Rozmiary produkcji w PL i na świecie
ogółem: |
368, 9 tys. ha |
2307 tys. t |
sady: |
263 tys. ha |
1944 tys. t |
plantacje jagodowe: |
105,9 tys. ha |
383 tys. t |
Tabelka jest wg wykładów, tylko średnio zgadza się z produkcją poszczególnych owoców (samych jabłek jest 2,4 mln t).
W danych z 2004 znalazłam takie zdanie: „W 2004 r. zbiory owoców ogółem wyniosły 3521,0 tys. t. Łączna produkcja owoców z drzew wyniosła 3019,0 tys. t. Łączne zbiory owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych w 2004 r. wyniosły 502,0 tys. t”
źródło: www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/rolnic_lesnict_srodowi/wyniki_prod_roslinnej/2004/dzial1_10.doc
Owoce w czołówce światowej - 3 pierwsze gatunki
Banan 20%
Cytrusowe (kilka gatunków) 20%
Winogrona 13%
Jabłka 11%
Owoce w czołówce w PL
Produkcja w PL - które miejsce w UE
owoc |
wielkość produkcji tonach |
udział w EU |
jabłka |
2,4 mln |
20,2 % (5miejsce) |
śliwki |
1,11 mln |
74% (potęga) |
czereśnie |
205tys |
54,4% (czołówka) |
porzeczka |
192tys |
43,4% (1 lub 2 miejsce w UE) |
truskawka |
185tys |
18,6% (kiedyś potęga, teraz spadamy) |
gruszki |
77 tys. |
|
wiśnia |
44 tys |
|
malina |
42tys |
43%(1 lub 2 miejsce w UE) |
borówka |
16,5tys |
64,1% (1 miejsce UE) |
Areał gatunków, których sadzimy najwięcej
Sadów w Polsce ~263tys ha (plantacje jagodowe to niecała połowa→ 106, z nich największy dochód przy eksporcie)
Powierzchnia upraw:
jabłka→ ponad 100 tys. ha
czereśnia→ ~30tys ha
truskawka→ 52,4 tys. ha
porzeczka→ 39 tys. ha
Eksport najważniejszych produktów ogrodniczych (które przynoszą nam największy dochód)
Jagodowe, mrożonki - truskawka schłodzona i mrożona oraz sok jabłkowy
Różnice regionalne w długości okresów wegetacyjnych
Sięgają miesiąca.
Najdłuższy - podkarpacie 230 dni
220 dni - wąski pas na zachodzie
Najkrótszy - północ i wschód
Może jakieś szczegóły?
Za „Szatą roślinną Polski”:
Zach. Wlkp., niż. Śląska, Kotlina Sandomierska: ok. 220 dni
środkowa część kraju: 200 - 210 dni
Pojezierze Mazurskie: poniżej 190 dni
góry: najkrótszy okres wegetacji
Różnice w rozpoczęciu i zakończeniu okresów wegetacyjnych
Gatunki odporne na mróz
Granice odporności:
drzewo |
temperatura max |
jabłoń |
-40 |
wiśnia |
-30 |
śliwa |
-25 |
grusza |
-25 |
czereśnia |
-25 |
morela |
-20 |
brzoskwinia |
-20 |
winorośl |
bardzo wrażliwe |
|
|
zawiązki |
-1,45 |
pąki |
-3 |
kwiaty |
-kilka |
najwięcej szkód robią przymrozki wiosenne czy jesienne(a nie okres zimy) |
|
Rozkład opadów w PL (różnice regionalne, gdzie dostateczne, ile to w sam raz, czy mamy takie rejony)
minimum 600mm
najmniej: Wlkp i Kujawy - średnio 450mm
najwięcej: pomorze, Kraków, Rzeszów, pojezierze zachodnie i wschodnie 600-700 (?)
Średnie opady dla Polski wynoszą około 600 mm rocznie, lecz są regionalnie zróżnicowane.
- Kujawy i część Wielkopolski - najmniejsze opady (tzw. cień opadowy ) -poniżej 500 mm rocznie,
- pojezierza (poza wcześniej wymienionymi obszarami) - 600 - 750 mm rocznie,
- niziny (poza pojezierzami) - 500 - 600 mm rocznie ,
- wyżyny - 700 - 800 mm rocznie ,
- największe sumy opadów - niższe partie gór 800 mm , a wyższe 1000 mm,
- najwyższe opady - Śnieżka - 1348 mm, Kasprowy Wierch - 1629 mm,
- największa liczba dni opadowych - listopad i grudzień , a najmniejsza -
wiosna,
za: http://geografik.webpark.pl/polska/klimat.html
Współczynnik transpiracji na wyprodukowanie 1 g suchej masy potrzeba ok. 500 g wody (sady).
WYMAGANIA WODNE ROŚLIN SADOWNICZYCH
-Małe wiśnie, morele;
-Średnie brzoskwinie; czeresnie; grusze, orezch, porzeczka czerwona i biała;
-Duze śliwy, jabłonie, porzeczka czarna, agrest, malina.
-Bardzo duze poziomka, truskawka
Efekt cieplarniany (na czym polega)
Z wikipedii:
Efekt cieplarniany - zjawisko zachodzące w atmosferze planety powodujące wzrost temperatury planety, w tym i Ziemi. Efekt wywołują gazy atmosfery, zwane gazami cieplarnianymi, ograniczające promieniowanie cieplne powierzchni i dolnych warstw atmosfery do przestrzeni kosmicznej.
Cos odnosnie sadow?
Okres wegetacyjny będzie się kończył 40 dni później i 40 dni wcześniej się zacznie. To chyba sprawi, że będziemy mogli uprawiać gatunki i odmiany, dla których dotąd okres wegetacyjny w PL był za krótki, np. jabłuszka `Granny Smith' :D
WPŁYW SRODOWISKA NA WZROST I PLONOWANIE ROŚLIN 1.PODSTAWY ZMIAN KLIMATYCZNYCH: -Przyczyny rozwój przemysłu; urbanizacja; intensyfikacja rolnictwa; zmniejszeenie areau szaty roslinnej; Zuzycie paliw kopalnych. -Skutki efekt cieplarniany; zanieczyszczenia gazowe atmosfery; abnizenie stężenia ozonu w atmosferze.
