Wykład 1

Integracja europejska

Integracja- scalanie gospodarki w jeden organizm proces (dynamicznego powstawanie nowego organizmu) jako stan- wytworzony organizm.

Korzyści i koszty integracji-

kolonializm-(jest przykładem nie korzystnym scalania się gospodarki) by czerpać korzyści z krajów lub zdobywać nowe rynki zbytu,- korzyści osiągają wszyscy z integracji.

Integracja musi być dobrowolna dla wspólnych korzyści.

Procesy integracji zaczęły się25 wieków temu(od rodziny, plemiona, państwa.)

Starożytna Grecja obopólna zgoda, porozumiewanie się i tworzenie się państwa, dużą rolę odgrywa kościół katolicki, przyczynił się do zintegrowania Europy. Zmiana XVIIIw.i XIXw. rewolucja przemysłowa zaczyna panować kapitalizm. Przedsiębiorstwa produkują produkty coraz lepsze, tańsze i coraz więcej, przedsiębiorstwa starają się o nowe uregulowania na rynku przede wszystkim do zasobów. Potrzebny dostęp do zasobów w XVIII i XIXw. zniesienie barier idea integracji, bogate państwa podbijały państwa biedniejsze i XXw. zmienia się sposób integracji. Celem integracji były nowe rynki zbytu, pokojowe rozwiązywanie punktów spornych.

Integracja od dolna- powstająca (od samodzielnych podmiotów gospodarczych).

Integracja przymusowa odgórna -ZSRR skupiły kraje (integracja narzucona)

Przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy nie widzieli sensu, produkcja była narzucona odgórnie i nie przyczyniła się do rozwoju.

Głównym celem integracji:

Wzrost efektywności gospodarczej, wzrost rozwoju narodowego, poszerzenie rynku zbytu, dostęp do nowych zasobów dostęp do wiedzy, wzrost dochodu.

Przesłanki polityczne- jednolity ustrój, zbieżność celów polityki zagranicznej

Przesłanki społeczno- ekonomiczne- konkurencja ze strony gospodarki światowej, ograniczoność zasobów ekonomicznych, wzrost poziomu dobrobytu, przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego, poprawa efektywności gospodarowania (poprawa warunków rozwoju produkcji-efekt skali- możliwości, poprawa warunków rozwoju techniki, poprawa warunków rozwoju nauki)

Inne przesłanki- infrastruktura, ochrona środowiska

Komplementarność gospodarki między gałęziowa

Model integracji międzynarodowej

Model integracji ponadnarodowej to taki, któremu odpowiada mechanizm rynkowy sprzężony z interwencjonizmem państwowym, tz instytucje międzynarodowe mogą wpływać na decyzje państw narodowych, przedsiębiorstwa same podejmują decyzje, państwo koordynuje politykę gospodarczą.

Model integracji międzynarodowej: integracja nieregulowana, czy też liberalna wszystkie decyzje są podejmowane bezpośrednio przez przedsiębiorstwa w krajach integrujących się, rola państwa jest ograniczona, państwo pełni role stróża.

Etapy integracji:(folia nr. 6)

1. strefa wolnego handlu: likwidowane cła między krajami wchodzące w skład strefy, polityka z innymi krajami jest sprawą indywidualną każdego kraju.

2. unia celna: strefa wolnego handlu, ujednolicone cła zewnętrzne, pojawiają się dwa efekty:

-przesunięcie handlu- likwidacja cła

- efekt kreacji handlu, zwiększenie się handlu, zwiększa się na całym świecie i

z innymi krajami.

3.wspólny rynek: strefa wolnego handlu, unia celna ,swobodny przepływ kapitału i siły roboczej.

4.unia walutowa- wspólna waluta, wspólna polityka pieniężna

5. unia ekonomiczna- wszystkie dziedziny polityki ekonomicznej są unifikowane

6.unia polityczna-koordynacja polityki zewnętrznej i wewnętrznej organy ponadnarodowe będą decydowały o naszej polityce wewnętrznej i zewnętrznej.

Integracja w krajach rozwijających się

-brak odpowiedniej infrastruktury

- słabo rozwinięta komplementarność gospodarcza (kraje konkurują a nie uzupełniają się)

- brak stabilności politycznej (konflikt zbrojny)

Integracja w Europie

1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali- pierwsza instytucja była zaczątkiem UE, założenie tej organizacji 1951- Traktat paryski pierwszy Traktat Europejski -pomysłodawcą był Joann Monet- wymyślił sektorową metodę integracji europejskiej.

Szybkiego wzrostu gospodarki, stworzenie wspólnego rynku węgla i stali na 50 lat została wcielona w skład Unii Europejskiej. W skład weszło sześć państw: Belgia, Francja, Włochy, Luksemburg, Holandia, Niemcy.

2. Europejska Wspólnota Energii Atomowej- EUROATOM w skład wchodzą te same sześć państw. Nadzorowanie przemysłu energii jądrowej w celach militarnych, rozwijane badania. Euroatom wraz z inną organizacją EWG 1957 na podstawie Traktatów Rzymskich one zostają podpisane w marcu 1957 wchodzą w życie1stycznia 1958 Euroatom wchodzi w skład Unii Europejskiej i Traktaty Rzymskie.

3. EWG te same państwa początkowo, mamy trzy rozszerzenia 1973 Wielka Brytania i w 1981 Grecja, 1986 Hiszpania i Portugalia.

EWG i EUROATOM zostaje przekształcone - powstaje Wspólnota Europejska i włączone w Unie Europejską jako pierwszy filar.

Głównym celem EWG było: budowa wspólnego rynku i zbliżanie polityki gospodarczej krajów członkowskich.

4.RWPG- organizacja integracyjna charakteryzująca się centralnie planowana przypadek integracji międzynarodowej a nie ponadnarodowej. Próba stworzenia narzędzi wspólna polityka gospodarcza Europy Środkowej i Wschodniej.

Integracja europejska regionalna:

5.Unia Ekonomiczna Beneluksu: Belgia Holandia, Luksemburg, integracja w czasie II wojny światowej, scalony ściśle organizm strefa wolnego handlu, wspólny rynek, likwidacja granic.

6. Rada Nordycka- integracja krajów skandynawskich 1950 integracja sektorowa aktualnie zunifikowane prawo finansowe, prawo cywilne, karne, rodzinne, jedno obywatelstwo, identyczne ubezpieczenie socjalne, wspólny system bezpłatnych usług lekarskich, wspólne emerytury, wspólny program nauczania.

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu - EFTA 1959 powstała początkowo jako odpowiedź krajów zachodnio europejskich na stworzenie EWG, w skład EFTY weszły taki kraje jak Austria, Dania, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania i Portugalia.

Następnie przystępowały do tej organizacji Finlandia, Islandia, Lichtenstein.

Cel: było zniesienie ograniczeń w handlu między tymi krajami.

Kraje, które obecnie należą do EFTA to Islandia, Szwajcaria, Lichtenstein, Norwegia.

CEFTA 21grudziń 1992 tzw. grupa Wyszehradzka Polska, Czechy, Słowacja, Węgry w Krakowie podpisały układ stowarzyszeniowy tzw. Środkowo Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu.

Integracja Europejska

Idea a Integracja Europejska XX w- I wojna światowa zrodziła idee zorganizowania Europy na kształt Stanów Zjednoczonych. Państwa Europy nawoływały do większej struktury. W latach 20-tych powstała idea Pan Europy (przeciwko ponownemu zabijaniu się). Plan opracowany przez ministra Fransa Brianda proponował utworzenie unii federalnej z zachowaniem suwer7enności państw opartej na wspólnym rynku. II wojna światowa zatrzymała. Po II wojnie światowej wystąpiło parę elementów, które przyczyniło się, że idee wspólnej Europy powróciły: po pierwsze II wojna światowa strach przed Niemcami kraje chcą się zintegrować, po drugie zmiana sił na świecie, po II wojnie światowej liderem były Stany Zjednoczone. Kolejna to siła Związku Radzieckiego wprowadzenie gospodarki centralnej. Bardzo silne komunistyczne partie polityczne.

Potrzeba zbudowania gospodarek europejskiej. Marszal stworzył dyrektywę pod warunkiem że Europejczycy sami napiszą plan odbudowy.

Pojawia się 1951 Mone i Schumana tworzą plan odbudowy i integracji Europy, obok Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali miały powstać Europejska wspólnota Obronna, Europejska Wspólnota Polityczna,1951 Traktat Paryski, 1957 Euroatom, Wspólnoty Gospodarczej, Traktaty Rzymskie włączone są w Traktat o Unii Europejskiej, są zreformowane, traktaty ustanowiły cele stworzenie warunków swobodnego przepływu kapitału, osób, towarów i usług, pomiędzy krajami członkowskimi.

Ustalono cele pierwszorzędne: Unii celnej, zniesienie ograniczeń w handlu

Cele drugorzędne: rozwój procesów integracji unii gospodarczej, unia walutowa, unifikacja polityk ekonomicznych i społecznych

Unia rozwijała się w IV etapach

Etap I- w latach 60-tych przejściowy budowa Unii Celnej

Etap II- w latach 70-tych budowa Europejski System Walutowy

Etap III- w latach 80-tych budowa Jednolitego Rynku Europejskiego

Etap IV- w latach 90-tych Budowa Monetarnej i Ekonomicznego systemu gospodarczego

EtapI:Likwidacja ceł, wspólna polityka rolna, system interwencjonistyczny, rolnictwo- wspólna polityka rolna, subsydia, cła, dotacje.

Liberalizacja bezwarunkowa dotyczyła kapitału produkcyjnego, kredytów handlowych i operacji giełdowych, liberalizacja warunkowa średnio i długo terminowe pożyczki, obrót papierami wartościowymi nie giełdowymi restrykcje zniesione warunkowo 1988r.

EtapII. Dotyczy Europejskiego Systemu Walutowego- szersza wspólna polityka gospodarcza ściślejsza koordynacje polityki społeczno- ekonomicznej po latach 70-tych pojawia się dylemat integracji gospodarczej a później monetarna,

Plan Wermmena zakłada jednoczesne działania integracji gospodarczej i walutowej.

Powstaje Zachodnio Europejski wąż walutowy w tunelu sztywny kurs walutowy nie mogą się wahać więcej niż 2.25% w stosunku do dolara 1972-73 pierwszy kryzys walutowy.

Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej 1973-miał pomagać krają utrzymać ich waluty określonych granicach przez udzielanie krótko terminowych kredytów.

Europejski System Walutowy 1979 który opiera się że waluty nie były przypisane do dolara.

Wykład 2 18.03.2005

EtapIII- lata 80-te budowa Jednolitego Rynku Europejskiego.

Rozszerzenie unii o kraje południowe- Grecja 1981r. 1986r.-Hiszpania i Portugalia

W latach 80-tych przewodniczącym komisji Wspólnot Gospodarczych został J.Delors, jest twórcą koncepcji Unii Monetarnej, on przedstawił program budowy Jednolitego Rynku który został opublikowany w formie Białej Księgi- 1985r.- zawiera liczne propozycje zmiany(282) które należy wprowadzić na rynku europejskim. Podstawą do wprowadzenia tych zmian został kolejny akt prawny nazwany Jednolitym Aktem Europejskim (JAE)- zaczął obowiązywać od 1 lipca 1987r.składa się z czterech części, które miały doprowadzić do powstania wspólnego rynku, wspólny rynek miał powstać do końca 1992r.

Wolny rynek- to taki obszar, na którym występują cztery swobody: swoboda przepływu dóbr, osób, kapitału i usług. Do realizacji tych celów miało służyć:

-usunięcie barier fizycznych, barier technicznych (kontrola graniczna) i barier fiskalnych(różny system podatków).

- Rozbudowa kompetencji niektórych organów wspólnoty, rozbudowa kompetencji parlamentu europejskiego. Jednolity Akt Europejski wpisał instytucje Radę Europejską jako instytucje istniejącą. Rada Europejska jest coś innego jak Rada Unii Europejskiej (Rada Ministrów)

- Usprawnienie procesu decyzyjnego( rezygnacja z zasady jednomyślności- zastąpiono ją zasadą kwalifikowaną większością głosów3/5)

Ponadto Jednolity Akt Europejski:

• do kompetencji Wspólnot włączył politykę w zakresie badań, technologii i politykę ochrony środowiska,

• uznał za kluczowy, problem tzw. spójności społecznej i gospodarczej, co miało dać wsparcie dla krajów o niższym poziomie rozwoju gospodarczego, (decyzja o utworzeniu funduszu dla Grecji, Irlandii, Hiszpanii i Portugalii),

• dał prawne podstawy funkcjonowania Rady Europejskiej (posiedzenia szefów państw i rządów krajów członkowskich Unii) oraz Europejskiej Współpracy Politycznej.

Etap IV- Budowa Unii Ekonomicznej i Monetarnej -7lutego 1992r Traktat z Maastricht

Postanowienia traktatu:

- wprowadzenie wspólnej waluty nie później niż do 1999r.

- rozszerzenie uprawnień instytucji europejskich

- rozszerzenie uprawnień Parlamentu Europejskiego,- wprowadzenie wspólnej polityki zagranicznej i wspólnej polityki bezpieczeństwa

- nadanie obywatelstwa Unii obywatelom państw członkowskich

Flaga - dwanaście gwiazd usytuowanych w miejscu godzin na tarczy zegara, w kształcie korony na lazurowym tle. Liczba gwiazd jest niezmienna i nie zależy od liczby członków Wspólnoty.

