Zarządzanie

I Rok, II Semestr

Rok akademicki: 2007/2008

Dr Małgorzata Kamieniecka

Rachunkowość Finansowa

Zagadnienia na egzamin

1. Zakres przedmiotowy i podmiotowy rachunkowości:

Przedmiot rachunkowości - zjawiska i procesy gospodarcze występujące w jednostce, a mające wpływ na stan i strukturę majątku oraz wyniki osiągnięte przez tę jednostkę.
Podmiot rachunkowości - jednostka gospodarcza prowadząca rachunkowość

2. Funkcje rachunkowości: nadrzędna i szczegółowe:

Funkcja nadrzędna rachunkowości:
Informacyjna - informuje zainteresowanych użytkowników informacji rachunkowej o sytuacji finansowo - rachunkowej i działalności jednostki gospodarczej
Funkcje szczegółowe:
Sprawozdawcza - sporządzanie sprawozdań i zestawień dla wewnętrznych i zewnętrznych użytkowników.
Podatkowa - umożliwia prawidłowe ustalenie i rozliczenie zobowiązań podatkowych.
Dowodowa - wykorzystanie urządzeń księgowych jako dowodu w ewentualnych procesach sądowych i postępowaniu podatkowym.
Kontrolna - ochrona majątku, wierzycieli, ocena efektywności i wykonanych zadań.
Motywacyjna - stymuluje ludzi do lepszej pracy.

3.Jakość informacji rachunkowej: cechy i ograniczenia:

Cechy jakościowe informacji rachunkowej:

Dominujące ograniczenie (1) Korzyści > Koszty:

Zrozumiałość

Przydatność Decyzyjna

Odpowiedniość Wiarygodność

- Terminowość - Sprawdzalność

- Wartość Prognostyczna - Wierność

- Przydatność - Neutralność

Cechy informacji rachunkowej:

• odpowiedniość - musi się odnosić do podejmowanej decyzji, musi być ważna dla odbiorcy

• zrozumiałość - dostosowana do poziomu odbiorcy, możliwa do odebrania (np. język )

• aktualność - omawiająca interesujący nas okres (np. gazeta z zeszłego tygodnia - nieaktualna, ale potrzebna, gdy chcemy poznać wynik meczu z ubiegłej kolejki)

• wiarygodność - wierność przedstawienia faktów (nie tendencyjna), przedstawiająca istotę problemu

• kompletność - musi zawierać wszystkie istotne dane zarówno dotyczące majątku, źródeł jego finansowania jak i wyniku finansowego

• sprawdzalność - możliwa do skonfrontowania z danymi źródłowymi

• konsekwencja - informacja powinna być przygotowywana konsekwentnie, aby można było porównywać ją dla różnych okresów czasu i różnych podmiotów

Dominujące ograniczenie (2) Istotność

Współczesna rachunkowość charakteryzuje się dualizmem celów i funkcji:

- ma odzwierciedlać rzeczywistość - dostarczać dane retrospektywne, które pozwolą na rozliczenie i ocenę zarządzających kapitałem.

• ma tę rzeczywistość kreować - poprzez dostarczanie danych niezbędnych do podejmowania decyzji
  
  4. Rachunkowość finansowa a rachunkowość zarządcza:

Rachunkowość finansowa - podlega ścisłym unormowaniom prawnym których celem jest:
- otrzymanie prawdziwego i rzetelnego obrazu jednostki gospodarczej.
- zapewnienie porównywalności między jednostkami.
Rachunkowość zarządcza - nie jest uregulowana prawnie, wspiera zarząd w podejmowaniu decyzji.

5. Sprawozdania i raporty generowane w systemie rachunkowości finansowej i zarządczej:

Raporty i sprawozdania w rachunkowości finansowej i zarządczej:
~Finansowa ~Zarządcza

SPRAWOZDANIE FINANSOWE RAPORTY DLA ZARZĄDU

- zarząd - zarząd

- właściciele

- prawnicy

- społeczeństwo

DEKLARACJA PODATKOWA

- władze podatkowe

RAPORTY SPECJALNE

- organizacje państwowe

- inne organizacje

6.Rola zasady rzetelnego i wiernego obrazu oraz innych nadrzędnych zasad rachunkowości:

Rzetelny i wierny obraz - zasady rachunkowości należy stosować w sposób prawidłowy aby rzetelnie i jasno przedstawić w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym, sytuacje finansową i majątkową oraz wynik finansowy jednostki (bez upiększania, przemilczeń itp.).

7.Zasada memoriału i zakazu kompensat:

Zasada memoriału - w księgach rachunkowych i wyniku finansowym należy ująć wszystkie przychody i koszty dotyczące roku obrotowego niezależnie od terminu ich zapłaty.
Zasada zakazu kompensat - nie można kompensować ze sobą różnych co do rodzajów aktywów, pasywów i zysków (ze względu na przejrzystość).

8.Zasada współmierności i istotności:

Zasada współmierności - osiągniętym przychodom należy w wyniku finansowym przeciwstawić odpowiadające im koszty
Zasada istotności - w sprawozdaniu finansowym należy wykazać wszystkie zdarzenia które w sposób znaczący wpływają na działalność i sytuację finansową jednostki.

9.Zasada periodyzacji i kontynuacji działalności:

Zasada periodyzacji - zdarzenia gospodarcze przyporządkowuje się okresom i wyniki działalności ujmuje się za te okresy czasu (okresy sprawozdawcze).
Zasada kontynuacji działalności - sporządzając sprawozdanie finansowe zakłada się, że jednostka nie musi (nie planuje) likwidacji czy też znacznego uszczuplenia skali swojej działalności.

10.Zasada ostrożności i wyższości formy nad treścią:

Zasada ostrożności - sposób wyceny składników majątkowych- raczej „pesymistyczna” wycena aktywów i pasywów, raczej zawyżanie wartości zobowiązań i raczej zniżanie wartości aktywów.
Zasada wyższości formy nad treścią - określone informacje należy ująć w księgach i sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią i rzeczywistością ekonomiczną nawet jeśli z formalnego punktu widzenia nie powinny się tam znaleźć.

11.Obowiązujące normy prawne rachunkowości w Polsce:

• ustawa o rachunkowości z 29.09.1994(UOR)

• składa się z 12 rozdziałów

• nie reguluje wszystkich zagadnień o rachunkowości, dlatego część z nich unormowano rozporządzeniami:

• rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznania, metod wyceny,

zakresu ujmowania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych

• rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości

• w sprawach banków

• w sprawach funduszy inwestycyjnych

w sprawach nieuregulowanych w UOR odsyła do KSR (krajowy standard rachunkowości) w ostateczności do MSR (MSSF)


12. Podmioty zobowiązane do stosowania ustawy o rachunkowości

- Spółki handlowe [ osobowe i kapitałowe], inne osoby prawne - z wyjątkiem Skarbu Państwa i NBP

- Osoby fizyczne, spółki cywilne, spółki jawne tych osób, spółki partnerskie jeśli przychody ze sprzedaży i operacji finansowych za poprzedni rok przekroczyły 800 tysięcy Euro

- Banki, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, zakłady ubezpieczeń

- Gminy, powiaty, województwa, jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, fundusze celowe

- Zagraniczne osoby prawne i fizyczne prowadzące na terenie RP działalność gospodarczą

- Wszystkie inne jednostki, jeśli otrzymują na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, samorządu lub fundusze celowe

13. Zakres rachunkowości

• opis przyjętych zasad rachunkowości

-zakładowy plan kont

-wykaz stosowanych ksiąg

-dokumentacja, systemy przetwarzania danych

• prowadzenie ksiąg rachunkowych

- dziennik- zapis chronologiczny, systematyczny

-konta księgi głównej

-księgi pomocnicze

-inwentarz

-zestawienie obrotów i sald

• dokonywanie inwentaryzacji

• wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

• sporządzanie sprawozdań finansowych

• gromadzenie i przechowywanie dokumentacji

badanie i ogłaszanie sprawozdania finansowego


14. Części składowe sprawozdania finansowego:

- bilans

- rachunek zysków i strat

- informacja dodatkowa - obejmuje wprowadzenie do sprawozdania (polityka rachunku), dodatkowe informacje i wyjaśnienia (pozycja bilansu i rachunku wyników)

Jednostki mające obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań, dodatkowo sporządzają:

zestawienie zmian w kapitale własnym, Rachunek przepływów pieniężnych, Sprawozdanie z działalności jednostki w roku obrotowym.

15. Struktura majątku trwałego:
-majątek nie zaliczony do obrotowego( w większości przypadków pozostający w jednostce dłużej niż 12 m- cy)
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne

-koszty zakończonych prac rozwojowych

- wartość firmy

- inne wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe

-środki trwałe (grunty, budynki i budowle, urządzenia i maszyny, środki transportu i pozostałe)

-środki trwałe w budowie
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe

- nieruchomości

- wartości niematerialne i prawne

- długoterminowe aktywa finansowe
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

16. Struktura majątku obrotowego:
przeznaczony do zbycia, zużycia, rozliczenia, płatny lub wymagalny w ciągu 12 m-cy od dnia bilansowego
I. Zapasy

-materiały

-półprodukty i produkty w toku

-produkty gotowe

-towary
II. Należności krótkoterminowe

- z tyt. dostaw i usług

- z tyt. podatków dotacji, ceł, ub. Społ.

-inne należności

-dochodzone na drodze sądowej
III. Inwestycje krótkoterminowe

- krótkoterminowe aktywa finansowe

-inne inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

17. Pojęcie wartości niematerialnych i prawnych, przykłady:

nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, przeznaczone na potrzeby jednostki np. koncesje, licencje, znaki towarowe, patenty, know- how

• nabyta wartość firmy- dodatnia różnica między ceną nabycia jednostki, a wartością aktywów netto( aktywa-zobowiązania)

• koszty zakończonych prac rozwojowych- koszty badań zakończonych sukcesem, gdy wdrożona technologia przyczynia się do wytwarzania nowego, ulepszonego produktu

18. Pojęcie środków trwałych w budowie, przykłady - środki trwałe w okresie ich budowy, montażu, ulepszania istniejącego środka trwałego
np. nowo zakupiona linia produkcji soków jeszcze nie zamontowana

19. Inwestycje w rachunkowości, przykłady:
- aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z:
- uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend
- innych pożytków, w tym z transakcji handlowej

- przerostu ich wartości

20. Dodatnia i ujemna wartość firmy - wartość firmy jest to różnica między ceną nabycia innej jednostki lub jej zorganizowanej części a wartością godziwą przejętych aktywów netto. Jeżeli cena nabycia jednostki lub jej zorganizowanej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów, to różnica stanowi ujemną wartość firmy. Jeżeli cena nabycia jednostki lub jej zorganizowanej części jest wyższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, to różnica stanowi dodatnią wartość firmy.

