elektroniczne
Niski stopień zabezpieczeń przed fałszerstwem	?
Technologia jednokrotnego zapisu i wielokrotnego odczytu	?
Wrażliwość na warunki zewnętrzne	?
Jawność danych	?
Łatwość kopiowania i fałszowania	?
Instrument pasywnie przechowujący dane	?
Niski poziom zabezpieczeń danych dla płatności w internecie	?

Euro

Warunki przyjęcia euro kryteria (…) z Maastricht

Osiągnięcie trwałej konwergencji gospodarczej, osiągnięcie konwergencji prawnej.

1. Kryterium inflacyjne - przewiduje, że średnia stopa inflacji w danym kraju nie może przekroczyć o więcej niż 1.5% średniej rocznych stóp inflacji z 3 krajów członkowskich o najbardziej stabilnych cenach.

2. Kryterium fiskalne - deficyt budżetowy w relacji do PKB nie przekroczy 3% PKB wielkość długu publicznego nie przekroczy 60% PKB

3. Stopy procentowej - stanowi, że w okresie 1 roku poprzedzającego moment dokonania oceny wypełnienia kryterium średnia długoterminowa stopa procentowa nie może być wyższa więcej niż 2% od średniej z analogicznych stóp procentowych 3 krajów unii o najbardziej stabilnych cenach

4. Kursu walutowego - wymaga uczestniczenia waluty danego kraju w europejskim mechanizmie kursowym przez okres co najmniej dwóch lat oraz poszanowania zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych w tym systemie tj +/- 15% wokół parytetu centralnego. Kurs waluty krajowej tym okresie nie może podlegać silnym napięciom ani nie Mozę być dewaluowany stosunku do żadnej waluty krajów unii.

Kryteria konwergencji prawnej - zgodność prawna przepisów krajów z art. 108 i 109 oraz statutem ESBC. Obejmuje niezależność instytucjonalną i finansową oraz personalną banku centralnego.

Inne czynniki art. 121.

Współczesne modele rozwoju gospodarczego

1. Racjonalność ekonomiczna

2. Mechanizm rynkowy - rynek decyduje o alokacji czynników produkcji

3. Działanie mechanizmów rynkowych jest wsparte konstytucyjną zasadą ustrojowej wolności gospodarczej

4. Gospodarka rynkowa ma charakter pieniężny - gospodarka pieniężna, jest oparta na pieniądzu, który spełnia rolę pewnego parametru, kryterium są nakłady i efekty, jako podstawa podejmowania decyzji gospodarczych

5. Zasada pomocniczości - jako brak lub tylko minimalna ingerencja rządu w procesy gospodarcze

6. Założenia czystego - wzorcowego modelu gospodarki rynkowej:

1. Tylko dwa typy - konsumenci i przedsiębiorcy, którzy występują w roli sprzedawców i nabywców

2. Podmioty te spotykają się na rynku dóbr konsumpcyjnych oraz na rynku czynników produkcji

3. Podmioty działają na rynku w warunkach konkurencji doskonałej - tzn. poszczególni uczestnicy nie mają wpływu na ceny, rynek jest przejrzysty, istnieje swoboda zawierania transakcji

4. Wszyscy uczestnicy rynku mają jednakowy dostęp do informacji rynkowej

5. Przepływom towarów i pieniądza odpowiada przekazywanie praw własności

Istnieją współcześnie na świecie zróżnicowane modele gospodarek rynkowych, a wyznacznikiem jest stopień ingerencji państwa w gospodarkę, oznacza to, że mechanizm rynkowy jest zastępowalny, uzupełniany i korygowany przez państwo, poprzez gwarantowanie przestrzegania reguł gry rynkowej, popieranie wolnej konkurencji, dokonywanie redystrybucji dochodów a także realizowane działania na rzecz stabilizacji gospodarczej.

