Tezy egzaminacyjne - specjalność „Analiza finansowa i gospodarcza”
Analiza ilościowa w ekonomii
Analiza ilościowa - analiza wyników pomiaru.
Metody ilościowe - umożliwiają pomiar zjawisk ekonomicznych w sposób bardziej obiektywny i precyzyjny. Dokładne określenie jakości i szybkości zmian badanych zmiennych jest niezwykle pomocne w prognozowaniu i planowaniu. Metody ilościowe dzielą się na:
¬ metody deterministyczne,
¬ metody stochastyczne.
Wśród metod deterministycznych można wyróżnić m.in.:
¬ metodę logarytmowania,
¬ metodę funkcyjną,
¬ metodę podstawień krzyżowych.
Precyzyjna analiza ilościowa metodami deterministycznymi nie jest niestety możliwa ze względu na brak uwzględnienia czynników losowych, które, jak powszechnie wiadomo, wpływają na poziom badanych zmiennych ekonomicznych. Ich wpływ jest nieunikniony, choć na pewno mniej istotny niż czynników głównych. Metody deterministyczne są stosowane przede wszystkim w badaniach o charakterze retrospektywnym.
Istota ekonometrii
Ekonometria - dziedzina zajmująca się wykorzystaniem specyficznych metod statystycznych dostosowanych do badań nieeksperymentalnych.
Ekonometria to nauka zajmująca się ustalaniem, za pomocą metod statystycznych, ilościowych prawidłowości zachodzących w życiu gospodarczym. Innymi słowy zakłada się, że w procesach ekonomicznych takie ilościowe prawidłowości występują.
Metody ekonometryczne
Modele ekonometryczne
Modelem ekonometrycznym nazywamy formalny opis stochastycznej zależności wyróżnionej wielkości, zjawiska lub przebiegu procesu ekonomicznego (zjawisk, procesów) od czynników, które je kształtują, wyrażony w formie pojedynczego równania bądź układu równań. Strukturę każdego równania określają: zmienna objaśniana, zmienne objaśniające (nielosowe albo losowe) mające usta1oną treść ekonomiczną, parametry strukturalne, zmienna losowa (tradycyjnie nazywana składnikiem losowym) o nieznanej treści oraz określony typ związku funkcyjnego między zmienną objaśnianą a zmiennymi objaśniającymi i składnikiem losowym. Zmienne, które są zmiennymi objaśnianymi w modelu nazywamy zmiennymi endogenicznymi, zaś te, które nie są objaśniane przez model - zmiennymi egzogenicznymi modelu.
Ekonometryczną analizę zjawisk gospodarczych można podzielić na kilka etapów:
ustalenie celu prowadzonej analizy,
cel poznawczy,
cel instrumentalny.
specyfikacja modelu ekonometrycznego uwzględniająca:
rodzaj modelowanego procesu lub układu gospodarczego,
dostępność i dokładność posiadanych informacji,
stan wiedzy badacza.
ustalenie listy podstawowych zmiennych endogenicznych oraz stopnia ich dezagregacji,
ustalenie listy zmiennych egzogenicznych,
ustalenie powiązań przyczynowo - skutkowych,
ustalenie postaci analitycznej funkcji wykorzystywanej w modelu.
zebranie informacji statystycznych,
identyfikacja modelu, czyli udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wykorzystując znane techniki estymacji można oszacować parametry modelu,
estymacja parametrów strukturalnych modelu za pomocą znanych metod, np. klasy metod najmniejszych kwadratów (MNK) lub największej wiarygodności (MNW),
weryfikacja statystyczna i merytoryczna modelu,
wykorzystanie praktyczne.
KRYTERIUM 1. Liczba równań w modelu.
KRYTERIUM 2. Postać analityczna zależności funkcyjnych w modelu.
składnik losowy w modelu może być addytywny lub multiplikatywny
KRYTERIUM 3. Rola czynnika czasu w równaniach modelu
KRYTERIUM 4. Ogólnopoznawcze cechy modelu.
Modele opisowe
modele przyczynowo-skutkowe wyrażające związki przyczynowo-skutkowe między zmiennymi objaśniającymi i objaśnianymi.
modele ekonometryczne - statystyczny wyraz praw ekonomii
modele behawiorystyczne - na podstawie obserwacji zachowania systemu
modele symptomatyczne, w których rolę zmiennych objaśniających pełnią zmienne skorelowane z odpowiednimi zmiennymi objaśnianymi a nie wyrażające źródeł zmienności zmiennych objaśnianych, oparte na współwystępowaniu zmiennych (nie zależność, ale koincydencja)
Modele szeregów czasowych
wykorzystujące do opisu zjawiska tylko informacje zawarte w jego historii, jako zmienne objaśniające wykorzystujące tylko zmienne związane z momentem w czasie lub przeszłe wartości zmiennej objaśnianej, np.:
modele tendencji rozwojowej, czyli trendu (wyłącznie ze zmienną czasową),
modele autoregresji, w których rolę zmiennej objaśniającej pełni zmienna objaśniana opóźniona w czasie o jeden lub więcej okresów (modele bez zmiennych egzogenicznych).
KRYTERIUM 5. Zakres badania
modele mikroekonomiczne, np. modele przedsiębiorstw,
modele mezoekonomiczne, m. in. modele branż gospodarki i modele regionalne,
modele makroekonomiczne odnoszą się do zjawisk obserwowanych w skali całej gospodarki, dotyczą relacji występujących na rynkach międzynarodowych lub w gospodarce światowej.
KRYTERIUM 6. Rola czynnika czasu w równaniach modelu
modele (równania) deterministyczne,
modele stochastyczne (przypadkowe, losowe).
KRYTERIUM 7. Charakter powiązań między nieopóźnionymi zmiennymi endogenicznymi (w modelu wielorównaniowym)
modele proste, kiedy zmienne endogeniczne pełnią jedynie rolę zmiennych objaśnianych,
modele rekurencyjne, gdy zmienne endogeniczne są jednocześnie zmiennymi objaśniającymi, ale brak jest sprzężeń zwrotnych między zmiennymi,
modele o równaniach współzależnych, kiedy występują sprzężenia zwrotne między zmiennymi endogenicznymi nieopóźnionymi.
Przedsiębiorstwo - istota, cele, formy
Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym prowadzącym na własny rachunek działalność produkcyjną lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści. Korzyści te prowadzą do maksymalizacji zysku w długim okresie.
W ujęciu przedmiotowym przedsiębiorstwo jest pojmowane jako kompleks majątkowy, zorganizowany w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Majątek będący w dyspozycji przedsiębiorstwa, wyrażony w ujęciu wartościowym, określa się jako aktywa. Składają się one z:
Majątku trwałego
Majątku obrotowego
Majątek trwały stanowią: ziemia, budynki, maszyny i urządzenia. Wszystkie te składniki biorą aktywny udział w realizacji zadań gospodarczych przedsiębiorstwa. Środki trwałe charakteryzują się tym, że wykorzystywane są w wielu cyklach produkcyjnych, stopniowo się zużywając.
Na majątek obrotowy przedsiębiorstwa składają się: zapasy, należności zewnętrzne oraz środki pieniężne.. Są to surowce, półfabrykaty i paliwa, których pewne zapasy są niezbędne po to by produkcja mogła rytmicznie przebiegać oraz pozostające na składzie, jeszcze niesprzedane wyroby gotowe. Pozostała część aktywów przedsiębiorstwa stanowią należności zewnętrzne (głównie z tytułu nieuregulowanych rachunków za sprzedaż wytworzonych towarów innym podmiotom gospodarującym oraz z tytułu posiadania obcych obligacji) oraz zasoby środków pieniężnych. Źródła finansowania aktywów przedsiębiorstwa określa się jako pasywa, które składają się z:
Funduszy własnych
Funduszy obcych
Fundusze własne stanowią równowartość wkładu majątkowego właścicieli przedsiębiorstwa oraz reinwestowane zyski niepodzielone, przeznaczone na rozwój przedsiębiorstwa.