21. Charakterystyka rzeczowych aktywów obrotowych, przykłady:

Rzeczowe aktywa obrotowe - zasoby majątkowe przeznaczone do zużycia lub sprzedaży:
- materiały - zużywają się całkowicie w procesie produkcyjnym: materiały podstawowe(używane bezpośrednio produkcji, przetwarzane na wyroby gotowe; materiały pomocnicze; paliwa (materiały zużywane na cele technologiczne, energetyczne, gospodarcze); części zapasowe maszyn i urządzeń zużywane w czasie ich remontów; opakowanie; odpadki użytkowe nadające się do wykorzystania; inwentarz żywy zakupiony w celu uboju
- produkty w toku - produkty rozpoczęte, nie zakończone
- produkty gotowe - produkty wytworzone przeznaczone do sprzedaży odbiorcom zewnętrznym
- towary - wyroby gotowe nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym

22. Aktywa pieniężne - określane są jako aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych, i dewiz.

Składa się na nie:

- środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych

- inne środki pieniężne

- inne aktywa pieniężne

23. Charakterystyka źródeł pochodzenia majątku jednostki gospodarczej:

- kapitał własny - powierzony jednostce lub wypracowany przez jednostkę w trakcie działania

- kapitał obcy - pożyczony jednostce, podlega zwrotowi zazwyczaj z odsetkami.

24. Kapitały własne a forma prawna jednostki:

~ Forma: ~ Kapitały własne:

- prawna jednostka kapitał powierzony, kapitał samofinansowania

- przeds. państwowe kapitał założycielski, kapitał przedsiębiorstwa

- spółdzielnia kapitał udziałowy, kapitał zasobowy

- spółka akcyjna kapitał zakładowy, kapitał zapasowy

- spółka z o.o. kapitał zakładowy, kapitał założycielski

25. Zobowiązania krótkoterminowe - tytuły powstania:

to krótkoterminowe papiery wartościowe, kredyty krótkoterminowe, otrzymane zaliczki na poczet dostaw, zobowiązania wekslowe, zobowiązania z tytułu dostaw (lub usług), zobowiązania budżetowe, zobowiązania wewnątrzzakładowe (w tym wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń), których okres spłaty nie przekracza 12 miesięcy. W zobowiązania krótkoterminowe wpisuje się również fundusze specjalne, utworzone przez spółkę - np. fundusze socjalne czy nagród.

26. Aktywa - pojęcie ustawowe:

kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

27. Bilans jako część sprawozdania finansowego:

dwustronne zestawienie wartości zasobów majątkowych, czyli aktywów, oraz źródeł ich finansowania, czyli pasywów, sporządzone na określony dzień i w określonej formie.

Wymogi formalne:

- Dokładne oznaczenie podmiotu

- Oznaczenie dnia bilansowego

- Wyszczególnienie nazw i wartości poszczególnych grup aktywów i pasywów

- Wykazane sumy pośrednie grup aktywów i pasywów, sumy ogólne aktywów i pasywów muszą być sobie równe, gdyż zgodnie z zasadą równowagi bilansowej suma aktywów równa się sumie pasywów

- Podpis osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych

- Podanie daty sporządzenia bilansu

Bilans zestawia się na koniec każdego roku obrotowego.

28. Pojęcie operacji gospodarczej, operacja a zdarzenie gospodarcze:

operacja gospodarcza- udokumentowane dowodem księgowym i podlegające ewidencji zdarzenie gospodarcze, prowadzące do zmian majątkowo kapitałowych danej jednostki gospodarczych.

Cechy operacji gospodarczych:

- Ścisły związek z działalnością prowadzoną przez jednostkę

- Jednoznacznie określony termin wystąpienia

- Operacje wyrażają skutki decyzji gospodarczych ale także skutki okoliczności losowych

- Dualny charakter operacji gospodarczych

- Konieczność udokumentowania

Klasyfikacja operacji gospodarczych:

a) bilansowe

- Aktywne - powodują zmiany w aktywach, nie wpływają na sumę

- Pasywne - powodują zmiany w pasywach, nie wpływają na sumę

- Aktywno-pasywne - zwiększenie/zmniejszenie sumy bilansowej

b) wynikowe

- Przychodowe

- Kosztowe

- Proste

- Złożone

Operacja gospodarcza a zdarzenie gospodarcze:

- Zdarzenie gospodarcze stanowią wszystkie fakty dotyczące działalności gospodarczej jednostki. Jest pojęciem szerszym niż operacja gospodarcza. Każda operacja gospodarcza jest zdarzeniem gospodarczym ale nie każde zdarzenie gospodarcze jest operacją gospodarczą. Zdarzenie gospodarcze pociąga za sobą określone operacje gospodarcze np. podpisanie umowy z pracownikiem jest zdarzeniem gospodarczym, które w przyszłości wywoła operację gospodarczą w postaci wypłaty wynagrodzenia.

29. Operacje bilansowe, charakterystyka i przykłady - (bezwynikowe) zmieniają struktury bilansu. Wyróżniamy 4 typy operacji bilansowych:

- operacja aktywna zwiększająco-zmniejszająca (gdzie zmiany dokonują się jedynie po stronie aktywów).

- operacja pasywna zwiększająco-zmniejszająca (gdzie zmiany dokonują się jedynie po stronie pasywów).

- operacja aktywno-pasywna zwiększająca (zmiany mają charakter dodatni i dokonują się po obydwu stronach bilansu).

- operacja aktywno-pasywna zmniejszająca (zmiany mają charakter ujemny i dokonują się po obydwu stronach bilansu).

np. Zapłacono zobowiązania z tytułu dostaw i usług gotówką - jest to operacja aktywno-pasywna zmniejszająca.

Zaciągnięto kredyt w banku i zapłacono zaległe zobowiązania - jest to operacja pasywna zwiększająco-zmniejszająca.

30. Operacje wynikowe charakterystyka i przykłady: - powodują zmiany w strukturze majątku lub źródłach jego finansowania na skutek zmian w wyniku finansowego jednostki; dzielą się na:

a) przychodowe - zwiększenie stanu majątku lub zmniejszenie zobowiązań lub pojawienie się przychodu (otrzymanie odsetek od środków na lokacie terminowej, otrzymanie w darowiźnie maszyny produkcyjnej);

b) kosztowe - zmniejszenie majątku lub zwiększenie zobowiązań oraz pojawienie się kosztu (np. wydanie do zużycia materiałów, zapłata odsetek od kredytu).

31. Konto księgowe jako podstawowe urządzenie księgowe- forma, części składowe: urządzenie księgowe służące do odzwierciedlenia stanu i zmian określonego składnika aktywów, pasywów lub wyniku

Nazwa Konta

DEBET | WINIEN Obciążenie konta, księgowanie w ciężar konta, debetowanie konta, zapisywanie po debecie

CREDYT | MA Uznawanie konta, księgowanie na dobro konta, kredytowanie konta, zapisywanie po kredycie

- aktywa - stany początkowe i wszelkie zwiększenia zapisuje się po debecie; zmniejszenie zapisuje się po kredycie | w identyczny sposób funkcjonują konta zysków i strat nadzwyczajnych

- pasywa - stany początkowe i wszelkie zwiększenia zapisuje się po kredycie; zmniejszenia zapisuje się po debecie | w identyczny sposób funkcjonują przychody

Konta kosztów i przychodów - zazwyczaj nie wykazują sald

32. Etapy funkcjonowania konta:

- założenie konta - nazwa/symbol/podział na strony debet/kredyt

- otwarcie konta - wpisanie stanu początkowego lub pierwszej operacji gospodarczej

- ewidencja operacji gospodarczej

- zamknięcie konta - ustalenie obrotów debetowych/kredytowych; ustalenie sald

33. Zasada podwójnego zapisu - brzmienie, przyczyny, konsekwencje:

polega na tym, że każda operacja zapisywana jest:

- Na dwóch odpowiednich kontach - w przypadku zapisów złożonych operacja może być księgowana na większej liczbie kont, ale tak, aby zapis po stronie Dt danego konta był równy sumie zapisów po stronach Ct odpowiednich kont (lub odwrotnie)

- Po ich przeciwnych stronach

- W tej samej kwocie, zgodnie z dowodem, na podstawie którego jest księgowana

34. Wartość informacyjna zapisu księgowego (składniki zapisu):

- Data operacji gospodarczej

- Rodzaj i numer dowodu księgowego i data dowodu

- Opis

- Kwota i data zapisu

- Oznaczenie kont, których operacja dotyczy

35. Funkcjonowanie kont majątkowych

• saldo przyjmuje zawsze nazwę obrotu większego: debetowe (obrót Dt > obrót Ct), kredytowe (obrót Ct > obrót Dt), zerowe (brak salda: obrót Dt = obrót Ct);

• saldo końcowe wpisywane jest po tej stronie konta, która wykazuje mniejszy obrót: saldo debetowe po stronie Ct a kredytowe po Dt;

• salda początkowe wpisywane są zgodnie z nazewnictwem;

• dla aktywów: saldo początkowe po stronie Dt; zwiększenia po stronie Dt; zmniejszenia po stronie Ct; salko końcowe debetowe lub zerowe;

• dla pasywów: saldo początkowe po stronie Ct; zwiększenia po stronie Ct; zmniejszenia po stronie Dt; salko końcowe kredytowe lub zerowe;

• etapy funkcjonowania konta: *założenie konta; *otwarcie konta; *księgowanie operacji gospodarczych zgodnie z zasadą podwójnego zapisu; zamknięcie konta.

36. Funkcjonowanie kont wynikowych

• konta wynikowe: koszt i strata nadzwyczajna funkcjonują podobnie do kont aktywów;

• konta wynikowe: przychód i strata nadzwyczajna funkcjonują podobnie do kont pasywnych;

• konta wynikowe zazwyczaj nie mają sald początkowych i końcowych.

37. Wygląd i rola zestawienia obrotów i sald kont syntetycznych :

Funkcja: osiągnięcie celów stawianych przed zestawieniem obrotów i sald, to jest okresowa kontrola równowagi bilansowej oraz wykrycie ewentualnych błędów w tym zakresie.
W praktyce ewidencyjnej występują dwie formy zestawienia obrotów i sald: forma prosta i rozwinięta. W układzie rozwiniętym występuje więcej kolumn, co ułatwia szukanie błędów.
Zestawienie obrotów i sald spełnia w praktyce, oprócz funkcji kontrolnej, również funkcje informacyjne i sprawozdawcze. Jest ono bowiem źródłem informacji o stanie poszczególnych składników majątku i kapitału, przygotowując materiał do sporządzenia bilansu zamykającego pewien okres działalności jednostki gospodarczej.

Etapy sporządzania zestawienia obrotów i sald:

- Ustalenie obrotów na kontach

- Przeniesienie do zestawienia i policzenie ich sum

- Obliczanie sald i ich sum

- Przeniesienie sald na konta

- Zamknięcie kont

		Obroty		Salda
				Dt	Ct	Dt	Ct
	Sumy ogólne

38. Poziomy podział kont + przykłady:

- polega na wydzieleniu zapisów z obu stron konta dotyczących określonych grup operacji w celu uszczegółowienia.