1. Model anglosaski: neoliberalna gospodarka rynkowa (neoamerykański)

2. Model nadreński: społeczna gospodarka rynkowa

3. Model skandynawski: socjal - demokratyczna gospodarka rynkowa

4. Model japoński: gospodarka rynkowa azjatyckich tygrysów.

Ad. 1. Model ten jest realizowany w największym stopniu w Wielkiej Brytan i USA, model ten opiera się w największym stopniu o wolno konkurencyjny i wolno rynkowe mechanizmy funkcjonowania. Podstawa tego modelu wiąże się z ograniczoną rolą władz publicznych, które powstrzymują swoje interwencje jedynie do określenia regulacji funkcjonowania rynku a także ochrony konkurencji wolnorynkowej np. poprzez walkę z monopolami. W modelu tym występuje mała ilość przedsiębiorstw państwowych i komercjalizacja wielu usług sektora publicznego. Rynek pracy ma charakter elastyczny - jest tylko w niewielkim stopniu regulowany przez przepisy ochrony pracowników. W latach 70 -tych i 80 -tych USA i Wielka Brytania powróciły do liberalizmu gospodarczego. (Adam Smith) Zakłada on deregulację (model ten) w imię ochrony wolnej konkurencji oraz równości szans, a także minimalną redystrybucję, którą mają zapewnić niskie podatki. Siłą sprawczą i motywująca jest rachunek ekonomiczny, czyli maksymalizacja zysku. Model ten nakładana jednostkę dużą odpowiedzialność za swój los. Duża zdolność absorpcji i otwartość na imigrantów. Społeczna rola państwa jest bardzo ograniczona tzn. państwo jest gwarantem np. wolnej konkurencji, ale nie pomaga i nie ułatwia w wyrównywaniu szans. „Bieda pozostaje winą biednego” W USA nie występuje system rozbudowanej opieki społecznej i to różni go podsystemu brytyjskiego gdzie system ten istnieje. Duża mobilność zawodowa. Powoduje to brak rzeczywistej więzi między pracownikami. W strukturze finansowej gospodarki amerykańskiej dużą rolę ma giełda, która jest bardzo płynna i podatna na opinie, spekulacje itp.

Anglosaski model sektora bankowego, czyli bankowości wyspecjalizowanej opiera się na rynkach finansowych, które stanowią główne źródło pozyskiwania środków pieniężnych przeznaczonych na dalszy rozwój podmiotów gospodarczych. Podstawowe znacznie w tym systemie odgrywają banki inwestycyjne a więc instytucje finansowe, które zajmują się bezpośrednim transferem funduszy na rynek finansowy i kapitałowy. Banki inwestycyjne zajmują się działalnością wykraczającą po za funkcje depozytowe. Banki komercyjne zajmują się (…).

Ad. 2. Rozwój społecznej gospodarki rynkowej przypada na 1947 rok, kiedy to Alfred Miller Armardt?. Opracował pracę na temat gospodarki rynkowej, w której na określenie optymalnego modelu gospodarki społecznej posłużył się określeniem: Wolna, czyli społeczna gospodarka rynkowa. Ludwig Erhardt?. Model ten występuje przede wszystkim w Niemczech. Możliwość i konieczność pogodzenia zasad liberalnej gospodarki rynkowej z zabezpieczeniem określonego poziomu świadczeń socjalnych. W konstytucji Niemiec widnieje zapis o społecznej gospodarce rynkowej. Istnieje system powszechnych ubezpieczeń społecznych, osoby, które nie dysponują wystarczającymi środkami mogą liczyć na pomoc: „Biedny nie jest winą biednego” stan ten jest powodowany nie zależnie od woli zainteresowanego. Do opieki zdrowotnej szkolnictwa, transportu publicznego infrastruktury środków masowego przekazu stosuje podejście nie rynkowe, ewentualnie mieszane. W strukturach gospodarczych jest realizowana zasada solidarności i współodpowiedzialności, działają one według reguł kapitalistycznych tj. prywatnej własności oraz konkurencji, jednak jednocześnie respektują założenia współpracy zarządzaniu na wszystkich jego szczeblach. W modelu tym powszechne są rady zakładowe i udział pracowników w radach nadzorczych. Niska elastyczność rynku pracy. Pracownicy dostają stosunkowo wysokie płace za stosunkowo mały czas pracy. Najważniejszą rolę w finansowaniu przedsiębiorstw pełnia banki, silne i stabilne, które reprezentują uniwersalna ofertę. Dominują inwestycje długoterminowe, a przejęcia w ramach inwestycji zagranicznych podlegają ograniczeniom prawnym. Sprzyja to stabilizacji, poczuciu bezpieczeństwa i niezakłóconej realizacji długoterminowej strategii rozwoju. Gospodarka nadreńska nie aprobuje giełdy z uwagi na jej spekulacyjny charakter oraz fakt, że jest to gra o sumie zerowej, czyli zyski części uczestników są równoważone stratami drugiej części. Wysoki poziom akumulacji kapitały wśród gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Silna pozycja związków zawodowych. Nie jest to model statyczny, ale też nie jest elastyczny. Konsensu społeczny. W modelu tym istnieje podział na dobra rynkowe, mieszane i nierynkowe - pod nadzorem państwa. Przedsiębiorstwa średnie i duże. Pracodawcy ciężko jest zwolnić pracownika pełnoetatowego.