Fundusze obce składają się z: zobowiązań wobec dostawców czynników produkcji, zobowiązań wobec banków i innych zobowiązań. Te dwa rodzaje funduszy nie pełnią aktywnej roli w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, dlatego właśnie nazywane są pasywami. Udział funduszy obcych nie powinien stanowić nadmiernej części pasywów, ponieważ może to doprowadzić do braku możliwości regulowania długów i stopniowego popadania w pułapkę zadłużenia. Majątek przedsiębiorstwa powinien znajdować pokrycie w źródłach finansowania. Suma aktywów musi równać się sumie pasywów. Ich wartościowe zestawienie nazywamy bilansem przedsiębiorstwa.
Wyróżnia się następujące kryteria, według których można podzielić przedsiębiorstwa:
Kryterium własności
Status prawny
Ilość zatrudnionych osób i dochód netto
Przedsiębiorstwo państwowe
Główne sfery działalności: komunikacja, łączność, energetyka, przemysł wydobywczy, motoryzacyjny
Forma prawna (najczęstsza): spółka akcyjna, w której pakiet większościowy znajduje się w rękach Skarbu Państwa (ministra skarbu), np. PKN Orlen, KGHM, Lotos, Poczta Polska
Przedsiębiorstwo komunalne
To własność władz lokalnych (gminy, miasta, powiatu)
Sfery działalności: dziedziny użyteczności publicznej (np. komunikacja miejska i podmiejska, oczyszczalnie ścieków, służby komunalne)
Przedsiębiorstwo samorządowe (akcjonariat pracowniczy)
Pracownicy kupują majątek przedsiębiorstwa państwowego, komunalnego
Forma obrony przed utratą pracy i prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych zagrażającą interesom pracowników
Samorząd firmy tworzą wszyscy jej pracownicy(każdemu pracownikowi przysługuje 1 głos; członkami mogą być tylko pracownicy danego przedsiębiorstwa), którzy wybierają zarząd, radę pracowniczą, i decydują o podziale wypracowanego zysku
Dają większą możliwość zaspokajania potrzeb swoich członków (np. poprzez korzystny pakiet socjalny, swobodne podnoszenie pensji, wpływ na politykę i strategię firmy) kosztem potrzeb rozwojowych przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwa spółdzielcze
Główne sfery działalności: przemysł rolno-spożywczy, handel, produkcja rolna, mieszkalnictwo
Walne zgromadzenie członków - najwyższa władza (każdy członek ma 1 głos); członkami mogą być także osoby niezatrudnione w zakładzie (wymóg płacenia składek i zaaprobowania statutu spółdzielni)
Stowarzyszenia
Dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenia w celach niezarobkowych (niemniej jednak mogą zatrudniać pracowników i podejmować działalność gospodarczą, za wyjątkiem stowarzyszeń zwykłych, lecz dochody uzyskane z tej działalności nie mogą służyć realizacji celów statutowych)
Fundacja
fundacje mogą być ustanowione tylko w celu realizacji zadań społecznych lub gospodarczych użytecznych (np. Porozumienie bez barier)
Otoczenie przedsiębiorstwa: pojęcie, charakter, klasyfikacje
Otoczenie przedsiębiorstwa jest sumą czynników i procesów, które funkcjonują w środowisku firmy. Czynniki te mają wpływ na działalność prowadzoną przez przedsiębiorstwo, które stale wchodzi z nimi w różnego rodzaju interakcje. Otoczenie stanowi siłę zewnętrzną wobec przedsiębiorstwa, które nie ma na część czynników wpływu. Otoczenie przedsiębiorstwa może generować dla niego zarówno szanse i zagrożenia, dlatego też musi być brane pod uwagę przy budowaniu strategii firmy oraz wyznaczaniu jej celów. Z reguły czynniki składające się na otoczenie przedsiębiorstwa podlegają nieustannym zmianom, konieczne jest więc ich ciągłe monitorowanie.
Otoczenie przedsiębiorstwa możemy podzielić na dwie części:
otoczenie bliższe (inaczej mikrootoczenie - konkurencyjne, branżowe, sektorowe),
otoczenie dalsze (makrootoczenie).
Otoczenie bliższe nie jest jednakowe dla wszystkich firm. Jest to ta część czynników, które w sposób bezpośredni oddziałują na przedsiębiorstwo. Może on też mieć na te czynniki wpływ, w zależności od posiadanej siły związanej z osiągniętą pozycją konkurencyjną. Im lepsza pozycja firmy, tym większy możliwy wpływ.
Elementy mikrootoczenia to różnego rodzaju podmioty gospodarcze i grupy wpływu. Najważniejsze z nich to:
dostawcy surowców, materiałów i innych niezbędnych dla funkcjonowania danego przedsiębiorstwa składników
pośrednicy, czyli podmioty, które pośredniczą w przepływie towarów między różnymi podmiotami, np. firmy transportowe, hurtownicy
konkurenci, a więc inne firmy należące do danego sektora, danej branży
klienci korzystający z usług lub zakupujący produkty przedsiębiorstwa
lokalne samorządy i lokalni mieszkańcy, którzy mogą mieć bezpośredni wpływ na działalność przedsiębiorstwa (dotyczy przede wszystkim przedsiębiorstw wywierających wpływ na lokalne otoczenie - np. poprzez wpływ na środowisko)
Otoczenie dalsze to czynniki o szerszym zasięgu, które w podobny sposób wpływają na działania wszystkich podmiotów gospodarczych obecnych na danym rynku. Są z reguły niezależne od przedsiębiorstwa i dlatego musi się ono do tych czynników dostosować.
Elementy makrootoczenia można posegregować w kilka podstawowych grup:
czynniki demograficzne - wielkość i struktura wg płci czy wieku danego kraju, tempo przyrostu naturalnego, gęstość zaludnienia czy struktura gospodarstw domowych;
czynniki ekonomiczne - tempo przyrostu dochodu narodowego oraz jego podział, poziom rozwoju gospodarczego, polityka gospodarcza realizowana w danym kraju, rozkład dochodów ludności, stopień oszczędności i zadłużenia społeczeństwa oraz dostępność kredytów zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla gospodarstw domowych;
czynniki polityczno - prawne - stałość przepisów prawnych oraz obszar i jednoznaczność obowiązujących uregulowań, a także stopień ingerencji władzy w gospodarkę lub pełen liberalizm w tym zakresie;
czynniki społeczno-kulturowe - poziom wykształcenia społeczeństwa, tradycje danego kraju, zróżnicowanie kulturowe na obszarze państwa oraz przestrzegane przez ludność normy etyczne i moralne;
czynniki techniczne - nowe technologie, tempo zmian zachodzących w technice i technologii przemysłu, częstość pojawiania się nowych produktów, stosunek do wprowadzanych innowacji, czyli przede wszystkim łatwość ich wprowadzenia do użytkowania.
czynniki przyrodnicze - panujące w danym kraju warunki ekologiczne, dostępne na jego obszarze surowce naturalne, koszty pozyskania energii oraz tempo ich wzrostu, wymagania środowiska naturalnego i jego ochrona, a także czynniki klimatyczne.
Każde przedsiębiorstwo musi przeanalizować swoje otoczenie i określić zajmowaną w nim pozycję. W ten sposób ustalone zostaną szanse, które przedsiębiorstwo powinno spróbować wykorzystać w jak najlepszy sposób, oraz zagrożenia, które należy umiejętnie omijać lub w miarę możliwości przezwyciężać. Ważne jest także ciągłe monitorowanie zmian zachodzących zarówno w bliższym, jak i dalszym otoczeniu i dostosowywanie się do nich.
Wyniki analizy otoczenia wykorzystywane są np. w metodzie SWOT, gdzie na podstawie analizy otoczenia firmy rozpoznaje się Szanse (O - Opportunities) i Zagrożenia (T - Threats) dla jej działalności.