Hymn - jest ten sam co dla Rady Europy, czyli muzyczna aranżacja preludium Oda do radości, IV części IX symfonii Ludwika van Beethovena.

Obywatelstwo Unii -( Traktat z Maastricht }ma je każda osoba zamieszkująca legalnie w jednym z krajów członkowskich Unii Europejskiej. Każdy obywatel Unii może się swobodnie poruszać i osiedlać na jej terenie, ma też prawo głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych krajów Unii, w których rezyduje, nawet jeśli nie jest ich obywatelem.

Paszport europejski -wprowadzany od 1985. Ma taki sam status prawny jak dokumenty identyfikacyjne poszczególnych krajów członkowskich Unii i może być używany podczas podróży na całym świecie. Ma kolor wina burgundzkiego i zawiera napis "Wspólnota Europejska" pod nazwą państwa wydającego dokument.

Dzień Europy - 9 maja, na pamiątkę ogłoszenia Deklaracji Schumana.

Zgodnie z tym traktatem (art. A): Unię buduje się w oparciu o Wspólnoty Europejskie, co oznacza, że funkcjonuje on równolegle z traktatami o EWWiS i rzymskimi.

Traktat dzieli się na siedem części (Tytułów):

I (art. A-F) - postanowienia ogólne

II (art. G) - zmiany i dodatki do Traktatu EWG,

III (art. HI) - zmiany traktatów założycielskich,

IV( art. I) - zmiany do Traktatu EWWiS i Euratomu,

V (art. J.l-J.ll) - wspólne postanowienia co do polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa,

VI (art. K.l.-K.9.) - postanowienia odnośnie co do współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych,

VII (art. L-S) - postanowienia końcowe.

Pierwsze cztery postanowienia Traktatu z Maastricht sprowadzają się do reformy istniejącego prawa europejskiego, tylko dostosowanie tego prawa. Części nowe, to od części piątej. W części piątej dodano wspólne postanowienia wprowadzające polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. W szóstym współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. W siódmym postanowienia podsumowujące. Unia respektuje niektóre traktaty międzynarodowe, takie jak Konwencja Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, oraz respektuje prawa narodowe

Unii Europejska oparta jest o trzy filary (Traktat z Maastricht)

1.Wspólnota Europejska- Traktat z Maastricht wprowadza że nie używamy nazwy EWG tylko Wspólnota Europejska.

2. polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

3. Rynek sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne

Wszystkie polityki gospodarcze są ujęte w filarze pierwszym pozostałe są w filarze drugim i trzecim.

Pierwszy filar UE reguluj kwestie unii celnej i wspólnego rynku, wspólna polityka handlowa, wspólna polityka rolna, polityka transportowa, polityka przemysłowa i strukturalna, unii walutowa, sieci transeuropejskie, polityka socjalne, ochrona środowiska, ochrona konsumenta, obywatelstwo Unii, edukacja i kultura.

Europejski Bank Centralny (EBC), stanowi centralną jednostkę Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), skupiającego również narodowe banki centralne, działające zgodnie z wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego.

Do zadań zaś EBC należy:

• wyłączne prawo emisji banknotów w Unii,

• kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej Unii,

• utrzymywanie i zarządzanie rezerwami krajów członkowskich,

• nadzór nad instytucjami kredytowymi i finansowymi,

• czuwanie nad sprawnym funkcjonowaniem systemu płatniczego w Unii.

Drugi filar Unii Europejskiej - Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa - został przeniesiony z Jednolitego Aktu Europejskiego i dotyczy formowania wspólnej polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa Unii. Zgodnie z Traktatem cele tej polityki to:

• ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów oraz niezależności Unii,

• umacnianie bezpieczeństwa Unii i państw członkowskich,

• zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, Aktu Helsińskiego oraz celami Karty Paryskiej,

• popieranie współpracy międzynarodowej,

• rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa, poszanowanie praw

Trzeci filar Unii

Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne stanowią postanowienia odnośnie do wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych członków Unii.

1. w zakresie spraw wewnętrznych:

1. politykę azylu,

2. ochronę granic zewnętrznych i ich przekraczanie,

3. politykę migracyjną i wizową (odnośnie do obywateli krajów trzecich)

4. zasady wjazdu oraz poruszania się tych osób na obszarze Unii,

5. zasady pobytu obywateli krajów trzecich na obszarze Unii, łączenia ich rodzin i zatrudnienia,

6. walkę z nielegalną imigracją, pobytem, zatrudnieniem obywateli krajów trzecich na obszarze Unii,

7. walkę z narkomanią.

b) w zakresie wymiaru sprawiedliwości:

• walkę z oszustwami międzynarodowymi,

• współpracę sądową w sprawach cywilnych,

• współpracę sądową w sprawach karnych,

• współpracę celną,

• współpracę policyjną w celu zapobiegania i walki z terroryzmem, nielegalnym handlem narkotykami i innymi poważnymi formami przestępczości międzynarodowej.

Zagadnienia powyższe mają być rozwiązywane zgodnie z Europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (1950), Konwencją w sprawie statusu uchodźców (1951) i z poszanowaniem ochrony przyznawanej przez państwa członkowskie osobom prześladowanym z przyczyn politycznych.

Obywatelstwo Europejskie

Zgodnie z traktatem Unia Europejska wprowadziła wspólne obywatelstwo. Oznacza to, że każda osoba z obywatelstwem państwa członkowskiego staje się obywatelem Unii. Posiada ona:

• prawo swobodnego poruszania się i przebywania na obszarze państw członkowskich,

• prawo kandydowania i głosowania w wyborach samorządowych w państwie członkowskim,

• czynne i bierne prawo wyborcze do Europejskiego Parlamentu na tych samych zasadach, jak obywatele danego państwa członkowskiego,

• prawo składania petycji do Parlamentu Europejskiego (do Rzecznika Praw Obywatelskich), mogą one dotyczyć zarówno działalności Wspólnoty, jak i bezpośrednio obywateli.

Poza tym obywatel Unii, będąc na terytorium kraju trzeciego jest pod ochroną władz dyplomatycznych czy konsularnych każdego innego państwa członkowskiego, na tych samych warunkach jak jego obywatele (jeśli np. nie ma tam przedstawicielstwa jego państwa).

Główne cele realizowane przez Unię Europejską

Zgodnie z traktatem o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht) Unia stawia sobie następujące cele:

• osiąganie trwałego i zrównoważonego postępu gospodarczo-społecznego, w szczególności przez stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic,

• wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej oraz ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, docelowo ze wspólną walutą zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu,

• potwierdzenie swojej tożsamości w skali międzynarodowej, w szczególności przez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, obejmującej ostateczne ukształtowanie wspólnej polityki obronnej, mogącej doprowadzić do wspólnej obrony,

• wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich, przez wprowadzenie obywatelstwa unii,

• rozwijanie bliskiej współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych,

• pełne zachowanie i rozbudowanie tego, co stanowi dorobek Wspólnoty, tak aby określić w jakim stopniu polityka i formy współpracy wprowadzone tym traktatem wymagają skorygowania w celu zapewnienia efektywności funkcjonowania mechanizmów i instytucji Wspólnoty.

Cele Unii są osiągane na podstawie traktatu, zgodnie z przewidzianymi w nim warunkami i harmonogramem, z poszanowaniem zasady subsydiarności. Do realizacji tych celów mają służyć poza opisami w traktacie o EWG, następujące środki dotyczące:

1) wjazdu i poruszania się osób po rynku wewnętrznym;

2) ustanowienia wspólnej polityki w sektorze rybołówstwa;

3) prowadzenia polityki socjalnej obejmującej Europejski Fundusz Socjalny;

4) wzmacniania spójności gospodarczej i społecznej;

5) prowadzenia polityki w zakresie środowiska naturalnego;

6) wzmacniania konkurencyjności przemysłu Wspólnoty;

7) wspierania badań naukowych i rozwoju techniki;

8) zachęcania do utworzenia i rozwoju sieci transeuropejskiej;

9) przyczyniania się do wysokiego poziomu ochrony zdrowia;

10) stwarzania warunków do podnoszenia jakości oświaty i szkolenia oraz pełnego rozwoju kultur państw członkowskich;

11) prowadzenia polityki dotyczącej współpracy w zakresie rozwoju;

12) przyczyniania się do wzmocnienia ochrony konsumenta;

13) wprowadzenia środków w dziedzinie energii, ochrony cywilnej i turystyki.

Instytucje Europejskie

Rada Europejska

Komisja Europejska

Komisja Ekonomiczno- Społeczna Komisja Regionów

Parlament Europejski Rada Ministrów

Komisja Europejska

Trybunał rewidentów Trybunał sprawiedliwości

Księgowych (kontrola finansowa) (kontrola prawna)

Rada Europejska

Rada Europejska to regularne - dwa razy do roku - spotkania szefów państw i rządów krajów członkowskich UE oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej.

Rada Europejska wytycza kierunki polityki UE, ustala priorytety polityki i rozwiązuje problemy sporne.

Rada Europejska podejmuje swoje uchwały (nazywane oświadczeniami końcowymi) na zasadzie konsensusu. Są one pozbawione mocy wiążącej z prawnego punktu widzenia i mają charakter decyzji politycznych, niemniej skład członkowski Rady przesądza o tym, że stają się wiążące dla Rady Unii, która nadaje im moc prawną.

Rada Ministrów

Rada Unii Europejskiej, tzw. Rada Ministrów jest najważniejszym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich. Są to spotkania ministrów poszczególnych resortów każdego z państw członkowskich UE. Rada pełni funkcję organu decyzyjnego i prawodawczego UE. Przewodniczą jej kolejno państwa członkowskie, każde po pół roku.

Komisja Europejska- jest to organ wykonawczy UE, składający się z 25 komisarzy, po jednym z każdego kraju członkowskiego. Kadencja Komisji trwa 5 lat. Komisja proponuje akty ustawodawcze, wydaje samodzielne akty prawne, czuwa nad przestrzeganiem prawa zarządza budżetem i funduszami strukturalnymi. Odpowiada przed Parlamentem Europejskim, dzieli swoje działania na polityczne oraz administracyjne, komisarze odpowiadają za działalność ustawodawczą komisji natomiast sprawami eksperckimi zajmują się dyrekcje generalne. Na czele stoją dyrektorzy generalni- urzędnicy mamy 23 dyrekcje generalne każda z dyrekcji zatrudnia ekspertów.

Parlament Europejski- jest to największy parlament na świecie. Składa się z 732 deputowanych, reprezentujących wszystkich obywateli unii. Ma funkcje ustawodawczą i kontrolną wobec władzy wykonawczej. Kadencja Parlamentu trwa 5 lat a, comiesięczne sesje odbywają się w Strasburgu. Decyzje swe podejmuje bezwzględną większością głosów. Większość kwalifikowana 2/3 obowiązuje w przypadku uchwał o dużym ciężarze gatunkowym (np. uchwalenie budżetu, zgłoszenie wotum nieufności dla Komisji Europejskiej). Głosowanie zwykłą większością głosów jest stosowane głównie w odniesieniu do mało istotnych spraw proceduralnych. Kworum stanowi 1/3 ogólnej liczby członków Parlamentu. Parlament Europejski sprawuje nadzór nad wszystkimi instytucjami UE, tak, więc wszystkie instytucje UE przesyłają raporty ze swojej działalności do Parlamentu Europejskiego i raz do roku taki raport jest odczytywany. Ma również prawo rozwiązywać Komisje Europejską. Nie ma prawa rozwiązywania Rady Ministrów.

Trybunał Sprawiedliwości- Władza sądownicza

Organ orzekający UE. Dokonuje wykładni prawa europejskiego i interpretacji traktatów.

Składa się z 25 sędziów, mianowanych przez kraje członkowskie na 6-letnią kadencję.

Trybunał odbywa posiedzenia w formie „Wielkiej Izby” liczącej 11 sędziów.

Siedziba mieści się w Luksemburgu. Jednolity Akt Europejski wprowadził Sąd pierwszej instancji decyzje podejmuje Trybunał Sprawiedliwości ( zajmuje się instytucjami centralnymi)jak i Sąd pierwszej instancji (spory kierowane od osób prawnych jak i fizycznych). Decyzje wydawane przez Trybunał Sprawiedliwości są ostateczne. Trybunał Sprawiedliwości zajmuje się interpretacją prawa.

Trybunał nie dysponuje żadnym aparatem wykonawczym. Wyroki wydawane przez Trybunał stanowią tytuł egzekucyjny i podlegają przymusowemu wykonaniu na terytorium państw członkowskich Unii, podobnie jak wyroki ich sądów krajowych(państwo przejmuje całą procedurę wykonawczą)

Trybunał Rewidentów Księgowych

Trybunał bada zgodność z prawem i prawidłowość wszystkich uzyskiwanych przez Unię przychodów i wszystkich ponoszonych wydatków oraz ocenia, czy rozsądnie zarządzano budżetem UE.(państwo kieruje jednego przedstawiciela, eksperta)

Europejski Bank Centralny

Otwarty 1 czerwca 1998 roku.(Zasiada w nim, oprócz prezesa zasiadają prezesi banków narodowych krajów którzy wchodzą w sferę euro- dwunastu przedstawicieli)

Kieruje polityką pieniężną państw Unii, w których obowiązuje waluta europejska - euro.

