PSYCHOLOGIA RODZINY - wyklady, Psychologia


PSYCHOLOGIA RODZINY

Prof. dr hab M. Braun-Gałkowska

Dr Iwona Ulfik-Jaworska

Wykład: 14.10.08

Plan:

  1. Przedmiot psychologii rodziny

  2. Związek psychologii rodziny z innymi dyscyplinami

  3. Rodzina jako grupa

  4. Przemiany rodziny

Ad. 1. PRZEDMIOT:

  1. Materialny - to czym się zajmuje psych. rodziny

  2. Formalny - z jakiego punktu widzenia

Psychologia rodziny zajmuje się człowiekiem jako członkiem rodziny. Człowiek jest częścią środowiska (społecznego, rodzinnego), mniejszych grup (studentów KUL) i jeszcze mniejszych - grupy prywatne. Człowiek jest częścią rodziny, każdy jest w tej rodzinie z każdym powiązany

Ad.2. ZWIĄZEK PSYCH. Z INNYMI DYSCYPLINAMI

Psychologia jako nauka nie jest równa Naukom Psychologicznym. Psychologia rodziny wiąże się z:

Wszystkie te nauki wzajemnie się uzupełniają. Lecz psych. Rodziny jest nauką odrębną.

Ad.3. RODZINA JAKO GRUPA

Cechy grupy:

Rodzina:

Ad.4. PRZEMIANY RODZINY

    1. zmiany w strukturze demograficznej

Rodzina nuklearna - rodzina obejmująca dwa pokolenia - rodzice i dzieci.

Obecnie rzadko prowadzi się gospodarstwa 3-4 pokoleniowe.

Dużo jest rodzin bezdzietnych (ok. 20-30%). Częściej jest to powód, że nie mogą mieć dzieci niż nie chcą. Dlaczego częściej ludzie nie mogą mieć dzieci?

Powodem jest późniejsze zawieranie małżeństw. Na jedną Kobietę obecnie przypada 0,2 dziecka. Większość kobiet rodzi jedno lub dwoje dzieci dlatego jest taka statystyczna forma.

Największa liczba dzieci to 2 albo 3.

Niekorzystna jest bomba demograficzna. W czasie wojny to zjawisko miało miejsce. Po wojnie przyrost naturalny gwałtownie wzrósł.

Obecnie jest mało dzieci (zamyka się szkoły, więcej jest szpitali dla starszych ludzi)

W 1840 r - średnia wieku mężczyzny 40 lat

W 1970 r - Kobiety żyły 75 lat, mężczyźni 70

W 1982 r - po stanie wojennym mężczyźni dożywali 65 lat

2007 rok - kobiety 79 lat, mężczyźni 71

Ponadto za komuny wyższe wykształcenie miało tylko 7%. Obecnie wszyscy chcą studiować i przez to zawieranie małżeństw opóźnia się w czasie.

    1. mniejsza trwałość małżeństwa

Liczba separacji i rozwodów w Polsce wzrasta. Dzieci obserwują nietrwałość małżeństw swoich rodziców i same się nie kwapią do ich zawierania

26% nowozawartych małżeństw rozwiodło się.

Częściej o rozwód występują mężczyźni. 75% kobiet nie chce rozwodu.

2000 r. - 42 tys. Rozwodów

2007 r. - 65 tys. Rozwodów

Przyczyny:

Wzrost liczby rozwodów przez:

Można odnotować spadek liczby rozwodów bo zmniejszyła się liczba małżeństw. Pary żyją ze sobą przed ślubem, jest zwiększona koedukacja przedślubna. Obecnie jest gorsza komunikacja partnerów, mniejsza intymność, większa skłonność do kłótni, agresji.

    1. przeobrażenia w strukturze rodziny

- Układ rodzice - dzieci

- dominującą stroną rodziny był mężczyzna (to on zarabiał)

- jesteśmy 3 pokoleniem kobiet, które może pracować

- rodzina jest obecnie bardziej demokratyczna. Demokracja zapewnia szczęście w małżeństwie

- w I poł. XXw. Mówiło się o konflikcie pokoleń. Teraz już nie ma

    1. zmiany w funkcjach rodziny

- rodzice byli nauczycielami, przyuczali do zawodu. Przekazywali wiarę.

Obecnie:

  1. socjalizacja dzieci (urodzenie, wychowanie) - funkcja niezbywalna. Wczesne nawiązanie bliskich więzi, kontaktów społecznych

  2. zaspokojenie potrzeb psychicznych dorosłych i emocjonalnych

    1. przesunięcia w typach rodziny

ze względu na podział władzy:

ze względu na typ pracy rodziców:

ze względu na rodzaj kompletności:

Wykład: 21.10.08

RODZINA JAKO SYSTEM

I ujęcie rodziny: (wpływ rodziców na dzieci)

0x08 graphic
R dzieci

Freud -> człowiek jest ukierunkowany przez sytuacje rodzinną.

Jeśli rodzice są dobrzy to dzieci wyrastają na dobrych ludzi, wpływa to na nie korzystnie. Rodzina jako środowisko wychowawcze, jako pierwsze środowisko wychowawcze.
Po II wojnie światowej zaczęto bardziej dbać o interakcję w rodzinie.

II ujęcie rodziny: (interakcje między członkami rodziny)

0x08 graphic
0x08 graphic
M Ż

III ujęcie rodziny: (stosowane współcześnie ujęcie systemowe)

0x08 graphic

M Ż

D

Rodzina jako system składa się z osób i interakcji między nimi. W systemie wzajemnie każdy z każdym się jakoś łączy.