2.PODSTAWY ZMIAN NA PODWYŻSZONA ZAWARTOŚĆ CO2 W ATMOSFERZE -Deformacja chloroplastów; chloroza liści; podwyzszona intensywność oddychania ciemniowego; obniżenie intensywnosci fotoodychania; Przymykanie aparatów szparkowych; Róznice w wielkości części nadziemnej a systemem korzeniowym roślin; Zwiększenie zawartości suchej masy; zwiększenie rozmiarów rosliny.
WPŁYW PROMIENIOWANIA NADFIOLETOWEGO NA ROSLINY -Zwiększenie podziałów i wzrostu elongacyjnego komórek- zahamowanie wzrostu roślin; Zmniejszenie wydajności fotosyntezy; Zahamowanie krażenia cytoplazmy; Rozregulowanie równowagi hormonalnej; Uszkodzanie błon cytoplazmatycznych; Zmiany aktywności enzymów; Niszczenie mostków dwusiarczkowych w białkach; Dimeryzacja reszt tyminowych w DNA- występuja błędy w transkrypcji; Zachamowanie cyklu ksantofilowego- fotooksydacja chlorofilu.
CECHY ADAPTACYJNE ORAZ MECHANIZMY OBRONNE OGRANICZAJACE SZKODLIWY WPŁYW ULTRAFIOLETU -Zmiana połączenia liści; Przemieszczanie się organelli; Gładka, błyszczaca powierzchnia liści odbijajaca swiatło; Wykształcanie włosków; Synteza barwników antocyjanowych; Synteza poliamin; Przesunięcie intensywności procesów wzrostowych w czasie
Typy gleb pod uprawy sadownicze, specyfikacja i kryterium (zawartość części spławialnych)
Typy znaczące:
Kompleks pszenny - tam uprawia się gatunki, które mają duże wymagania
Kompleks żytni - gorsze, tam gdzie nie da rady uprawiać pszenicy
Kwalifikacja gleby pod sad:
gdy nie przewidujemy nawadniania to wykluczamy grunty klasy VI i większość V, także gleby całkowicie piaskowe, a spośród niecałkowicie piaskowych - piaski luźne (5% części spławialnych) i piaski słabo gliniaste (5-10% części spławialnych)
teren nie może znajdować się w zastoisku mrozowym (obniżenia terenu, w których dłużej zalegają masy zimnego powietrza), mgła, okolice jezior i rzek
teren nie może znajdować się w pasie gradowym
należy przeprowadzić analizę gleby w stacji chem-rolnej (aby sprawdzić skład granulometryczny i poziom składników pokarmowych)
wody gruntowe nie mogą znajdować się zbyt płytko (wykonać odkrywkę, czy pod warstwą orną nie ma twardego )
najlepsze gleby to piaski gliniaste lekkie (10-15% części spławialnych) i piaski gliniaste możne (15-20% części spławialnych)
wniosek - gleby poniżej 10% części spławialnych nie nadają się!!
NIE NADAJA SIĘ GLEBY
-Gleby piaszczyste zwłaszcza takie, gdzie w głebszych warstwach występuje grubsza warstwa piasku lub żwiru. Sa to gleby małozyzne i o małej pojemności wodnej; Nadają się tylko z nawadnianiem; Gleby ciepłe.
-Bardzo ciężkie i cięższkie gliny oraz mady gleby zimne, długo się nagrzewają, maja niski stosunek powietrzno wodny. Słabo się przewietrzają i przenikaja wodę.
-Płytkie rędziny w których skała macierzysta występuje blisko powierzchnio gleby.
Gatunki o największych i najmniejszych wymaganiach glebowych
Wymagania glebowe:
Jabłka- mniejsze wymagania niż grusza, sadzimy karłowe - korzenie płytko, gleba żyzna, z dużą pojemnością wodną, przepuszczalne, z gliną 40-80cm) woda gruntowa ok. 150 cm,
Grusze- najwyższe wymagania, korzenie głęboko, gleba żyzna (żyzne podglebie), lżejsza, dużo CaCO3 wody gruntowe głęboko
Śliwy- gleby wilgotne, korzenie płytko, małe wymagania
Wiśnie- najmniejsze wymagania, korzenie głęboko, glina w podłożu, może być 5 klasa
Czereśnie- korzenie głęboko, gleba przepuszczalna, lekka, umiarkowanie wilgotna
Brzoskwinie i morele- małe wymagania, gleba lżejsza, żyzna (wg Hołubowicza mają najmniejsze wymagania - mniejsze niż wiśnie i czereśnie)
Orzech włoski- prawie wszystkie gleby, nisko woda gruntowa, dużo Ca, małe wymagania, głębokie i żyzne podłoże
gatunki od największych do najmniejszych wymagań glebowych (wg Hołubowicza):
grusza, jabłoń, śliwa, wiśnie i czereśnie, morele i brzoskwinie (o orzechu włoskim nic nie ma...)
