1.Przedmiot i zakres badan socjologii:

SOCJOLOGIA- to nauka o społeczeństwie, zbiorowosciach ludzkich (grupach społecznych).

Przedmiotem jej badan są:

-zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi,

-struktury tych zbiorowości,

-zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach , wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbrajające tą osobowość,

-zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Socjologia musi utrzymywać bliskie kontakty i współpracować z innymi naukami społecznymi.

Dla socjologii niezbędna jest znajomość psychologii ogólnej i psychologii społecznej.

Socjologia musi się interesować wynikami nadań etnologów, etnografów, historyków, a zwłaszcza historyków kultury..

Tym co odróżnia socjologie od innych nauk społecznych jest charakterystyczne poszukiwanie dla niej tylko praw wzajemnego przyporządkowania sobie ludzi w zbiorowościach, praw wzajemnego przyporządkowania elementów składowych zbiorowości jako całości, poszukiwanie sił społecznych przejawiających się we wszystkich dziedzinach życia społecznego, sił tworzących się spontanicznie obok celowych i zamierzonych działań jednostek i instytucji.

Funkcje socjologii

• diagnostyczna (może być podstawą diagnozowania stanu społecznego)

• wyjaśniająca (“Dlaczego tak jest?”)

• prognostyczna (przewidywania)

• ideologiczna / humanistyczna (związana z kształtowaniem ludzkich zachowań)

2.Socjologia praktyczna:

Socjologia praktyczna - to funkcjonująca w społeczeństwie wiedza dotycząca tego czym zajmuje się socjologia jako nauka.

Występują trudności z uprawianiem socjologii, gdyż jest to nauka, a społeczność zajmuje się problemami życia codziennego, każdy z nas ma swoje zdanie na dany temat.

W większości jednak wiedza ta oparta jest na stereotypach i dlatego socjologia ma ukazywać w społeczeństwie naukowe podejście do wiedzy w tej materii.

3.Socjologia wychowania jako subdyscyplina socjologii ogólnej:

4.Socjologia wychowania:

SOCJOLOGIA WYCHOWANIA - zajmuje się środowiskiem wychowania tj. grupą, jednostką, procesem wychowania oraz efektami procesu, oraz związkami wychowania ze strukturą społeczną.

Różnica między pedagogiką, a socjologią wychowania jest taka, że socjologia wychowania zajmuje się głównie teorią, a pedagogika działaniami praktycznymi.

Socjologia wychowania - zajmuje się środowiskiem wychowania tj. grupą, jednostką, procesem wychowania oraz efektami procesu, oraz związkami wychowania ze strukturą społeczną.

Różnica między pedagogiką, a socjologią wychowania jest taka, że socjologia wychowania zajmuje się głównie teorią, a pedagogika działaniami praktycznymi.

Na poziomie mikro zajmuje się jednostką i grupą pierwotną.

Na poziomie mezo zajmuje się wychowaniem w większych środowiskach.

Na poziomie makro zajmuje się przebiegiem wychowania na poziomie ogólnopolskim

5.Socjologia edukacji:

SOCJOLOGIA EDUKACJI-

6.F.Znaniecki- twórca polskiej socjologii uniwersyteckiej.

Florian Witold Znaniecki (ur. 15 stycznia 1882 w Świątnikach, zm. 23 marca 1958 w Urbana-Champaign) - polski filozof i socjolog. Twórca polskiej socjologii akademickiej. Jego prace są znane w świecie, szczególnie w USA, gdzie mieszkał i pracował przez wiele lat.

paulina lewandowska 21:58:05

Znaniecki był zwolennikiem punktu widzenia, który nazwał "kulturalizmem". Sądził, że socjologia powinna zajmować się wytworami kultury, ponieważ jest ona nauką o kulturze. Kultura która się różni nie tylko od przyrody (natury), ale także od świadomości jednostkowych. Zdaniem Znanieckiego rzeczywistość składa się z wielu porządków: fizyczno-przyrodniczego, jak również psychicznego, społecznego i idealnego. Sformułował zasadę "współczynnika humanistycznego", wedle której zjawiska społeczne należy traktować jako przedmiot czyichś czynności. Dlatego tak wielki nacisk kładł na doświadczenia i poglądy jednostek.

Według Znanieckiego przedmiotem socjologii są układy społeczne, które składają się z wartości. Człowiek jest podstawowym elementem każdego układu. Inne elementy które wchodzą do jednego układu to wartości wtórne.

Wyodrębnił on cztery układy zamknięte:

czyny społeczne - najprostsze układy społeczne, takie jak prośba czy powitanie. W każdym czynie można wyodrębnić następujące elementy: osoba, narzędzie, przedmiot, metoda, wynik.

stosunki społeczne - aby zaistniały, potrzebne są przynajmniej dwie osoby i platforma stosunku. Platforma to np. obowiązki bądź przywileje.

grupy społeczne - czyli każde zmieszanie ludzi, które w świadomości tych ludzi stanowi odrębną całość, czyli pewien układ odosobniony.

osobowości społeczne - kształtujące się pod wpływem kręgu społecznego.

Był jednym z głównych przedstawicieli socjologii humanistycznej.

7.Wychowujące społeczeństwo w koncepcji F. Znanieckiego:
W swoich rozważaniach Znaniecki posługiwał się koncepcją systemu społecznego i podstawowe układy społeczne traktował jako systemy. Czyny społeczne, stosunki społeczne, osobowości społeczne i grupy społeczne — to były w jego ujęciu podstawowe rodzaje społecznych „układów zamkniętych", co w jego języku ówczesnym oznaczało to samo, co dzisiaj oznaczamy nazwą „systemy społeczne", tzn. wyodrębnione i wewnętrznie spójne układy elementów składowych, mające wewnętrzną strukturę i całościowe funkcje. Według Znanieckiego grupy społeczne to nie tylko społeczeństwa o charakterze państwowym, narodowym, kościelnym czy klasowym, ale również grupy takie jak rodzina, związki zawodowe, zrzeszenia czy stowarzyszenia. Znaniecki zauważa, że proces wychowania odbywa się za sprawą starszego pokolenia, zorganizowanego w niezliczone, współistniejące, powiązane i krzyżujące się grupy społeczne, którego funkcją jest przygotowanie wychowywanej jednostki do udziału w życiu tych grup. Odrębne środowisko społeczne, które wytwarza grupa dla osobnika, mającego zostać jej członkiem po odpowiednim przygotowaniu, Znaniecki nazywa środowiskiem wychowawczym. „Rodzice, otoczenie sąsiedzkie i grupy rówieśników to są trzy najpowszechniejsze składniki wczesnego środowiska społecznego młodocianych jednostek. Każda grupa, do której jednostki te z czasem wejdą, jako pełni członkowie - genetyczna, terytorialna, religijna, jednorodna, celowa czy kulturalna - musi wziąć pod uwagę istnienie tych składników, choć, jeżeli może, stara się je przekształcić na czynniki wychowawcze odpowiednio do swoich wymagań, niekiedy nawet usiłuje je zastąpić przez inne, w części lub w całości.” Grupy trwałe chcąc, aby ich przyszli członkowie byli należycie przygotowani do swoich funkcji społecznych, nie zadawalają się regulacją danego środowiska społecznego tych przyszłych członków, lecz tworzą instytucje wychowawcze. Według Znanieckiego istnieją trzy typy instytucji wychowawczych:
· najprostszą i najpowszechniejszą instytucją wychowawczą jest nauczanie indywidualne
· bardziej skomplikowaną jest instytucja nauczania szkolnego
· istniejąca w zarodku (w czasach współczesnych Znanieckiemu) i będąca niezbędnym uzupełnieniem dwóch pierwszych są styczności czy jak inaczej je nazywa środowisko społeczne pośrednie, które reprezentowane jest przez gazety, książki, teatr, kino, radio, muzea i zbiory. Styczności te można nazwać wychowaniem pośrednim.
Znaniecki twierdzi, że rodzina, otoczenie sąsiedzkie, grupa rówieśników, nauczyciel, szkoła i instytucje wychowania pośredniego nie stanowią jedynych możliwych składników środowiska wychowawczego, ale są to składniki najbardziej rozpowszechnione.

Rodzina.
Charakteryzując powyższe składniki środowiska wychowawczego, Znaniecki dochodzi do wniosku, że słabnie rola wychowawcza rodziców, a powierzone im zadania wychowawcze są ograniczone i ograniczają się jeszcze bardziej, a podstawowym ich zadaniem, z punktu widzenia grupy społecznej jest wychowywanie dziecka w pierwszych latach jego życia.
Znaniecki jest przekonany, że „tam, gdzie zejdzie się rzeczywista miłość małżeńska i rodzicielska, odpowiednie usposobienie u dzieci, oraz pomyślne warunki zewnętrzne, mała rodzina dzisiejsza może osiągnąć poziom nie tylko równy, lecz wyższy niż dawniej, gdyż niezwykły indywidualny rozwój duchowy nie jest krępowany przez reguły społeczne.”
Jednak coraz częściej spotyka się rodziny, w których stosunek rodziców do dzieci w ogóle nie jest stosunkiem wychowawczym, ogranicza się do minimum opieki fizycznej jakie instynktownie daje matka w pierwszych latach. Rodzice nie stosują się do jakichkolwiek norm w zakresie wychowania, nie spełniają żadnych obowiązków względem dzieci a wręcz ignorują ich istnienie.
Zdaniem Znanieckiego, jedynym skutecznym sposobem uratowania społecznego stanowiska rodziców jako wychowawców jest świadome i planowe uwzględnienie tego problemu przez wszystkie grupy społeczne, „począwszy od narodu i kościoła aż do szkoły, związku zawodowego, stowarzyszenia filantropijnego, a nawet klubu sportowego” . Każda z grup stawiać musi rodzicom określone zadania wychowawcze, uczyć ich jak je spełniać, pomagać i nadzorować w ich spełnianiu. Zadania społeczne wychowania są tak wielkie i trudne, że żadna grupa społeczna czy wręcz całe społeczeństwo nie może sobie pozwolić na to, aby jakikolwiek składnik wychowawczy, szczególnie zaś rodzina, nie był w pełni wykorzystany.

Otoczenie sąsiedzkie
Jako otoczenie sąsiedzkie osobnika, Znianiecki uznaje ogół osób, z którymi styka się on bezpośrednio dzięki temu, że znajdują się w fizycznej bliskości jego miejsca zamieszkania i mogą się z nim często spotykać. Jednak warunek fizycznej bliskości nie musi być konieczny. Znaniecki przypuszcza, że rozwój techniki „umożliwiając widzenie, jak już umożliwił słyszenie, zniesie granice. W każdym razie bowiem chodzi tu o możność natychmiastowej interpretacji cudzych ruchów i słów oraz bezpośredniej reakcji na nie ... Gdy takie rozszerzenie technicznych środków porozumienia będzie dokonane, pojęcie otoczenia sąsiedzkiego również znacznie się rozszerzy”
Otoczenie sąsiedzkie, według Znanieckiego, to nie jest grupa społeczna. Osoby wchodzące w skład otoczenia sąsiedzkiego osobnika, mogą należeć do różnych grup społecznych, i takich, do których dany osobnik należy lub kandyduje i takich, do których nigdy nie będzie należeć.
Proces w którym w pewnym sąsiedztwie wytwarza się i utrzymuje pewna wspólna sfera interesujących wszystkich doświadczeń, Znaniecki nazywa opinią społeczną, Według niego, jest to jeden z największych czynników uspołecznienia i wychowania. Doniosłość opinii sąsiedzkiej wynika stąd, że niektóre z pierwotnych dążeń ludzkich znajdują w niej swój wyraz np. chęć porozumienia, pragnienie harmonii uczuciowej, żądza wyróżnienia się i jednocześnie konformizm. Istniejąca w każdym człowieku chęć do wyróżnienia się i dążenie do upodabniania się do innych, w otoczeniu sąsiedzkim znajduje swobodne i nieskrępowane spełnienie. Podobnie rzecz się ma z aktami represji, jeżeli nie fizycznej, to moralnej, np. w formie słownego wyrazu potępienia.
Młody osobnik może naśladować najrozmaitsze przykłady zachowań i postępowania, przy czym w opinii Znanieckiego, skłonny on będzie do naśladowania tych, których postępowanie stoi na niskim poziomie. Otoczenie sąsiedzkie może być zarówno pozytywnym jak i negatywnym czynnikiem wychowawczym. Faktycznie jednak nigdy nie wiadomo do końca, czy otoczenie sąsiedzkie dla danego osobnika stanie się pomocą czy przeszkodą do normalnego rozwoju społecznego.

Grupy rówieśników.
Znaniecki zauważa, że ten składnik środowiska społecznego dziecka i młodzieńca, tworzy się przy jego spontanicznym udziale, a każdy członek takiej grupy wnosi do niej ze sobą wpływy, którym podlega w rodzinie, w otoczeniu sąsiedzkim starszych, w zetknięciu z instytucjami wychowawczymi. Dzieci i młodzież w pewnych okresach wieku są pod pewnymi względami wszędzie i zawsze do siebie podobne. Większość instytucji, jakie znajdujemy w grupach dzieci, są wynikiem naśladowania instytucji ludzi dorosłych i mają często charakter fikcyjny, udawany; dzieci ,,bawią się" w te formy życia społecznego, jakie obserwują u dorosłych.
Charakterystyczną właściwością grup dzieci i młodzieży jest przywiązana do ich wieku żądza nowych doświadczeń we wszystkich możliwych kierunkach, w jakich idą ich zainteresowania.
Znaczenie grup rówieśników jako czynnika wychowawczego zależy od tego, w jakiej mierze przyczyniają się one do „urobienia” jednostki pod względem społecznym i przygotowania jej do udziału w grupach dojrzałych. Nie ulega wątpliwości, że w ogóle ich wpływ na osobowość społeczną jednostki jest potężny i w pewnym zakresie niezastąpiony.
Wszędzie indziej młodociany osobnik zajmuje stanowisko podporządkowane. W grupie rówieśników natomiast występuje w roli równouprawnionego członka, z którym inni liczą się nie tylko jako z przedmiotem swego działania, lecz również jako z podmiotem społecznym.
Tam dokonuje się wyszkolenie w przewodzeniu innym, ale i w dobrowolnym podporządkowaniu się przodownikowi nie narzuconemu z góry, lecz wybranemu. Tam uczy się jednostka ustanawiać samorzutnie reguły postępowania dla siebie i dla innych i poddawać się regułom wspólnie ustanowionym. Tam uprzytamnia sobie, że pewne postępki są społecznie pożądane, inne niepożądane, nie na zasadzie decyzji starszych, lecz dlatego, że budzą u innych i u niej samej podobną reakcję pozytywną lub negatywną, ponieważ okazują się zgodne lub niezgodne z warunkami społecznego współżycia.
Poleganie na pomocy starszych ustępuje poleganiu na własnych siłach, służalczość, kłamliwość, pochlebstwo są przedmiotem szyderstwa i pogardy rówieśników.
Według Znanieckiego, „nie ulega jednak wątpliwości, że nawet możliwie najwyżej stawiając użyteczność wychowawczą grup młodocianych rówieśników, trudno starszym zgodzić się na to, by grupy te pozostawały bez kierownictwa i kontroli. Większa zaś, niż kiedykolwiek, potrzeba pokierowania grupami młodocianymi rówieśników dla zużytkowania ich do celów wychowawczych wynika stąd, że;
l) zainteresowania czynne grup dzieci i młodzieży są w obecnych czasach co do swej treści często niezgodne z tym kierunkiem, jaki działalności młodszego pokolenia chciałoby nadać starsze pokolenie
2) towarzystwo rówieśników częściej niż dawniej daje dziś poparcie buntowniczym skłonnościom młodocianej jednostki wobec tych grup, które usiłują wywrzeć na nią wpływ wychowawczy.”
Wyżej omówione składniki środowiska wychowawczego, pierwotnie wywierają swój wpływ wychowawczy na młodego osobnika, lecz bez planowego rozmysłu, nie stawiają sobie świadomie celów pedagogicznych i nie dobierają w sposób świadomy środków do urzeczywistnienia tych celów.
Funkcja społeczna wychowania nie jest wykonywana refleksyjnie, lecz urzeczywistnia się bez refleksyjnie w spontanicznym działaniu.
Tego rodzaju działanie środowiska na jednostkę Znaniecki nazywa samorzutnym wychowaniem społecznym. Jego skutki wychowawcze są niewątpliwe, lecz przychodzą niezamierzone, wytwarzając pewne przyzwyczajenia i wywołując podporządkowanie się pewnym normom.

Nauczyciel
Znaniecki dokonując analizy znaczenia nauczyciela w procesie wychowania krytycznie wypowiada się w tej materii. Pisze, że dawniej, pierwotny nauczyciel, znachor, wojownik, rzemieślnik, prawnik, rolnik, przysposabiał swych uczniów-praktykantów do takiego samego stanowiska, jakie sam zajmował. Natomiast nauczyciel w dzisiejszej szkole najczęściej jest już tylko specjalistą i nie spełnia praktycznie tych funkcji zawodowych, do których przygotowuje swych uczniów.
Podkreśla, że styczność ucznia i nauczyciela jest ograniczona i rzeczowo, i czasowo i większa część ich osobowości wcale nie uczestniczy w ich stosunku społecznym. Uczeń większą część życia spędza całkowicie poza wpływem danego nauczyciela, pod zupełnie innymi wpływami, o których nauczyciel zwykle nie wie nic lub bardzo mało. Działalność jego ogranicza się do wykonania pewnego programu rzeczowego, ograniczonego najczęściej do pewnej tylko dziedziny wiedzy teoretycznej lub stosowanej, do pewnego specjalnego „przedmiotu".

Szkoła
Równie krytyczny stosunek ma Znaniecki do szkoły. Stawiał on ostre wymagania przełamania izolacji szkoły od życia społeczeństwa, przejawiającej się w oderwaniu treści nauczania od rzeczywistego życia i jego rzeczywistych problemów czynności szkolne Znaniecki osądzał bardzo surowo. Znaniecki uważa, że odosobnienie społeczne szkoły wyrażające się w charakterze doświadczeń i czynności stanowiących treść społeczną szkoły jest źródłem jej małej efektywności wychowawczej. Znaniecki postuluje więc rozszerzenie udziału dzieci i młodzieży w realnym życiu dorosłych. Szkoła izolowana od życia dorosłych jest nie tylko nieefektywna społecznie, jest także czynnikiem hamującym rozwój. Zauważa on, że późniejsze niepowodzenia życiowe wzorowych uczniów szkolnych, wynikają stąd, że szkoła jest cieplarnią, „ale cieplarniana atmosfera nie przygotowuje do życia na otwartym powietrzu”.

Instytucje wychowania pośredniego
Dotychczas omawiane składniki środowiska wychowawczego, miały charakter bezpośredniego oddziaływania na osobę wychowanka. Znaniecki zauważa jednak, że na wychowanie osobnika wpływ ma również działanie szerszego świata, nie poprzez osobiste porozumienie ale przez oddziaływanie symboli rzeczowych, jak np. pisma, druku, obrazów, telegrafu, telefonu, kina, radia czy teatru. Rozwój tego rodzaju styczności pośrednich powoduje przenikanie wpływów z zewnątrz. W tych stycznościach Znaniecki widzi nie tylko pozytywne elementy, mogące na przykład wspomagać samokształcenie, ale również płynące z tego zagrożenia. Nowe formy porozumienia pośredniego z taką samą łatwością docierają, bowiem zarówno do umysłów nieprzygotowanych i niewyszkolonych w ich odbiorze i stąd powstają trudności wychowawcze, których nie znały wcześniejsze czasy.

Znaniecki oprócz dokładnej analizy środowiska wychowawczego, które zostało powyżej omówione, prowadzi również rozważania na temat innych wpływów działających na osobnika. Wykłada koncepcję stosunków społecznych i wychowawczych, naświetla obowiązki społeczne wobec grupy, określa i poddaje analizie typy fizyczne wychowanków, jako elementy mające wpływ na wychowanie.

