PRAWO FINANSOWE

[e-mail]

Dyżury: 409E lub 415E

Katedra prawa (sekretariat) 32-257-7505

Dyżury:

Piątek B- 13.30-14.30 (Katowice)

Środa A- 11.00-11.30 (BOND)

Egzamin (test wielokrotnego wyboru 15-20pytań+ na uzupełnianie), podstawa do zaliczenia.

Może być egzamin zerowy.

Literatura:

1. C. Kosikowski, Prawo finansowe w Unii Europejskiej i w Polsce, Warszawa 2008

2. K. Nizioł, M. Federowicz, Prawo finansowe Polski i Unii Europejskiej, Warszawa 2008

3. C. Kosikowski, E. Ruśkowski (red.) Finanse publiczne i prawo finansowe, Warszawa 2008

4. W. Wojtowicz, Zarys finansów publicznych i Prawa finansowego, Warszawa 2008

WYKŁAD 1 1.10.2010

Integralną cechą prawa jest przymus, natomiast państwo stwarza ten aparat przymusu.

Całokształt obowiązujących w państwie przepisów prawa, z uwzględnieniem ich podziału na gałęzie

System prawa

Gałęzie prawa

Instytucja prawa

Przepis prawa(art., paragraf, punkt)

Norma prawna (wzór zachowania dla adresata)

W ramach konkretnych systemów prawa dokonuje się:

-systematyzacji pionowej- opartej na hierarchii aktów normatywnych.

-systematyzacji poziomej- podział na gałęzie i dwa podziały dychotomiczne: na prawo materialne i formalne oraz na prawo prywatne i publiczne.

Po co systematyzacja pozioma?

Prawo nie jest zbiorem norm o jednolitym charakterze. Ze względu na różne stosunki społeczne, które reguluje, a także ze względu na różne zasady prawne, które realizuje,
a czasem także ze względu na budowę normy prawnej, którymi się posługuje prawo dzielimy na gałęzie, choć całość powinna tworzyć określony system prawa.

Przepisy prawa obowiązują na określonym terenie.

Gałąź prawna a instytucja

Gałąź prawa:

Instytucje prawa:

Pojęcie szersze niż instytucja Zespół norm regulujących daną dziedzinę życia Dotyczy całej kategorii stosunków społecznych Zbudowana z instytucji Np. prawo cywilne, prawo rodzinne, prawo karne, prawo pracy Prawo konstytucyjne (państwowe) Prawo administracyjne Prawo finansowe Prawo karne Prawo cywilne Prawo rodzinne Prawo pracy

Pojęcie węższe od gałęzi prawa Normy regulujące pewien typowy dla danej gałęzi stosunek społeczny Dotyczą jednego stosunku społecznego Zawierają się w gałęziach prawa Np. instytucja małżeństwa, rozwodu, instytucje własności, instytucja obrony koniecznej, akt normatywny Prawo publiczne| konstytucja 2.IV.97 Prawo publiczne| kodeks post. admin. Prawo mieszane| brak Prawo publiczne| kodeks karny Prawo prywatne| kodeks cywilny Prawo prywatne| kodeks rodzin. i opiek Prawo mieszane| kodeks pracy

(Zawiera normy określające zasady ustroju politycznego i społeczno- gospodarczego, kompetencje podstawowych instytucji państwa i relacje między nimi oraz katalog wolności, prawi i obowiązków jednostki

Stanowi zespół norm regulujących stosunki społeczne powstałe w toku…)

Podział prawa:

Prawo materialne- to ogół norm regulujących uprawnienia i obowiązki podmiotów prawa

Prawo formalne- reguluje tryb postępowania przed organami państwa związany z dochodzeniem uprawnień i obowiązków określonych w prawie materialnym

Prawo publiczne- jest prawem odnoszącym się do interesów państwa, regulujące stosunki między władzą publiczną, a obywatelem oraz między organami władzy publicznej.

• zmierza do ochrony interesu publicznego,

• reguluje stosunki, w których co najmniej jedna ze stron jest organem państwowym,

• działa na podstawie i w granicach prawa. Organy upoważnione są do władczego kształtowania sytuacji prawnej przedmiotu prawa (władztwo, podporządkowanie).

Prawo prywatne- ochrona interesów jednostki. Reguluje stosunki między równoprawnymi podmiotami prawa.

• Zmierza do ochrony interesu jednostki,

• Regulacja między autonomicznymi podmiotami prawa,

• Samodzielne kształtowanie relacji między podmiotami; ich swoboda nie jest ograniczona (normy prawa prywatnego wskazują ogólne granice autonomii).

Ulpianus- rzymski prawnik- prawem publicznym jest prawo chroniące byt państwa rzymskiego prywatnym prawo służące korzyści jednostki: pewne bowiem sprawy dotyczą …

Podstawowe pojęcia

Kodeks- obszerny akt normatywny oparty na jednolitych zasadach, regulujący w sposób kompleksowy pewną dziedzinę stosunków społecznych.

Kodyfikacja- polega na zebraniu poszczególnych przepisów w jeden nowy akt prawny np. kodeks.

Prawo finansowe nie ma swojego kodeksu, nie została skodyfikowana.

Kodyfikacja polega na zebraniu poszczególnych przepisów w jedne nowy akt prawny np. kodeks.

Podział prawa

Prawo przedmiotowe- ogół norm składających się na system prawa o cechach generalności i abstrakcyjności, których nieprzestrzeganie jest zagrożone zastosowaniem przymusu państwowego,

Prawo podmiotowe- przyznanie i zabezpieczenie przez normy prawne, a wynikające ze stosunku prawnego możność postępowania w określony sposób, np. możność uzyskania urlopu.

WYKŁAD 2 8.10.2010

Geneza prawa finansowego:

Prawo finansowe powstało dopiero wówczas, gdy w państwie doszło do upodmiotowienia społeczeństwa, lub przynajmniej jego części i gdy relacja „władca- poddany” zmieniła się w relację „państwo- obywatel”.

Stało się to możliwe, po rozdzieleniu skarbu królewskiego na publiczny i prywatny,
a także dzięki pojawieniu się reprezentacji politycznej społeczeństwa (początki parlamentaryzmu). Prawo finansowe (skarbowe) nie istniało, gdy państwo stanowiło prywatną własność danej dynastii. Na tle finansowania zadań państwa musiało dojść do konfliktu interesów finansowych obywateli i państwa, na którym spoczywał obowiązek zaspokajania zbiorowych potrzeb obywateli.

Rozstrzygnięcie owych konfliktów stało się główną treścią norm prawa finansowego.

Normy prawa finansowego określały uprawnienia i obowiązki obywateli oraz innych podmiotów prawnych w zakresie działalności państwa.

1. Prawo finansowe najwcześniej wyłoniło się jako prawo o stanowieniu danin publicznych i ich poborze.

2. Później dotyczyły kontroli wydatkowania środków publicznych oraz planowania budżetowego.

3. Najpóźniej dotyczyły ochrony pieniądza, monopolu walutowego państwa oraz państwowemu bankowi emisyjnemu.

Rozwój nauki prawa finansowego w Polsce- 3okresy:

1. II Rzeczpospolita (1918-1939)- nauka skarbowości.

2. Powojenny (1945-1988)- tzw. Nauka socjalistyczna prawa finansowego.
   W nauce i praktyce finansowej byłych europejskich państw socjalistycznych finanse traktowano jako kategorię ekonomiczną, natomiast regulacje prawne dotyczące organizacji i funkcjonowania tej kategorii nazywano prawem finansowym. W socjalistycznym prawie finansowym wyróżniano 4 podstawowe jego działy:

• Prawo budżetowe- obejmowało regulacje prawne dotyczące tworzenia i wykonywania budżetu pastwa, jak i normy odnoszące się do dochodów i wydatków budżetowych. W tych ramach mieściło się też tradycyjne prawo daniowe, z regulacjami prawnymi dotyczącymi poszczególnych rodzajów dochodów publicznych

• Prawo finansowe bankowe

• Prawo finansowe ubezpieczeniowe

• Prawo finansowe przedsiębiorstw uspołecznionych

• Od 1989r. nauka prawa finansowego państwa demokratycznego z gospodarką rynkową. W okresie tzw. Transformacji ustrojowej po roku 1989 w nauce na temat istoty i zakresu prawa finansowego można było dostrzec następujące postawy:

Komar A., Dębowska-Romanowska T., Borodo A.	Wojtowicz W., Ruśkowski E.	Brzeziński B., Matuszewski W., Morawski W., Olesińska A.
Finanse publiczne	Prawo finansowe	Prawo finansów publicznych
Budżet państwa Budżety lokalne oraz elementy finansów Unii Europejskiej	Budżet państwa, Budżety lokalne oraz elementy finansów Unii Europejskiej, publiczne prawo bankowe, prawo dewizowe, prawo walutowe	Znaczenie wąskie= prawo budżetowe Znaczenie szerokie= Prawo podatkowe, Prawo celne, Prawo bankowe, Prawo dewizowe, Prawo walutowe Kontrola skarbowa.