Maliny- największe wymagania, gleba żyzna, próchniczna, wysoki poziom wód gruntowych
Truskawki- gleby zwięzłe, gliniaste, wody gruntowe na poziomie 50cm, może być kompleks żytni
Porzeczki, agrest - wymagania przeciętne
winorośl- wszystkie gleby z wyjątkiem zbyt mokrych lub zbyt suchych, głęboki system korzeniowy
gatunki od największych do najmniejszych wymagań glebowych (wg Hołubowicza):
malina, truskawka, porzeczka, agrest, winorośl
Poziom wody gruntowej - czy np. na 0,6m można uprawiać jabłonie
Poziom wód gruntowych:
drzewo |
poziom wód gruntowych |
orzech włoski |
2-2,5 |
grusze, czereśnie |
1,8-2 |
jabłonie, wiśnie, brzoskwinie, morele |
1,5 |
śliwy, jabłonie |
1-1,2 |
jagodowe |
0,8-1,2 |
truskawka |
0,4-0,6 |
W Wielkopolsce poziom opadów → 500-550mm |
|
W Polsce niedobory wilgoci w glebie |
|
Rozmnażanie drzew - które wegetatywnie, które generatywnie
generatywne |
in vitro |
wegetatywne |
nasiona z dojrzałych owoców (wymagany okres stratyfikacji, nie gwarantują powtarzalności cech rodzicielskich) |
truskawki (obfitsze kwitnienie, drobniejsze owoce, ogromne koszty produkcji) |
~odkłady poziome i pionowe ~sadzonki zielne i zdrewniałe ~odrosty korzeniowe ~rozłogi ~podział |
Wymagania ogólne dla podkładek - jest 10, umieć wymienić 6
Wymagania podkładki:
dobre zrastanie ze szczep/okul
pożądana siła wzrostu
wczesne i obfite owocowanie
zwiększenie wartości użytkowej owoców i przyspieszenie ich dojrzewania
wytrzymałość na gorsze warunki glebowe i mróz (Antonówka - b. odporna na mróz) - nie zawsze tak jest -im silniej rosnąca podkładka tym mniejsza tolerancja na warunki glebowe i wilgotnościowe
mała podatność na choroby i szkodniki
łatwość rozmnażania
łatwość uprawy i pielęgnacji
tworzenie mocnego systemu korzeniowego
przystosowanie do różnych typów gleby
Wymagania jakościowe:
każda podkładka musi posiadać oznaczenia
WW- wolne od wirusów
TW- testowane na obecność wirusów
NW- nie testowane na obecność wirusów
dopuszczalne 2 letnie podkładki to siewki węgierki wangenheima oraz podkładki dla agrestu i porzeczek
to są wymagania dotyczące drzewek gotowych - nie podkładek:
jednakowe odmianowo
jednakowo okulizowane, szczepione
zbliżona grubość pnia (średnica mierzona na wys.10cm)
zbliżona wysokość
zbliżona ilość rozgałęzień
podobna wysokość pnia
zdrowe
Cechy podkładek generatywnych i wegetatywnych (+ & -)
generatywne |
wegetatywne |
+ niejednolite genetycznie + dobrze rozwinięty i głęboki system korzeniowy + mniejsze wymagania glebowe
- późno wchodzą w okres owocowania |
+ wyrównane genetycznie + wcześnie owocują + możliwość wyboru siły wzrostu (ściśle określone)
- słabszy system korzeniowy - wyższe wymagania glebowe - wymagają konstrukcji wspierającej (na silnie skarlających podkł) |
Przykładowe podkładki dla poszczególnych gatunków
Jabłoń- M26, M9, P22, antonówka
Grusza- Pigwa C
Śliwa- ałycza (często daje niezgodność fizjologiczną), węgierka Wangenheima (nie daje niezgodności fizjologicznej)
Czereśnia- czereśnia ptasia, PH-L (drogie)
Wiśnia- czereśnia ptasia
Brzoskwinia-siewka rakoniewicka, mandżurska (coraz rzadziej)
Cykl produkcji drzewka jednorocznego, jak uzyskać 1r a jak 2letnie, 2letnie z 1roczną koronką (konkretne zabiegi - szczepienie, okulizacja, kiedy przyciąć)
Typy drzew:
jednoroczne okulanty (produkcja 2 lata)
dwuletnie (na włąsnym pniu) z wstawką, przewodnią, pośrednią (produkcja 3 lata)
dwuletnie z 1 roczną koronką (produkcja 3 lata)
przyśpieszane przez szczepienie (produkcja o 1 rok krótsza - 2 zamiast 3 lat)
Jednoroczny okulant:
Pierwszy rok szkółki:
Wysadzenie podkładek - pod ziarnkowe podkładka generatywna jesienią, a pod pestkowe wiosną
Rozstawa 80-90 x 25-30cm rzędowo/pasmoworzędowo, drogi przejazdowe o szer 2,7m
prowadzenie szkółki w 1 roku (odchwaszczanie, nawożenie, oprysk)
czyszczenie podkładki- usuwanie pędów do wysokości 25cm
okulizacja- 15 VII- 21 VIII, uszlachetnianie podkładki na wysokości 6-20cm, od strony zachodniej
po miesiącu sprawdzamy, czy oczko się przyjęło - jeśli nie (ogonek nie odpada), to albo można poprawić okulizację (jeśli termin na to pozwala), albo przeznaczamy do szczepienia zimą lub wczesną wiosną:
Zimowe szczepienie podkładek służy skróceniu cyklu produkcyjnego do 2 lat - jeśli okulizacja się nie przyjęła, wyciągamy podkładki z gleby, dołujemy w trocinach w chłodni, zbieramy też zrazy przed zimą (w stanie spoczynku, ale przed mrozami - XII) - trzymamy w wilgotnych trocinach w chłodni. Szczepimy ziarnkowe I - III, pestkowe XI -II. Po zabiegu trzymamy szczepy 5-6 dni w temp. pokojowej, potem w chłodni, wiosną wysadzamy i traktujemy tak. jakby okulizacja się przyjęła.
Drugi rok szkółki:
wiosną następnego roku ścinamy podkładkę 1-2 cm ukośnie nad oczkiem (prowadzenie bezczopowe) lub pozostawiając kilkucentymetrowy czop - rany zabezpieczyć Funabenem
prowadzenie standardowych zabiegów (odchwaszczanie, nawożenie, ochrona)
formowanie korony:
usuwanie pędów pojawiących się na podkładce i czopie (bielenie czopa)
usuwanie pędów bocznych z pędu, który wybił z oczka - do wysokości 40-50 cm (pensetowanie) - pędy syleptyczne (boczne) powyżej tej wysokości zostawia się - utworzą koronkę
Jeśli drzewko spełnia wymagania kwalifikacyjne, przeznaczone do sprzedaży - jeśli nie, to najczęściej przeznacza się je do produkcji dwuletnich z jednoroczną koronką
Dwuletnie z jednoroczną koronką:
Trzeci rok szkółki:
Jednoroczne okulanty, które nie zostały sprzedane, wiosną kolejnego roku przycina się na wysokości:
drzewka słabe - 40 - 60 cm wysokości
drzewka silne - 90 - 80 cm wysokości
Wzrost pędu wierzchołkowego, który w ciągu roku (do jesieni) rozgałęzia się, dając kilka pędów syleptycznych (do sprzedaży tylko te, które mają min. 4 pędy boczne
Dwuletnie ze wstawką, przewodnią, pośrednią:
Pierwszy rok szkółki tak samo, jak w przypadku jednorocznego okulanta (oczkowanie latem, lub szczepienie w ręku zimą)
drugi rok szkółki :
wyprowadzamy z oczka pęd (wstawka, pośrednia, przewodnia) i na odpowiedniej wysokości (odpowiednio: 20, 15, 60 cm od poprzedniej okulizacji) okulizujemy oczkiem odmiany szlachetnej
trzeci rok szkółki wygląda tak samo, jak drugi rok w przypadku jednorocznego okulanta (ścinanie wstawki, pośredniej, przewodni i wyprowadzanie z założonego oczka koronki)
Terminy i sposoby okulizacji
Okulizacja- wymaga tylko 1 oczka, bardziej wydajna i tańsza
w literę T (miazga musi być dojrzała i twarda)
na przystawkę (= chip budding)
odwrócona litera T (gdy zwiększona ilość opadów)
w kratkę
w obrączkę
termin: ziarnkowe: I-III
pestkowe: IX - II (a nie latem?)