Zadania społeczne wychowania.
Znaniecki wyznacza zasadniczo dwa zadania społeczne wychowania.
Pierwsze dotyczy zastąpienia biernego i czynnego antagonizmu grupowego przez dążenie do łączności z innymi grupami i działanie dla ich dobra.
Drugie to obudzić, rozwinąć i utrwalić w każdej jednostce ten zarodek twórczych uzdolnień, jaki ona ze sobą przynosi, a zarazem nauczyć każdą jednostkę, aby swe dążności twórcze wyrażała w solidarnej współpracy z innymi dla realizacji wspólnych ideałów.
Aby te zadania zrealizować Znaniecki określa pewne uwarunkowania. Twierdzi, że antagonizmy międzygrupowe nie tylko są sprzeczne z dobrem społecznym ogółu grup, ale nie są zgodne z trwałym dobrem żadnej grupy. Mówi nam, że są przykłady grup, rosnących w potęgę i rozwijających się społecznie dzięki temu, że postawiły sobie zadania kulturalne i nie jest wcale konieczne, aby grupa społeczna zajmowała względem innych grup stanowisko wrogie, lub choćby tylko postawę obojętnego odosobnienia, i wychowywała swych członków w wyłącznej solidarności z nią i podporządkowaniu jej egoistycznym interesom. Grupa może nie tylko trwać, lecz rozwijać się, podporządkowując korzyści własne i swych członków dobru innych i właśnie w tej służbie innym widzieć swoją odrębność, narzucając altruistyczne ideały swym członkom jako swoją wyłączną treść społeczną.
Zdaniem Znanieckiego, zasada jak najszerszej łączności każdej grupy z każdą inną i bezinteresownej służby dobru innych grup, na pierwszy rzut oka wydaje się być równą utopią, jak wymaganie od jednostek ludzkich powszechnej miłości i wzajemnego poświęcenia. W rzeczywistości jednak jest on zupełnie możliwy do urzeczywistnienia, gdyż nie wymaga tak wysokiego poziomu altruizmu od indywidualnych członków grupy, jak osobista działalność altruistyczna.
Znaniecki twierdzi, że istniejący układ grup społecznych musi być radykalnie przekształcony, jeżeli konflikty międzygrupowe mają zniknąć. Przekształcenie musi iść w tym kierunku, by grupy, których interesy są sprzeczne, były albo zastąpione przez grupy o interesach harmonizujących ze sobą, albo też same podjęły zadania, wymagające wzajemnego poparcia i pomocy.
Znaniecki uważa nie tylko za możliwe, lecz nawet konieczne, aby cały układ wewnętrzny i zadania zbiorowe grup narodowych uległy zasadniczym zmianom. Naród jest grupą opartą na wspólności kultury duchowej. Wspólność tej kultury nie zależy od granic terytorialnych i nie da się osiągnąć przez przymus.
Znaniecki głosi pogląd, że „poza kwestią wzrostu potęgi narodowej kosztem innych narodów lub obrony narodu przed innymi narodami, dążącymi do jego osłabienia lub ujarzmienia, państwo jest nie tylko zbyteczne, ale szkodliwe dla życia narodowego, gdyż odciąga naród od właściwych jego zadań”.
Znaniecki podkreśla, że przedmiotem działalności wychowawczej jest osobnik społeczny, powiązany z wieloma układami społecznymi, i że wychowawca kształtuje nie izolowaną osobowość, lecz swoiste układy społeczne.
Znaniecki podkreśla bardzo mocno, że wychowanek nie jest biernym przedmiotem oddziaływania wychowawcy, lecz że w stosunku wychowawczym jest aktywnym partnerem. Jednak uważa, że indywidualność wychowanka jest najwyższą wartością - i że wychowanek nie może być „sztucznym wytworem innych ludzi”. Stwierdza on bardzo radykalnie: „Najwyższy rozwój indywidualności nie daje się w ogóle osiągnąć przez wychowanie, tylko przez samokształcenie bez nadzoru i kierunku wychowawców”.
Zdaniem Znanieckiego, „przygotowanie jednostki do udziału w życiu społecznym polegać winno przede wszystkim na tym, aby jednostka ta wprawiała się w uczestniczeniu w takich dążeniach zbiorowych, których realizacja przynieść ma korzyści nie tylko tym osobnikom, którzy dążenia te podzielają, nie tylko grupie, z tych osobników złożonej, ale i innym poza obrębem danego zrzeszenia”.
Twierdzi on, że każdy członek grupy musi chcieć i umieć być twórczym, choćby w bardzo ograniczonym i specjalnym zakresie, każdy musi chcieć i umieć współdziałać z innymi twórcami i przystosowywać swoje zadania do ich zadań, każdy musi dobrowolnie podporządkowywać się kierownictwu uznanych przez ogół przodowników. Każdy członek tak zorganizowanej grupy musi umieć nie tylko współdziałać z innym w tworzeniu pod czyimś kierownictwem, ale także kierować twórczością innych. Słowem, taka organizacja społeczna opiera się w całości na indywidualnych członkach grupy, zdolnych do tworzenia, do współdziałania, do podporządkowania przodownikom i do przodowania.

8.Srodowisko społeczne jako środowisko wychowawcze:

Środowisko społeczne- to zestaw osób oraz grup oddziałujących na człowieka. Środowisko społeczne kształtuje każdą osobę podczas jej rozwoju częściowo determinując jej poglądy zachowania i możliwości.

Podstawowe cechy środowiska społecznego wyróżnianie w socjologii to:

• gęstość rozmieszczenia ludzi - czy to jest mała osada czy wielkie miasto,

• poziom kultury reprezentowanej przez otoczenie - ilość ludzi wykształconych, bogactwo form rozrywki, dostęp do wiedzy,

• zasobność materialna - jak wiele pracy trzeba włożyć w utrzymanie się i ile pozostaje potem wolnego czasu.

9.Podstawy życia społecznego:

Charakteryzują się tym, że mają za przedmiot całe społeczeństwo lub też różne grupy ludzkie wchodzące w jego skład. Bywają określane mianem uspołecznieniem jednostki.

1. Postaw patriotyzmu - polega na emocjonalnym związku z narodem, językiem, kulturą, zaangażowaniu w sprawy jego teraźniejszości i przyszłości

2. Postawa społecznego zaangażowania - polega na czynnym intencjonalnym udziale jednostki w życiu publicznym, zbiorowych działaniach oraz w trosce o dobro społeczne.

3. Postawa społecznej użyteczności - istota polega na stałej gotowości do czynnego pomnażania dóbr materialnych i duchowych na użytek ogółu. Dewiza tej postawy to równowaga między tym co się od społeczeństwa bierze, a tym co się społeczeństwu daje.

4. Postawa społecznej gospodarności - polega na akceptacji przez jednostkę i przestrzeganiu norm nakazujących poszanowanie dóbr społecznych, racjonalne ich użytkowanie, chronienie przed zniszczeniem, udostępnianie innym.

5. Postaw społecznego zdyscyplinowania - wyraża się w tendencji do świadomego przestrzegania ustalonych przepisów i reguł życia zbiorowego ze względu na harmonię i ład społeczny. Jednostka potrafi podporządkować własne dążenia i interesy regułom współżycia.

6. Postawa społecznej odpowiedzialności - polega na identyfikowaniu się jednostki z własnym społeczeństwem, na życiu jego sprawami, intencjonalnym uczestniczeniu we wszystkim co się w społeczeństwie dzieje. Człowiek nigdy nie uważa, że sprawy ogólne go nie obchodzą.

7. Postawa społecznej otwartości - wyraża się w gotowości do równie życzliwego traktowania przedstawicieli innych grup społecznych niezależnie od dzielących je różnic pod warunkiem, że nie chodzi o odmienność stosunków do naczelnych wartości i podstawowych reguł współżycia.

8. Postawy interpersonalne - to postawy które odnoszą się do współżycia między jednostkami.

9. Postawa życzliwości wobec innych ludzi - jest to podstawowa postawa w stosunkach międzyludzkich. Nakazuje ona kierować się w postępowaniu wobec innych ludzi troską o ich dobro jeżeli nie koliduje ono z cudzym dobrem.

10. Postawa poszanowania ludzkiej godności - powszechną potrzebą ludzi jest być przedstawicielem rodzaju ludzkiego i tak być traktowanym. Zaspokajać jego potrzeby to szanować jego godność - dostrzegać potrzeby drugiej osoby, która nie chce być przedmiotem ośmieszenia itp.

11. Postawa poszanowania życia i zdrowia człowieka - wyraża się w postępowaniu, które ma na względzie dążenie każdej jednostki ludzkiej do samozachowania oraz do unikania cierpień fizycznych i psychicznych.

12. Postawa tolerancji - to nie dyskryminowanie, nie prześladowanie innych z racji innych przekonań, opinii, a nawet ograniczeniem ich swobody , o ile nie są one sprzeczne z podstawowymi zasadami współżycia.

13. Postawa opiekuńczości - sprowadza się do dostrzegania i uwzględniania w swoim postępowaniu cudzych potrzeb, uzyskiwaniu pomocy i poparcia. Wyznaczająca stosunek jednostki do słabszych, będących w słabszym położeniu lub zależnych od nas.

14. Postawa poszanowania cudzej własności - odnosi się do pełnego uznawania przez jednostkę prawa każdego człowieka do nienaruszalności osobistego mienia(materialnego, duchowego, opinii, tajemnic, czasu)

15. Postawa rzetelności informacji - polega na respektowaniu potrzeby i prawa drugiej osoby do orientacji w kwestiach jej dotyczących oraz na uwzględnianiu ich oczekiwań i zaufania wobec potencjalnych informatorów.

16. Postawa lojalności - odnosi się do uwzględniania i respektowania u innych oczekiwań, że dochowa wierności, koleżeństwa, przyjaźni, że nie zawiedzie pokładanego zaufania.

17. Postawa współodczuwania - sprowadza się do gotowości rozumienia innych ludzi niezbędnego dla wczuwania się w ich przeżycia oraz udzielania im duchowego poparcia, solidarności.

18. Postawa poszanowania autonomii jednostki - to gotowość do uznawania w praktyce prawa człowieka do swobodnego dysponowania własną osobą oraz do realizacji własnej koncepcji osobistego szczęścia o ile tylko dążenia te nie godzą w interes społeczny lub takie samo prawo do szczęścia innych ludzi.

10.Kultura-ujęcie definicyjne:

KULTURA- to ogół wytworów działalności ludzkiej materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom. (wg Szczepańskiego)
-kultura jako atrybut człowieka;

-kultura obejmuje całość życia człowieka;

-kultura jako kategoria analizy ma charakter opisowy;

-kultura jest zbiorowym tworem społecznym (nauka, sztuka, lit., religia, moralność, idee polityczne);

-kultura powstaje z doświadczenia i przekształca się w czasie.

Kultura składa się z 2 gł. komponentów: kult. materialnej i niematerialnej.

Kult. materialną nazywa się wszelkie dotykalne, konkretne wytwory społeczeństwa. Stanowią ją różne odkrycia archeologiczne (biżuteria, broń, gliniane naczynia), zachowane wytwory przeszłych pokoleń (zamki, pałace wraz z dawną instalacją grzewczą, stroje), jak i wytwory współczesne (komputery, samoloty, sprzęt audiowizualny, drogi)

Kult. niematerialną (duchową) tworzą wytwory będące wynikiem dążeń do ideałów piękna, dobra, prawdy, sprawiedliwości, zespoły idei, wyobrażeń, dzieł sztuki, symboli, obyczajów oraz przedmiotów, w których te idee zostały utrwalone.

Struktura wewnętrzna kultury:

a) elementy podst.- przedmioty, czynności, idee, które wyznaczają działania i zachowania ważne dla utrzymania i rozwoju grupy

b) kompleksy kulturowe- szersze układy przedmiotów, urządzeń, wyobrażeń, idei powiązanych funkcjonalnie z określonym elementem

c) konfiguracje kulturowe- powiąz. ze sobą komp. kulturowe

11.Budowa kultury:

12.Wpływ kultury na życie społeczne:

13.Mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne:

- System społeczny i system kultury
- Socjalizacja
- Wzory osobowe
- Wartość

Mechanizmy oddziaływania kultury:

1. socjalizacja - człowiek nie rodzi się ludzkim lecz staję się nim w procesie wychowania (Park); w procesie socjalizacji człowiek z istoty biologicznej staje się istotą społeczną; socjalizacja zatem poza społeczeństwem jest niemożliwa; w procesie wychowania następuje internalizacja podstawowych zasad kultury (uznawanie przez jednostkę wszystkich wzorów i uznawanie ich jako własne - konformizm).

2. ustanawianie systemów wartości - brak czegoś zmusza człowieka do działania w celu osiągnięcia przedmiotu bądź wartości; odczuwanie różnych potrzeb prowadzi do stosowania różnych kryteriów, dzięki którym te potrzeby zaspakajamy; systemy aksjologiczne i hierarchie wartości są różne na całym świecie.

3. ustalanie wzorców wzorów zachowań - wzory działania to sposoby zachowań, uznawane w normalnych warunkach za dopuszczalne i zrozumiałe na gruncie kultury, z której wyrosły; zachowania, które utrwaliły się i znalazły swoje miejsce w przepisach określamy pojęciem petryfikacji; w każdej zbiorowości występują różne wzory zachowań.

4. tworzenie modeli - model to tyle, co jakiś pożądany stan; to ludzie tworzą modele

Kultura osobista - ogół sposobów postępowania i metod działania, idei i poglądów, które nie zawsze znane są innym jednostkom czy zbiorowościom; kultura osobista ma charakter indywidualny.

Kultura zbiorowości - ogół wytworów, myśli, wartości i sposobów postępowania uznanych za obowiązujące w danej zbiorowości.

Kultura masowa - zespół treści rozpowszechnianych za pośrednictwem massmediów; trzy elementy kultury masowej: k. ludowa, k. zinstytucjonalizowana, k. masowa; publiczność to odbiorcy o luźno połączonych wspólnych zainteresowaniach; kultura masowa dostarcza taniej rozrywki, podnosi poziom wiedzy, oświaty i wpływa na świadomość ludzi.

Kultura ma charakter ambiwalentny - wyrasta w określonych rejonach życia zbiorowości.

Wpływ kultury na życie społeczne dokonuje się różnymi drogami:

-przez socjalizację i kształtowanie osobowości jednostki.

14.Cechy, kompleksy, konfiguracje kulturowe:

Struktura wewnętrzna kultury:

a) elementy podst.- przedmioty, czynności, idee, które wyznaczają działania i zachowania ważne dla utrzymania i rozwoju grupy

b) kompleksy kulturowe- szersze układy przedmiotów, urządzeń, wyobrażeń, idei powiązanych funkcjonalnie z określonym elementem

c) konfiguracje kulturowe- powiąz. ze sobą komp. kulturowe

15.Kultura i cywilizacja:

16.Kultura masowa i jej cechy:

Współcześnie największy wpływ na socjalizację młodego pokolenia, a także na życia dorosłych ludzi wywiera KULTURA MASOWA.
WARUMKI ROZWOJU KULTURY MASOWEJ:

-wynalezienie druku, elektryczności, skonstruowanie i rozprzestrzenianie aparatów radiowych i telewizyjnych, uprzemysłowienie i urbanizacja kraju, postęp techniczny i cywilizacyjny, wzrost poziomu oświaty, redukcja czasu pracy i wzrost czasu wolnego.

KULTURA MASOWA-to zespół treści rozpowszechnionych za pomocą środków masowego komunikowania nazywanych mass mediami. KLUTURA MASOWA to kompleks norm i wzorów zachowań o bardzo rozległym zakresie zainteresowania.

Kulturę tę charakteryzuje pośrednia rola przekazania treści, koncentracja źródeł przekazu, eksterytorialności i szeroki zakres oddziaływania oraz bardzo zróżnicowana masa odbiorców. Jedną z ważniejszych funkcji kultury masowej, oprócz dostarczania rozrywki, jest podnoszenie poziomu oświaty i świadomości ogółu ludności, zmniejszenie dystansu między miastem a wsią, pracą fizyczną a umysłową, osobami o różnym poziomie wykształcenia, a także różnic między pokoleniowych.

Wpływ kultury w ogóle, a przede wszystkim kultury masowej na jednostki i zbiorowości jest wszechobecny i wielokierunkowy. Bez jej stałego oddziaływania na życie zbiorowe nie można byłoby mówić o istnieniu człowieka i społeczeństwa.

17.Struktura osobowości społecznej:

OSOBOWOŚC:

• element społeczny w człowieku;

• kultura zinternalizowana w trakcie socjalizacji (osobowość jest wytworem społeczeństwa i jego kultury, człowiek jest istotą społeczną ukształtowaną przez kulturę w procesie socjalizacji);

• organizacja idei, postaw i nawyków nadbudowanych nad naturą biologiczną;

• jest systemem zorganizowania wewnętrznego życia człowieka, przejawia się w jego zachowaniach.

OSOBOWOŚC SPOŁECZNA stanowi względnie autonomiczna i dynamiczną całość cech psychicznych, uformowaną w procesie życia jednostki, posiadającą swoistą strukturę i rządzącą się własnymi prawami. Znaczy to, że:

1. Osobowość jest złożonym systemem cech wzajemnie się przenikających i warunkujących, których istotę można zrozumieć jedynie wówczas, gdy będzie się je analizować na tle całokształtu życia psychicznego i systemu działań jednostki.

2. Osobowość jest całością zorganizowaną, a więc posiadającą swoistą strukturę, w której ramach wszystkie cechy psychiczne są od siebie zależna, ale nie wszystkie jednakowo ważne; pewne z nich są dominujące, bardziej aktywne i wywierają decydujący wpływ na zachowanie jednostki.

3. Cechy składające się na strukturę osobowości nadają całej osobowości charakter dynamiczny i aktywny

4. Aktywność osobowości skierowana jest na realizację określonych celów i ideałów, ukształtowanych na podłożu przyswojonych przez jednostkę wartości społecznych

5. Osobowość jako całość jest tworem ukształtowanym na podłożu życia jednostkowego, osobistych doświadczeń nagrodzonych w toku pracy i współżycia z innymi ludźmi, rozbudzonych potrzeb oraz przyswojonych ideałów i wzorów życia .

18.Osobowość zintegrowana i zdezintegrowana:

OSOBOWOŚĆ ZINTEGROWANA to osobowość, w której nie występują (lub nie są zbyt silne) konflikty pomiędzy elementami bio-, psycho-, i socjogennymi.

OSOBOWOŚĆ ZDEZINTEGROWANA to osobowość nie mogąca rozwiązać rodzących się konfliktów.

Przyczyny dezintegracji:

uczestniczenie w kilku grupach społecznych narzucających różne role i rozbieżne systemy wartości;

uczestniczenie w grupie zdezorganizowanej (brak w niej wyraźnych kryteriów ocen, pozytywnego ideału osobowości, będącej w silnym antagonizmie z innymi grupami);

rozbieżność pomiędzy elementami bio-, i psychogennymi a wymaganiami roli społecznej;

rozpad jaźni subiektywnej pod wpływem zawodów i systematycznej negatywnej oceny (brak wiary we własną wartość).

19.Socjogenne elementy osobowości:

ELEMENTY SOCJOGENNE OSOBOWOŚCI:

• kulturowy ideał osobowości, ideał wychowawczy służący jako wzór do naśladowania, jest narzucany przez społeczeństwo w toku socjalizacji a zwłaszcza w toku wychowania;

• role społeczne, które są spełniane przez człowieka w grupie społecznej i które polegają na wykonywaniu pewnych układów czynności w sposób formalnie lub nieformalnie ustalony przez te grupy; jest to względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych osób przebiegający według mniej lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru;

• prawa i obowiązki wiążą się z każdą rolą społeczną; prawa polegają na tym, że człowiek grający daną rolę może oczekiwać od innych okazywania wobec niego ustalonych sposobów postępowania; obowiązki są zespołem zachowań oczekiwanych od niego;

Cztery podstawowe socjogenne elementy osobowości.