0x08 graphic

Rodzina jest rzeczywistością relacyjną (każdy z każdym)

X = ilość interakcji = (y2 - y) / 2 , gdzie y - liczba osób

Liczne rodziny maja ogromną liczbę interakcji. Nie zawsze mogą sobie z nimi poradzić.
W przypadku jedynaka nie ma on kontaktu z rówieśniczym rodzeństwem.

Nawet przez nieobecność (śmierć, odejście) te interakcje nie zanikają. Zmienia się wtedy sytuacja. Zmiana dotyczy wszystkich. Taki sam przypadek gdy przybędzie jakiś członek rodziny.

Zmiana w każdej osobie powoduje zmianę w całym systemie, w pozostałych członkach a tym samym zmianę w relacjach.

0x08 graphic
0x08 graphic
II M Ż

I B

D1 D2

Oddziaływania w rodzinie jako system

I przyczyna - to co się dzieje między Mężem a Żoną wpływa na dziecko. Dziecko może także powodować konflikty między rodzicami

II przyczyna - np. przyczyna lęku u dziecka jest między rodzicami

Zaburzenia zachowania jednej osoby są objawem zaburzenia systemu. Rodzina jest rzeczywistością relacyjną. Relacje mają bardzo ważne znaczenie przy terapii.

Rodzina jest także rzeczywistością dynamiczną (zmiana jednej relacji zmienia pozostałe)

Rodzina - rzeczywistość dynamiczna:

Syt. Początkowa inne czynniki sytuacja końcowa

S.P. I x

S.K.y

S.P. II x

Sytuacja początkowa I jest kiepska. Sytuacja początkowa II jest korzystna. Na te same stany wpływają różne czynniki w konsekwencji te dwie sytuacje mogą mieć takie samo zakończenie (może być ono pozytywne lub negatywne)

x S.K. I

S.P.

x S.K. II

Sytuacja początkowa jest taka sama. W toku doświadczeń działają różne czynniki (x) - może to mieć dwa różne rozwiązania. Np. S.K.I będzie pozytywna a S.K.II negatywna

W psychologii rodziny pojawia się prawo pierwszeństwa schematów, które są mocno zakorzenione w człowieku. Schematy - utrwalone wzorce postępowania, które mogą być sprzeczne z wiedzą z zakresu psychologii rodziny.

Każde zdarzenie ma swoje przyczyny

A ----> B ----> C (np. ojciec niedobry -> syn nieszczęśliwy)

A B

C

Syt. A powoduje Syt. B a ta powoduje Syt. C która wpływa na Syt. A

0x08 graphic

5M1 Ż2

M4 Ż3

0x08 graphic
Bardzo często ludzie interpretują zdarzenia w sposób linearny. Jest to często błędne gdyż przyczyny są bardziej rozbudowane przez co należy to analizować cyrkularnie by dojść do sedna sytuacja. Dominujące przyczyny są cyrkularne. Terapia także opiera się na cyrkularności.

Mąż ~~~~~Żona Dziecko

Konflikt małżeński powoduje napięcie u dziecka. Ono jest wystraszone. Powoduje kłótnie u rodziców.

0x08 graphic

Rodzina jako system składa się z podsystemów:

Mąż~~~~~~~~~~(1)~~~~~~~~~~Żona

(2)

Dziecko

(1) Podsystem może mieć charakter przymierza - dwoje członków tego systemu jednoczy się i działa na rzecz wspólnego celu

(2) podsystem może mieć charakter koalicji - np. matka z dzieckiem przeciw innej osobie, związek przeciw drugiej osobie.

Przymierze i koalicja mogą być mniej lub bardziej trwałe. Jeśli koalicja ma charakter trwały to prowadzi do rozbicia rodziny.

Z tymi pojęciami wiąże się kolejne pojęcie: GRANICE

Dobrze jest jeśli pomiędzy podsystemami istnieją pewne granie w sensie psychologicznym. Zasada jest taka, że rodzice bardziej ingerują w granice dzieci.

Granice między podsystemami:

Granice mają być wyraźne ale jednocześnie przepuszczalne. Pokolenia mogą sobie wzajemnie pomagać. Każdy człowiek ma prawo do swoich granic prywatnych.

Podsystemy powinny przebiegać zgodnie z pokoleniami.
Syt. Nieprawidłowa (np. koalicja między mężem a babcią)

Trójkąty z matkami mają tendencje do długiej trwałości, gdyż są społecznie akceptowalne. („jaki dobry syn. Codziennie u mamy siedzi”)

0x08 graphic

(Zaufanie)

Odtrącenie Pomaganie Symbioza

Min max.

Bliskość optimum - polega na życzliwości, zaufaniu, wzajemnej pomocy.

Bliskość się zmienia. Czasem potrzebna jest większa, czasem mniejsza. Stąd zaznaczona jest jako pewien odcinek, obszar - a nie punkt.

Rodzina jako całość. Można jej przypisać pewne cechy, których nie można odnieść do jej członków, a tylko do całości. Jest czymś więcej niż sumą części.

Cechy rodziny:

Kontinuum od złej elastyczności przez dobrej do znów niekorzystnej umiejętności wymieniania się zdaniami.

0x08 graphic

Sztywność elastyczność chaos

otwartość

aktywność

0x08 graphic
0x08 graphic
Wykład: 28.10.08

KOMUNIKACJA

Porozumiewanie się wzajemne. Wymiana informacji.