oczka→ ze zrazów z mateczników nie owocujących, dobrze wykształcone pąki, liście obcinamy sekatorem (nie urywamy) i zostawiamy 1-1,5cm ogonek
Sposoby szczepienia
Szczepienie- gdy okulizacja się nie uda, przeprowadzane wiosną lub zimą (tzw. szczepienie w ręku) wymaga odcinka zraza z min 3 oczkami
przez zbliżenie
przez stosowanie
na przystawkę
w klin (=sarnia nóżka)
w szparę boczną
kożuchówka
Sposoby rozmnażania podkładek
podkładki generatywne: siew nasion wiosną (po stratyfikacji) na rozsadnik (te przeznaczone do późniejszego pikowania) lub bezpośrednio na pole i ewentualne pikowanie (jeśli tego wymagają - mają mało rozgałęzniony korzeń palowy; ze względu na dużą pracochłonność, obecnie rezygnuje się z pikowania), przez rok porwadzi się standardowe zabiegi pielęgnacyjne, po zakończeniu wegetacji (spoczynek zimowy) wykopywanie, przechowywanie (dołownik lub chłodnia), sortowanie - gotowe do sadzenia
podkładki wegetatywne:
przez odkłady:
poziome
pionowe
przez sadzonki:
zielne
zdrewniałe
Trwa jeden rok, powyższe sposoby były już kilka razy omawiane... (np. podane ponizej sposoby rozmnażania jagodowych).
//Inna wersja //
1.GENERATYWNE -Podkładki pod orzecha włoskiego, poziomkę, brzoskwinię, morelę, jagodowe. Wada- zmienność genetyczna.
2.WEGETATYWNE/ METODY -Odkłady pionowe (agrest); poziome. -Sadzonki zielne (borówka amerykańska, odmiany szlachetne); Zdrewniałe; Korzeniowe (malina, jeżyna, leszczyna? -Rozłogi; Odrosty korzeniowe; Podział roślin; Szczepienie i okulizacja. *ODKŁADY zabiegi powodujące ukorzenienie; Odcięcie od rośliny matecznej. *SADZONKI odcięcie od rośliny matecznej; Zabiegi prowadzące do ukorzeniania. *ODKŁADY POZIOME z każdego pędu 3-4 sadzonki; Więcej robocizny; Więcej miejsca; Co 2 lata. *SADZONKI ZIELNE -Odmiany szlachetne (a w zasadzie można wszystko); Borówka amerykańska; Warunki wysoka wilgotność powietrza (szklarnie, tunele); wysoka temperatura powietrza. *SADZONKI KORZENIOWE malina, jeżyna; leszczyna; czasem śliwa.
Kiedy tniemy zrazy do szczepienia i okulizacji
Jeśli szczepimy wiosną, pobieramy zimą - w okresie spoczynku zimowego (następnie odpowiednio zabezpieczyć i do chłodni)
Zrazy do okulizacji - pobiera się tego samego dnia, kiedy wykonuje się okulizację
Rozmnażanie jagodowych
Agrest |
|
Porzeczki |
|
Maliny |
|
Jeżyny |
|
Truskawki |
B (<1cm) A (1-1,5cm) A+ ( >1,5cm) zagonowe (wielokoronkowe) świeże (zielone)- z mateczników, pobierane IX lub IV, sadzone bezpośrednio frigo- kopane w XI, przechodzą spoczynek zimowy, przechowywane nawet 9 miesięcy w chłodni (-1,5 do 20C), ale minimum 2 tygodnie!, kwitnie wtedy po 30 dniach, a owocuje po następnych 30-40dniach, sadzenie latem (k. VI- p. VIII) plon uzyskujemy już w I roku doniczkowane- z bryłą korzeniową (gdy wstawimy je do chłodni to możemy także sterować hodowlą, sadzenie latem (k. VI- p. VIII) plon uzyskujemy już w I roku Świeże dają lepszy plon niż frigo |
Poziomki |
|
Borówka |
|
Winorośl |
|
Charakterystyka sadzonek frigo
sadzonki frigo to sadzonki chłodzone w stałej temp. -1,5°C.
Po pierwszych przymrozkach wchodzą w stan spoczynku głębokiego i wtedy wyjmujemy je z gleby (XII/I) i umieszczamy w chłodni. Sadzonki pozbawione są liści (zostają tylko najmniejsze). Można je przechowywać w chłodni do 6 miesięcy, ale zużywane są asymilaty - niekorzystne jest zbyt długie przechowywanie (spadek plonu). minimalny okres chłodzenia to 2 tygodnie.
W pierwszych dniach po wyjściu z chłodni mają bardzo dużą intensywność wzrostu - przez dwa tyg. rosną o wiele szybciej niż sadzonki świeże. Kwitną miesiąc po posadzeniu, owocują 2 miesiące po posadzeniu. idealne do sterowania owocowaniem.
Sadzonki truskawek "frigo" po posadzeniu w wilgotną glebę przyjmują się praktycznie wszystkie i rosną szybciej niż zwykłe - zielone. Sprzyjają temu warunki: temperatura w maju czy w czerwcu jest wyższa niż wiosną, dłuższy jest też dzień. Rośliny po upływie 30 dni zaczynają kwitnienie, a po upływie następnych 30-40 dni zaczynają owocować. Ogółem więc od wysadzenia do owocowania mija zwykle tylko 8-9 tygodni.