Trudności wynikające w zdefiniowaniu prawa finansowego:

1. Różnorodność materii uregulowanej w ramach finansów

2. Zmieniający się charakter ingerencji podmiotów prawa publicznego w sferę życia gospodarczego

3. Tendencji do wyodrębniania się poszczególnych dziedzin w ramach prawa finansowego (prawo dewizowe, prawo walutowe)

Definicja prawa finansowego:

1. Prawo finansowe sensu largo- są to określenia wskazujące na bardzo szeroki zakres prawa finansowego jako gałęzi prawa regulującej stosunki: ustrojowe (organizacje, kompetencje oraz normy prawne dotyczące podmiotów prawa publicznego); materialno-prawne(akty prawne powszechnie obowiązujące i akty indywidualne) oraz proceduralne(regulują zasady postępowania uczestników stosunków finansowych).
   W tym ujęciu w ramach prawa finansowego znajduje się zarówno:

• Prawo finansów publicznych,

• Prawo daninowe(przede wszystkim podatkowe),

• Prawo walutowe,

• Prawo dewizowe,

• Publiczne prawo bankowe,

• Prawo finansowe sensu stricte- w tym ujęciu do prawa finansowego należy zaliczyć tylko te regulacje, które bezpośrednio dotyczą finansów państwa
  i samorządu terytorialnego, czyli odnoszą się do publicznej działalności finansowej. (Prawo budżetowe, można tutaj tylko zaliczyć)

Odpowiadając regulacji prawnej publicznej działalności finansowej, zakres prawa finansowego musi obejmować takie człony jak:

1. Prawo finansowe sektora finansów publicznych, w tym:

• Prawo regulujące powstawanie i wydatkowanie finansów publicznych,

• Prawo regulujące nakładanie i gromadzenie dochodów publicznych, a także ich podział między różne instytucje finansowe,

• Prawo regulujące tworzenie, wykonywanie i kontrolę publicznych planów finansowych, w tym budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego,

• Prawo regulujące zaciąganie i spłatę długu (kredytu) publicznego.

• Prawo dewizowe i prawo walutowe

• Prawo rynku finansowego, w tym zasady kontroli i nadzoru państwa wobec instytucji finansowych działających na rynku finansowym oraz ich powiązania finansowe z sektorem finansów publicznych

Nadzór nad rynkiem finansowym obejmuje nadzór: nad bankami, ubezpieczeniowy, emerytalny, nad instytucjami pieniądza elektronicznego, uzupełniający, nad rynkiem kapitałowym.

Prawo finansowe oznacza podmioty prawa finansowego przy pomocy własnego nazewnictwa (podmioty bierne, czynne prawa finansowego), które obowiązuje nie tylko na całym jego obszarze, lecz przenika również do innych gałęzie prawa i jest przez nie aprobowanie.

WYKŁAD 3 15.10. 2010

1. Nadzór bankowy, sprawowany zgodnie z przepisami:

• ustawa Prawo bankowe i NBP

• Nadzór emerytalny

• Nadzór ubezpieczeniowy

• Nadzór nad rynkiem kapitałowym

• Nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego

Autonomia prawa finansowego oznacza, że jest on niezależny od innych gałęzi prawa
i może w sposób swobodny konstruować własne instytucje prawne określone podmiotowo
i przedmiotowo oraz pod względem proceduralnym.

Cechy (właściwości) prawa finansowego

Zaliczyć można do nich zwłaszcza:

1. Normy prawa finansowego, ze względu na swoje specyficzne cele, budowę i rodzaje.

2. Swoiste oznaczenie podmiotów prawa finansowego.

3. Posługiwanie się specyficznymi, własnymi sankcjami prawnymi.

4. Występowanie specyficznych źródeł prawa finansowego.

5. Określenie i stosowanie ogólnych zasad prawa finansowego mimo braku normatywnie unormowanej wspólnej części ogólnej prawa finansowego, przy jednoczesnym formułowaniu zasad szczegółowych (zasady podatkowe, budżetowe czy obrotu dewizowego).

6. Brak pełnej lub kodeksowej kodyfikacji przepisów prawa finansowego

7. Stosowanie, obok powszechnie znanych, specyficznych form wykładni przepisów prawa finansowego (np. interpretacja przepisów prawa podatkowego)

8. stosowanie specyficznych aktów zarządzania finansami publicznymi (np., akty polityki finansowej oraz aktów stosowania prawa finansowego (indywidualne akty finansowe) według odrębnych i własnych procedur prawnych (np. postępowania podatkowe, postępowanie w zakresie kontroli skarbowej).

9. Występowaniem, często równocześnie, wielu odrębnych form odpowiedzialności prwanofinansowej.

10. Występowanie odrębnych i własnych instytucji prawa finansowego (autonomiczny charakter prawa finansowego).

Zasady ogólne prawa finansowego- pojęcie zasad ogólnych prawa finansowego obejmuje zarówno postulaty nauki pod adresem prawodawcy i praktyki finansowej jak
i normy prawne mające wiodący charakter wobec innych norm regulujących publiczną działalność finansową.

1. Legalność- wymóg oparcia procesów gromadzenia i wydatkowania publicznych środków pieniężnych na podstawach prawnych (konstytucja, ustawa, ustawa podatkowa, czy o finansach publicznych itp.)

2. Celowość- nakaz gromadzenia i wydatkowania publicznych środków pieniężnych, jedynie dla osiągnięcia wyznaczonego celu społecznego, gospodarczego lub politycznego państwa.

3. Planowość- wymóg ujmowania procesów gromadzenia i wydatkowania publicznych środków pieniężnych w ramy planów finansowych o charakterze mikro(poszczególne jednostki samorządu terytorialnego) i makro(cały sektor publiczny) ekonomicznym.

4. Równowaga dochodów i wydatków publicznych- sytuacja idealna (w Polsce deficyt)

5. Obligatoryjność powiązań finansowych- powiązania finansowe poszczególnych jednostek sektora finansów publicznych (jednostki samorządu terytorialnego)
   z budżetem państwa.

6. Jawność, przejrzystość- finanse publiczne nie mogą być tajne dla społeczeństwa, istnieje nakaz jawności materialnej finansów publicznych.

7. Rachunkowość i sprawozdawczość (kontrola)- analiza i kontrola procesów finansowych oraz oddziaływanie na ich porządny przebieg.

8. Nadrzędność interesu finansowego państwa- to dyrektywa którą należy się kierować tworząc prawo o dochodach i wydatkach publicznych, a także stosować
   ją w praktyce.

9. Zdolność finansowa podmiotów biernych- normy prawa finansowego muszą nie tylko uwzględnić interes finansowy państwa, ale mieć na uwadze zdolność adresatów do wypełniania nakładanych na nich obowiązków prawno-finansowych.

10. Sądowa ochrona podmiotów zobowiązanych ze stosunku prawnego- w działaniach organów finansowych należy w taki sposób chronić interes finansowy państwa, aby postępować zgodnie z przepisami prawa finansowego.

11. Dyscyplina finansowa- gromadzenie dochodów publicznych w sposób terminowy,
    a dokonywanie wydatków publicznych w sposób oszczędny i w ramach przyznanych limitów

Źródła prawa finansowego:

Nazwa akt prawny jest odnoszona do:

1. Indywidualnych aktów prawnych (decyzja podatkowa, orzeczenie sądowe)

2. Normatywne (generalne) akty prawne skierowane do ogółu (konstytucja, ustawa
   i rozporządzenie)

Źródła (sposoby) powstawania prawa:

1. Stanowienie,

2. Prawo zwyczajowe

3. prawo precedensowe (common law) obowiązuje przede wszystkim w państwach anglosaskich, regułą jest tam prawotwórcza działalność sądów.

4. Umowa (pacta sunt servanda).

5. Religia (kraje muzułmańskie).

(W Polsce mamy system prawa stanowionego)

Źródła prawa stanowionego (art. 87 Konstytucji RP):

1. Akty prawne powszechnie obowiązujące:

• Konstytucja RP

• Ustawy

• Umowy międzynarodowe.

• Rozporządzenia.

• Akty prawa miejscowego (ograniczone do danego obszaru), gminy, powiaty, czy województwa.

• Akty wewnętrzne:

• Zarządzenia

• Uchwały

Ogłaszanie aktów prawnych w dziennikach promulgacyjnych:

1. Dziennik ustaw RP (Dz.U.), publikuje:

• Konstytucja,

• Ustawy,

• Rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta RP,

• Rozporządzanie wykonawcze

• Orzeczenie TK dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dz. U.,

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe,

• Uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenia ministra,

• Obwieszczenie o sprostowaniu błędów.

2. Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” (M.P):

• Uchwały

• Zarządzenia

3. Dzienniki Urzędowe poszczególnych ministerstw oraz

4. Dzienniki Urzędowe urzędów centralnych

5. Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe (Akty prawa miejscowego)

6. Dziennik Urzędowy RP Monitor Polski B, (ogłasza się w nim sprawozdania finansowe określone w przepisach o rachunkowości)

7. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, ((w serii L(legislacja), Rozporządzenia, Dyrektywy, Decyzje, Zalecenia oraz Opinie), seria C ((komunikaty, albo informacje i zawiadomienia), protokoły, raporty, wezwania, itp.) seria S ((suplement) w szczególności umowy publiczne dotyczące: pracy, dostaw, projekty finansowane przez Europejski Bank Inwestycyjny, itp.)

Ustawa z dnia 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.

Źródła prawa finansowego:

• Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997r.

• 25 maja 1997r referendum ogólnonarodowe

• 16 lipiec 1997r opublikowane Dz.U RP art.243 (weszła w życie po 3 miesiącach, czyli 17 października 1997r.).

Vacatio legis- okres czasu dla społeczeństwa na zapoznanie się z aktem prawnym

Preambuła- jest to arena, czyli wstęp do konstytucji.

WYKŁAD 4 22.10. 2010

Źródła prawa powszechnie obowiązujące:

• konstytucja

• ustawy

• umowa międzynarodowa

• akty wykonawcze

• akty prawa miejscowego - uchwały organów stanowiących jednostek samorządów terytorialnego

Konstytucja RP z dnia 2.04.1997r.