Jest niezależny od wpływów politycznych

EBC:

• - zarządza rezerwami walutowymi 12 państw członkowskich.

• -    ustala poziom stóp procentowych w strefie euro

• -    przeprowadza operacje dewizowe i dba o sprawne działanie systemów płatniczych

• -     decyduje o emisji banknotów euro

• -  pełni również funkcje doradcze:

Komitet społeczno-ekonomiczny( przesyłamy projekty ustaw w celu uzyskania opinii, składa się 317 członków i 12 doradców )

Komitet jest integralną częścią procesu decyzyjnego Wspólnot: wprowadzono obowiązek konsultowania się z nim przez podjęciem decyzji dotyczących polityki gospodarczej i społecznej.

Może on również wydawać opinie z własnej inicjatywy.

Doradcy przebywają w Brukseli 4 lata. Mogą być wybrani na drugą kadencję.

Komitet Regionów( opiniuje uchwały które dotyczą władzy lokalnej regionalnej)

Rolą Komitetu jest przedstawienie stanowisk władz lokalnych i regionalnych wobec legislacji UE.

Komitet wydaje opinie na temat propozycji Komisji. Komisja i Rada są zobowiązane do konsultowania się z Komitetem Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych.

Komitet może wyrażać opinie z własnej inicjatyw

Członków Komitetu wyznaczają rządy państw Unii, a powołuje Rada UE na 4 lata. Mogą być wybierani po raz drugi.

Europejski Bank Inwestycyjny

• EBI wspiera i współfinansuje projekty UE, które mają na celu:

• - rozwój regionów gospodarczo opóźnionych

• -         poprawę infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej

• -         ochronę środowiska

• -         zmniejszenie zużycia energii

• - wzmocnienie międzynarodowej konkurencyjności przemysłu

• -         sprzyjanie rozwojowi małychi średnich przedsiębiorstw.

Europejski Bank Rozbudowy i rozwoju- finansuje projekty które mają na celu poprawę warunków naszych krajach.

Proces podejmowania decyzji w Unii Europejskiej

Prawo pierwotne- jest uchwalane przez kraje członkowskie(traktaty)

Wynika z traktatów.

Zostało ustanowione bezpośrednio przez same państwa członkowskie

(stosuje się tu również określenia prawo statutowe, prawo traktatowe)

Prawo pierwotne tworzą:

1) traktaty konstytuujące Wspólnoty, które określają nie tylko ich cele, ale również zasady i mechanizmy funkcjonowania oraz środki prowadzące do osiągnięcia tych celów.

• Traktat Paryski z 18 kwietnia 1951 roku ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali,

• Traktaty Rzymskie z 25 marca 1957 roku ustanawiające Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

2) dalsze zmiany traktatów założycielskich:

-                 Traktat o fuzji z 8 kwietnia 1965 roku,

-        różne traktaty o przystąpieniu nowych członków i o stowarzyszeniu,

-                 Jednolity Akt Europejski podpisany 17-18 lutego 1986 roku,

-                 Traktat o UE podpisany 7 lutego 1992 roku,

-                Traktat Amsterdamski podpisany 2 października 1997 roku,

-                 Traktat z Nicei26 lutego 2003 roku.

Prawo wtórne(jest wynikiem działalności instytucji europejskich)- rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie. Oprócz tego prawa pierwotnego wypracowanego przez instytucje UE do źródeł zaliczamy postanowienia umów międzynarodowych, umowy zawierane pomiędzy krajami członkowskimi, to wszystko wchodzi w skład prawa wspólnotowego. Prawo, które obowiązuje w Unii jest oparte o zasady, które zostały wypracowane przez Trybunał Sprawiedliwości do takich zasad ogólnych prawa zlicza się:

- zasada dobrej wiary

-zasada posłuszeństwa prawu

- zasada zgodności aktów o charakterze administracyjnym

-zasada niedyskryminacji

-zasada proporcjonalności

-prawo do obrony

- podstawowe prawa człowieka

Prawo europejskie działa jednocześnie z prawami krajów członkowskich

Do prawa wtórnego zalicza się:

• Rozporządzenia

• Dyrektywy

• Decyzje

• Zalecenia i opinie

Rozporządzenia

Stanowią instrument ujednolicania prawa w danym obszarze na całym terytorium Wspólnoty.

Mają zastosowanie ogólne i są bezpośrednio skuteczne w każdym państwie członkowskim. Oznacza to, że są wiążące dla wszystkich organów administracyjnych państw, a także dla wszystkich osób fizycznych i prawnych.

Nie wymagają żadnych działań implementacyjnych do prawa krajowego.

Dyrektywy

Dyrektywy kierowane są do wszystkich państw członkowskich, które zobowiązane są do podjęcia środków niezbędnych do osiągnięcia zawartych w dyrektywach celów.

Wiążą państwa tylko co do celu, pozostawiając władzom krajowym swobodę wyboru form i metod oraz środków prawnych do osiągnięcia tych celów.

Decyzje

Mają charakter wiążący, lecz nie mają charakteru ogólnego w przeciwieństwie do rozporządzeń - charakteru generalnego.

Decyzje obowiązują w całości tych, do których są skierowane. Mogą być one skierowane zarówno do osób prawnych lub fizycznych, jak i do państw członkowskich.(dyrektywy są wydawane przez Parlament, Radę Europejską i Komisje)

Zalecenia i opinie

Mogą być kierowane do państw członkowskich oraz osób fizycznych i prawnych.

Nie mają one mocy wiążącej, a więc adresaci nie mają obowiązku stosowania się do nich.

Sugerują władzom państw członkowskich i ich mieszkańcom stanowisko organu wspólnotowego w określonej dziedzinie, sygnalizują, jakie cele powinny być osiągnięte w najbliższej przyszłości.

Rozszerzona gama instrumentów prawnych

Ustawa europejska - akt ustawodawczy o zasięgu ogólnym, wiążącym w całości i bezpośrednio stosowanym w każdym państwie członkowskim.(jest bezpośrednim odpowiednikiem rozporządzenia)

Europejska ustawa ramowa - stanowi akt ustawodawczy wiążący państwa członkowskie, do których jest skierowana, w zakresie przewidzianego w niej celu, pozostawiającym jednak organom krajowym decyzję co do formy i środków osiągnięcia tego celu.(odpowiada dyrektywie)

Decyzja ramowa- jest to akt który wiąże określone państwa w stosunku do określonego skutku ale pozostawia możliwość wybrania instrumentu który nas do tego skutku doprowadzi, jest kierowana do konkretnych państw

Rozporządzenie europejskie - jest aktem nieustawodawczym o zasięgu ogólnym mającym na celu wprowadzenie w życie aktów ustawodawczych i niektórych postanowień szczególnych Konstytucji. Może ono wiązać w całości i być bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich albo wiązać te państwa, do których jest adresowane, w odniesieniu do celu, jaki ma być osiągnięty, pozostawiając jednak organom krajowym całkowitą swobodę wyboru formy i środków do osiągnięcia tego celu.

Decyzja europejska - jest aktem nieustawodawczym wiążącym w całości, a jeżeli określa adresatów, to tylko ich obowiązuje.

Zalecenia i opinie - wydawane przez instytucje Unii nie mają mocy wiążącej.

Rozporządzenia delegowane - wydawane przez Komisję w celu uzupełnienia lub zmiany niektórych mało istotnych elementów ustawy.

Ogólne zasady prawa wspólnotowego

Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec porządków prawnych państw członkowskich

Zasada nadrzędności prawa Wspólnot oznacza, że normy tego prawa zajmują najwyższą pozycję wśród wszystkich norm obowiązujących w wewnętrznym porządku państw członkowskich

Zasady bezpośredniego obowiązywania, stosowania i skutku prawa wspólnotowego w krajowych porządkach prawnych

Bezpośrednie obowiązywanie prawa wspólnotowego oznacza, że normy tego prawa stają się automatycznie częścią porządku prawnego obowiązującego w państwach UE, oprócz norm prawa krajowego, bez potrzeby ich inkorporacji.

Bezpośrednie stosowanie prawa wspólnotowego jest konsekwencją jego bezpośredniego obowiązywania dla organów państw członkowskich. Organy te są obowiązane opierać swoje działania na normach prawa wspólnotowego oprócz norm prawa krajowego.

Bezpośrednia skuteczność oznacza natomiast, że normy wspólnotowe tworzą prawa i obowiązki dla jednostek (osób fizycznych i prawnych) i można powoływać się na nie w postępowaniu przed organami wewnętrznymi.

Zasada jednolitości prawa wspólnotowego

Zasada ta zakłada, że prawo wspólnotowe będzie w pełni i jednakowo stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Zasada solidarności

Zasada ta zakazuje państwom członkowskim powoływania się na interesy narodowe lub trudności wewnętrzne dla usprawiedliwienia niewykonania prawa wspólnotowego lub jednostronnego wycofania się z przestrzegania swobodnie przyjętych zobowiązań.

Zasada proporcjonalności

W tym przypadku chodzi o proporcjonalność działań organów unijnych, a zarazem o nieprzekraczanie kompetencji, które zostały im przyznane w Traktatach. Proporcjonalność podejmowania decyzji polega więc na podejmowaniu przez instytucje wspólnotowe tylko takich działań, które są niezbędne do wykonania zadania i osiągnięcia celów zawartych w Traktatach.

Zasada subsydiarności (pomocniczości)

Zasada ta oznacza, że wszelkie prawotwórcze i wykonawcze decyzje powinny zapadać na najniższym z możliwych szczebli, czyli jak najbliżej obywateli Unii

Zasada równowagi kompetencyjnej

Traktaty stworzyły równowagę instytucjonalną. Przestrzeganie tej równowagi oznacza, że każda z instytucji musi wykonywać swoje prawa z należytym uwzględnieniem praw pozostałych instytucji

Proces ustawodawczy

1. Przygotowanie propozycji:może przygotować Komisja europejska- przesyła do Parlamentu oraz do Rady, w Parlamencie i w Radzie dana propozycja Komisji Europejskiej jest dyskutowana i zbierane są informacje, reakcje tych dwóch ciał, komentarze, następnie odsyłane są do Komisji. Komisja te kwestie przekazane przez Parlament i Rade i następnie przesyła już gotową propozycje do Rady Unii Europejskiej.

2. Konsultacje- mamy pierwsze czytanie, ta decyzja jest konsultowana przez komitety (społeczno- gospodarczy, komitet społeczno-ekonomiczny, bądź też przez komitet regionu) jednocześnie przesyłana jest do Parlamentu Europejskiego. W Parlamencie jest również dyskutowana, po opracowaniu opinii przez Komisje zwracane są te propozycje do Rady.

3.Negocjacje- które zakończą się decyzją co dalej z aktem prawnym, w zależności kto jest uprawniony do podjęcia decyzji, czy będzie to współ decydowanie, czy będzie to kooperacja, to będzie decyzja podejmowana tak przez Radę jak i Parlament, jeżeli to będzie współ decydowanie nastąpi wspólne oszacowanie stanowiska tzw.w komitecie konsyljacyjnym. Komisja służy radą jeżeli taka rada jest wymagana.

4.Uchwalenie danego aktu - decyzje podejmuje jako kooperacje, wtedy podejmuje decyzje Rada Ministrów jeżeli jest to współdziałanie to potrzebna jest wspólna

decyzja Rady i Parlamentu.

5.Za wdrażanie prawa odpowiedzialna jest Komisja Europejska,

6. następuje kontrola- interpretacji prawa- Trybunał Sprawiedliwości.

Budżet- polityka fiskalna

Wydatki równają się wpływom. Dzięki polityce fiskalnej możemy wpływać na alokacje zasobów w danym społeczeństwie, stabilizacje gospodarczą oraz na redystrybucję dochodów w społeczeństwie.

Przychody UE.

1.Opłaty celne (za wszystkie dobra importowane)

2.Obciążenia i opłaty w rolnictwie(cła rolne od dóbr sprowadzanych z krajów trzecich)

3.podatek od wartości dodanej (podatek WAT 1,4% przekazywany do budżetu Unii)

4.dochody oparte o PNB(każdy kraj płaci określony procent PKB do wspólnego budżetu unii nie mniej niż 2,5%)

Wydatki UE( główne kategorie)

1.Rolnictwo i rybołówstwo 45%(dopłaty)

2. Adaptacja strukturalna (spójności społecznej i ekonomicznej- wyrównać ogólnie poziom życia 33%)

3.wewnętrzne (realizacja programów unijnych np. wymiana studentów)

4.podstawowe obszary polityk (przemysł przetwórczy, energetyka, transport, badania naukowe)

5.wydatki zewnętrzne( dla krajów rozwijających się nie wchodzące w skład UE)

6. wydatki bieżące (administracyjne)

Procedura ustalania budżetu UE

Samej ustawy budżetowe nie konsultujemy, generalnie mamy pierwsze czytanie, sam projekt budżetu jest opracowywany przez komisje europejską, która bierze wytyczne Rady i Parlamentu, następnie jest przesyłany do komisji, następnie budżet jest przesyłany do Rady Ministrów, Rada Ministrów musi przegłosować projekt budżetu głosuje (232głosy) kwalifikowaną większością głosów, przesyłamy do Parlamentu po przedyskutowaniu sprawy może,( mamy podział na wydatki obowiązkowe i nieobowiązkowe)obowiązkowe Parlament może zaproponować Radzie pewne modyfikacje w tych wydatkach przy czym jeśli Rada odrzuci to jest koniec, modyfikacji nie będzie, może odnieść się do wydatków nieobowiązkowych jeśli Rada je odrzuci Parlament w następnym czytaniu może je wprowadzić, drugie czytanie Rada Ministrów otrzymuje od Parlamentu uwagi dotyczące wydatków obowiązkowych i nieobowiązkowych, musi zatwierdzać kwalifikowaną większością głosów, jeśli zostanie przegłosowane wraca do parlamentu, Parlament zajmuje się drugim czytaniem, odrzuca poprawki, które dotyczą wydatków nieobowiązkowych, musi to być przegłosowane większością głosów, (1/2) jeśli Parlament nie zgadza się z poprawkami, to może odrzucić budżet, (obowiązuje pełna współpraca)

Przyjęcie budżetu następuje w parlamencie, przewodniczący Parlamentu podpisuje ustawę, Sam budżet jest sporządzany przez władze wykonawczą Komisje i kontrole wykonuje Trybunał Obrachunkowy. Budżet Europejski powoduje liczne spory,(odpowiedzialność, dyscyplina, sprawiedliwości-redystrybucji, kontrola).