Dysponując sadzonkami "frigo", można zakładać plantację w dowolnym terminie, uzyskując owoce w ściśle zaplanowanym terminie, np. w maju lub w sierpniu. Produkcja owoców na określony termin nazywa się uprawą sterowaną i jest w Polsce coraz bardzo popularna. W następnych latach truskawki te owocują już normalnie, w terminach tradycyjnych. Sadzonki "frigo" ze względu na koszt przechowywania w specjalistycznej chłodni są nieco droższe od zwykłych w zależności od tego, ile miesięcy przebywały w chłodni. Najcenniejsze są sadzonki zagonowe i "A+".
Sadzonki "frigo" należy sadzić dość głęboko tak, aby zielone "serce" było ledwo widoczne z ziemi; ziemia osiadając i tak je lekko odsłoni.
Zabiegi specjalne w mateczniku truskawki
usuwanie kwiatostanów
wygarnianie rozłogów (wygrabianie rozłogów do międzyrzędzi)
przerzedzanie sadzonek (przejazd po wygrabionych sadzonkach za pomocą brony - wstępna selekcja)
- defoliacja roślin matecznych w VII - aby zmniejszyć zagrożenie mączniakiem
Pozyskiwanie sadzonek różnych typów - charakterystyka, które lepsze (bez dodatkowych starań, reszta szkółkowanie, dodhodowywanie) ??
Przygotowanie gleby przed założeniem sadu - jaki okres jest potrzebny
minimalny(1 rok) i idealny (2 lata)
PRZYGOTOWANIE GLEBY -Wybór stanowiska; Gleby wolne od chwastów i szkodników; -Gdy na miejscu poprzedniej szkółki/ sadu konieczne jest 8-10 letnie zmianowanie; -Nawożenie organiczne poprawienie sorpcji, poprawienie warunków wodno- powietrznych; Głęboka orka jesienna; -Wysadzanie podkadek między rzędami 80-100cm; W rzędzie 20-25cm; drogi przejazdowe 2,7m. -Wykopywanie drzewek ok. 5.X, sprzedaż od 15. X, podkładki odejmujemy od rośliny matecznej wiosną, bo jesienią uszkodzenia mrozowe matecznika
Główne zadania w okresie przygotowania - wymienić 5
likwidacja uciążliwych chwastów wieloletnich
poprawienie struktury
uregulowanie pH (wapnowanie)
podniesienie zawartości próchnicy
regulacja zasobności gleby
Sposoby przygotowania stanowiska
płodozmian (uprawa roślin odchwaszczających- ziemniaki, buraki)
zabiegi uprawowe (mechaniczne)
wapnowanie
nawożenie organiczne
nawożenie mineralne
Gleba zachwaszczona z obornikiem→ zboże→ herbicydy→ sadzenie drzew
Gleba zachwaszczona bez obornika→ orka, herbicydy→ talerzowanie→ NPK, gorczyca→herbicydy, wałowanie→ sadzenie drzew
Gleba bez chwastów z obornikiem→ nawozy→ warzywa→obornik→ sadzenie drzew
Gleba czysta bez obornika→ zboża→ NPK→ wałowanie→ sadzenie drzew
GLEBA POD SAD 1.WYBÓR GLEBY -Najlepsze gleby o przeciętnej żyzności, najczęściej klasy III i IV. -Jabłonie i wiśnie można uprawiać na niektórych glebach klasy V. Dobrymi glebami są gleby lessowe i brunatne o średniej zwięzłości oraz gleby bielicowe utworzone z glin lekkich i utworów pyłowych. Na glebach klasy V, aby nadawały się do założenia sadu jabłoniowego lub wiśniowego konieczne jest nawadnianie. -Dla czereśni, moreli, grusz i śliw- przydatne sa gleby zwięzłe i bogate w próchnicę i związki mineralne. 2.WYBÓR STANOWISKA W PŁODOZMIANIE -Dobrym stanowiskiem pod sad będzie pole wieloletnich upraw traw koniczyny lub lucerny. Wyjątek stanowi przygotowanie pola pod plantację truskawek. Gatunek ten nie może rosnąć na polu potrawach, koniczynie i lucernie ze względu na gromadzenie się w niej opuchlaków, nicieni i grzybów, które uszkadzają korzenie truskawek. -Rośliny te powinny poprawiać strukture gleby; wzbogacić ja w próchnicę; oczyścić z chwastów trwałych. 3.PRZYGOTOWANIE GLEBY -półtora roku przed planowanym założeniem sadu lub plantacji. -Zniszczenie chwastów trwałych, zwłaszcza rozłogowych i głęboko korzeniących się. -Doprowadzenie gleby do właściwej kwasowości przez wapnowanie. -Poprawa struktury gleby; Wzbogacenie gleby w substancje organiczne; Uzupełnienie brakujących składników pokarmowych. *NISZCZENIE CHWASTÓW płytka orka; Po skiełkowaniu użyć Rundup w dawce 3-5l/ ha (zalega w glebie 3 miesiące); Częsta uprawa gleby; Wysiew roślin zagłuszających np. mieszanki roślin motylkowych. *DOPROWADZENIE DO ODPOWIEDNIEJ KWASOWOŚCI -Odbywa się przez wapnowanie. Nawozy wapniowe należy przeorać, zwracając uwagę aby były równomiernie rozmieszczone w całej warstwie ornej. -Nie przewapnować gleby, bo prowadzi to do uwsteczniania wielu składników pokarmowych i nasila proces mineralizacji substancji organicznej, co wpływa na ubytek próchnicy. *WAPNOWANIE -Usuwa szkodliwy nadmiar dla roślin jony H+ i Al3; Poprawia strukturę gleby i podłoży; Zmienia skład mikroflory glebowej; Zmienia dostępność wszystkich składników pokarmowych; Zwiększa efektywność stosowanych nawozów mineralnych i organicznych; Dostarcza ro ślinom Ca. Ca jest słabo ruchliwy w roślinie, niezbędny do budowy błony komórkowej. *WZBOGACANIE GLEBY W PRÓCHNICĘ -W roku sadzenia drzew korzystnie jest zastosowanie obornika 40-60t/ha, można zamiast obornika wysiać mieszankę na przeoranie. Pamiętać należy, aby nie stosować obornika w roku wapnowania gleby. -Obornik stosujemy minimum 6 tygodni przed sadzeniem roślin; Obornik szybciej się rozkłada na glebach lekkich- lepsze napowietrzanie, lepsze warunki mikroflory glebowej. *UZUPEŁNIANIE BRAKUJĄCYCH SKŁADNIKÓW -W oparciu o analizy glebowe; -Orientacyjne dawki nawozów stosowane przed sadzeniem drzewek P2O5- do 200 kg. Ha (dla jagodowych do 100 kg/ha); MgO tylko w postaci wapnia magnezowego; ; K2O- do 200 kg/ ha (truskawka do 120 kg/ha). PLANOWANIE I ZAKŁADANIE SADU 1.WIELKOSĆ SADU Aby sad był opłacalny jego powierzchnia musi przekraczać pewną minimalna granicę, dolna granica to 5-10 ha; Optymalna wielkość sadu wynosi 20-30 ha; Sad powinien dać średni plon w granicach 20-30t/ ha