Stosuje się dwa warianty:

- Konto podlegające podziałowi znika i konta powstałe z podziału funkcjonują samodzielnie jako konta równorzędne

- Konto, które uległo podziałowi nadal funkcjonuje jako konto syntetyczne a obok niego prowadzone są konta uzyskane z podziału 9 konta analityczne)

Przykłady: zaprowadzenie ewidencji analitycznej do konta „Towary”, konta analityczne np. „Kleje”, „Taśmy” itp.; zaprowadzenie ewidencji analitycznej do konta „Rozrachunki z dostawcami”: konta analityczne np. „Rozrachunki z Gamma”, „Rozrachunki z Omega”.

39. Ewidencja analityczna, zasady prowadzenia:

Konto analityczne - konto szczegółowe pomocnicze; ewidencja w wartości pieniężnej lub/i w jednostkach naturalnych (kg, szt.)

Konto analityczne funkcjonuje zgodnie z zasadą zapisu powtórzonego:

- Po tej samej stronie

- W takiej samej sumie kwot

- Na podstawie tego samego dowodu księgowego co na koncie syntetycznym

Konsekwencją tej zasady jest brak korespondencji kwot analitycznych z innymi kontami.

Konto analityczne jest przypisane do określonego konta syntetycznego.

Poprawność zapisów na kontach analitycznych ( pod kontem zasady powtórzonego zapisu) sprawdza zestawienie obrotów i sald kont analitycznych do danego konta syntetycznego, sporządzane co najmniej na dzień zamknięcia ksiąg ( w praktyce co miesiąc).

40. Zakres ewidencji analitycznej: zdeterminowany jest potrzebami informacji użytkowników rachunkowości.

Księgi pomocnicze (konta analityczne) prowadzi się w szczególności dla:

- środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz dokonywanych dlań odpisów umorzeniowych

- rozrachunków z kontrahentami (wg. Poszczególnych kontrahentów, walut, terminów)

- rozrachunków z pracownikami (wg. Ich tytułów, poszczególnych pracowników) umożliwiająca ustalenie składek ZUS, ubezpieczenia zdrowotnego, podatku dochodowego, innych potrąceń.

- operacji sprzedaży i zakupu

- dla kosztów istotnych dla jednostki

- operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy (wg. Walut i osób odpowiedzialnych)

Forma urządzeń analitycznych może być różna np. rejestr, kartoteka.

41. Podział pionowy kont, przyczyny:

polega na wyodrębnieniu z jednej strony konta dzielonego określonej części zapisów i przeniesieniu ich na konto powstałe w wyniku dzielenia. Wydzieleniu podlegają operacji jednorodne zarówno co do treści ekonomicznej, jak i kierunku zmian.

Podział pionowy stosowany jest:

- dla uzyskania większej „przejrzystości zapisów np. wynik finansowy” ze strony kredytowej wydziela się przychody a debetowej różnego rodzaju koszty

- wówczas gdy ewidencja danego składnika majątek prowadzi się w wartościach umownych różnych od wartości bilansowych

- gdy istnieje potrzeba wyodrębnienia zjawiska o danej treści ekonomicznej, w celu obserwowania jego rozmiarów i przebiegu w czasie np. „Środki trwałe” i „Umorzenie środków trwałych”

42. Konta podstawowe a korygujące, przykłady:

Konta korygujące (konta powstałe z podziału): o charakterze uzupełniającym w stosunku do kont bilansowych. Konta korygujące towarzyszą kontom bilansowym i nie mogą bez nich wystąpić. Na koniec okresu sprawozdawczego saldo konta korygującego wpływa na wysokość salda podstawowego.
Konta księgowe mogą być również klasyfikowane ze względu na szczegółowość wykazywanych na nich informacji. Są to:
- konta syntetyczne - charakteryzują się wyższym stopniem agregowania¬ operacji gospodarczych. Funkcjonują zgodnie z zasadą podwójnego zapisu.
- konta analityczne - służą do uszczegółowienia zapisów dokonywanych na¬ kontach syntetycznych i funkcjonują na zasadzie zapisu powtarzanego.

Konta korygujące dzielimy na konta:

- o takim samym charakterze (zwiększające) - gdy wyodrębnione zostaną zapisy ze strony Dt dla kont aktywnych lub zapisy Ct dla kont, pasywnych. Wartość bilansową danego składnika bilansowego uzyskuje się przez dodanie salda konta korygującego do salda konta podstawowego

- o przeciwnym charakterze ( zmniejszające) - gdy dla kont aktywnych wyodrębnia się zapisy ze strony Ct a dla pasywnych Dt. Aby uzyskać wartość bilansowego danego składnika bilansowego od salda konta podstawowego odejmuje się saldo konta korygującego.

43. Łączenie kont, możliwości, cel, przykłady:

- proces odwrotny do dzielenia - w miejsce dotychczasowych dwóch lub większej ilości kont wprowadza się jedno konto zasadne gdy: chcemy uzyskać ogólne dane, ilość zapisów dokonywanych na kontach jest niewielka więc prowadzenie dużej liczby kont jest nieuzasadnione.

Można ze sobą łączyć konta:

- Aktywne - powstaje także konto aktywne; „Budynki” i „Maszyny” w „Środki trwałe”

- Pasywne - powstaje także konto pasywne; „Kredyt na zakup materiałów” i „Kredyty na pensje pracownicze” w „Kredyty krótkoterminowe”

- Aktywne i pasywne - powstaje :

*konto o charakterze albo aktywnym albo pasywnym - saldo połączonych kont kompensują się ze sobą i ustalane jest jedno saldo - metoda łączenia netto;

*konto o charakterze aktywno pasywnym - brak możliwości kompensaty zapisów możliwe jest istnienie dwóch sald jednocześnie - metoda łączenia brutto.

Salda konta ogólnego ustala się za pomocą zestawienia obrotów i sald jako sumy sald kont analitycznych

- Konta wynikowe

44.Łączenie kont netto i łączenie kont brutto, przykłady:

Metoda łączenia netto - możemy ze sobą kompensować zapisy dotyczące zmian aktywów i pasywów, np. kredyt krótkoterminowy + R-ek bieżący -> saldo Dt lub Ct - powstaje konto o charakterze aktywno - pasywnym.

Przykłady: „Należności od Gamma” i „Zobowiązania wobec Gamma” można połączyć w „Rozrachunki z Gamma”.

Należności GAMMA			Rachunki z GAMMA			Zobowiązania wobec GAMMA
				1900		700
							1900			700 1200 SK
							1900			1900

Metoda łączenia brutto - możliwość występowania jednocześnie dwóch sald na jednym koncie bo nie ma możliwości kompensaty zapisów. Salda konta ogólnego ustala się za pomocą zestawienia obrotów i sald kont analitycznych.

Należności od odbiorców

Rachunki z kontrahentami

Zobowiązania wobec dostawców

żś żś ą

ą ą ś

(-)

Sp (+)

Obroty Dt

Obroty Ct

SK (zobowiązania)

(należności) SK

45. Specyfikacja konta: `Rozrachunki z kontrahentami':

- terminowe

- przeterminowane - w księgach należy ująć narosłe odsetki (memoriał, współmierność), które się ujmuje w kosztach finansowych lub przychodach finansowych

lub

- kontrahent polski

- kontrahent zagraniczny

lub

- prawidłowe - akceptowane przez obydwu kontrahentów

- nieprawidłowe - kwestionowane przez kontrahenta (roszczenia), np. roszczenia sporne w sądzie.

46. Umorzenie a amortyzacja:

- Amortyzacja oznacza rozłożenie wartości przez pewien okres. Można mówić o amortyzacji kredytu (rozłożeniu jego spłaty), ale najczęściej pojęcie to odnosi się do amortyzacji księgowej. Suma odpisów amortyzacyjnych stanowi umorzenie.

47. Kategorie kształtujące wynik finansowy:

Wynik finansowy - jest wyrażonym w mierniku pieniężnym efektem działalności jednostki w pewnym okresie. Jest różnicą między przychodami i zyskami nadzwyczajnymi a kosztami i stratami nadzwyczajnymi. Elementem go kształtującym jest też podatek dochodowy.

Zasada racjonalnego gospodarowania nakazuje by przychody były wyższe od kosztów. Wówczas wynik finansowy jest dodatni i określa się go jako zysk w odwrotnym przypadku strata.

PRZYCHODY

-

KOSZTY

+

ZYSKI NADZWYCZAJNE

+

STRATY NADZWYCZAJNE

-

PODATEK DOCHODOWY

=

WYNIK FINANSOWY

Wydatek - rozchód środków pieniężnych

- koszt jest zawsze związany z wydatkami, ale nie każdy wydatek jest kosztem (np. spłata raty kredytu)

- niekoniecznie występują w tym samym okresie:

- koszt poprzedza wydatek - naliczanie wynagrodzeń, zakup na kredyt kupiecki materiałów i wydanie ich do zużycia

- Wydatek poprzedza koszt - zakup środków trwałych za gotówkę, zakup towarów i ich zmagazynowanie

- W tym samym czasie koszt i wydatek - zakup za gotówkę towarów i ich sprzedaż w tym samym okresie

Wydatki/ koszty ponoszone w danym okresie mogą dotyczyć kilku okresów wcześniejszych lub późniejszych. Istnieje potrzeba zaliczana ich w koszty na przestrzeni tych okresów - mówimy wówczas o rozliczeniu międzyokresowych kosztów.

48. Pojęcie przychodów i zysków wg ustawy o rachunkowości:

to uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie:

- zwiększenia wartości aktywów

- zmniejszenia wartości zobowiązań,

które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wzniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

49. Koszt, nakład i wydatek - podobieństwa i różnice, przykłady:

Koszty i straty - to uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie:

- zmniejszenia wartości aktywów, lub

- zwiększenia wartości zobowiązań,

Które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Nakład - celowe zużycie wyników produkcji.

Różnice w stosunku do pojęcia koszt:

- nie musi być wyrażony wartościowo

- nie musi być rozliczony na okresy

- nie ma pewności, że efekt zostanie osiągnięty

- jeśli w czynniku zużycia powstanie niezbędny użyteczny efekt, to nakład przekształci się w koszt

- jeśli nakład przekroczy poziom niezbędny w danych warunkach techniczno- organizacyjny staje się stratą

- nakład to pojęcie szersze niż koszt

50. Pojęcie kosztu w ustawie o rachunkowości - (w sensie ekonomicznym) - celowe i zakończone efektem, poniesione w pewnym okresie i wyrażone w pieniądzu zużycie czynników produkcji (środków pracy, przedmiotów pracy, samej pracy, usług obcych), a także w praktyce rachunkowości do kosztów zalicza się opłaty i podatki o charakterze kosztów, płacone przez jednostkę kary, odszkodowania, odsetki, zwłoki (koszty uważane z ekonomicznego punktu widzenia są elementami podziału produktu społecznego, a nie kosztami związanymi z jego wytworzeniem).

