Prawo publiczne gospodarcze

dr Tomasz Demendecki (test + 1-2 opisowe)

pomoce naukowe

Cezary Kosikowski Prawo publiczne Polski i UE wyd. Lexis-nexis (albo coś takiego)

Prawo publiczne gospodarcze Strzyczkowski wyd. j.w.

Zdyb (2004) Działalność gospodarcza i prawo publiczne gospodarcze (Zakamycze)

Omówienie instytucji jeszcze przed wejściem Polski do UE

skrypty

muszą być opracowania aktualne

przynajmniej po roku 2006

Kosikowski Komentarz do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (jak będziemy omawiali formy reglamentacji gospodarczej)

Katmer Komentarz do ustawy o komercjalizacji prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych

szukać aktów prawnych, które będziemy omawiali

podstawowa to ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z lipca 2002

!!!ustawę można przynieść na egzamin!!!

Określenie terminu prawo publiczne gospodarcze

normy prawne

źródła

Prawo publiczne gospodarcze - termin, który jest używany w polskiej literaturze od niedawna, czyli od początku XX w. Istnieje kilka koncepcji co do określenia genezy terminu:

1. zakłada, że prawo publiczne gospodarcze po raz pierwszy zostało użyte w doktrynie, nauce niemieckiej po zakończeniu I wojny światowej w związku z koniecznością interwencji państwa w sferę gospodarczą i jest tą dziedziną prawa, która następnie została rozwinięta w doktrynie radzieckiego.

2. zakłada, że genezy prawa publicznego gospodarczego należy doszukiwać się w modelach (systemach) gospodarczych państw monarchii oświeconych, państw, które poprzez tworzone w tym okresie historycznym (monarchii) regulowanym na szczeblu krajowym, czyli poprzez akty prawa wewnętrznego, stosunki gospodarcze (pomiędzy różnymi podmiotami) związane w jakikolwiek sposób z działalnością gospodarczą. Wielka Brytania prekursorem, końcówka XVIII w.

3. zakłada, że historycznie pierwowzorem prawa publicznego gospodarczego było tzw. prawo kupieckie, czyli prawo pewnego stanu społecznego, stanu który w sposób zawodowy zarobkowo trudnił się prowadzeniem działalności gospodarczej. Było to prawo obejmujące wszystkie podmioty należące do tego stanu (zasady o powszechnym zasięgu). Dotyczyło każdego kupca niezależnie od pochodzenia narodowego. Początkowo prawo kupieckie miało charakter prawa zwyczajowego. Upowszechniały się w obrocie, następnie były spisywane. Genezą prawo publiczne gospodarcze cofa się do XIII w., nawet prawa rzymskiego. Tzw. jusgencjum - prawo regulujące stosunki między obywatelami Rzymu a obcokrajowcami. Należy się doszukiwać tego prawa w interwencji państwa w sferach gospodarczych. Nie ma jednolitego poglądu, który by określał moment powstania prawa publicznego gospodarczego.

Jeśli chodzi o definicje ustawowe, to takowych nie ma w systemie prawnym. Są natomiast w nauce tzw. definicje doktrynalne, co oznacza, że na dzień dzisiejszy nie ma jednej wspólnej definicji prawa publicznego gospodarczego. Wspólne dla wszystkich definicji występujących w literaturze to to, że prawo publiczne gospodarcze jest pewnym rodzajem norm prawnych, które dotyczą sfery gospodarczej, jest to taki zespół norm, który reguluje relacje państwa do innych podmiotów (w tym podmiotów prywatnych).

Wg Kosikowskiego - prawo publiczne gospodarcze jest to prawo określające zakres ingerencji państwa, jego aparatu, organów w sferę gospodarki. Jest to forma normatywnie uregulowana dopuszczalności ingerencji państwa w sferę stosunków gospodarczych.

Wg Zdyba - prawo publiczne gospodarcze to zorganizowany zespół działań państwa w sferze swobodnej działalności gospodarczej ograniczających i chroniących ją, a także polegających na kształtowaniu ładu przestrzennego w gospodarce, ochronie konkurencji, porządkowaniu stosunków własnościowych oraz prowadzenie publicznej działalności gospodarczej.

Prawo publiczne gospodarcze możemy traktować jako samodzielny dział prawa (wyodrębniony dla potrzeb dydaktycznych) o charakterze kompleksowym. Oznaczenie kompleksowe wskazuje, że wśród norm zaliczanych do prawa publicznego gospodarczego są tylko dla niego swoiste, ale również i takie, które mogą być zaklasyfikowane do innych gałęzi lub działów prawa. W skład bowiem norm prawa publicznego gospodarczego znajdziemy i normy ustrojowe i normy materialne, jak również normy proceduralne. Oznaczenie występujące w samym terminie prawo publiczne gospodarcze, „publiczne” wskazywało by, że należy ten dział prawa umiejscowić w podsystemie prawnym krajowym zw. prawem publicznym.

NORMA prawa publicznego gospodarczego. Norma - pewien wzorzec zachowania się, który jest przez ustawodawcę zachowany w tekście normatywnym. Norma prawna może być dopiero odkodowana z przepisu poprzez tzw. wykładnię, w drodze pewnego procesu myślowego. Każda norma prawna zasadniczo powinna składać się z trzech elementów:

1. hipotezy

2. dyspozycji

3. sankcji

Norma prawa publicznego gospodarczego składa się z dwóch norm składowych i określa się je mianem norm sprzężnych. Każda z nich jest zbudowana tak samo, składa się z elementów podstawowych normy: hipotezy, dyspozycji, sankcji. Różni je to, do jakiego adresata są kierowane. Wyróżnia się dwa typy adresatów norm prawnych: 1. podmioty czynne prawa publicznego gospodarczego. Są to takie podmioty, które w sferze stosunków gospodarczych występują w imieniu państwa lub struktur organizacyjnych zewnętrznych. Z reguły to będą instytucje (organy) państwowe, ale nie można wykluczyć instytucji samorządu terytorialnego. Podmioty czynne to takie, które reprezentują sferę publiczną. Te normy, które składają się na strukturę prawa publicznego gospodarczego a skierowane są do podmiotu czynnego prawa publicznego gospodarczego nazywane są normami sankcjonującymi.

2) drugą grupę podmiotów adresatów norm prawa publicznego gospodarczego stanowią tzw. podmioty bierne prawa publicznego gospodarczego. Są to bowiem takie podmioty, których uprawnienia lub obowiązki są uzależnione od realizacji kompetencji przez podmioty czynne (np. przedsiębiorca spełniający warunki dla uzyskania koncesji). Ta norma, która skierowana jest do podmiotu biernego to normy sankcjonowane. Podsumowując: norma prawa publicznego gospodarczego składa się z normy sankcjonowanej i normy sankcjonującej. Hipoteza normy sankcjonowanej zawiera wskazanie tych faktów prawnych, zachowań, z których zajście wiąże się powstanie, zmiana albo ustanie praw bądź obowiązków podmiotu biernego. Jednocześnie hipoteza takiej normy sankcjonowanej wskazuje jej adresata. Natomiast hipoteza normy sankcjonującej zawiera wskazanie tylko jej adresata (czyli podmiotu czynnego), bowiem istnienie kompetencji takiego podmiotu zależy wyłącznie od woli ustawodawcy i ma oparcie w źródłach prawa.

DYSPOZYCJE. Dyspozycja jest to ten element normy prawnej, który wskazuje prawidłowy wzorzec zachowania podmiotu. Tenże wzorzec zachowania w przypadku dyspozycji normy sankcjonowanej przyjmuje postać: zakazu, nakazu lub dozwolenia. Jeżeli chodzi o dyspozycję normy sankcjonującej, to określa ona określenie prawidłowego wzorca zachowania się adresata normy (z reguły w postaci nakazu).

SANKCJE. Sankcja jest tym elementem normy prawnej w ogóle, która wskazuje konsekwencje negatywne, zachowania się adresata normy, niezgodnego z określonym w jej dyspozycji wzorcem. W przypadku normy sankcjonowanej, sankcjami takimi mogą być: środki natury prawnej (czyli negatywne konsekwencje, które wynikają z obowiązującego prawa, np. sankcja cywilna - obowiązek zapłaty odszkodowania, sankcja karna - ograniczenie czy pozbawianie wolności, sankcja administracyjna - obowiązek uiszczenia kary porządkowej, grzywny), ale są to również (oprócz sankcji prawnych) sankcje ekonomiczne - jest to sankcja w postaci utraty spodziewanych korzyści (np. odebranie koncesji - źródła przychodu). Natomiast, jeśli chodzi o sankcje występujące w normie sankcjonującej, to zalicza się do niej środki natury politycznej, dyscyplinarnej, cywilnej bądź karnej (np. pozbawienie wolności za przyjęcie korzyści majątkowej za wydanie decyzji; wypłata odszkodowania za wydanie decyzji administracyjnej niezgodnej z obowiązującym prawem; odpowiedzialność dyscyplinarna).

ŹRÓDŁA PRAWA PUBLICZNEGO GOSPODARCZEGO, formalne źródła w postaci aktów normatywnych obowiązujących. Możemy je podzielić przede wszystkim na dwie grupy, a kryterium takiego podziału jest przyjęciem pochodzenia albo wewnętrznego albo zewnętrznego danej normy. W pierwszym przypadku mowa o krajowym prawie publicznym gospodarczym, w drugim przypadku natomiast chodzi o międzynarodowe prawo gospodarcze. Dla określenia katalogu źródeł prawa publicznego gospodarczego ważne jest wskazanie hierarchii takich źródeł w ustawie zasadniczej. Pozwala to na określenie kolejności stosowania. W hierarchii źródeł prawa publicznego gospodarczego zajmuje Konstytucja, która zawiera uregulowania konkretne, może być przez właściwe organy w sposób nadrzędny i w sposób bezpośredni stosowana w danym postępowaniu. Taką regułę przewiduje art. 8 Konstytucji (2.04.1997). Kolejnym źródłem prawa w hierarchii określonym ustawą zasadniczą są te umowy międzynarodowe, dla których ratyfikacji wymaga się uprzedniej zgody wyrażonej w postaci ustawy. Takie umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed umowami krajowymi niższego rzędu. Kolejnym źródłem są ustawy, czyli akty normatywne uchwalane w odpowiedniej procedurze przez właściwe do tego organy (w RP parlament). Brak jest kodeksu prawa publicznego gospodarczego. Jedną z najważniejszych ustaw w prawie publicznym gospodarczym jest ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Kolejne miejsce zajmują pozostałe umowy międzynarodowe, które zostały w odpowiednim trybie ratyfikowane, co do zasady (w RP organem właściwym jest prezydent) i które poprzez ogłoszenie ich treści zostały włączone do krajowego porządku (chodzi o obowiązek ogłaszania tekstów umów w odpowiednim publikatorze). Kolejnym źródłem są akty wykonawcze, czyli takie akty normatywne niższego rzędu, które są wydawane na podstawie ustawy i celu jej realizacji. Do nich zaliczyć należy: rozporządzenia oraz zarządzenia. Kolejnym źródłem prawa publicznego gospodarczego są akty wewnętrzne (inaczej akty kierownictwa wewnętrznego) wydawane na podstawie realizacji aktów wykonawczych. Wszystkie mają charakter aktów prawa stanowionego. Na dzień dzisiejszy źródłem prawa publicznego gospodarczego nie jest prawo zwyczajowe. Nie jest również ani orzecznictwo, ani poglądy doktrynalne.