Strategia przedsiębiorstwa: koncepcja, komponenty, rodzaje
Planowanie strategiczne, czy szerzej: zarządzanie strategiczne to ciągły i dynamiczny proces monitorowania otoczenia i zasobów przedsiębiorstwa, mający na celu rozwój i zwiększenie konkurencyjności firmy w długim okresie. W jego wyniku w przedsiębiorstwie tworzy się i realizuje strategię. Dlatego też w ogólnym ujęciu strategię można zdefiniować jako „program działania określający główne cele przedsiębiorstwa i sposoby ich osiągania”. Jednakże pojęcie strategii ma wiele znaczeń i jest różnie interpretowane, na co miał wpływ rozwój różnych podejść i szkół zarządzania strategicznego. H. Mintzberg2 określił strategię przez pryzmat 5P, jako:
• plan, a więc świadomie zamierzony i przygotowany kierunek przyszłego działania, drogowskaz dla firmy powstały na skutek patrzenia w przyszłość,
• pattern, czyli model, wzorzec przyszłego działania oparty na sprawdzonych i ugruntowanych wcześniejszych zachowaniach i doświadczeniach,
• ploy, to jest podstęp, sztuczka, manewr mający na celu przechytrzenie konkurentów,
• position, czyli pozycja, miejsce na tle konkurentów, sposób, w jaki firma odnosi się do swojego otoczenia, określony relacjami produkt - rynek,
• perspective, to znaczy opis pożądanego stanu firmy w przyszłości w wyniku spojrzenia do wnętrza organizacji i oceny jej kultury; to także sposób, w jaki kadra kierownicza identyfikuje siebie i otaczający ją świat.
Strategia organizacji rozumiana jest jako plan, wzorzec, pozycja wobec konkurentów, najlepszy sposób wykorzystania zasobów i kompetencji organizacji oraz zdolność do szybkiego identyfikowania i wykorzystywania okazji (szans) pojawiających się w otoczeniu. To ciągły i dynamiczny proces podejmowania wyborów w warunkach niepewności zmierzający do długotrwałego rozwoju.
Skuteczna strategia charakteryzuje się następującymi cechami:
• jest ciągła i dynamiczna, co oznacza, że to nieprzerwany i niekończący się proces, który zmienia się dynamicznie w zależności od warunków otoczenia i potencjału organizacji, a jednocześnie kojarzy jej atuty (mocne strony organizacji) z szansami wynikającymi z jej uwarunkowań;
• nadaje ogólny kierunek rozwojowi organizacji, a jej nadrzędną wartością jest wykorzystywanie długotrwałych szans na odniesienie sukcesu poprzez stymulację przewagi strategicznej i konkurencyjnej.
Podział strategii:
Strategie generalne (ang. grand strategies)
Strategie wzrostu
Strategie stabilizacji
Strategie redukcji
Kombinacja strategii
Według skali rozwinięcia, użycia zasobów:
- Strategie inwestowania (wzrostu lub rozwoju)
- Strategie stabilizacji (utrzymywania pozycji, selektywnego rozwoju)
- Strategie eksploatacji pozycji i/lub ograniczania działalności
Analiza strategiczna przedsiębiorstwa i jego otoczenia (SWOT, konkurencji, portfelowa)
Analiza SWOT
Analiza swot na poziomie ogólnym jest procedurą analityczną pozwalającą na gromadzenie i porządkowanie danych oraz przejrzystą ich prezentację.
Najczęściej jednak analiza swot traktowana jest jako narzędzie analizy strategicznej służące do określenia najlepszych kierunków rozwoju badanego obiektu (np: przedsiębiorstwa, projektu, kraju lub dowolnego obszaru, podmiotu) ze względu na cel działania, w wyniku przeprowadzenia badania otoczenia obiektu oraz jego wnętrza poprzez identyfikację wewnętrznych i zewnętrznych czynników wobec obiektu oraz zależności między nimi.
Istotą analizy jest:
Identyfikacja czynników które mogą wpływać na funkcjonowanie obiektu oraz posegregowanie ich na cztery grupy:
mocne strony - S (Strengths) - mocna strona to czynnik wewnętrzny (cecha obiektu), czyli to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,
słabe strony - W (Weaknesses) - słaba strona to czynnik wewnętrzny (cecha obiektu), czyli to co stanowi słabość, barierę, wadę obiektu,
szanse - O (Opportunities) - szansa to czynnik zewnętrzny (cecha otoczenia), czyli to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,
zagrożenia - T (Threats) - zagrożenie to czynnik zewnętrzny (cecha otoczenia), czyli to co stwarza dla obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.
Wskazanie najlepszego rozwiązania, kierunku działań do osiągnięcia celów obiektu przy minimalizacji zagrożeń, ograniczaniu słabych stron oraz wykorzystaniu szans i mocnych stron.
Analiza konkurencji
Analiza konkurencji jest istotnym elementem planowania strategicznego.
W pierwszym kroku należy odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie elementy składają się na tzw. analizę konkurencji. Jej zakres nie jest z góry narzucony ani zamknięty i w dużej mierze zależy od modelu rynku i specyfiki branży, w której działa przedsiębiorstwo, a także od celów, którym mają służyć wyniki tej analizy. Z reguły jednak, analizując konkurencję, bierze się pod uwagę następujące czynniki:
liczba konkurentów i struktura konkurencji (z iloma przedsiębiorstwami konkurujemy i jaki jest rozkład sił w branży?);
główne wymiary (metody) konkurowania (czy konkurujemy przede wszystkim ceną, czy jakością oferty, a może siłą marki? jakimi kryteriami kierują się klienci przy wyborze produktu / usługi?);
wykaz najważniejszych konkurentów (kim są nasi najgroźniejsi rywale? - bardzo często najistotniejszymi konkurentami nie są najwięksi gracze w branży, lecz np. nowi mali konkurenci o dużej elastyczności działania);
pozycja najistotniejszych konkurentów w sektorze pod względem wielkości obrotu, liczby odbiorców itp. (jaka jest wielkość i udział rynkowy najgroźniejszych graczy sektora?);
kluczowe przewagi najważniejszych konkurentów (w którym z istotnych elementów wyróżniają się oni spośród innych graczy?);
strategie i polityki cenowe najważniejszych konkurentów (w jakim stopniu konkurują oni ceną? czy w sektorze dochodzi do wojen cenowych?);
strategie i polityki produktowe najważniejszych konkurentów (w jakim stopniu konkurują oni jakością / różnorodnością / cechami produktu / usługi?);
strategie i kanały dystrybucji najważniejszych konkurentów (jak wydajne, sprawne i marżowe są kanały zbytu?);
rozpoznawalność i wizerunek marek konkurentów (jak odbierani są w percepcji klientów?);
sytuacja finansowa najistotniejszych konkurentów (jakie osiągają wyniki finansowe i w jakiej są kondycji finansowej? czy mają wystarczające zasoby / zdolności do finansowania biznesu?);
kluczowi partnerzy najważniejszych konkurentów (kim są ich kooperanci / dostawcy i jaką wartość dodają do ich biznesu?);
plany i perspektywy rozwoju najważniejszych konkurentów (jakie mają cele strategiczne? jakimi sposobami planują się rozwijać? które elementy chcą wzmacniać? jaką docelową pozycję na rynku zamierzają zająć?);
kluczowe rynkowe szanse i zagrożenia najważniejszych konkurentów (które czynniki zewnętrzne sprzyjają, a co zakłóca rozwój konkurentów?).
Powyższe informacje mają bardzo duże znaczenie dla działania przedsiębiorstwa i powinny zostać uwzględnione na poziomie analizy strategicznej w procesie tworzenia strategii. Zebranie aktualnych, adekwatnych i wyczerpujących informacji według ww. indeksu to jednak dopiero połowa sukcesu.
Analiza portfelowa
Analiza portfelowa jest bardzo istotnym, o ile nie najważniejszym, elementem strategii inwestycyjnej. Dzięki powyższej analizie możemy wyeliminować znaczną część ryzyka towarzyszącego akcjom.
Analiza portfelowa pozwala badać zależności pomiędzy maksymalizacją stopy zwrotu przy określonym poziomie ryzyka lub przy danym poziomie stopy zwrotu, minimalizacją ryzyka.
Ryzyko związane z posiadaniem akcji możemy podzielić na specyficzne - ryzyko dywersyfikowalne, jest ono związane z charakterystyką danej spółki i oddziałuje na konkretną spółkę i ryzyko systematyczne - ryzyko niedywersyfikowalne, które wpływa na wszystkie spółki jednocześnie i nie możemy go wyeliminować.