51. Rodzaje działalności jednostki gospodarczej (segmenty) mające wpływ na osiągane przez jednostkę efekty:

- operacyjnej:

- podstawowej działalności operacyjnej

- pozostałej działalności operacyjnej

- finansowej

- w wyniku zdarzeń nadzwyczajnych

52.Przychody i koszty podstawowej działalności operacyjnej:

Podstawowa działalność operacyjna - działalność statutowa (dla której jednostka została powołana) może nią być produkcja, świadczenie usług lub handel

- do przychodów podstawowej działalności operacyjnej zaliczamy przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych, usług lub towarów oraz materiałów.

- koszty podstawowej działalności operacyjnej dotyczą podstawowego celu działalności gospodarczej; handlu, świadczenia usług, produkcji, sprzedaży produktów

- przykłady kosztów zwykłej działalności operacyjnej

- Zakup i zużycie materiałów do produkcji wyrobów

- Zużycie materiałów …

- Zużycie środków trwałych

- Rozliczenie wynagrodzeń pracowniczych

- Poniesione koszty delegacji służbowych

- Koszty ogólno zakładowe

- mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów m.in. według rodzaju, miejsca powstania

53.Charakterystyka i wartość poznawcza rodzajowego układu kosztów:

Rodzajowy układ kosztów - obejmuje koszty proste, ujęte według rodzaju zużytych zasobów:

- zużycie materiałów i energii ( zużycie materiałów podstawowych, pomocniczych, opakowań, odpadów, paliw, energii elektrycznej, cieplnej, gazu…)

- usługi obce - remontowe, transportowe, budowlano-montażowe, najmu i dzierżawy, bankowe

- podatki i opłaty - podatek akcyzowy, podatek od nieruchomości, od środków transportu, opłaty skarbowe

- wynagrodzenia (brutto) - za pracę, bez względu na charakter stosunku pracy

- ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia - odpisy na ZFŚS, składki ubezpieczeń społecznych finansowane przez pracodawcę, szkolenia pracownicze, wydarzeń związanych z BHP, dopłaty do biletów

- amortyzacja - koszty zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

- pozostałe koszty rodzajowe - podróże służbowe, koszty reprezentacji i reklamy, składki ubezpieczeń majątkowych

54.Charakterystyka i wartość poznawcza układu kosztów wg Typów działalności:

Koszty wg typów działalności (zespół „5” kont):

1. Koszty działalności podstawowej - związane są z realizacją czynności, procesów składających się na istotę działalności do prowadzenia której jednostkę powołano

1. Koszty bezpośrednie - wytwarzania wyrobów i usług, w jednostkach zajmujących się handlem - koszty utrzymania komórek handlowych

- Są to koszty, które na postawie dowodów źródłowych lub bezpośredniego pomiaru możemy przypisać do przedmiotu kalkulacji (jednostki wytwarzanego produktu, danego asortymentu czy zlecenia produkcyjnego

- Wytwarzane są na koncie Koszty produkcji/ Świadczenia usług/handlu

2. Koszty pośrednie działalności podstawowej - nie jest możliwe na podstawie dowodów źródłowych przypisanie ich do jednostki wytwarzanego produktu asortymentu/zlecenia

- Są na podstawie różnych kluczy podziałowych przyporządkowane do produktów (wymaga to szukania związków poniesionego kosztu z wytworzonym produktem - odpowiedniego klucza - dodatkowych wykroczeń

- Ujmowane są na koncie Koszty wydziałowe - w podziale na zmienne i stałe

Koszty produkcyjne (bezpośrednie i uzasadniona część pośrednich) są podstawą dla wyceny wytworzonych produktów, jeśli dotyczą produkcji sprzedanej, to zostaną odniesione na wynik finansowy, a te które poniesiono na produkty niesprzedane znajdują się w bilansie (będą aktywne)

2. Koszty działalności pomocniczej - koszty utrzymania komórek pomocniczych np. wydział transportu, stołówki, hotelu pracowniczego, na koniec roku wszystkie muszą zostać rozliczone

3. Koszty zakupu - koszty ponoszone w związku z zakupem materiałów lub towarów (transport, załadunek, opakowanie, ubezpieczenie w drodze), ma koniec okresu rozliczane między materiały/towary zużyte/sprzedane a ich pozostałości w magazynie

3. Koszty zarządu - związane z ogólnym zarządzaniem jednostką i administracja, tzw. koszty ogólne funkcjonowania jednostki jako całości, stwarzają ogólne warunki prowadzenia działalności, w całości są kosztami okresu, wpływają na wynik finansowy

3. Koszty sprzedaży - bezpośrednio związane ze sprzedażą produktów, koszty doprowadzenia do jej skutku, np. opakowanie sprzedanych wyrobów, koszty transportu, ubezpieczenia w drodze, załadunku, wyładunku sprzedanych wyrobów/towarów; w całości są kosztami okresu

55. Koszty bezpośrednie i pośrednie działalności podstawowej:

wyróżnienie kosztów pośrednich i kosztów bezpośrednich zależy od przedmiotu kosztów (produktu, usługi). Koszty są klasyfikowane jako bezpośrednie bądź pośrednie w zależności od możliwości ich powiązania z kosztem wytworzenia jednostki danego dobra.
Koszty bezpośrednie to koszty, które na podstawie dokumentów źródłowych mogą być przydzielone do określonych produktów/usług. Przykładem kosztów bezpośrednich są materiały bezpośrednie i płace bezpośrednie. Całkowite koszty bezpośrednie lub koszt własny produktu otrzymujemy mnożąc całkowitą ilość zużytych środków przez cenę jednostkową.

Koszty pośrednie to koszty, których nie da się bezpośrednio przypisać do produktów bądź rodzajów działalności. Przykładem są koszty wydziałowe, koszty ogólne. Ewentualny podział tych kosztów na poszczególne produkty dokonywany jest za pomocą tzw. kluczy rozliczeniowych kosztów.

56.Charakterystyka kosztów zarządu i sprzedaży:

Koszty zarządu - związane z ogólnym zarządzaniem jednostką i administracja, tzw. koszty ogólne funkcjonowania jednostki jako całości, stwarzają ogólne warunki prowadzenia działalności, w całości są kosztami okresu, wpływają na wynik finansowy

Koszty sprzedaży - bezpośrednio związane ze sprzedażą produktów, koszty doprowadzenia do jej skutku, np. opakowanie sprzedanych wyrobów, koszty transportu, ubezpieczenia w drodze, załadunku, wyładunku sprzedanych wyrobów/towarów; w całości są kosztami okresu

57. Warianty ewidencji kosztów podstawowej działalności operacyjnej, rola konta 490 „Rozliczenie kosztów”:

- Wyłącznie wg rodzajów- (w zespole kont „4” „Koszty według rodzajów”) - rozwiązanie wystarczające w małych jednostkach gospodarczych prowadzących jednorodną działalność

- Uzyskujemy informację jaki koszt poniesiono

- Niewskazany dla jednostek o skomplikowanej działalności

- Wyłącznie wg typów działalności - ( w zespole „5” kont „Koszty według typów działalności”) - który łączy w sobie ewidencje kosztów wg miejsc poniesienia, wg funkcji braku pozycji kalkulacyjnych

- Uzyskujemy informację na co, po co lub gdzie został poniesiony koszt

- Zarówno rodzajowo jak i wg typów działalności - (jednocześnie „4” i „5”) - w pierwszej kolejności koszty ujmowane są wg rodzajów, a następnie, za pośrednictwem konta 490 Rozliczenie kosztów rodzajowych” przenoszone na odpowiednie koszty zespołu „5”

- Pełna informacja o kosztach jaki koszt i na co/gdzie poniesiony

58. Ustalanie i ujmowanie ewidencyjne i sprawozdawcze sprzedaży wyrobów gotowych, przykład ewidencyjny:

59. Ustalanie i ujmowanie ewidencyjne i sprawozdawcze sprzedaży towarów, przykład ewidencyjny:

60.Charakterystyka przychodów i kosztów pozostałej działalności operacyjnej, przykłady ewidencyjne:

Przychody i koszty pozostałej działalności operacyjnej:

Pozostała działalność operacyjna - nie jest bezpośrednio związana z działalnością statutową wiąże się np. ze zbyciem, likwidacją środków trwałych, tworzeniem rezerw

Pozostałe przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

 Otrzymane kary, grzywny, odszkodowania  Odpisane przedawnione, nieściągalne lub umorzone zobowiązania  Nadwyżka przychodów sprzedaży i likwidacji środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych (także zaliczanych do inwestycji ) tj.: zysk  Rozwiązane rezerwy  Otrzymane darowizny  Odpisy aktualizujące zwiększenie wartości zapasów, należności, rzeczowych aktywów trwałych  Przychody związane z działalnością socjalną  Przychody związane z działalnością zaniechaną, z postępowaniem układowym.

 Zapłacone kary, grzywny, odszkodowania  Odpisane przedawnione nieściągalne lub umorzone należności  Nadwyżka wartości netto sprzedawanych i zlikwidowanych środków trwałych i środków trwałych w budowie (przy likwidacji także koszty likwidacji) - także zaliczanych do inwestycji - nad przychodami z ich przychodami z ich sprzedaży (likwidacji) - tj. starta  Odpisane środki trwałe w budowie, które nie dały efektu gospodarczego  Utworzone rezerwy  Przekazane darowizny  Odpisy aktualizujące zmniejszające wartość  zapasów, należności, rzeczowych aktywów trwałych  Koszty związane z działalnością socjalną  Koszty związane z działalnością zaniechaną z postępowaniem układowym i naprawczym

61. Ustalanie i ujmowanie ewidencyjne i sprawozdawcze sprzedaży lub likwidacji środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, przykład ewidencyjny:

62.Charakterystyka przychodów i kosztów finansowych, przykłady ewidencyjne:

Działalność finansowa - związana z angażowaniem środków w obrót papierami wartościowymi, zaciąganie i udzielanie pożyczek, lokatami środków pieniężnych w banku; jednostki przeprowadzają operacje finansowe oczekując realizacji wyższych przychodów niż gdyby środki pieniężne zostały zaangażowane w podstawowe działalności operacyjne.

Przychody finansowe

Koszty finansowe

 Nadwyżka przychodów ze sprzedaży papierów wartościowych, materiałów akcji nad ich wartością w cenie nabycia - tj. zysk  Odsetki od lokat wykładów bankowych, pożyczek (nie dotyczy funduszy socjalnych)  Dyskonto weksli obcych  Nadwyżka dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi  Naliczone odsetki z tytułu nieterminowego otrzymania należności  Odpisy aktualizujące zwiększające wartość inwestycji  Otrzymanie dywidendy

 Nadwyżka wartości sprzedanych papierów wartościowych, udziałów, akcji nad przychodami ze sprzedaży, - tj. strata  Odsetki i prowizje od kredytów, pożyczek (nie dotyczy kredytów inwestycyjnych).  Dyskonto weksli własnych lub obcych dyskontowych w banku  Nadwyżka ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi  Nadliczone odsetki z tytułu nieterminowej regulacji zobowiązań  Odpisy aktualizujące zmniejszanie wartości inwestycji.