Pierwszą grupę tworzą źródła prawa pierwotnego, czyli traktaty. Do drugiej grupy zalicza się akty prawa wtórnego, a wśród nich rozporządzenia, jak również dyrektywy aktów, które określają cel, który ma być przez państwo członkowskie realizowany.

ZASADY PRAWA PUBLICZNEGO GOSPODARCZEGO.

Pojęcie zasad naczelnych jest pojęciem typowo doktrynalnym, normatywnie nie wyjaśnionym. Wg najczęściej spotykanej i akceptowanej definicji - zasady naczelne są to pewne ogólne przewodnie idee określające charakter konstrukcji, pewien wzorzec określonego działu prawa. Z reguły zasady naczelne przyjmują postać dyrektyw (inaczej: wytycznych wskazówek), których adresatami jest ustawodawca oraz organy uprawnione do stosowania danego działu prawa. Takie zasady - w przypadku ustawodawcy - określają mu kierunki działalności prawotwórczej oraz zakładany cel takiej działalności. W przypadku z kolei organów stosujących prawo, określają sposób interpretacji przepisów prawnych oraz cel i zakres takiej wykładni. Z reguły, zasady naczelne nie przybierają wprost postaci wypowiedzi normatywnej, tzn. takie zasady nie są wprost uregulowane w przepisach. Od tej reguły, oczywiście zdarzają się wyjątki, ale wówczas taka zasada jest zakodowana w wielu przepisach prawnych. Jest to pojęcie doktrynalne, w związku z tym w literaturze pojawiać się mogą rozmaite katalogi, systemy takich zasad uznanych za nadrzędne dla prawa publicznego gospodarczego. Z reguły w tworzonych katalogach znajdują miejsce przede wszystkim zasady naczelne podniesione do rangi konstytucyjnych, tzn. unormowane wprost lub wynikające pośrednio w ustawie zasadniczej - Konstytucji. Polska Konstytucja nie zawiera odrębnego rozdziału części poświęconej zasadom prawa publicznego gospodarczego. Takie zasady są „rozsiane” po wielu przepisach.

Wolność gospodarcza, wolność działalności gospodarczej, albo zasada swobody działalności gospodarczej - oznacza to samo pod różnymi hasłami. Na zasadę wolności działalności gospodarczej składają się 3 uprawnienia: a. prawo podjęcia działalności gospodarczej przez podmiot zwany przedsiębiorcą, b. wolność wykonywania działalności gospodarczej oraz c. wolność w zakresie wyboru właściwej formy organizacyjno-prawnej, w ramach której działalność może być podejmowana i prowadzona przez dany podmiot.

4. zasada równości podmiotów względem prawa,

5. zasada ochrony własności prywatnej,

6. zasada ochrony konkurencji oraz

7. zasada społecznej gospodarki.

Zasada działalności gospodarczej - jest to pojęcie, które pojawia się w polskim prawie jako wolność działalności gospodarczej w art. 20 Konstytucji stanowiąc jeden z podstawowych fundamentów zasady społecznej gospodarki rynkowej. To pojęcie w kontekście jej ograniczenia zostało też wprowadzone w Konstytucji do art. 22 i znajduje rozwinięcie w postanowieniach ustawy o swobodzie z działalności gospodarczej z 2004 roku w art. 6. Samo pojęcie wolność działalności gospodarczej wywodzi się z doktryny francuskiej i angielskiej. Po raz pierwszy pojawia się w literaturze w drugiej połowie XVII wieku w Wielkiej Brytanii, a następnie zostaje wprowadzone do języka normatywnego i pojawia się w ustawach zwykłych lub zasadniczych państw. Jeśli chodzi o to pojęcie w prawie polskim, to jest to dosyć nowy termin i używany w prawie polskim przed wojną jako wolność przemysłu i handlu (m.in. w KH z 1934). Natomiast w znaczeniu dziś używanym zostaje po raz pierwszy użyte w ustawie o działalności gospodarczej z roku 1988. Natomiast w żadnym przypadku żaden ustawodawca nie przedstawia definicji normatywnej tego pojęcia. Wg doktryny wolność działalności gospodarczej to pojęcie niejednorodne, które jest wyrażeniem nie tylko języka prawniczego (jurydycznego), ale również ekonomicznego czy socjologicznego. Wg takiej powszechnie akceptowanej definicji wolność działalności gospodarczej jest to prawo podmiotowe publiczne o charakterze negatywnym, któremu - jako jego korelat - odpowiada ogólny obowiązek państwa nie ingerowania (nienaruszania) swobody działania beneficjentów tego prawa w sferze działalności gospodarczej. Taką definicją do literatury wprowadziła Walaszek-Pyzioł. Zasadą działalności wolności gospodarczej jest więc konstrukcja danego porządku prawnego i oznacza domniemanie swobody podejmowania i prowadzenia działalności przez przedsiębiorców, o ile i dopóki co innego nie wynika z przepisów ustawowych. Konsekwencją przyjęcia takiej tezy jest stwierdzenie, iż zasadą jest swoboda przedsiębiorcy w sferze gospodarczej, zaś wyjątkiem zakazy oraz ograniczenia. Zakazy i ograniczenia nie mogą być domniemywane, ale muszą być ustanowione w sposób wyraźny. Wg Sądu Najwyższego wolność działalności gospodarczej w sensie legislacyjnym stanowi kategorie wolności prawnie chronionej. System prawny danego państwa nie tworzy takiej zasady, ani też nie przyznaje jej przedsiębiorcom. Natomiast wyznacza jej granice wskazując na jej ograniczenia i sposoby korzystania z wolności oraz ustanawiając jej prawne gwarancje. Pod względem prze(?)dmiotowym wolność działalności gospodarczej stanowi wiązkę uprawnień swobód dotyczących podejmowania, organizacji oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Co do zasady - zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczy (art. 6 ust. 1) - wolność taka przysługuje każdemu. Tego określenia, które wskazuje na bliżej niesprecyzowany krąg podmiotów, nie należy pojmować w sposób bezwzględny. Z drugiej strony, w tym pojęciu każdy mieści się, nie tylko katalog podmiotów prawa prywatnego, ale również działalność państwa i jednostek samorządu terytorialnego. W ujęciu prze(?)dmiotowym wymieniona zasada składa się z pewnych elementarnych uprawnień, do których należy zaliczyć uprawnienie do podejmowania działalności gospodarczej, uprawnienie do wykonywania działalności gospodarczej oraz uprawnienie do wyboru swobodnie formy organizacyjno-prawnej, w jakiej działalność ta może być realizowana. Określenie podejmowanie działalności gospodarczej oznacza przede wszystkim uprawnienie do tego, aby w granicach określonych prawem oraz w trybie i formach właściwych dla danego rodzaju działalności gospodarczej podjąć działania faktyczne i prawne organizujące możliwość wykonywania takiej działalności. Działania prawne obejmują przede wszystkim realizacje ustawowych obowiązków rejestracyjnych (otrzymanie identyfikacji podatkowej, dla celów statystycznych, obowiązek w zakresie pracowniczych i ubezpieczeniowych), których to dopełnienie jest warunkiem niezbędnym dla podjęcia wolnej działalności gospodarczej.

Wykonywanie działalności gospodarczej oznacza możliwość podejmowania wszelkich decyzji na własny rachunek i odpowiedzialność podmiotu w sferze działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej oraz w zakresie jego finansów.