• Gromadzenie i wydatkowanie środków finansowych na cele publiczne (Art. 216. ust.1),

• Uchwalanie budżetu państwa (jego zmiany lub prowizorium budżetowe)(Art.219-226),

• Stanowienie podatków i innych ciężarów publicznych(Art. 219-228),

• Określenie warunków i form korzystania z kredytu publicznego oraz udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo (art. 216 ust.4 i 5), a także ratyfikacji umów międzynarodowych przewidujących znaczne obciążenia państwa pod względem finansowym (art. 89 ust. 1 pkt. 4),

• Określenie organizacji i zasad działania NBP (art.227, ust.1-7)

• Określenia zasad i trybu nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości, udziałów, akcji oraz emisji papierów wartościowych przez Skarb Państwa, NBP lub inne państwowe osoby prawne(art. 216 ust. 2).

• Określenie organizacji Skarbu państwa oraz sposoby zarządzania majątkiem Skarbu państwa(Art.218)

• Określenie organizacji systemu kontroli państwowej (Art. 203,204)

• Ustanowienie monopoli,

• Finanse samorządu terytorialnego (art. 167 i 168). Art. 216 ust.3

W konstytucji RP sformułowano zasadę ustawowej regulacji podstawowych zagadnień materii finansowo-prawnej.

Finansowe prawo- finanse publiczne

• Rolę aktu kodyfikacyjnego przepisów prawa finansowego wyznaczono po raz pierwszy w:

• Ustawie z dnia 28 listopada 1998r. o finansach publicznych- nieaktualna

• Ustawa z dnia 30 czerwca 2005r. o finansach publicznych- nieaktualna

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych!!!

Finansowe prawo- podatki:

• Ustawa Ordynacja podatkowa

• Ustawa Podatek dochodowy od osób fizycznych

• Ustawa Podatek dochodowy od osób prawnych

• Ustawa Podatek od towarów i usług

• Ustawa Podatek akcyzowy

• Ustawa Podatek rolny

• Ustawa Podatek od spadków i darowizn

• Gry losowe, zakłady wzajemne i gry na automatach

• Ustawa Zryczałtowana podatek dochodowy od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

• Ustawa podatek od czynności cywilnoprawnych

• Ustawa opłata skarbowa

• Ustawa podatki i opłaty lokalne

• Ustawa Doradztwo podatkowe

Ustawa podatkowa (definicja legalna, ustawowa)- to ustawy dotyczące podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych: podatników, płatników i inkasentów, a także następców prawnych oraz tzw. osób trzecich.

Przepisy prawa podatkowego- to przepisy ustaw podatkowych postanowienia ratyfikowanych umów międzynarodowych oraz postanowienia ratyfikowanych przez RP umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Finansowe prawo - część ogólna

Ustawa z dnia 10września 1999roku Kodeks karny skarbowy (Dz.U. Z 2007, nr.111, poz. 765 ze zm).

Prawo karne skarbowe- jest to zbiór norm regulujących zwalczanie przestępstw
i wykroczeń skarbowych za pomocą kar i innych środków oddziaływania.

Prawo karne skarbowe to zbiór przepisów określających:

- jakie czyny społecznie szkodliwe są przestępstwami i wykroczeniami skarbowymi,

- jakie stosuje się zasady odpowiedzialności za te czyny,

- jakie środki i kary grożą za ich popełnienie,

- jak wygląda postępowanie przed organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości,

- jak należy wykonywać prawomocne orzeczenia karne.

Kodeks karny skarbowy:

1. Prawo materialne:

• Część ogólna

• przepisy wstępne, zaniechanie ukarania sprawcy, Przestępstwa skarbowe, wykroczenia skarbowe, Objaśnienie wyrażeń ustawowych (definicje legalne, zwane także ustawowymi)

• Część szczególna (prawo podatkowe, celne, dewizowe i gry hazardowe): przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji,

• przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami,

• przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu,

• przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych

2. Prawo procesowe- Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, Część procesowa (określa zasady postępowania przed organami),

3. Prawo Wykonawcze- postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe (do wykonywania orzeczeń).

Dziedziny prawa finansowego chronione przez KKS:

• Prawo podatkowe

• Prawo celne

• Prawo dewizowe

• Prawo gier hazardowych

Finansowe prawo- ogólne:

• Ustawa z dnia 28 września 1991r. o kontroli skarbowej.

• Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych.

Finansowe prawo- prawo dewizowe:

Ustawa z dnia 27 lipca 2002r. Prawo dewizowe

Ustawa prawo dewizowe określa obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju, a także działalność gospodarczą w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwo w ich kupnie i sprzedaży.

Finansowe prawo- prawo celne

Ustawa z dnia 19marca 2004r. Prawo celne

Ustawa prawo celne reguluje w zakresie uzupełniającym przepisy prawa wspólnotowego:

• Zasady przywozu towarów na obszar celny Wspólnoty Europejskiej i wywozu towarów z tego obszaru,

• Zasady postępowania z towarami objętymi Wspólną Polityką Rolną,

• Sposoby przekazywania informacji do celów ewidencji i statystyki dotyczące obrotu towarowego z Państwami członkowskimi wspólnoty oraz związane z tym prawa
  i obowiązki osób, a także uprawnienia i obowiązki organów celnych.

Finansowe prawo- prawo rynku finansowego

• Ustawa z dn. 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowym

Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym określa organizację, zakres i cel sprawowania nadzoru nad rynkiem finansowym.

Finansowe prawo- banki (nadzór bankowy)

• Ustawa z dn. 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe

Ustawa określa zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia i organizacji banków oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, a także oddziałów instytucji kredytowych oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego, likwidacji i upadłości banków.

• Ustawa z dn. 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających,

• Ustawa z dn. 29 sierpnia 1997 r. o NBP

Nadzór ubezpieczeniowy i emerytalny

• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej

• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku ubezpieczonych

• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o

Nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego

• Ustawa z dn. 12 września o 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych.

Ustawa określa zasady wydawania i używania elektronicznych i instrumentów płatniczych, w tym instrumentów pieniądza elektronicznego, prawa i obowiązki stron umów o elektroniczne instrumenty płatnicze oraz zasady tworzenia, organizacji, działalności oraz nadzoru, a także likwidacji instytucji pieniądza elektronicznego.

Nadzór nad rynkiem kapitałowym

• Ustawa z dn. 29 lipca 2005 o obrocie instrumentami finansowymi

• Ustawa z dn. 29 lipca 2005 o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych

• Ustawa z dn. 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych.

• Ustawa z dn. 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym.

Akty wykonawcze (rozporządzenia)

Znaczenie ustaw w prawie finansowym sprawia, że ograniczona rolę powinny spełniać akty pochodzące od organów władzy wykonawczej.

Uprawnień i obowiązków prawno-finansowych nie można obecnie regulować uchwałami Rady Ministrów i zarządzeniami ministrów lub aktami normatywnymi organów centralnego banku państwa. Podmioty te mogą wydawać akty kierownictwa wewnętrznego, które adresowane są do jednostek podległych Tm podmiotom.

Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.

Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydawania rozporządzenia.

WYKŁAD 5 29.10. 2010

Umowy i konwencje międzynarodowe:

Dotyczą zagadnień:

1. Wzajemnego popierania i ochrony inwestycji, celem takich umów jest tworzenie korzystnych warunków do inwestowania przez inwestorów jednego umawiającego się państwa na terytorium drugiego umawiającego się państwa, a także popieranie i ochrona takich inwestycji, które będą prowadzić do ożywienia inicjatyw gospodarczych w tej dziedzinie. (w umowach określa się zasady transferowania zysków, dywidend, odsetek, należności licencyjnych itp.)

2. Ochrona pieniądza, Umowa o utworzeniu EBOiR sporządzona w Paryżu
   w dniu 29 maja 1990r.

3. Unikanie (zapobiegania podwójnego opodatkowania.

4. Szkodliwej konkurencji podatkowej.

Raj podatkowy oaza podatkowa- to miejsca ogłoszone przez ich władzę w których od mieszkańców i przedsiębiorców mających tam siedziby nie pobiera się podatków, lub podatki są minimalne, cechy:

1. Całkowita eliminacja podatków, lub ich nieznaczna wysokość,

2. Stabilizacja polityczna i gospodarcza,

3. Brak restrykcji dewizowych,

4. Obowiązywanie i zagwarantowanie pełnej tajemnicy bankowej i finansowej,

5. Dogodny system prawny,

6. Nowoczesne środki łączności,

7. Dobre połączenia komunikacyjne,

8. Spełnianie indywidualnych oczekiwań inwestorów, klientów,

(Przykłady: Republika Seszeli, wyspy Cooka, Bermudy, Barbados, Księstwo Monaco, Księstwo Andory)

W Polsce zwalcza się przejaw szkodliwej konkurencji podatkowej, zestawiające wykaz krajów, które ją uprawiają.

Pierwsze było:

• Rozporządzenie Ministra finansów z 11 grudnia 2000r. w sprawie określenia krajów
  i terytoriów stanowiących szkodliwą konkurencję podatkową (Dz. U nr. 115, poz. 1203 ze zm.)- uchylone.

Członkostwo w międzynarodowych organizacjach gospodarczych i finansowych sprawia, że źródłami prawa finansowego stają się także akty prawne o utworzeniu
i funkcjonowaniu tych organizacji. Np. Bank światowy, Międzynarodowy fundusz walutowy, Organizacja współpracy gospodarczej i rozwoju. Czy w którejkolwiek jest polska!!??