  1. nadawanie informacji

  2. odbiór

  3. odpowiedź

Komunikacja w rodzinie może być dobra (udana) bądź zła. Zależy to od:

Cechy dobrej komunikacji w małżeństwie i rodzinie:

Komunikacja powinna być wrodzona. Można się jej jednak nauczyć, wyćwiczyć.

Komunikacja w rodzinie przebiega między każdym, a nie tylko między małżonkami.

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

1 I - intencja

2 W - wiadomość

3 P - przekaz

4 O - odbiór

5 W - wiadomość

6 Int - interpretacja

Potem osoba, która była odbiorcą staje się nadawcą.

Idealny przekaz jest wtedy, gdy:

Klucze idealnej komunikacji:

    1. przezroczystość - jasne przedstawienie tego, co chce powiedzieć

    2. empatia

Błędy w komunikacji:

  1. na poziomie intencji:

    1. niejasna (subiektywnie niejasna)

    2. ukryta (np. brak zaufania, manipulacja) [zaufanie jest podstawą komunikacji]

  2. wiadomości:

    1. niejasność (nieadekwatność)

    2. sprzeczność sygnałów werbalnych i niewerbalnych

  3. przekazu:

    1. niezrozumiały (żargon psychologiczny, teologiczny)

    2. wieloznaczny

  4. odbioru:

    1. wiadomość nie dojdzie (brak odbioru)

    2. niepełny (falowanie uwagi, selekcja informacji)

  5. wiadomości odebranej:

    1. odebrałem, ale nie zrozumiałem

    2. wieloznaczna

  6. interpretacji:

    1. źle zrozumiemy intencje

4 rodzaje uszu:

  1. drażliwe

  2. apelowe - czego on ode mnie chce?

  3. terapeutyczne - kim on jest? Co on przeżywa?

  4. rzeczowe

Zasady dobrej komunikacji:

  1. aktywne słuchanie - upewnienie się czy się dobrze słyszało, czy się dobrze rozumie

  2. problem informacji zwrotnych - trzeba dawać i prosić o informacje zwrotne

Cechy informacji zwrotnej:

  1. konkretne

    1. nie powinna być ogólnikowa

  2. komunikaty typu JA

    1. komunikaty typu TY są oceniające, raniące, doprowadzające do konfliktu

  3. wielostronne (dobre i złe elementy)

    1. jeśli są informacje tylko jednostronne to nie jest to dobrze

    2. jeżeli pozytywna -> nie zwracał uwagi

    3. jeżeli negatywna -> zniechęca

  4. bezpośrednie

  5. nie zbytnio odraczane w czasie

    1. mamy tendencje dawać więcej informacji negatywnych niż pozytywnych

    2. zbytnie odraczanie wpływa na podejrzliwość

Błędy merytoryczne:

Unikając błędów unikamy niepotrzebnych konfliktów.

Istnieją też potrzebne konflikty - ujawnianie konfliktów jest potrzebne, bo tłumienie prowadzi do kumulacji konfliktów.

3 postawy wobec konfliktów:

  1. tłumienia - udajemy, że ich nie ma

  2. podsycania - nie słucha się, nie uważa, udaje

  3. łagodzenia

Etapy rozwiązywania konfliktów:

  1. warunki wstępne:

    1. przyjęcie, że obie strony subiektywnie mają rację

    2. wzajemny szacunek

    3. chce rozwiązać konflikt, a nie dokuczyć komuś

  2. rozwiązywanie konfliktów

    1. właściwe miejsce i czas

    2. identyfikacja problemu

    3. właściwe negocjacje

      1. wysłuchanie obu stron

      2. zaangażowanie obu stron

    4. rozwiązanie (więcej niż jedno z reguły), które zaspokoi potrzeby obu stron

    5. sprawdzenie czy wybraliśmy dobre rozwiązanie

Rozmowę hamuje:

Rozmowę pobudza:

Wykład: 04.11

Spór konstruktywny (Crofokwil)

Zasady:

  1. Styl

    1. Konkretność - konkretne sprawy

    2. Komunikacja - wzajemność; obie strony biorą udział i wymieniają zdania

    3. Współudział

    4. Fair play

      1. Odzywki nie fair play:

        1. atakowanie matki, albo kogoś bliskiego

        2. sprawy ideowe, religijne

        3. wyśmiewanie hobby

        4. przypieranie do muru

  2. Wyniki

    1. Wiadomość - ktoś dowiedział się nowej wiadomości o kimś

    2. Odreagowanie (emocjonalne) - uspokojenie; ujawnienie emocji daje odreagowanie

    3. Zbliżenie - emocjonalne

    4. Efekty - konkretne umówienie, ustalenia

Style można oceniać na + na - lub średnio +/-

Rozwiązywanie sporów z dziećmi dorastającymi - wychowanie bez porażek

  1. ujawnić przyczynę obu stron

  2. szukać rozwiązania, które zaspokoi potrzeby obu stron

Daje to konstruktywny efekt materialny i zbliżenie emocjonalne.

ETAPY ŻYCIA RODZINNEGO

Wybieramy małżonka z socjologicznego pola wyboru -> ludzie, z którymi mamy szansę się spotkać i poznać

Podobieństwo:

Socjologiczne pole wyboru rozszerza się wśród osób bardziej podróżujących np. studenci.

W ramach tego pola występuje psychologiczne pole wyboru

Podobieństwa:

Nieświadomy filtr -> dlaczego ktoś nam się podoba, jest w moim typie -> Muckielli - podświadome tendencje wynikające z dzieciństwa, np. podobny do rodziców, głos podobny do cioci.