Łączenie akcji w portfel powoduje, że ryzyka specyficzne poszczególnych akcji znoszą się wzajemnie pozostawiając inwestorowi jedynie ryzyko systematyczne. Zgodnie z teorią ekonomii inwestor nie może być wynagradzany za poznoszenie ryzyka, którego może się pozbyć poprzez dywersyfikację, nie ma więc przesłanek do trzymania tylko jednego waloru. Inwestor powinien tworzyć portfel akcji zawierający minimum kilka walorów (przyjmuje się, że portfel ok. 10 walorów dobrze „rozprasza" ryzyko specyficzne) lub nabyć jednostki funduszy inwestycyjnych, których zarządzający sami dobiorą ilość spółek i ich wagi w zarządzanym portfelu.
Do rozwoju analizy portfelowej duży wkład wniosła praca amerykańskiego noblisty H. Markowitza z 1952r. W analizie tej rozważane są dwie główne charakterystyki inwestycji:
oczekiwana stopa zwrotu (średnia stopa zwrotu),
ryzyko (mierzone odchyleniem standardowym).
Markowitz zauważył, że ryzyko dwóch walorów połączonych w portfel może być mniejsze niż ryzyko każdego z tych walorów oddzielnie a zarazem stopa zwrotu z portfela większa niż stopa zwrotu z waloru o najmniejszym ryzyku.
Takie zjawisko wynika z tego, że stopy zwrotu z poszczególnych walorów mogą podążać w różnych kierunkach, a więc korelacja stóp zwrotu może być ujemna bądź bliska zeru.
Prosta analiza ekonomiczna może ułatwić dobór spółek wchodzących w skład portfela, przykładem może być zakup akcji spółek z sektora zbrojeniowego i branży turystycznej.
Jeżeli za granicą pojawi się konflikt zbrojny przychody firmy eksportującej broń wzrosną natomiast firma turystyczna zanotuje spadek przychodów. Mając obie spółki w portfelu osiągniemy pewną stopę zwrotu przy mniejszym ryzyku.
Analitycy mogą dobrać udziały spółek w portfelu tak aby osiągnąć zakładaną stopę zwrotu. Jednakże bazują oni na danych historycznych co jest pewnym obciążeniem tego podejścia.
Analiza portfelowa w wykonaniu drobnego inwestora może polegać na zakupie jednostek funduszy inwestycyjnych, które wykazują znaczną korelację z pewnym dobrze zdywersyfikowanym portfelem (najczęściej zbliżonym do składu Wig).
Niesie to ze sobą koszty w postaci opłaty za zarządzanie (ok. 4% rocznie w przypadku funduszy akcyjnych) oraz opłaty dystrybucyjnej (w przypadku niektórych funduszy) jednak niektóre fundusze mogą przynieść, przy podobnym poziomie ryzyka, stopy zwrotu większe niż indeks Wig.
Inwestorzy mniej skłonni do ryzyka mogą budować portfel złożony tylko w części z jednostek funduszy inwestycyjnych a w części z obligacji z dodatkiem innych instrumentów finansowych np. funduszy inwestycyjnych zamkniętych inwestujących w inne niż akcje i obligacje klasy aktywów.
Sposoby finansowania przedsiębiorstw (np. kredyty, leasing, franchising)
Kredyty
Przedsiębiorcy najczęściej korzystają z czterech rodzajów kredytów dla firm: kredytu inwestycyjnego, kredytu obrotowego, kredytu w rachunku bieżącym i linii kredytowej.
Kredyt inwestycyjny
Kredyt inwestycyjny, jak sama nazwa wskazuje, służy sfinansowaniu inwestycji zakładanej przez przedsiębiorcę. Są trzy rodzaje kredytów inwestycyjnych dla firm. Pierwszy to kredyt na wyposażenie, przydzielany na zakup lub unowocześnienie wyposażenia przedsiębiorstwa np. sprzętu, komputerów czy maszyn. Drugi to kredyt na restrukturyzację, przeznaczony na wydatki związane z restrukturyzacją firmy. Trzeci rodzaj kredytów inwestycyjnych to kredyt na zakup, skierowany do osób, które planują stworzyć nowe obiekty przemysłowe.
Przedsiębiorca ubiegający się o przyznanie kredytu inwestycyjnego musi złożyć wniosek o kredyt. Należy w nim przedstawić biznes plan, udokumentować trafność i efektywność inwestycji oraz oszacować przychody. Warto wnioski złożyć w kilku bankach, ponieważ będziemy mieli możliwość porównać kilka ofert i wybrać najlepszą dla siebie.
Kredyty inwestycyjne przyznawane są na okres od roku do 15 lat. Kredyt można spłacać jednorazowo lub w ratach. Jako zabezpieczenie kredytu inwestycyjnego dla firm banki stosują: wpis do hipoteki nieruchomości, blokadę rachunku bankowego, weksel In blanco oraz cesję wierzytelności. Dodatkowo banki zastrzegają sobie prawo do kontrolowania, czy środki z kredytu inwestycyjnego wykorzystywane są w określony w umowie sposób.
Kredyt obrotowy
Kredyt obrotowy wybierają przedsiębiorcy, którzy potrzebują środków na finansowanie bieżącej działalności firmy. Pieniądze w ten sposób otrzymane, można przeznaczyć na zakup towarów, surowców, materiałów czy usług oraz na zapłatę nieprzeterminowanych zobowiązań.
Wysokość kredytu obrotowego zależy od wysokości i częstotliwości obrotów na rachunku firmowym oraz od kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa. Część banków uzależnia wysokość kredytu np. od zrealizowanej przez firmę sprzedaży. Kredyt obrotowy spłacany jest jednorazowo lub w ratach, natomiast co miesiąc naliczane są odsetki.
Jeśli przedsiębiorca chce otrzymać kredyt obrotowy, musi złożyć w banku aktualne dokumenty rejestracyjne formy (NIP, REGON, wpis so ewidencji, KRS) oraz dokumenty finansowe firmy za ostatni rok. Załatwienie wszystkich formalności trwa ok. 7 dni, a po podpisaniu umowy bank ma 2 dni robocze na przelanie środków na konto naszej firmy.
Kredyty obrotowe dla firm oprocentowane są na poziomie 5- 10%. Banki pobierają również różnego rodzaju prowizje- za rozpatrzenie wniosku, za udzielenie kredytu, za zwiększenie kwoty kredytu w trakcie trwania umowy, za prolongatę terminu spłaty czy za zmianę warunków umowy.
Kredyt w rachunku bieżącym
Kredyt w rachunku bieżącym to tak naprawdę limit debetowy, którego wysokość i czas trwania bank określa w umowie. Aby uzyskać tego rodzaju kredyt, musimy od jakiegoś czasu(minimum 3 miesiące) posiadać rachunek firmowy w danym banku. Limit kredytu wyliczany jest na podstawie wysokości obrotów na rachunku bieżącym, poziomu zdolności kredytowej, rodzaju proponowanych zabezpieczeń spłaty kredytu.
Kredyt w rachunku bieżącym przyznawany jest z reguły na rok. Wszystkie wpływy na rachunek pomniejszają aktualne zadłużenie. Odsetki naliczane są od wysokości faktycznego zadłużenia i pobierane są co miesiąc z rachunku. Dzięki temu spłata odsetek wliczana jest w ciężar limitu kredytowego. Spłata kredytu następuje automatycznie z bieżących wpływów na nasz rachunek.
Kredyt w rachunku bieżącym oprocentowany jest według stałej lub zmiennej stopy procentowej ustalanej z uwzględnieniem stawki WIBOR i marży banku. Oprocentowanie to waha się między 5- 10% w skali roku.
Linia kredytowa
Linia kredytowa, podobnie jak kredyt w rachunku bieżącym ma charakter limitu debetowego, ale prowadzona jest w oddzielnym koncie bankowym. Z tego powodu środki wpłacane na rachunek bieżący firmy nie stanowią automatycznie spłaty zadłużenia.