1.kulturoy ideał osobowości narzucony przez społeczeństwo w toku socjalizacji a zwłaszcza w toku wychowania.

2.rola społeczna spełniana w grupach społecznych a polegające na wykonywaniu pewnych układów czynności w sposób formalnie lub nie formalnie ustalony przez te grupy.

3.jaźń subiektywna, czyli wyobrażenie o własnej osobie wytworzone pod wpływem innych ludzi

4. jaźń odzwierciedlona, czyli zespół wyobrażeń o sobie „odczytany” z wyobrażeń innych ludzi o nas samych.

20.Role społeczne:

Wykonywanie ról społecznych zależy od:

• elementów biogeniczno-psychologicznych człowieka;

• wzoru osobowego - jest to zespół cech idealnych jakie jednostka wykonująca daną rolę społeczną powinna okazywać oraz zespół idealnych sposobów zachowania; elementy wzoru osobowego: postawa obywatelska, pracowitość, honor, godność, postawa moralna;

• trzeci czynnik zależy od samej definicji roli przyjętej w grupie, w której ta rola jest wykonywana;

• na skuteczność wykonywania roli ma wpływ struktura i organizacja wewnętrzna grupy;

• stopień identyfikacji jednostki z grupą - jest to utożsamianie interesów własnych i własnych wartości z wartościami i interesami całej grupy.

Zasadnicza koncepcja roli społecznej jest prosta. Można by ją ująć w następującym skrócie: w każdej, grupie, kręgu czy zbiorowości społecznej istnieją pewne pozycje czy stanowiska, które zajmowane przez różnych ludzi, wymagają od nich określonych, ustalonych sposobów zachowania się.

Rola- jest to względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, będących reakcjami na zachowania innych osób, przebiegających według mniej lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru. Z każda rolą społeczną wiążą się określone prawa i obowiązki. Prawa polegają na tym, że człowiek grający daną rolę może oczekiwać od innych okazywania wobec niego ustalonych sposobów postępowania. Obowiązki są zespołem zachowań oczekiwanych od niego. Jednak proces realizowania roli zależy od dość złożonego układu czynników:

1. od elementów bio- i psychogennych jednostki

2. od wzoru osobowego. Określającego zespół cech idealnych, jakie jednostka wykonująca dana rolę powinna okazywać oraz zespół idealnych sposobów zachowania.

3. od definicji roli przyjętej w grupie, w której, lub przed którą dana rola jest wykonywana.

4. zależy od struktury i organizacji wewnętrznej grupy, jej zwartości wewnętrznej i systemu sankcji, którym ona dysponuje.

5. od stopnia identyfikacji jednostki z grupą

Każdy człowiek spełnia wiele ról jednocześnie. Spełniając wiele ról i naśladując swój ideał, człowiek ma jednak silne poczucie swojej własnej indywidualności, swojego prywatnego osobistego ja.

Typologia Hipokratesa (ze względu na temperament):

sangwinik - człowiek żywy i o zmiennym usposobieniu;

melancholik - mało uczuciowy i mało aktywny;

choleryk - pobudliwy i mało wytrwały w działaniu;

flegmatyk - mało pobudliwy, ale wytrwały i konsekwentny w działaniu.

Typologia Junga (kierunek i zakres aktywności społecznej):

introwertyk - hermetyczna postawa życiowa;

ekstrowertyk - przeciwieństwo introwertyka.

Typologia Polaków wg Szczepańskiego (styl życia i podstawowy kierunek aktywności):

twórcy - wnoszą nowe idee i pomysły;

ludzie przeciętni - solidnie pracują i realizują swoje zadania, ale niczego nie modernizują;

ludzie aktywni negatywnie - margines społeczny jednostki zdane na pomoc i opiekę innych.

Rola społeczna to względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, będących reakcjami na zachowania innych osób, przebiegających wg mniej lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru.

RS różnią się precyzją, z jaką zostały określone, np. w roli sąsiada kryje się dość luźny wzorzec, natomiast z rolą studenta, lekarza czy prezydenta wiążą się wyraźnie już ustalone normy, postawy, zachowania. RS są bardziej lub mniej sformalizowane. Z każdą wiążą się określone prawa i obowiązki. RS dostarcza wzorca, zgodnie z którym jedn. ma działać w konkretnej sytuacji. Jedn. grająca różne RS dostosowuje się do oczekiwań bliskiego kręgu osób i do oczekiwań kierowanych do niego przez społeczeństwo w ogóle, np. roli mężczyzny jedn. uczy się przyswajając te właściwości, które stanowią o męskiej tożsamości, jak współzawodnictwo, dominacja, agresywność. Nie zawsze jedn. może grać wszystkie role, a te które granie zawsze gra właściwie.

Realizacja roli społecznej zależy od wielu czynników:

a) elementów biogennych i psychogennych jedn. (osobnik płci żeńskiej nie mo-że grać dobrze roli mężczyzny);

b) od wzoru osobowego, określającego zespół cech idealnych, jakie jedn. wykonująca daną rolę powinna okazywać oraz zespół idealnych sposobów zachowania (scenariusza roli);

c) od def. roli przyjętej w grupie;

d) od struk. i org. wewn. grupy (rola dziecka w rodzinie pełnej i niepełnej), jej zwartości wewnętrznej i systemu sankcji,

e) stopnia identyfikacji jednostki z grupą.

21.Pozycja społeczna-rola społeczna-status społeczny:

Pozycja społeczna-miejsce zajmowane w strukturze społecznej w zakresie praw i obowiązków.

Najczęściej pozycja społeczna wiązana jest z hierarchia społeczna,

Rola społeczna: zadania, czynności wynikające z zajmowanej pozycji.

Status społeczny - pozycja, jaką jednostka zajmuje w grupie społecznej. Pozycja ta może mieć charakter przypisany, lub osiągnięty. O pozycji przypisanej mówimy wtedy, gdy jednostka nie ma wyboru, co do jej zajmowania (lub nie zajmowania). Pozycja osiągana to taka, którą jednostka zyskuje poprzez swoje działania.

22.Teorie i typologie osobowości-egzemplifikacja:

Typologia (ze względu na temperament):

• sangwinik - człowiek żywy i o zmiennym usposobieniu;

• melancholik - mało uczuciowy i mało aktywny;

• choleryk - pobudliwy i mało wytrwały w działaniu;

• flegmatyk - mało pobudliwy, ale wytrwały i konsekwentny w działaniu.

Typologia (kierunek i zakres aktywności społecznej):

• introwertyk - hermetyczna postawa życiowa;

• ekstrowertyk - przeciwieństwo introwertyka.

Typologia Polaków (styl życia i podstawowy kierunek aktywności):

• twórcy - wnoszą nowe idee i pomysły;

• ludzie przeciętni - solidnie pracują i realizują swoje zadania, ale niczego nie modernizują;

• ludzie aktywni negatywnie - margines społeczny jednostki zdane na pomoc i opiekę innych.

23.Kształtowanie się więzi społecznych:

Więź społ. to ogół stos., połączeń i zależności łączących ludzi w trwałej zbiorowości(np. rodzina)

Rodzaje więzi:

a) W. naturalne-o charakterze biolog. powstają przez naturalną grę sił przyrodzonych, np. zw. między matką a dzieckiem;

b) w. .stanowiona -narzucona, powstają na mocy decyzji ustanawiającej prawa np. między niewolnikami i ich panem czy więź w grupach powołanych do realizacji określonego celu;

c) w. zrzeszeniowa-wyrasta na gruncie dobrowolnego zrzeszania się ludzi po to, by wspólnie wykonywać pewne określone działania, jest podstawą spójności grupy kolegów wyjeżdżających razem na wakacje. W większych zespołach ludzkich więź społ. powstaje na gruncie wszystkich w/w zw. Pod wpływem różnych zdarzeń więź zmienia swój char.

ELEMENTY WIĘZI SPOŁECZNEJ

a)styczności:

styczność przestrzenna -jest ona aktem spostrzeżenia innego osobnika lub uświadomienia sobie jego istnienia w przestrzeni, w której przebiega działalność człow. Jej podstawowym składnikiem jest zdanie sobie sprawy z istnienia innych ludzi w tej przestrzeni i spostrzeżenia ich cech. Stycz. przestrzenna jest podstawą więzi ekologicznej,wynikającej z jednakowego stosunku do tej przestrzeni.Spostrzeżenie w przestrzeni może być przelotne (np. na ulicy, w tramwaju) lub powtarzające się. Te bardziej trwałe stycz. stają się I etapem rozwoju więzi społ.

Styczność psychiczna-polega na wzajemnym zainteresowaniu opartym na spostrzeżeniu cech, wyglądu zewn., cech umysłowych i charakteru innych osób. Stycz. Psych. może być bezpośrednia lub pośrednia (np. zainteresowanie ogłoszeniem matrymonialnym czy informacją prasową o miejscu pracy). Spostrzeżenie cech innych osób, pozwalających zaspokoić różne potrzeby, może rodzić postawy sympatii, przyjaźni, przywiązania uczuciowego. Taki stan określany jest łącznością psych. Łączność jest już tym etapem więzi, który ją znacznie zacieśnia. Jednakże związki społeczne powstają nie tylko z uczuć przyjaznych. Trwale mogą ludzi wiązać również uczucia negatywne np. po to, żeby kogoś nie tracić z pola widzenia i szkodzić mu, walczyć z nim itp.

Stycz. Społ. można określić jako układy złożone z 3 elem:przynajmniej z 2 osób; pewnej wart., która jest przedmiotem tej stycz.; czynności dotyczących tej wart. W styczn. psychicznej nie ma jeszcze tego elementu czynności (np. kupowanie gazety, pożyczenie pieniędzy).

b) wzajemne oddziaływania i stosunki społeczne

c) kontrola społeczna i instytucje

d) społeczna organizacja zbiorowości

24.Rodzaje więzi społecznych według P. RYBICKIEGO:

Rybicki wyróżnia trzy rodzaj więzi społecznych :

-więź stanowiona <w takich zbiorowościach,w których podziały narzucone sa z zewnątrz-przez państwo,jego instytucje totalne stanowione prawem.

-Więź zrzeszeniowa <kiedy ludzie dobrowolnie się zrzeszają, zapisują np. wspódzielenie, związki zawodowe (k.Sowa)>

-więź naturalna < w grupach więzi krwi pokrewieństwo (podstawa tworzenia pewnych powiązań między ludźmi)>

25.Klasyfikacja więzi społecznych:

Więź społeczna - świadomość grupowa, poczucie łączności,

solidarności.

Trzy rodzaje więzi społecznej wg P. Rybickiego:

• więź naturalna - powstaje przez sam fakt urodzenia w danej

zbiorowości, związany jest z tym silny ładunek emocjonalny, który

charakterystyczny jest dla takich grup pierwotnych jak rodzina.

• więź zrzeszeniowa związana jest z możliwością wyboru grupy

społecznej. Jednostka dobrowolnie do niej przystępuje, a dokonanie

wyboru związane jest z manifestowaniem postaw związanych z

systemem wartości obowiązujących w grupie.

• więź stanowiona - związana jest z podziałami istniejącymi w

społeczeństwie. Z przynależnością do grupy związany jest pewien

rodzaj przymusu.

26.Instytucje społeczne:

3 znaczenia :

- znaczenie normatywne < odnosi się do zespołu norm stanowiących pewną całość, do spraw powiązanych wspólnym celem np. małżeństwo,własności przysposobienia

- Znaczenie funkcjonalne < do działań wyznaczonych przez zbiór norm dotyczących jakiejś dziedziny np służba wojskowa,pogrzeb, inicjacja>

- znaczenie personalne <osoba lub rola społeczna jaką ma osoba lub zespół osób wpyełniac działając na podstawie upoważnień i wskazań ujętych w zespole norm np. Rektor, starosta grupy, prezydent ,sejm>

Kontrola społeczna- pewien system nakazów, reguł, zakazów zabezpieczających trwałość i powtarzalność stosunków społecznych.

Mechanizmy kontroli społecznej:

a) psychospołeczne- kształtujące się poprzez internalizacje norm i wartości

b) materialno-społeczne- wyrażające się poprzez oddziaływania jednostek, zbiorowości i instytucji. Maja one charakter przymusu zewnętrznego.

Instytucje- role społeczne ważne w danej zbiorowości

a) wewnętrzne

b) zewnętrzne np. sądy

27.Instytucje formalne i nieformalne:

Formalne sa prawnie utworzone zgodnie z przepisami,w ktoryc się wszystko określa <np.wojsko>

Nieformalne mają brak podstaw prawnych spontanicze układy społeczne.

28.Kontrola społeczna:

system kontroli społecznej składa się z wartości,norm,ocen i sankcji.Normy to urzeczywistnienie wartości. Oznaczają często dopuszczalne i powszechnie akceptowane

sposoby zachowania się . Łączą się z pojęciem dobra i zła <Ossowska>. Normy obyczjowe, które łączą się z typu ::czy to było właściwe?"

Sankcje dzielone na : pozytywne i negatywne, formalne i nieformalne < plotka , ponieżenie ,osmiszanie>

Elementami kontroli są:

- zwyczaje- nasze zachowanie mało istotne dla grupy

- obyczaje- nasze zachowanie wiąże się z oceną grupy- oczekiwanie grupy

- sankcje- reakcje grupy na postępowanie w sytuacjach istotnych- reakcje na obyczaje

Formy kontroli:

formalna - spisana w regulaminach poszczególnych organizacji, stowarzyszeń, a tym bardziej w państwowych kodeksach prawnych,

nieformalna - wszelkie wzory zachowań przekazywane w stosunkach osobistych i wszystke reakcje i sankcje stosowane spontanicznie i na zasadach zwyczaju,

zewnętrzna - polega ona na przymusie stosowanym przez grupy społeczne które przy użyciu systemu sankcji społecznych a czasami również manipulacji,podtrzymują [konformizm] jednostek odczuwających swoje posłuszeństwo jako wymuszone i często niechciane.

wewnętrzna - polega na internalizacji przez jednostkę , norm , wartości i wzorów zachowań tak iż ona odczuwa wewnętrzny nakaz postępowanie zgodnie z nimi , nie ma poczucia bezpośreniego zewnętrznego przymusu ( jedna z najskuteczniejszych odmian kontroli społecznych )

Mechanizmy kontroli społecznej.

psychospołeczny - wskazujący na posłuszeństwo wobec przyjętych norm i wartości (nakaz moralny)

materialnospołeczny - przymus zewnętrzny stosowany przez otoczenie, środowisko, instytucje.

Na pograniczu mechanizmów kontroli społecznej funkcjonują zwyczaje i obyczaje.

29.Mechanizmy kontroli społecznej:

2 mechanizmy kontroli społecznej:

Psychospołeczne,materialno-społeczne.

Na pograniczu tych mechanizmów występują zwyczaje i obyczaje.

Inna klasyfikacja :

prawo, moralność, religia, obyczaje <osłabiaja się teraz>

Każy z nich związany jest z wartościami itp.

30.Zwyczaje i obyczaje:

Obyczaj - forma zachowania powszechnie przyjęta w danej zbiorowości społecznej i poparta uznawaną w niej tradycją.

Obyczaj jest elementem kontroli społecznej, stąd jego naruszenie powoduje zazwyczaj negatywną reakcję ze strony grupy. Obyczaje są przekazywane z pokolenia na pokolenie i ulegają zmianom bardzo powoli. Ogół obyczajów w danej zbiorowości tworzy jej obyczajowość.

Obyczaj - forma zachowania powszechnie przyjęta w danej zbiorowości społecznej i poparta uznawaną w niej tradycją.

Obyczaj jest elementem kontroli społecznej, stąd jego naruszenie powoduje zazwyczaj negatywną reakcję ze strony grupy. Obyczaje są przekazywane z pokolenia na pokolenie i ulegają zmianom bardzo powoli. Ogół obyczajów w danej zbiorowości tworzy jej obyczajowość.

Zwyczaj w mowie potocznej używany jest często zamiennie ze słowem obyczaj, jednak w niektórych naukach (np. w socjologii) terminom tym nadaje się różne znaczenie.

Dla socjologa słowo zwyczaj oznacza ustalony w zbiorowości sposób zachowania się (jest w skali zbiorowej odpowiednikiem indywidualnego nawyku), jego istnienie jest oparte na tradycji, ma charakter nieuświadomionego naśladownictwa tego co robią inni członkowie. Zwyczaj różni się od mody o wiele większą trwałością, natomiast od obyczaju, tym że jego nieprzestrzeganie nie niesie dla członka grupy żadnych negatywnych konsekwencji. Przykładem obyczaju jest następujące zachowanie - mężczyźni będący katolikami zdejmują nakrycie głowy przed wejściem do kościoła. Niedostosowanie się do tego wymogu spowodowałoby negatywną reakcję ze strony grupy. Przykładem zwyczaju w tej samej społeczności jest natomiast przychodzenie do kościoła niektórych kobiet (szczególnie starszych) w odświętnych chustach, jednak niezałożenie chusty nie będzie postrzegane przez współwyznawców jako coś nagannego

31.Organizacja społeczna:

Organizacja społeczna może być rozumiana w dwóch aspektach :

- w sensie zbliżonym do grupy społecznej. Może to oznaczać ludzi

,którzy zorganizowali się dla osiągnięcia pewnych celów.

- rozumiana jako kierowanie i zarządzanie ludźmi oraz zespołami środków niezbędnych dla realizowanego celu np. organizacja handlu usług serwisyzacji itp.

Organizacja społeczna łączy oba rozumienia, to celowo zorganizowany zespół ludzki oraz racjonalnie dobrany system metod i środków.

Organizacja - to ogół środków, które porządkują życie zbiorowości. Do środków tych zalicza się:

• normy organizacyjne (przepisy bądź reguły określające zachowanie i właściwości członków grupy)

• sankcje (reakcje na zachowanie członków grupy, mogą być pozytywne lub negatywne)

32.Zbiór społeczny, kategoria społeczna, zbiorowość społeczna:

Zbiór społeczny - jest to agregat ludzi o podobnych charakterystykach posiadających jakąś cechę wspólną, wyróżnioną przez obserwatora zewnętrznego, bez względu na to czy ludzie ci uświadamiają sobie posiadanie tej cechy (łysi, kulawi, blondyni)

Kategoria społeczna to zbiór społeczny, w którym nie występują trwałe interakcje, więzi społeczne, struktura społeczna, normy ani cele, wyodrębniona jednak na podstawie danej cechy członków tego zbioru np. nauczyciele, więźniowie, bezdomni, lekarze itp.

Zbiorowość społeczna w socjologii jest to zbiór osób, zajmujących w danym czasie, trwale lub nie, daną przestrzeń, między którymi dochodzi do interakcji i pojawiać mogą się stosunki społeczne.

W przypadku gdy w danej zbiorowości społecznej wytwarza się struktura społeczna, a jej członkowie zaczynają wspólnie realizować jakieś istotne dla wszystkich cele, wówczas zbiorowość taka może stawać się grupą społeczną.

33.Rodzaje i podziały zbiorowości społecznych:

Zbiorowością społ. nazywamy dowolne skupienia ludzi, w których wytworzyła się i utrzymuje, chociażby przez krótki czas więź społ.

Zbiorem społ. nazywamy ogół ludzi posiadających jakąś wspólną cechę, wyróżnioną przez obserwatora zewn., bez względu na to, czy ludzi ci uświadamiają sobie posiadanie tej cechy. np. ludzie o określonym kolorze włosów, oczu, wykształceniu itp.