SYSTEM PRAWA UE:

Prawo pierwotne	Prawo wtórne (pochodne)
Traktaty założycielskie, Traktaty zmieniające postanowienia traktatów założycielskich, Protokoły i oświadczenia przyjęte przez państwa członkowskie i załączone do traktatów, Traktaty akcesyjne zawierane z nowymi państwami członkowskimi, Traktaty budżetowe i reformujące zasady finansowania Wspólnoty.	Rozporządzenia Dyrektywa Decyzja Zalecenia oraz opinie (formalnie nie są wiążące) Umowy międzynarodowe zawierane przez Unię z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.

Akty prawne UE- są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (dziennik UE): seria L(legislacja), seria C(komunikaty), seria S(suplementy)

Rozporządzenie- to podstawowy instrument ujednolicania prawa wspólnotowego, ma charakter generalny i abstrakcyjny, wiąże w całości adresatów w państwach członkowskich, nie wymaga procedury ratyfikacyjnej ani implementacyjnej.

Dyrektywa-akt służący harmonizacji systemów prawnych państw członkowskich, adresatami są jedynie państwa członkowskie, dyrektywa wiąże co do celów, pozostawiając wybór formy i metody realizacji tych celów, nie może zmieniać rozporządzenia ani pozostawać z nim w sprzeczności, należy ją implementować do porządku wewnętrznego.

Decyzja- skierowana do indywidualnie określonego adresata obowiązuje w całości
i jest bezpośrednio skuteczna.

Z punktu widzenia źródeł prawa obowiązującego w Unii Europejskiej, przepisy prawne określają rozwiązania finansowe zarówno materialne proceduralne i instytucjonalne, które znajdują się w aktach normatywnych:

1. TUE, a zwłaszcza w:

-Art. 90-93 postanowienia podatkowe,

-Art. 101-104 (zakaz finansowania władzy publicznej przez EBC i banki narodowe, odpowiedzialność za zobowiązania władz publicznych, nadmierny deficyt budżetowy),

-Art. 105-111 (ESBC i EBC).

-Art. 112-115 (władze EBC, Komitet Walutowy),

-Art. 116-124 (etapy tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej),

-Art. 132-134 (unia celna),

-Art. 135 (współpraca celna),

-Art. 146-148 (Europejski Fundusz Społeczny).

-Art. 158-162 (spójność społeczna i gospodarcza),

-Art. 166-170 (wieloletni program ramowy),

-Art. 181a (współpraca gospodarcza, finansowa i techniczna z państwami trzecimi),

-Art. 184-188 (cła),

-Art. 246-248 (Trybunał obrachunkowy),

-Art. 266-267 (Europejski Bank Inwestycyjny),

-Art. 268-208 (postanowienie finansowe, budżet WE i procedura budżetowa, upoważnienie do uchwalania przez Radę rozporządzeń finansowych,

-Art. 292 (zobowiązanie do zniesienia podwójnego opodatkowania)

2. Rozporządzeniach, dyrektywach, decyzjach, zaleceniach i opiniach wydawanych na podstawie: art. 249 i 269 oraz 249 TWE,

3. Porozumieniach międzyinstytucjonalnych zawieranych przez Parlament Europejski, Radę i Komisję.

Z punktu widzenia podziału prawa UE na prawo pierwotne i prawo stanowione Unii Europejskiej, regulacje finansowe znajdują się w jednym i drugim obszarze.

Z punktu widzenia podziały Unii Europejskiej na prawo Wewnętrzne i Zewnętrzne prawo finansowe obowiązujące ma dwa zakresy. Pierwszy odnosi się do porządku walutowego oraz do ich finansów jako organizacji międzynarodowej (prawo finansów wspólnej waluty- jest to prawo wewnętrzne unii europejskiej (wspólna waluta)). Obejmuje przepisy dotyczące wydatków i dochodów, budżetu (procedura, wykonywanie i kontrola), funduszy (które służą finansowaniu zadań UE), dyscypliny budżetowej, systemu kontroli finansowej i ochrony interesów finansowych.

Drugi dotyczy rozwiązań prawnych powstałych w UE, w celu zapewnienia jednolitego rynku wewnętrznego, w dziedzinie finansów państw członkowskich, jest to prawo zewnętrzne UE (unijne prawo finansowe) Przedmiotem harmonizacji prawa krajowego z prawem Unijnym są następujące zagadnienia:

1. sektor finansów publicznych

2. system rachunków narodowych i regionalnych

3. obliczenie produktu krajowego brutto oraz dochodu narodowego brutto,

4. budżetowe kryteria konwergencji

5. badanie i przeciwdziałanie nadmiernemu deficytowi budżetowemu,

6. opodatkowanie pośrednie (podatek od wartości oddanej i akcyzy)

7. opodatkowanie niektórych dochodów

8. współpraca administracyjna państw członkowskich w dziedzinie podatkowej

9. instytucje kredytowe i finansowe na jednolitym rynku finansowym

10. nadzór nad rynkiem finansowym

11. stosunek do państw trzecich w zakresie przepływu towarów i płatności (prawo celne i dewizowe).

WYKŁAD 6 12.11.2010

Stosowanie prawa finansowego polega na jego wykonywaniu przez podmioty , do których jest adresowane (podmioty bierne prawa finansowego ) oraz przez podmioty działające na podstawie przepisów Prawa finansowego i są zobowiązane do ich przestrzegania w zakresie wykonywania zasad oraz w stosunkach z podmiotami biernymi( podmioty czynne prawa finansowego).

Stosowanie prawa finansowego następuje przez podmioty czynne prawa finansowego, ponieważ pozostają one zawsze w związku z uprawnieniami i obowiązkami podmiotów biernych.

Status prawny podmiotów prawa finansowego jest zróżnicowany ze względu na odmienne wzorce zachowań jakie formułowane są wobec podmiotów czynnych i biernych prawa finansowego.

1. Podmioty bierne mają uprawnienia i obowiązki o charakterze materialnym i proceduralnym

2. Podmioty czynne mają uprawnienia i obowiązki (kompetencje) o charakterze proceduralnym co wiąże się z realizacją uprawnień i obowiązków materialnych podmiotów biernych

Zakres obowiązków i uprawnień prawno finansowych podmiotów biernych zależy od następujących okoliczności :

• Czy są to osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej(s. jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne)

• Czy są to podmioty krajowe, czy zagraniczne

• Czy są to podmioty publiczne czy prywatne

• Czy są to podmioty wykonujące działalność gospodarczą, czy też nie

• Czy są to podmioty będące jednostkami sektora finansów publicznych

• Czy są to podmioty mające uprawnienia do świadczeń pieniężnych ze strony państwa, czy podmioty zobowiązane wobec państwa do ponoszenia danin publicznych

STATUS PRAWNO FINANSOWY PODMIOTÓW BIERNYCH

1. Prawo finansów publicznych

• Jednostki sektora finansów publicznych (jedn. budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jedn. Budżetowych oraz państwowe i samorządowe fundusze celowe lub np. przeds. państwowe)

• Osoby fizyczne/ prawne też korzystające ze świadczeń lub dotacji finansowych ze środków budżetowych lub funduszy celowych

1. Prawo podatkowe

• Podatnik

• Płatnik podatkowy

• Inkasent podatkowy

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe podatnika :

• Małżonek podatnika

• Następcy prawni

• Spadkobiercy i zapisobiorcy

Odpowiedzialność za zalęgłości podatkowe podatników

• Tzw. Osoby trzecie (art. 110-117 Ordynacji podatkowej)

• Rozwiedziony małżonek

• Nabywca określonych rodzajów majątku

• Członek rodziny współpracujący z podatnikiem w wykonywaniu przez niego działalności gosp.

• Firmujący i firmowany

• Dzierżawca lub użytkownik nieruchomości

• Wspólnik spółek : cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjej

• Członek zakładu sp. Z o.o.

• Os. Prawna powstała w wyniku podziału innej osoby prawnej

1. Prawo walutowe

• Podmioty krajowe i zagraniczne

• Świadczące usługi kredytowe (bankowe) i finansowe

• Będące odbiorcami usług wymienionych wyżej

• Udzielający pomocy podmiotom wymienionym wyżej np. doradcy fin.

1. Prawo dewizowe

• Rezydent

• Nierezydent

REZYDENCI	NIEREZYDENCI
Os fizyczna zamieszkała w kraju	-`'- za granicą
Os. Prawna mająca siedzibę w kraju	-`'- za granicą
Inne podmioty mające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu mające siedzibę w kraju	-`'- za granicą (tz. Ułomne osoby prawne)
Oddziały, przedstawicielstwa utworzone przez nierezydentów w kraju	-`'- utworzone przez rezydentów za granicą
Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych	Obce przedstawicielstwa itd. -`'- i organizacje międzynarodowe

1. Prawo rynku kapitałowego

• Banki i instytucje para bankowe (SKOK)

• Zakłady ubezpieczeń

• TUW

• Pośrednicy ubezpieczeniowi

• Giełdy pieniężne i biura maklerskie

• TFI

• TFE

• Oraz klienci tych instytucji

STATUS PRAWNO - FINANSOWY P. CZYNNYCH

Podmioty czynne PF wyróżnia się najczęściej ze względu na funkcje i zadania jakie pełnią w publicznej działalności finansowej.

Podmioty czynne wyposażone są w atrybut władztwa wobec podmiotów biernych Prawa finansowego.

Podmioty czynne

• Organy zarządzające (sprawujące funkcje kierownicze)

• Organ finansowy (wykonujący publicznie działalność finansową) np. Minister Finansów, Naczelnik Us

Sfery stosowania prawa finansowego !!!