63. Ustalanie i ujmowanie ewidencyjne i sprawozdawcze sprzedaży papierów wartościowych, przykład ewidencyjny:

(?)64. Ujmowanie odsetek od złożonych lokat bankowych i udzielonych pożyczek:

Przychody finansowe

(?)65. Ujmowanie odsetek i prowizji od zaciągniętych lokat bankowych i kredytów bankowych:

Koszty finansowe

66.Charakterystyka zdarzeń nadzwyczajnych:

Zdarzenia nadzwyczajne - pozostają poza działalnością operacyjną jednostki, nie są związane i ogólnym ryzykiem jej prowadzenia, są trudne do przewidzenia.

67. Charakterystyka funkcjonowania konta „Wynik finansowy”:

W ciągu roku obrotowego wynik finansowy liczony jest pozaewidencyjnie: odpowiednio skorygowane dane z kont przychodów, kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych pozwalają na policzenie podstawy opodatkowania za dane m-ce.

Na koniec roku obrotowego wynik finansowy ustalany jest w sposób ewidencyjny, poprzez przeksięgowanie odpowiednich przychodów i kosztów oraz zysków i strat nadzwyczajnych, a także obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego na konto „Wynik finansowy”

Struktura wyniku finansowego:

Nazwa jednostki

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

sporządzony za okres……

Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

- Koszty działalności podstawowej (koszt uzyskania przychodów ze sprzedaży)

= WYNIK NA SPRZEDAŻY

+ Pozostałe przychody operacyjne

- Pozostałe koszty operacyjne

= WYNIK DZIAŁALNOSĆI OPERACYJNEJ

+ Przychody finansowe

- Koszty finansowe

= WYNIK DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

+ Zyski nadzwyczajne

- Straty nadzwyczajne

= WYNIK FINANSOWY BRUTTO

- Obowiązkowe obciążenia

= WYNIK FINANSOWY NETTO

Data sporządzenia i podpisy osób odpowiedzialnych

68. Rola konta „Podatek dochodowy”:

69. Wymogi formalne sporządzania rachunku zysków i strat:

Należy umieścić:

- nazwę jednostki

- Rachunek Zysków i Strat sporządzany za okres…

- Wariant kalkulacyjny: (przy ewidencji na kontach w zespole „5”)

A. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów.

B. Koszt sprzedanych produktów / Wartość sprzedanych towarów i materiałów.

C = A - B Wynik brutto na sprzedaży

D. Koszty sprzedaży

E. Koszty zarządu

F = C - D - E Wynik na sprzedaży

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I = F + G - H Wynik z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L = I + J - K Wynik z działalności gospodarczej

M = 1 + 2 Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

1. Zyski nadzwyczajne

2. Straty nadzwyczajne

N = L +/- M Wynik finansowy brutto

O. Obowiązkowe obciążenia wyniku (19% * N)

P = M - O Wynik finansowy netto

70. Wynik pozostałej działalności operacyjnej, a wynik działalności operacyjnej:

Wynik pozostałej działalności operacyjnej - różnica między pozostałymi przychodami operacyjnymi a pozostałymi kosztami operacyjnymi.

Wynik z działalności operacyjnej - wynik finansowy ze sprzedaży skorygowany o pozostałe przychody i koszty operacyjne, które nie wynikały z podstawowej działalności jednostki gospodarczej.

71.Charakterystyka wyniku działalności gospodarczej:

Wynik działalności gospodarczej:

- Otrzymuje się go przyjmując wynik na działalności operacyjnej powiększony o przychody finansowe i pomniejszone o koszty finansowe.

72. Wariant ewidencji kosztów a typ rachunku wyników:

1. Wyłącznie wg rodzajów (w zespole kont „4”) - rozwiązanie wystarczające tylko dla niedużych jednostek prowadzących jednorodną działalność; uzyskujemy informację, jaki koszt poniesiono; nie wskazany dla jednostek o skomplikowanej działalności (bo nie wiemy, na co poszły te koszty); wariant porównawczy jako typ rachunku wyników (?)

2. Wyłącznie wg typów działalności (w zespole „5”) - łączy w sobie ewidencję kosztów wg miejsc poniesienia, wg funkcji, wg pozycji kalkulacyjnych ; uzyskujemy informacje: na co, po co lub gdzie został poniesiony kosz; świetny do kalkulacji; nie wiemy jednak, jaki koszt poniesiona; wariant kalkulacyjny jako typ rachunku wyników (?)

3. zarówno rodzajowo jak i wg typów działalności - w pierwszej kolejności koszty ujmowane są wg rodzajów a następnie za pośrednictwem konta 490 „Rozliczenie kosztów rodzajowych” przenoszone są na odpowiednie koszty zespołu „5”; pełna informacja o kosztach; wariant kalkulacyjny jako typ rachunku wyników (?)

73. Procedura ewidencyjnego ustalania wyniku finansowego netto w wersji kalkulacyjnej:

- Jednostki ewidencjonujące koszty tylko w układzie rodzajowym sporządzają porównawczy rachunek zysków i strat

- Jednostki ewidencjonują koszty tylko według typów działalności sporządzają kalkulacyjny r-ek wyników

- Jednostki ujmujące koszty i na „4” i na „5” mogą sporządzać bądź kalkulacyjny bądź porównawczy r-ek wyników (przy czym kalkulacyjny rachunek zysków i strat daje lepsze informacje zarządcze)

74. Zasady rachunkowości a rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów:

- Rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów wynikają z zasady współmierności i memoriału, do aktywów lub pasywów danego okresu należy zaliczyć koszty lub przychody dotyczące okresów przyszłych oraz przypadające na okres sprawozdawczy koszty, które nie zostały poniesione - pozwala to na zaliczenie do kosztów danego okresu kosztów współmiernych do zarachowanych przychodów bez względu na to kiedy nastąpi zapłata.

75. Charakterystyka czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, przykłady, ewidencja, ujęcie w sprawozdaniu:

- przyczyny to naliczone, zafakturowane lub zapłacone z góry, a dotyczące przyszłych okresów czynsze, ubezpieczenia, podatki od nieruchomości, prenumeraty, koszty remontów

- są to koszty poniesione teraz, a dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych

- rozliczamy w czasie także koszty finansowe, np. zapłacone z góry odsetki, prowizje, dyskonto weksli własnych

76. Charakterystyka biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, przykłady, ewidencja, ujęcie w sprawozdaniu:

- dokonywane w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, a wynikających np. ze świadczeń wykonywanych na rzecz jednostki lub z obowiązku wykonywania świadczeń w przyszłości, których kwotę można oszacować (czynsze, dzierżawy płacone z dołu, koszty napraw gwarancyjnych, remontów)

- to koszty przypadające na dany okres ale do poniesienia w przyszłości

- odpisy z tytułu rozliczeń m/o czynnych i biernych mogą następować stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń

- czynne rozliczenia m/o prezentowane są w aktywach a bierne w pasywach

- z uwagi na różnice rozliczeń m/o konta „bierne rozliczenia m/o” i „czynne rozliczenia m/o” mogą być dzielone lub można zaprowadzić dla nich ewidencję analityczną

- rozliczenia m/o dzieli się na krótki i długo terminowe.

77. Przyczyny dokonywania rozliczeń międzyokresowych przychodów:

- pozwalają ująć w wyniku finansowym przychody współmierne do okresu, zalicza się do nich np. otrzymane zaliczki, przedpłaty, środki pieniężne otrzymane na zakup lub budowę środków trwałych (odpisuje się je w pozostałe przychody operacyjne, równoległe do odpisów amortyzacyjnych), otrzymane nieodpłatne środki trwałe, ujemna wartość firmy.

- rozliczenia te mogą pojawić się z działalności finansowej, np. otrzymane z góry odsetki od pożyczek, dyskonto weksli obcych

- rozliczenia m/o przychodów ujmowane są w pasywach

78. Rola i podstawowe elementy dowodu księgowego:

Dowód księgowy - dokument potwierdzający dokonanie operacji gospodarczej. Stanowiący podstawę zapisu w księgach.

Elementy:

- rodzaj i numer

- określenie stron dokonanych operacji

- opis operacji

- jej wartość

- data dokonania operacji

- data sporządzenia dowodu

- podpisy wystawcy i osoby której wydano lub przyjęto składniki majątkowe

- zakwalifikowanie dowodu do ujęcia w księgach poprzez wskazanie miesiąca i sposobu ujęcia (dekretacja)

79. Zasady wystawiania dowodu księgowego i ewidencji:

- dowody księgowe wystawia się w języku polskim, w walucie polskiej (jeśli waluta obca - przelicza się na złotówki).

80. Klasyfikacja dowodów księgowych, przykłady:

a) zewnętrzne:

- obce (WB, weksel obcy, czek obcy, otrzymanie od kontrahenta, FKV, FKZ)

- własne (WZ, FVS, PZ, czek gotówkowy, czek rozrachunkowy, przekazanie do kontrahenta)

b) wewnętrzne : (dotyczące operacji wewnątrz jednostki, np. KP, KW, LP, PK, MM, RK)

Doraźne sporządzane przez jednostkę gospodarczą dowody księgowe:

- zbiorcze

- korygujące

- zastępcze

- rozliczeniowe

81. Kontrola dowodów księgowych:

- merytoryczna - zgodność z rzeczywistym przebiegiem operacji

- formalna - kompletność

- rachunkowej - błędy w liczeniu

82. Możliwość korekty błędnych dowodów księgowych:

- w zewnętrznych własnych i obcych - poprzez wysłanie do kontrahenta odpowiednich dokumentów wraz z uzasadnieniem,

- w wewnętrznych - poprzez skreślenie, czytelne wpisanie poprawionej treści, daty poprawki i podpisu osoby upoważnionej

83. Dekretacja dowodów księgowych:

Sposób ujęcia dowodu w księgach rachunkowych wraz z podpisem osoby dokonującej wpisu do ewidencji księgowej oraz numerem dowodu księgowego (data i podpis umożliwiający identyfikację osoby podpisującej).

Zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się w sposób trwały, bez pozostawiania miejsc pozwalających na późniejsze dopiski lub zmiany. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera należy stosować właściwe procedury i środki chroniące przed zniszczeniem, modyfikacją lub ukryciem zapisu.

84. Zakładowy Plan Kont:

- wykaz stosowanych w jednostce kont wraz z opisem zasad prowadzenia rachunkowości, m.in.: data rozpoczęcia i zakończenia roku obrotowego, przyjęte zasady wyceny składników majątkowych oraz amortyzacja, wybrany wariant ewidencji kosztów.

85. Ewidencja pozabilansowa, potrzeba prowadzenia, charakterystyka funkcjonowania, przykłady:

- służy ujmowaniu zjawisk i procesów gospodarczych nie będących przedmiotem ewidencji bilansowej. Prowadzona z uwagi na potrzebę kontroli. Na kontach pozabilansowych obowiązuje zapis pojedynczy, a salda tych kont nie są wykazywane w sprawozdaniu finansowym, np. „zapasy obce”, „środki trwałe w likwidacji”.