Wybór właściwej formy organizacyjno-prawnej obejmuje swobodę określenia formy organizacyjnej, w postaci której dany podmiot prowadzić ma działalność gospodarczą, obejmuje kształtowanie systemu kierowania i organizacji wewnętrznej przedsiębiorstwa, dokonywanie zmian strukturalnych obejmujących m.in. podział, połączenie, przekształcenie, likwidację oraz uprawnienie do zrzeszania się przedsiębiorców. Wybór, co do organizacyjnej formy jest bardzo szeroki i obejmuje z reguły działalność w charakterze każdego samodzielnego podmiotu w obrocie prawnym. Wolność działalności gospodarczej nie ma charakteru absolutnego. Może być ona ograniczana pod warunkiem, że takie ograniczenia są zgodne z kryteriami ich dopuszczalności ustanowionymi w przepisach konstytucyjnych. Zgodnie z art. 22 Konstytucji ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Konstytucja więc wskazuje dwie przesłanki dopuszczalności ograniczenia wolności działalności gospodarczej i są to tzw. przesłanki kumulatywne, tzn. muszą być spełnione łącznie, aby dane ograniczenie było w ogóle legalne. Pierwsza przesłanka ma charakter formalny, określa bowiem formę aktu normatywnego, która takie ograniczenie może wprowadzać. Druga zaś przesłanka ma wymiar (charakter) materialny, określa bowiem kryterium, na podstawie którego ograniczenie może być wprowadzone. Ograniczenia, o których mowa w art. 22 są przez ustawodawcę zamierzone, natomiast nie odnoszą się one do tych regulacji ustawowych, które maja charakter uniwersalny i odnoszą się do wszystkich przedsiębiorców stawiając im wymagania i obowiązki w zakresie legalizacji działalności gospodarczej poprzez uzyskanie stosownego wpisu do odpowiedniego rejestru lub ewidencji, nie dotyczą obowiązków wobec statystyki publicznej, rejestracji podatkowej i w zakresie ubezpieczeń społecznych, przestrzegania wymogów związanych z prawidłowym oznaczeniem przedsiębiorcy i jego towarów, podstawowej organizacji finansów przedsiębiorstwa, przestrzegania zasad ochrony życia i zdrowie, bezpieczeństwa, moralności publicznej, ochrony środowiska, wymogów technicznych czy technologicznych, ochrony konkurencji oraz konsumentów, korzystania z pomocy publicznej czy też kontroli i nadzoru państwowej. Jeżeli chodzi o pierwszą przesłankę - wprowadzenie ograniczenia na drodze ustawy - 1. ta przesłanka wskazuje (oznacza) zakaz domniemywania istnienia ograniczeń bez wyraźnej regulacji ustawowej, 2. przesłanka ta w sposób wyczerpujący określa formę aktów normatywnych, za pomocą których dane ograniczenie jest wprowadzane tylko ustawą. Za niedopuszczalne więc uznaje się wprowadzenie ograniczenia aktem wykonawczym (np. rozporządzeniem) wydawanym na podstawie ustawy i w celu jej wykonania. Drugie kryterium - kryterium interesu publicznego - jest klauzula generalną. W doktrynie oraz orzecznictwie przez interes prawny publiczny należy rozumieć interes wszystkich ludzi żyjących w ramach politycznie zorganizowanej wspólnoty, w której zapewniona jest realizacja określonych interesów ogółu zorganizowanego w konkretnej postaci z poszanowaniem wolności jednostki jako niezbywalnej części dobra publicznego. Interes publiczny powinien być traktowany jako interes ogólny. Nie może być on interpretowany rozszerzająco i prowadzić do ograniczenia innego samodzielnego prawa. Oprócz wymienionych przesłanek Konstytucji i w doktrynie i w orzecznictwie formułowana jest jeszcze trzecia przesłanka określana mianem proporcjonalności. Taka proporcjonalność zakłada wymóg zachowania odpowiedniej proporcji między stopniem uciążliwości danego środka wprowadzonym przez ustawodawcę a wynikającymi z tego powodu korzyściami dla interesu publicznymi. Stąd też ustawodawca powinien przed wprowadzeniem ograniczenia przeprowadzić badanie, które pozwoli na stwierdzenie czy: 1. wprowadzana regulacja jest w stanie doprowadzić do zamierzonego przez ustawodawcę efektu

wystąpienie łącznie tych przesłanek pozwala na wprowadzenie. Podziały w ramach ograniczeń wolności działalności gospodarczej mogą być przeprowadzone w oparciu o różne kryteria. Takim podstawowym podziałem jest podział ze względu na formę reglamentacji (ograniczenia), na koncesję, zezwolenie (pojęcie zezwolenia jest pojęciem szerokim i obejmuje takie nazwy jak: zezwolenie, licencję, patent, zgodę). Trzecia grupa ograniczeń ze względu na formę wprowadzoną do działalności gospodarczej. Instytucja wprowadzona do prawa polskiego określana mianem działalności regulowanej. Wymienione ograniczenia zostały wskazane w odpowiedniej kolejności. Kolejność wprowadzona ze względu na zakres ograniczenia (stopniowanie).

Problem udziału państwa w sferze gospodarki i w relacji do właściwych organów Wspólnoty Europejskiej. Polska zobowiązała się również do przestrzegania wspólnotowych w Ustawodawca krajowy więc od tego momentu został przynajmniej częściowo „ubezwłasnowolniony” przekazując na podstawie postanowień akcesyjnych część Kompetencje Wspólnoty w zakresie tworzenia modelu gospodarki wspólnej są oparte na zasadzie powierzenia, tzn. organy wspólnotowe swoje kompetencje wywodzą się z delegacji udzielonej przez państwa członkowskie. Działalność organów wspólnotowych oparta jest ponadto na zasadzie pomocniczości (inaczej: subsydiarności) oraz zasadzie proporcjonalności. Zasada pomocniczości oznacza dopuszczalność działania organów wspólnotowych tylko w zakresie nieobjętym wyłączną kompetencją właściwych organów państwa członkowskiego. Zasada proporcjonalności zaś wyraża postulat dopuszczalności stosowania tylko takich środków, których zastosowanie wywoła zamierzony efekt w sposób nieuciążliwy. Kompetencje organów wspólnotowych w zakresie regulacji gospodarki można podzielić na organy przedmiotowe w zakresie regulacji organów wspólnotowych, kompetencje wyłączne, czyli tylko organów wspólnotowych, a nie przysługujące organom państw członkowskich. Takie uprawnienia przysługują przede wszystkim w zakresie wspólnej polityki monetarnej, handlowej, celnej, ochrony zasobów naturalnych obszarów morskich. Drugą kategorię stanowią kompetencje o charakterze uzupełniającym i są to takie uprawnienia, które umożliwiaj kompetentnym organom wspólnotowym regulację tych obszarów, które nie mogą być w sposób należyty - niezależnie od poziomu - ukształtowane przez ustawodawcę krajowego. Do takich obszarów kompetencji uzupełniających należą m.in. obszar przemysłu, obszar bezpieczeństwa wewnętrznego i sprawiedliwości, obszar polityki społecznej, czy też obszar ochrony środowiska. Pierwsza kategoria uprawnień pozwala organom wspólnotowym na wprowadzenie jednolitych rozwiązań prawnych dla wszystkich państw członkowskich Unii. Druga kategoria zaś pozwala organom wspólnotowym stworzyć regulacje prawne, do których państwa członkowskie są obowiązane dostosować się poprzez stworzenie własnych krajowych regulacji prawnych.

Prawo publiczne gospodarcze

Uprawnienia organów wspólnotowych Cd.

Rola organów państwa w zakresie kształtowania gospodarki oraz roli społeczeństwa.

Niezależnie od modelu gospodarczego obowiązującego w danym państwie, państwo poprzez swój aparat i organy zachowuje szerszy lub węższy zakres uprawnień w zakresie regulacji modelu gospodarki. Rola odpowiednich organów (patrząc na systematykę organów państwa w ogóle) z reguły różni się w zależności od przyjętego ustroju politycznego państwa. Co do zasady, władza państwowa (według ujęcia klasycznego) jest sprawowana przez 3 kategorie organów które względem siebie zajmują pozycje równorzędna i niezależną. Są to już tradycyjnie wyodrębnione organy władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

Władza ustawodawcza w Polsce - jest nią dwuizbowy parlament (sejm i senat), który w wypadkach przewidzianych prawem może tworzyć jedno ciała kolegialne wyposażone również w stosowne kompetencje Zgromadzenie Narodowe. Rolą parlamentu jest przede wszystkim realizacja polityki ustawodawczej, a więc tworzenie sformalizowanych, powszechnie obowiązujących aktów normatywnych, kontrola działalności innych organów państwowych (w tym w szczególności organów władzy wykonawczej) oraz inne szczególne funkcje powierzone takim organom na podstawie przepisów szczególnych, m.in.. Jest to funkcja polegająca na wyrażaniu zgody na ratyfikowane przez prezydenta umów międzynarodowych wskazanych przepisami konstytucyjnymi. Podstawowa funkcja parlamentu (jeśli chodzi o kształtowanie modelu gospodarki) pozostaje tworzenie modelu prawa, prawa publicznego gospodarczego. Zasadniczy trzon bowiem, norm prawnych zaliczanych do tego działu prawa (czyli prawa publicznego gospodarczego) to ustawy. Normy takie maja powszechny zasięg obowiązywania, tzn. krąg adresatów jest bliżej niesprecyzowany. Tylko w drodze ustaw bowiem, można określać ustrojową pozycję i kompetencje organów prawa publicznego gospodarczego. Kolejnymi organami posiadającymi odpowiednie uprawnienia w zakresie kształtowania gospodarki są organy władzy wykonawczej. Polsce tą strukturę tworzy prezydent RP oraz ciało gremialne - Rada Ministrów. W zakresie polityki gospodarczej o charakterze wewnętrznym prezydent nie odgrywa znaczącej roli. Istotne kompetencje tego organu w sferze prawa publicznego gospodarczego dotyczą tylko ratyfikacji umów międzynarodowych, stanowiących (obok aktów normatywnych wewnętrznych) element prawa krajowego po ich odpowiednim ogłoszeniu w publikatorze urzędowym - Dzienniku Ustaw. Natomiast najistotniejsza rola przypada w tym wypadku radzie ministrów, której Konstytucja przyznaje domniemane kompetencje o charakterze …. w zakresie prowadzenia polityki wewnętrznej i zewnętrznej państwa. Wyłączenie takich kompetencji następuje tylko na podstawie przepisów szczególnych. Wśród funkcji rady ministrów właściwy dla kształtowania gospodarki należy wyróżnić: określanie kierunków rozwoju gospodarczego w państwie poprzez tworzenie zbiorów dyrektyw z reguły o charakterze wieloletnim, zw. najczęściej planami gospodarczymi. -Kolejna funkcja pozostaje tworzenie projektu budżetu państwa oraz inicjowanie procedury legislacyjnej dotyczącej jego uchwalenia. -Jest to uprawnienie w ramach inicjatywy ustawodawczej do przedkładania projektów aktów normatywnych. -Kolejnym uprawnieniem jest współpraca z organami wspólnotowymi UE oraz organami międzynarodowymi. Jest to realizacja nałożonych na ten organ obowiązków nałożonych przez władzę ustawodawczą, a także tworzenie własnych aktów normatywnych na podstawie i w celu wykonania przepisów ustawowych. Uprawnienie takie (w zakresie legislacji) przysługuje nie tylko radzie ministrów (jako organowi kolegialnemu) ale również poszczególnym jego członkom -ministrom i kierownikom urzędów centralnych. Mowa o rozporządzeniach. -Kolejną grupę tworzą Sady i Trybunały. W doktrynie podkreśla się istotna role tych organów w procesie stosowania prawa poprzez dokonywaną wykładnię obowiązujących norm prawnych prawa publicznego gospodarczego. W tym na tle sporów pomiędzy podmiotami prawa prywatnego (czyli przedsiębiorcami w tym przypadku) lub przedsiębiorcami a organami aparatu państwowego. Bardzo istotną rolę wśród organów sądowych należy przypisać ponadto Trybunałowi Konstytucyjnemu którego funkcja pozostaje badanie zgodności określonych regulacji prawnych z innymi aktami wyższej rangi. Oprócz aparatu państwowego istotna role w procesie tworzenia modelu gospodarki odgrywa także społeczeństwo w dwojakiej formie, tj. udział bezpośredni lub pośredni. Formy bezpośredniego udziału społeczeństwa w tworzeniu gospodarki obejmują:

- działalność samorządu terytorialnego

- inicjatywę ustawodawczą oraz

- referendum ogólnonarodowe.