Jednak na to kto nam się podoba powinna się nałożyć bardziej świadoma decyzja.

Postulaty wyboru:

Należy poznawać się i nauczyć rozmawiać <- podstawowe zadanie okresu przedmałżeńskiego

Ślub - moment decyzji, podjęcie odpowiedzialności, zaangażowania

Etapy życia małżeńskiego:

  1. okres po ślubie; okres bez dzieci

  2. okres z dziećmi

  3. okres stabilizacji

  4. okres odchodzenia dzieci

  5. okres pustego gniazda

  6. okres wdowieństwa /starości

okres małżeństwa bez dzieci jest mniej więcej tak samo długi jak okres z dziećmi (dziwne, ale tak było na wykładzie)

Ad. 1

2 lata - wspólne życie, seks, odpowiedzialność

dużo dłuższy, gdy małżonkowie odkładają prokreację

dużo krótszy, gdy kobieta jest w ciąży przed ślubem - nie ma możliwości wykonania zadań okresu bez dzieci -> statystycznie są to małżeństwa mniej zadowolone

Ad. 2

Pojawienie się wielu nowych problemów związanych ze zmianami wynikającymi z pojawienia się dziecka

Rodzice ogromnie się rozwijają psychologicznie - uczą się bezinteresowności, niesymetrycznej miłości

Ad. 3

Okres stabilizacji - dziecko idzie do szkoły

Ad. 4

Jeśli małżonkowie traktowali jako jedyny cel małżeństwa dzieci to po odejściu mogą czuć pustkę. Starają się szantażować dzieci, żeby zostały.

Rodziny symbiotyczne są narażone na klęskę, bo nie rozumieją, że dzieci nie są dla nich, ale dla świata.

Obowiązki wobec własnych rodziców

Klimakterium

Ad. 5

Chętnie pomagają przy wnukach

Dobrze jest jeśli rodzina nie jest jedynym polem działania

Problemy, gdy był sztywny podział ról

Okres najwyższego zadowolenia z małżeństwa (czas poświęcony drugiej osobie)

Ad. 6

Ograniczone możliwości społeczne

Może być ukoronowaniem życia lub przyczyną problemów, nieszczęść

Reakcje na starość:

okres ten może być koroną życia!

Wykład: 18.11.08

SZCZĘŚCIE W RODZINIE

O szczęściu rodzinnym możemy mówić w sposób subiektywny- każdy wie czy jest szczęśliwy, ale też w sposób obiektywny- w funkcjonowaniu społecznym.

Rodzina szczęśliwa= rodzina prawidłowa

Co wpływa na to, że rodzina jest prawidłowa/ nieprawidłowa?

Przygotowaniem do życia w rodzinie, jest przygotowanie do czułości

Jeżeli to wszystko rozumiemy, jak to się dzieje, że jednym się udaje a innym nie???

- sposoby postępowania z dziećmi

-granice, które muszą być jasne

Przyczyny:

Wykład: 25.11.08

PRZEMOC W RODZINIE

Agresja- działanie na czyjąś niekorzyść z intencją zrobienia komuś krzywdy:

Agresor stara się trzymać ofiarę w stanie zależności przezz manipulację- ma osobowośc narcystyczną

Skutki przemocy psychicznej:

Przemoc fizyczna:

Najczęściej bite są dzieci, szczególnie chłopcy.

Zespół dziecka maltretowanego- dzieci trafiają do szpitala z powodu pobicia.

W XIX wieku zaczęto protestować przeciw przemocy wobec dzieci.

1989 ONZ uchwala konwencję o prawach dziecka, która została podpisana przez Polskę; art. 19 dotyczy znęcania się nad dziećmi.

Agresorzy

Sytuacja

Postawa agresywności- względnie trwał tendencja do zachowań agresywnych kształtowana pod wpływem środowiska społecznego

Czynniki kształtujące agresywność:

- bezpośredniego: rodzina, szkoła

-pośredniego: media

Przyczyny agresywności w środowisku społecznym:

PRZEKONANIA I ICH ŹRÓDŁA

UCZUCIA

NAŚLADOWANIE WZORÓW

Skutki doznania przemocy:

Dziedziczenie społeczne- agresja doświadczona przenosi się z pokolenia na pokolenie

Następstwa przemocy medialnej

Przemoc wobec kobiet

Uwarunkowania:

„nic nie usprawiedliwia przemocy”

Wykorzystywanie seksualne dzieci:

Skutki są tym gorsze, im bliższy był napastnik…

Wykład: 02.12.08

Wykład: 09.12.08

METODY

rodzina jako całość: poszczególne relacje

1.obecność wszystkich 1.rodzice-dzieci;

-obserwacja -Roe i Sieguman

-pytanie -Scheffer

-rzeźba rodziny -Anthony i Bene

-rysunek -Kogan i Lemkin

  1. indywidualne; 2. mąż i żona;

-wywiad -skala powodzenia małżeńskiego

-kwestionariusz -Herbst „dzień w domu”

Olsona

-skala postaw rodziny

-schemat rysunków

-czarna łatka

-test sceny

-rysunek rodziny

METODY BADANIA RODZINY

  1. genogram

  2. metody kwestionariuszowe,. Werbalne są się w praktyce psychologicznej nie przydatne bo mogą okazać się zniekształcone.

  3. metody projekcyjne ujawniają prywatny świat badanego, mogą to być

PRZESTRZEŃ RYSUNKU;

Wykład: 16.12.08

ANALIZA RYSUNKU

Wskaźniki waloryzacji to:
- kto jest w centrum, kto jest narysowany najstaranniej najładniej itd.