86. Wymień zespoły planu kont:

- zespół 0 - aktywa trwałe

- zespół 1 - środki pieniężne

- zespół 2 - rozrachunki i roszczenia

- zespół 3 - materiały i towary

- zespół 4 - koszty wg rodzajów i ich rozliczenie

- zespół 5 - koszty wg typów działalności i ich rozliczenie

- zespół 6 - produkty i rozliczenia m/o

- zespół 7 - przychody i koszty związane z ich osiągnięciem

- zespół 8 - kapitały własne, fundusze specjalne, wynik finansowy

87. Wymień i krótko scharakteryzuj księgi rachunkowe oraz omów zasady ich prowadzenia:

Księgi rachunkowe prowadzone są na podstawie dowodów księgowych i ujmują zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym. Obejmują one zbiory zapisów księgowych, obrotów i sald, które tworzą dziennik, księgę główną, księgi pomocnicze, zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych, a także wykaz składników aktywów i pasywów.

Księgi rachunkowe prowadzi się w siedzibie jednostki. Mogą być prowadzone poza siedzibą jednostki, w przypadku powierzenia ich prowadzenia jednostce uprawnionej - zgodnie z obowiązującymi przepisami - do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. W takiej sytuacji kierownik jednostki jest obowiązany:

• powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg w terminie 15 dni od dnia ich wydania poza siedzibę jednostki

• zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych do badania przez upoważnione organy kontrolne

Otwarcia ksiąg rachunkowych dokonuje się na:

• dzień rozpoczęcia działalności

• początek każdego następnego roku obrotowego

• dzień zmiany formy prawnej, połączenia lub podziału jednostki

• dzień rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego

Księgi otwiera się w ciągu 15 dni od dnia wymienionych zdarzeń. Otwarcia ksiąg rachunkowych pod datą rozpoczęcia działalności dokonuje się przez wprowadzenie do ewidencji księgowej stanu aktywów i pasywów, potwierdzonego spisem z natury rzeczowych składników majątku i gotówki (inwentaryzacja).

Księgi rachunkowe zamyka się na:

• dzień kończący rok obrotowy

• dzień zakończenia działalności, w tym również sprzedaży i zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego

• dzień poprzedzający zmianę formy prawnej, postawienia w stan likwidacji lub upadłości

Księgi zamyka się nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia tych zdarzeń. Ostateczne zamknięcie ksiąg jednostki powinno być dokonane nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych zdarzeń.

Księgi rachunkowe obejmują:

1. dziennik - służy do zapisywania w porządku chronologicznym, dzień po dniu, danych o operacjach gospodarczych. Zapisy w dzienniku muszą być kolejno numerowane, a sumy zapisów (obroty) liczone w sposób ciągły

2. konta księgi głównej - wprowadza się pod datą otwarcia ksiąg rachunkowych salda początkowe aktywów i pasywów, a następnie dokonuje zapisów wszystkich operacji za kolejne miesiące, zarejestrowanych uprzednio lub jednocześnie w dzienniku

3. konta ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej) - prowadzi się w szczególności dla:

1. środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz dokonanych od nich odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych)

2. rozrachunków z kontrahentami

3. rozrachunków z pracownikami

4. operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do celów podatkowych)

5. operacji zakupu (obce faktury i inne dowody)

6. kosztów

4. zestawienie obrotów i sald księgi głównej oraz zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych

5. wykaz składników aktywów i pasywów.

88. Cel inwentaryzacji:

Inwentaryzacja - to ogół czynności zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu majątku podmiotu gospodarczego,

porównania go ze stanem ewidencyjnym, a w razie wystąpienia rozbieżności, wyjaśnienia ich i odpowiedniego ujęcia w księgach rachunkowych.

Częstotliwość i terminy przeprowadzania inwentaryzacji poszczególnych składników majątkowych

precyzuje ustawa. Podmioty gospodarcze przeprowadzają inwentaryzację:

- na ostatni dzień każdego roku obrotowego,

- na dzień zakończenia działalności przez podmiot gospodarczy,

- na dzień poprzedzający postawienie go wstań likwidacji lub upadłości .

W przypadku połączenia lub podziału jednostek, z wyjątkiem spółek kapitałowych, strony

mogą w drodze umowy pisemnej odstąpić od inwentaryzacji.

Wyniki inwentaryzacji winny być odpowiednio udokumentowane (arkuszami/kartami spisu z natury, protokolarni różnic inwentaryzacyjnych, itp.), a ujawnione w toku inwentaryzacji różnice wyjaśnione i rozliczone w księgach tego roku obrotowego, którego dotyczyła inwentaryzacja.

89. Formy (metody) inwentaryzacji, przykłady:

a) spis z natury - w formie tej inwentaryzuje się:

- aktywa pieniężne (z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych).

- papiery wartościowe mające postać materialną,

- rzeczowe składniki aktywów obrotowych,

- środki trwałe {z wyłączeniem gruntów i środków trudno dostępnych),

- maszyny i urządzenia zaliczane do środków trwałych w budowie.

b) potwierdzenie sald - polega na otrzymaniu od banków i uzyskaniu od kontrahentów potwierdzeń prawidłowości wykazanego w księgach rachunkowych jednostki stanu tych aktywów; Stosuje się w odniesieniu do:

- aktywów finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych lub przechowywanych przez Inne

- jednostki.

- należności, w tym udzielonych pożyczek,

- składników majątkowych powierzonych kontrahentom.

c) weryfikacja - czyli porównanie danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami; inwentaryzację tą formą przeprowadza się, gdy nie istnieje możliwość zastosowania żadnej z wyżej wymienionych form. więc w odniesieniu do:

- gruntów i środków trwałych trudno dostępnych,

- należności spornych i wątpliwych, w bankach - należności zagrożonych,

- należności i zobowiązań wobec osób nie prowadzących ksiąg rachunkowych.

- należności i zobowiązań publicznoprawnych,

- kapitałów (funduszy).

90. Możliwości poprawy błędnych zapisów księgowych:

a) skreślenie - przekreślenie zapisu błędnego (z zachowaniem jego czytelności), zapisanie poprawne operacji, umieszczenie daty poprawki i podpisu osoby upoważnionej; stosowane przy ręcznym sposobie prowadzenia ksiąg rachunkowych i tylko wówczas gdy błąd został wykryty przed zamknięciem m-ca lub jest błędem naruszającym zasadę podwójnego zapisu;

2. storno - zapis korygujący - dokonywany na podstawie dowodu PK „Polecenie księgowania", usuwa wpływ błędu na saldo końcowe konta.

- storno czarne - zapis korygujący dokonywany jest na tych samych kontach na których wystąpił błąd, ale po odwrotnych stronach kont,

Wada: zawyżanie obrotów na koncie;

- storno czerwone - zapis korygujący dokonywany na tych samych kontach i po tych samych stronach co zapis błędny, ale ze znakiem ujemnym (kolorem czerwonym tub umieszczenie zapisu w ramce).

Zaleta: nie zawyża obrotów na koncie.

Mogą występować jako storno całościowe (zupełne) lub częściowe.

Storno podlega zasadzie podwójnego zapisu.

91. Storno czerwone, ewidencja, cel, zalety, przykład - zapis korygujący dokonywany na tych samych kontach i po tych samych stronach co zapis błędny, ale ze znakiem ujemnym (kolorem czerwonym tub umieszczenie zapisu w ramce).

Zaleta: nie zawyża obrotów na koncie.

92. Storno czarne, ewidencja, cel, wady, przykład - zapis korygujący dokonywany jest na tych samych kontach na których wystąpił błąd, ale po odwrotnych stronach kont,

Wada: zawyżanie obrotów na koncie;

93. Omów podział pionowy i poziomy konta na przykładzie konta „Środki trwałe” i „Wartości niematerialne i prawne”:

1. Konto „Środki trwałe” uległo podziałowi poziomemu.

1. Stało się kontem syntetycznym i powstały do niego konta analityczne: „Maszyny”, „Budowle”; obowiązuje tu zasada powtórzonego zapisu; konta analityczne nie korespondują z innymi kontami; są przypisane do konta syntetycznego - „Środki trwałe”

2. Konto „Środki trwałe” zanikło a konta „Maszyny”, „Budowle” powstałe z podziału konta „Środki trwałe” funkcjonują samodzielnie jako konta równorzędne.

2. Konto „Wartości niematerialne i prawne” uległo podziałowi poziomemu.

1. Stało się kontem syntetycznym i powstały do niego konta analityczne: „Koncesje”, „Koszty prac rozwojowych”; obowiązuje tu zasada powtórzonego zapisu; konta analityczne nie korespondują z innymi kontami; są przypisane do konta syntetycznego - „Wartości niematerialne i prawne”

2. Konto „Wartości niematerialne i prawne” zanikło a konta „Koncesje”, „Koszty prac rozwojowych” powstałe z podziału konta „Wartości niematerialne i prawne” funkcjonują samodzielnie jako konta równorzędne.

3. Konto „Środki trwałe” uległo podziałowi pionowemu na 2 konta:

1. „Środki trwałe”

2. „Umorzenie środków trwałych:, na które to ze strony kredytowej konta „Środki trwałe” wyrzucono zapisy dotyczące zmniejszenia się wartości środków trwałych na skutek jego zużywania; zużycie księgujemy w ciężar amortyzacji.

4. Konto „Wartości niematerialne i prawne” uległo podziałowi pionowemu na 2 konta:

1. „Wartości niematerialne i prawne”

2. „Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych”, na które to ze strony kredytowej konta „Wartości niematerialne i prawne” wyrzucono zapisy dotyczące zmniejszenia się wartości niematerialnych i prawnych na skutek jego zużywania; zużycie księgujemy w ciężar amortyzacji.

94. Formy obrotu środkami pieniężnymi, charakterystyka, możliwości:

- gotówkowy - wpłaty i wypłaty gotówki do/z kasy oraz na/z rachunku bankowego.

- bezgotówkowy - uznanie i obciążenie rachunków bankowych, odbywają się głównie za pośrednictwem banku (polecenie przelewu, polecenie zapłaty, akredytywy, karty płatnicze)

- forma rozliczeń pieniężnych zależy od jednostki. Wyjątek: wg ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorstwa muszą rozliczać się między sobą bezgotówkowo gry wartość transakcji przekracza 15 000 euro.

95. Dokumenty obrotu środkami pieniężnymi w kasie i pojęcie pogotowia kasowego:

- Wszelkie wpłaty i wypłaty gotówki powinny być udokumentowane:

- dowodami wtórnymi (asygnatami kasowymi KP i KW)

- dowodami źródłowymi (faktury, listy płac, dowody wpłat zaliczek)

Dowody te podlegają wpisowi do „Raportu kasowego” RK i san gotówki w kasie powinien być zgodny ze stanem z Raportu kasowego.