Jeśli chodzi o działalność samorządu terytorialnego, to chodzi o określony jej wycinek tzn. realizacje zadań zleconych w ramach tzw. administracji rządowej. Szczególna cecha działalności samorządu jest to, iż społeczeństwo lokalne w sposób bezpośredni i obligatoryjny, poprzez organy przedstawicielskie (zawsze występujące w schemacie organy władzy ustawodawczej i wykonawczej) uczestniczą:

- w tworzeniu aktów prawa miejscowego obowiązującego na danym terytorium, na danym obszarze oraz

- w zakresie realizacji polityki wewnętrznej

Kolejną formą jest społeczna inicjatywa ustawodawcza - ustawodawca bowiem dopuszcza możliwość inicjowania procesu legislacyjnego przez określoną grupę społeczną. Zgodnie z art.. 118 ust 2 konstytucji inicjatywa społeczna ustawodawcza przysługuje przynajmniej grupie stu tysięcy posiadających czynne prawo wyborcze.

Kolejna instytucją jest referendum narodowe, którego wynik (przy zachowaniu odpowiednich warunków) jest dla pozostałych organów wiążący. Tym warunkiem jest quorum (czyli bierze udział więcej niż połowa osób uprawnionych do głosowania). Takie referendum może być zarządzone przez sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby osób lub przez prezydenta za zgoda senatu, wyrażona bezwzględną większością osób w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Takie referendum jest przeprowadzane w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. W Polsce kilkakrotnie m.in.. 1987 r i w 1994 (dot akcesu do UE).

Społeczeństwo może również uczestniczyć w modelu tworzenia gospodarki poprzez formy pośrednie. Instytucjami wyrażającymi taką formę są różnego rodzaju stowarzyszenia, samorząd oraz organy przedstawicielskie powołane w celu ochrony interesów prawnych określonych grup społecznych. Stowarzyszenia to organizacje dobrowolne oparte na substracie osobowym, do których zadań statutowych zalicza się z reguły ochronę określonych grup społecznych. Samorząd to twór organizacyjny skupiający określoną kategorie podmiotów i powołany wyłącznie w celu ochrony jego członków. Określenie obejmuje tutaj m.in.. Samorząd zawodowy, samorząd pracodawców, samorząd pracowników, samorząd przedsiębiorców. olejną kategorie tworzą organy przedstawicielskie które co do zasady noszą nazwę rzecznika m.in.. rzecznik praw obywatelskich, powiatowy lub miejski, rzecznik konsumentów. Co jest charakterystyczne dla wymieniowych podmiotów to to, że realizują swoje zadania tak w procesie stosowania prawa jak również w procesie legislacyjnym w ramach inicjatywy ustawodawczej

Reglamentacja działalności gospodarczej. Pojecie to określane mianem regulacji działalności gospodarczej oznacza proces polegający na ograniczaniu przez aparat państwa swobody działalności gospodarczej. Wolność (swoboda) działalności gospodarczej nie jest bowiem kategoria bezwzględnie obowiązującą. Jest to wolność która podlega ograniczeniu ze względu na inne istotne wartości chronione przez państwo, tj bezpieczeństwo zewnętrzne, bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, ochrona życia i zdrowia ludzi, ochrona konkurencji i inne. Ustawodawca polski dopuszcza ograniczenie wolności działalności gospodarczej o spełnieniu określonych ściśle warunków. Są nimi:

-warunek formalny, a wiec dopuszczalność wprowadzania ograniczeń tylko na drodze ustawy bez jakichkolwiek domniemań w sposób precyzyjny i wyczerpujący bez jednoczesnej możliwości wykorzystania w tej kwestii aktów wykonawczych, a także po spełnieniu warunku materialnego czyli uwzględniania w wypadku wprowadzania ograniczenia klauzuli generalnej zwanej ważnym interesem publicznym czyli interesem ogółu ….. Oba warunki wprowadzone wprost w Konstytucji (art.. 22) dla skuteczności ograniczenia musza być spełnione łącznie. Ponadto orzecznictwo wprowadza dodatkowy wymóg zwany reguła proporcjonalności, która pozwala określić stopień ograniczenia w relacji do spodziewanego pozytywnego rezultatu. Do podstawowych form reglamentacji działalności gospodarczej zalicza się: koncesje, zezwolenie (które jest pojęciem niejednorodnym i obejmuje takie formy jak zgodę, licencja, patent) i działalność regulowana. Ograniczenia wymienione (te 3 kategorie) maja charakter stopniowalny. Można je więc przedstawić w ramach następującej hierarchii poczynając od koncesji a kończąc na działalności regulowanej. Tendencja właściwą dla ustawodawcy (w tym również dla ustawodawcy polskiego) jest łagodzenie form ograniczenia wolności działalności gospodarczej poprzez przechodzenie do łagodniejszych formuł lub poprzez wyłączenie w danym przypadku wyłączenie wprost danego ograniczenia działalności gospodarczej. Ze względu na konieczność w tym względzie dostosowania regulacji polskich do wspólnotowych polski ustawodawca w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej ujął dotychczas nieznaną formę określaną działalnością regulowaną. W odróżnieniu od koncesji zezwolenia instytucja działalności regulowanej została również ustawowo zdefiniowana. Analizując politykę polskiego ustawodawcy z ostatnich lat należy stwierdzić, iż katalog działalności gospodarczej, dla której wymagane jest uzyskanie koncesji kurczy się kosztem pozostałych form reglamentacji. Ponadto katalog taki (działalności koncesjonowanej) ma charakter zamknięty. Na dzień dzisiejszy (art. 47 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) wymienia tylko 6 rodzajów, dla których podjęcia wymaga się uzyskania koncesji.

1. Jest to wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopali, wydobywania kopalin ze złóż (bez obowiązku magazynowania substancji oraz składowania odpadów na dnie morza), w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych.

2. Jest to działalność w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

3. Jest to działalność w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią.

4. Działalność w zakresie ochrony osób i mienia.

5. W zakresie rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych i

6. Przewozów lotniczych.

Katalog taki jest katalogiem zamkniętym. Jego poszerzenie (lub zawężenie) wymaga zmiany ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dziedzinami działalności gospodarczej, których wprowadzenie takiego ograniczenia jest dopuszczalne są te, mające szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa i obywateli, albo inny ważny interes publiczny i tylko wówczas, gdy dana działalność nie może być wykonywana jako wolna lub z uzyskanych wpisów do rejestru działalności regulowanej albo po uzyskaniu zezwolenia. Oczywiście szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odpowiednich ustaw. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie definiuje samego pojęcia koncesji. Natomiast według doktryny to pojecie “koncesja” należy odnosić do aktów po 1: wyrażania przez państwo (a ściślej - jego odpowiedni organ) zgody na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej zastrzeżonej prawnie na rzecz państwa lub mającej szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa i obywateli.

Po 2: wydawanego na podstawie ustawowych …określających warunki i tryb koncesjonowania.

Po 3: ustalającego prawo do podjęcia i wykonywania tej działalności nie tylko wg zasad określonych w prawie obowiązującym, lecz także na warunkach określonych w koncesji.

Po 4: wydawanego wyłącznie na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy i Po 5: mającego zapewnioną ochronę prawną trwałości. Koncesja ma cechy zgody władzy publicznej i jest charakterystyczna w odróżnieniu od zezwolenia działalności regulowanej dlatego, iż jest udzielana w odniesieniu tylko do niektórych działalności gospodarczych ze swoistych powodów, co uzasadnia także zastosowanie specjalnego trybu postępowania przy jej udzielaniu lub cofaniu.