Linia kredytowa oprocentowana jest według stałej lub zmiennej stopy procentowej ustalanej z uwzględnieniem stawki WIBOR i marży banku. Oprocentowanie to waha się między 5- 10% w skali roku.
Każdy przedsiębiorca z ofert banków może wybrać optymalne rozwiązania finansowe dla swojej firmy. Warto jednak pamiętać, że szanse na kredyty dla firm maleją, gdy firma prowadzi działalność krócej niż rok, wykazuje straty, zalega z opłatami ZUS lub US oraz gdy nie posiada żadnych zabezpieczeń.
Leasing
Leasing jest formą przekazania prawa do użytkowania danej rzeczy materialnej przez określony czas w zamian za udzielane ratalnie opłaty. Zawierany jest między trzema podmiotami: finansującym (leasingodawcą), korzystającym (leasingobiorcą) oraz zbywającym (od którego leasingodawca nabywa prawa własności danej rzeczy).
Leasing jest formą przekazania prawa do użytkowania danej rzeczy materialnej przez określony czas w zamian za udzielane ratalnie opłaty. Zawierany jest między trzema podmiotami: finansującym (leasingodawcą), korzystającym (leasingobiorcą) oraz zbywającym (od którego leasingodawca nabywa prawa własności danej rzeczy). Mowa tu o tzw. leasingu bezpośrednim. Istnieje także forma leasingu pośrednia, która dopuszcza uczestnictwo pośrednika w zawieranej umowie. Poza trzema wskazanymi podmiotami w zawieraniu transakcji leasingowej uczestniczyć mogą także poręczyciel oraz ubezpieczyciel.
Polskie regulacje podatkowe wyróżniają trzy rodzaje leasingu: leasing finansowy, leasing operacyjny oraz leasing zwrotny. Wybór któregokolwiek z nich jest uzależniony od specyfiki działalności oraz rzeczy, której ma dotyczyć umowa.
LEASING FINANSOWY
W leasingu finansowym (tzw. kapitałowym) chodzi o wzięcie w użytkowanie danej rzeczy, której właścicielem jest leasingodawca. To jednak korzystający (leasingobiorca) ponosi koszty związane ze zmniejszaniem się wartości rzeczy (amortyzacją). Nie ma w tym przypadku ograniczeń związanych z długością trwania umowy leasingowej. Warunek jest taki, aby w zapisie jasno stwierdzono okres jej obowiązywania oraz to, czy po zakończeniu (i na jakich warunkach) przechodzą na leasingobiorcę prawa własności do danej rzeczy.
Na koszty uzyskania w leasingu finansowym składają się odpisy amortyzacyjne, koszty użytkowania oraz część odsetkowa raty. Podatek VAT jest natomiast płacony z góry za całkowity okres obowiązywania umowy leasingowej.
LEASING OPERACYJNY
Leasing operacyjny, inaczej zwany usługowym, także polega na przekazaniu do użytku danej rzeczy (przedmiotu umowy) na określony czas. Reguła mówi, że powinien on być krótszy od ustandaryzowanego okresu zużycia się tej rzeczy. Po zakończeniu trwania leasingu operacyjnego korzystający może (ale nie musi - wszystko zależy od zapisów w umowie) zakupić przedmiot świadczenia po ustalonej z góry cenie, powiększonej o podatek VAT.
W przypadku leasingu operacyjnego to finansujący jest odpowiedzialny za dokonanie odpisów amortyzacyjnych, zaś leasingobiorca zyskuje możliwość doliczenia do kosztów uzyskania rat leasingowych (w częściach kapitałowej i odsetkowej), opłat związanych z aktualnie użytkowanym dobrem materialnym, a także - co równie ważne - wpłaty wstępnej. Podatek VAT w ratach leasingowych traktowany jest przez prawo podatkowe jako usługa, a więc podstawą do jego naliczenia jest wartość netto raty.
LEASING ZWROTNY
Stosunkowo najrzadziej spotykaną w Polsce formą leasingu jest tzw. leasing zwrotny. Może być zawierany jako leasing finansowy bądź operacyjny. Dochodzi do niego np. w sytuacji, gdy przyszły korzystający nie posiada odpowiedniej ilości gotówki, ma jednak sporo aktywów trwałych (np. nieruchomości). W takim przypadku, aby uwolnić kapitał, może część z nich przekazać finansującemu w zamian za brakującą gotówkę, a następnie korzystać z nich w ramach zawartej umowy. A zatem w tej sytuacji dostawca jest zarazem leasingobiorcą.
Niewątpliwą zaletą leasingu jest uproszczenie procedur oraz brak konieczności angażowania środków na całościowe sfinansowanie rzeczy w momencie przystąpienia do umowy. Jest to zatem dobre rozwiązanie dla przedsiębiorców - zarówno początkujących, jak i tych doświadczonych.
Franchising
Franchising (franchise - przywilej, koncesja), sposób współpracy podmiotów gospodarczych, z których jeden posiada kapitał (franchising biorca), drugi zaś dysponuje sprawdzonymi metodami działania (franchising dawca). Inaczej mówiąc, określone przedsiębiorstwo udostępnia swoją wiedzę, technologię, znak firmowy i pomoc w zastosowaniach innemu przedsiębiorstwu, które otrzymując od franchising dawcy “sposób na przedsiębiorczość" zobowiązuje się do działania zgodnie z wynegocjowanymi i zapisanymi w umowie zasadami.
Przedmiotem franchisingu może być procedura działalności usługowej, receptura i organizacja produkcji (know-how), marka firmy oraz inne elementy.
Proszę wymienić i opisać funkcje prognozowania
Przyczyny wzrastającego znaczenia prognoz gospodarczych wynikają z szybkiego postępu technicznego, istotnych skutków przez niego wywołanych, szybkiej zmiany otoczenia podmiotów oraz przemian wewnętrznych przedsiębiorstw. Prognozy więc w dzisiejszej rzeczywistości zaczynają pełnić wiele funkcji.
Pierwszą, najprostszą i oczywistą funkcją prognoz jest „funkcja informacyjna”. Polega ona na informowaniu społeczeństwa o nadchodzących zmianach. Znajomość kształtowania się przyszłych zjawisk powoduje bowiem łatwiejsze „przyswajanie” zmian. Rzetelna wiedza o nadchodzących zmianach jest lepszą receptą na opór przed nową, rodzącą się rzeczywistością.
Głównym celem prognozowania w gospodarce jest wspomaganie procesu podejmowania decyzji. Stąd wynika podstawowa funkcja prognoz - „funkcja preparacyjna”, czyli przygotowawcza. Zakłada się, że prognozowanie jest preparacją, czyli przygotowaniem każdego w zasadzie działania. Istotnie, gdy dążymy do celu poznajemy i wybieramy sposoby jego osiągnięcia, uwzględniając oczywiście warunki w jakich będziemy funkcjonować. W naszym działaniu próbujemy antycypować przyszłość, gdyż owe cele i warunki właśnie do niej należą.
W literaturze z zakresu zarządzania często spotyka się stwierdzenie, że decydent dla skutecznego kierowania firmą i zapewnienia jej rozwoju, powinien posiadać wizję, czyli obraz swojego przedsiębiorstwa w przyszłości. Mieć coś do czego będzie dążył w swoich działaniach. Wizję przyszłości powinny budzić chęć i wolę działania lub je wzmagać, a przez to powodować działanie. Mogą również prowadzić do zaniechanie jakiegoś działania.
Funkcję prognoz polegającą na pobudzeniu do działania sprzyjającego realizacji prognozy, gdy zapowiada ona zdarzenia korzystne, lub zaniechaniu działań, gdy przewidywane zdarzenia są oceniane jako niekorzystne, nazywamy „funkcją aktywizacyjną” prognoz. Biorąc pod uwagę kryterium celu można podać za K. Secomskim jeszcze dwie funkcje prognoz: ostrzegawczą i badawczą.