Jak zlikwidować chwasty wieloletnie
Tak jak było podane na warzywnictwie?? :D
Od czego zależy rodzaj/dawka herbicydu
- od gatunku i wieku drzew
- rodzaju gleby i stopnia zachwaszczenia - im cięższa gleba, tym mniejsze dawki. Granicą jest tolerancja gatunku
Alternatywne metody walki z chwastami
Mechaniczne
- glebogryzarki
* noże tnące rotacyjne
* noże oscylacyjne
* szczotki rotacyjne
Ściółki:
- naturalne: obornik, słoma, trociny, torf, kora, odpady tartaczne, odpady komunalne, kompost przemysłowy
- syntetyczne: folia polietylenowa, włóknina polipropylenowa
- rośliny okrywowe: gorczyca, facelia, rzodkiew oleista, odrastające chwasty, trawa roczna, koniczyna polna
* szerokość ściółkowanego pasa 0,5 - 1-2m
* grubość warstwy ściółki 10-15-20cm
* jak długo zapobiega wyrastaniu chwastów 1-3 lata ->uzupełniać
* jakie zmiany chemiczne, biologiczne, fizyczne powoduje w glebie (struktura gleby i wilgotność porównywalne do naturalnej, pod włókniną więcej N, dobre środowisko dla bakterii, wolniej się nagrzewa, dłużej utrzymuje temp podłoża) chyba trzeba cos dopisac !!
* jak rosną i owocują drzewa w szkółce (mają wpływ!!) ????
* jak wpływa na jakość owoców
* zagrożenia przez gryzonie żyjące w ściółce
Metody termiczne
- wypalanie płomieniem spalanych paliw płynnych, gazowych (niszczenie mikroflory glebowej)
- elektryczne
- mikrofalowe
Ściółki - rodzaje, + & -
Wady i zalety systemów utrzymania gleby:
System |
Zalety |
Wady |
Czarny ugór mechaniczny |
brak konkurencji o wodę i składniki pokarmowe przyśpieszone nagrzewanie się gleby |
utrudniony wjazd pojazdów wysoki koszt psucie struktury gleby, ugniatanie zmniejszenie zawartości próchnicy |
ugór herbicydowy |
brak konkurencji o wodę i składniki pokarmowe nie uszkadza korzeni nie niszczy struktury gleby ułatwia wjazd sprzętu |
toksyczny dla środowiska glebowego i wód gruntowych wysoki koszt |
murawa |
sprzyja utrzymaniu struktury zapobiega erozji ułatwia wjazd sprzętu podnosi zawartość próchnicy w glebie |
stanowi konkurencję o wodę i składniki pokarmowe zagrożenie przymrozkami rozwój gryzoni |
ściółki |
ogranicza występowanie chwastów zapobiega utracie wody syntetyczne ograniczają stratom N organiczne wzbogacają w substancję organiczną |
zagrożenie przymrozkami rozwój gryzoni |
Allelopatia
Zmielone nasiona gorczycy (0,1kg/m²) - inhibitor kiełkowania i wzrostu chwastów
Planowanie - zakładanie sadu, elementy dokumentacji projektowo-kosztorysowej
Dokumentacja do założenia sadu:
analiza gospodarstwa i pól
projekt techniczny sadu
zalecenia agrotechniczne
kosztorys
ad 1.)
ogólna charakterystyka terenu(położenie, topografia terenu)
analiza klimatu
analiza gleby (odkrywka glebowa, analiza fizyko-chemiczna)
analiza warunków ekonomicznych (rynek zbytu, zapotrzebowanie na siłę roboczą)
ad 2.)
organizacja terenu (rozplanowanie kwater, dróg)
dobór i rozplanowanie gatunków, odmian, zapylaczy, podkładek, rozstawa)
ad 3.)
technika sadzenia
termin sadzenia
rozmieszczenie odmian (podobny termin zabiegów, zbiorów dla sąsiadujących odmian)
przygotowanie gleby
tyczenie
sposoby pielęgnacji
nawożenie, odchwaszczanie i ochrona roślin
wytyczanie magistrali wyznaczanie kątów prostych i zamykanie kwater
rys
ad 4.)
koszty założenia sadu
koszty ogrodzenia
koszty pasów wiatrochronnych
koszty materiałowe i robocizny
zbiorowe zestawienie kosztów
Dobór gatunków, odmian, zapylaczy i które ich wymagają
Dobór gatunków, odmian i podkładek zależy od naszych wymagań i od warunków klimatycznych, glebowych i topograficznych na jakich lokujemy sad. Zapylacze dobieramy tak, aby miały podobny czas kwitnienia i owocowania (zwłaszcza w systemie punktowym) - wykonywanie zabiegów jednocześnie (zwłaszcza zabiegi ochrony)
Modele sadów (nie m, cm!!) od czego zależy rozstawa drzew/roślin jagodowych
Modele sadów:
- rzędowy
- pasowo-rzędowy (2900 drzew/ha, 3,5x1x1,5)
ilość drzew/ha |
rozstawa |
567 |
5x3 |
1000 |
4x2,5 |
1250 |
4x2 |
1900 |
? |
2857 |
3,5x1 |
3846 |
3,5x0,75 |
5555 |
3,5x0,5 |
- od podkładki
- odmiany
- intensywności wzrostu
Termin zakładania sadu, plantacji jagodowych - wady i zalety
jesienny -> drzewa i krzewy owocowe (wyjątek truskawki - 2 połowa lata/wczesna jesień):
+ lepsze war. wilgotnościowe niż wiosną
+mnijesze natężenie prac w polu
- możliwość przemarznięcia drzewek
-ryzyko zniszczenia drzewek przez zające, sarny itd.