Koncesja wg orzecznictwa polskiego jest publiczno-prawnym uprawnieniem podmiotowym, przyznanym decyzją właściwego organu administracji, indywidualnie oznaczonemu podmiotowi, który spełnia ustawowo określone wymogi zarówno przedmiotowe jak i podmiotowe, wykonywania określonego rodzaju działalności gospodarczej. Koncesja zawiera więc uprawnienie ze sfery prawa administracyjnego do prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej, posiadając cechy zgody władzy publicznej, przyznając uprawnienie o charakterze osobistym (czyli ściśle określonego podmiotowi), o charakterze niezbywalnym i niedziedzicznym. Koncesja może być udzielona wyłącznie wskazanemu podmiotowi posiadającemu pełna zdolność do czynności prawnych, co oznacza że w przypadku osób fizycznych przedsiębiorców nie mogą jej uzyskać osoby niepełnoletnie lub ubezwłasnowolnione całkowicie albo częściowo. Uprawnienie nadane koncesjom wygasa najpóźniej z chwilą utraty bytu prawnego przez beneficjenta (czyli przez uprawnionego). W przypadku osób fizycznych najpóźniej z chwila śmierci, w przypadku innych podmiotów i (osób prawnych, ułomnych osób prawnych) najpóźniej z utrata albo osobowości albo podmiotowości. Następcy prawni beneficjenta, spełniający nawet wszystkie wymogi niezbędnych dla jej uzyskania nie mogą nabyć uprawnień wynikających z koncesji z mocy samego prawa (automatycznie). Koncesja nie może być objęta czynnością prawna (czyli nie może być przedmiotem zbycia), choć jest traktowana jako składnik przedsiębiorstwa (w znaczeniu przedmiotowym), nie wchodzi również w skład masy spadkowej. Przedsiębiorca uprawniony w świetle koncesji do prowadzenia działalności gospodarczej nie ma w tym modelu prawa do korzystania z instrumentów za pomocą których mógłby wymuszać odpowiednie zachowanie podmiotów trzecich nieuprawnionych. W świetle prawa polskiego koncesja jest jedna z wielu form regulacji działalności gospodarczej. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie definiuje tego pojęcia wprost, ale wskazuje w art. 46 katalog o charakterze zamkniętym tych rodzajów działalności gospodarczej których podjecie wymaga uzyskania koncesji i jednocześnie wskazując w jakich sytuacjach oraz w jaki sposób koncesje mogą być wprowadzone do systemu prawnego. Zgodnie z ust. 3 art. 46 - koncesje mogą odnosić się do tych dziedzin działalności gospodarczej które mają dla państwa szczególne znaczenie ze względu na jego bezpieczeństwo lub bezpieczeństwo obywateli albo ze względu na inny ważny interes publiczny. Jednocześnie ustawa traktuje wprowadzenie koncesji jako konieczność której nie można uniknąć. Zasadą jest bowiem wolność prowadzenia działalności gospodarczej. Koncesja jest więc wyjątkiem od tej zasady, wprowadzanym tylko ze względów wskazanych w ustawie i w zw z tym koncesja może być wprowadzona tylko przepisami ustawy, co w przypadku ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wymaga jej zmiany, a to oznacza, że żaden organ stanowiący przepisy prawa obowiązującego nie może nałożyć na przedsiębiorcę obowiązku uzyskania koncesji w innych dziedzinach niż wskazane ustawą. Aktualnie katalog działalności wymagających uzyskania koncesji obejmuje tylko 6 dziedzin. Ustawa o działalności gospodarczej z roku 1988 obejmowała katalog 8 takich dziedzin. W latach 90-ych (w ramach nowelizacji tej ustawy) katalog ten poszerzył się obejmując 22 dziedziny, po czym ustawa z 1999 r. „prawo o działalności gospodarczej” znów w ramach katalogu wyróżniała 8 takich dziedzin. Aktualnie art.. 46 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 roku wyróżnia (jako wymagające uzyskaniu koncesji): 1. Działalność poszukiwania lub rozpoznawanie złóż kopalnianych czyli tzw. działalność eksploracyjną, wydobywanie tych złóż i składowanie czyli tzw. działalność eksploatacyjną. 2. Wytwarzanie materiałów wybuchowych i szeroko ujmując wszelkich technologii o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym. 3. Wytwarzanie i dystrybucje energii. 4. Ochrona osób i mienia. 5. Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych oraz 6. przewozy lotnicze. Z tego katalogu usunięto działalność obejmująca budowę i eksploatacje autostrad płatnych oraz przewozy kolejowe. Ze względu jednak na, że koncesja ma charakter prawa czasowego i jest przyznawana z reguły na dość długi okres czasu, tj, od 5 do 50 lat (co do zasady), przyznana na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów nie wygasła i nadal. Upoważnia beneficjentów do korzystania z wymienionych praw. Koncesja jest przyznawana przedsiębiorcom przez odpowiedni organ, tzw. organ koncesyjny. Zgodnie z definicja tego pojęcia (zawarta w słowniczku pojęć w art. 5 pkt 1 ustawy) organ koncesyjny oznacza organ administracji publicznej upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany, cofania koncesji. Co do zasady, kompetencje organu koncesyjnego zostały przez ustawodawcę powierzone organom naczelnym centralnym państwa. Najczęściej są nimi poszczególni ministrowie kierujący tymi działami administracji, w ramach których można wyróżnić daną dziedzinę lub kierownicy urzędów centralnych. Przykład: minister Spraw Wewnętrznych i Administracji jest organem uprawnionym do udzielania koncesji w zakresie działalności obejmującej ochronę osób i mienia, prezes urzędu lotnictwa cywilnego natomiast jest upoważniony do przyznania koncesji na przewozy lotnicze. Wyjątkiem od tej reguły jest przekazanie takich uprawnień organom samorządu terytorialnego. Przykład: starosta jest organem upoważnionym do udzielenia koncesji na prowadzenie działalności obejmującej wydobycie w granicach obszarów lądowych kopalin pospolitych.

Koncesja jest przyznawana przedsiębiorcy na podstawie decyzji administracyjnej, decyzji do której stosuje się w braku unormowań szczególnych przepisy kpa. Decyzja w przedmiocie koncesji jest decyzją administracyjną uznaniową, co oznacza, że organ koncesyjny nie jest zobowiązany do jej przyznania w każdym przypadku, gdy przedsiębiorca spełnia warunki określone prawem bądź sama koncesją dla podjęcia i prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej. Przyznanie koncesji nadal. Więc pozostaje w swobodnej gestii organu koncesyjnego (czyli jest to decyzja uznaniowa). Koncesja jest prawem ograniczonym czasowo i jest beneficjentowi udzielana na czas oznaczony, co do zasady nie krótszy niż lat 5 i nie dłuższy niż 50 lat, chyba, że sam przedsiębiorca wnioskuje o jej udzielenie na krótszy czas. Również przepisy odrębnych ustaw które regulują wprost dziedziny działalności objęte wymogiem uzyskania koncesji mogą przewidywać krótszy jej okres. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określa ogólne zasady obowiązujące w postępowaniu koncesyjnym (czyli w zw z udzieleniem koncesji), natomiast regulacjami lex specialis są poszczególne ustawy regulujące dane rodzaje działalności gospodarczych. Postępowanie koncesyjne jest postępowaniem wnioskowym. Jest ono bowiem wszczynane wyłącznie z inicjatywy zainteresowanego lub zainteresowanych przedsiębiorców. W ramach takiego postępowania na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania iż spełnia on wszystkie wymagane prawem i koncesją wymogi potrzebne do prowadzenia danego rodzaju działalności. O tychże warunkach organ koncesyjny powinien niezwłocznie przekazać odpowiednią informację każdemu zainteresowanemu przedsiębiorcy. Wniosek przedsiębiorcy o wszczęcie postępowania koncesyjnego powinien zawierać: oznaczenie przedsiębiorcy, a więc wskazanie firmy, określenie siedziby i adresu; w przypadku osób fizycznych - określenie miejsca zamieszkania, adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania danego rodzaju działalności gospodarczej. Określenie nr identyfikacyjnego, albo z rejestru przedsiębiorców albo z rejestru przedsiębiorców działalności gospodarczej oraz określenie nr identyfikacji podatkowej NIP. Określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na która ma być udzielona koncesja. Są to warunki ogólne wniosku o wszczęcie postępowania koncesyjnego, natomiast przepisy poszczególnych ustaw mogą wymagać od takiego wniosku zawarcia innych dodatkowych elementów. Ponadto do wniosku należy dołączyć informacje i dokumenty (w formie załącznika), które są wymagane przepisami szczególnymi. Postępowanie w przedmiocie udzielenia koncesji może przybrać 2 formuły: 1) Albo tryb prosty, ofertowy stosowany z reguły wówczas, gdy liczba koncesji przeznaczonej do udzielenia jest nieograniczone lub 2) tryb przetargowy, gdy organ koncesyjny przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji. A więc wykorzystuje się tutaj instytucje znane w prawie cywilnym. Pierwszy to jest zwykły ofertowy sposób. Jeśli chodzi o drugi ze sposób (kiedy liczba jest ograniczona) - takie postępowanie rozpoczyna się od dokonania przez organ koncesyjny stosownego ogłoszenia, które jest ogłaszane w odpowiednim publikatorze urzędowym a jest nim Monitor Polski. W takim ogłoszeniu organ koncesyjny podaje następujące informacje: 1. Określenie przedmiotu i zakresu działalności gospodarczej, na która ma być udzielona koncesja, 2. Określa liczbę koncesji. 3. Szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej, na która ma być udzielona koncesja, ale pod warunkiem, że organ koncesyjny przewiduje ich określenie, 4. Określenie terminu i miejscu składania wniosków, 5. Określenie wymaganych dokumentów, które winny być wraz z wnioskiem złożone, wskazanie informacji dodatkowych oraz określenie czasu na jaki może być udzielona koncesja i jeżeli liczba przedsiębiorców spełniających warunki do udzielenia koncesji jest większa od liczby koncesji przeznaczonych do udzielenia organ koncesyjny zarządza przetarg, którego przedmiotem jest udzielenie koncesji. Organ koncesyjny o takim fakcie (czyli o konieczności przeprowadzenia przetargu) dokonuje ogłoszenia w Monitorze Polskim. Takie ogłoszenie powinno zawierać także oznaczenie minimalnej opłaty za która może być udzielona koncesja, wskazanie miejsca i czasu składania ofert, określenie szczegółowych warunków jakie powinna spełniać oferta, określenie wysokości, formy i terminu wniesienia wadium oraz określenie terminu rozstrzygnięcia przetargu. Za dopuszczalne uznaje się umieszczenie w treści ogłoszenia ogólnej klauzuli o uprawnieniu organu koncesyjnego do unieważnienia przetargu lub jego wyników także bez podania przyczyny. Przetarg przeprowadzany jest co do zasady przez właściwy organ koncesyjny. Ogłoszenie, jako wstępny etap należy traktować w kategorii zaproszenia do składania ofert przez przedsiębiorców a nie za sama ofertę. Oferta zainteresowanego przedsiębiorcy powinna być sporządzona w języku polskim i złożona w zamkniętej kopercie w miejscu oraz formie określonej w ogłoszeniu. Oferta powinna zawierać oznaczenie przedsiębiorcy, tj. oznaczenie jego firmy, siedziby, adresu (w przypadku osób fizycznych określenie miejsca zamieszkania i adresu) oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej, a także określenie deklarowanych wysokości opłaty za udzielenie takiej koncesji. Oferta raz złożona nie podlega wycofaniu, nawet w przypadku po jej złożeniu przedsiębiorca utracił wymogi wymagane dla uzyskania koncesji, ale także w przypadku, gdy nie jest on już zainteresowany uzyskaniem koncesji. Jeśli wówczas taka oferta zostaje wybrana pozostaje potrzeba powtórzenia części lub całości przetargu. Po zapoznaniu się z treścią ofert organ koncesyjny dokonuje wyboru ofert w liczbie zgodnej z liczba koncesji kierując się przy wyborze kryterium wysokości oferowanych opłat za udzielenie koncesji oraz gwarancja rękojmi jaka daje przedsiębiorca co do spełnienia warunków wymaganej dla uzyskania koncesji.