96. Ewidencja otrzymania i realizacji czeku obcego gotówkowego i rozrachunkowego:

Czek gotówkowy - papier wartościowy w którym wystawca składa dyspozycję obciążenia jego rachunku kwotą na którą czek wystawił; jednostce wypłatę tej kwoty okazicielowi lub osobie wskazanej na czeku. Wystawienie czeku ujmowane jest w książeczce czekowej, a w ewidencji zazwyczaj pozabilansowo.

Czek rozrachunkowy - wystawca czeku zleca przekazanie bankowi z jego rachunku określonej kwoty na rachunek osoby na którą czek wystawił lub właściciela czeku.

97. Weksel własny, charakterystyka, funkcje, ewidencja wystawienia i wykupu:

98. Weksel obcy, charakterystyka, funkcje, ewidencja wystawienia i wykupu:

99. Polecenie przelewu a polecenie zapłaty:

Polecenie przelewu - udzielona bankowi dyspozycja złożona przez dłużnika w której dłużnik wnioskuje aby bank przelał określonej kwotę z jego rachunku na wskazany rachunek wierzyciela.

Polecenie zapłaty - złożona przez wierzyciela dyspozycja by bank przelał określoną kwotę z rachunku bankowego dłużnika na rachunek wierzyciela. Warunki:

- banki wierzyciela i dłużnika mają zawarte porozumienie

- dłużnik udzielił wierzycielowi upoważnienia

- maksymalna kwota pojedynczego polecenia zapłaty nie może przekraczać 1 000 euro (dłużnik osobą fizyczną) lub 50 000 euro (dla pozostałych).

- korzysta się z niego przy cyklicznych płatnościach.

100. Akredytywa, rola, zasady ogólne ewidencji:

Akredytywa - wyodrębnienie przez bank na wniosek dłużnika środków na jego rachunku i przekazanie ich do banku wierzyciela w celu dokonania zapłaty za spełnione przez wierzyciela świadczenia. Przekazanie środków następuje po złożeniu dokumentów stwierdzających wykonanie świadczenia.

101. Środki pieniężne w drodze, przyczyna istnienia, przykłady:

- wpłaty i wypłaty z banku, przelewy między rachunkami bankowymi, operacje czekami i wekslami obcymi, są to środki które nie są potwierdzone dowodami sporządzonymi przez bank (WB), a w razie braku WB nie można zaksięgować na kontach obrazujących rozrachunki z bankiem.

W obrocie pieniężnym występuje konto ,,Środki pieniężne w drodze” na tym koncie ujmujemy środki pieniężne znajdujące się między kasą jednostki gosp. a jej rachunkiem bankowym. Operacje gosp. dotyczące wpłaty środków pieniężnych z kasy do banku powinny być zaksięgowane na podstawie wyciągu bankowego w dniu ich wpłaty, ale często zdarza się iż występują opóźnienia otrzymania WB który potwierdza tą wpłatę.

102. Ewidencja zaciągnięcia kredytu, naliczania i spłaty odsetek i prowizji:

Kredyty - podstawowa czynność banku komercyjnego. Bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach oznaczonych w umowie, do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

- odsetki i prowizje od kredytów zaciągniętych na finansowanie zakupu bądź budowy środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych naliczone za okres do przyjęcia ich do użytku - zwiększa wartość początkową środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

- koszty obsługi kredytów zaciągniętych na finansowanie długotrwałego procesu produkcji lub magazynowania - zwiększa koszty wytworzenia lub cenę nabycia towaru

- w rachunku kredytowym ewidencja kredytu odbywa się na koncie „Kredyty bankowe” na którym ewidencjonuje się powstałe zadłużenie i spłatę

- w rachunku bieżącym ewidencja zadłużenia odbywa się na koncie „rachunek bieżący”. Wykorzystanie kredytu następuję przez powstałe zadłużenie na tym rachunku do wysokości limitu określonego w ustawie. „Rachunek bieżący” może wówczas posiadać saldo Ct, które wykazywane jest w pasywach.

103. Wycena bilansowa rozrachunków:

w kwotach nominalnych powiększone o odsetki a pomniejszone o odpisy z tytułu utraty wartości. Jeśli w ocenie jednostki dokonany odpis aktualizujący jest niepotrzebny lub za duży to go rozwiązuje uznając pozostałe przychody operacyjne albo przychody finansowe.

104. Zasady wyceny i ujmowania operacji wyrażonych w walutach obcych:

- na dzień bilansowy:

- aktywa i pasywa po średnim kursie NBP tego dnia

- na dzień przeprowadzenia operacji:

- sprzedaż (i zakup) walut oraz zapłata należności (i zobowiązań) po kursie kupna (lub sprzedaży) banku z usług którego jednostka korzysta.

- inne operacje po średnim kursie NBP z tego dnia

105. Rola i funkcjonowanie konta „Odpisy aktualizujące rozrachunki”:

konto to ma charakter konta korygującego do konta „rozrachunki z odbiorcami”. Saldo tego konta koryguje In minus (zmniejsza) stan rozrachunków z konta podstawowego. Korzysta się z tego konta aby zachować czytelność ksiąg.

106. Zasady ewidencji podatku od towarów i usług w jednostce objętej systemem VAT:

VAT - podatek pośredni, wielofazowy, nie jest kumulowany gdyż jest płacony od wartości dodanej na danym szczeblu.

Do urzędu odprowadzana jest różnica między VAT powstałym przy sprzedaży (należny), a VAT powstałym przy zakupie (naliczony). Opodatkowaniu podlegają: odpłatna dostawa towarów i usług na terytorium kraju, nieodpłatne przekazywania towarów i usług, wewnątrz wspólnotowe dostawy i nabycia, eksport i import.

Stawki: 22% - 7% - 3% - 0%

Podstawowymi kontami na których ewidencjonujemy VAT są konta „VAT naliczony”, „VAT należny”, „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT”, na których ponoszone są (najczęściej za okresy miesięczne do 25 dnia następnego miesiąca) kwoty VAT-u należnego i naliczonego.

Saldo kredytowe likwidowane jest przez dokonanie zapłaty natomiast debetowe (oznacza nadwyżkę naliczonego od należnego) jest rozliczane w okresie następnym lub urząd skarbowy zwróci nam nadwyżkę na rachunek bankowy.

107. Potrącenia obowiązkowe i dobrowolne wynagrodzeń:

Obowiązkowe:

1. dotyczące wszystkich pracowników: ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, podatek dochodowy;

2. dotyczące niektórych pracowników: zaliczki, alimenty, kary i grzywny, zasądzone należności;

Dobrowolne: (konieczna pisemna zgoda pracownika) składki na rzecz związków zawodowych, dodatkowe ubezpieczenia na życie, kasa zapomogowo-pożyczkowa (składki, spłata pożyczek);

108. Osobowy i bezosobowy fundusz płac:

Za pewien okres czasu, np. za rok sporządzany jest fundusz płac ( ogólna suma wynagrodzeń dla pracowników), w podziale na fundusz osobowy (płace pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o prace (mianowanie itp.) i fundusz bezosobowy (wynagrodzenia dla zatrudnionych na umowę zlecenie, umowę o dzieło).

109. Ewidencja wynagrodzeń:

110. Funkcjonowanie konta „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia”, przykłady:

111. Zasady ewidencji bilansowej materiałów i towarów:

112. Rola i funkcjonowanie konta „Odpisy aktualizujące wartość materiałów”:

- jeśli cena sprzedaży na dzień bilansowy jest niższa niż cena nabycia należy dokonać odpisu aktualizującego odnoszonego w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych

- odpis ujmowany powinien być na koncie korygującym „Odpisy aktualizujące wartość materiałów/towarów”

- na utratę wartości zapasów mogą mieć wpływ: utrata cech użytkowych, jakościowych, estetycznych, posiadanie nadmiernej ilości zapasów, zmiany cen rynkowych

- gdy składnik zapasów odzyska w całości lub części utracone wcześniej wartości należy uaktualnić jego wycenę odwracając odpis aktualizujący na uznanie pozostałych przychodów operacyjnych.

113. Koszty zakupu, charakterystyka, sposoby ujmowania i rozliczania:

- koszty zakupu - koszty ponoszone w związku z zakupem materiałów lub towarów (transport, załadunek, opakowanie, ubezpieczenie w drodze), ma koniec okresu rozliczane między materiały/towary zużyte/sprzedane a ich pozostałości w magazynie

- w przypadku wyodrębnienia kosztów zakupu na oddzielnym koncie, należy je rozliczyć między stan końcowy a rozchód materiałów/towarów. Rozliczenia dokonuje się przy pomocy wskaźnika narzutu kosztów zakupu (W_nkz), który informuje jaki jest przeciętny narzut kosztów zakupu na posiadane w magazynie materiały

W_nkz =

K_zo =

114. Rola i funkcjonowanie konta „Rozliczenie zakupu”, interpretacja sald:

- przy zakupie rzeczowych składników majątkowych, oraz niektórych usług należy oddzielić w ewidencji moment rzeczowy zakupu (przyjęcie składnika majątkowego) od momentu finansowo - prawnego zakupu (otrzymanie dowodu zakupu) dlatego konieczne jest przeprowadzenia rozliczenia zakupu tj. sprawdzenia czy faktura otrzymana ma pokrycie w dostawach magazynowych i odwrotnie

- rozliczenie to jest możliwe dzięki wprowadzenia konta „rozliczenie zakupu”

- zakup jest rozliczony gdy operacja zakupu nie powoduje powstawania salda na koncie „rozliczenie zakupu”

115. Zakup materiałów (f-ra, PZ, koszty zakupu), przykład ewidencyjny:

Z realizacją każdej dostawy materiałów wiążą się dwa podstawowe dokumenty:

1. FA - dokument zakupu materiałów (podstawa zobowiązań wobec dostawcy)

2. PZ - dokument przyjęcia materiałów

Ewidencja zakupu materiałów
w systemie cen rzeczywistych

1) Otrzymano fakturę na zakup materiałów: wartość netto 1000, VAT naliczony 220, suma faktury 1220
2) przyjęto materiały wg cen z faktury

1) Otrzymano fakturę na zakup materiałów: wartość netto 900, koszty transportu 100 VAT naliczony 220, suma faktury 1220
2) przyjęto materiały wg cen zakupu

1) Otrzymano fakturę na zakup materiałów: wartość netto 900, koszty transportu 100 VAT naliczony 220, suma faktury 1220
2) przyjęto materiały wg cen nabycia

116. Metody wyceny rozchodu materiałów, charakterystyka:

- cena przeciętna - średnia ważona ceny nabycia/zakupu, obliczanej po każdego dostawie (wartość : ilość materiałów)

- FIFO - „pierwsze weszło, pierwsze wyszło”, rozchód wycenia się w pierwszej kolejności wg cen nabycia pierwszej, drugiej itd. dostawy, zapas wyceniany jest wg cen ostatnich

- LIFO - „ostatnie weszło, pierwsze wychodzi”, rozchód wycenia się w pierwszej kolejności wg cen nabycia (zakupu) ostatniej, przedostatniej itd. dostawy, zapas wyceniany jest więc wg cen pierwszych

- rzeczywistej identyfikacji - wycena po rzeczywistych cenach pobranych z magazynu jednostki

- decyzja, którą metodę wybrać zależy od kierownika jednostko, jest bardzo ważna.