Jednolity rynek europejski

Swoboda przepływu dóbr, kapitału, osób i usług

Wykład 3 19.03.2005

Jednolity rynek europejski

1968-Unia celna wspólna polityka rynkowa

1970- obserwujemy kryzys: paliwowy, walutowy, stagnacja- wysoka inflacja

VER- dobrowolne ograniczenia eksportu

Na początku lat 80-tych powstał program, który miał na celu powrotu do wspólnego rynku: biała księga, zatytułowana” zakończenie budowy rynku wewnętrznego”

Wspólny rynek- obszar bez wewnętrznych granic, który zagwarantowany jest swobodny przepływu dóbr, osób, kapitału, oraz usług.

1.Swobodny przepływ dóbr:

-usunięcie granic, formalności celnych, harmonizacji technicznych, normalizacji, harmonizacji podatków pośrednich VAT, eliminacji narodowego protekcjonizmu,

2.swoboda przepływu osób:(układ z Schengen)

- swobodny przepływ pracowników najemnych, wspólny rynek siły roboczej, pracowników samodzielnych, uznanie kwalifikacji, doświadczeń, dyplomów, osób nie zajmujących się działalnością zarobkową,(studentów, emerytów) zostały włączone sprawy wizowe, azylowe, emigracyjne.

3.Swoboda przepływu usług:

- swoboda zakładania przedsiębiorstw, swoboda świadczenia usług, liberalizacja usług rynkowych, minimalne wymagania licencyjne, wzajemne uznawanie kwalifikacji.

4.swoboda przepływu kapitału:

- jest tu mowa o transferach krótko- długoterminowych oraz o transferach komercyjnych.

Swobody uzupełniające się:

Swoboda przedsiębiorczości

Swobodny dostęp do zamówień publicznych

W białej księdze znalazły się liczne elementy programów wdrażania swobód na rynku:

Likwidacja barier fizycznych, technicznych, fiskalnych

Program jednolitego rynku-kolejny element który został wpisany w białej księdze harmonizacji prawa:, powstanie prawa europejskiego, wyznaczamy ogólne zasady harmonizacji w różnych kwestiach a szczegóły przekazujemy państwom narodowym bądź też stowarzyszeniom krajów członkowskich i te stowarzyszenia zajmują się szczegółami.

W białej księdze zostały wprowadzone pewne ograniczenia polityki handlowej, dobrowolne ograniczenie eksportu- jest sugestia, aby z tego zrezygnować.

Stworzono liczne programy wspomaganie polityk, promocja średnich i małych przedsiębiorstw, dodatkowo próba ujednolicenia -polityki socjalnej UE była to wspólnotowa karta podstawowych praw pracowniczych początkowo była objęta traktatem z Maastricht później weszła do traktatu z Amsterdamu.

Zadania wprowadzenia jednolitego rynku europejskiego weszły do traktatów europejskich wraz z uchwaleniem Jednolitego Aktu Europejskiego zostały wpisane do Traktatu z Maastricht stały się prawem pierwotnym UE. Program jednolitego rynku jest uznawany jako program pro-podażowy- jest to program oparty na liberalizacji rynku, likwidacji barier tworzone przez państwa członkowskie, państwo narodowe, ma na celu podjęci spójnych polityk, które mają na celu wspólne działanie wszystkich państw członkowskich, te działania maj doprowadzić do -efektywnego działania jednolitego rynku.

Podstawą działania jednolitego rynku europejskiego jest - wolna konkurencja,

Większość elementów, które wpływały na zakłócenie mechanizmów rynkowych to: bariery techniczne, fizyczne, fiskalne, zbyt duża interwencji państwa w gospodarce.

Instrumenty, które mają służyć do realizacji tych wolności to liberalizacja- usuwanie barier technicznych, fizycznych, fiskalnych otwieranie się rynków na konkurencje transeuropejską.

W białej księdze są te bariery opisane, są wyodrębnione konkretne instrumenty, które mają służyć ich likwidacji tych barier.

Bariery fizyczne- kontrola w punktach granicznych- zostały zlikwidowane w ramach UE, swoboda przemieszczania się osób, uproszczone procedury handlowe SAD (dokument ujednolicony w transakcjach eksportowych i importowych wspólnego z krajami trzecimi, wewnątrz unii nie ma dokumentów) likwidacja kontroli weterynaryjnej i sanitarnych na granicach, zniesienie ograniczeń w transporcie.

Bariery techniczne:

- ograniczały przepływ dóbr, usług, kapitału system nadzoru, ograniczenie tworzenie działalności zagranicznej, Wymogi dotyczą kwalifikacji i wykształcenia nie uznawanie dyplomu wypracowano nowe podejście, Ustalenia dotyczące szczegółów są przekazywane do - stowarzyszeń wszystkich państw członkowskich- pozostałości starego podejścia -dążenie do likwidacji barier.

Bariery fiskalne

-Nowe podejście do podatków pośrednich VAT i akcyza.

-harmonizowanie minimalnych stawek akcyzy, zbliżenie przepisów prawnych

- koordynacja narodowych systemów prawnych

- wprowadzenie adoptowanie się do prawa wtórnego

- wzajemne uznawanie regulacji krajowej (Trybunał sprawiedliwości)

- realizacja polityki wspólnotowej, krajowej wspierających tworzenie jednolitego rynku:

1.polityka wspierająca jednolity rynek polityka handlowa (unia celna)

polityka przemysłowa i konkurencji, przedsiębiorczości, naukowa, techniczna, polityka normalizacyjna i certyfikacyjna, transportowa, podatkowa,

2.Polityka osłonowa:

-polityka konkurencji i konsumentów

- polityka spójności społeczno- ekonomicznej i polityki regionalnej(wyrównywanie szans między regionami,wyrównywanie jakości życia)

- polityka ochrona środowiska

-polityka społeczna

Ogólne zasady:(Biała księga)

- zasada nie dyskryminacji ( ze względu na narodowość)

-zasada traktowania narodowego GATT/WTO

- zasada proporcjonalności

- zasada szerokiego nowego podejścia do harmonizacji

- zasada zakładająca, że ciężar dowodu zasadności działania spoczywa na kraju który wprowadził barierę.

Biała księga zakłada, że zostanie stworzony jednolity rynek europejski i będzie się rozwijał do roku 1993 po tym terminie komisja przebadała, jednolity rynek i doszła do wniosku że jeszcze występują bariery, w handlu pomiędzy krajami członkowskimi, proponowane programy działania na rzecz jednolitego rynku pracy, plany działania usług finansowych liberalizacja w konkretnym zakresie.

Powstanie Unii Europejskiej 1993 r. - Traktat z Maastricht

-Powstanie unii monetarnej - wprowadzenie jednolitej waluty(wpływają na zmiany jednolity rynek europejski)Do nowych działań, które zostały wyodrębnione w celu poprawy funkcjonowania jednolitego rynku zostały zapisane do realizacji na lata dwutysięczne wprowadzono uproszczenie prawa wspólnotowego. Przede wszystkim chodzi o to żeby państwa nadrobiły wszelkiego typu opóźnienia adaptacji prawa wspólnotowego.

-Złagodzenie barier podatkowych i nie konkurencyjnych zachowań.(ujednolicenie systemu podatkowego, podatki pośrednie, podatki od przedsiębiorstw). Nie konkurencyjne zachowania- są pewne ograniczenia dostępu do zamówień publicznych.

-Usunięcie sektorowych barier integracji rynkowej(sektory, które były utrzymywane przez państwo, usługi dostaw gazu)

-Zwiększamy korzyści obywatela jednolitego rynku(zwiększenie mobilności, ujednolicenie systemu ubezpieczeń)

-Efektywne połączenie konkurencji i liberalizacji(zlikwidowanie wszelkiego rodzaju barier)

-Sprostanie wymogą unii gospodarczej i ekonomicznej(rozszerzenie unii walutowej o nowe kraje członkowskie)

-Połączenie programu rynku wewnętrznego z reformami ekonomicznymi w krajach unii.(tak kraje narodowe muszą brać pod uwagę co proponuje unia na poziomie centralnym, jak i unia to co jest wprowadzane polityka makroekonomiczna w krajach członkowskich).

- Strategia lizbońska przewiduje, że w ciągu 10 lat unia będzie najbardziej konkurencyjną gospodarką na świecie - 2000r. Została odłożona 4 lata-teraz powraca, problem polega na tym że istnieje duża rozbieżność między krajami.

-Przygotowanie wspólnoty do działania w rozszerzonym składzie.

Jednolity rynek europejski funkcjonuje od 1993r. -12 lat.

Zaczęto oceniać funkcjonowanie jednolitego rynku: ocena może być dwojakiego rodzaju: po pierwsze możemy oceniać program rynku wewnętrznego, z drugiej zaś ocena skutków funkcjonowania rynku.

Ocena programu rynku Europejskiego: ocena jest przeprowadzana systematycznie, ocena realizacji programu przez instytucje europejskie, ocena jest przygotowywana przez Komisje Europejską, są to okresowe raporty komisji które przedstawiane przed Parlamentem a następnie publikowane, w tych raportach są wypisane sukcesy Unii, np. liberalizacja usług pocztowych, Komisja wskazuje na takie elementy które do końca nie zostały wypracowane, potrzeba harmonizacji przepisów, wzmocnienie podstawowych elementów poprawy programu prawa, egzekwowani prawa, normalizacji. Jest też ocena stopnia trans-polityki prawa- oceniamy ile dyrektyw, które zostały uchwalone, zostały wprowadzone do wszystkich krajów członkowskich. Badanie opinii publicznej(mamy dwa rodzaje badania )badamy stan obywateli krajów unii, jak i przedstawicieli biznesu.

Tabele wyników rynku wewnętrznego- opracowane na podstawie indeksu rynku wewnętrznego (poziom cen z uwzględnieniem podatku pośredniego). Inną formą oceny jest tak zwana ocena rynku wewnętrznego, druga zaś to ocena efektywności funkcjonowania rynku wewnętrznego(efekty mikroekonomiczne dla określonych sektorów np. przemysłu bądź usługi, makroekonomiczne- wzrost PKB)Efekty rynku bezpośrednie i pośrednie(wzrost konkurencji).Efekty kosztowo -cenowe

Swoboda przepływu dóbr:

Swoboda przepływu dóbr jest regulowana przez Traktat o Wspólnocie Europejskiej i dotyczy przede wszystkim, przepływu towarów oraz unii celnej mają tu zastosowanie artykuły dotyczące rolnictwa i handlu produktami rolnymi z zastrzeżeniem, że jest prowadzona wspólna polityka rolna, która ogranicza swobodę handlu produktami rolnymi.

Integracje rynków produktów ilustruje stopień otwarcia kraju na wymianę zewnętrzną oprócz tego że sprawdzamy intensywność handlu wewnętrznego drugim takim miernikiem jest stopień otwarcia kraju na wymianę wewnętrzną liczoną udziałem handlu zagranicznego PKB.

Sposób opodatkowania podatku Unii Europejskiej

-ujednolicenie UE nazwana minimalne stawki, ale mogą one być wyższe od pewnych krajów możliwości negocjacji.

Swobodny przepływ osób

- budowy wspólnego rynku pracy, usług i swobody zakładania przedsiębiorstw oraz wreszcie budowanie Europy obywatelskiej opartej na poszanowaniu praw człowieka i praw mniejszości, wolności, nie dyskryminacji, tolerancji, aktywności obywatelskiej.

Swoboda przepływu osób w UE: dotyczy znoszenia przeszkód w swobodnym podróżowaniu, osiedlaniu się oraz podejmowaniu nauki i pracy na całym obszarze zintegrowanym. Jednolity Rynek Europejski stwarza warunki do równego traktowania pracowników, nie dyskryminacji (rozciągnięta na emigrantów grup i kategorii społecznych).

Czego nie można ograniczać pracy, skorzystania z pośrednictwa pracy z Europejskiego systemu pośrednictwa pracy.