. W przypadku gdy w ramach takiego postępowania przetargowego zostaną złożone oferty zawierające deklaracje przedsiębiorcy, uiszczenia opłaty za udzielenie koncesji w tej samej wysokości, a liczba koncesji przeznaczona do udzielenia jest mniejsza od liczby zainteresowanych przedsiębiorców, organ koncesyjny wzywa tych przedsiębiorców do ponownego zadeklarowania wysokości opłaty i dokonuje wyboru oferty (lub ofert), która (które) zawierają deklaracje uiszczenia opłaty wyższej. Na organie koncesyjnym, który przeprowadza procedurę przetargową (co do zasady) spoczywa obowiązek poinformowania wszystkich przedsiębiorców biorących udział w postępowaniu koncesyjnym w formie pisemnej o wyniku przetargu niezwłocznie po jego rozstrzygnięciu. Taka informacja musi więc być przekazana wszystkim, w tym przedsiębiorcom, których oferta przez organ koncesyjny nie została wybrana. Jednocześnie z przekazaniem takiej informacji organ koncesyjny jest zobowiązany do zwrotu wadium tym przedsiębiorcom, których oferty nie zostały wybrane lub do zaliczenia wadium na poczet opłaty za udzielenie koncesji w przypadku tych przedsiębiorców, których oferty zostały wybrane. Wadium bowiem - tak jak w przypadku przetargu na gruncie prawa cywilnego stanowi instrument finansowy gwarantujący zawarcie umowy. Przedmiotem wadium jest (co do zasady) kwota pieniężna, która jest określona jako procentowy udział w pełnej wysokości opłaty. W przypadku nie wybrania oferty danego przedsiębiorcy wadium jest mu zwracane. W przypadku zaś gdy oferta takiego podmiotu zostaje wybrana - wadium jest zaliczane na poczet opłaty, natomiast w przypadku, gdy przedsiębiorcy odmówi (na podstawie decyzji w przedmiocie udzielenia koncesji) zawarcia stosownej umowy i wniesienia opłaty, takie wadium ulega przepadkowi na rzecz organizatora przetargu. A więc staje się wówczas zamiennikiem (substytutem) odszkodowania. O rozstrzygnięciu przetargu organ koncesyjny wydaje decyzję w przedmiocie koncesji. Może być to decyzja pozytywna, a więc decyzja o udzieleniu koncesji lub decyzja negatywna - a więc o odmowie udzielenia koncesji. Każdy z przedsiębiorców biorący udział w postępowaniu przetargowym taka decyzje uzyskuje (albo pozytywna albo negatywną). Decyzja o udzieleniu koncesji jest wydawana dla tych przedsiębiorców, których oferta została wybrana. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określa także inne przypadki, których organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji lub w jakich przypadkach organ ten może odmówić zmiany koncesji. Są to następujące sytuacje: 1) gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesja (i chodzi tutaj i warunki zawarte w ustawie i zawarte w samej koncesji), 2) ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa i obywateli, 3) w przypadku udzielenia na drodze przetargowej koncesji innemu przedsiębiorcy lub innym przedsiębiorcom, 4) w przypadkach wskazanych przepisami szczególnymi, w szczególności ustawami regulującymi te dziedziny działalności gospodarczej, które są objęte obowiązkiem uzyskania koncesji. Ponadto organ koncesyjny może też czasowo wstrzymać w ogóle udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli. W takim wypadku organ koncesyjny powinien do wiadomości publicznej (poprzez ogłoszenie w Monitorze Polskim) podać taka informację. W ramach postępowania koncesyjnego można wskazać szczególna instytucję, która dla przedsiębiorcy stanowi określona gwarancję uzyskania koncesji i ta instytucja jest tzw. promesa koncesji - określenie ustawowe i zgodnie z definicja tego określenia jest to przeczenie wydania koncesji przez organ koncesyjny składany na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza podjąć działalność gospodarczą wymagającą uzyskania takiej koncesji. Obok przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do tej instytucji znajdują zastosowanie przepisy szczególne określające m.in. szczególne zasady przydzielania takiej promesy, określające treść promesy czy termin jej ważności. W treści promesy uzależnia się udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. W postępowaniu o udzielenie promesy stosuje się (co do zasady) przepisy o postępowaniu koncesyjnym za wyjątkiem tych, które dotyczą procedury przetargowej. W promesie ustala się także okres jej ważności, z tym że iż nie może być on krótszy (co do zasady) niż 6 miesięcy. W okresie ważności promesy organ koncesyjny (co do zasady) nie może odmówić udzielenia koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej wskazanej w treści promesy. Jednak wyjątkowo taka odmowa może nastąpić wówczas, gdy uległy zmianie dane zawarte we wniosku (we wniosku o udzielenie promesy), gdy wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków określonych w promesie, gdy wystąpiły okoliczności tj. zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli albo gdy przedsiębiorca nie spełnia wszystkich warunków dla wykonywania działalności objętych wymogiem uzyskania koncesji. A wiec promesa stanowi dla przedsiębiorcy dość istotną gwarancję (jeszcze przed wszczęciem postępowania koncesyjnego) że koncesja zostanie udzielona o ile przedsiębiorca wypełni wszystkie wymagane warunki. Promesa daje również przedsiębiorcy pewność, że podjęte przez niego działania w celu realizacji warunków koncesji będą efektywne (często bowiem takie działania obejmują powzięcie pożyczki, utworzenie odpowiednich warunków pracy, nabycie odpowiednich praw majątkowych).

Kontrola przedsiębiorcy, który zamierza prowadzić działalność gospodarczą, dla której wymaga się uzyskania koncesji nie obejmuje tylko i wyłącznie badania przed udzieleniem koncesji, ale także jest kontrolą następczą obejmującą działalność przedsiębiorcy po uzyskaniu koncesji. Podmiotem uprawnionym do sprawowania kontroli nad przedsiębiorcą jest (co do zasady) organ koncesyjny. Zakres kontroli obejmuje (co do zasady) badanie zgodności wykonywanej działalności gospodarczej z udzieloną koncesją badania przestrzegania warunków wykonywania danego rodzaju działalności gospodarczej jak również badania obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Z reguły organ koncesyjny do podejmowania czynności kontrolnych upoważnia określone osoby. Są one uprawnione m.in. do: a) wstępu na teren nieruchomości, gdzie prowadzona jest działalność gospodarcza objęta koncesją w dniach i w godzinach, których działalność ta jest wykonywana lub powinna być wykonywana; b) możliwość żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów albo innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli. Rezultatem przeprowadzonych czynności kontrolnych jest sporządzenie protokołu pokontrolnego. W razie stwierdzenia uchybień organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie. Skutkiem takiej kontroli może być też cofnięcie udzielonej koncesji lub zmiana koncesji. Cofnięcie koncesji oznacza delegalizację prowadzonej działalności gospodarczej objętej koncesją i powstanie po stronie przedsiębiorcy obowiązku zaprzestania jej prowadzenia. Nie powoduje to natomiast (co do zasady) utraty statusu przedsiębiorcy. Przypadki cofnięcia koncesji można podzielić na obligatoryjne i fakultatywne. Cofnięcie obligatoryjne oznacza powinność organu koncesyjnego podjęcia stosownej decyzji o cofnięciu, natomiast w przypadku cofnięcia fakultatywnego organowi koncesyjnemu pozostawia się swobodę w przedmiocie podjęcia decyzji o cofnięciu. Obligatoryjnie cofnięcie koncesji nastąpi w przypadku, gdy wydano prawomocne orzeczenie lub decyzję zakazującą przedsiębiorcy prowadzenia działalności gospodarczej objętej koncesją. W przypadku, gdy przedsiębiorca nie podjął w wyznaczonym terminie działalności objętej koncesją mimo wezwania organu koncesyjnego lub gdy podmiot taki w sposób trwały zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Obligatoryjnie cofnięcie koncesji lub zmiana jej zakresu nastąpi w przypadku gdy przedsiębiorca rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej określone przepisami prawa. Po 2: gdy w wyznaczonym terminie przedsiębiorca nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją. Fakultatywnie natomiast takie cofnięcie koncesji, ale również zmiana jej zakresu może nastąpić ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli, a także w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy.

Kolejną forma reglamentacji jest zezwolenie. Jest to pojęcie niezdefiniowane ustawowo (tak jak i koncesja). Pojawiające się definicje są definicjami doktrynalnymi lub orzeczniczymi. Jest to pojęcie zbiorcze, które obejmuje takie instytucje jak: licencję, zgodę, patenty. Są to odpowiedniki określenia „zezwolenie” używane przez ustawodawcę. Instytucje te wywołują bowiem ten sam skutek prawny w zakresie reglamentacji działalności gospodarczej. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w katalogu zamkniętym (art. 75) wymienia te dziedziny, dla których podjęcia i prowadzenia wymaga się uzyskania zezwolenia. Jednocześnie przepis ten wymienia akty normatywne (jako przepisy szczególne), które znajdują wprost zastosowanie do postępowania w związku z udzieleniem zezwolenia przedsiębiorcy na podęcie i prowadzenie danego rodzaju działalności gospodarczej. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej bowiem ze względu na specyfikę poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej nie zawiera (tak jak w przypadku koncesji) regulacji dotyczących poszczególnych zasad postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia. Katalog działalności, dla których prowadzenia wymaga się uzyskania zezwolenia jest katalogiem zamkniętym, a to oznacza, że jego zmiana (czyli albo rozszerzenie albo zawężenie) będzie w każdym przypadku wymagać nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przykłady takich działalności, które wymagają takich zezwoleń (art. 75): 1) działalność gospodarcza w zakresie obrotu hurtowego i detalicznego napojami alkoholowymi prowadzona na podstawie ustawy z roku 1982 o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W języku potocznym na określenie tego zezwolenia używa się błędnego określenia „koncesja”. 2) działalność obejmująca obrót hurtowy, detaliczny, obejmująca wytwarzanie środków leczniczych, prowadzenie hurtowni farmaceutycznych, aptek, punktów farmaceutycznych. Na podstawie ustawy z roku 2001 prawo farmaceutyczne. Wymaga uzyskania licencji działalność gospodarcza obejmująca transport drogowy osób i towarów na podstawie ustawy z roku 2001 o transporcie drogowym. Z kolei uzyskania zgody wymaga działalność gospodarcza obejmująca prowadzenie systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych na podstawie ustawy z roku 2001 o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami. Zezwolenie hierarchii form reglamentacji działalności gospodarczej jest form łagodniejszą ograniczenia wolności działalności gospodarczej. W ustawodawstwie polskim, ze względu na potrzebę zachowania zgodności z prawem wspólnotowym, zezwolenie obejmuje te rodzaje działalności gospodarczej, które często poprzednio były objęte w prawie polskim wymogiem uzyskania koncesji.