1. Zarządzanie finansami publicznymi

• Polega na realizacji funkcji zarządzania przez organy finansowe w formach właściwych dla nich są to działania, które przebiegają na podstawie prawa i w celu wykonywania jego postanowień .Ich celem jest :

• Tworzenie prawa finansowego

• Kontrola i nadzór w zakresie przestrzegania PF

• Tworzenie planów finansowych

• Tworzenie programów polityki finansowej

• Tworzenie organizacji administracji fin. i kierowanie jej działalnością

1. Postępowanie finansowe

• Ma na celu konkretyzacje podmiotową i przedmiotową uprawnień i obowiązków podmiotów biernych PF.

• W jego wyniku powinno dojść do ustalenia, czy dany p. bierny PF ma uprawnienia lub obowiązki prawno finansowe, jakiego są rodzaju oraz w jakich rozmiarach

• Postępowanie finansowe ma zmienić abstrakcyjne stosunki finansowe w stosunki konkretne

2. Postępowanie przed organami ochrony prawnej i wymiaru sprawiedliwości

Prowadzi się je aby :

• Ustalić czy podmiot bierny PR przestrzega przepisów tego prawa( działania wywiadowcze, sprawdzające, kontrolne)

• Sprawdzić i ocenić legalność orzeczeń organów administracji finansowej podjętych w toku postępowania finansowego(sądy)

• Orzec o odpowiedzialności prawnej podmiotów biernych i czynnych ze stosowania prawa finansowego (organy wymiaru sprawiedliwości iw pewnym zakresie także inne podmioty orzekające)

Czynności podejmowane przez organy administracji publicznej w celu wykonania ich zadań są dwojakiego rodzaju:

• czynności prawne

• zmierzają bezpośrednio do wywołania skutków prawnych w postaci ustanowienia uprawnienia lub obowiązku lub polegają na konkretyzacji tych uprawnień i obowiązków w odniesieniu do indywidualnego podmiotu prawa.

• Czynności prawne wykonywane przez podmioty czynne prawa finansowego obejmują(oragny zarządzające):

• wydawanie aktów wykonawczych na podstawie ustaw i w celu ich wykonania,

• wydawanie aktów indywidualnych

• podejmowanie działań pokontrolnych i stosowanie środków nadzorczych,

• orzekanie o odpowiedzialności prawnej podmiotów biernych prawa finansowego

• czynności faktyczne dotyczą:

• czynności materialno-technicznych

• zaświadczania

• cz. techniczno-procesowe( doręczania wezwań )

• cz. kontrolne

• prowadzenie ewidencji i rejestrów

• prowadzenie informacji o treści przepisów PF

WYKŁAD 7 3.12. 2010

Norma prawa finansowego.

Normy prawa finansowego zakodowane są w tekstach aktów normatywnych, ich odczytywanie z obowiązujących przepisów jest stałym elementem procesu stosowania prawa.

Norma prawna:

Najmniejszy stanowiący sensowną całość element prawa,

Stworzona na podstawie przepisów pranych

Ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie,

Generalna (nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej).

Abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych

Norma prawna( ma charakter 2stronny)- norma moralna(ma charakter jednostronny)

Na straży norm prawnych stoi aparat państwowy wraz ze swoimi środkami przymusu	Na straży moralności opinia publiczna, sumienie, nawyki
Normy prawne mają charakter dwustronny	Normy moralne mają charakter jednostronny
Normy prawne to czyny i słowa człowieka

Norma prawna bezwzględnie wiążąca (imperatywna) Iris Mogens- jest to

Norma prawna względna

Struktury norm prawnych:

Struktury jednoelementowe: „nie kradnij”, „nie zabijaj” itp.

Struktury dwuelementowe:

Hipoteza i dyspozycja

Dyspozycja i sankcja

Trójelementowa struktura normy

Hipotezy, Dyspozycje i sankcje

Przypomnienie Norma prawna a przepis prawa. Z podstaw prawa.

Norma prawno finansowa jest zawsze dwustronna, imperatywno atrybutywna, czyli określa obowiązki i odpowiadające im prawa (uprawnienia) część norm prawa finansowego ma charakter techniczny, ponieważ wyraża się uprawnienia i obowiązki prawno finansowe, za pomocą parametrów, wzorów, czy też opisów technik finansowych. Przykładem takiej normy prawnej technicznej jest skala podatkowa.

Normy prawa finansowego służą realizacji celów polityki społeczno gospodarczej i finansowej państwa. Prawo finansowe stanowi instrument osiągania tych celów, a jego normy mają stymulować wyznaczone zachowania.

Cechu norm prawnych:

1. Obiektywizm (tworzenie przesłanek powstania obowiązku)

2. Automatyzm (fakt uruchamiania działania normy bez konieczności uprzedniej władczej ingerencji organu stosującego prawo)

3. Ekonomizacja (dążenie do unormowania za pomocą norm kategorii ekonomicznych)

Budowa normy prawa finansowego:

Powołanie się na akt normatywny (źródła prawa), z której wynika jej obowiązywanie:

HIPOTEZA-> DYSPOZYCJA-> SANKCJA

Na hipotezę normy prawa finansowego składają się następujące elementy:

1. fakty prawne, z którymi ustawa łączy powstanie zmianę lub ustanie uprawnień i obowiązków prawnofinansowych

2. oraz ich adresaci























Skutki prawne to wszystkie następstwa prawne jakie przepisy prawa finansowego wiążą spadkami prawnymi, powiązania faktów prawnych ze skutkami prawnymi ma charakter powinnościowy, normatywny gdyż są ustalane, bądź narzucane mocą przepisów prawa finansowego.

Dyspozycja- w dyspozycji normy prawnej określa się zachowania wynikające z faktów prawnych wymienione w hipotezie normy oraz odnoszące się do wskazanej w niej adresatów. Zachowania te mają charakter uprawnień i obowiązków prawnych związanych, z działem prawa finansowego.

Uprawnienia i obowiązki ustalane są ze względu na przedmiot i podmiot zachowania.

Przedmiot normy to określone zachowanie stanowiące uprawnienie jednego podmiotu a zobowiązanie drugiego. Zachowanie może być określone co do czasu miejsca i sposobu jego wykonania.

Podmioty normy to adresat z jednej strony czynny, uprawniony z drugiej strony bierny, zobowiązany, który podjął zachowania wg wzorca określonego w hipotezie normy.

Sankcja to ujemne konsekwencje zachowania niezgodnego z nakazem lub zakazem przepisów prawa finansowego, a także następstwa prawne zachowania niezgodnego z bodźcem wskazanym w dyspozycji normy prawa finansowego.

Sankcje budżetowe, podatkowe, dewizowe. Odpowiedzialność: administracyjną, cywilną, czy też karną.

Sankcje prawa finansowego:

1. Konieczność uiszczenia kwoty pieniężnej

2. Egzekucja obowiązków

3. Pozbawienie możliwości uzyskania lub korzystania określonego dobra lub prawa.

4. Pozbawienia pełnionych funkcji lub stanowiska

5. Wymierzenie stosownej kary.

Sankcje wynikające z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

1. upomnienie

2. nagana

3. kara pieniężna

4. zakaz pełnienia funkcji związany dysponowaniem środkami publicznymi na okres od roku do 5lat

Odpowiedzialność w prawie finansowym- oznacza ponoszenie lub potencjalność ponoszenia przez określone podmioty tzw. podmioty odpowiedzialności określonych przepisami prawa ujemnych konsekwencji (sankcji) pewnych zdarzeń lub stanów rzeczy.

Odpowiedzialność prawna ma zabezpieczyć przestrzeganie i poszanowanie ustanowionych przez ustawodawcę nakazów, zakazów, oraz kompetencji.

Przesłanki odpowiedzialności w prawie finansowym:

1. Niezbędność szczególnej ochrony interesów fiskalnych władz publicznych, (funkcja ochronna)

2. Kształtowanie wśród adresatów norm prawnych właściwych postaw względem obowiązujących norm postępowania, (funkcja wychowawcza)

3. Zapobieganie/ przeciwdziałanie naruszeniom prawa, (funkcja prewencyjna)

4. Doprowadzenie do przywrócenia pożądanego przez ustawodawcę stanu:

1. Pośrednio np. skłonienie zmuszenie podmiotu do realizacji ciążących na nim obowiązków (funkcja egzekucyjna)

2. Bezpośrednio na mocy prawa lub stosownego orzeczenia organu, tzw. restytucja.

5. Ukaranie sprawcy naruszenia prawa, (funkcja represyjna)

6. Wyrównanie uszczerbku powstałego wskutek niewykonywania lub wadliwego wykonania obowiązku, lub kompetencji. (Funkcja kompensacyjna)

Procedury stosowania sankcji norm prawa finansowego:

W zależności od rodzaju sankcji wyróżnia się następujące procedury stosowania sankcji norm prawa finansowego:

• Finansową (np. podatkową, budżetową, celną);

• Dotyczącą naruszenia dyscypliny finansów publicznych;

• Administracyjną (ogólną lub szczegółową np. egzekucja);

• Karną skarbową;

• Cywilną;

• Konstytucyjną (ustrojowoprawną);

• Pracowniczą (służbową, dyscyplinarną);

Elementy konstrukcji prawnej odpowiedzialności:

1. Krąg podmiotów (kto odpowiada?);

2. Przedmiot (za co i dlaczego?);

3. Podstawa prawna (wskazywanie przepisu prawnego danego aktu normatywnego?);

4. Postać i forma (zachowanie bezprawne w postaci przestępstwa lub wykroczenia, bądź czynu niedozwolonego albo naruszenie kompetencji lub obowiązku);

5. Cel (czemu służy?)

6. Tryb i procedura (karna, cywilna, administracyjna, finansowa).

Odpowiedzialność podmiotów biernych prawa finansowego może się opierać równocześnie na stosowaniu:

1. Sankcji systemowych prawa finansowego,

2. Sankcji wynikających z naruszenia dyscypliny finansów publicznych

3. Sankcji karnych oraz sankcji karnych skarbowych

Rodzaje

1. Sankcji administracyjnych

2. Sankcji cywilnych ponieważ mają one swoje odpowiedniki w postaci sankcji finansowych (np. sankcji cywilnej wyrażającej się obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia pieniężnego),

3. Sankcji pracowniczych

Odpowiedzialność prawna podmiotów czynnych prawa finansowego może obejmować odpowiedzialność:

• Konstytucyjną, (organy władzy państwowej),

• Ustrojową (organy samorządu terytorialnego),

• Karną organów zarządzających finansami publicznymi,

• Administracyjną i odszkodowawczą organów finansowych.