Unia zastrzega sobie w przypadku akcesji dotyczy Polski 7 lat karencji

I etap- 2lata będziemy mogli renegocjować te warunki

II etap - 3 lata

III etap - 2 lat

Prawo pierwotne- reguluje zapisy w Traktacie Nicejskim

Prawo wtórne reguluje swobodny przepływ pracowników najemnych także na własny rachunek dodatkowo system zabezpieczeń społecznych między krajami, oraz wzajemne uznawanie kwalifikacji.

Pierwsza dyrektywa, która regulowała przemieszczania się pracowników i rodzin, przede wszystkim wprowadza definicje pracownika- jest to osoba wykonująca prace o wymiernej wartości ekonomicznej, pracę na rzecz innego podmiotu i otrzymuje za to wynagrodzenie.

- 3 miesiące - po 3 miesiącach - musimy się ubiegać o pozwolenie na pobyt.

To dotyczy osób, które przybyły w celu świadczenia usług

Mamy równe prawo do zakładania przedsiębiorstw- obowiązuje wspólne prawo spółek możemy zakładać przedsiębiorstwo, mamy takie samo prawo zakupu i dzierżawy, użytkowania gruntu oraz innych nieruchomości na potrzeby własnej działalności gospodarczej. Dodatkowo prawo swobodnego przemieszczania się zostało rozszerzone na osób, które posiadają stały dochód, ale nie koniecznie będą wykonywać jakąś prac w danym kraju, plus na studentów. Uregulowane zostało przez prawo wtórne kwestie osiedlenia się na terenie unii po zakończeniu świadczenia pracy.

Ubezpieczenie-są regulowane przez przepisy krajowe w kwestii praw narodowych

Jeśli chodzi o dodatkowe dokumenty które regulują kwestie pracy i polityk socjalnej jest to Europejska Karta Socjalna która została uchwalona 1961r. następnie została uchwalona Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników została uchwalona 1989r. następnie na tej podstawie zostały stworzone przepisy prawa społecznego które zostały włączone do Traktatu z Maastricht ta karta nie została podpisana przez W. Brytanie. Następnie zostały włączone do Traktatu Amsterdamskiego i obowiązują wszystkie kraje.

Kwestia kwalifikacji- kwestia uznawania dyplomów, zostały stworzone liczne przepisy wzajemnym uznawaniu szkół wyższych, uznawane są przepisy kwestii kwalifikacji zawodowej może to się dokonać:

1. automatycznie (dyplom szkoły wyższej)

2. okres adaptacyjny

3. wykazanie doświadczenia które uzyskało się w innym kraju członkowskim.

Układ Shengen- 1985 układ pomiędzy pięcioma państwami: krajami Beneluksu, Niemcy, Francja.

Konwencja wykonawcza została podpisana w Shengen 1990r .

1990r. do Shengen przystąpiły Włochy, Hiszpania, Portugalia, 1991r- Grecja 1995r.- Austria 1996r.-Dania, Szwecja, 1999- pozostałe państwa skandynawskie

W. Brytania, Irlandia, - Traktat Shengen nie dotyczy

1997- Układ Shengen- został włączony do prawo pierwotnego UE i do Traktatu Amsterdamskiego, kompetencje została podzielona na dwa filary:

Założenia: z Shengen, jest to układ w formie umowy międzynarodowej, ta umowa definiuje granice zewnętrzne, wewnętrzne, kraju trzeciego, obcokrajowca, obcokrajowca nie pożądanego. Zostaje stworzony system informacji z Shengen

Są odnotowane osoby niepożądane definicja jest sytuacja państwa trzecich

Zasada udzielania azylu

Ekstradycja

Postanowienia Układ z Schengen

-zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych UE

-wprowadzenie wspólnej granicy zewnętrznej

-wprowadzenie jednolitych zasad kontroli osób na granicach zewnętrznej

-wydawanie wiz dla krajów trzecich krótkoterminowych, wizy długoterminowe pozostaje w gestii państw członkowskich z prawem krajowym

-regulowane są zasady poruszania się na terytorium Schengolandii

-wspólna zasady dotyczące uchodźców ( komisarz do spraw uchodźców)

-współpraca policji w zakresie zwalczania przestępstw kryminalnych

-ustanowienie systemu informacyjnego Schengen (swobodny przepływ osób )

Konwencja Dublińska(adnotacja dotyczy wiz)

Swobodny przepływ usług

Podstawa prawna program jednolitego rynku przewiduje stworzenie europejskiego rynku we wszystkich sektorach usługowych( po za usługami dotyczącymi służby cywilnej, traktat dopuszcza możliwość ograniczenia swobody przepływu usług przez państwa członkowskie ze względu na bezpieczeństwo, ochrony zdrowia, bądź względy polityczne).

Podstawą prawną jest zapis w Traktacie Wspólnot Europejskich który mówi o swobodzie zakładania przedsiębiorstw i prowadzeniu działalności usługowej przez firmę danego kraju na obszarze innego kraju na zasadzie takich samych warunkach jak obywatel tego kraju. (jedyne ograniczenie to że osoba musi posiadać podobną działalność w swoim kraju)

Sektory usług są regulowane przez rynki, liberalizacja jest działaniem pierwotnym a harmonizacja jest działaniem wtórnym, zasada wzajemnego uznawania- uznajemy decyzje innych państw narodowych,

WYKŁAD 4

Polityka w zakresie konkurencji oraz programy wspierające jednolity rynek.

Pojawienie się jednolitego rynku doprowadziło do intensywności konkurencji pojawiło się dużo nowych przedsiębiorstw.

Struktury rynkowe:

1.konkurencja doskonała

2.konkurencja monopolistyczna

3.oligopol

4.monopol

Cechy: konkurencja doskonała

1.produkt konkurencji doskonałej- jednorodny-jest produktem homogenicznym

2.bariery wejścia na rynek - przyczyny ekonomiczno(wysokie koszty)- administracyjne w przypadku konkurencji doskonałej brak takich barier-nie występują.

3.cena-producenci- ceno-biorcy- mechanizm rynkowy nie ma dużej możliwości regulowania ceny.

4.konkurencja jaka występuje jest konkurencja cenowa, nie ma możliwości innych.

5.ilość produktów w konkurencji doskonałej jest duża.

Konkurencja monopolistyczna

Ilość konkurentów jest znaczna, produkt jest zróżnicowany, dobra jedne posiadają cechy które wyróżniają te dobra, występuje także konkurencja cenowa pojawia się konkurencja nie cenowa, (wyższa jakość, reklama- konkurencja nie cenowa)

Bariery - niema, są niewielkie

Producenci- niewielki wpływ na cenę.

Oligopol

Kilku bardzo dużych producentów, niewielka konkurencja

Produkt zróżnicowane, duże bariery wejścia na rynek, bariery ekonomiczne- wysokie koszty, koszty które należy ponieść na podjęcie działalności, nie każdy może produkować np. samochody, mamy wpływ na cenę, konkurencja która panuje na rynku nie cenowa- skłonności nie kierują się ceną, najczęściej mają charakter zmowy.

Monopol

Jeden producent (kiedyś był to monopol np. telekomunikacja) brak konkurencji

Cena- ceno-dawca może dyktować cenę, koszty decydują o cenie, bariery są ogromne.

Jednolity rynek ma duży wpływ na konkurencje monopolistyczną. Przemysł w Europie ma dużą koncentracje na przemysł: spożywczy, chemiczny, papierniczy, farmaceutyczny, niektóre sektory usługowe. Pozycja oligopolu wiąże się z władzą rynkową-siłą rynkową mającą wpływ na cenę, w krótkim okresie przedsiębiorstwo może sprzedawać produkty powyżej kosztu krańcowego.

Cena = kosztowi (mechanizm rynkowy)jeśli przedsiębiorstwo posiada wysoką pozycje na rynku może ustalić cenę powyżej kosztu krańcowego, krańcowego długim okresie przedsiębiorstwo będzie wypracowywało duże zyski - sztuczne podnoszenie cen-

- dyskryminacja cenowa-(sztuczne podnoszenie ceny) przedsiębiorstwa mają dużą władze rynkową, nadużywanie pozycji rynkowej, próbując wyeliminować konkurenta.

Formy wykorzystania władzy rynkowej

1. porozumienie

2. dominująca pozycja

3.fuzja- koncentracja (wprowadzono 1989)

porozumienie- istnieją kooperacyjne przedsiębiorstwa nawiązują współpracę np. badania przedsiębiorstw farmaceutycznych, ponoszą wspólnie koszty. Porozumienia koncentracyjne takie, które chcą wyeliminować konkurentów z rynku są porozumieniami, które nie są dozwolone.

Fuzja- 90-tych latach nastąpił wzrost fuzji na rynku związane jest to, z globalizacją przedsiębiorstwa które chcą osiągnąć dużą pozycje rynkową, łączą się przedsiębiorstwa jeżeli: będą się koncentrować osiągną przewagę rynkową, liberalizacja usług telekomunikacji.

Unia gospodarcza - walutowa sprzyja: mniejsze koszty, wspólna waluta- euro nie ma kosztów transakcji, rozszerzenie unii o nowe rynki. Fuzje-koncentracja nastąpiła w ramach starej Europy jak również między nową Europą by móc konkurować na rynku.

1990-12 fuzji

1995-110 fuzji

2000- 345 fuzji

Ogólnie w ciągu 12 lat liczba fuzji przekroczyła 2000. Przemysły w, których miejsce miały fuzje to media, przemysł farmaceutyczny, petrochemiczny, celulozowo- papierniczy, chemiczny, telekomunikacja itd.

Szczególnie nieuczciwą praktyką na, którą zwrócono uwagę w UE są tz. zmowy przedsiębiorstw celu ograniczenia konkurencji i kontroli rynkowej zmowa oznacza to że firmy porozumiewają się ze sobą , w celu utrzymania produkcji, kontroli cen, podziału rynku podziału źródeł zaopatrywania się i zbytu te praktyki to porozumienia tajne, możemy się jedynie domyśleć że takie zmowy istnieją są to np. kartele i kastry.

Porozumienie się przedsiębiorstwa tej samej branży, porozumienia między producentem a dystrybutorem, producenci mogą wprowadzać restrykcje i wymagać od dystrybutorów swoich produktów, aby wprowadzali te uwarunkowania najczęściej to dotyczy cen mówi się że sprzedawcy będą sprzedawać ich produkty po wyznaczonej cenie mówi się o cennie minimalnej (sprzedawcy nie mogą sprzedawać poniżej tej ceny)

Restrykcje terytorialne- producent określa obszar, który dany sprzedawca może ten produkt sprzedawać znajduje takich dystrybutorów (w Polsce np. browary, podział rynku, np. piwo Żywiec, marki lokalne, sprzedaje się na określonym terenie). Producenci wymagają od swoich sprzedawców wyłączności. Zmiany dotyczące odbioru. Producenci mogą zażyczyć sobie od sprzedawców aby oni sprzedawali dobra tylko jednej określonej grupie odbiorców, albo odwrotnie nie pozwala sprzedawcą sprzedawać produktów określonej grupie odbiorców(kosmetyki)

Restrykcje:

Werdykalne porozumienie - ograniczenia- zajmuje się też polityka konkurencji.

Kolejną formą która może wpływać na ograniczenie konkurencji jest pomoc państwa (instrument polityki gospodarki makroekonomicznej) pomoc w formie subwencji, dotacji, pomoc prawna (ulgi podatkowe) strefa ekonomiczna. W sensie polityki, konkurencji, interwencjonizmu państwa (bardzo powszechny)

Redystrybucyjna(funkcja państwa)- równość jakości życia dążymy do tego aby jakość życia wszystkich ludzi była wyrównana.

Alokacyjna - kiedy to państwo zastępuje mechanizm rynkowy, wspieramy pewne schyłkowe przemysły w obawie przed skutkami, podtrzymujemy pewne schyłkowe przemysły.

Pomoc państwa możemy podzielić:

1. pomoc sektorowa- pomoc skierowana konkretnie do określonego sektora przemysłu.

2. pomoc horyzontalna- wspieramy badania naukowe, wspieramy małe i średnie przedsiębiorstwa, rozwój przedsiębiorstw może doprowadzić do wyższej konkurencyjności, ochrona środowiska, ogólna pomoc.

3. pomoc regionalna- pomoc regionu,(o wysokim bezrobociu) promocja małych przedsiębiorstw, w danym regionie wprowadzamy nowy przemysł.

Europejska polityka konkurencji- pomoc państwa jest zdefiniowana jako interwencja państwowa spełniająca określone kryteria: korzyści:

- korzyści dla przedsiębiorstwa, beneficjenta(pomoc bezpośrednia w formie dotacji)

- pomoc finansowa- ekonomiczna - udzielana z zasobów państwowych( może być to pomoc ogólna bądź też dla poszczególnej firmy), pomoc aby być pomocą musi faworyzować tylko niektóre przedsięwzięcia nie może być kierowana do wszystkich, do całego ogółu.

-pomocą państwową poddaną europejskiej kontroli są działania publiczne, które mogą naruszyć swobodny handel wewnętrzny.

Pomoc państwa (formy pomocy) to:

- transfery budżetowe- subsydia, subwencje, dotacje, pożyczki bez oprocentowania, gwarancje rządowe dla kredytów, darowizny.