Definicja zezwolenia doktrynalna pod tym określeniem oznacza dopuszczenie przedsiębiorcy do wykonywania określonego rodzaju działalności gospodarczej po uprzednim stwierdzeniu, że dany przedsiębiorca spełnia określone prawem warunki wykonywania tej działalności. Zezwolenie nie nadaje przedsiębiorcy nowych uprawnień lecz konkretyzuje je pod względem podmiotowym. W konkretnym przypadku zezwolenie stwierdza, że nie zachodzą przeszkody w podjęciu i prowadzeniu działalności gospodarczej przez podmiot ubiegający się o uzyskanie zezwolenia. Zezwolenie jest aktem administracyjnym przybierającym postać decyzji, jednak jest aktem odmiennym od koncesji. Do różnic pomiędzy obiema instytucjami należy zaliczyć: 1) to, że zezwolenia nie dotyczą tych dziedzin działalności gospodarczej, które są objęte koncesją (a więc zakresy tutaj są różne), 2) zezwolenia są wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości wykonywania działalności gospodarczej przez danego przedsiębiorcę, który spełnia określone prawem warunki wykonywania tej działalności, 3) wymóg uzyskiwania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej wprowadzany jest tylko wówczas, gdy wykonywanie tej działalności gospodarczej nie może być wolne i wymaga sprawdzenia czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania tej działalności. 4) warunki wykonywania danej działalności gospodarczej odnoszą się do ochrony życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku publicznego, tajemnicy państwowej, zobowiązań międzynarodowych, jak również dotyczą specyfiki działalności gospodarczej objętej zezwoleniem; 5) obowiązek uzyskiwania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności gospodarczej określają odrębne ustawy w sposób zróżnicowany odpowiednio do specyfiki gospodarczej której dotyczą; 6) udzielanie zezwoleń następuje na podstawie przepisów kpa zmodyfikowanych przez przepisy szczególne. 7) nie należy niezależnie od przyjętej nazwy własnej, zezwolenia są decyzjami administracyjnymi i podlegają ochronie oraz zaskarżaniu według przepisów o postępowaniu administracyjnym. 8) zezwolenia maja charakter decyzji związanej (a więc są to decyzje o charakterze pozytywnym, w przypadku gdy wnioskodawca spełnia wymagane warunki dla podjęcia i prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej). 9) wydanie zezwolenia na wykonywanie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wiąże się przede wszystkim z wyrażeniem zgody na utworzenie określonej formy organizacyjnej za pomocą której można prowadzić działalność objęta zezwoleniem.

Uzyskiwanie zezwoleń może być ustanowione tylko w drodze ustawy (tylko takim aktem normatywnym), nie można więc takiej formy reglamentacji domniemywać ani tez rozciągać jej na sytuacje zbliżone (podobne) do objętych taka forma ograniczenia. Wymóg uzyskania zezwolenia jest wprowadzany (co do zasady) ze względów przedmiotowych.

Ostatnia forma reglamentacji, tzw. działalność regulowana. Działalność regulowana jest instytucją nową w prawie polskim, wprowadzona po raz pierwszy właśnie do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W hierarchii form reglamentacji jest ujmowana jako forma najłagodniejsza. W odróżnieniu od koncesji i zezwolenia - działalność reglamentowana została zdefiniowana w ustawie o działalności gospodarczej w art. 5 w pkt 5 tej ustawy. Zgodnie z definicja działalność regulowana, to działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków określonych przepisami prawa. Działalnością regulowaną jest tylko taka działalność, która została przez ustawodawcę zaliczona do tej kategorii na podstawie regulacji ustawowej jest to działalność której podjecie i prowadzenie nie wymaga uzyskania odpowiedniej zgody (czy to koncesji czy to zezwolenia), a wpisu do odpowiedniego rejestru, zwanego rejestrem działalności regulowanej. Zgodnie z art. 64 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - działalność regulowana oznacza działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków. Nie są to więc warunki ogólne, których spełnienia wymaga się od każdego przedsiębiorcy. Warunki te określają odpowiednie ustawy regulujące dane dziedziny działalności gospodarczej. Nie można domniemywać więc, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną. Jednocześnie ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie zawiera właściwego katalogu tych rodzajów które uznaje się za działalność regulowaną (w przypadku koncesji i zezwolenia taki katalog się pojawia). Przykład: działalnością regulowana jest m.in. działalność polegająca na świadczeniu usług turystycznych obejmujących organizowanie imprez turystycznych na podstawie ustawy z roku 1997 o usługach turystycznych. Takim rodzajem działalności regulowanej jest tez działalność kantorowa obejmująca skup i sprzedaż walut obcych wymienialnych, a prowadzona na podstawie ustawy z roku 2002 prawo dewizowe. Jest to również działalność w ramach przechowywania dokumentacji osobowej i placowej pracodawców na podstawie ustawy z roku 1983 o narodowym zasobie archiwalnymi archiwach. Podjęcie przez przedsiębiorców działalności regulowanej uzależnione jest od: 1) spełnienia przez ten podmiot w szczególnych warunków określonych przepisami danej ustawy; 2) uzyskanie przez takiego przedsiębiorcę wpisu w odpowiednim rejestrze działalności regulowanej. Wynika więc z tego, że działalność regulowana nie jest objęta ani wymogiem uzyskania koncesji, ani uzyskania zezwolenia.

Cd. Działalność regulowana - określenie zasad, na podstawie których następuje dokonanie wpisu do rejestru działalności regulowanej. W przeciwieństwie do postępowania w związku z udzieleniem zezwolenia postępowanie o wpis do rejestru działalności regulowanej jest co do jego zasad ogólnych unormowane w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej a także w przepisach poszczególnych ustaw regulujących konkretny rodzaj działalności przez ustawodawcę zaliczony do kategorii działalności regulowanej. Należy przy tym pamiętać, iż sam katalog działalności regulowanej ma charakter otwarty. Jego zmiana nie wymaga więc zmiany ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, natomiast zakwalifikowanie danego rodzaju działalności do kategorii działalności regulowanej jest dopuszczalne tylko na drodze ustawy (jako źródła prawa), nie może być też domniemywane. Postępowanie o wpis do rejestru działalności regulowanej prowadzone jest przed organem upoważnionym przez ustawodawcę do prowadzenia właściwego rejestru. Takim organem może być organ centralny państwa (czyli minister lub kierownik właściwego urzędu), wojewoda (jako organ administracji rządowej), ale również organ samorządu terytorialnego (z reguły: marszałek województwa, starosta). Prowadzony rejestr w każdym przypadku jest uregulowany według zasad swoistych (znajdują zastosowanie stosowne przepisy ustaw). Postępowanie w związku z wpisem do takiego rejestru jest wszczynane na wniosek przedsiębiorcy. Tylko w zakresie zmiany lub jego wykreślenia ustawodawca dopuszcza wszczynanie i prowadzenie takich postępowań z urzędu (czyli przez sam organ taki rejestr prowadzący). Wniosek przedsiębiorcy powinien zawierać elementy określone przepisami szczególnymi (ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie wymienia ich rejestru działalności regulowanej ze względu na specyfikę). Obligatoryjnym załącznikiem do takiego wniosku, który musi być przez przedsiębiorcę łącznie z nim złożonym jest oświadczenie o spełnieniu przez przedsiębiorcę warunków wymaganych dla wykonywania danego rodzaju działalności gospodarczej (szczególne ustawy będą określały specyficzna treść tego oświadczenia). Wniosek jak również do niego załączone oświadczenie składane są w formie pisemnej. Ustawy mogą również przewidywać złożenie w formie załączników innych dokumentów jako właściwych przez przedsiębiorcę. Co do zasady inne załączniki są składane do organu prowadzącego rejestr, jeżeli natomiast dany przedsiębiorca (zainteresowany rozpoczęciem działalności regulowanej) jest objęty obowiązkiem wpisu do ewidencji działalności gospodarczej może swój wniosek złożyć we właściwym organie ewidencyjnym, wskazując jednocześnie organ prowadzący rejestr działalności regulowanej (i w takim wypadku to organ ewidencyjny przekazuje organowi prowadzącemu rejestr). Ustawa natomiast nie przewiduje dla wniosku szczególnej formy (np. formularza urzędowego). Taki wniosek po złożeniu zostaje objęty badaniem przez właściwy organ pod kątem spełnienia przez złożone pismo wymogów formalnych (czyli ustalenie czy wniosek zawiera wszystkie elementy określone ustawą). Następnie organ prowadzący rejestr powinien (co do zasady) w terminie 7 dni od daty wpływu wniosku dokonać wpisu do takiego rejestru działalności regulowanej. Decyzja organu ma charakter decyzji administracyjnej związanej, czyli powinna być decyzja pozytywna w przedmiocie wpisu, jeżeli przedsiębiorca spełnia wymogi właściwe dla podjęcia i prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej. Taka decyzja w przedmiocie wpisu może być dwojakiego rodzaju (decyzja pozytywną - i stanowi podstawę do dokonania wpisu; decyzją negatywną - o odmowie wpisu). Po dokonaniu wpisu organ z urzędu wydaje przedsiębiorcy zaświadczenie o dokonaniu wpisu do rejestru. Takie zaświadczenie jest dokumentem legitymującym przedsiębiorcę w obrocie, ponieważ jego posiadanie wskazuje, że dany przedsiębiorca w sposób legalny prowadzi działalność gospodarczą. Jednakże ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wprowadza również instytucje tzw. milczącej zgody organu na podjęcie przez przedsiębiorcę danego rodzaju działalności. Oczywiście takie rozwiązanie z założenia ma stanowić dla przedsiębiorcy ułatwienia prowadzenia działalności. Reguła jest wydawanie zaświadczenia, natomiast jeżeli organ prowadzący rejestr w wymienionym terminie 7 dni od daty złożenia wniosku nie dokona wpisu (mimo że są podstawy do dokonania tego), a łącznie od dnia wpływu wniosku upłynął termin 14-dniowy - przedsiębiorca może rozpocząć swoją działalność po uprzednim zawiadomieniu o tym (w formie pisemnej) organu, który nie dokonał wpisu. Natomiast taki wyjątek nie dotyczy sytuacji, gdy niezachowanie wymienionego terminu wynikał z konieczności zastosowania przez organ rejestrowy właściwej procedury wezwania przedsiębiorcy do uzupełnienia wniosku zawierającego braki (pod warunkiem że do takiego wezwania dojdzie przed upływem 7 dnia od daty złożenia wniosku), wówczas termin 14-dniowy dla przedsiębiorcy rozpocznie zwój bieg od daty wpływu uzupełnienia wniosku o wpis. Przedsiębiorca po upływie wskazanego terminu (bez uzyskania zaświadczenia) może w sposób legalny podjąć prowadzenie działalności. Nie można takiego przedsiębiorcy odróżnić od podmiotu prowadzącego nielegalnie prowadzącego działalność. Sam przedsiębiorca w obrocie nie może posługiwać się zaświadczeniem bo go nie ma.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określa również wprost (jest to katalog zamknięty) przypadki wydania przez organ prowadzący rejestru decyzji negatywnych, czyli decyzji o odmowie wpisu do rejestru. Chodzi o następujące sytuacje: 1) przypadek, gdy wydano już względem danego przedsiębiorcy prawomocne orzeczenie (ale również decyzję) …. danego rodzaju działalności gospodarczej objętej wnioskiem o wpis.