W „funkcji ostrzegawczej” prognoza ma na celu ostrzeżenie przed nadejściem niepożądanych wydarzeń, przed konsekwencjami danych posunięć itp. Natomiast „funkcja badawcza” prognoz sprowadza się do rozpoznania przyszłości, ukazania najbardziej prawdopodobnego układu przyszłych zjawisk, lub kilku możliwych wersji rozwoju przyszłych zdarzeń.
Proszę przedstawić pojęcie ryzyka i wymienić jego podstawowe rodzaje
Termin ryzyko (risk) wywodzi się z języka włoskiego (wł. Risico), w którym oznacza przede wszystkim przedsięwzięcie, którego wynik jest nieznany albo niepewny, lub możliwość, że coś się uda albo nie uda1 , czy też inaczej jako stan, w którym rezultat osiągnięty w przyszłości jest nieznany, ale można zidentyfikować jego przyszłe alternatywy, przy założeniu, że szanse wystąpienia możliwych alternatyw są znane2 . Ryzyko jest stowarzyszone z wszelką działalnością ludzką i wszelakimi formami egzystencji. Instytucja ubezpieczeń została stworzona w celu ochrony człowieka lub jego działalności przed skutkami niepomyślnych zdarzeń jako konsekwencji ryzyka.
Rodzaje ryzyka:
ryzyko właściwe (np. zdarzenia losowe - klęski),
ryzyko subiektywne (przewidywania decydentów w firmie),
ryzyko obiektywne (zdarzenia, których nie da się przewidzieć).
Biorąc za kryterium efekt wyróżnia się
ryzyko rynkowe,
ryzyko specyficzne.
Ze względu na alternatywy wyróżnia się:
ryzyko czyste,
ryzyko spekulacyjne.
Kryterium horyzontu czasu:
ryzyko operacyjne,
ryzyko strategiczne.
Ze względu na zmieniające się otoczenie i postęp technologiczny wyróżniamy:
ryzyko statyczne,
ryzyko dynamiczne.
Biorąc pod uwagę mierzalność skutków ryzyka dzielimy je na:
ryzyko finansowe,
ryzyko pozafinansowe.
Wyróżnia się trzy ryzyka, w kontekście instrumentów pochodnych, a mianowicie:
ryzyko w inwestycjach,
ryzyko przedsiębiorstwa,
ryzyko bankowe.
Proszę wymienić i opisać metody heurystyczne
HEURYSTYKA to:
odkrywanie nowych prawd przez odpowiednie stawianie hipotez
metody, które pomagają rozwiązać problem w warunkach niedostatecznej informacji oparte na rozbudzaniu fantazji, wyobraźni i kreatywności ludzi
umiejętność wyszukiwania i gromadzenia materiałów historycznych
Wg Martyniaka metody heurystyczne, ze względu na główną zasadę postępowania, dzielimy na:
1) oparte na skojarzeniach swobodnych (burza mózgów i jej warianty metodyczne, synektyka),
2) oparte na skojarzeniach wymuszonych (metoda delficka),
3) o charakterze analitycznym (metoda morfologiczna).
Burza mózgów (angielskie brainstorming), zwana również twórczą dyskusją, stanowi niekonwencjonalny sposób zespołowego poszukiwania nowych pomysłów dotyczących metod rozwiązywania problemów.
Opracowana została przez Amerykanina A.Osborne'a. Pierwszy raz zastosowana w 1938. Proces rozwiązywania problemów tą metodą składa się z dwóch typowych czynności intelektualnych: wytwarzania pomysłów, rozwiązania i ich oceny.
Czynności te normalnie przeplatają się ze sobą na zasadzie sprzężenia zwrotnego, przy czym zachodzi tu zjawisko natychmiastowego wartościowania. W burzy mózgów występuje natomiast oddzielenie w czasie procesu tworzenia pomysłów od ich oceny i selekcji, w związku z czym burza mózgów nosi również nazwę metody odroczonego wartościowania.
Burza mózgów realizowana jest w następujących fazach:
a) sprecyzowanie zadania do rozwiązania i przygotowanie posiedzenia zespołu ludzi (nie więcej niż 15 osób), reprezentujących różne specjalności (zawody);
b) zespołowe poszukiwanie pomysłów (sesja twórcza);
c) zestawienie i selekcja pomysłów.
Myślą przewodnią burzy mózgów jest pobudzanie uczestników sesji (zebrania), aby swobodnie zgłaszali dużą liczbę pomysłów. Wychodzi się tu z podstawowego założenia: duża liczba pomysłów zawiera przynajmniej kilka dobrych. Statystyka dowodzi, że 12-15% zgłoszonych pomysłów ma wartość praktyczną, a pomysły zakwalifikowane do realizacji stanowią 2-3%.
Słowo "synektyka" wywodzi się z języka greckiego i oznacza łączenie idei i przedmiotów, które nigdy przedtem nie współdziałały i wydaje się, że nie pasują do siebie. Jej istotą jest więc badanie różnych, pozornie nie związanych za sobą problemów, przy czym świadomie symuluje się podświadomie przebiegający proces działalności twórczej, czyli wywołuje się stany psychiczne, które przyczyniają się do łatwiejszego łączenia ze sobą różnych niezależnych rzeczy, zmiany codziennego sposobu patrzenia i reagowania ludzi na świat i występujące w nim zjawiska, a nawet odsunięcia od siebie na pewien czas schematów, logiki oraz metodologii i poszukiwania rozwiązań problemu w atmosferze intelektualnej gry.
Metoda delficka
Jedną z metod wykorzystywanych w zarządzaniu strategicznym jest metoda delficka. Jej nazwa nawiązuje do starożytnej greckiej świątyni w Delfach, gdzie kapłanki Apollina przepowiadały przyszłość. Podobnie działa ta metoda, która polega na długoterminowym prognozowaniu przyszłych zjawisk, tendencji lub zdarzeń z wykorzystaniem wiedzy oraz doświadczenia specjalistów z danej dziedziny.
Przeprowadzanie analizy metodą delficką
Wszelkie problemy oraz związane z nimi decyzje podejmowane są na zasadzie kolegium. Zgrupowani eksperci wypełniają ankiety, będąc najczęściej anonimowi i nie wiedząc, kto jeszcze uczestniczy w procesie analizy. Zanim zbierze się kolegium, to organizowany jest zespół odpowiedzialny za daną analizę, który musi również zdefiniować problem do rozwiązania. Następnie wybiera się ekspertów do analizy i pozyskuje ich zgodę do badania. Potem opracowywana jest ankieta (pytania bez niejasności czy dwuznaczności), którą wysyła się do ekspertów, a później analizuje się jej wyniki. Po tym następuje opracowanie i wysłanie kolejnej ankiety, przeanalizowanie jej wyników oraz uzyskanie zakładanego poziomu stabilności/zgodności w wynikach, a na końcu - opracowanie i analiza uzyskanych wyników.
Warto pamiętać, iż tradycyjne podejście zakłada dwukrotne wysyłanie ankiet do ekspertów, choć w niektórych źródłach preferuje się czterokrotne. Powinno to zależeć od uzyskiwanych wyników. Jeśli dany zespół osiągnął oczekiwany poziom zgodności wyników, nie musi już wysyłać dalszych ankiet, ale jeżeli ciągle brak w nich zgodności, musi powtarzać ten proces aż do skutku.
Nigdy nie wysyła się ponownie tej samej ankiety. Każda kolejna powinna zawierać dodatkowe wymagania oraz informacje.
Zalety metody delfickiej
Wśród korzyści płynących z metody delfickiej znajdziemy:
wyeliminowanie narzucania swojego zdania przez dominantów innym osobom z grupy,
brak tzw. syndromu grupowego myślenia, polegającego na utrzymaniu spójności u solidarności w grupie zamiast racjonalnego, realistycznego myślenia,
brak wystąpienia zjawiska zwanego „spiralą milczenia” - niechęci do wyrażania własnego zdania, jeśli stanowisko grupy odbiega od stanowiska jednostki,
wyeliminowanie kompromisu zmieniającego stanowisko danej jednostki,
wykluczenie obarczania innych podejmowaniem decyzji za dane jednostki,
uzyskiwanie wyników na podstawie opinii specjalistów w danej dziedzinie,
niezależność oraz anonimowość opinii,
statystyczna analiza wyników,
nieograniczone miejsca pobytu ekspertów.