- instrumenty podatkowe i para podatkowe- ulgi, anulowanie długu umarzanie obowiązkowych opłat na ubezpieczenia społeczne(nakładanie podatku- ochrona środowiska)

- inne instrumenty finansowe dostarczanie kapitału ryzykownego, (wspieranie wzajemnych ubezpieczeń) pomoc państwa w Europie uległa ograniczeniom np. Grecja, Portugalia - pomoc państwa, najmniejsza w W. Brytanii.

Europejska polityka konkurencji -dualność tego systemu, z jednej strony jest to zabezpieczenie konkurencji na jednolitym rynku europejskim, przed nie konkurencyjnymi zachowaniami podmiotów gospodarczych i przed barierami, które mogą być stworzone przy pomocy państwowej, z drugiej strony polityka konkurencji ma na celu wspierać integracje.

- polityka konkurencji-ma wspierać budowanie rynku wewnętrznego, wspieranie konkurencyjności przemysłowej i rozwoju technologicznego, zabezpieczenie spójności społeczno-ekonomicznej, ochronę środowiska, ochrona konsumenta, współprace z krajami trzecimi, wyrównywanie pola gry na poziomie gospodarczym na arenie międzynarodowej.

Z polityką konkurencyjności są związane liczne polityki unijne niektóre wynikają z systemów integracyjnych jest to między innymi:

-polityka konkurencyjności przemysłu

-polityka rozwoju technologicznego

-polityka społeczna

-polityka ochrony środowiska

-polityka handlowa

polityka konkurencji-ma efektywnie bronić rynku, ma bronić przedsiębiorstw, szczególnie małych średnich występujących na tym rynku, ma bronić klientów, polityka konkurencji jest polityką międzynarodowej, dotyczy naszego wewnętrznego rynku dotyczy każdego kraju wchodzącego w skład unii występuje nadrzędność prawa europejskiego względem praw narodowych, jak też nadrzędność instytucji europejskich, względem instytucji narodowych, występuje zasada subsydiarności najwięcej zadań jest wykonywane przez instytucje narodowe każdy kraj ma swoje urzędy organizacje które pełnią funkcje, nadrzędność instytucji polega na koordynowaniu działań. Na czele polityki konkurencji stoi Komisja Europejska -czwarta dyrekcja generalna do spraw konkurencji. Występuje władza sądownicza.

Zasady polityki konkurencji

- powszechności- kontrolą europejską są objęte wszystkie komisje gospodarcze, działające na terenie jednolitego rynku europejskiego z wyjątkiem rolnictwa

-proporcjonalności- wszystkie działania były adekwatne, były podejmowane te działania które przyczynią się do zwiększenia efektywności konkurencji,

-przejrzystość- jawności wszystkie procedury są jawne

-rzetelności- nie podejmujemy decyzji bez wcześniejszej analizy rynku

-autonomii narodowej- definiowanie usług uniwersalnych(gazownictwa, telekomunikacyjnych)

-sprawiedliwości- słuszności i uczciwości rynkowej, zachowania równości szans, pola gry, zabezpieczenia interesów przede wszystkim konsumentów w poprawie efektywności rynkowej. W polityce konkurencji występują dwa podejścia teoretyczne:

Podejście polityki konkurencyjnej

- podejście strukturalistyczne-wiąże się ze strukturami rynku, jeśli koncentracja jest zbyt duża to efektywność jest niska trzeba podjąć działania, które będą ograniczały koncentracje na tym rynku.

-podejście efektywnościowe -należy doprowadzać do koncentracji by zwiększyć efektywność w danej gałęzi,

Polityka konkurencyjna Unii obejmuje trzy filary

1. wdrażanie zasad anty-trasowych- nie dopuszczenie do zawierania przez przedsiębiorstwa porozumień, zmów, nie wykorzystywanie swojej dominującej pozycji na rynku.

2. otwieranie się na konkurencje sektorów

3. kontrola pomocy państwowej na poziomi ponadnarodowym- badamy działania poszczególnych państw zwracając uwagę czy nie faworyzują swoich firm krajowych.

Aspekty:

-negatywny- represyjno zapobiegawczy, który to komisja nie dopuszcza do koncentracji na rynku

-pozytywne- komisja dostrzega plusy koncentracji i następują zwolnienia z pewnych zakazów. Pierwsze reguły dotyczące koncentracji zostały wprowadzone w Traktacie Rzymskim 1957r.

Procedura postępowania w razie zgłoszenia do komisji działań koncentracyjnych

- zgłoszenie- do dyrekcji nr. 4 - najczęściej jest wysyłane przez konkurentów, klientów, konsumentów

-czego dotyczy nadużycie np. -jeśli dotyczy art. 83,84 nadużyci dominującej pozycji na rynku

-nie ma określonego czasu

-fuzja -4 miesiące

- w sprawie państwa 2 miesiące

- umorzenie sprawy - odsyłamy pozew

-normalny system o zgodności

- warunkowa o zgodności- jest dopuszczenie , lecz jest obwarowana pewnymi warunkami

-decyzja negatywna - możemy się odwołać.

Politykę konkurencji dzieli się na:

-polityka wobec przedsiębiorstw

-polityka wobec państwa

Polityka wobec przedsiębiorstw dotyczy zawierania porozumień, nadużywanie dominującej pozycji na rynku, koncentracji przedsiębiorstw, porozumienie wobec cen, ograniczenia produkcji, porozumienia dotyczące włączenia do kontraktu, rzecz dotyczy kontraktu(np. zmuszania konsumentów do kupowania pakietów).

Arty. 81 -zakłada że istnieje możliwość zwolnienia z takiego zakazu, żeby zostać zwolnionym z takiego zakazu należy spełniać cztery warunki:1.jeśli porozumienie które zostało zawarte przyczynia się do polepszenia produkcji i dystrybucji, albo wspiera promocje rozwoju technologicznego i gospodarczego,2.porozumienie zapewnia konsumentom odpowiednich zysków.3.jeżeli jest niezbędne do zrealizowania tych celów, 4. jeżeli nie prowadzi do wyeliminowania konkurencji, to są warunki które mogą doprowadzić do zwolnienia z zakazu,(pod warunkiem że będą spełnione wszystkie naraz)

Art.82-, dotyczy nadużywania pozycji dominującej na rynku, dotyczy zachowań przedsiębiorstw zajmującą pozycje dominującą- zakazu dotycz tylko i wyłącznie nadużywanie pozycji rynkowej, która wpłynie na decyzje konkurencyjnego rynku wewnętrznego. Za przedsiębiorstwa dominujące przyjmuje się jeżeli przedsiębiorstwo ma minimum 50 % rynku, a nadużycie dotyczy doprowadzenia do 90% rynku.

Przejawy nadużycia dominującej pozycji na rynku (zbytnie podwyższenie cen, zbytnie obniżenie cen, prób przejęcia kontroli nad pozostałymi konkurentami).

Ostatni z przejawów praktyk monopolistycznych to- koncentracja: nie jest regulowana przez traktat, lecz przez rozporządzenia, te rozporządzenia zostały wprowadzone przez Francje1989r. Pierwsze traktaty dotyczyły koncentracji rynku (euroatom) - państwa narodowe zaczęły wprowadzać uregulowania czołowe ustawy zaczęto wprowadzać w Niemczech anty- koncentracyjnymi 1973- najczęściej to trans-europejskie koncentracje 1989 wprowadzono kontrole. Publiczna kontrola struktur gospodarczych a nie tylko zachowań przedsiębiorstwa. Rozporządzenie spełnia funkcje zapobiegawczą sprawdzamy co się stanie zanim dojdzie do fuzji, jest nakaz komisji europejskiej, że wszystkie przedsiębiorstwa który mają wymiar europejski mają się do niej zgłaszać mają przedstawiać propozycje koncentracji, komisja to bada- komisja wydaje, bądź zakazuje koncentracji, komisje mają 4 a potem 6 miesięcy na wydanie zezwolenia.

Kontrolą objęte są fuzje o wymiarze wspólnotowym- musi być odpowiednia wielkość przedsiębiorstw obrotów połączonych przedsiębiorstw musi przekraczać(światowy) 2,5 miliarda euro (mniejsze nie podlegają kontroli), muszą działać na terenie co najmniej 3 krajów sumowany obrót może przekraczać w UE 100 milinów Euro.

1990-2002 komisja przeprowadziła 2000 kontroli, zakazem objęto18 fuzji-nie doprowadzono. Przedsiębiorstwa same czasami rezygnują. Komisja Europejska może nie dopuścić do fuzji z krajami trzecimi musi doprowadzić do tego że muszą mieć swoje przedstawicielstwa UE.

Polityka konkurencja wobec pomocy państwa- polityka opiera się na traktacie 1987 opiera się na:

- Zakaz pomocy niezgodnej z regułami postanowieniami jednolitego rynku

Polityka konkurencyjna ma funkcje dualne- harmonijnego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego w ramach jednolitego rynku, wspieranie przedsięwzięć trans europejskich, korygowanie niedostatków rynkowych, wysoki poziom ochrony środowiska, równość praw kobiet i mężczyzn,

Kontrola polityki pomocy państwowej-mamy dwa rodzaje działań1. generalną kontrole wszystkich programów pomocy, które państwo narodowe mają obowiązek zgłaszać do komisji europejskiej, komisja opracowuje opinie czy dane państwo może wprowadzić.

- Zasada pomocy na małą skale- przewiduje niewielką skale pomocy.

2.Określenie wytycznych i zasad ogólnie kierowanych do wszystkich państw europejskich które powinny się kierować w przypadku opracowania swoich metod pomocy

Państwo może kierować pomoc do sektorów, może to być pomoc regionalna bądź horyzontalna, tutaj istnieją szczegółowe przepisy dotyczące pomocy sektorowej, z tych przepisów wyłączone jest rolnictwo, te przepisy dotyczące np. transportu, z rozbiciem szczegółowym, przemysły wrażliwe np. przemyśle węglowym, stalowym, stoczniowy komisja dopuszcza pomoc państwową

Sektorowe i wielosektorowe pomoce regionalne projekty inwestycyjne w konkretnych regionach 1998- mamy szczegółowe wytyczne pomocy regionalnej.(kwalifikowanie regionu)

Rozszerzenie Unii o państwa socjalistyczne-które oparte są na pomocy państwowej.

Polityka sektorowa- 1/3wszystkich funduszy, pozostałe 75% (pomoc sektorowa przetwórstwo-usługi-60% rolnictwo- ryboustwo-28% górnictwo węgla 11%

Podstawową formą pomocy są: subsydia, ulgi podatkowe, pożyczki, gwarancje państwowe.

Polityka wspierająca jednolity rynek

• Polityka handlowa

• Polityka przemysłowa

• Polityka naukowo badawcza i rozwoju technologicznego

• Polityka przedsiębiorczości

Polityki te zostały rozwinięte: polityki wspólnotowe(bez zróżnicowania na rynki narodowe)

• Polityka na rzecz konkurencji przemysłowej- ma na celu podtrzymywanie firm, sektorów, regionów krajów, obszarów ponadnarodowych do generowania relatywnie wysokiego poziomu zatrudnienia i produkcji z uwzględnieniem pracy.(wysokiego poziomu życia i wysokiego poziomu zatrudnienia)

Tą politykę na rzecz konkurencji przemysłowej wspierają inne polityki: handlowa, finansowa, regionalna, ochrony środowiska, zdrowia, zamówień publicznych, badań i rozwoju, oświaty.

Polityka przemysłowa przede wszystkim typuje cele a następnie określa środki realizacji tych celów. Cele polityki przemysłowej można podzielić na:

• Krótkookresowa (pomoc państwa udzielana przedsiębiorstwom, które przechodzą krótkotrwałe problemy)

• Długookresowa (znoszenie barier, które ograniczają swobodny przepływ czynników produkcji, budowa rynków zbytu, umożliwiająca wypracowanie korzyści w skali w danym przemyśle, popieranie tz. przemysłów przyszłościowych, proeksportowych,)

Główne cele polityki przemysłowej:

1.wspierania postępu naukowo- technicznego dla utrzymania wiodącej pozycji światowej produkcji,

2. wspieranie przemysłów strategicznych- zapewnienie wspólnocie utrzymanie, rozszerzenie udziału w rynku światowym, zwiększanie udziału rynku światowym, przemysły które wiąże się prestiż na świeci (przemysły które decydują o niezależności UE).

3. restrukturyzacja przemysłów tradycyjnych-wydobywczy, energetyczny, hutniczy, tekstylny.

4.pobudzanie i restrukturyzacja przemysłów opóźnionych gospodarczo o zanikającej produkcji przemysłów schyłkowych, o wzrastających tendencjach bezrobocia strukturalnego,

Cele:- administracyjno (doradztwo)- ekonomiczne (transfery publiczne, system podatkowy)

- zamówienia publiczne

- dostęp do informacji

Nowa strategia polityki przemysłowej- (1990r. - liberalizacja )- jest oparta o główną zasadę tak zwaną równą do najlepszych- wspólnotowe działanie polega na tym że komisja analizuje różne rozwiązania i informuje która polityka jest najlepsza

Polityka przedsiębiorczości ma na celu wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw.

Europejska karta przedsiębiorstw

Tak zwana strategia lizbońska 2000 rok w Portugalii ustalono główne cele strategii że Unii Europejskiej do 2010 roku stanie się najbardziej konkurencyjną opartej na wiedzy, zwiększone poszanowanie środowiska naturalnego, zatrudnienie i kwestia rynku pracy, zwiększenie aktywności zawodowej ludzi w wieku produkcyjnym.