Wykład 8 10.12. 2010

WYKŁADNIA PRZEPISÓW PRAWA FINANSOWEGO

Interpretacja

Wykładnia przepisów prawa finansowego polega na wyjaśnieniu sensu przepisów prawnofinansowych (ordynacja podatkowa, prawo bankowe), ustaleniu właściwego ich rozumienia, przypisaniu im odpowiedniego znaczenia bądź wyznaczeniu ich zakresu.

Wykładnia = Wykładnia sensu stricto + Wnioskowanie prawnicze sensu largo (interpretacja tekstów prawnych)

Język prawny	Język prawniczy
-Jest to język tekstów prawnych zawierających wypowiedzi normatywne, -Język prawny jest formułowany przez prawodawcę, -Jest zbudowany na podstawie języka narodowego.	-Jest dziełem prawników praktyków powstałym przy okazji interpretowania wypowiedzi normatywnych, -Jest to szczególna postać języka narodowego.

Wykładnia prawa (interpretacja przepisów prawa, inna definicja) - ogół operacji (rozumowań) myślowych opartych na odpowiedniej wiedzy prawniczej, znajomości języka prawnego oraz umiejętności posługiwania się językiem prawniczym mającym na celu wydobycie (odkodowanie) norm prawnych (wzorów zachowań) z obowiązujących przepisów prawnych oraz ustalenie ich znaczenia.

Język prawny jest to język aktów normatywnych formułowany przez prawodawcę i zbudowany na podstawie języka narodowego.

Język prawniczy jest to język interpretacji prawników, praktyków (piszą glosy do orzeczeń sądowych - komentarz, komentarze do poszczególnych przepisów)

Jaki język w ordynacji podatkowej? Język prawny EGZAMIN!!!

Rodzaje wykładni:

1. Wykładnia ze względu na moc wiążącą (obowiązująca) lub podmiot

1. Wykładnia o mocy powszechnie obowiązującej

• Wykładnia autentyczna - interpretatorem jest organ, który dany przepis ustanowił (kto jest upoważniony do tworzenia prawa, ten może je również interpretować), np. Minister Finansów,

• Wykładnia legalna - organ, który legitymuje się pouważaniem do dokonywania wykładni.

(Decyzja podatkowa, orzeczenie sądowe - charakter indywidualny)

2. Wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej

• Wykładnia praktyczna (sądowa) może być dokonywana przez organ, który jednocześnie stosuje interpretowany przepis.

3. Wykładnia nie mająca mocy wiążącej

• Wykładnia doktrynalna (naukowa) - szczególne znaczenie przypisuje się tu interpretacji dokonywanej przez teoretyków i dogmatyków prawa (w postaci m. in. artykułów, glos itp.).

2. Wykładnia ze względu na metodę

1. Wykładnia językowa - polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego ze względu na język, w którym zostały sformułowane.

2. Wykładnia pozajęzykowa

• Wykładnia celowościowa - przepis ustawy musi być tłumaczony tak, aby był najbardziej zdatnym środkiem do osiągnięcia celu ustawy.

• Wykładnia systemowa (systematyczna) - ze względu na położenie normy w systemie prawnym.

3. Wykładnia ze względu na punkt odniesienia

• Wykładnia statyczna - zakładająca niezmienność znaczenia przepisu w całym okresie jego obowiązywania,

• Wykładnia dynamiczna - zakładająca możliwość, a nawet konieczność zmiany rozumienia przepisu w konsekwencji zmieniającego się w czasie kontekstu społecznego, w jakim jest stosowany.

Wykładnia przepisów unijnych (na przykładzie dyrektywy)

• Sądy krajowe oraz organy administracji publicznej są zobowiązane do wykładni prawa krajowego w świetle sformułowań i celu (celów) dyrektywy

• Obowiązek wykładni unijnej istnieje z mocy samego prawa unijnego i jest niezależny od prawa krajowego

KONTROLA FINANSOWA

Kontrola finansowa jest rodzajem kontroli wyodrębnionych ze względu na jej przedmiot, którym są zjawiska i procesy finansowe.

Kontrola podatkowa - dział 6 Ordynacji podatkowej (to trzeba wiedzieć), jaki akt prawny, cel, przedmiot kontroli, jakie podmioty podlegają kontroli, ile mam dni - 7 dni, 14 dni) EGZAMIN!!!


System kontroli








Kontrola społeczna Kontrola profesjonalna zawodowa
(wybory, referendum, media) (wynika z pewnych uprawnień, umiejętności)




Kontrola wewnętrzna Kontrola zewnętrzna








Główny księgowy Komisja rewizyjna Audyt wewnętrzny Inspekcja Ministra Finansów

Kontrola zewnętrzna



Finansowa NIK


Gospodarki Finansowej JST


Skarbowa


Podatkowa


Dewizowa


Celna

Każdy rodzaj kontroli finansowej posiada określone wspólne elementy, które są odmiennie kształtowane w poszczególnych jej rodzajach, a które mogą być traktowane jako zamienne cechy kontroli finansowej.

Należą do nich:

• podstawa prawna kontroli (jaki jest akt normatywny, który reguluje daną kontrolę?)

• cel kontroli

• przedmiot kontroli (co jest przedmiotem kontroli?)

• podmiot kontroli

• kryteria kontroli

• organy i jednostki organizacyjne przeprowadzające kontrolę (kto?)

• zasady postępowania kontrolnego

Katalog zasad kontroli można podzielić na 2 grupy: (kontrola 3 max 5 lat wstecz)

1. PROCEDURALNA - zbliżona w czasie do działalności kontrolowanej

• planowa, koordynowana i programowana kontrola

• utrwalona w formie pisemnej

• precyzyjna

• zagwarantowana odpowiednio szerokimi uprawnieniami kontrolnymi aparatu kontrolującego

• wykonywana we współpracy z jednostkami kontrolowanymi

• niezwłocznie przekazana do wykorzystania z obowiązkiem czuwania organów kontrolnych nad procesem wykorzystania wyników kontroli

2. ORGANIZACYJNA

• wysoka kultura osobista wykonywana przez organ kontrolny

• wykonywana przez fachowe kadry

Kontrola finansowa NIK

• Konstytucja RP art. 202 - 207

• Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli

• Zarządzeniu Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 1 marca 1995 r. w sprawie postępowania kontrolnego

Najwyższa Izba Kontroli (NIK)



jest naczelnym organem kontroli państwowej


podlega sejmowi


działa na zasadach kolegialności

Krąg podmiotów podlegających kontroli NIK:

1. Organy administracji rządowej

• 
  NBP

• państwowe osoby prawne (np. uczelnia) celowość, rzetelność,

• inne państwowe jednostki organizacyjne gospodarność, legalność

Jest to kontrola obligatoryjna (w pełnym zakresie przedmiotowym) celowość, rzetelność

2. Organy samorządu terytorialnego (legalność, gospodarność, rzetelność)

• komunalne osoby prawne

• inne komunalne jednostki organizacyjne

3. Inne niepubliczne jednostki organizacyjne i podmioty gospodarcze (legalność, gospodarność) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek np. dotacje lub środki państwowe albo komunalne, czy też jak wywiązują się ze zobowiązań finansowych na rzecz państwa

KRYTERIA KONTROLI NIK


RZETELNOŚĆ LEGALNOŚĆ





CZTERY KONSTYTUCYJNE KRYTERIA KONTROLI


CELOWOŚĆ GOSPODARNOŚĆ

1. LEGALNOŚĆ - czy działalność jest zgodna z:

• przepisami prawa powszechnie obowiązującymi (konstytucja, ustawa, rozporządzenie, akty prawa miejscowego)

• aktami stanowienia prawa o charakterze wewnętrznym

• umowami, decyzjami indywidualnymi oraz innymi rozstrzygnięciami podjętymi przez uprawnione podmioty (uchwała, wyrok, postanowienie)

2. GOSPODARNOŚĆ - czy działalność jednostek kontroli jest zgodna z:

• umiejętność racjonalnego i oszczędnego wydatkowania środków publicznych

• uzyskiwanie właściwej relacji ponoszonych nakładów do osiąganych efektów

• zapobieganie czy też ograniczanie wysokości zaistniałych szkód

3. CELOWOŚĆ - kontrola pod względem celowości obejmuje badanie:

• zgodności działalności jednostki kontrolowanej z celami określonymi dla niej w aktach normatywnych regulujących funkcjonowanie tego rodzaju jednostek

• adekwatność i odpowiedzialność zastosowanych metod oraz środków dla osiągnięcia założonych celów

• sposób realizacji tychże celów

4. RZETELNOŚĆ - kontrola pod względem rzetelności oznacza badanie pod względem czy:

• pracownicy i inne osoby odpowiedzialne za określoną działalność w kontrolowanej jednostce wykonywały swoje obowiązki z należytą starannością terminowo i sumiennie

• czy przestrzegano wewnętrznych reguł funkcjonowania danej jednostki

WYKŁAD 9 17.12.2010

GŁÓWNE ZASADY POSTĘPOWANIA KONTROLNEGO NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI

Zasada odrębnej regulacji postępowania kontrolnego NIK - oznacza, że postępowanie kontrolne ma toczyć się wg reżimu prawnego wskazanego w ustawie o NIK oraz przepisami wykonawczymi.