Sadzone jesienią tniemy wiosną
wiosenny - można brzoskwinie i morele:
+ łatwiej uchronić przed mrozem
+ tańsze i skuteczniejsze zabezpieczenie przed szkodnikami
- duże spiętrzenie innych prac
- gorsze warunki wilgotnościowe - trzeba podlać - co zwiększa koszty
- opóźnienie wegetacji
- letni - truskawki (ale nie po 20.08. - każdy tydzień (w innym miejscu było dzień) opóźnienia oznacza 10 kg straty plonu z 1 ha), winorośl, borówki
-Przygotowanie gleby minimum 6 tyg. przed sadzeniem
Które gatunki można sadzić cały rok
truskawki, borówki i winorośl - bo sadzonki są w pojemnikach
Kiedy sadzić truskawki na 2 zbiory w roku
frigo - sterowanie termiczne owoców, już po miesiącu kwitną ==> patrz pytanie 24!!
Ilość odprowadzanych składników pokarmowych
Odprowadzanie składników pokarmowych w kg/ha !! na przykładzie jabłoni ?
|
N |
P |
K |
Ca |
Mg |
owoce |
18 |
2 |
40 |
2 |
2 |
ze ściętymi gałęziami |
11 |
2 |
8 |
11 |
2 |
wbudowane w drzewo |
4 |
1 |
3 |
12 |
1 |
razem |
33 |
5 |
51 |
25 |
5 |
Recyrkulacja składników pokarmowych w sadzie - opisać drogę
gleba -> korzenie -> drzewo -> opadające liście, kwiaty i zawiązki (ścinane i rozdrabniane gałęzie??) -> gleba
kosiarka wykaszająca murawę w międzyrzędziach rozrzuca trawę na boki (na ugór herbicydowy) i materia organiczna wraca do gleby
Potrzeby nawozowe gleb w sadach - jak ustalamy w sadzie i przed założeniem - metody i kolejność
Dawka nawozowa:
(a • b • 100)/ c a- dawka czystego składnika wg tabeli
b- powierzchnia wokół drzewa (1,5x większa niż zasięg korony, bo korzenie sięgają dalej
c-
Dawka podaje nawożenie na m2 powierzchni (a nie pod 1 drzewo)
1.Obliczenie ilości cieczy roboczej wydatkowany przez opryskiwacz na 1 ha: ax10000m2/b=c (a-ilośc wody zużytej w próbnym opryskiwaniu; b- powierzchnia pola opryskana w próbnym opryskiwaniu; c- ilość wody potrzebna do opryskania 1 ha. Stała prędkość ciągnika 5km/h. 2.Obliczanie ilości cieczy roboczej wydatkowanej przez opryskiwacz na dana powierzchnię np. pasów herbicydowych p x o/10000 m2= e (p- powierzchnia pasów jaka musimy opryskać; o- ilość zalecana do opryskania 1 ha; e- ilość wody potrzebna do opryskiwania pasów. 3. Obliczamy dawkę herbicydu d x p / i= kg (d- dawka herbicydu na ha; p- ilość cieczy potrzebna do opryskania wyliczonej powierzchni; i- ilość wody zalecana do wykonania zabiegu w l/ha
Dodatkowe elementy potrzeb nawożenia jakie biorą pod uwagę Szwajcarzy
wzrost drzew
kończenie wegetacji
zakładanie pąków kwiatowych
wielkość plonu owoców
skłonność do występowania chorób fizjologicznych
objętość gleby zajmowana przez korzenie
zawartość materii organicznej
podkładka (silnie rosnąca, półkarłowa, karłowa)
W jakich częściach widać objawy niedoboru mikro i makroskładników - szczegółowo N, K, Mg
N |
Niedobór:
|
|
Nadmiar:
|
K |
|
Mg |
|
Ca |
|
Od czego zależy zasobność gleby
od zawartości części spławialnych ?
Jak zbierać próby - przed założeniem, w sadzie, z których miejsc
PRZED - idziemy zygzakiem ( :D) Pobieramy próbki z poziomu próchnicy i warstwy podornej z 15-20 różnych miejsc badanego terenu
PO - pobieramy próbki w pasach herbicydowych, w rzędach (czyli między drzewami) oraz środek murawy 15.VII- 15.VIII
Badane: skład granulometryczny, zawartość części spławialnych i próchnicy, pH, P, K, Mg, NIGDY N !!!
próba mieszana ~0,5kg
z co najmniej dwóch poziomów: warstwa orna do 20cm, warstwa podorna 20-40cm
ewentualnie zbiera się też ziemie z warstwy 3 i 4
pobór laską Egnera na wiosnę
z pasów: z lewej strony z dolnej części, ze środka z części środkowej, z prawej strony z części górnej
Górne dawki nawozów wapniowych dla określonych gleb
Nawozy Ca ze względu na zawartość części spławialnych (mam nadzieję, że to o to chodzi)
pH gleby w KCl (?) |
<20% |
20-35% |
>35% |
do 4,5 |
1500 |
2000 |
2500 |
4,6-5,5 |
750 |
1500 |
2000 |
5,6-6,0 |
500 |
750 |
1500 |
Dawki azotu
(0)10-20g/m² (zależy czy był obornik) => młode drzewa
Od 4 roku => 50-80 kg/ha
Jak nawozimy młode drzewka
Dawki większe niż sad starszy (żeby rozbudować koronkę i przygotować do owocowania) oraz nawożenie pasa 1,5 raza szerszego niż zajmuje korona
Kiedy nawozimy młode sady
W sadach już założonych, w dwóch latach po posadzeniu stosujemy tylko nawożenie azotowe i magnezowe, jeśli nie było ono stosowane wcześniej. Nawozy wysiewamy na powierzchni 1,5 raza większej niż zajmuje u góry korona drzewka (cała powierzchnia koła czy obręcz z pominięciem obszaru tuż przy pniu??)