Dewaloryzacja - odwrotność waloryzacji (kto jest narysowany najmniej starannie, jako postać najmniejsza, bez szczegółów, mało barwna).

Osoba waloryzowana to taka, z którą dziecko się identyfikuje, a dewaloryzowana to osoba lekceważona.

Ważne jest czy dziecko rysuje poziomą kreskę jako podłoże (tzn, że ma poczucie stabilności).

Dzieci często na rysunku pomijają swoje rodzeństwo, nie jest to nic złego, gorzej, gdy dziecko pominie któreś z rodziców.

Osoby dorosłe także stosują dewaloryzację. Jeśli siebie umieszczają w ćwiartce „ziemia” tzn., że czują się odrzuceni, samotni, ich nadzieje zostały pogrzebane.

Przykład narcystycznego podejścia: Osoba myśli, że jest w centrum świata. Co prawda rysuje ona oprócz siebie inne postacie, ale są to osoby poboczne. Gdy zapytamy ją co te osoby myślą, to odpowie, że one myślą o niej np. o tym jak pięknie śpiewa.

Dzieci, które bardzo często oglądają telewizję to dzieci samotne! Takie dzieci bardzo często przedstawiają siebie na rysunku właśnie przed telewizorem. Często jedyna osoba obecna na rysunku oprócz autora jest osoba z telewizji (widoczna na narysowanym ekranie).

Jeśli dziecko pomija kogoś z rodziców lub rodzeństwa to oznacza to często, że jest z nim w konflikcie. Najgorsze jest jednak pominięcie siebie. Może bowiem wiązać się z zaburzeniami tożsamości.

Niepokój symbolizuje:

- słaby nacisk kredki
- mały rozmach kredki
- zbyt małe wykorzystanie przestrzeni (dużo białych przestrzeni)
-zbyt małe wykorzystanie kolorów
- przesunięcie w dół
- postacie małe, niewyraźne, często bez twarzy

Wskaźniki agresji:
- postacie wielkie
- statystycznie najczęstsze kolory to czarny i czerwony (zwłaszcza przy silnym nacisku kredki)
- rysunki o zabarwieniu seksualnym (np. u kobiet widać biust, biodra itp.)
- wielkie ręce np. u ojca (ojciec bije dziecko)

Jeśli dziecko mówi, że nie lubi rodziców tzn., że przeżywa straszne zaburzenia ambiwalentne (miłość / złość), co prowadzi do zaburzeń psychosomatycznych.


Dobrze jeśli badany dodaje różne elementy, które mogą zapełnić przestrzeń. Na ich podstawie można wiele wywnioskować. Elementy ożywione, jak drzewo, trawa, zwierzęta, uśmiechnięte słonko itp. świadczą o dużej emocjonalności. Elementy zapychające rysunek, jak ciemne biurko, książki w regale itd. często symbolizują przygnębienie.

Czasami dzieci, które mają w rodzinie złą sytuację aktualną przedstawiają tzw. złoty wiek, cofają się do dobrej przeszłości.

Często dzieci rysują obraz swej rodziny zupełnie oderwany od rzeczywistości, a to dlatego, że nie akceptują obecnego stanu rzeczy.

Wykład: 13.01.09

RYSUNKI

5 rysunków tej samej rodziny: test.

Identyfikacja w rysunku może być świadoma (gdy dziecko pokazuje, gdzie znajduje się ono na rysunku), a także nieświadoma, gdy przypisujemy identyfikację tym osobom, które są na rysunku znaczące np. dziadek (który jest w rodzinie bardzo ceniony czego mu dziecko zazdrości).

Dziecko może też identyfikować się z kimś spoza rodziny (np. rysuje rodzinę i strażaka, mimo tego, iż nie zna nikogo takiego) lub może identyfikować się ze zwierzęciem.

Gdy ktoś nie mieści się na rysunku np. na dole nie mieszczą się nogi (nie ma butów a inne osoby mają) - osoba taka może mieć problem z poczuciem tożsamości, np. dziecko na rysunku podpisuje się innym imieniem niż swoje.

Test 5 rysunków ma taką zaletę, że można go co pewien czas powtarzać. Np. po rysunku zrobionym przez dziecko zaczyna rysować matka.

Rysunek przeniesiony w górę świadczy o tym, że treść jest bardziej życzeniowa niż rzeczywista.

„Ziemia” - kąt porażki, coś się badanemu nie udało i tam to umieszcza.

Mapa rodziny:

Nie jest to test. Jest to pewna synteza rodziny ujęta graficznie, która pozwala nam połapać się w zachodzącej w rodzinie sytuacji. Rysuje ją psycholog.

Przedstawiamy na niej wszystkich członków rodziny i zachodzące pomiędzy nimi relacje, oznaczone umownymi symbolami.

Relacja dobra - linia ciągła
relacja średnia - linia przerwana
relacja zła - linia ciągła przekreślona
relacja bardzo zła - linia ciągła przekreślona podwójnie

Mężczyzna - kwadrat, kobieta - kółko

Gdy na rysunku dziecko zamaluje na czarno czyjąś twarz świadczy to o konflikcie z tą osobą. Postać podobna do autora, ale inna to alter ego.