Zasada prawdy obiektywnej postuluje, aby ustalenia kontrolne odzwierciedlały faktyczny stan działalności jednostki kontrolowanej i ustalenia te były rzetelnie udokumentowane. Kontroler ustali stan faktyczny na podstawie dowodów, którymi mogą być dokument, zeznania świadków, wyjaśnienia, oświadczenia, opinie biegłych, wyniki oględzin, zabezpieczone rzeczy.

Zasada pisemności - wszystkie czynności przeprowadzane w trakcie postępowania kontrolnego muszą być udokumentowane na piśmie.

Zasada planowości i programowania przeprowadzonych kontroli - regułą są kontrole planowe uchwalane przez NIK (kolegium NIK) w rocznych planach pracy. Dla każdej kontroli zamieszczonej (przewidzianej) w planie opracowywany jest odrębny program kontroli, który obejmuje cel, zakres podmiotowy i przedmiotowy kontroli, analizę stanu prawnego dotyczącego tematyki kontroli, a także wskazówki metodyczne oraz założenia organizacyjne.

Zasada kontradyktoryjności - postępowanie kontrolne NIK oparte jest tylko na pewnych elementach tradycyjnie rozumianej kontradyktoryjności i tymi elementami są:

• możliwość składania przez kierownika jednostki kontrolowanej oświadczeń dotyczących przedmiotu kontroli oraz dodatkowo pisemne wyjaśnienia odnośnie przyczyn i okoliczności powstania nieprawidłowości ujętych w protokole kontroli

• prawo odmowy podpisania protokołu

• możliwość wnoszenia zastrzeżeń do treści protokołu i wystąpienia pokontrolnego

DEPARTAMENTY NIK

Jednostki wykonujące zadania kontrolne

• Departament Administracji Publicznej - kontroluje działalność administracji publicznej oraz sprawy bezpośrednio związane z jej działalnością

• Departament Budżetu i Finansów

• Departament Gospodarki Skarbu Państwa i Prywatyzacji

• Departament Komunikacji i Systemów Transportowych

KONTROLA SKARBOWA:

Ustawa z dnia 28 września 1991 roku o Kontroli Skarbowej

• Dz. U. 2004.282.

EGZAMIN!!! Podstawa normatywna ustawa z dnia 28 września 1991 roku o Kontroli Skarbowej

Kontrola skarbowa (nie ma legalnej definicji, problemy interpretacyjne)

Cel(em) kontroli skarbowej - ogół organów i jednostek organizacyjnych powołanych w celu ochrony interesów i praw majątkowych skarbu państwa a także zapewnianie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa.

Organy kontroli skarbowej: !!!

1. Minister Finansów (Naczelny Organ Kontroli Skarbowej)

2. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

3. Dyrektorzy Urzędów Kontroli Skarbowej

Jednostki organizacyjne Kontroli Skarbowej: !!

1. Urząd Kontroli Skarbowej

2. Ministerstwo Finansów

Kontrola skarbowa jest wykonywana w dwóch formach prawnych: !!!

• postępowania kontrolnego

• wywiadu skarbowego

Zakres przedmiotowy kontroli skarbowej:

• prawo podatkowe

• prawo o finansach publicznych

• prawo dewizowe

• prawo celne

• prawo karno - skarbowe

• stosowanie cen

• gospodarowanie mieniem państwa

• certyfikacja i rozliczenia zagranicznej pomocy finansowej

Zakres podmiotowy kontroli skarbowej:

• zobowiązani do świadczeń pieniężnych na rzecz skarbu państwa lub państwowych funduszy celowych oraz dłużnicy podatkowi

• wydatkujący, przekazujący i otrzymujący środki publiczne oraz zwrotne środki z międzynarodowych instytucji finansowych i UE

• zarządzający i władający mieniem państwowym

• pracownicy oraz osoby pełniące służbę w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Finansów oraz zatrudniające je jednostki

• podmioty otrzymujące korzyści z tytułu udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji

• podmioty, które są zobowiązane do wykonywania warunków finansowania zadań publicznych oraz zwrotnych środków przekazywanych z UE

Do zakresu kontroli skarbowej (art. 2.1 ustawy o kontroli skarbowej)

KONTROLA PODATKOWA

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Dział VI

Cel kontroli podatkowej - sprawdzenie czy podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny (kontrolowani) wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.

1. Organem podatkowym stosownie do swojej właściwości jest: !!!

1. Naczelnik Urzędu Skarbowego, Naczelnik Urzędu Celnego, Wójt, burmistrz (prezydent miasta), marszałek województwa albo starosta

2. Dyrektor Izby Skarbowej, Dyrektor Izby Celnej

3. Samorządowe kolegium odwoławcze od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), marszałka województwa albo starosty Egzamin !!!

2. Minister Finansów

Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia nadać uprawnienia organów podatkowych, jeżeli jest to uzasadnione ochroną tajemnicy państwowej i wymogami bezpieczeństwa państwa:

• Szefowi Agencji Wywiadu

• Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• Szefowi CBA

• Szefowi Służby Wywiadu Wojskowego

• Szefowi Służby Kontrwywiadu Wojskowego

KONTROLA CELNA

Kontrola Celna to kontrola przestrzegania przepisów prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przewozem i wywozem towarów.

Działania składające się na kontrolę celną:

• kontrola księgowości dokumentów i innych danych handlowych

• ustalanie tożsamości osób

• oględziny towarów

• pobieraniu próbek i badanie towarów

• przeprowadzanie rewizji celnej

• zatrzymywanie i kontrolowanie środków transportu

• przeszukiwanie osób i pomieszczeń

Podstawa normatywna kontroli celnej

• Dz. U. 2004.68.622 ustawa 19 marca 2004 prawo celne art. 6

• Dz. U. 2009.168.1323 ustawa 27 sierpnia 2009 służba celna rozdział 3

Organy kontroli celnej:

• Dyrektorzy Izb Celnych

• Naczelnicy Urzędów Celnych

KONTROLA DEWIZOWA

• Ustawa z dnia 27.02.2002 r. Prawo dewizowe (Dz. U. 2002.141.1178 ze zm.) rozdział 9

• Ustawa z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe art. 105 ust. 1 pkt. 3

Działania podejmowane przez uprawnione organy w celu zapewnienia przestrzegania przepisów prawa dewizowego, które mogą mieć zastosowanie przy obrocie wartościami dewizowymi oraz krajowymi środkami płatniczymi.

Kto wykonuje kontrolę dewizową?

Minister Finansów i podległe mu organy, na zasadach i w trybie ustawy o kontroli skarbowej, a także:

1. NBP

2. Banki

3. Organy administracji celnej

4. Ograny Straży Granicznej

5. Jednostki organizacyjne Poczty Polskiej

WYKŁAD 10 7.01.2011

Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym

Ustawa z dnia 21.07.2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym .

Ustawa określa zakres i cel sprawowania nadzoru nad rynkiem finansowym ( system zintegrowany). Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do tego rynku, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku przez realizację celów określonych w następujących ustawach :

• Ustawie Prawo bankowe

• Ustawie o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych

• Ustawie o nadzorze nad rynkiem kapitałowym

• Ustawie o nadzorze uzupełniającym nas instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego

Nadzór nad rynkiem finansowym obejmuje: !!!

1. Nadzór bankowy, sprawowany zgodnie z przepisami: nie obowiązuje on od 2006 r. , ale od 1.01. 2008 !!!

- Ustawy prawo bankowe

- ustawy o NBP

- Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych

2. Nadzór emerytalny, sprawowany z ognie z przepisami:

3. Nadzór ubezpieczeniowy, sprawowany zgodnie z przepisami(o dział ubezp.)

4. Nadzór nad rynkiem kapitałowym, sprawowany zgodnie z przepisami

5.Nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego

6. Nadzór uzupełniający( ustawy o nadzorze nad instytucjami kredytowymi itp.)

3 główne modele organizacyjne funkcjonują w UE, jeżeli chodzi i nadzór nad rynkiem:

• model nadzoru zintegrowanego ( taki jest w Polsce) - połączenie dotychczasowych instytucji nadzorowanych w jedną instytucję nadzorującą cały rynek finansowy.

• model nadzoru w pełni zdecentralizowanego - niezależne instytucje nadzorują poszczególne segmenty rynku

• model nadzoru koordynowanego - niezależne instytucje nadzorują poszczególne segmenty rynku, ale dodatkowo spośród nich wyznacza się jedną lub kilka instytucji do koordynacji nadzoru nad złożonymi podmiotami działającymi w kilku segmentach.

KOMISLA NADZORU UBEZPIECZENIOWEGO

Przejęła kompetencje komisji nadzoru ubezpieczeń i funduszy emerytalnych(KNUiFE), komisji papierów wartościowych i giełd (KPWiG), komisji nadzoru bankowego (KNB do 31.12.2007 r.)

Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów.

Zadania KNF:

• sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym

• podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynków finansowych

• podejmowanie działań mających na celu rozwój tego rynku i jego konkurencyjności

• wyedukowanie społeczeństwa

• podejmowanie działań edukacyjnych, informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego

• udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowych

• stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi komisji a odbiorcami świadczonych przez te podmioty.