Zbiory wyróżnione na podstawie cech ważnych dla życia społ. nazywamy kategoriami społ. Moliwość wyróżniania kat. dla różnych potrzeb jest nieograniczona. Kat. Społ. nie są powiązane żadną więzią wewn. Nie są zbiorow. w socjologicznym tego słowa znaczeniu. Kat. mogą przekształcić się w zbiorow, jeżeli wspólność cechy wyróżniającej stanie się podstawą powstawania więzi między ludźmi posiadającymi tę cechę. Wśród zbiorow. specjalnie ważne dla socjologii są grupy społeczne. Innym typem zbiorowości są kręgi społeczne.Są to zespoły osób spotykające się stale i utrzymujące stałe styczności osobiste, lecz nieposiadające wyraźnej zasady odrębności ani wykrystalizowanej org. wewn.Są to kręgi: stycznościowe, koleżeńskie, przyjacielskie. Kręgi są zbiorow.ludzi dyskutujących, stąd odgrywają ważną rolę w życiu intelektualnym. Kręgi łatwo przekształcają się w grupy nieformalne i grupy pierwotne. Kolejnym typem zbiorow. jest społeczność lub wspólnota. Nazwa ta oznacza zazwyczaj zbiorowość terytorialną, w ramach której członkowie mogą zaspokajać swe podstawowe potrzeby i wskutek tego zbiorowości tego typu mogą być względnie samowystarczalne, a czasem nawet względnie odizolowane. Zbiorow. oparte na wspólnej kulturze, inaczej zbiorowości etniczne. Podstawą wyodrębnienia się zbiorow. etnicznych jest wspólnota językowa, gwarowa, rasa. Współczesne zbiorow. etniczne: narody, mniejszości narodowe, zbiorow. językowe, regionalne, rasowe, religijno-kulturowe, które nie stanowią narodu, ale zachowują w ramach narodu pewną odrębność (Cyganie, Kaszubi, Murzyni amerykańscy, Żydzi).Zbiorow. oparte na podobieństwie zachowań: zbiegowisko, publiczność, audytorium, tłum. W systemie zbiorow. Społ. wyróżnia się także klasy społ.

34. Mikro i makro struktura społeczna:

Makrostruktura - układ który wyznacza ramy i kierunki życia społecznego; charakteryzuje się: wielokrotną złożonością, skomplikowaniem powiązań między elementami, względną odpornością wobec ingerencji i dezintegracji, wspólnotą kultury, są względnie duże.

Własności makrostruktur:

1. samoistność - makrostruktura, to niezależny, zamknięty świat społeczny, w przeciwieństwie do mikrostruktur, które nie są samoistne i egzystują w ramach makrostruktur

2. samoreferencja - rozwój makrostruktur jest autonomiczny, odbywa się w pewnych zamkniętych ramach, odgrodzonych od świata zewnętrznego, gdzie układem odniesienia jest struktura sama dla siebie

3. samowystarczalność - w przeciwieństwie do mikrostruktur

Makrostruktury tworzą dla mikrostruktur kierunki i ramy rozwoju. Mogą ulegać destrukcji i dezintegracji w wyniku negatywnego działania mikrostruktur

Przykłady mikrostruktur:

• do niedawna były nimi społeczeństwa narodowe, ale pod wpływem postępującego procesu globalizacji stały się one mezostrukturami

• wg Gurwitcha to klasy społeczne są zamkniętymi światami, są całkowicie niekompatybilne między sobą; Marks uważał, że klasy nie są makrostrukturami

• makrostrukturami mogą być np.: klasy, warstwy, stany, ruchy społeczne, etnosy, ludy, narody

35. Struktura i typy grup społecznych:

Grupa społeczna - pewna ilość osób powiązanych systemem stosunków społecznych uregulowanych przez instytucje posiadających pewne wspólne wartości. Cele i zadania oraz wyraźnie oddzielonych od zbiorowości.

Elementy grupy:

1. Członkowie grupy mogą być otwarte (inkluzywne do których łatwo wejść lub zamknięte ekskluzywnie do których trudno wejść) członkowstwo obiektywne lub subiektywne (z wyboru ) albo dobrowolne lub automatyczne (np. dziecko) może być pełne lub nie, może być tylko realne lub ideologiczne

2. Cele członków grupy i zadania jakie grupa realizuje jako całość. W zależności od tego na ile cele wiążą się z zadaniami, które grupa lepiej lub gorzej realizuje.

3. Warunku materialne i funkcjonalne w jakich grupa funkcjonuje np. wyposażenie sal- materialne; idee i symbole - niematerialne. Nie znając pochodzenia symboli nie zrozumiemy funkcjonowania w grupie

4. Wzory zachowań i stosunków społecznych w grupie

5. System instytucji i środków regulujących zachowania członków grupy oraz regulujących relacje grupy z otoczeniem

Kryteria klasyfikacyjne grup:

a)wielkość, liczebność grupy(małe, wielkie)

b)trwałość(przelotne i trwałe oraz” dożywotnie” np. rodzina)

c)sposób rekrutacji(jak zostaje się członkiem grupy):są grupy do których jest się przypisanym np. przez urodzenie do rodziny czy gr. etnicznej lub przez przymus np. więzienie. Oraz do grup zapisujemy się sami: praca, partia. W obrębie grup do których się zapisujemy są gr. ekskluzywne(elitarne) i inkluzywne

d) intensywność uczestnictwa(jednofunkcyjne:wyst.1rodz. działalności np. stowarzyszenia; oraz wielofunkcyjne: działają na wielu płaszczyznach np. rodzina.-

e)rygoryzm i zakres kontroli(np. totalitarne: całkowita kontrola i ingerencja również w prywatne życie członków)

f) typ więzi łączących członków grupy: pierwotne, wtórne

Rodzaje grup społecznych: -zorganizowane- organizacje społeczne; -członkowskie;-zadaniowe - takie, które zostały powołane specjalnie do rozwiązania jakiegoś problemu; -dożywotnie - takie, z których wystąpienie jest niemożliwe, lub bardzo trudne; -ekskluzywne - zamknięte, takie, do których przyjęcie obwarowane jest bardzo trudnymi, rygorystycznymi warunkami; -inkluzywne - otwarte, przyjmują wszystkich chętnych do przystąpienia; -istotne - takie, które jednostka selekcjonuje spośród wielości różnych grup, do których należy i do których przywiązuje szczególne subiektywne znaczenie; - totalitarne - które kontrolują i ingerują w całokształt życia swoich członków w dziedzinach nie związanych bezpośrednio z członkostwem w grupie, a także w sferze prywatnej; -wielofunkcyjne - takie, w których członkowie podejmują różnorodne formy działalności; -odniesienia - zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne "wirtualne” relacje, mimo że do nich nie należymy;-żarłoczne - takie, które wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, pełnego poświęcenia, lojalności; -pierwotne; -wtórna; -mała; -duża.

36.Grupa społeczna ujęcie definicyjne:

Grupa nazywamy dwie lub więcej jednostek , między którymi istnieje jakaś wieź, np. rodzina zakład pracy , związek wyznaniowy , partia polityczna , grupa przyjaciół o wspólnych zainteresowaniach .

Grupa społeczna - w psychologii społecznej i socjologii zaliczany do zbiorowości społecznej zbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach dwóch), którego członkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.

W socjologii pojęcie to jest uznawane za jedno z podstawowych, choć nie jest jednoznacznie rozumiane w różnych szkołach socjologicznych. W niektórych przypadkach pojęcie to było odrzucane jako stworzony na potrzeby nauki artefakt. W najszerszym rozumieniu jest to zbiór jednostek, między którymi zachodzą istotne stosunki społeczne.

Grupa społeczna - w psychologii społecznej i socjologii zaliczany do zbiorowości społecznej zbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach dwóch), którego członkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.

W socjologii pojęcie to jest uznawane za jedno z podstawowych, choć nie jest jednoznacznie rozumiane w różnych szkołach socjologicznych. W niektórych przypadkach pojęcie to było odrzucane jako stworzony na potrzeby nauki artefakt. W najszerszym rozumieniu jest to zbiór jednostek, między którymi zachodzą istotne stosunki społeczne.

Grupa społeczna zazwyczaj posiada określone kryteria rekrutacji członków i funkcje członka grupy (czyli jego powinności względem niej). Ze względu na kryteria przyjęć do grupy można wyróżnić grupy ekskluzywne, w których kryteria te są fundamentalne przy rekrutacji nowych członków oraz grupy inkluzywne, w których kryteria są mniej istotne.

Można różnicować grupy ze względu na wielkość. Grupy małe to takie, gdzie członkowie mają możliwość kontaktu bezpośredniego. W grupach dużych niemożliwy jest model komunikacji "każdy z każdym". W niektórych ujęciach duże grupy określane są jako Wielkie struktury społeczne i nie są uznawane za grupy społeczne.

Ze względu na formalizację struktury i stosunków społecznych w grupie jak również stosunków społecznych członków grupy z zewnętrznym środowiskiem, wyróżnić można grupy formalne i grupy nieformalne

Ze względu na utożsamianie się jednostek z grupą, jej normami i wartościami wyszczególniane są grupy odniesienia.

Typologia grup społecznych Charelsa Cooley'a wyróżnia także grupy pierwotne oraz grupy wtórne.

37.Typy zbiorowości według F. TONNIES`A:

(1855 - 1936)

 

Dzieło: "Wspólnota i stowarzyszenie"

 

*         Tonnies nawiązywał do teorii Hobbes'a" („wojna wszystkich ze wszystkimi”)

*         Rzeczywistość społeczna to pojęcia, pewne stany abstrakcyjne, które kryją się za rzeczywistością

*         Specyfika natury ludzkiej (człowiek posiada naturę i ona określa to, co jest specyficzne w naukach społecznych)

*        Wizja społeczeństwa - jest to zbiór antagonistycznych jednostek; człowiek w naturalny sposób nie ma skłonności do porządku, lecz do walki, porządek społeczny jest sztucznie narzucony

*         Tonnies stawiał sobie za cel określenie istoty więzi społecznej, oraz określenie tendencji rozwojowych w cywilizacji europejskiej

*         Można wyróżnić trzy aspektyżycia społecznego:

-          biologiczny -życie społeczne jest wynikiem zjawisk biologicznych, jest przez nie zdeterminowane

-          psychologiczny -życie społeczne jest określone przez psychikę ludzką,

-          socjologiczny -łączy dwa powyższe aspekty, dzięki niemu ludzie się wzajemnie uznają.

Życie społeczne to akty wzajemnego uznania, które można obserwować. To, co dotyczy życia społecznego zawarte jest w jednostkach. Rzeczywistość społeczna jest stale doświadczana przez jej uczestników.

*         Najważniejszym elementemżycia społecznego wg Tonnies'a jest wola (to,że ludzie czegoś chcą). Myślenie ludzkie jest czynnikiem do realizacji woli. Wola to element tworzący społeczeństwo.

Opierając się na koncepcji atomistycznej (np.: Hobbes) i koncepcji organicystycznej (np.: Comte), Tonnies wyróżnił:

a)       dwa rodzaje ludzkiej woli:

-          naturalna (organiczna) - irracjonalny element w człowieku, coś na co nie możemy poradzić, płynie z głębokich pokładów psychiki ludzkiej,

-          arbitralna (racjonalna) - oparta na namyśle iświadomym wyborze

b)      z dwóch rodzajów woli wypływają dwa rodzaje ludzkiego działania:

-          działanie realizujące wewnętrzną potrzebę,

-          działanie nastawione na osiągnięcie zewnętrznych celów.

c)       z dwóch rodzajów ludzkiego działania tworzymy dwa rodzaje stosunków społecznych:

-          Gemeinschaft (wspólnota),

-          Gesellschaft (stowarzyszenie, społeczeństwo).

Wg Tonnies'a społeczeństwo to wymieszanie Gemeinschaft i Gesellschaft.

 

*         WSPÓLNOTA

-          dominacja więzów pokrewieństwa, braterstwa, sąsiedztwa,

-          ludzie połączeni jako osobowości,

-          czynnikiem kontroli jest zwyczaj i tradycja,

-          postępowaniem jednostek kieruje wiara (religijna),

-          własność jest zbiorowa.

 

*         STOWARZYSZENIE

-          więzy umowy i wymiany, więzy wyrachowania i kalkulacji,

-          jednostki są nosicielami określonych funkcji, które są im nadane,

-          czynnikiem kontroli jest sformalizowane prawo,

-          jednostki kierują się opinią publiczną,

-          podstawą funkcjonowania jest pieniądz i własność prywatna.

 

Teoria Tonniesa miała swój aspekt ewolucjonistyczny (stopniowe przechodzenie społeczeństw od wspólnoty do stowarzyszenia) oraz typologiczny- są to dwa typy stosunków społecznych, które funkcjonują równolegle. Może istnieć przewaga jednego nad drugim.

 

Sposoby interpretacji teorii Tonniesa (wg Szackiego):

-          ujęcie historiozoficzne (= ewolucjonistyczne u Tonnies'a),

-          ujęcie ideologiczne - Tonnies uważał dominację stowarzyszenia za zjawisko negatywne

ujęcie teoretyczne - Tonnies dostarczył dwóch kategorii, które służą do badania społeczeństw- wspólnota i stowarzyszenie to wzory wg których możemy określić jakie jest społeczeństwo

38.Procesy społeczne:

Proces - powiązana ze sobą seria zjawisk o jednorodnym charakterze, wywołująca określony skutek. Jeśli te zjawiska będą miały charakter społeczny i ich skutki będą społeczne, to będzie to proces społeczny. Zjawiska społeczne są wynikiem oddziaływania ludzi na siebie.

Podstawowe procesy społeczne:

1. przystosowanie

2. współzawodnictwo

3. współpraca

4. konflikt

5. dezorganizacja

6. reorganizacja

7. ruchliwość społeczna

Procesy można charakteryzować na podst. 2 kryteriów, tj.

• charakteru skutków, integracyjne i dezintegracyjne

- podmiotowego, interpersonalne i intrapersonalne (wewnątrz jednostki)

Procesy społeczne dzieli się na:

a) układ w jakim przebiegają:

-procesy interpersonalne

-procesy zachodzęce między jednostkami

-procesy zachodzące między jednostką, a grupą

-procesy zachodzące między dwoma grupami

b) ze względu na dążenia jednostek i grup społecznych:

-procesy przystosowania

-procesy współpracy

-procesy współzawodnictwa

-procesy konfliktowe

c) ze wględu na zmiany w organizacj:

-procesy rozwoju i postępu

-procesy dekadencji

-procesy reorganizacji

-procesy dezorganizacji

Ruchliwość społeczna:

Rodzaje ruchliwości:

a)pionowa(ruchliwość werdykalna)-przesuwanie się jednostki w wyniku awansu lub degradacji(np.Wałęsa z robotnika na prezydenta-szczeble drabiny zawodowej)

b)pozioma(ruchliwość horyzontalna)-ludzie awansują ale zmieniają miejsce pracy(np.zmiana firmy)

pokoleniowa(generacyjna)-porównując z poprzednim pokoleniem szanse awansu(Unia Europejska,rozwijająca się gospodarka,możliwości zagranicznych wyjazdów,praca poza krajem)

międzypokoleniowa-polega na tym,by zbadać czy państwo osiągnie więcej teraz w porównianiu z pokoleniem naszych rodziców.

Proces-powiązania strukturalno-funkcjonalne lub przyczynowe, ciągła seria zmian, rozwój.

1. Proces Społecny- jest to seria zjawisk mających wpływ na osobowość jednostki bądź grupy społecznej. Grupy te i jednostki ścierają się ze sobą pod wpływem różnego rodzaju zależności przyczynowych lub srukturalno-funkcjonalnych. I w wyniku tych zjawisk następują różnego rodzaju przeobrażenia społeczno-kulturowe.

Procesy społeczne dzieli się na:

a) układ w jakim przebiegają:

-procesy interpersonalne

-procesy zachodzęce między jednostkami

-procesy zachodzące między jednostką, a grupą

-procesy zachodzące między dwoma grupami

b) ze względu na dążenia jednostek i grup społecznych:

-procesy przystosowania

-procesy współpracy

-procesy współzawodnictwa

-procesy konfliktowe

c) ze wględu na zmiany w organizacj:

-procesy rozwoju i postępu

-procesy dekadencji

-procesy reorganizacji

-procesy dezorganizacji

2. Ruchliwość społeczna jako proces społeczny

Proces-powiązania strukturalno-funkcjonalne lub przyczynowe, ciągła seria zmian, rozwój.

1. Proces Społecny- jest to seria zjawisk mających wpływ na osobowość jednostki bądź grupy społecznej. Grupy te i jednostki ścierają się ze sobą pod wpływem różnego rodzaju zależności przyczynowych lub srukturalno-funkcjonalnych. I w wyniku tych zjawisk następują różnego rodzaju przeobrażenia społeczno-kulturowe.

20:36:48a)

- Proces interpersonalny zachodzi tylko w obrebie osobowości jednostki, jak np.: samokrztałcenie,adaptacja.

- Proces zachodzący między jednostkami kontakty między ludzkie powstawanie przyjażni, wrogości

- Proces zachodzący między jednostką, a grupą np. podporządkowania, indentyfikacji, buntu, chęć oderwania się

- Proces zachodzący między dwoma grupami np. współpracy, wzajemnej pomocy, tolerowania się. niechęci, konkurecji, wrogości, konfliktu, walki, wojny.

39.Procesy przystosowawcze:

Przystosowanie - proces przystosowania do stosunków społecznych, zachowania, różnych zjawisk zachodzących w społeczeństwie. Proces ten zachodzi, gdy jesteśmy w nowych grupach. Składa się z :

1. reorientacji psychologicznej - rozpoznanie nowej sytuacji,

2. tolerancji - ma miejsce, gdy grupa funkcjonująca nie przyjmuje jej (jednostki-?) jeszcze jako swojej

3. akomodacji - tolerancji ze wzajemnymi ustępstwami,

4. asymilacji - całkowite przystosowanie, jednostka zlewa się z grupą

Współpraca - wspólne realizowanie celów przez jednostki i grupy. Zależy ona od korzyści i od postaw.

Rodzaje współpracy:

• oparta głównie na korzyściach (konfliktotwórcza),

• oparta na postawach (integrująca)

Proces przystosowania

kiedy jednostka lub grupa znajdzie się w nowych warunkach, w nowym środowisku,sytuacji, wtedy należy się przystosować,czasem zatrzeć różnice(kulturalne,obyczajowe,witanie się,gesty,tradycje) Etapy: I.-orientacja psychologiczna: zauważamy inność zachowań,co nie znaczy, że się do nich dostosowujemy. II.-tolerancja: przyjmujemy inne zachowania, szanujemy je. III.-akomodacja: nie tylko tolerujemy, ale także przejmujemy niektóre sposoby bycia,które wydają się nam lepsze IV -asymilacja: pełne przystosowanie,przejęcie wszystkich zachowań, stanie się "tubylcem"tutejszym.

Proces współpracy

współpraca->dotyczy dwóch lub więcej osób,grup

jest możliwa gdy obie strony mają wspólny cel,interes

jest możliwość podziału pracy na części, podział czynności

wzajemne zaufanie

sposób komunikowania się(informowanie,postęp pracy,czasem istnieje system kontroli)

Współpraca zbliża ludzi,ale może również prowadzić do konfliktów,gdy pewne osoby nie wykazują się ze swoich obowiązków.