Wykład: 16.02.09

RODZINA JAKO SYSTEM

RODZINA JAKO SYSTEM - zbiór elementów dynamicznej interakcji, gdzie każdy z elementów jest określony przez pozostałe. (Miller, 1978)

CECHY SYSTEMU:

PODSYSTEMY:

MAŁŻEŃSTWO jako najważniejszy podsystem:

+

+

+

+

Związek osób różnej płci - ociąga to za sobą świadomość celu związanego z płcią oraz różnic w psychologicznym funkcjonowaniu kobiety i mężczyzny

Wykład: 23.02.09

PSYCHOLOGIA RÓŻNIC PŁCIOWYCH

PŁEĆ:

STEREOTYPY - o pewnych zawodach czy rolach myślimy w kategoriach typowo kobiecy, typowo męski. Stereotypy są to przekonania na temat cech psychicznych mężczyzn i kobiet jak również wzorów zachowań odpowiednich dla jednej i drugiej płci.

Wymiary

Stereotyp Kobiety

Stereotyp Mężczyzny

Cechy osobowości

Emocjonalność, zdolność do poświęceń, delikatność, czułość, troska o uczucia innych, ciepło, pomaganie innym, rozumienie, empatia

Niezależność, aktywność, kompetencja, łatwość podejmowania decyzji, racjonalność, niezawodność, wiara w siebie, nieuleganie naciskom, dominacja

Zachowania, role społeczne

Źródło oparcia emocjonalnego dla innych, zarządzanie domem, opieka nad dziećmi, urządzanie domu

Głowa domu, przywódca, odpowiedzialny za naprawy, utrzymuje finansowo rodzinę

Cechy fizyczne

Schludność, dbałość o wygląd, delikatność, wdzięk

Silny, krzepkość, wysoki, szeroki w ramionach

Zawody

Logopeda, pielęgniarka, sekretarka, urzędniczka, telefonistka, terapeuta, nauczycielka

Informatyk, kierowca, chemik, burmistrz, agent ubezpieczeniowy, instalator telefonów

Mężczyzna -> agresywny, apodyktyczny, opanowany, obiektywny, ukrywa emocji, dominujący, mądry, logiczny, analityczny, niezbyt wrażliwy, ryzykant, przywódca, wygodny, ambitny, nie dba o wygląd, samowystarczalny, lubiący towarzystwo, ma poczucie humoru, eksperymentujący w życiu seksualnym, rywalizuje, sprytny

Kobieta -> rozmowna, taktowna, nie wulgarna, empatyczna, religijna, dba o wygląd, cicha, czuła, zależna, silne poczucie bezpieczeństwa, zdolna do poświęceń, często płacze, wrażliwa, łagodna, opiekuńcza, bierna, podporządkowana, gospodarna, grymaśna, gderliwa, wstydliwa, plotkująca, kokieteryjna, reaguje emocjonalnie.

ŹRÓDŁA STEREOTYPÓW PŁCI:

  1. Wielowiekowa dominacja mężczyzn (kultura patriarchalna)

  2. Uprzedzenia religijne - jedna interpretacja grzechu pierworodnego, że to kobieta kusiła mężczyznę

  3. Teorie naukowe i pseudonaukowe (psychoanaliza, behawioryzm) głoszące, że kobiety mają gorsze cechy

Tezy Freuda:

ZMIANY STEREOTYPÓW KOBIECOŚCI I MĘSKOŚCI:

Słowo „płeć” zostało wypierane przez słowo „gender” - rodzaj. To podkreśla, że nie tylko płeć biologiczna warunkuje cechy psychiczne ale, że są one również kształtowane przez społeczeństwo, kulturę.

PSYCHOLOGICZNE RÓŻNICE MIĘDZY PŁCIAMI:

Indywidualne różnice pomiędzy osobami tej samej płci bywają większe od średnich różnic między Kobietami a Mężczyznami.

Metaanalizy dotychczasowych wyników tysięcy badań podważają przekonanie o ogromnych różnicach międzypłciowych.

Zdolności poznawcze - kobiety nie różnią się od mężczyzn poziomem inteligencji ogólnej

Sfera emocjonalna - K i M odczuwają podobne emocje z tym, że K są bardziej skłonne okazywać uczucia smutku i niepokoju, lęku (kobiece emocje) a M częściej wyrażają złość i agresję

Osobowość - K ujawniają większy niepokój (silniejszy lęk) w skalach neurotyzmu osiągają większe wyniki

Badania nie potwierdzają stereotypowych przekonań takich jak:

Kobiety pomagają w sposób długotrwały (np. długa opieka nad kimś) a mężczyźni bardziej doraźnie w sposób spektakularny

Różnice między K i M obejmują niewielki zakres cech i najczęściej mają charakter jakościowy niż ilościowy. Na starość K i M stają się bardziej podobni.

POMIAR KOBIECOŚCI I MĘSKOŚCI:

  1. Modele jednoczynnikowe

Kobiecość i Męskość jako dwa przeciwległe krańce jednego kontinuum. Przeciwstawne cechy mierzone na podstawie jednej skali. Ktoś jest bardziej kobiecy lub bardziej męski.

K -----------------------------------------M

Przykład: test ACL

  1. Modele dwuczynnikowe (Sandra Bem)

0x08 graphic

0x08 graphic
Skala M

(dużo cech męskich)

Męscy mężczyźni najbardziej pożądane!:)

Męskie kobiety (dużo cech męskich i kobiecych)

Osoby androgyniczne

Skala K

Osoby nieokreślone Kobiecy mężczyźni

seksualnie kobiece kobiety

(mało cech K i M, lub (dużo cech K)

Tylko kobiece)

Przykład: Inwentarz Płci Psychologicznej w adaptacji Alicji Kuczyńskiej (35 cech, które charakteryzują ludzi. Zaznaczasz w jakim stopniu cecha opisuje ciebie. Skala ocen - 5 stopniowa.)