• wykonywanie innych zadań, które będą określone w innych ustawach. ( do 31 lipca następnego roku)

W skład komisji wchodzi przewodniczący 2 zastępców i 4 członków. Przewodniczącym jest pan Kluza.( nie poleciał do Katynia)

Członkami są:

• Minister ds. instytucji finansowych albo jego przedstawiciel

• Minister ds. zabezpieczenia społecznego albo przedstawiciel

• Prezes NBP albo delegowany przez niego Wiceprezes NBP

• Przedstawiciel Prezydenta RP.

Komisja i Przewodniczący wykonują swoje zadania przy pomocy Urzędu Komisji (urząd komisji nadzoru finansowego). Występują tam poszczególne piony, a w nich departamenty np.

• Pion nadzoru bankowego

• Pion nadzoru ubezpieczeniowo- emerytalnego

• Pion inspekcji

• Pion rozwoju rynku

Prezes Rady Ministrów w drodze zarządzenia nadaje Urzędowi Komisji statut w którym określa swoją organizacje wewnętrzną.

Komisja w zakresie swojej właściwości:

• podejmuje uchwały, w tym wydaje decyzje administracyjne i postanowienia

• Komisja podejmuje uchwały zwykłą większą głosów, w głosowaniu jawnym, w obecności co najmniej czterech osób wchodzących w jej skład, w tym Przewodniczącego komisji lub zastępcy przewodniczącego komisji…

Uczestniczenia Przewodniczącego Komisji dotycząca uczestnictwa w postępowaniach cywilnych oraz karnych

Przewodniczący Komisji będą przysługiwały uprawnienia:

• Prokuratorskie w sprawach cywilnych

• Pokrzywdzonego w sprawach karnych

Misją UKNF jest dbałość o stabilne funkcjonowanie i bezpieczny rozwój rynku finansowego.

UKNF jest niezależną instytucją ograniczającą nadmierne ryzyko w działalności

Kanon dobrych praktyk rynkowych:

-16 wartości ideałów etycznych.!!! Zobaczyć na stronie KNF

Sad polubowny:

-postępowanie mediacyjne

-postępowanie sądowe

Sąd został powołany 31 marca 2008 roku.

WYKŁAD 11 14.01.2011

Prawo karne skarbowe

Kodeks Karny skarbowy, nowelizacja 28.07.2005r - KKS

Dziedziny prawa finansowego chronione przez kodeks karny skarbowy :

- Prawo podatkowe

- Prawo celne

- Prawo dewizowe

- Prawo gier i zakładów wzajemnych

Prawo karne skarbowe- jest to zbiór norm regulujących zwalczanie przestępstw i wykroczeń skarbowych za pomocą kar i innych środków oddziaływania.

Prawo karne skarbowe to zbiór przepisów określających:

- jakie czyny społecznie szkodliwe są przestępstwami i wykroczeniami skarbowymi,

- jakie stosuje się zasady odpowiedzialności za te czyny,

- jakie środki i kary grożą za ich popełnienie,

- jak wygląda postępowanie przed organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości,

- jak należy wykonywać prawomocne orzeczenia karne.

Kodeks karny skarbowy:

4. Prawo materialne:

• Część ogólna

• przepisy wstępne, zaniechanie ukarania sprawcy, Przestępstwa skarbowe, wykroczenia skarbowe, Objaśnienie wyrażeń ustawowych (definicje legalne, zwane także ustawowymi)

• Część szczególna (prawo podatkowe, celne, dewizowe i gry hazardowe): przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji,

• przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami,

• przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu,

• przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych

Cechy kodeksu karno- skarbowego :

• regulacja autonomiczna

• kompleksowość- zastosowanie KSK może mieć zastosowanie tylko do tych czynów zabronionych, które zostały w nim stypizowane

• blankietowość - przedmiot ochrony

• subsydiarność - odpowiedzialność karno-skarbowa jest niezależna od odpowiedzialności finansowo-prawnej

Funkcje Prawa Karnego Skarbowego:

1. F. Egzekucyjna - jest to funkcja realizowana przez instytucje, które zapewniają wyrównanie należności publiczno-prawnych stanowiących uszczerbek skarbu państwa

2. F. Gwarancyjna - najpierw musi być przepis prawa aby można oceniać zachowania i pociągać do odpowiedzialności. Przestępstwo i wykroczenie skarbowe co do zasady można popełnić umyślnie lub nieumyślnie. Wobec sprawcy można orzec tylko karę przewidzianą w KKS

3. F. Ochronna - ma na celu ochronę dóbr mających istotne znaczenie dla rozwoju jednostki i funkcjonowania społeczeństwa przed atakami osób naruszających normy karno skarbowe.

4. F. Prewencyjno -wychowawcza - KSK określa czego robić nie wolno, przeciwdziała, zapobiega przestępczości.

5. F. prewencyjno- sprawiedliwościowa - polega na ustanawianiu podstawy do karania za naruszanie norm, wymiar kary musi być sprawiedliwy czyli adekwatny do wagi czynów oraz stopnia winy sprawcy.

Dwupodział czynów karalnych

1. Przestępstwo skarbowe

2. Wykroczenie skarbowe

Ustawowy próg miedzy wykroczeniem, a przestępstwem skarbowym zgodnie z KKS wynosi 5 krotność minimalnego wynagrodzenia.

Przestępstwo skarbowe: jest to czyn zabroniony pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub pozbawienia wolości.

ŚRODKI PENALNE (KARNE) ZA PRZESTĘPSTWA SKARBOWE:

I. Kary

1.Kara grzywny w stawkach dziennych - wymierzając karę grzywny sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa 720. Stawka nie może być niższa od 1.30 minimalnego wynagrodzenia, ani też przekraczaj jego 400- krotności)

Kara grzywny w stawkach dziennych 2009r

Minimalna 1/30 razy 1276 zł=42, 53

Maksymalna 400 razy 1/30 razy 1 276 = 17 013,33zł

Kara grzywny w stawkach dziennych 2011r

Minimalna 1/30 razy 1386 zł=46,2

Maksymalna 400 * 46,2 = 18479,8

2. Kara ograniczenia wolności

3. Kara pozbawienia wolności - najkrócej 5 dni, max 5 lat

II. Środkami karnymi są:

1. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

2. Przepadek przedmiotów

3. Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów

4. Przepadek korzyści majątkowej

4a) Ściągniecie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej

5. Zakaz powadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska

6. Podanie wyroku do wiadomości publicznej

7. Pozbawienie praw publicznych.

8. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie

a) warunkowe umorzenie postępowania karnego

b) warunkowe zawieszenie wykonania kary

c) warunkowe zwolnienie.

III. Środkami zabezpieczającymi są:

1. Umieszczenie w zakładzie zamkniętym

2. Umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym

3. Umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosuje się środki lecznicze lub rehabilitacyjne

4. Umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego

5. Skierowanie do placówki leczniczo rehabilitacyjne

6. Przepadek przedmiotów

7. Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska

Wykroczeniem skarbowym jest czyn zabroniony przez kodeks karny skarbowy pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej należności publicznoprawnej albo wartości przedmiotu czynu nie przekracza dwudziestokrotności wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

2011 min 1/10 * 1386=138,6

Max 20*1386= 27720

1. Kary

-Kara Grzywny określona kwotowo

II. Środki karne:

- dobrowolne poddanie się odpowiedzialności,

- przepadek przedmiotów (art.47)

- ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów.

III.Środek zapobiegawczy :

- przepadek przedmiotów

Organy postępowania przygotowawczego e sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe . Do nakładania grzywny mandatu karnego uprawnieni są:

- upoważnieni pracownicy urzędów skarbowych, (fin)

- inspektor kontroli skarbowej,(fin)

- upoważnieni pracownicy urzędów celnych, (firn)

- funkcjonariusze celni,(niefinansowe)

- upoważnieni funkcjonariusze policji,(niefinansowe)

- upoważnieni funkcjonariusze straży granicznej, (niefinansowe)

- upoważnieni żołnierze żandarmerii wojskowej. (niefinansowe)

W sprawach przestępstwa skarbowego

- ABW oraz CBA , Prokurator

32

Fakty prawne (zdarzenie prawne) to wszystkie te okoliczności wymieniane w przepisach prawa finansowego, które pociągają za sobą wywołują czy też rodzą skutki prawne

Konstytuowane orzeczenia sądowe- powoduje powstanie bądź zmianę czyichś uprawnień i obowiązków. Np. orzeczony rozwód, samodzielnie się opodatkowywać. Orzeczenie deklaratoryjne- nie rodzi skutków prawnych a potwierdza istniejący stan rzeczy, nie możemy ich klasyfikować jako fakty prawne np. przyjęcie spadku

Akty finansowe- to władcze jednostronne oświadczenie woli np. organu podatkowego (finansowego) oparte na przepisach prawa finansowego dotyczące konkretnej osoby i konkretnego zdarzenia

Czynności prawne (np. umowa darowizny- obowiązek zapłaty, ale możemy być zwolnieni)

Zachowanie zgodne z prawem

Zachowania bezprawne to czyny niezgodne z prawem. Np. oszustwo podatkowe (stosunki karne skarbowe), stosunki w zakresie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Zachowanie (działanie) podmiotów prawa finansowego- przejaw woli człowieka

Zdarzenia- wywołujące skutki prawnofinansowe, okoliczności niezależne, od zachowania się podmiotów prawa finansowego. Śmierć człowieka- ustanie stosunku prawnego łączącego zmarłego z organem podatkowym a może także wystąpić po nabyciu praw spadkowych przez spadkobierców do powstania ich odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spadkodawcy.

---