- Proces współzawodnictwa

współzawodnictwo->ma miejsce wtedy,gdy jest rozbieżność interesów, gdy ilość dóbr nie wystarcza dla wszystkich.Rywalizacja ta może mieć charakter: -koleżeński -konfliktowy(np.:gdy jedna ze stron okazuje się nieuczciwa)

- Proces konfliktowy

konflikt->gdy strony dążą do wyeliminowania przeciwnika, podporządkowania lub zniszczenia, rozbieżność interesów. eliminowanie osoby konfliktowej->przestać z nią się kontaktować podporządkowanie->gdy zmusza do uległości,gdy strony nie są równe(siła i słabość) Konflikty są szkodliwe, ale też mają charakter twórczy,sam konflikt nie jest zły,ale często nie potrafimy go rozwiązać, nie ma krajów,miejsc, gdzie nie ma konfliktów, życie składa się z konfliktów,a gdy on narasta prowadzi do dezorganizacji. Rozwiązanie konfliktów:

podporządkowanie->korzystne dla osoby mocniejszej(siła)gdyż ta słabsza musi ulec(słabość)

eliminacja->niekorzystna dla osoby wyeliminowanej

porozumienie->gdy każdy musi z pewnych rzeczy zrezygnować, iść na kompromis,daje korzyści tylko częściowe i jest rozwiązaniem na pewien czas.

integracja->znalezienie takiego rozwiązania konfliktu,by każda ze stron miała pełne korzyści,bez rezygnacji z niczegom nikt nie musi ustępować.

konflikty są i będą. Sztuką jest umiejętność ich rozwijania, przyczyniają się do postępu, rozwoju,mają charakter twórczy.

- Proces współpracy

współpraca->dotyczy dwóch lub więcej osób,grup

jest możliwa gdy obie strony mają wspólny cel,interes

jest możliwość podziału pracy na części, podział czynności

wzajemne zaufanie

sposób komunikowania się(informowanie,postęp pracy,czasem istnieje system kontroli)

Współpraca zbliża ludzi,ale może również prowadzić do konfliktów,gdy pewne osoby nie wykazują się ze swoich obowiązków.

- Proces współzawodnictwa

współzawodnictwo->ma miejsce wtedy,gdy jest rozbieżność interesów, gdy ilość dóbr nie wystarcza dla wszystkich.Rywalizacja ta może mieć charakter: -koleżeński -konfliktowy(np.:gdy jedna ze stron okazuje się nieuczciwa)

- Proces konfliktowy

konflikt->gdy strony dążą do wyeliminowania przeciwnika, podporządkowania lub zniszczenia, rozbieżność interesów. eliminowanie osoby konfliktowej->przestać z nią się kontaktować podporządkowanie->gdy zmusza do uległości,gdy strony nie są równe(siła i słabość) Konflikty są szkodliwe, ale też mają charakter twórczy,sam konflikt nie jest zły,ale często nie potrafimy go rozwiązać, nie ma krajów,miejsc, gdzie nie ma konfliktów, życie składa się z konfliktów,a gdy on narasta prowadzi do dezorganizacji. Rozwiązanie konfliktów:

podporządkowanie->korzystne dla osoby mocniejszej(siła)gdyż ta słabsza musi ulec(słabość)

eliminacja->niekorzystna dla osoby wyeliminowanej

porozumienie->gdy każdy musi z pewnych rzeczy zrezygnować, iść na kompromis,daje korzyści tylko częściowe i jest rozwiązaniem na pewien czas.

integracja->znalezienie takiego rozwiązania konfliktu,by każda ze stron miała pełne korzyści,bez rezygnacji z niczegom nikt nie musi ustępować.

konflikty są i będą. Sztuką jest umiejętność ich rozwijania, przyczyniają się do postępu, rozwoju,mają charakter twórczy.

c)

- Proces rozwoju i postępu zmiany pozytywne wnoszące coś nowego,lepszego

- Proces dekadencji upadek norm społecznych w danej społeczności

- Proces reorganizacji stworzenie nowego porządku oceniania, wzorców zachowań, systemu instytucji w miejsce starych

- Proces dezorganizacji jest wynikiem gwałtownych przemian społecznych i wzrostu patologicznych zachowań takich np. narkomania. Prowadzą też do niej duże kataklizmy zachodzące na kuli ziemskiej takie jak: powódź,trzęsienia ziemi itd. Których wynikiem jest dezorganizacja społeczeństwa, którą pogłębiać może nie radzenie sobie z tym problemem władz i służb porządkowych. Dłuższe nie radzenie sobie z tym problemem może prowadzić do rozruchów i wojen domowych

40.Tolerancja-akomodacja-asymilacja:

Tolerancja (łac. tolerantia - "cierpliwa wytrwałość"; od łac. czasownika tolerare - "wytrzymywać", "znosić", "przecierpieć") to w mowie potocznej i naukach społecznych postawa społeczna i osobista odznaczająca się poszanowaniem poglądów, zachowań i cech innych ludzi, a także ich samych.

Tolerancja (łac. tolerantia - "cierpliwa wytrwałość"; od łac. czasownika tolerare - "wytrzymywać", "znosić", "przecierpieć") to w mowie potocznej i naukach społecznych postawa społeczna i osobista odznaczająca się poszanowaniem poglądów, zachowań i cech innych ludzi, a także ich samych.

Akomodacja (łac. accommodatio przystosowanie) - umiejętność dostosowania istniejącego układu do panujących warunków;

Akomodacja (łac. accommodatio przystosowanie) - umiejętność dostosowania istniejącego układu do panujących warunków;

Asymilacja kulturowa - proces określający całokształt zmian społecznych i psychicznych, jakim ulegają jednostki, odłączając się od swojej grupy i przystosowując się do życia w innej grupie o odmiennej kulturze.

Najczęściej o asymilacji mówi się w przypadku przystosowania się imigrantów do norm życia społecznego kraju, w którym się osiedlili bądź przedstawicieli mniejszości narodowych do norm zbiorowości (narodu) dominujących w danym kraju lub krainie. Zjawisko to może mieć naturalny, niewymuszony charakter; niekiedy państwa prowadzą aktywną politykę asymilacyjną, która ma prowadzić do wykorzenienia innych wartości kulturowych i narzucenia norm narodu panującego.

Proces asymilacji składa się z trzech faz:

akulturacja - przyjęcie przez migrantów (mniejszość) wzorów zachowań społeczności gospodarzy (grupy dominującej),

asymilacja strukturalna - przenikanie migrantów do grup i instytucji społeczeństwa gospodarzy,

asymilacja identyfikacyjna - rozwinięcie poczucia przynależności migrantów jedynie do społeczności gospodarzy.

Proces pełnej asymilacji może trwać dwa lub trzy pokolenia - czasami jednak zasymilowani potomkowie migrantów powracają do swoich korzeni kulturowych.

41.Wychowanie i socjalizacja:

Wychowanie jest to takie kształtowanie osobowości w myśl pewnych intencji, dokonywane w ramach stosunku wychowawczego między wychowawcą a wychowankiem. Ten stosunek dokonuje się według przyjętego w danej grupie ideału wychowawczego. Z tego wynika, że socjalizacja i wychowanie zawsze są następstwami wpływu środowiska.

Socjalizacja jest to proces uczenia się właściwych danej kulturze ról społecznych. Oznacza to, że człowiek nie rodzi się ludzkim lecz staje się nim dopiero w procesie wychowania. Niemowlę jest organizmem biologicznym wyposażonym w wiele możliwości potencjalnych, które proces wychowania kształtuje. Socjalizacja jest to ta część całkowitego wpływu środowiska, która wprowadza jednostkę do udziału w życiu społecznym, uczy ją zachowania się według wzorów przyjętych w danym społeczeństwie, rozumienia kultury charakterystycznej w danym społeczeństwie. Socjalizacja kształtuje osobowość człowieka, przystosowuje go do życia w zbiorowości, umożliwia człowiekowi

42.Definicja socjalizacji:

Socjalizacja jest to proces uczenia się właściwych danej kulturze ról społecznych. Oznacza to, że człowiek nie rodzi się ludzkim lecz staje się nim dopiero w procesie wychowania. Niemowlę jest organizmem biologicznym wyposażonym w wiele możliwości potencjalnych, które proces wychowania kształtuje. Socjalizacja jest to ta część całkowitego wpływu środowiska, która wprowadza jednostkę do udziału w życiu społecznym, uczy ją zachowania się według wzorów przyjętych w danym społeczeństwie, rozumienia kultury charakterystycznej w danym społeczeństwie. Socjalizacja kształtuje osobowość człowieka, przystosowuje go do życia w zbiorowości, umożliwia człowiekowi porozumiewanie się i inteligentne działania w ramach tej zbiorowości, uczy jak trzeba się zachowywać aby osiągnąć cele życiowe.

Funkcje socjalizacji:

• socjalizacja uczy pewnej dyscypliny (samodyscypliny), tzn. modeluje pewne sposoby panowania nad potrzebami, zaspokajania tych potrzeb w sposób przewidziany w danym społeczeństwie, człowiek uczy się panowania nad odruchami, emocjami;

• socjalizacja wpaja (kształtuje) pewne aspiracje, uczy jak należy dążyć do osiągnięcia ważnych rzeczy, pożądanych celów w danej grupie, dzięki którym możemy osiągnąć uznanie w tej grupie;

• jednostka w trakcie socjalizacji przyswaja sobie wiedzę i umiejętności wykonywania wielu ról społecznych (np. bycie uczniem, mężem, żoną, obywatelem, kolegą), oznacza to, że człowiek musi uczyć się spełniać w swoim zachowaniu oczekiwania innych i przystosowywać swoje postępowanie do postępowania innych;

• socjalizacja daje pewne sprawności i kwalifikacje zawodowe, umiejętności techniczne potrzebne do życia w danej cywilizacji;

socjalizacja prowadzi do konformizmu czyli dążenia do tego aby zachowanie jednostki było zgodne z tym, czego grupa od niej oczekuje

Wyróżniono trzy mechanizmy socjalizacji:

· wzmacnianie - wynagradzanie i karanie,

· naśladowanie - przejmowanie wzorców,

· przekaz symboliczny - pouczenia słowne i pisemne

Procesy socjalizacji można podzielić na pierwotne i wtórne.

43.Teorie socjalizacji:

- t. konfliktu
- t. wymiany
- t. symbolicznej interakcji
- funkcjonalizm

- nurty subiektywistyczne,
- nurty naturalistyczne
- socjologia marksistowska i neomarksistowska.

44.Socjalizacja początkowa, wtórna:

. Socjalizacja początkowa - dokonuje się w rodzinie a następnie w innych grupach np. sąsiedzkich, rówieśniczych. Jednostka po raz pierwszy zostaje wprowadzona w świat wzorów, reguł. Uczy się społecznego współżycia. Zyskuje świadomość, że nie jest sama i musi liczyć się z innymi.

45.Socjalizacja, resocjalizacja, socjalizacja wtórna:

Resocjalizacja - proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa

Socjalizacja wtórna — składowa procesu socjalizacji obejmująca proces profesjonalizacji lub etatyzacji, kiedy w toku wzrastania jednostki do życia społecznego wchodzi ona do kolejnych wtórnych grup społecznych (instytucje religijne, zakłady pracy, partie polityczne itd.). Socjalizacja wtórna rozpoczyna się od momentu pojawienia się w socjalizacji uogólnionego innego.

46.Proces socjalizacji, jego przebieg i mechanizmy:

Socjalizacja Na drodze socjalizacji człowiek uczy się podstaw interakcji społecznych, poznaje społeczne normy postępowania, wartości, nabywa umiejętność posługiwania się przedmiotami i kształtuje swoją osobowość.

Wyróżniono trzy mechanizmy socjalizacji:

• wzmacnianie - wynagradzanie i karanie,

• naśladowanie - przejmowanie wzorców,

• przekaz symboliczny - pouczenia słowne i pisemne

Socjalizacja - to proces stawania się człowiekiem poprzez interakcje z innymi ludźmi. Pierwsze doświadczenia wpływają na to kim się stajemy.

Ludźmi stajemy się poprzez interakcje z innymi ludźmi w różnych kontekstach społecznych i kulturowych. Interakcje, które wpływają na rozwój umiejętności umożliwiających nam uczestnictwo w społeczeństwie nazywamy socjalizacją. Przynosimy na świat dziedzictwo genetyczne, fizjologię człowieka, możliwości poznawcze, skłonności emocjonalne i potrzeby - jedzenia, bycia z innymi, sexu, ale to w jaki sposób dziedziczenie się ujawni jest rezultatem naszych interakcji z innymi ludźmi w kontekstach społecznych i kulturowych.

Prebieg socjalizacji

Etap I - Wymóg - poczucie zaufania w opozycji do jego braku - Jeśli niemowlę otrzymuje miłość i opiekę rozwinie się w nim poczucie zaufania do innych ludzi, a jeśli tego nie dostaje wówczas w reakcjach dziecka zaczyna dominować nieufność.

Etap II - trwa od 3 roku życia - Wymóg - autonomii w opozycji do niepewności i poczucia wstydu - Jeśli dziecko odnosi sukcesy w uczeniu się wówczas rozwija w sobie poczucie autonomii, wyrabia samokontrolę i samodzielność. Jeżeli ponosi klęski w próbach to wówczas rodzi się w nim niewiara w siebie, poczucie wstydu i niepewności.

Etap III - trwa od 4 - 6 roku życia - Wymóg - inicjatywy w opozycji do poczucia winy - Jeśli dziecko potrafi cieszyć się z sukcesów w poznawaniu swego otoczenia oraz zawiązywania pozytywnych kontaktów z rówieśnikami to rodzi się w nim wiara w siebie, duma. Jeśli nie osiąga sukcesów to doznaje poczucia klęski, winy, wstydu.

Etap IV - trwa od 7 do 13 roku życia - Wymóg - pilności, poczucia fachowości i chęci działania w opozycji do poczucia niższości - Jeśli dziecko dobrze sobie radzi w grupach i organizacjach pozarodzinnych wówczas nabiera poczucia fachowości lub pilności. Jeśli nie to wytwarza w sobie poczucie niższości.

Etap V - odpowiada wieku dojrzewania 13 - 18 rok życia - Wymóg - formowania poczucia tożsamości w opozycji jego zaburzeń - Jeśli nastolatek potrafi nawiązywać więzi z innymi i odnosić sukcesy, a tym samym widzi siebie jako określoną osobę posiadającą konkretne cechy i umiejętności wówczas utrwala silne poczucie tożsamości. Kiedy kontakty z innymi są sporadyczne i zdominowane przez niepowodzenia to poczucie tożsamości czyli świadomości tego kim jest cechuje duża niestabilność i chaotyczność.

Etap VI - 18 - 35 rok życia - faza dorosłości - Wymóg - dojrzałości do intymności w opozycji do poczucia izolacji - Jeśli młody człowiek potrafi nawiązać stabilne i pozytywne związki uczuciowe wówczas posiada tę umiejętność. Jeśli nie to pojawia się bolesne poczucie samotności oraz izolacji.

Etap VII - Dojrzały wiek dorosły 35 - 65 lat - Wymóg - bycia twórczym i produktywnym do koncentracji na sobie w opozycji do stagnacji - Jeśli człowiek jest aktywny i odnosi sukcesy wówczas ma poczucie bycia twórczym i aktywnym. Jeśli ma problemy i ponosi klęski to pojawia się koncentracja na problemach osobistych albo poczucie stagnacji.

Etap VIII - 65 - 75 lat wiek podeszły - Wymóg - poczucia integralności w opozycji do rozpaczy - Jeśli starsi ludzie patrzą wstecz odnajdują w swoim życiu sens to objawiają poczucie integralności. Jeśli nie potrafili wyjść poza krąg zainteresowań własną osobą i nie zrobili nic dla innych wtedy w miarę zbliżania się do końca życia ogarnia ich rozpacz.

47.Wychowanie i jego rodzaje:

Wychowanie - to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:

wychowanie naturalne pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje - rodzina, kontakty społeczne, obyczaje, religia

wychowanie instytucjonalne - celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących takich jak: przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka

samowychowanie

Oddziaływanie to ma wpływ na stosunek jednostki do otaczającego świata, kształtowanie się systemu wartości, norm, celu życia.

48.Definicja wychowania- ujęcie węższe i szersze:

W pedagogice istnieją definicje, które kładą nacisk na celowe dokonywanie zmian w osobowości człowieka pod wpływem czynników zewnętrznych. Jednostka stanowi w nich przedmiot oddziaływań.

Druga grupa definicji mówi o wychowaniu indywidualnym, czyli wspomaganiu rozwoju jednostki poprzez pobudzanie do działania, ale pośrednio, wpływając nie na wychowanka lecz na warunki w których działa.

Wychowanie przekazuje jednostkom dziedzictwo kulturowe, wzory zachowań - utrzymuje ciągłość kulturową społeczeństw, a jednocześnie przygotowuje do uczestnictwa i przekształcania rzeczywistości społecznej.

Naczelnym celem wychowania jest ukształtowanie osobowości wolnej, która kierując się własną wolą, dokonywać będzie wyborów zgodnych z moralnymi zasadami oraz funkcjonować w środowisku, którego jest ogniwem.

49.Wychowanie ekonomiczne:

Cele:

przygotowanie do podejmowania odpowiedzialności za swoje przyszłe życie zawodowe

wyposażenie dorosłych członków organizacji i harcerzy starszych w umiejętność radzenia sobie na rynku pracy

wykształcenie postawy gospodarności, oszczędności, mobilności, samodzielności finansowej i przedsiębiorczości przy jednoczesnym podkreśleniu ofiarności i umiejętności dzielenia się z innymi

kształtowanie poszanowania dobra wspólnego i propagowanie etosu pracy.

50.Wychowanie jako proces, stan, wynik:

Proces wychowania obejmuje całe społeczeństwo i towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Najpierw jesteśmy wychowankami, później sami stajemy się wychowawcami, choć nadal ulegamy wszelkim wpływom wychowawczym.
Na ogół wychowanie jest rozpatrywane jako proces, czyli swoisty rodzaj ludzkiego działania, lub jako wynik czy produkt oddziaływań wychowawczych.

Wychowanie jako wynik współdziałania szkoły i domu

51.Teorie wychowania:

Teoria wychowania - jako odrębna dyscyplina pedagogiczna pojawiła się w Polsce w okresie powojennym. Zajmuje się ona wychowaniem, tj. kształtowaniem postaw i cech osobowości uczniów oraz stwarzaniem warunków do samowychowania. Odgrywa rolę służebną w stosunku do praktyki pedagogicznej, rozwiązując problemy rodziców, wychowawców, nauczycieli.

Działy teorii wychowania

• wychowanie moralne;

• wychowanie umysłowe;

• wychowanie estetyczne;

• wychowanie fizyczne.

52.Elementy socjologicznej teorii wychowania:

53.Wdrażanie systemu wychowawczego:

Zasady socjologiczne:

Kształtowanie pozytywnego stosunku do czynności wdrożeniowych związane jest z przestrzeganiem pewnych zasad i regół:

1. zasada pozytywnego oddziaływania na całą osobowść oraz na wszystkie sfery aktywności młodzieży.

Zasada ta zawiera w sobie 3 szczegółowe dyrektywy:

- racjonalnej motywacji wdrażania i postępowania

- kompetencji innowacyjnej

- odpowiedzialnego i twórczego stosunku do działań

Osoby wprowadzające system wychowawczy powinny wiedzieć dlaczego tak, a nie inaczej postępują.

2 .zasada socjodynamiki- przejawia sie w siłach szkoły, które mają charakter czynny lub bierny.

Wynika z niej konieczność ustalenia:

a) zadań indywidualnych dla każdego ucznia

b) zadań zróżnicowanych do wyboru

c) zadań zespołowych jednolotych dla każdego zespołu

d) zadań zespołowych zróżnicowanych dla każedego zespołu

e) zadań dla specjalistów

Aby poprawnie realizować tok tych zadan należy na pytania np.

- Jakie dyspozycje instrumentalne (wiadomości, umiejętności, nawyki) i kierunkowe (wartości, wzory, normy, oczekiwania) są niezbędne do wykonania zadań

- Do jakich programów motywacyjnych i mechanizmów emocjonalnych należy odwołać się, aby skutecznie działać

- W jakich sferach społeczno-zawodowych i sytuacjach w szkole i środowisku czynności są realizowane, a w jakich przejawiają się nieefektywnie

3. zasada wychowania obywatelskiego

Właściwe wychowanie obywatelskie jest nie do pomyślenia bez udziału społeczności szkolnej.