Wady metody delfickiej
Poza wyżej wymienionymi zaletami metoda delficka posiada też wady w postaci:
trudności w doborze ekspertów (ich kompetencje składają się na sukces tej metody),
ograniczenia się do jednej dziedziny,
braku bezpośredniej wymiany poglądów,
wykorzystywania jej tylko do długoterminowych prognoz (utrudniona weryfikacja),
poświęcenia dużej ilości czasu, zaangażowania i pieniędzy do zebrania danej grupy eksperckiej.
W tej ostatniej kwestii może dziś pomóc internet, dzięki któremu można rozsyłać ankiety.
Metoda morfologiczna
Analiza morfologiczna to jedna z metod która łączy w sobie pierwiastek intuicyjny i analityczny. Jest to metoda kombinatoryczna stanowiąca swoisty symulator wyobraźni. Metoda ta została stworzona przez Szwajcara Fritza Zwicky'ego (1898-1974). Opracował on w latach 1938-1948 podstawy analizy morfologicznej podczas prowadzonych w Azusa w Kalifornii badań rozwojowych w dziedzinie rakiet. Po raz pierwszy określenie analiza morfologiczna zostało użyte przez Zwicky'ego podczas odczytu wygłaszanego w Uniwersytecie Oksfordzkim w maju 1948 roku.
Proszę przedstawić istotę efektywności gospodarczej
Efektywność ekonomiczna, sposób pomiaru skuteczności i celowości danej działalności gospodarczej, wyrażający się porównaniem (relacją) wartości uzyskanych efektów do nakładu czynników użytych do ich uzyskania. Niska efektywność ekonomiczna powoduje zwykle wzrost cen, zwiększenie zapotrzebowania na energię, materiały i powierzchnie produkcyjne - bez wzrostu wyników produkcyjnych. Wyższa efektywność ekonomiczna stwarza możliwości obniżenia kosztów wytwarzania, zwiększa wyniki produkcyjne i zysk, co z kolei umożliwia inwestowanie albo wzrost indywidualnych wynagrodzeń. Efektywność ekonomiczna stanowi jeden z podstawowych sposobów oceny podejmowanych działań gospodarczych.
Można wyróżnić dwa rozumienia efektywności. Pierwsze opiera się na gospodarowaniu dostępnymi już zasobami w taki sposób, aby uniknąć marnotrawstwa i maksymalizować korzyści ‒ określa się je jako statyczne. W tym ujęciu najczęściej wymienia się kryteria efektywności:
Pareta ‒ zmiana danej sytuacji stanowi ulepszenie, jeśli w jej wyniku poprawi się położenie co najmniej jednej osoby i nie pogorszy się położenie żadnej innej; stan optymalny występuje zatem wówczas, gdy nie można poprawić warunków żadnej osoby bez pogarszania sytuacji kogokolwiek innego, czyli brakuje nierozdystrybuowanych (nieprzydzielonych) „nadwyżek".
Kaldora-Hicksa - występuje, gdy korzyści osób zyskujących w wyniku wprowadzenia zmiany przewyższają straty osób nią poszkodowanych; alokacja jest zatem efektywna, jeśli jednostki odnoszące korzyść mają możliwość zrekompensowania strat poszkodowanym lub ci, którzy ponieśli stratę, nie są w stanie przekupić zyskujących, aby powrócili oni do sytuacji sprzed zmiany.
W drugim ujęciu, nazywanym dynamicznym, efektywność pojmuje się jako odpowiedni wybór środków do osiągnięcia celów przez każdego człowieka. Cele zawsze są wybierane indywidualnie i nie podlegają ocenie, za efektywną albo nieefektywną można uznać jedynie metodę prowadzącą do ich spełnienia. Efektywność społeczna to zatem niezakłócona możliwość określania dążeń i sposobów ich realizacji leżąca w gestii każdej jednostki. Kluczem do tak rozumianej efektywności jest wiedza, jaką mają podmioty rynkowe. Na przykład, jeśli cel działania stanowi oświetlenie domu, to z pewnością nikt obecnie nie zdecyduje się użyć lamp na olej wielorybi. Jednak na początku XIX wieku takie lampy służyły wielu ludziom, później zostały wyparte przez oświetlenie naftowe, gazowe i w końcu elektryczne. Postęp dokonał się dzięki kreatywności przedsiębiorców i ich zdolności do odkrywania na rynku możliwości zysku. Malejąca populacja wielorybów przyspieszyła rozwój lamp naftowych, a informację o tańszych metodach oświetlenia przekazano konsumentom za pomocą systemu cenowego. W ten sposób rozprzestrzeniła się wiedza o bardziej efektywnym oświetleniu i lepszym wykorzystaniu zasobów.
Proszę wymienić i opisać metody pomiaru efektywności
Do pomiarów efektywności stosuje się z reguły metody i techniki ustrukturyzowane w postaci modeli pomiaru. W aspekcie praktycznym istotę efektywności sprowadza się do badania relacji ogółu efektów (wyników) działania do poniesionych w związku z tym nakładami przy użyciu formuły ilorazowej lub różnicowej. Określanie wspomnianej różnicowej lub ilorazowej relacji wiąże się z koniecznością:
− używania spójnej, jednoznacznej i transparentnej miary, np. pieniądza,
− zidentyfikowania w sposób wymierny zarówno wyników, jak i nakładów (zasobów które nakazują postrzeganie systemu zdrowotnego jako otwartego systemu relacji z otoczeniem),
− dookreśleniu celów, do których realizacji dąży organizacja,
− jasnego zdefiniowania interesariuszy systemu, dla których niezbędne jest uwzględnienie w finalnym modelu oceny efektywności ich celów oraz kryteriów oceny systemu.
Wybrane metody pomiaru efektywności:
Indeksowe
Wskaźnikowe
Parametryczne
Nieparametryczne
Proszę wymienić i opisać kryterium oceny efektywności organizacji
Efektywność składa się z trzech wymiarów: celowościowego, społecznego i ekonomicznego, dla których wspólnym miernikiem są koszty jakości.
W wymiarze ekonomicznym za kryterium oceny efektywności uznaje się relację efekty/nakłady lub różnicę między efektami a nakładami, gdzie efektem jest jakość realizowanych przez organizację procesów oraz ich wynik, czyli poziom zadowolenia i satysfakcji klienta. Nakłady natomiast związane są przede wszystkim z poziomem kosztów odnoszących się do zapewnienia odpowiedniego, satysfakcjonującego poziomu jakości.
W wymiarze celowościowym za kryterium oceny przyjmuje się stopień zrealizowania założonych celów strategicznych odnoszących się m.in. do zapewnienia odpowiedniego poziomu jakości procesów, usatysfakcjonowania klienta, obniżki kosztów.
Wymiar społeczny określany jest przez możliwość utrwalania przez organizację przyjętych norm i wartości, zdolność reagowania i zaspokajania potrzeb otoczenia i członków organizacji.
Proszę wymienić i opisać mierniki pomiaru efektywności inwestycji
Do podstawowych miar efektywności inwestycji należą: wartość zaktualizowana netto - net present value (NPV), wewnętrzna stopa zwrotu - internal rate of return (IRR), wskaźnik zyskowności projektu inwestycyjnego - profitability index i okres zwrotu - payback period.
Wartość zaktualizowana netto (Net Present Value- NPV), to różnica pomiędzy zdyskontowanymi wpływami a wydatkami związanymi z przedsięwzięciem, w pewnym horyzoncie czasu. Przepływy pieniężne dyskontowane są na moment początkowy przedsięwzięcia.
Wewnętrzna stopa zwrotu (internal rate of return-IRR), to taka wartość stopy dyskontowej, dla której NPV=0.
Wskaźnik zyskowności (profitability index - PI) dla projektu inwestycyjnego, to iloraz zaktualizowanych przepływów operacyjnych (free operating cash flows) i nakładów inwestycyjnych.
Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych (payback period ) określa czas, w którym uzyskane wpływy pieniężne z inwestycji zrównoważą się z pierwotnym nakładem inwestycyjnym. Okres zwrotu informuje o tym, jak szybko odzyskane zostaną poniesione nakłady inwestycyjne.
Proszę wyjaśnić pojęcie rentowności
Rentowność jest to miara efektywności gospodarowania. Obliczana jest ona jako stosunek zysku do danej wielkości finansowej, której rentowność jest wyznaczana. W finansach pojęcie rentowności odnosi się zarówno do przedsiębiorstw, inwestycji jak i papierów wartościowych. Najczęściej wyrażana jest ona procentowo.
Rentowność jest popularnym wskaźnikiem wykorzystywanym do porównywania między sobą efektywności różnych przedsiębiorstw lub inwestycji. Dzięki temu, iż jest ona wskaźnikiem relacyjnym, badającym stosunek dwóch wielkości, rentowność jest skutecznym narzędziem do porównywania efektywności przedsięwzięć o różnej wielkości, co nie je jest możliwe w przypadku wykorzystania wartości bezwzględnych, takich jak zysk.
Rentowność sprzedaży (ROS - Return On Sales)
Rentowność sprzedaży określa ile zysku przypada na jedną złotówkę sprzedaży. Innymi słowy, jaka część zysku ze sprzedaży jest zyskiem dla przedsiębiorstwa. Wysoka wartość tego wskaźnika oznacza, że przedsiębiorstwo realizuje wysoką marżę na sprzedaży swoich produktów. Jest to zjawisko pozytywne, ponieważ oznacza, że wzrost sprzedaży powoduje dynamiczny wzrost zysku przedsiębiorstwa. Dodatkowo, dzięki wysokiej marży, przedsiębiorstwo jest odporne na wahania kosztów produkcji.
Rentowność aktywów (ROA - Return On Assets)
Wskaźnik rentowności aktywów pokazuje jaki zysk generuje każda złotówka posiadanych aktywów. Wskaźnik ten jest miarą efektywności zarządzania aktywami przez przedsiębiorstwo. Wysoki wskaźnik oznacza, że przedsiębiorstwo bardzo efektywnie zarządza aktywami w celu generowania zysku.
Rentowność kapitału (ROE - Return On Equity)
Wskaźnik rentowności kapitału informuje ile zysku generuje spółka z każdej złotówki kapitałów własnych. Wskaźnik ten jest niezwykle istotny, mierzy on bowiem zyskowność kapitału zainwestowanego w spółkę przez akcjonariuszy.
W jakich dziedzinach stosowana jest teoria gier?
Teoria gier znalazła szerokie zastosowania w ekonomii, biologii ewolucyjnej, socjologii, naukach politycznych, oraz (ostatnio) w informatyce. We wszystkich tych dziedzinach teoria ta służy w roli narzędzia do rozpatrywania modeli podejmowania optymalnych decyzji (strategii) w sytuacjach z udziałem co najmniej dwóch graczy. Często w takich sytuacjach poszczególni gracze nie są pewni działania jakie podejmą pozostali gracze. Teoria gier działa również w sytuacjach w których występuje tylko jeden gracz, który działa w warunkach niepewności (lub posiadania niepełnych danych). W związku z tym można ją ogólnie scharakteryzować jako teorię podejmowania optymalnych decyzji w warunkach nieokreśloności.
Perswazja niejawna
Samo pojęcie „perswazji” jest neutralne znaczeniowo. Perswazja bowiem to nic innego, jak umiejętne przekonywanie ludzi do swoich argumentów i racji. Ukryta perswazja natomiast rodzi pewne wątpliwości co do dobrych intencji osoby przekonującej. Kevin Hogan, z którym często wiąże się termin „ukrytej perswazji”, twierdzi, że jest to „tajna operacja”, zdolność przemawiania do podświadomości innych. Niestety, owe zdolności wpływania na umysły innych dzieją się pod nieobecność zgody na takie oddziaływania, a nawet w sytuacji, kiedy człowiek chce się bronić przed ukrytą perswazją.
Techniki manipulacyjne zawsze mają wydźwięk pejoratywny, bowiem indukują u osoby zmanipulowanej błędne wrażenie, że to ona jest decydentem w jakiejś spornej kwestii, kiedy w rzeczywistości manipulator zasugerował jej takie, a nie inne rozwiązanie. Ukryta perswazja, owszem, pozwala wpływać na innych tak, by zachowywali się zgodnie z naszą intencją, ale niejednokrotnie ma charakter niemoralny, bo oddziałujemy na nich bez ich świadomości i zgody dla osiągnięcia osobistych profitów.
Psychospołeczne postawy konsumenckie
Psychospołeczne - styl życia, motywacje i postawy, hierarchia wartości, normy estetyczne, np. konsumenci preferujący zdrową żywność lub aktywny tryb życia.
Podejmowanie decyzji - istota decyzji, procesy decyzyjne, warunki podejmowania decyzji, informacje w procesie decyzyjnym
Podejmowanie decyzji, czyli dokonywanie wyborów, wiąże się z takimi zjawiskami, jak: myślenie, rozumowanie, argumentowanie, rozwiązywanie problemów, wnioskowanie, testowanie hipotez czy dochodzenie do konkluzji. Wszystkie te procesy są przedmiotem badań psychologii poznawczej. Proces podejmowania decyzji to - obok planowania, organizowania i motywowania - jedna z funkcji zarządzania, która polega na zbieraniu i przetwarzaniu informacji o przyszłym działaniu.
Człowiek podejmuje decyzje, by zmieniać otaczającą go rzeczywistość. Decyzja jest świadomym wyborem jednego wariantu spośród przynajmniej dwóch możliwości.
Proces podejmowania decyzji wiąże się nierozerwalnie z myśleniem, czyli problemem podjęcia konkretnych procedur operacyjnych, które wiążą się ze strategiami, procesami rozumowania czy heurystykami rozwiązywania problemów. Myślenie jest dochodzeniem do wniosków, które wcześniej człowiekowi nie były znane. Wyróżnia się wiele metod wnioskowania, a wśród najbardziej popularnych wymienia się:
rozumowanie dedukcyjne - zastosowanie formalnych reguł logiki do wyprowadzania wniosków z podanych przesłanek,
rozumowanie indukcyjne - wyprowadzanie wniosków z obserwowalnych faktów,
rozwiązywanie problemów.
W psychologii poznawczej wymienia się dwie podstawowe strategie rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji:
algorytmy - sekwencja kroków, która zawsze doprowadza do rozwiązania zadania, ale jest bardzo czasochłonna, wymaga koncentracji uwagi, motywacji i chęci oraz zdolności myślenia. Często konieczne jest posiadanie ogromnej ilości informacji i umiejętności poprawnego ich przetworzenia. Psychologowie wyróżniają algorytmy typu „drzewa decyzyjnego” oraz „dekompozycji problemu”;
heurystyki - strategia bardziej zawodna, oparta na myśleniu intuicyjnym i bezrefleksyjnym. Jej zawodność kompensuje natomiast możliwość zaoszczędzenia czasu i znacznej ilości energii. Wśród najbardziej popularnych heurystyk wymienia się: heurystykę „byle bliżej”, która polega na wybieraniu zawsze takiej drogi, która w największym stopniu zbliża do celu; heurystykę postępowania wstecz, czyli zaczynanie „od tyłu”, od wyobrażenia sobie stanu końcowego; heurystykę ukonkretniania problemu oraz rozumowanie przez analogię.
Można mówić o decyzjach racjonalnych i intuicyjnych, strategicznych i ryzykownych, decyzjach podejmowanych w warunkach niepewności, innowacyjnych i przewidywalnych. Wyróżnia się też trudne decyzje, pochopne decyzje, decyzje zadowalające, rutynowe, poprzedzone fazą planowania albo podejmowane bez namysłu w sposób spontaniczny. Kategorie decyzji można mnożyć w nieskończoność. Najważniejsze jednak, by przed dokonaniem wyboru przeanalizować sytuację, zrozumieć cel, poszukać możliwe rozwiązania i wybrać tę lepszą alternatywę pod względem wytyczonych kryteriów wyboru.
Wyszukiwarka