Wykład: 02.03.09

DOJRZAŁOŚĆ DO MAŁŻEŃSTWA

DOJRZAŁOŚĆ - osiągnięcie optymalnego, możliwego na danym etapie rozwoju poziomu umożliwiającego podjecie i wykonanie zadań oraz spełnienie wymagań.

DOJRZAŁOŚĆ DO MAŁŻEŃSTWA:

DOJRZAŁOŚĆ PSYCHICZNA DO MAŁŻEŃSTWA:

  1. Umysłowa (Intelektualna) - m.in. myślenie logiczne, samodzielne, obiektywne, umiejętność przewidywania trudności i ich rozwiązywania, obiektywna ocena partnera,

  2. Uczuciowa (emocjonalna) - zrównoważenie emocjonalne, samokontrola emocjonalna, zdolność do dojrzałej miłości, zdolność do nawiązywania trwałych i pozytywnych relacji,

  3. Społeczna - otwarcie na potrzeby innych, bezinteresowność, umiejętność spełniania swoich ról społecznych.

A tak nie powinno być:

  1. Niedojrzałość umysłowa - myślenie życzeniowe, brak samodzielnych sądów (uleganie innym), silny konformizm,

  2. Niedojrzałość emocjonalna - nieumiejętność do nawiązywania trwałych relacji, zmienność emocjonalna, trudność w przyjmowaniu odmów i znoszenia frustracji (prowadzi do agresji, złości),

  3. Niedojrzałość społeczna - koncentracja na sobie, nastawienie na zaspokojenie tylko własnych potrzeb.

DOJRZAŁA MIŁOŚĆ:

DOJRZAŁA OSOBA:

Relacja małżeńska jest najbardziej wymagającą ze względu na jej wyłączność, totalności.

DOJRZAŁA RELACJA MAŁŻEŃSKA:

Wykład: 09.03.09

Wykład: 23.03.09

Miłość małżeńska: aspekt erotyczny, aspekt psychologiczny

Więź małżeńska: współodczuwanie, współrozumienie, współdziałanie

Elementy dojrzałej miłości małżeńskiej:

-Bliskość

-Wyłączność

-Współodczuwanie

-Obdarzanie

Są to etapy rozwoju miłości, są obecne w dojrzałej miłości, znajdują wyraz w przysiędze małżeńskiej.

WSPÓŁŻYCIE SEKSUALNE:

-nie stanowi całej miłości małżeńskiej

-dopełnia sakrament małżeństwa

-cielesny znak sakramentu małżeństwa

-może i powinno być wyrazem miłości małżonków

-udane współżycie seksualne zawiera 4 elementy dojrzałej miłości małżeńskiej

  1. Bliskość a współżycie

-Znajduje wyraz w przysiędze małżeńskiej: „ze cie nie opuszczę, aż do śmierci”

-że się z Tobą nie rozwiodę ( wąskie rozumienie)

-będziemy razem, aż do śmierci ( wspólnie radzą sobie z troskami życia codziennego, komunikują się bezpośrednio w sprawach dotyczących wspólnego życia)

-współobecność dotyczy wszystkich obszarów wspólnego życia

-niezwykła intymność i bliskość fizyczna w małżeństwie- współżycie małżeńskie( ważne!-> dbałość o własny wygląd, schludność i czystość w ubraniu :-d)

Brak bliskości np.: rozłąka

- osłabienie bliskości psychicznej, więzi małżeńskiej

-pogłębianie się różnic między małżonkami

SKUTKI EMIGRACJI ZAROBKOWEJ JEDNEGO ZE WSPÓŁMAŁŻONKÓW DLA RELACJI MAŁŻEŃSKIEJ

-doświadczenie samotności oraz tęsknoty ( utrata fizycznej bliskości)

-szukanie bliskich więzi emocjonalnych i zrozumienia, może prowadzić do zdrady współmałżonka

-kontakty na odległość są powierzchowne, nie można bezpośrednio uczestniczyć w codziennym życiu

-małżonkowie mając odmienne doświadczenia zmieniają się osobno ( inne przyzwyczajenia) a po powrocie jest im trudniej się porozumieć, bo zmiany te mogą przeszkadzać we wspólnym życiu (Mąż lubi spać przy otwartym oknie a żona nie koniecznie :-d)

-dłuższe przebywanie na emigracji przyzwyczaja do życia singla, a po powrocie trudno wejść ponownie w obowiązki rodzinne, osoba która została w kraju staje się z kolei samowystarczalna

-może dojść do rozpadu małżeństwa- * związek ma szanse przetrwać, jeżeli wyjazd nie nastąpił pod wpływem kryzysu w małżeństwie i jeżeli rozłąka nie trwa zbyt długo

  1. Wyłączność a współżycie

-„ślubuje Ci wierność”

-że cię nie zdradzę ( wąskie rozumienie)

-zawsze będziesz dla mnie pierwszy i najważniejszy

- ważny czynnik dla przeżywania satysfakcji seksualnej

Naruszanie wierności małżeńskiej

- nadmierne poświęcanie czasu, uwagi, zainteresowania innym osobom

-nadmierne zaangażowanie się w jakąś aktywność( praca, korzystanie z gier komputerowych)

Rozwój zaufania + poczucia bezpieczeństwa:

-brak porównywania z innymi partnerami

-przekonanie, że w razie błędów, niepowodzeń druga osoba nas nie porzuci

- pogłębianie wrażliwości na potrzeby drugiego

-lepsza znajomość potrzeb i oczekiwań współmałżonka

ZDRADA MAŁŻEŃSKA- MECHANIZMY

A)Wynikająca z potrzeb seksualnych- brak satysfakcji seksualnej w związku

-Brak akceptacji normy wierności

-Jako skutek uwiedzenia

*przy ograniczonej świadomości

*przy pełnej świadomości ( jest to proces)

Zła komunikacja, konflikty w małżeństwie-> brak bliskości, poczucie osamotnienia-> Wyodrębnianie z tła trzeciej osoby, która okazuje sympatie, zainteresowanie-> poczucie bycia atrakcyjnym, poczucie wsparcia, bycia rozumianym ( na zasadzie cyrkularności)

B)Zdrada wynikająca z motywacji pozaseksulanych

- Jako odwet za niewierność partnera

-Forma uzyskiwania akceptacji, uznania i zaspokajania potrzeb psychicznych

-Jako forma leczenia zaburzeń seksualnych

-Zdrada dla uzyskiwania korzyści, materialnych, awansu

  1. Współodczuwanie a współżycie

-„ślubuje Ci uczciwość małżeńską”

Co utrudnia osiągnięcie satysfakcji seksualnej? :

-zaburzona komunikacja

-stereotypy dotyczące roli kobiety i mężczyzny

- pośpiech

-brak świadomości różnic między kobietami a mężczyznami

-udawanie orgazmu

Mąż jest miły dla żony, okazuje jej czułość-> żona czuje się atrakcyjna, dowartościowana-> żona chętnie podejmuje angażuje się we współżycie-> Mąż jest zadowolony, czuje się dowartościowany ( na zasadzie cyrkularności)

  1. Obdarzanie

Warunki obdarzania:

-akceptacja swojego ciała

- wiedza jak obdarzać drugiego( co jest miłe, przyjemne dla współmałżonka)

JEDYNIE MĄŻ JEST EKSPERTEM, SEKUOLOGIEM OD ZASPOKAJANIA SWEJ ŻONY I ODWROTNIE.

Wykład: 30.03.09

MAŁŻENSTWO UDANE:

- sukces małżeński ( socjologia)

-powodzenie małżeńskie/ niepowodzenie (Ziemska)

-zadowolenie z małżeństwa ( Gałkowska)

-dobra jakość

-szczęście

-dobre przystosowanie do małżeństwa, małżeństwo dobrze przystosowane

-dobrany związek małżeński

Kryteria powodzenia małżeństwa:

-trwałość małżeństwa ( brak separacji i rozwodu)

-prawidłowe wypełnianie zadań małżeństwa- rozwój osobowości, wychowanie dzieci

-osiągnięcie pełnej integracji wewnętrznej małżeństwa (brak konfliktów i kryzysów)

-subiektywne poczucie szczęścia małżonków

Małżeństwo osiąga powodzenie, jeżeli małżonkowie mają poczucie wspólnoty w realizowaniu zadań, co wyraża się w ich ogólnym zadowoleniu ze związku, ale nie wyklucza to występowania okresowych trudności i konfliktów, które w miare szybko zostają rozwiązane.

CZYNNIKI POWODZENIA MAŁŻEŃSTWA:

  1. OGÓLNOSPOŁECZNE

  2. INDYWIDUALNE

1)ZEWNĘTRZNE

2)WEWNĘTRZNE

-przed ślubem

-w trakcie trwania małżeństwa

Indywidualne- dotyczą konkretnego małżeństwa

Zewnętrzne- tylko w pewnym stopniu zależą od małżonków, czy mają pracę, mieszkanie, dochody, jakość rodzin pochodzenia, sytuacje losowe: np. niepłodność

Wewnętrzne

-Przed ślubem:

*wybór współmałżonka

*dojrzałość do małżeństwa

*dojrzała motywacja zawarcia małżeństwa

*stopień poznania siebie i współpartnera

*świadomość różnic psychicznych między kobietą a mężczyznom

*prawidłowa identyfikacja płciowa

*narzeczeństwo

*przygotowanie do małżeństwa

*oczekiwania wobec małżeństwa

-W trakcie

* te co przed małżeństwem + nowe

*cechy osobowości oraz interakcje między małżonkami

Cyrkularność małżeństwa zadowolone:

Żona docenia męża, chroni go-> mąż czuje się dowartościowany-> mąż chętnie rozmawia z żoną, okazuje jej miłość, włącza się w obowiązki-> żona pogodna->…

Cyrkularność małżeństwa niezadowolone:

Żona wyraża złość, niezadowolenie-> mąż czuje się odrzucony, czuje złość-> mąż unika towarzystwa żony, częściej jest poza domem-> żona osamotniona, frustracje->…

Wykład: 20.04.09

PROFILAKTYKA

„Udane życie rodzinne jest najczęściej wymienianą wartością, jest uznane za gł. czynnik szczęścia.”

PRZYGOTOWANIE DO MAŁŻEŃSTWA

  1. Przygotowanie dalsze (niespecyficzne)

  2. Przygotowanie bliższe (specyficzne)

  3. Przygotowanie bezpośrednie

Ad.1.

W domu rodzinnym, w rodzinie pochodzenia:

A) doświadczenia dziecka w rodzinie (dziedziczenie społecznego szczęścia małżeńskiego)

B) informacje uzyskiwane od rodziców

ad .A PRZYGOTOWANIE DALSZE

I. OKAZYWANIE MOCY:

II. WYCOFYWANIE MIŁOŚCI