Powinno zawierać następujące człony organizacyjne:

- wspólny cel

- organizację wewnętrzną kolektywów polegajacą na właściwym podziale ról, zadań i funkcji.

- strukture wewnętrzną- odznaczającą sie wysokim stopniem samorządności, równości, aktywności

Stąd też zasada wychowania w kolektywie i przez kolektyw wymaga:

- szeroko pojętej podmiotowości

- włączania członków grup do procesów i zadań wdrożeniowych

- wyzwalania twórczych postaw i pogłębiania motywacji działń

- kształtowania pozytywnych stosunków międzyludzkich, poczucia pełnej przynależności do zespołu, pełnej identyfikacji z nim.

4. zasada historycyzmu

Historyzm jest rdzeniem kształtowania każdego systemy rozwijającego się w czasie i przestrzeni.

Istnieje ścisła zależność systemu wdrożeniowego i procesów wychowawczych od tradycji w szkole, obyczajów i norm przekazywanych z pokolenia na pokolenie, a więc od historycznej świadomości ludzi.

5. zasada demokratyzacji i tolerancji społecznej,sprawiedliwości i poczucia odpowiedzialności, podmiotowości i aktywności, poszanowania godności i indywidualności w sferze pełnienia ról społecznych, czynników socjalnobytowych, podziału pracy, regulacji i koordynacji działń.

6 .zasada racjonalizacji stosunków i procesów społecznych: integralność teorii i praktyki, konkretność i skuteczność działań.

7 .zasada humanizacji, patriotyzmu, solidarności, a także kultury oddziaływań i stosunków społecznych stwarzających warunki do skutecznej pracy, realizacji zadań w szkole i środowisku

8. zasada jakości odziaływań wychowawczych i działań edukacyjnych

Stosowanie tych zasad ma na celu głównie stwarzanie warunków dla efektywności działalności wychowawczej.

zasady socjotechniczne:

1. zasady naukowości postulująca udział nauki i ludzi nauki przy programowaniu kontroli i realizacji ważnych przedsięwzięć społecznych i gospodarczych.

2. zasady powszechnej odpowiedzialności i aktywności społecznej przy formułowaniu planów działań, ich konsultowaniu z poszczególnymi zbiorowościami społecznymi, a później jej autentycznej realizacji i kontroli wykonania (kontrola jakościowa i ilościowa)

3. zasady łączenia teorii z praktyką i profilaktyki w dziedzinie działalności dydaktycznej, wychowawczej, kulturalnej, społeczno-produkcyjnej min. przez trafne i realne formułowanie zadań.

4.zasady przystosowania zadań do człowieka i warunków jego egzystencji oraz koncentracji działań, które wyznaczają hierarchizację należytej organizacji.

5.zasady humanizacji i indywidualizacji możliwości ludzkich uwzględniającej kształtowanie humanistycznych stosunków społecznych.

6.zasady kultury i działań społecznych regulujące zachowania społeczne w warunkach wysokiej korelacji z celami i zasadmi ogólnourzytecznymi.

7.zasady wszechstronności i autonomii działań wymagających wiedzy interdyscyplinarnej w podejmowaniu decyzji i wykonywania zadań.

8.zasady totalnej jakości i celowości działań ludzkich.

Z tymi zasadami związany jest proces wychowania młodzieży oraz kulturowych, politycznych i ekonomicznych.

Ideologia podmiotowości:

1.Wiedza isnieje w teraźniejszości i przyszłości. Ponieważ istnejąca wiedza przedmiotowa uważana jest za ograniczoną w zestawieniu ze złożonymi współczesnymi, złożonymi problemami.

2.Ceni się osiągnięcia uczniów w przyswajaniu technik uczenia się i rozwijania nowej wiedzy oraz rozumienia.

3.Zadanie nauczyciela rozumiane jest jako organizowanie doświadczeń uczenia się tak, aby uczniowie stopniowo nauczyli się jak samodzielnie podejmować wszystkie decyzje o uczeniu się.

4.Ocenianie będzie stopniowo przechodziło z kontroli nauczyciela przez kontrolę uczącego się, w miarę jak oni uczą się ocenia to uczenie. Będzie to oparte na kryteriach.

54.Społeczne funkcje wychowania:

W procesie wychowania wyróżniamy dwie podstawowe funkcje:

1)funkcja zachowawcza, jest to przekazywanie młodemu pokoleniu dziedzictwa poprzednich generacji, zarówno w zakresie zachowań , postaw, tradycji życia.

2)Funkcja twórcza, jest to wprowadzenie do czynników wpływających na osobowość zmian społecznych, powstałych pod wpływem nowoczesnych osiągnięć społeczeństwa.

Funkcje te w swojej treści są przeciwstawne, ale obie są jednakowo potrzebne i w społeczeństwie mogą istnieć i przebiegać zgodnie jednocześnie.

Podstawową rolą obydwu funkcji jest dążenie do osiągnięcia ogólnospołecznych interesów całego społeczeństwa.

55.Metody wychowania:

Metody wychowania - pomagają współczesnym osobom zaangażowanym w proces wychowania odnaleźć się w trudnych aspektach dotyczących wielości nurtów wychowania. Nakreślają obraz, wskazują drogę, którą należy podążać w swojej pracy pedagoga.

wg Muszyńskiego:

1. Metoda wpływu sytuacji

- nagradzanie i karanie

- instruowanie (pouczanie)

- org. doświadczeń wychowanka

- przewidywanie następstw pewnych zachowań (antycypacja)

- przydzielanie funkcji i ról społ.

2. Metoda wpływu osobistego

- wysuwanie sugestii

- perswazja (przekonywanie)

- przykład osobisty

- aprobata i dezaprobata

3. Metody wpływu społecznego

- modyfikacja celów zespołu

- kszt. norm postępowania w zespole

- przekształ. struktury wew. zespołu

- nadawanie właściwego kierunku działania kontroli społ. w zespole

4. Metody kierowania samowychowaniem

- met. przybliżania wychowankowi celu pracy nad sobą

- met. stymulowania wychowanka do realizacji programu pracy nad sobą

- met. przyswajania wychowankowi określ. met. i technik pracy nad sobą

wg Kruszewskiego

1.Metody strukturalne:

- stanowienie obyczajów

- dyfuzja obyczajów

- pobudzanie wynalazczości zesopł.

2. Metody sytuacyjne:

- nagradzanie i karanie

- przekonywanie i stawianie zadań (zadań)

wg Konarzewskiego

1. Metody indywidualne

- nagradzanie i karanie

- modelowanie

- met. perswazji

- met. zadaniowa

2.Grupowe met. wychowania:

- metoda kształt. porównawczego odniesienia

- metoda kształt. nacisku grupowego

- metoda kształt. systemu ról i norm grupowych

- metoda kształt. grupowych wzorów życia

wg Suchodolskiego:

1. Metody wyjaśniające

- rozumowa

- opowiadania

- pogadanki

2. Przykład

- czytanie fragmentów literatur

- filmy

- fotografie

- wycieczki itp.

3. Metody oparte na pracy:

- lekcja

- praca fizyczna

- praca społeczna

4. System org. wszelkich uroczystości szkol.

- rozpoczęcie roku szkolnego

- zakończenie roku szkolnego

- dzień patrona

- dzień sportu itp.

wg Krzysztoszka:

1. Met. bezpośredniego oddział. wychow.

- wyjaśniająca (słowna)

- met oceny postępów społeczno. - moralnych wychowanka

- nagroda i kara

2. Met. bezpośredniego oddziaływania wych.

- organ wielostronnej aktywności wychowanka wokół ważnych zadań dla danej jednostki, szkoły lub grupy

- organiz. zespołu uczniowskiego

• kierowanie proc. Samowychowania

56.Socjologiczne funkcje kształcenia ogólnego i specjalistycznego:

57.Ideologie edukacji:.

W podstawowym dla nas obszarze ideologii edukacyjnych nauczycieli wyróżniliśmy trzy pola: wartości wychowawcze, postulowane funkcje szkoły oraz typy atrybucji dobrej pracy szkoły.

58.Autorytarne i demokratyczne ideologie edukacji:

59.Jednostka a społeczeństwo:

1. Człowiek jest istotą społeczną, ukształtowaną przez kulturę w procesie socjalizacji. Jest to proces, który wprowadza jednostkę w życie społeczne, uczy ją zachowania i porozumiewania się według ustalonych wzorów i norm społecznych, uczy panowania nad popędami i potrzebami.

2. Osobowość człowieka składa się z cech biogennych: płeć, wzrost, budowa ciała, itp., z elementów psychogennych: pamięć, wola, inteligencja, temperament, wyobraźnia oraz elementów socjogennych: kulturowego ideału osobowości, roli społecznej, jaźni subiektywnej i odzwierciedlonej.

3. Socjalizacja to proces, który kształtuje osobowość człowieka i przystosowuje go do życia w zbiorowości, a więc przedstawia mu się jakiś wzór kulturowy obowiązujący w danej społeczności, który człowiek internalizuje, czyli przejmuje i wbudowuje w swoją osobowość. Kształtuje się system wartości i hierarchia potrzeb zależna nie tylko od specyfiki określonej grupy, w której jednostka przebywa, ale też tej, w której chciałaby być (aspiracyjna grupa odniesienia). Hierarchia wartości zależy też od systemu społecznego, ekonomicznego i politycznego. Człowiek początkowo zdobywa informacje na temat rzeczywistości i samego siebie, z czasem uczy się odgrywania ról społecznych, a więc funkcjonowania w danej społeczności, porozumiewania z innymi za pomocą symboli i języka.

- teorie linearne (jeden stały kierunek rozwoju ludzkich dziejów, polegający na realizowaniu coraz większej wolności jednostki lub odwrotnie)

- teorie cykliczne (dzieje ludzkie polegają na zmiennym, powtarzającym się przechodzeniu społeczeństw ze stanów indywidualizmu do stanów kolektywizmu, wspólności czy też socjalizacji)

- teoria Hegla - rozwój historyczny, zdążający od stanu braku wolności dla jednostki poprzez stany wolności dla jednego, wolnosci dla kilku od stanu wolności dla wszystkich ludzi

- teoria Kazimierza Kellesa - Krauza - socjologiczne prawo retrospeksji społecznej, głoszące, iż rozwój społeczny toczy się według dwóch antagonistycznych zasad, które obracają koło dialektycznego nastepstwa: indywidualizmu, socjalizmu, czyli przewagi interesó jednostki nad interesami społeczeństwa w jednym okresie, a przewagi interesów społeczncyh nad jednostkowymi w następnym okresie dziejowym.

- teoria Poppera - główny nurt dziejowy współżycia ludzkiego to wysiłki zmierzające do stworzenia „społeczeństwa otwartego”, służącego jednostce i jej wolności, w moejsce społeczeństwa „zamkniętego”, totalnego.

60.Potrzeby i motywacje:

Potrzeba psychiczna, motywacja to stan osoby doznającej poczucie niespełnienia (napięcie motywacyjne), czyli frustrację potrzeb, działający jako czynnik motywujący, skłaniający zatem jednostkę do aktywności, które mogą tę potrzebę zaspokoić. Inaczej - odczuwalny brak czegoś, który powoduje, że podejmuje się działania zmierzające do zapełnienia tego braku. Z potrzebami wiąże się pozytywna lub negatywna charakterystyka afektywna. Niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu powoduje niemożność zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu.

Pojęcie potrzeba jest wyrażeniem mylnie używanym zamiennie z pojęciami popęd bądź instynkt.

61.Postawy intra-i interpersonalne:

. Postawy interpersonalne - określają stosunek człowieka do samego siebie. Jeżeli jednostka ma być odpowiedzialna za świat w którym żyje to odpowiedzialność ta musi obejmować samego siebie, a więc to jakim jest człowiek.

1. Postawa osobistej godności

2. Postawa samokontroli

3. Postawa refleksjonizmu

4. Postawa samodzielności

5. Postawa odpowiedzialności za siebie

6. Postawa osobistej odwagi

7. Postawa dzielności

8. Postawa optymizmu

Postawy intrapersonalne- samodzielność odwaga, praca nad własnym charakterem, umiejętności samooceny i samokontroli,

62.Społeczności lokalne i regionalne:

Społeczność lokalna jest to zbiorowość zamieszkująca wyodrębnione, stosunkowo niewielkie terytorium, jak np. parafia, wieś, czy osiedle, w której występują silne więzi wynikające ze wspólnoty interesów i potrzeb, a także z poczucia zakorzenienia i przynależności do zamieszkiwanego miejsca.

63.Struktura społeczna środowiska a wychowanie:

Jedna ze struktur społecznych jest rodzina.  Rodzina jest dla dziecka najlepszym środowiskiem do rozwoju, otaczania go indywidualną opieką i zaspokajania jego potrzeb. Jest to dla wszystkich oczywiste, że każdy człowiek dąży do zaspokojenia potrzeb zarówno fizycznych jak i psychicznych. Rodzice muszą, naturalnie, pomagać w tym dziecku, a zatem różni rodzice będą się różnić między sobą zarówno sposobami zaspokajania potrzeb swoich pociech, jak i wagą, jaką przywiązują do poszczególnych potrzeb. Nie wszyscy rodzice jednakowo ustosunkowują się do swoich dzieci i nie każdy stosunek rodziców do dziecka jest równie wartościowy i korzystny dla jego rozwoju. Obserwacje ukazują, że we współczesnym świecie zaczynają dominować postawy konsumpcyjne. Coraz więcej rodziców stara się stwarzać dzieciom jak najlepsze warunki rozwoju fizycznego i intelektualnego, koncentruje się na rozwijaniu i kształtowaniu tych umiejętności, które w przyszłości pomogą im osiągnąć sukcesy, natomiast mniejszy nacisk kładzie się na ich rozwój emocjonalny i moralny. Wychowywać, to podejmować mądre decyzje dotyczące dziecka. Różne postawy rodziców wobec dziecka (np. tzw. "małpia miłość", czy "wyrodni rodzice") wywołują określone formy jego zachowania i prowadzą do ukształtowania takich, a nie innych cech osobowości dziecka, a później dorosłego człowieka. Niewłaściwe oddziaływania wychowawcze mogą wywoływać nerwice, w skrajnych przypadkach prowadzić do powstawania u dzieci choroby sierocej, a także cech psychopatycznych. Z uwagi na ważność tego elementu w procesie wychowania, warto odpowiedzieć na pytanie, co nazywany postawą rodzicielską. M. Ziemska postawę rodzicielską określa jako "tendencję do zachowania się ojca lub matki w specyficzny sposób wobec dziecka" (Ziemska, 1969). Ta tendencja musi być w jakiś sposób utrwalona, aby zyskała miano postawy - nie może być to sporadyczne zachowanie wobec dziecka. Każda postawa zawiera trzy składniki (komponenty) :myślowy, uczuciowy i działania. Najbardziej charakterystyczny i znaczący jest składnik uczuciowy, bo to on wyznacza kierunek myślenia i działania rodziców. Składnik uczuciowy znajduje wyraz zarówno w wypowiedziach, jak i w ekspresji zachowania (np. karceniu czy przytulaniu dziecka). Postawa to zatem sposób zachowania się rodziców wobec dziecka, określony sposób myślenia o nim, postępowania z nim czy mówienia do niego, występujący często i powtarzany. Sposobów ustosunkowania się i oddziaływania rodziców na dziecko jest bardzo dużo, stąd już od lat trzydziestych podejmowano próby, aby wyodrębnić i uporządkować tą różnorodność w określone typy postaw. Typologii takich powstało wiele. Według profesor Ziemskiej na uwagę zasługuje kilka z nich. Jedną z bardziej interesujących typologii jest model Anny Roe z 1957 roku. Według badaczki podstawowymi pojęciami w zachowaniu rodzicielskim są tu chłód i ciepło. Często używa się określeń człowiek zimny, czy człowiek ciepły. Roe z postawą ciepła łączy akceptację, która występuje jako miłość (akceptacja kochająca)- pełne zaangażowanie emocjonalne rodziców lub występuje jako uczucie wyrażane sporadycznie, przypadkowo (akceptacja przypadkowa). Z postawą chłodu łączy się unikanie kontaktu z dzieckiem, które może być zaniedbujące lub odtrącające. Z postawą chłodu i ciepła jednocześnie łączy się koncentracja uczuciowa na dziecku. Ta związana z chłodem, to koncentracja nadmiernie wymagająca, a ta z ciepłem nadmiernie opiekuńcza. Wyróżnia więc Roe w modelu kolistym sześć głównych typów zachowań rodziców, które są wyrazem ich stosunku emocjonalnego do dziecka. Roe opracowała ten model na danych uzyskanych z analiz klinicznych. Zaproponowana typologia jest ciekawa, jednak zawiera zbyt mało pożądanych zachowań rodziców. Tym pożądanym zachowaniem związanym z ciepłem uczuciowym jest tylko akceptacja kochająca. Przy niewłaściwych postawach rodziców nie może się rozwinąć realistyczna ocena samego siebie, dziecko nie może zdobyć samowiedzy, w czym jest dobre i jakie ma niedostatki. Ocena realistyczna umożliwia akceptację samego siebie mimo istniejących braków, niedostatków czy wad, co oczywiście nie wyklucza korygowania ich w miarę możliwości. Są jednak pewne właściwości, których zmienić nie można, trzeba się zatem z nimi pogodzić, zaakceptować je. I to właśnie mogą ułatwić dziecku rodzice o właściwych postawach rodzicielskich. Postawy rodziców wobec dziecka w ogromnej mierze decydują o stylu wychowania, o doborze, a także skuteczności środków wychowawczych. Należy pamiętać, że tłem postaw rodzicielskich jest współżycie rodzinne. Nie można więc postaw rodziców traktować w oderwaniu od szerszego tła życia rodziny i wzajemnych stosunków między jej członkami. Wpływ na dziecko wywierają nie tylko osoby dorosłe z rodziny. Liczy się także wpływ rodzeństwa, rówieśników oraz niektórych osób dorosłych, a wśród nich na pierwszym miejscu wychowawców i nauczycieli. Nauczyciele również posiadają określony stosunek uczuciowy do dzieci-uczniów. Można w związku z tym wyciągnąć wnioski, że ich sukces czy porażka, który osiągną w pracy z dzieckiem wiąże się z postawą wobec wychowanków.