Konkurencyjność w UE jako całości nie jest wystarczająca w stosunku do USA i Japonii.

Najbardziej konkurencyjnym krajem na świecie jest Finlandia.

Polityka społeczna

Polityka przeciwdziałania nieefektywności jednolitego rynku

1.Polityka społeczna UE

2.Polityka ochrony środowiska

Nie ma czegoś takiego jak wspólnotowa polityk społeczna

Istnieją dwie koncepcje dobrobytu społecznego:

1. wzrost dochodu narodowego redystrybucja nie ulega pogarszaniu,

2. jeżeli nie zmienia się dochód narodowy, a redystrybucja jest bardziej wyrównana

Europejski model społeczny(opiera się na czterech filarach)

1. Narodowe systemy opieki społecznej

2. interwencja państwa mająca na celu ochronę zatrudnienia

3. istnienie przedstawicielstwa w przedsiębiorstwie

4. zbiorowe negocjacje w regulowanym systemie społecznym

Wykład 5. 16 kwietnia 2005

Europejski model społeczny- który cechuje się tym, że istnieje znaczne zabezpieczenie prawne i instytucjonalne, w krajach europejskich -nie jest to model wypracowany przez UE

Kraje samodzielnie prowadzą własną politykę społeczną UE proponuje ogólne rozwiązania w wybranych obszarach tylko i wyłącznie w formie dyrektyw, dyrektywy te następnie są adoptowane przez kraje członkowskie nie ma czegoś takiego jak odrębne prawo społeczne UE

Prawo wspólnotowe-reguluje niektóre aspekty prawa pracy w takich dziedzinach jak równość traktowania kobiet i mężczyzn, urlopy wypoczynkowe, czas pracy, ochrona młodych pracowników ze szczególnym uwzględnieniem absolwentów, zwolnienia grupowe, stosunki pracy, bezpieczeństwo i higieny pracy.

Przyczyny opóźnień wypracowania wspólnych celów polityki społecznej UE- związane jest to z cechami, które charakteryzują politykę społeczną poszczególnych krajów, przede wszystkim jest to ustawodawstwo zmiennej geometrii (różne kraje w różny sposób ujmują kwestie zabezpieczenia społecznego w swoim własnym prawodawstwie).Nie ma czegoś takiego jak ogólny kodeks pracy.

• Różne podejście prowadzenia tzw. negocjacji zbiorowych

• płaca minimalna- występuje w większości krajów Europy, w Polsce też jest, jest regulowana od górnie przez państwo, jest ustalana dla całości osób zatrudnionych, jest jedna płaca minimalna, podobnie jest we Francji i Hiszpanii, np. w Niemczech i we Włoszech istnieje płaca minimalna wyznaczona dla poszczególnych gałęzi przemysłu, w W. Brytanii jest określona dla sektorów.

Nie jednolite rozumienie tego samego prawa np. prawo do strajku. Prawo do strajku występuje w każdym kraju. Niemniej sam strajk jest inaczej rozumiany w różnych krajach

w Niemczech (podmioty mają prawo do strajku lecz inne podmioty mają prawo do nokautu -jednocześnie jest to zaproszenie do rozmowy między pracownikami a pracodawcami)

We Francji strajk -jest rozumiany jako ostateczny instrument, pracownicy posiadają prawo do strajku, pracodawcy nie mają prawa do nokautu, w Polsce strajk jest rozumiany podobnie, jest to ostateczna broń, którą mogą użyć pracownicy.

System finansowania ochrony społecznej

1. BISMARKOWSKI- Składki które są wpłacane na ochronę społeczną są uzależnione od, -pracy jaką się wykonuje, -zarobków które się pobiera, ale również wypłaty które będą dokonywane z tego funduszu ochrony społecznej są uzależnione od naszych wcześniejszych zarobków, proporcjonalnie rosną wraz z utraconymi zarobkami.

2. Beveridge'a- odwołał się do zasady powszechności, tz. tym systemem jest objęty ogół społeczności, druga zasada: jednolitości świadczeń: wpłacamy tyle samo bez względu jakie są nasze zarobki, jest jeden zarząd, który finansuje wypłaty z funduszu ochrony społecznej i te wypłaty nie są uzależnione od naszych wcześniejszych pobieranych poborów ten system został wprowadzony w W. Brytanii ale również w krajach skandynawskich: Danii

Współcześnie nie występują czyste systemy Bismarkowski czy też Beverdge'owski są one mieszane. System Bismarkowski został uzupełniony zasadą powszechności. System Beveridge,a został uzupełnione uzupełniającymi ubezpieczeniami.

Niewystarczająca strukturyzacja sił społecznych na szczeblu europejskim. (partnerzy społeczni, istnieje instytucja która skupia ważniejsze związki zawodowe na szczeblu europejskim)

Tworzenie europejskiego rynku pracy

W Europie mamy jeden wspólny rynek pracy, odnosi się do swobodnego przepływu pracowników, jeśli pracownicy mogą podejmować pracę w różnych krajach, różne kraje w różny sposób regulują wspólny rynek pracy, należy stworzyć zręby prawa, które pozwolą ujednolicić, pewne zasady występujące na tym rynku pracy. Ważne jest też żeby ujednolicić sferę ubezpieczeń społecznych, trudno było oczekiwać by pracownik wywodzący się z jednego kraju, a aktualnie pracujący w innym kraju podlegający zupełnie pod inny system ubezpieczeń społecznych, aby on cały czas był ubezpieczany w swoim kraju pochodzenia, aktualnie jest to uregulowane w ten sposób że różne okresy składkowe ubezpieczeń sumuje się ze wszystkich źródeł gdzie były odprowadzane.

Wzajemne uznawanie kwalifikacji.

Kwalifikacje są wzajemnie uznawane, uznajemy dyplomy, uznajemy doświadczenie, możemy osobę przeszkolić.

Zostały opracowane zręby europejskiego prawa pracy.

Prawo pracy skupia się na trzech aspektach:

- bezpieczeństwo i higiena pracy,

- równość kobiet i mężczyzn w pracy,

-ochrona zatrudnienia.

Są to zręby europejskiego prawa pracy, nie jest to prawo skodyfikowane(są to dyrektywy).

Podstawa prawna europejskiej polityki społecznej

Pierwsze ujęcie to był Jednolity Akt Europejski- stworzenie jednolitego rynku europejskiego JAE 1986r.wprowadzono zapisy dotyczące poprawy warunków pracy, w dziedzinie bezpieczeństwa zdrowia i higieny pracy, wypracowanie minimalnych standardów prawa pracy oraz wspieranie działania społecznego, dodatkowo uzupełnienie JAE były porozumienia: Europejska Karta Socjalna podpisana 1961r. w Turynie, jest to karta podpisana w ramach Rady Europy, została zaadoptowana jako prawo europejskie Karta socjalna obowiązuje w UE. Mamy wspólnotową kartę podstawowych praw socjalnych pracowników, która została uchwalona 1989r.jes to skodyfikowane prawo pracy. Na początku lat 90-tych powstał protokół o polityce społecznej- karta Brukselska W. Brytania nie podpisała protokołu co zrodziło liczne problemy, Karta Brukselska została włączona do traktatu o wspólnocie europejskiej w Amsterdamie w drugiej połowie lat 90-tych, Karta Brukselska jest obecnie włączona do traktatu jest podstawowym prawem Europejskim i obowiązuje wszystkich. Obowiązuje również kraje które weszły do UE po podpisaniu Traktatu Amsterdamskiego.

Traktatowe zadania społeczne Unii Europejskiej: Są to art. Od 136 do 145 i obejmują takie działania jak:

1.zagwarantowanie minimalnych standardów z zakresu bezpieczeństwa, zdrowia i higieny pracy.(zapobieganie powstawania wszelkiego rodzaju ryzyka zawodowego, szkolenia BHP)

2.zabezpieczenie podstawowych praw pracowniczych, ale z wyłączeniem:

-wynagrodzenia

- prawo do zrzeszania się

-prawo do strajku i do nokautu

Wspólnotowe prawo reguluje sprawy dotyczące:

-urlopów rodzicielskich i wypoczynkowych

-przepisy dotyczące pracy, pracy nie typowej, pracy wykonywanej w nie pełnym wymiarze pracy,

- ochrona macierzyństwa

-ochrona pracy młodocianych pracowników

- zabezpieczenia zwolnień grupowych

3.Wspieranie dialogu społecznego pomiędzy podmiotami społecznymi(pracownikami a pracodawcami)

4.Przeciw działanie wszelkim formom dyskryminacji na rynku pracy, przeciw działanie wykluczenia społecznego w życiu zawodowym, ze szczególnym naciskiem na równość i kobiet i mężczyzn w życiu zawodowym w zakresie wynagrodzenia, szans i traktowania w miejscu pracy oraz na promowanie równości szans osób niepełnosprawnych i działań na rzecz aktywizacji zawodowej.

Większość działań podejmowanych przez unie na europejskim rynku ma za zadanie tylko i wyłącznie wspieranie krajów członkowskich, instrumentem europejskim, który służy do wprowadzania prawa europejskiego i prowadzenia polityki społecznej jest jeden z funduszy regionalnych „Europejski Fundusz Społeczny” czasami jest nazywany „Europejskim Funduszem Socjalnym” jest to najstarszy fundusz regionalny który powstał 1957r. Od samego początku ten fundusz był pasywnym narzędziem polityki społecznej, miał wspierać swoimi środkami, osoby bezrobotne.

Głównymi kwestiami: „Europejskiego Funduszu Społecznego było:

- ochrona pracowników przed długoterminowym bezrobociem

- wspieranie absolwentów i młodych pracowników

-wyrównywanie równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy

Fundusz promuje nowe technologie, wspiera badania, prowadzi działalność informacyjną, badawczą,

Europejska polityka ochrony środowiska

Kwestia wspólnotowej polityki europejskiej w zakresie ochrony środowiska po raz pierwszy pojawiła się w Jednolitym Akcie Europejskim w art. 25i w tym artykule wymieniono potrójny cel na rzecz ochrony środowiska:

1.należy zachować, chronić i poprawiać środowisko naturalne

2. przyczyniać się do ochrony zdrowia człowieka

3.zapewnienie rozważnego i racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi

Ponadto mamy w traktacie UE mamy art. 6, który mówi o tym, iż wymogi ochrony środowiska naturalnego muszą być brane pod uwagę przy ustalaniu i realizacji wszystkich innych polityk działalności.

Główne sprawy, którymi zajmuje się UE w zakresie ochrony środowiska.

-Przyjęto szereg dyrektyw zajmujących się zanieczyszczeniami wód, dyrektywy te dotyczą ochrony tak wód słodkich, jak i wód słonych, głębinowych i powierzchniowych, normy określają jakość wód w kąpieliskach, jakość wody pitnej, wody do hodowli ryb i wody do hodowli skorupiaków.

- zanieczyszczenie atmosfery, dotyczy emisji wszelkiego rodzajów gazów, dotyczy zanieczyszczenia, które jest produkowane przez samochody i przez spaliny,

-poziom hałasu też jest regulowany przez unie

- produkty chemiczne

-zagospodarowanie odpadów

-ochrona przyrody

Dalsze rozszerzenie polityki środowiska naturalnego stworzenie Europejskiej Agencji do spraw środowiska naturalnego 1990r.- agencja powstała trzy lata później w Kopenhadze.

Europa 2002r. Podpisała protokół w Cioto- międzynarodowy dokument ochrony środowiska - Stany Zjednoczone odmówiły podpisania protokołu w Cioto.

Regionalna polityka strukturalna

Region- jest to obszar mniejszy od kraju członkowskiego,

Jest pewna skłonność do przyciągania, skupiania przemysłów, w jednych regionach i odciągania nowych inwestycji w innych regionach. Dlatego mówimy o tak zwanym centrum i regionach peryferyjnych. Występuje w każdym kraju i na świecie, że do centrum przyciągane są nowe inwestycje, centrum rozwija się przemysłowo, natomiast peryferia pozostają peryferiami pomimo starań.

Przyczyny rozróżnienia regionalnego

1. Generalnie region, który stał się centrum posiada zasoby, których nie posiadają peryferia.

2. koncentracja sił politycznych, oświatowych, kulturowych, finansowych, w ramach centrum.

3. dostępność transportowa regionu.

Procesy alokacji można tłumaczyć przy pomocy kosztów. Koszty -które wpływają na proces realokacji to koszty transportu, koszty handlowe i płace.

Jeżeli koszty transportu były by zerowe a popyt byłby sztywny to wtedy nie byłoby tej skłonności do powstawania aglomeracji, wszystkie regiony w taki sam sposób by się rozwijały, przy założeniu zerowych kosztów transportu i sztywnego popytu, lecz koszty transportu występują i popyt nie jest sztywny, występuje tendencja do powstawania aglomeracji. W aglomeracjach gdzie popyt jest wyższy w przypadku tak zwanych peryferii wraz ze wzrostem kosztów transportu, rośnie skłonność do tworzenia aglomeracji.

Koszty handlowe działają odwrotnie, jeśli były by wysokie to firmy były by skłonne do tworzenia swoich centrów w różnych miejscach, wraz ze spadkiem kosztów handlowych, tendencja maleje tworzy to zwiększenie roli aglomeracji i tendencje do otwierania, swoich oddziałów w dużych aglomeracjach. Płace -jest pewna korzyść związana z peryferiami, płace są niższe niż w tak zwanym centrum.