Ad. 3. Szwecja, Norwegia, Finlandia oraz Dania dążąc do idei państwa opiekuńczego stworzyły własny model gospodarki rynkowej - model skandynawski. Podstawowymi zasadami, na jakich opiera się skandynawskie państwo opiekuńcze są - demokracja, sprawiedliwość społeczna i równość o także solidarność społeczna. Składa się (ten system) z świadczeń i usług, które są traktowane, jako usługi użyteczności publicznej a także prawa socjalne przysługujące każdemu. W takim państwie obywatele maja potrójne obywatelstwo - polityczne, ekonomiczne i socjalne. Przede wszystkim usługi a nie świadczenia pieniężne, rozwijający się sektor usług zapewnia miejsca pracy. W Szwecji PKB np. 25 912 $ Norwegia 48 794 $. Naturalne prawo do dobrobytu finansowego niezależnie od ich możliwości finansowych. Państwa tego modelu realizują politykę makro ekonomiczną. Socjalizm funkcjonalny - ponad 90% szwedzkich przedsiębiorstw jest prywatna i kontrolowana przez ich właścicieli. Szczególna ochrona warunków życia płacy. Demokracja przemysłowa - działanie społeczeństwa na 3 szczeblach: miejsce pracy, na szczeblu przedsiębiorstwa i w zakresie finansów. Duża wysokość podatków.

Ad. 4. Dalekowschodni model kapitalistyczny - rola państwa ograniczona jest do gospodarki i nie występuje w sferze socjalnej. Interwencjonizm państwowy sprowadza się do ingerencji w zakresie alokacji czynników produkcji, czyli państwo wyznacza cele gospodarcze - szybkie dostosowanie struktury gospodarczej kraju, przede wszystkim eksportu do popytu światowego. Sterowany model gospodarki rynkowej i tak podejmowanie najważniejszych dla kraju decyzji jest uzależnione od tzw. żelaznego trójkąta, czyli partii rządzącej, administracji i sektora prywatnego. Źródłem sukcesów to aktywna polityka gospodarcza i handlowa, odgórne sterowanie system finansowym, polityka zaniżania stopy procentowej, zamknięta struktura rynku, a także charakterystyczny system nadzoru i zarządzania korporacją. Występuje także w Korei Południowej, Malezji, Singapurze, Tajwanie i Tajlandii. W sposób świadomy lekceważono sferę socjalną. Ten system nie pozwala wydobyć się z stagnacji gospodarczej. System ten pozwala szybko uzyskać wzrost gospodarczy, ale najdłuższą metę nie jest on zbyt dobry, ponieważ nie wspiera sfery socjalnej. Gospodarka japońska jest dualna, oprócz efektywnego systemu gospodarki ma ona nie skrajnie nieefektywny system usług. Różnice w instytucjonalnych warunkach gospodarowania, część eksportowa była i jest wystawiana na międzynarodową konkurencję i jest wolna od dławiących państwowych regulacji, część wewnętrzna jest chroniona przed konkurencją i podlega niezwykle sztywnym przepisom dlatego też ocenia się, że w Japonii panują w różnych obszarach gospodarki dwa odrębne ustroje gospodarcze - rynkowy i zdeformowany - gospodarka Japonii może być określona jako interwencjonistyczna - socjal-(…) podstawą jest przyjęcie założenia tkwiącego w ekonomii dobrobytu iż korzyści społeczne wynikające z pewnego ograniczenia wolności gospodarczej będą znacznie większe niż straty. W praktyce system ten powoduje wysoką stopę redystrybucji budżetowej, dług publiczny nadmierne świadczenia socjalne oraz wysokie obciążenia fiskalne dla przedsiębiorstw.

Gospodarka rynkowa azjatyckich tygrysów - cechuje się ona z jednej strony daleko posuniętą wolnością gospodarczą a z drugiej autokratyzmem państwa, także w sferze polityki gospodarczej państwa. Orientacja w tej gospodarce jest nastawiona na pracodawców a nie na pracowników.

System Japonii jest ogólnie sterowanym, dominują ugrupowania dużych korporacji, istnieje 6 grup - keiretsu, które obejmują większość japońskich największych korporacji. Inną formą wielkich organizacji gospodarczych jest tzw. 6 kompanii handlowych określanych, jako sogo soha. Większość japońskiego handlu zagranicznego przechodzi przez te grupy. Preferencję budżetowe to wzrost rozwoju gospodarczego a nie redystrybucję zysków. Funkcje socjalne są spełniane przez przedsiębiorstwa i przez tradycyjny model japońskiej rodziny. Model sektora bankowego - dominującą rolę spełniają banki uniwersalne. Jednocześnie nawiązują się powiązania między bankami a korporacjami, banki zaspokajają popyt na krótko długoterminowy pieniądz. Zaletami tego systemu są min. finansowanie podmiotów gospodarczych na podstawie indywidualnych umów kredytowych, stymulowanie powstawania banków uniwersalnych. Brak związków zawodowych. Gospodarka jest nastawiona typowo na eksport. Rola państwa - jest to połączenie niezależnych prywatnych przedsiębiorstw z znacznym system kontroli państwowej. Jest ona kontrolowana poprzez agendy - najważniejsza jest ministerstwo handlu zagranicznego i przemysłu.