64.Rodzina jako komponent środowiska wychowawczego:

Znaczenie rodziny dla społeczeństwa było dostrzegane już w starożytności--> Arystoteles przypisywał jej najwyższą rolę w życiu społecznym, Platon uważał rodzinę za podstawową komórkę życia i główną instytucję wychowawczą, A.Compte twórca socjologii uważał rodzinę za najważniejszą, podstawową grupę społeczną, na której opiera się całe społeczeństwo.
Współczesna cywilizacja stwarza coraz większe zagrożenia dla rodziny, zkłucając jej funkcjonowanie i podkopując podstawy jej istnienia.
Organizacja narodów zjednoczonych uznała rok 1994' międzynarodowym rokiem rodziny. Wynika to z dostrzeżenia niebezpieczeństw, na jakie narażana jest współczesna rodzina i z chęci zwrócenia uwagi na tle niebezpieczeństwa w celu zmobilizowania działań przeciw nim.
Lepsza lub gorsza egzystencja rodzinna wiąże się bezpośrednio z jakością ich życia oraz warunkuje w znacznej mierze stopień funkcjonowania społeczeństwa.
Społeczeństwo lub gorsza egzystencja rodzinna wiąże się bezpośrednio z jakością ich życia oraz warunkuje w znacznej mierze stopień sprawności funkcjonowania społeczeństwa.
Społeczeństwo globalne wpływa na rodzinę, odpowiednio modyfikując jej strukturę, funkcjonowanie, z kolei modyfikowana rodzina wywiera wpływ na społeczeństwo. W okresie preiindustrialnym praca stanowiąca podstawę utrzymania wykorzystana była na terenie domu rodzinnego.
W okresie industrializacji- mąż wychodzi z domu do pracy, żona też i po trzecie na skutek umasowienia nauczania pozalekcyjnego rozwój szkolnictwa dzieci wychodzą do szkoły. Członkowie rodziny wychodzą w obrębie środowiska, które wypełniają znaczną część ich życia, są źródłem specyficznych doświadczeń, różnych dla poszczególnych członków rodziny. Różnicują się ich postawy rodzinne. Następuje modyfikacje ról społecznych w rodzinie większa swoboda żon i dzieci. Wzrosła autonomia jednostek wewnątrz rodziny. Więcej żon pracuje. Emancypacja dzieci. Wzrosła liczba pozarodzinnych instytucji i środowisk oddziałujących,,, w sposób zróżnicowany na rodziny. Każdy z członków rodziny w coraz większej mierze żyje swoim życiem.
Współczesne rozwinięte społeczeństwa oferują jednostkom, członkom rodzin zwiększony zestaw dóbr związanych z życiem rodzinnym, a także konkurencyjne cele, które może podjąć jednostka.
Kształtuje się nowa hierarhia dóbr rodzinnych. Znaczenie zyskała satysfakcja z życia
Małżeńskiego i rodzinnego. Za podstawowy warunek satysfakcji małżeńskiej uznano
długotrwałą miłość. Jeśli miłość wygaśnie, pewna część współmałżonków czuje się upoważniona do ponownego poszukiwania szczęścia w następnych związkach, dobro dzieci uznając za rzecz drugorzędną.
Drugim obok indywidualizacji ważnym zjawiskiem życia rodzinnego jest wzrost wymagań, co do jego jakości. Obecnie istnieje przekonanie, że życie małżeńskie ma sens, jeśli daje satysfakcję współmałżonkom. Naczelnym dobrem stała się nie tyle trwałość rodziny, ile jakość w jej ramach.

65.Postawy rodzicielskie:

WŁAŚCIWE
1. Akceptacja dziecka
2. Współdziałanie z dzieckiem
3. Danie mu rozumnej swobody.
4. Uznawanie praw dziecka

NIEWŁAŚCIWE
1. Postawa odtrącająca

2. Postawa

3. Postawa nadmiernie wymagająca

4. Postawa nadmiernie.

Postawy pozytywne:

1. Akceptacja dziecka - przyjęcie go takim jakim jest ze wszystkimi jego wadami i zaletami. Sprzyja kształtowaniu się u dziecka do nawiązania się trwałej więzi emocjonalnej. Dzieci z takich rodzin bywają wesołe, odważne.

2. Współdziałania z dzieckiem - zainteresowanie i współdziałanie rodziców z zabawą i pracą dziecka, a także w zaangażowaniu dziecka w sprawy rodziców i domu w stopniu odpowiadającym na jego możliwości rozwojowe. Dziecko staje się ufne wobec rodziców, dziecko wytrwałe w pracy, podejmuje wspólne decyzje.

3. Dawanie rozumnej swobody dziecku właściwej dla jego wieku - dziecko w miarę swojego rozwoju coraz bardziej uniezależnia się od rodziców, a równocześnie rozbudowuje się świadoma więź między rodzicami a dziećmi. Powoduje ona, że dziecko wyrabia sobie lojalność w stosunku do członków rodziny, dzieci są twórcze.

4. Uznawanie praw dziecka w rodzinie bez przeceniania czy niedoceniania jego roli - powoduje ona, że są dobre kontakty między rodzicami i dziećmi, panuje wzajemne rozumienie.

Pozytywne postawy rodzicielskie sprzyjają zaspokajaniu potrzeb dziecka: biologicznych, psychicznych i emocjonalnych.

Postawy negatywne:

1. Odtrącenie - dziecko odczuwane jest tu jako ciężar. Rodzice chętnie przekazują swoje obowiązki innym. Dzieci z takich rodzin są niezdolne do nawiązywania więzi uczuciowych, zmienne w planach, skłonne do przechwałek.

2. Unikająca - nacechowana ubóstwem uczuć lub wręcz obojętnością rodziców. Ta postawa sprzyja kształtowaniu się u dzieci takich cech jak agresywność, kłótliwość, dzieci te kradną, są zastraszane, bezradne, znerwicowane.

3. Nadmierne wymagania w stosunku do dziecka - rodzice nie liczą się z możliwościami dziecka, wykazują niezadowolenie, dziecko jest pod stałą presją gdyż rodzice są osobami znaczącymi dla dziecka i nie chcą ich zawieść. Kształtuje ona u dziecka brak wiary we własne siły, obsesję i uległość. Wpływ tej postawy może być mniejszy gdy jest zdolne do buntu pod warunkiem, że ma dobry kontakt z rówieśnikami. Jeśli tego kontaktu nie ma to po buncie mogą nastąpić ucieczki z domu.

4. Nadmiernie chroniąca - podejście do dziecka bezkrytycznie, uznawane jest za wzór doskonałości, rozwiązuje się za niego problemy. Ta postawa powoduje uzależnienie się synów od matki, córek od ojców. Jest to typ rozpieszczonego dziecka - nadmiernie pewne, egoistyczne, zuchwałe, zarozumiałe.

66.Rodzina jako grupa społeczna:

Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.
W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:
• Małżeńską
• Rodzicielską
• Braterską

Rodzina - jest to grupa złożona z osób połączonych stosunkiem małżeńskim, i stosunkiem rodzice-dzieci. Stosunki decydujące o powstaniu i istnieniu rodziny: 1.małżeństwo. 2.pokrewieństwo(rzeczywiste lub zastępcze - adopcja): a) pokrewieństwo w linii prostej; b) pokrewieństwo w linii zstępnej: rodzice, dzieci, wnuki; c)pokrewieństwo w linii bocznej: rodzeństwa, ciotki. Członkowie rodziny żyją zazwyczaj pod jednym dachem i tworzą jedno gosp. domowe, które może obejmować dwa lecz często obejmuje trzy pokolenia. Zakres gosp. domowego wyznacza ekonomiczne funkcje rodziny w szerszych zbiorowościach. Rodzina jest oparta na stałych wzorach postępowania i wzorach wzajemnych oddziaływań. Role członków określane są nie tylko przez wzajemne zaangażowanie uczuciowe lecz także przez zbiorowości szersze: państwo, kościół, społeczność lokalna i różne inne specjalne instytucje opieki nad dzieckiem czy nad matką, czuwające nad wykonywaniem ról męża, żony, ojca, matki, dzieci, itp. Rodzina: 1. można się w niej urodzić lub wżenić się w nią. 2. rodzina to grupa: mała, pierwotna i raczej nieformalna. 3. Funkcjonuje dzięki długotrwałej więzi emocjonalnej.

Rodzina jako grupa społeczna

Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.

W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:

• Małżeńską

• Rodzicielską

• Braterską

67.Rodzina jako instytucja społeczna:

Grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła zapewnić odnawianie się sfery reprodukcji

Rodzina-podstawowa komórka społeczeństwa, rodzina tworzy społeczeństwo. Rodzina to jedyna taka komórka, która nie przyjmuje członków z zewnątrz, grupa rozrodcza. Przekazuje zrębek dziedzictwa kulturowego

Rodzina jako instytucja społeczna

Grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła zapewnić odnawianie się sfery reprodukcji

68.Funkcje rodziny:

• prokreacyjna (prokreacja poza rodziną jest niewskazana, bo stwarza rodziny niepełne)

• materialno - ekonomiczna (gospodarstwo domowe, zabezpieczenie bytu rodziny, zabezpieczenie na starość, gromadzenie majątku)

• opiekuńczo - zabezpieczająca (związana z postępowaniem wobec dzieci i osób starszych

• legislacyjno - kontrolna (rodzina zezwala na wiele rzeczy nielegalnych poza nią; członkowie rodziny wzajemnie się kontrolują)

• kulturowa

• rekreacyjno - towarzyska

• emocjonalno - ekspresyjna (zaspokajanie potrzeby przynależności, poczucia bezpieczeństwa, odbicia emocjonalnego. Często grupy rówieśnicze zastępują dzieciom rodziny, w których brakuje klimatu emocjonalno-ekspresyjnego.)

stratyfikacyjna (kształtowanie miejsca w strukturze społecznej.

69.Stosunki społeczne w grupie:

Stosunki społeczne mają doniosłe znaczenie dla życia zbiorowego i dla spójności wewnętrznej grup. Są one trwałym elementem więzi, skupiającym zbiorowości. Jeżeli wzajemne oddziaływania stanowią treść życia społecznego, to stosunki porządkują tę treść życia, systematyzują, organizują i zapewniają jej ciągłość. Nie może istnieć żadna grupa trwała i wewnętrznie spójna, zorganizowana grupa bez obu typów stosunków wyżej zdefiniowanych. O jej trwałości stanowi system wzajemnych oddziaływań w ramach stosunków, unormowanych, przewidywalnych i sankcjonowanych.

70.Grupy rówieśnicze:

Grupy rówieśnicze : piją piwo , bo wszyscy to robią , jeżeli chcą mieć przyjaciół muszą , dzięki grupie nastolatek może odpowiedzieć sobie na pytanie " Kim jestem , jakiego rodzaju osobą "

"Co mogą robić dzieci w moim wieku , na co mnie stać " , grupa rówieśniczą stanowi dla nastolatka oparcie , daje mu przekonanie , że jest w porządku , pomaga czuć się rozumianym , obdarza poczuciem przynależności , świadomość , ze nie jest sam , ukierunkowuje , pomaga zweryfikować widzenie świata , w grupie może być sobą , może spróbować nowych sposobów ubierania się , czesania , wewnątrz grupy może wypróbować nową rolę , grupy rówieśnicze pomagają nastolatkowi w trudnym przejściu do świata dorosłych ,nastolatek musi przestrzegać norm grupy "Nie wolno się różnić od innych ". zdrowe grupy pozwalają dziecku rozwinąć poczucie społecznej tożsamości poza granicami rodziny . Niezdrowe grupy mogą być destruktywne mają problemy z przystosowaniem się i dlatego nadużywają alkoholu i narkotyków .

71.Nieformalne grupy rówieśnicze:

Grupy nieformalne

Grupy rówieśnicze występują we wszystkich podstawowych fazach uspołecznienia dzieci i młodzieży , poczynając od wieku przedszkolnego poprzez wiek szkoły podstawowej i średniej aż do fazy starszej adolescencji u młodzieży studiującej . wszystkie te grupy podobnie jak grupy nieformalne dorosłych , powstają w wyniku niezaspokojenia w warunkach życia sformalizowanego pewnych potrzeb czy zainteresowań . W odróżnieniu od nieformalnych grup osób dorosłych ( tworzących się w zakładach pracy ) nieformalne grupy rówieśników kształtują się na swoistym podłożu niezaspokojenia potrzeb młodych pokoleń przechodzących proces uspołecznienia w warunkach ograniczeń i kontroli ze strony środowiska wychowawczego , w szczególności podstawowych instytucji wychowawczych ( rodziny , szkoły ) .Powstanie grupy rówieśniczej pod wpływem dążenia do uniknięcia kontroli wychowawczej lub przeciwstawienia się jej celem zaspokojenia potrzeb nie uwzględnianych lub nie uznawanych w środowisku wychowawczym .Aktualizując się w tych warunkach i z tych pobudek grupa rówieśnicza jest efektem dążenia dzieci lub młodzieży w zbliżonym wieku i o podobnych potrzebach do stworzenia własnej społeczności mającej służyć zaspokajaniu tych potrzeb , poza nadzorem dorosłych lub przy akceptacji z ich strony . Nieformalna grupa rówieśnicza jest wytworem szczególnej selekcji , dokonywanej samorzutnie przez młodocianych , bez wpływu dorosłych .Może to się odbywać w reakcji negatywnej w stosunku do dorosłych jak i wobec nich pozytywnie - nawet w kierunku obcowania z dorosłymi o podobnych zainteresowaniach .

72.Stowarzyszenia młodzieżowe w procesie uspołecznienia:

Definicja
Organizacja lub stowarzyszenie społ. to grupa dorosłych lub młodzieży posiadająca określoną własną strukturę organizacyjną; członkowie tej grupy podejmują wspólne zadania statutowe i podporządkowują się obowiązującym normom postępowania; przynależność do tej grupy ma charakter dobrowolny.

Typy:
- lokalne; np. komitet osiedlowy, rodzicielski, samorządy dziecięce i młodzieżowe, rada parafialna,
- Ponadlokalne; np. Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, TKKF, itd. - swym zasięgiem obejmują cały kraj.
Inny podział to ze wzgl. na wiek członków, np. na dziecięco- młodzieżowe (ZHP) oraz zrzeszające dorosłych (Tow. Przyjaciół Dzieci).

Funkcje: (podział wg A.Kamińskiego)
1 afiliacyjna
2 integracyjna
3 ekspresyjna
(wg I.Lepalczyk):
1 wspomagania rozwoju biologicznego, społ. i kult. Jednostki,
2 wdrażania człowieka do pełnienia ról społ. i zawodowych,
3 wzbogacania sfer życia i aktywności jednostki,
4 upowszechniania wiedzy instrumentalnej i kształtowania określonych postaw,
5 rozwijania i urzeczywistniania idei demokracji.

Ze wzgl. na zasięg i kierunek działalności stowarzyszeń i org. społ. wyodrębniamy:
- funkcje dośrodkowe „wewn.” - związane z zaspokajaniem potrzeb, zainteresowań i aspiracji stowarzyszonychp;
- funkcje odśrodkowe „zewn.” - związane z realizacją potrzeb pierwotnych i wtórnych (społ.-kult.) całej społeczności lokalnej lub określonej jej

73.Misja i cele szkoły według M. OSSOWSKIEJ:

74.Szkoła w systemie edukacji:

75.Funkcje szkoły (wewnętrzne i zewnętrzne):

Przygotowanie do życia w społeczeństwie

Przygotowanie do życia indywidualnego

Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze

Przygotowanie do życia w środowisku

Przygotowanie do życia zawodowego

76.Szkoła w środowisku:

Spośród wszystkich instytucji szczególne miejsce zajmuje szkoła. Dla osób pomiędzy 6-18 r.ż jest instytucją obowiązkową. Jest inst. publiczną, nauka jest nieodpłatna, system szkolny finansowany jest i kontrolowany przez państwo. System szkolny można określić jako całość złożona z usystematyzowanych norm, sformalizowanych oczekiwań co do ról i wyposażenia materialnego, jego zadaniem jest troska o socjalizacje całego dorastającego pokolenia. Szkoła spełnia swoje zadania przez to że nauczyciele w sposób planowy , systematyczny i ciągły prowadzą lekcje. Zajęcia powinny być treściowo i metodycznie zgodne z programami nauczania. Instrumentami organizacji nauczania są programy nauczania, wytyczne, plany lekcji itd. Ponad tym rozciąga się sieć przepisów nazywana organizacja administracyjną (kto kontroluje, decyduje, jakie są prawa i obowiązki). Ponieważ szkoła ma umożliwiać kształcenie i wychowanie to nie może mieć ustalonych jasnych i jednoznacznych celów. Zamierzenia pedagogiczne wymagają ciągłej interpretacji , a naczelne cele pedagogiczne (np.:osiągnięcie przez ucznia dojrzałości) świadomie formułuje się jako cele otwarte. Wszystkie lekcje służą zamierzonemu wpływowi, są ukierunkowane na przyswajanie społecznie pożądanych umiejętności, sprawności i postaw wobec wartości. Szkoła jako instytucja wykazuje tendencję uregulowanego i idącego w jednym kierunku wpływania na osobowość dorastającego pokolenia.

77.Wychowanie przedszkolne, szkolne…………….

78.Wychowanie poza szkolne:

Wincenty Okoń w „Nowym słowniku pedagogicznym” określa, że praca pozalekcyjna, to „zajęcia pozalekcyjne, nieobowiązkowa, wykonywana w czasie wolnym działalność uczniów w obrębie szkoły, obejmująca zajęcia w organizacjach młodzieżowych, kołach zainteresowań, świetlicy, sali gimnastycznej lub na boisku czy w ogrodzie szkolnym. Praca pozalekcyjna służy rozszerzaniu i pogłębianiu wiedzy, rozwijaniu zainteresowań nauką, sztuką, techniką i życiem społecznym”.

Problem organizacji czasu wolnego młodzieży przez kilka wieków dotyczył głównie dzieci z klas wyższych, ponieważ dzieci robotników musiały bardzo wcześnie podejmować pracę zarobkową.