Wzrost konkurencji- będziemy się starać zlokalizować swoje przedsiębiorstwa w miejscach, gdzie niema jeszcze konkurencji.

W Europie następuje bardzo silny nacisk sił ekonomicznych na jedność stwarzania aglomeracji na dalszy rozwój centrów i pomijanie peryferii w związku z tym pojawiła się propozycja rozwijania polityki regionalnej. Sama idea pojawiła się z pierwszym rozszerzeniem unii 1973r.-pirwszą osobą która zwróciła uwagę na zróżnicowanie regionalne był brytyjski komisarz Tomson istnieją dysproporcje we wewnątrz krajów członkowskich, ale także między najbiedniejszymi (są to obszary wiejskie uzależnione od rolnictwa, charakteryzują się bardzo słabą infrastrukturą, oparte o rozwijający się przemysł- chylący się ku upadkowi, )a regionami najbogatszymi.

Pszyczyny wpływające na rozwój polityki regionalnej w UE

1.kryzys lat siedemdziesiątych

2. przyczyny przyjęcia nowych krajów członkowskich

3. pogłębianie się integracji

4. uwzględnienie polityk krajów członkowskich (polityka monetarna)

Polityka regionalna opiera się na czterech głównych zasadach

1.zasada programowania

2.zasada koncentracji

3.zasada dodatkowości

4. zasada partnerstwa

Etapy wprowadzania polityki regionalnej i działania które były realizowane w tym czasie .

Pierwsza koncepcja pojawiła się w1969r. nie weszła do etapu faktycznych działań. Pierwszy etap rozwoju zaczyna się 1973r. Wraz z propozycją wysuniętą przez komisarza Brytyjskiego J.Dolsona w tym czasie 1972r.jest bardzo ważna decyzja podjęta na szczycie Paryskim jest to decyzja o stworzeniu i powołaniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego jest instytucją, która weszła w życie w następnym etapie (II) polityki regionalnej 1975r. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego jest instytucją, która ma generalnie pomagać w likwidowaniu dysproporcji między regionami unii i po przez strukturalne dostosowanie regionu o niskim poziomie rozwoju oraz przekształcanie upadających regionów przemysłowych,

Region dzieli się na jednostki terytorialne:

• NUTS I obszary największe np. kraje Beneluksu

• NUTS II większe regiony np. Landy

• NUTS III departamenty we Francji hrabstwa w Wielka Brytania powiaty w Polsce

• NUTS IV i V zmieniły nazwę na LAV

• LAV najmniejsze jednostki, w których nie obowiązuje polityka regionalna Unii

Zasada słusznego zwrotu, tyle ile wpłacamy do funduszu tyle otrzymujemy

II ETAP rozwoju polityki regionalnej 1975-1978r.

III ETAP rozwoju polityki regionalnej

Zaczyna się ten etap rozpoczęciem działalnością Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego- reforma funduszu, która miała miejsce 1979r.reforma ta polegała na zarezerwowaniu 5% wszystkich dochodów funduszów dla komisji europejskiej.

W maju 1984r pod koniec tego okresu Rada Europejska zaaprobowała kolejną reformę, reforma ta dotyczyła również kwot przeznaczonych na politykę europejską do 1984r. środki funduszu rozdzielane są Ex ante.1984r. następuje zmiana, nie ma rozdzielania funduszy ex ante zostaje to zastąpione widełkami. Widełki pomocy dla krajów członkowskich w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego dla każdego kraju mamy procentowo przeznaczone widełki dolna granica to jest stopa, którą na pewno dany kraj dostanie to czy dostaną ponad zależy od komisji europejskiej, zostaje zwiększona rola komisji europejskiej, komisja będzie decydować o przeznaczeniu określonych kwot, a podstawą będzie ocena programów rozwoju regionalnego. Kraje członkowskie są zobowiązane przedstawić komisji program rozwoju regionalnego i przekonać komisje że program jest warty wdrażania. Komisja teraz jest decydentem kto ma otrzymać środki, dodatkowo pula środków rośnie z5% do 11%. Jednocześnie pojawiają się nowe zasady kwalifikacja regionów do pomocy społecznej, regiony musiały się cechować długotrwałym niedorozwojem, musiały to być regiony, których poziom dochodów był dużo niższy od średniego europejskiego, musiały być to regiony z wysoką stopą bezrobocia, regiony przygraniczne zostały włączone do tej definicji regionu. 1988r. następnie jest kolejna reforma, ogólnie wszystkich funduszy regionalnych, polegała na tym aby fundusze zaczęły ze sobą współpracować, aby nie działały jako oddzielne fundusze, w ten sposób działalność funduszy mogła się na siebie nakładać, region który kwalifikował się do pomocy to region o wysokiej stopie bezrobocia, reforma 1988r. wprowadzała uregulowania działalności wszystkich funduszy, po to aby nie dublowały się.

Dodatkowo wprowadzono 6-letnie finansowanie polityki regionalnej oparcie tej polityki o sześcioletnie plany rozwoju i te plany pokrywają się z budżetami UE w ten sposób ułatwiono finansowanie funduszy strukturalnych, w ogóle zwiększono pulę środków na politykę regionalną i wyznaczono obszary działalności, które są do dziś obowiązujące, są to tak zwane reguły polityki spójności i te reguły powstały podczas końca lat 80-tych niemniej do dnia dzisiejszego są to reguły, które w dalszym ciągu obowiązują. Koncentrujemy środki na politykę regionalną w odgórnie wyznaczonych celach, ograniczona ilości tych celów pierwotnie sześć, aktualnie mówi się o trzech celach polityki regionalnej:

• Kwalifikowanie regionu, wymagających pomocy w oparciu o kryteria wspólnotowe, kryteria wspólnotowe są włączone do celów polityki regionalnej.

• Uznanie za priorytetowe programów wieloletnich pierwotnie był to program sześcioletni, aktualnie jest to program siedmioletni

• Dążenie do koordynacji działalności wszystkich funduszy strukturalnych (jeśli państwo nie wnosi wkładu własnego, nie otrzyma pieniędzy z funduszu strukturalnego)

Powołanie wspólnotowego instrumentu tak zwanej ramy wsparcia.

Okres trzeci kończy się 1992r. Traktat z Maastricht. Rozpoczyna się etap czwarty, wprowadzenie w życie Traktatu z Maastricht 1 stycznia 1993r.

Ten etap charakteryzuje się powołaniem nowych jednostek, które prowadzą politykę regionalną. W Traktacie z Maastricht najważniejsza część jest poświęcona Europejskiej Unii Gospodarczo-Walutowej w tym traktacie wymienione są warunki koregencji: kraje które chcą wejść do unii muszą spełniać, te warunki kraje muszą spełniać w momencie gdy wejdą do unii walutowej jak i również gdy w niej pozostają. Traktat napisany jest tak że wszystkie kraje muszą dążyć i w niej się znaleźć, kraj który znajduje się w unii nie będzie z niej wyłączony, jedyne co go czeka to dotkliwe kary ze strony instytucji unijnych i aby temu zapobiec powstawaniu dysproporcji między krajami unii spowodowanymi wypełnianiem warunków koregencji powstaje Fundusz Spójności- jest instrumentem który ma wspomagać inwestycje mniej rozwiniętych krajów aby w mniejszym stopniu odczuwać negatywne skutki związane z uczestnictwem tych krajów Unii Gospodarczej.

Jest to fundusz stworzony po to aby wspierać kraje, a nie regiony, nie jest to fundusz regionalny czy strukturalny. Jest jednym z instrumentów polityki regionalnej, który powstał aby negatywne skutki działalności UE w pewien sposób ochraniać.

Kryterium udzielania pomocy przez fundusz strukturalny jest:

- poziom produktu krajowego brutto na głowę mieszkańca który jest niższy o 90% średniej unijnej

-pierwotnie beneficjentami tego funduszu byli: Grecja Hiszpania, Portugalia, Irlandia

Europejski Fundusz Inwestycyjny-jest to instrument finansujący, współpracujący w znacznym stopniu z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym jest powołany aby finansować projekty inwestycyjne w tych obszarach UE w których jest to ryzykowna działalność, ryzyko inwestycji w danym obszarze jest większe niż na innych obszarach terytorium UE.

Komitet Regionu-jest to ciało doradcze UE z którym konsultują się wszystkie inicjatywy unijne które w jakiś sposób mogły by wpłynąć na rozwój regionu.

ETAP V- rozpoczyna się 1999r.i jest związany z najnowszym rozszerzeniem UE o10 krajów są to kraje biedne, należało w znacznym stopniu zreformować politykę regionalną, przede wszystkim: ograniczono ilość celów polityki regionalnej do trzech, wprowadzono nowe rozporządzenia dotyczące funduszów strukturalnych, wprowadzono jeden jednolity regulamin dla polityki regionalnej, wprowadzono nowy instrument jakim jest Fundusz Wspierania Rybołówstwa i przedłużono okres planowania z sześciu do siedmiu. Całość tej polityki jest ujęta w Agendzie 2000 która była dostępna przed rozszerzeniem - wprowadzono w 2000r.

W Agendzie 2000 wprowadzono pewną kwotę środków przeznaczonych na pomoc krajom wchodzących do UE- Polska mogła korzystać ze środków zanim stała się członkiem UE.

Unia w tej Agendzie doprowadziła do tego stworzono oddzielną pulę środków przeznaczoną dla krajów nowo przyjętych, w ramach tej puli dla krajów akcesyjnych w Polsce mogliśmy korzystać z dwóch instrumentów: Sapard- pomoc dla rolnictwa, Farel II- polityka regionalna.

Cele Polityki Regionalnej:

Polityka Regionalna znalazła swoje odbicie w Traktacie Rzymskim następnie została rozwinięta w 60 Akcie Europejskim, a współcześnie jest regulowana art. 2, art. 3 art. 158-162.

Te cele obejmują NUTS II i NUTS III

1.obejmuje regiony w których Produkt Krajowy Brutto na 1 mieszkańca jest niższy od 75% średniej UE a także obszary gdzie gęstość zaludnienia jest niższa niż 8 osób na 1km.2

2.skierowany jest do regionów przechodzących transformację gospodarczą: dotkniętych upadkiem przemysłu, przechodzących kryzys, przemysły schyłkowe, obszary wiejskie, obszary miejskie,

- długo trwała stopa bezrobocia wyższa niż średnia unijna

zdegradowane obszary miejskie

-wysoki poziom ubóstwa w miastach

- wysoki stopień zanieczyszczenia środowiska

- wysoki stopień przestępczości

-niski poziom wykształcenia

Sfera przemysłowa: udział zatrudnionych na danym obszarze musi być wyższy bądź równy średniej europejskiej i musi istnieć spadkowa tendencja zatrudnienia,

Strefy wiejskie: obszar gdzie gęstość zaludnienia jest niższa niż 100 mieszkańców na 1 km. 2 albo jest to obszar, w którym średnia stopa bezrobocia jest wyższa niż średnia unii.

3.ma dotyczyć regionów nie objętych pomocą w ramach celu 1i 2 i zwalczać długotrwałe bezrobocie oraz pomagać adaptacji dążenia w przemyśle i główne działania jego to wszelkiego rodzaju działania oświatowe edukacja i szkolenia.

W celu prowadzenia polityki regionalnej unia powołała fundusze

Fundusze regionalne

-Europejski Fundusz Społeczny(cele1, 2, 3)

-Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego(cel 1i 2)

-Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolniczej (cel1)

-Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (cel1)

-Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- środki mogą finansować następujące projekty: wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, tworzenie funduszy pożyczkowych, poręczeniowych, inwestycyjnych, infrastrukturę, badania naukowe i rozwój technologiczny,

-Europejski Fundusz Społeczny- jego działania są skierowane w kierunku osób bezrobotnych, w stronę osób zagrożonych bezrobociem, podnoszenie kwalifikacji osób zatrudnionych, promuje aktywną politykę rynku pracy, promuje równe szanse dostępu osobom wykluczonym ,finansowane są : doskonalenia zawodowe, edukacja, działania takie jak doradztwo, wspiera inicjatywy lokalne w ramach danego regionu, jest instrumentem który wspomaga polityce rozwoju regionalnego a nie zastępuje polityki, pomoc która jest otrzymywana z funduszu jest nakierowana na pomoc konkretnym osobą, może mieć postać kształcenia, szkolenia zawodowego, dotacje na tworzenie miejsc pracy, oraz dotacje dla osób samo zatrudniających się, rozwój nauki, techniki, dotacje tworzenia nowych miejsc pracy.

-Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolniczej -wspieranie strukturalnych przemian w zakresie rolnictwa, dzieli się na dwie sekcje: gwarancji (nie jest funduszem, jest instrumentem polityki rolnej) i orientacji (wspiera kwestie przekształcenia i modernizacji w rolnictwie) w ramach tego programu wspierana jest sekcja struktur rolnictwa, przetwarzanie i wprowadzanie do obrotu produktów rolnych, zachęcanie do produkcji innej niż żywności,

-Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa-1993r.

Fundusz spójności - ochrona środowiska(50% środków) i rozwój infrastruktury (50% środków )-ma na celu pomagać krajom członkowskim warunków korgerwencji.




1

---