Analiza gleb - co i gdzie badamy
nie badamy azotu w glebie!!! Bo się wypłukuje, jest sorbowany, więc roślinki i tak nie skorzystają
zawartość P, K, Mg; stosunek K/Mg (poprawny 3,5), zawartość części spławialnych, pH w KCl, sład granulometryczny, zawartość próchnicy,
??
analiza/składnik |
N |
P |
K |
Mg |
Fe |
Ca |
B |
wizualna |
+++ |
- |
+ |
++ |
+++ |
+ |
+ |
gleby |
+ |
+ |
+++ |
++ |
++ |
- |
+ |
liści |
? |
- |
++ |
++ |
- |
++ (owoców) |
++ (owoców) |
Próby liści do badania
Badane: NPK, Mg, B, Mn
z 10 typowych drzew, po 15-20 liści z ogonkami, zbierane ze środkowej części korony z długopędów
tego samego dnia suszymy je w 60-700C, lub świeże dostarczamy do laboratorium
zbierane: jabłoń, grusza, śliwa : 15.VII- 15 VIII
wiśnie, brzoskwinie, morele: po zbiorze
ZBIERANIE PRÓBEK LIŚCI -Wybór drzew; Technika pobierania- środkowa część pędu jednorocznego; Termin pobierania 15,VII-15,VII.
TECHNIKA POBIERANIA PRÓB -Dla każdej odmiany oddzielnie 10-15 drzew, 1 próba mieszana 70-100 liści -Suszenie laboratoryjne temp. 65-70C; można przechowywać w lodówce 1-1,5 dnia; Po suszeniu oceniamy makro- i mikroelementy
Nawożenie pozakorzeniowe - uzasadnienie stosowania
Nawożenie dolistne:
przy ograniczeniu aktywności korzeni
gdy składniki dostarczane do gleby ulegają uwstecznieniu
przy ostrym niedoborze składnika
dla oszczędności nawozu
gdy jest utrudniona przepuszczalność do owoców
gdy brak mikroelementów
gdy brak Ca w owocach→ co powoduje choroby fizjologiczne (gorzka plamistość podskórna, skarłowacenie przetchlinkowe, szklistość miąższu, rozpad wewnętrzny, skorkowacenie miąższu, choroby grzybowe)
termin: 1/2 VI co 2 tygodnie, zabieg wykonywany wieczorem, w 10-150C, gdy jest bezwietrznie
dawka: 3-10 litry lub kg/ha
ważne dokładne opryskanie
Przykłady nawozów dolistnych, mikroskładnikowe
Formy nawozów dolistnych:
N→ mocznik 0,5% (2-3 tygodnie przed opadnięciem liści)
Mg→ siarczan bezwodny 1% lub nawodniony 2%, chlorek magnezu 0,5-1%
Fe→ siarczan żelazawy 0,4%, nawóz chelatowy 0,4%
B→ boraks 0,5%, bortrac
Ca→ Wuxal, Calcium, Stopit, Insol Ca, chlorek wapnia(najczęściej), saletra wapniowa, wapnowit, Seniphos (Ca +P)
Zn→ Zintrac
Przy zwiększeniu liczby drzew na ha nie zmienia się dawka nawozu bo drzewa są mniejsze
Stosować możliwie jak najniższe dawki nawozu
Kiedy stosujemy nawożenie indywidualne
Czy zmiana modelu sadu spowoduje zmianę potrzeb nawożenia (intensyfikacja, zagęszczenie, karłowe podkladki)
niekoniecznie, gdyż w przypadku zwiększenia zagęszczenia mamy mniejsze drzewa, które wymagają mniejszego nawożenia
1.Więcej drzew/ ha Wyższe plony. Owoce zawierają mało składników pokarmowych, potrzeby nawożenia nie sa proporcjonalne do plonu, z nowoczesnego sadu wywozimy więcej owoców ale mniej drewna; Wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe nie wzrastają. 2.Drzewa na podkładkach karłowych, płytszy system korzeniowy mniejsza masa gleby objęta korzeniami drzew, ale korzeniami sa mocno nasycone najżyźniejsze warstwy gleby; Odżywianie N i K powinno być lepsze gorzej z Mg i Ca. -Lokalnie na młodych drzewach może występować potrzeba nawożenia Mg; Poza korzeniowe nawożenie Ca będzie miało większe znaczenie; Dzielenie dawki N zyska na znaczeniu; Największy problem stanowi woda. 3.Zwiężenie pasów herbicydowych większa niż dotychczas konkurencja trawy o N, zwłaszcza w starszym sadzie -Możliwa większa potrzeba nawożenia N drzew w pełni rozrośniętych. Drzewa młode potrzebują N do wzrostu wegetatywnego, ale maja go dostateczne ilości w obrębie pasów herbicydowych.
Odmiany do sadów i ogródków przydomowych
trzeba w ćwiczeniach znaleźć odmiany odporne na choroby (np. Topaz) i te do przetworów kuchennych (np. Boskoop)
Fertygacja - co to jest, podać nawozy do fertygacji, co jest ważne poza formą i dawką nawozu
Fertygacja:
równoczesne polewanie i nawożenie bezpośrednio po drzewo
oszczędność wody i nawozów
wszystkie nawozy w 1 zbiorniku (prócz saletry Ca)
można zmieniać stosunek N i K w trakcie sezonu w zależności od produkcji i bieżących analiz liści
minus: b. kosztowne
nawóz: np. Kristalon
poza formą i dawką nawozu ważne jest również:
szybkośc działąnia
termin stosowania
wpływ na odczyn gleby
cisnienie
------------
przed założeniem sadu 30-40 ton obornika/ha
stosowanie fosforu nie jest potrzebne w sadzie, bo to i tak nic nie daje :P
8