117. Rodzaje cen i marż w obrocie towarowym:

Cena - koszt, który musi być poniesiony w momencie zakupu, rodzaje:

- cena zbytu, wytworzenia

- cena hurtowa (bez marży sklepu)

- cena detaliczna (z wliczonymi kosztami produkcji, dystrybucji, marketingu)

Marża - stosunek zysku do ceny sprzedaży. Zysk to różnica między ceną sprzedaży, a kosztem pozyskania towaru:

- rodzaje:

- wyrażana kwotowo

- wyrażana procentowo

- sposoby liczenia:

- narzut na cenę zakupu

- upust od ceny sprzedaży

(cena sprzedaży bez VAT - cena zakupu /kosztu/ bez VAT)/ cena sprzedaży z VAT

118. Wycena bilansowa środków trwałych:

- wg cen nabycia/kosztów wytworzenia lub wartości przeszacowanej pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej straty wartości

- cena nabycia/koszt wytworzenia - ogół kosztów pomniejszonych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia do dnia przyjęcia do użytku

- ewidencja:

- syntetyczna - na koncie „środki trwałe” i „umorzenie środków trwałych”

- analityczna - odrębne ujęcie każdej pozycji inwentarzowej w:

- księdze inwentarzowej

- karcie kontowej

- tabeli amortyzacji - na ich podstawie wystawia się PK umorzenia i amortyzacji środków trwałych za poszczególne okresy

119. Możliwości zwiększania wartości środków trwałych, ewidencja:

- zwiększenie wartości początkowej środka trwałego możliwe jest w przypadku:

- ulepszenia - gdy wartość użytkowa po zakończeniu ulepszenie będzie wyższa

- aktualizacji wyceny na podstawie odrębnych przepisów - aktualizacji podlega wartość początkowa i dotychczasowe umorzenie środków trwałych, a powstałą różnicę wartości odnosi się na kapitał z aktualizacji wyceny, który nie może być przeznaczony do podziału do czasu użytkowania. Po zbyciu odnoszony jest na kapitał zapasowy.

120. Zmniejszenie wartości środków trwałych (planowe i nieplanowe odpisy umorzeniowe):

- zmniejszenie wartości początkowej środków trwałych możliwe jest w przypadku:

- dokonanych odpisów aktualizacyjnych lub umorzeniowych - nie amortyzacje się gruntów (planowe odpisy umorzeniowe)

- zmian technologii produkcji, przeznaczenie do likwidacji, wycofanie z użytkowania lub trwała utrata wartości środka trwałego (nieplanowe odpisy umorzeniowe - w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych)

121. Metody amortyzacji bilansowej i podatkowej środków trwałych:

-Metody równomierne (liniowe) - zakłada się, że w poszczególnych jednostkach czasu następuje jednakowe zużycie środka trwałego.

-Metody nierównomierne - niejednakowe zużycie:

1. amortyzację naturalną - zakładającą, że zużycie środka trwałego jest jednakowe na każdą jednostkę jego pracy (np. sztukę, tonę, godzinę, kilometr). Przy tej metodzie amortyzacji zużycie jest proporcjonalne nie do czasu używania obiektu, lecz do ilości wykonanej pracy;
2. amortyzację progresywną - zakładającą, że starzenie się obiektu powoduje wzrost kosztów jego eksploatacji spowodowany chociażby koniecznością częstych napraw i remontów. Przy tej metodzie amortyzacji stawki odpisów są rosnące;
3. amortyzację degresywną - zakładającą, że wydajność pracy danego środka trwałego maleje w miarę jego starzenia się, a więc w celu jednakowego obciążenia kosztu jednostkowego produkowanych wyrobów kosztami z tytułu środków trwałych przyjmuje się stawki malejące w czasie.

122. Terminy i częstotliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych:

Zgodnie z ustawą o rachunkowości odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane w okresach miesięcznych, kwartalnych lub raz w roku.

Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie - nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego

123. Środki trwałe w budowie, wycena, funkcjonowanie konta:

Zasady wyceny środków trwałych w budowie określa art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. W myśl tego przepisu wycenia się je w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z nabyciem lub wytworzeniem środków trwałych w budowie. Wycena musi jednak uwzględniać ewentualne odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Ustęp 8 tego przepisu precyzuje, że cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:
1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy,
2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.

Zasady ewidencji na koncie 080 „Środki trwałe w budowie”
Wszelkie poniesione w związku z inwestycją koszty należy ewidencjonować po stronie Wn konta „Środki trwałe w budowie”. Zwykle będą one korespondowały z odpowiednim kontem rozrachunków (w przypadku zakupu towarów i usług od podmiotów zewnętrznych

124. Wycena produktów pracy (produktów gotowych i niezakończonych):

Produkty gotowe - w kosztach wytworzenia nie wyższych od cen sprzedaży netto na dzień bilansowy (kw<cs). Jeżeli występuje kw>cs to następuje konieczność utworzenia odpisu aktualizującego w ciężar kosztów wytworzenia sprzedanych produktów lub kosztów sprzedaży.

Produkty nie zakończone - jak wyżej ale z uwzględnieniem stopnia zaawansowania lub jeśli czas wykonania jest krótszy niż 3 m-ce to w wysokości:

• bezpośrednich kosztów wytworzenia lub;

• kosztów materiałów bezpośrednich;

125. Kalkulacja podziałowa prosta, możliwości stosowania, sposób kalkulacji:

Kalkulacja podziałowa prosta ma zastosowanie w jednostkach produkcyjnych, które wytwarzają jeden rodzaj nieskomplikowanych wyrobów lub usług, np. kopalnie, jednostki świadczące usługi transportu osobowego i towarowego. Metoda ta ma ograniczone zastosowanie, ponieważ jest niewiele jednostek wytwarzających jeden rodzaj wyrobów.

prosta - przy produkcji jednoasortymentowej, koszt jednostkowy ustala się dzieląc sumę poniesionych kosztów przez ilość wyprodukowanego wyrobu);

126. Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami, możliwości stosowania, ustalanie współczynników, etapy kalkulacji:

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami jest stosowana w przypadku produkcji masowej różnych wyrobów produkowanych z tego samego surowca, za pomocą takich samych zabiegów produkcyjnych i przechodzących przez te same urządzenia, ale w wyniku otrzymuje się produkty różniące  się między sobą właściwościami, jakością i parametrami użytkowymi, np. kosmetyki, produkcja wyrobów szklanych.

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami polega na tym, że wytworzone produkty na podstawie współczynników przeliczeniowych sprowadza się do wspólnego mianownika, ustalając w ten sposób ilość wytworzonych jednostek umownych.

Współczynnik jest wielkością określającą wzajemną relację kosztów wytworzenia kilku podobnych produktów. Od wyboru współczynnika zależeć będzie ustalenie kosztu jednostkowego. Współczynnik ten można ustalić np. na podstawie wagi wyrobów, ich rozmiarów czy czasu pracy przeznaczonego na wytworzenie danego produktu. Współczynniki przeliczeniowe mogą dotyczyć także określonych grup kosztów.

Etapy:

1. ustalenie współczynników;

2. obliczenie ilości współczynnikowej;

127. Kalkulacja doliczeniowa, możliwości stosowania, typowe klucze podziałowe:

Doliczeniowa - produkcja jednostkowa lub seryjna, niepowtarzalna (np. przedsiębiorstwo budowlane)

Podstawową zasadą tej metody jest grupowanie kosztów rodzajowych według możliwości udokumentowania ich związku z wyróżnionymi przedmiotami kalkulacji. W efekcie tworzy się następującą strukturę kosztów:

-        koszty bezpośrednie - dają się przyporządkować poszczególnym przedmiotom kalkulacji, miejscom powstania kosztów albo fazom działalności na podstawie źródłowych dokumentów.

-        koszty pośrednie - rozlicza się w wymaganym przekroju metodą pośrednią, zwykle za pomocą tzw. kluczy podziałowych. Do kosztów pośrednich zaliczane są:

-         koszty pośrednie produkcji ( wydziałowe, zarządu);

-         koszty pośrednie obrotu ( zakupu, sprzedaży);

Z doliczaniem kosztów pośrednich do kosztów jednostek kalkulacyjnych wiąże się konieczność określenia podstawy rozliczenia tych kosztów, tj. kluczy podziałowych, tzn. wielkości wyrażającej proporcjonalną zależność w stosunku do doliczania kosztów. Jako klucze podziałowe kosztów pośrednich są wykorzystywane wielkości wyrażone ilościowo, np. liczba roboczogodzin lub maszynogodzin, albo wartościowo, np. płace bezpośrednie, materiały bezpośrednie czy też suma bezpośrednich kosztów jednostek kalkulacyjnych.

Rozróżnia się wiele typów i odmian kluczy podziałowych kosztów pośrednich oraz tworzy się ich klasyfikację. W zależności od tego, jakie koszty pośrednie zamierza się rozliczyć za pomocą kluczy, rozróżnia się kilka ich rodzajów:

-        klucze służące do rozliczania kosztów pośrednich produkcji:

-         klucze stosowane do rozliczania kosztów wydziałowych i poszczególnych ich elementów (np. płace bezpośrednie z narzutem, suma kosztów bezpośrednich);

-         klucze za pomocą, których rozliczane są koszty zarządu (np. techniczny koszt wytworzenia, koszt przerobu obejmujący płace bezpośrednie i koszty wydziałowe);

-        klucze wykorzystywane do rozliczenia kosztów pośrednich faz obrotu:

-         klucze umożliwiające rozliczenie kosztów zakupu (np. wartość lub ilość zakupionych zużytych materiałów);

-         klucze za pomocą, których rozlicza się koszty sprzedaży (np.. ilość sprzedanych wyrobów);

Z punktu widzenia jednostek odniesienia kosztów rozliczanych za pomocą określonych kluczy podziałowych rozróżnia się klucze stosowane do rozliczenia kosztów pośrednich pomiędzy poszczególne:

-        miejsca powstania kosztów (np. wydziały podstawowe, komórki funkcjonalne);

-        nośniki kosztów (np. rodzaje produktów, różne odmiany lub typy działalności);

Biorąc pod uwagę kryterium stabilności wielkości przyjętych za klucze podziałowe, rozróżnia się:

-        klucze stałe (np. powierzchnia zajmowana przez poszczególne miejsca powstania kosztów);

-        klucze zmienne (np. koszt przerobu, techniczny koszt wytworzenia);

Jeżeli za kryterium podziału kluczy bierze się ich postać rzeczową lub ujęcie w wyrażeniu wartościowym, wyodrębnia się:

-        klucze ilościowe (np. liczba wytwarzanych produktów, przepracowanych roboczo- lub maszynogodzin);

-        klucze wartościowe (np. koszt przerobu, techniczny koszt wytworzenia);

23

---