Strategia rozwoju przez planowanie indykatywne, czyli od podstaw oddziałuje na cele i formy organizacyjne w gospodarce, steruje inwestycjami zagranicznymi, stosuje selektywny interwencjonizm, finansuje nakłady na rozwój wspomagając lokomotywy rozwoju (przedsiębiorstwa proeksportowe) ulgami podatkowymi, subwencjmi i cłami. Istotną cecha tej gospodarki jest autokratyzm sferze gospodarki a także ingerencja wspomagająca rozwój gospodarczy. Głównymi cechami są wolność gospodarcza, preferowanie przedsiębiorstw a nie pracowników, niski poziom płac, zapewniający niskie koszty produkcji, wzrost konkrecyjności światowej a także wysoka stopa wszelkiego rodzaju inwestycji.

(Wykład Fokujamy)

W Chinach istnieje rozdzielny system działań gospodarczych - większe zaufanie i współpracuje się bardziej w rodzinie a nie na wyższym szczeblu (państwowym). W Japonii natomiast państwo odgrywa tak znaczącą rolę, że obywatele współpracują z nim, ponieważ taki system tam panuje - korzenie w kulturze samurajów. W Chinach konfucjanizm. W Japonii firmy wywodzą się z rodziny - firmy rodzinne. Nie ważne jak duże firmy te są. W Chinach, mimo, iż firmy również mają często charakter rodzinny, to są one znacznie mniejsze. Komunizm niszczył system współpracy i zaufania społecznego, który pozwalałby na działanie gospodarcze w bardziej niesformalizowanej formie. Polska wśród państw postkomunistycznych wypada najlepiej, ponieważ system komunistyczny nie był tu aż tak ”agresywny” wobec społeczeństwa obywatelskiego i ogólnie społeczeństwa. Aczkolwiek mimo wszystko system ten zniszczył w dużym stopniu możliwość budowania zaufania społecznego w zakresie gospodarki oraz kapitał społeczny.

Porównanie modeli:

1. Kapitalizm anglo-amerykański wolnokonkurencyjny: indywidualny sukces mierzalny za pomocą struktury konsumpcji, jest to pewna orientacja na wynik finansowy osiągany w krótkim okresie poprzez wzrost wartości akcji i dywidendy. Konsumpcja finansowana z dochodów gospodarstw domowych, jako czynnik wzrostu gospodarczego budżetu. Model rynkowo-konfrontacyjny, ogromna rola funduszów wspólnego inwestowania. Notowane na giełdzie korporacje publiczne, decydująca rola związków zawodowych i menedżerów. Rola państwa i jego agend: państwo ochrania rynek i jego mechanizmy, państwo wymusza przestrzeganie reguł gry rynkowej, mieszkania, transport i informacje podlegają normalnej grze rynkowej, nie są subsydiowane, szkolnictwo, służba zdrowia i środowisko są częściowo subwencjonowane.

2. Europejski: solidaryzm społeczny, oznacza to, że wszyscy obywatel powinni korzystać z efektów rozwoju gospodarczego i postępów cywilizacyjnych. Negocjowane porozumienia pomiędzy partnerami społecznymi, wspólnie wypracowana polityka społeczno-gospodarcza, konsumpcja wewnętrzna, wydatki rządowe i eksport są czynnikami pobudzania gospodarki. Typowy model rynkowo-negocjacyjny. Banki i ich kapitał finansowy a także duży udział i rola małych przedsiębiorstw. Rola państwa i jego agend - realizuje politykę społeczno-gospodarczą zgodnie z zasadami solidarności społecznej. Państwo odgrywa aktywną rolę w redystrybucji dochodów do biedniejszych grup społecznych, finansuje zabezpieczenie społeczne, służbę zdrowia, transport i edukację oraz wiele innych sfer.

3. Kapitalizm azjatycki: rozwój gospodarczy, który zakłada całkowite podporządkowanie całkowite jednostki zbiorowości i przedsiębiorstw. Ekspansja eksportowa, wysoki poziom akumulacji kapitału umożliwiający finansowanie inwestycji a także agresywna i dynamiczna strategia opanowywania rynków zagranicznych. Wielkie konglomeraty przemysłowo - handlowo - finansowe w tym liczne powiązania rodzinne. Rola państwa i jego agend, państwo prowadzi strategię rozwoju poprzez planowanie indykatywne, wpływa na cele i formy organizacyjne w gospodarce, steruje inwestycjami zagranicznymi, finansuje nakłady na rozwój stosuje selektywny interwencjonizm poprzez wspomaganie lokomotyw rozwoju.

---