"Czas wolny jako problem społeczno-wychowawczy "
     Problem organizacji czasu wolnego młodzieży przez kilka wieków dotyczył głównie dzieci z klas wyższych, ponieważ dzieci robotników musiały bardzo wcześnie podejmować pracę zarobkową.
     Już w starożytności w Atenach, Sparcie i w Rzymie, także panowały różne poglądy na wychowanie młodego pokolenia poza rodziną i szkołą. Przede wszystkim zwracano uwagę na rozwój fizyczny, który był częścią przygotowania do życia. Na przełomie XVIII i XIX wieku wybitni filozofowie i pedagogowie zwracali uwagę w swoich rozprawach na rozbudowę obiektów i urządzeń niezbędnych do wychowania fizycznego. Z poważniejszymi pozycjami w światowej literaturze dotyczącej czasu wolnego spotykamy się dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Nowoczesny program wychowania pozaszkolnego młodzieży opracował i wcielił w życie lekarz, profesor Uniwersytetu Jagielońskiego - Henryk Jordan. Przywiązywał on dużą wagę do wychowania fizycznego dzieci i młodzieży na "zielonym" terenie, do wyżycia się ruchowego i pełnej rekreacji. Pod wpływem jego idei powstały organizacje oraz stowarzyszenia,które zakładały i urządzały obiekty oraz tereny rekreacyjne dla młodzieży i dzieci.
     Poważne zasługi dla wychowania pozaszkolnego w dziedzinie rekreacji fizycznej jak i opieki higieniczno-lekarskiej dzieci i młodzieży położył doktor Stanizław Markiewicz.
     Następnym pedagogiem zajmującym sie wychowaniem pozaszkolnym był Stanisław Karpowicz. Był on gorącym zwolennikiem wychowania fizycznego, zabaw i gier ruchowych na wolnym powietrzu oraz wycieczek i robót ręcznych. W wychowaniu dzieci i młodzieży stosował zasadę uwzględniania indywidualności, zainteresowań i innych cech osobowości każdego wychowanka.
     Problem czasu wolnego dzieci i młodzieży oraz sposoby jego wykorzystania należą do najbardziej doniosłych problemów wspólczesności. Tym zagadnieniem zajmowało sie wielu pedagogów, psychologów, socjologów i wielu innych badaczy tematu. Jedni tweirdzą, że "czas wolny" to czas poza pracą lub nauką, a inni uważają, że to tylko jego część.
     Bardzo często zdarza się, że człowiek w czasie wolnym od pracy wykonuje różne obowiązki: rodzinne, domowe, społeczne, kulturalne i inne.
     Czas wolny to jedynie okres, w którym jednostka powstrzymuje się od wspomnianych konieczności i obowiązków poświęcając się rozwojowi własnej osobowości. W szerokim znaczeniu tego pojęcia czas wolny określamy jako czas pozostały po wykonaniu obowiązków rodzinnych, zawodowych, społecznych i przeznaczony na odpoczynek, rozrywkę i upodobania.
     J. Dumazedier uważa, że czas wolny jest przeznaczony na "wszelkie zajęcia, jakim może oddawać się jednostka z własnej ochoty bądż dla rozrywki, bądż dla rozwijania swych wiadomości lub dla bezinteresownego ksztalcenia się, dobrowolnego udziału w życiu społecznym, poza obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi i społecznymi". Za podstawę swej definicji przyjmuje się sposób spożytkowania czasu wolnego, lecz funkcje takie jak: wypoczynek, rozrywka i rozwój osobowości.
     Wypoczynek regeneruje siły człowieka, wyrównuje straty fizyczne i psychiczne wywołane stałym napięciem, spowodowanym wykonywaniem obowiązków w pracy zawodowej. Natomiast rozrywka wyzwala ludzi ze stanu znużenia powstałego na skutek monotonnych czynności dnia codziennego i daje "cos odmiennego" co bardziej aktywizuje siły człowieka.
     Kolejna funkcja czasu wolnegozwana rozwojem osobowości, zapobiega rutynie codziennych obowiązków i daje odprężenie od pracy zawodowej. Funkcja ta przyczynia się do rozwijania zdolności, sprawności, umiejętności, wpływa na rozwój biologiczny i intelektualny, pozwala kształcić umysł, przyswajac wiedzę, uczestniczyć dobrowolnie w różnych formach działalności naukowej, artystycznej, technicznej, sportowej i społecznej.
     Na podstawie rozważań dotyczących czasu wolnego dzieci i młodzieży można powiedziec, że czas wolny ucznia to czas, który mu pozostaje po wypełnieniu przez niego obowiązków szkolnych i domowych, kiedy może on wykonywać czynności zgodne z jego upodobaniami, związane z wypoczynkiem, rozrywką i z zaspokajaniem zainteresowań. Zależnie od ilości czasu zużytego na czynności obowiązkowe kształtuje się budżet czasu wolnego ucznia przeznaczony na zajęcia dowolne (odpoczynek, rozrywkę i zainteresowania). Wymienione funkcje czasu wolnego decydują o rozwoju fizycznym, psychicznym i intelektualnym dziecka. Przyczyniają się także do zaspokojenia i rozwijania potrzeb kulturalnych, społecznych, do budzenia zainteresowań i stwarzania tak potrzebnej w życiu - radości. Specyficzną cechą czasu wolnego dziecka jest to, że podlega kontroli i ingerencji dorosłych (rodziców, nauczycieli, opiekunów) instytucji, w których dziecko przebywa. Ingerencja rodziny, szkoły wraz z zajęciami pozalekcyjnymi i pozaszkolnymi w organizację wolnego czasu uczniów powinna być umiejętna i racjonalna, uwzględniająca pozytywne dążenia, pragnienia, zamiłowania i zainteresowania. Na wymienione dwa środowiska wychowawcze spada odpowiedzialość wychowania dzieci i młodzieży w kierunku umiejętnego spożytkowania czasu wolnego. Stworzenie w dzieciństwie i w młodości sprzyjających warunków, odpowiedniej atmosfery do odpoczynku, rozrywki i rozwoju osobowości rzutuje na całe życie człowieka. Wyrobienie u dziecka umiejętności wartościowego spędzania czasu wolnego daje najlepsze rezultaty w jego wieku póżniejszym.
     Aktywność kontrolowana (dzieci i młodzieży) wiąże się z planowaną pracą wychowawczą i stwarza warunki do rozwoju inicjatywy i samodzielności młodego pokolenia, oraz pozwala na jej wyżycie się poza zajęciami obowiązkowymi.
     W placówkach wychowania pozaszkolnego młodzież przejawia aktywność w wybranych przez siebie zakresach, których wypełnianie wymaga stałej i systematycznej pracy. Czas wolny jest tutaj spożytkowany chętniej, bo z własnej woli bez przymusu choć poddany pewnym rygorom, ale wybór działalności jest dowolny. Wychowanie pozaszkolne kształtuje u uczniów umiejętność właściwego wykorzystania czasu wolnego i pozwala rozwijać aktywność społeczną.
     Wśród sposobów spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież można wyróżnić takie formy:

• gry i zabawy ruchowe (sportowe)

• turystykę

• imprezy artystyczne

• środki masowego przekazu

• aktywność intelektualną (inne formy)

• zajęcia artystyczne

• aktywność społeczną

• inne formy aktywności uwzględniające indywidualne zainteresowania.

     Każdy z wymienionych sposobów spędzania czasu wolnego można analizować z powodu walorów wychowawczych. Najbardziej pożądane są formy aktywności takie jak: ruch, czytelnictwo, umiejętne korzystanie ze środków masowego przekazu, dóbr technicznych oraz włączanie się w prace na rzecz społeczeństwa.
     Rola zorganizowanego ruchu w wychowaniu staje się szczególnie ważna w miarę rozwoju techniki i przemian w życiu i kulturze. W wyniku przeobrażeń, jakie dokonały się pod wpływem gwałtownego rozwoju techniki, ukształtował się nowy rodzaj kultury zwany masowym. Rozwój cywilizacji ma oprócz pozytywnych cech negatywne działanie, polegające na zmniejszeniu aktywności ruchowej. Dlatego też planowe i zorganizowane formy zajęć ruchowych niwelują niektóre ujemne cechy życia społeczeństw tzw. masowych. Cywilizacja współczesna wyznacza określone sposoby życia i aktywności człowieka, natomiast wzrastające tempo rozwoju techniki powoduje konieczność kształtowania sprawności i nawyków ruchowych, które by przeciwdziałały ujemnym zjawiskom bierności ruchowej. Szczególnie ważną rolę spełnia ruch na wolnym powietrzu, który rozwija niezbędne sprawności i nawyki ruchowe mające szansę utrzymania się przez całe życie.
     Organizowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży związane jest z zadaniami wychowawczymi takimi jak wychowanie: społeczne, estetyczne i rekreacyjne. Jednym z podstawowych celów wychowania było uspołecznianie jednostki. Dzisiaj społeczny charakter mają wytwory pracy człowieka, korzystającego z wytworów pracy innych ludzi, dlatego wychowanie społeczne powinno utrwalać więzi z najbliższym środowiskiem, sprzyjając kształtowaniu się form zachowania, zainteresowań, postaw opartych na wzorach z najbliższego otoczenia.
     W wyniku rozwoju środków masowego przekazu wzrosła mozliwość kontaktu szerokiej grupy ludzi ze sztuką. Wychowanie estetyczne u młodzieży powinno wyrabiać umiejętność oceny i wyboru treści, a przekaz masowy powinien w tym pomagać udostępniając dzieła jak najbardziej wartościowe artystycznie.
     Następnym ważnym zadaniem szkoły jest wychowanie rekreacyjne. Jest to planowe działanie wychowawcze zmierzające do wyposażenia młodego pokolenia umiejętność właściwego organizowania wypoczynku. Wychowanie rekreacyjne ma za zadanie:

1. przygotowanie młodego człowieka do racjonalnego organizowania wypoczynku i zaspokajania indywidualnych potrzeb i zainteresowań;

2. przygotować dzieci i młodzież do czynnego uczestnictwa w procesach produkcji;

3. aktywnego udziału w życiu społecznym i kulturalnym;

Wychowanie społeczne i wychowanie rekreacyjne jest ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie się uzupełnia. Aktywne włączenie się do działalności społecznej dokonuje się już gdy dziecko wykonuje określone czynności w zespole, a jego aktywność podporządkowana jest celom wspólnym dla całego zespołu. Różne formy rekreacji dzieci i młodzieży stwarzają najwłaściwsze warunki do uspołeczniania się, jako aktywne działanie w konkretnych sytuacjach. Rozwój oświaty wychowania uwzględnia rozbudowę instytucji wychowania pozaszkolnego, opieki środowiskowej nad dzieckiem, aby umożliwic mu różnorodne i ciekawe spędzenie czasu wolnego.
     Wychowanie pozalekcyjne organizowane jest przez szkołę, a ograniczone jej możliwościami skłania się do małych form pracy. Do najbardziej typowych form zajęć pozalekcyjnych należą:

1. świetlice;

2. koła zainteresowań;

3. wycieczki;

4. ogrody jordanowskie;

5. siłownie itp.

     Dzieci i młodzież uczestniczące w pracach instytucji i placówek wychowania pozaszkolnego rozwijają swoje zdolności poznawcze i sprawności fizyczne.
     Uważam, że czas wolny dzieci i młodzieży zapełniony różnego rodzaju zajęciami pozalekcyjnymi przyczynia się nie tylko do wszechstronnego rozwoju osobowości wychowanka, ale również wpływa na ukształtowanie postawy aktywnej, zapobiega negatywnym skutkom rozwoju cywilizacji, demoralizacji, przeciwdziała powstawaniu agresji bo w sposób kontrolowany, planowany zapełnia czas młodego pokolenia. Myślę również, że w okresie tak wielkich zmian społeczno-ekonomicznych warto zadbać o młodzież często pozostawioną samą sobie, należy otoczyć wiekszą niż do tej pory opieką, zapełnić im czas wolny pokazując wzory pozytywnych form spędzania czasu. Nasz system oświatowy należałoby poddać pewnym medyfikacjom, gdyż ukształtowanie człowiekawartościowego nie dokona się tylko na zajęciach lekcyjnych, ale na zajęciach dodatkowych - pozaszkolnych i pozalekcyjnych (z dużą różnorodnościa środków do atrakcyjnych zajęć), prowadzonych przez osoby angażujące się ciałem i umysłem w to co robią. Mam nadzieję, że potrafimy wszyscy odpowiednio wcześnie zadbać o wychowanie młodych ludzi "dla społeczeństwa", aktywnych fizycznie i umysłowo, ludzi o wysokim poczuciu moralnym.

79.Organizacja formalna i nieformalna szkoły:

80.Klasa szkolna jako grupa społeczna:

Specyfika klasy jako grupy
 Nauczyciel, a szczególnie wychowawca klasowy nie może traktować klasy jako sumy poszczególnych uczniów i nie uświadamiać sobie, że zarówno stosunek do nauki, postawy wobec szkoły, klasy, nauczycieli, jak i realne zachowanie w szkole są ściśle związane z procesami społecznymi zachodzącymi w klasie i z jej strukturą społeczną.
     Klasa w miarę poznawania się i zżywania uczniów przekształca się w grupę społeczną; właściwie więc, rozumienie uczniów i towarzyszące mu oddziaływanie musi uwzględniać zależności jakie zachodzą między uczniem, a klasą jako grupą społeczna.
mówiąc o klasie szkolnej jako o grupie społecznej, zwraca uwagę, po pierwsze, co w niej jest wspólne ze wszystkimi innymi grupami społecznymi, i - po drugie co ją wyróżnia spośród tych grup., przyjmuje także określenie, że grupa jest zbiorem jednostek połączonych ze sobą więzią psychiczną, podporządkowanych wspólnym celom i zdolnych do wspólnego działania. Zastrzega, iż nie każdy zbiór jednostek zasługuje na miano grupy, np. nie stanowią grupy klienci w sklepie, publiczność w kinie itp. nie spełniają oni, bowiem dalszych warunków wymienionych w podanym określeniu (poczucie więzi, zdolność do wspólnego działania).
     Najważniejszym wnioskiem wynikającym z przytoczonego określenia grupy jest wiec uświadomienie sobie, że grupa to nie suma jednostek, lecz zupełnie nowa jakość, gdyż z chwilą znalezienia się w niej poszczególne jednostki mogą zmienić swój sposób bycia i zachować się tak, jak nigdy nie zachowałyby się będąc same.
     Pod tym względem klasa szkolna nie różni się od innych grup społecznych. Nie różni się ona także od innych grup

81.Kierowanie szkołą:

82.Role społeczne a kwalifikacje zawodowe nauczycieli:

83.Autorytet i prestiż:

Autorytet to pojęcie mające kilka odmiennych, choć nakładających się często znaczeń.

1. Społeczne uznanie, prestiż osób lub grup i instytucji społecznych oparte na cenionych w danym społeczeństwie wartościach.

2. Osoba lub instytucja ciesząca się uznaniem, mająca kredyt zaufania co do profesjonalizmu, prawdomówności i bezstronności w ocenie jakiegoś zjawiska lub wydarzenia.

3. W kontaktach międzyludzkich osoba mająca cechy przywódcze z wysoką inteligencją emocjonalną lub charyzmą.

4. W teorii socjologicznej jeden z typów idealnych legitymizacji władzy. Zinternalizowane przeświadczenie o świętości i nadrzędności przywódcy. Por. charyzma

Najczęściej autorytet postrzegany jest jako czynnik stabilizujący więzi społeczne i ma wydźwięk pozytywny. Istnieje niestety niebezpieczeństwo, iż nadmierne zaufanie do autorytetów grozi skostnieniem poglądów a czasem nawet ich zwyrodnieniem. Brak autorytetów w danej społeczności grozi jej rozpadem lub anarchią. Istnienie w społeczności jednego, dominującego, autorytetu grozi jej faszyzacją. Zbyt wielka ich liczba zagraża atomizacją.

Prestiż autorytet, poważanie, szacunek innych osób do danej osoby.

W socjologii prestiż jest subiektywnym kryterium stratyfikacji, opartym na wartościujących podstawach emocjonalnych i obiektywnych czynnikach stratyfikacji - wykształceniu, wykonywanym zawodzie, stylu życia, dochodach. Jest również jedną ze składowych statusu społecznego.

84.Wychowanie integralne:  Przedmiot ten obejmuje nie tylko mały wycinek zachowań człowieka, a więc jego seksualności, ale całość postaw ludzkich, określanych kulturą relacji międzyludzkich (w tym także savoir-vivre) i ich moralnością. Ten przedmiot został nazwany wychowaniem integralnym, a więc całościowym. Jedynie tak można ujmować człowieka i całą działalność wychowawczą, a nie zawężać go tylko do jednego wymiaru. Obecnie został programowo połączone z lekcjami, którymi dysponuje wychowawca

85.Szkoły społeczne:

86.Szkoły środowiskowe:szkoła środowiskowa to placówka dydaktyczno-wychowawcza, która: przyjęła na siebie rolę inspiratora i koordynatora wszelkich poczynań i oddziaływań środowiska wychowawczego, współdziałała z organizacjami młodzieżowymi i społecznymi, współpracuje z zakładami pracy, placówkami kulturalnymi, stosując odpowiednie formy działania organizuje dzieciom i młodzieży czas wolny, umożliwia kształtowanie zainteresowań i uzdolnień, integruje cały czas na terenie środowiska lokalnego.
Szkoła, aby mogła być nazywana środowiskową lub otwartą powinna spełnić określone warunki. Tzn. proces dydaktyczny powinien być oparty na doświadczeniach społecznych dzieci i młodzieży. Należy: realizować poszerzoną funkcję opiekuńczo-wychowawczą, wyrównywać braki spowodowane opóźnieniami w rozwoju psychofizycznym, kompensować braki funkcjonalne środowiska rodzinnego, organizować czas wolny dla dzieci i młodzieży, optymalnie powiązać szkołę ze środowiskiem lokalnym oraz przyjąć wiodącą rolę w organizowaniu środowiska wychowawczego w rejonie zamieszkania.
Zdaniem J. Mikulskiego celem szkoły środowiskowej jest integrowanie w działalność wychowawczą wszystkich instytucji i organizacji społecznych w środowisku lokalnym.

87.Szkoły prywatne:

88.Mikrosystem wychowawczy szkoły:

Każda szkoła jako mikrosystem wychowawczy wypracowuje własne formy i treści działalności wychowawczej, aby zmniejszać liczbę uczniów, którzy mają kłopoty z przystosowaniem i zaakceptowaniem szkoły, a tym samym

zmniejszyć liczbę tych, którzy szkoły się boją, nie lubią jej i z niej uciekają.

89.Dysfunkcje w systemie szkolnym:

90.Selekcje szkolne:

selekcje szkolne albo selekcyjne wychowanie to proces przepływu kandydatów, pochodzących z różnych środowisk społecznych, poprzez drabinę szkolną do zróżnicowania zawodów

91.Osiągnięcia szkolne:

92.Zróżnicowanie społeczne a osiągnięcia szkolne:

Wpływ na szanse edukacyjne dziecka w dużym stopniu ma jego sytuacja rodzinna : przynależność społeczno -warstwowa rodziców, ich wykształcenie i sytuacja materialna, warunki mieszkaniowe, standard kulturowy rodziny i atmosfera wychowawcza. Przynależność rodziny do klasy robotniczej bądź chłopskiej lub do warstwy inteligencji w znacznym stopniu zmienia formy funkcjonowania życia rodzinnego. Nadal występują różnice warunków i jakości życia rodzin w mieście i na wsi. Tradycjonalizm wiejski niekorzystnie wpływa na palny dotyczące ponadobowiązkowego kształcenia, często powodem tego jest niska świadomość wychowawcza rodziców. Na dojrzałość szkolną dzieci, a także na ich osiągnięcia a ma wpływ środowiskowe zróżnicowanie warunków życia oraz ilość członków w rodzinie. Wynika z tego, iż dzieci z rodzin wielodzietnych maja mniejsze szanse ukończenia szkoły średniej niż pozostali. Należy tutaj poruszyć także sprawę rodzin niepełnych (brak jednego bądź obydwóch rodziców ), w nich również dzieci mają mniejsze szanse edukacyjne choćby ze względów materialnych. Kolejnym czynnikiem zmieniającym szanse edukacyjne dziecka jest wykształcenie rodziców. Im wyższy jest ich poziom wykształcenia, tym wyższy jest poziom dojrzałości szkolnej dziecka, oraz aspiracje rodziców dotyczące ich kształcenia. Dzieci posiadające rodziców o wysokim poziomie wykształcenia są lepiej rozwinięte pod względem umysłowym od swych rówieśników. Maja one więc wyższe szanse dostania się do szkół średnich i odzwierciedla się to w ich dalszej karierze szkolnej.

Społeczność lokalna oddziałuje na dziecko w dwojaki sposób. Po pierwsze dostarcza mu wielu bodźców rozwojowych np. określone wzory zachowań, normy moralne, dążenia i postawy. Nacisk opinii bywa bardzo silny, może pobudzać do działania, ale także prowadzić do apatii, podnosząc niektóre aspiracje, a osłabiając inne. Po drugie społeczność lokalna, „urabia” rodzinę, grupę rówieśnicza mającą wpływ na swych członków, Szerszy zasięg maja warunki regionalne. Charakter regionalny wyznacza strukturę społeczno - zawodową styl życia, jakoś życia rodzinnego. Poszczególne regiony maja odmienna sytuacje ekonomiczną. Ważne są również walory czy niedostatki środowiska przyrodniczego zdrowotnego i gospodarczego.

93.Szkoły ekologiczne:

94.Szkoły jakości:

Pojęcie jakości nie jest jednoznaczne. Najczęściej podawane określenia to:

 zgodność z normą.

 zaspokajanie potrzeb i oczekiwań klienta, jego zadowolenie.

 ciągłe doskonalenie.

95.Makrostruktura społeczna a system wychowawczy.

makrostruktura - siec powiązań między złożonymi obiektami społecznymi (które same posiadają strukturę)

96.Pradygmaty i wizje reform oświatowych:

97.Etapy i poziomy kształcenia:

1. wychowanie moralne

2. kształcąca - przekazywanie wiedzy

3. aktywizująca - jednostka też musi się rozwijać

4. opiekuńcza

5. przygotowywanie do pełnienia ról

Funkcje jednostki wobec społeczeństwa:

1. utrzymywanie porządku społecznego

2. integrująca i adaptacyjna

3. przyczyniania się do postępu społecznego

4. wpływ na strukturę społeczną

to są funkcje szkoły

98.Samokształcenie, kształcenie permanentne:

Kształcenie ustawiczne, kształcenie permanentne, kształcenie ciągłe, proces ciągłego doskonalenia kwalifikacji ogólnych i zawodowych, trwający przez całe życie człowieka. Kształcenie permanentne wynika z konieczności przystosowania się jednostki do dynamicznych przeobrażeń ekonomicznych, kulturalnych i naukowych występujących w życiu współczesnych społeczeństw. Wykształcenie zdobyte w systemie szkolnym staje się stopniowo przestarzałe i koniecznością staje się kontynuowanie kształcenia w takich formach i rozmiarach, jakie dla danego zawodu są optymalne

31

---