2) odnosi się do sytuacji wykreślenia z rejestru ze względu na to, że złożył on oświadczenie niezgodne ze stanem faktycznym, wówczas odmowa wpisu nastąpi w okresie 3 lat od daty takiego wykreślenia (czyli - acontrario - poprzednie wykreślenie nie będzie podstawą odmowy wpisu). Poza wymienionymi wprost przypadkami, jeżeli przedsiębiorca spełnia warunki dla prowadzenia działalności - organ nie może odmówić mu wpisu.

Decyzja w przedmiocie wpisu podejmowana przez organ rejestrowy jest podstawą dla dokonania czynności technicznej zw. wpisem, a polegającej albo na wprowadzeniu okresowych danych dotyczących przedsiębiorcy do rejestru, albo polegająca na usunięciu określonych danych z takiego rejestru. A więc wpisem może być wpis pozytywny - wprowadzenie danych i wpis negatywny - wykreślenie danych. Rejestr działalności regulowanej ma charakter jawny. Ma pełnić funkcje identyfikacyjną. Każdy podmiot może z takiego rejestru uzyskać informacje. Na przedsiębiorcy podlegającym wpisom do takiego rejestru ciąży obowiązek również po dokonaniu wpisu pierwotnego zgłaszania organowi rejestrowemu wszelkich zdarzeń w terminie 14 dni od ich wystąpienia, zdarzeń które podlegają wpisowi do rejestru. Organ prowadzący rejestr posiada prawo do prostowania z urzędu treści wpisu zawierającego oczywiste błędy lub niezgodności ze stanem faktycznym. Przedsiębiorca również już po podjęciu działalności gospodarczej jest objęty kontrolą takiego organu rejestrowego w zakresie spełnienia warunków niezbędnych dla wykonywania danego rodzaju działalności regulowanej. Następstwo takiej kontroli może prowadzić do wydania przez organ rejestrowy względem przedsiębiorcy decyzji o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej objętej wpisem. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej jak również przepisy szczególne do takich przypadków (które powodują wydanie omawianych decyzji) zalicza: 1) złożenie przez przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu przez ten podmiot warunków do prowadzenia danej działalności niezgodnie ze stanem faktycznym; 2) chodzi o przypadek nie usunięcia przez przedsiębiorcę naruszeń warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej wyznaczonym przez organ rejestrowy terminie; 3) przypadek stwierdzenia przez organ rejestrowy rażącego naruszenia przez przedsiębiorcę warunków wymaganych dla wykonywania danego rodzaju działalności regulowanej. W przypadku wydania takiej decyzji, która podlega natychmiastowemu wykonaniu, organ rejestrowy wykreśla takiego przedsiębiorcę z rejestru działalności regulowanej. Przedsiębiorca, który został z takiego rejestru wykreślony może uzyskać ponownie wpis do niego (do rejestru) nie wcześniej niż po upływie 3 lat od daty wydania decyzji o wykreśleniu. Ponadto, rozwiązanie dotyczy także przedsiębiorcy, który wykonywał działalność gospodarcza nielegalnie (czyli bez wpisu do rejestru). Oprócz tych wymienionych przypadków wykreślenie może nastąpić na wniosek samego zainteresowanego (np. zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej).

Problem przekształcania przedsiębiorstw państwowych i prywatyzacja, komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych. Specyficzne dla modelu gospodarki centralnie planowanej (taką była również i Polska) jest faworyzowanie tych podmiotów gospodarczych, które mogą być wprost kierowane przez aparat państwa. Takimi są z reguły te podmioty, które reprezentują państwowa formę własności. Do końca lat 80 wieku XX najbardziej sztandarowym przykładem takich podmiotów były przedsiębiorstwa państwowe, których na ten okres istniało ok. 8,5 tys. Była to jedna z podstawowych form organizacyjnych prowadzenia działalności gospodarczej. Potrzeba transformacji (przejścia do obecnej gospodarki wolnorynkowej) wymagała zmiany formy własności i przekształceń organizacyjnych. Tym procesem objęto również przedsiębiorstwa państwowe. W związku z tym w roku 90 uchwalono pierwszą ustawę (Polska była jedną z pierwszych, która przyjęła rozwiązania dotyczące komercjalizacji i prywatyzacji) o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Ustawa o prywatyzacji i komercjalizacji przyjmuje dwa sposoby przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego. Pierwszy proces to komercjalizacja polegający na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę prawa handlowego kapitałową (czyli albo w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo w spółkę akcyjną) z zachowaniem w tejże spółce państwowej formy majątku. Ten sposób ustawa określa mianem komercjalizacji. Komercjalizacja może być celem w samym sobie, może być też etapem pośrednim do prywatyzacji przedsiębiorstwa. W przypadku komercjalizacji w ogóle powstała w jej toku spółka, która wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe bez względu na charakter prawny takich stosunków.

Druga instytucja to prywatyzacja - proces, który może przybierać dwojaką postać, mieć charakter etapu kolejnego po komercjalizacji (jest to tzw. prywatyzacja pośrednia) i wówczas polega albo na obejmowaniu akcji albo udziałów podwyższonych w kapitale zakładowym jednoosobowym spółek SP powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż SP lub inne niż państwowe osoby prawne w rozumieniu ustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących skarbowi państwa lub 2) polegający na zbywaniu zależących do SP akcji lub udziału w spółkach. W jednym i w drugim przypadku proces ten polega na wprowadzaniu do spółki majątku prywatnego. Natomiast SP może pozostać akcjonariuszem lub udziałowcem (choćby nawet SP pozostawał właścicielem co do jednej akcji udziału). Druga postać prywatyzacji określana mianem prywatyzacji bezpośredniej to proces polegający na rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałych z takiego przedsiębiorstwa w wyniku komercjalizacji. A więc prywatyzacja bezpośrednia jest to proces bezpośredniego rozporządzenia majątkiem państwa i w związku z tym na zastąpieniu tej formy majątkowej forma prywatną. Może polegać na: 1) sprzedaży przedsiębiorstwa (w znaczeniu kompleksu majątkowego i niemajątkowego); 2) poprzez wniesienie przedsiębiorstwa do spółki; 3) poprzez oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.

Jeśli chodzi o zakres podmiotowy (jakie przedsiębiorstwa są ujęte zakresem tej ustawy). Muszą to być przedsiębiorstwa państwowe. Ich majątek jest majątkiem państwowym.

ZAKRES PODMIOTOWY USTAWY O KOMERCJALIZACJI I PRYWATYZACJI.

Co do zasady - są takimi podmiotami przedsiębiorstwa państwowe lub odpowiednio spółki kapitałowe tworzone w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa. Zgodnie z tą ustawą procesom komercjalizacji podlegają przedsiębiorstwa państwowe z wyjątkiem tych, które są postawione w stan likwidacji, upadłości, które wykonuje prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu przedsiębiorstwa państwowego, w stosunku do którego toczy się postępowanie układowe do chwili uprawomocnienia się takiego układu, w stosunku do których toczy się bankowe postępowanie ugodowe do chwili uprawomocnienia się ugody

za wyjątkiem tych, które są zarządzane na podstawie umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem, chyba że podmiot zarządzający wystąpi z wnioskiem o komercjalizację przedsiębiorstwa państwowego,

za wyjątkiem tych przedsiębiorstw, które działają na podstawie przepisów szczególnych, a nie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych;

za wyjątkiem tych, przedsiębiorstw, których uprawnione organy złożyły wniosek o dokonanie prywatyzacji bezpośredniej do czasu rozpatrzenia takiego wniosku;

za wyjątkiem tych przedsiębiorstw do których wydane zostały zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej;

za wyjątkiem tych przedsiębiorstw, które w dniu 1 stycznia 2006 roku wykonywały działalność gospodarczą w zakresie międzynarodowego transportu morskiego.

Ponadto z procesu prywatyzacji wyłącza się co do zasady przedsiębiorstwa państwowe oraz jednoosobowe spółki SP o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa.

Przebieg komercjalizacji. Komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego jest przeprowadzana przez Ministra SP bądź to z jego własnej inicjatywy, na wniosek organu założycielskiego przedsiębiorstwa, na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa i rady pracowniczej jak też - w przypadku komercjalizacji dokonywanej w celu komunalizacji (czyli przekazania mienia samorządowi terytorialnemu) na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, na obszarze której znajduje się siedziba tego przedsiębiorstwa i na podstawie wówczas uchwały organu stanowiącego tej jednostki. W przypadku przeprowadzania komercjalizacji z własnej inicjatywy Ministra organ ten zawiadamia o zamiarze komercjalizacji dyrektora i rade pracownicza przedsiębiorstwa oraz jego organ założycielski. W przypadku kiedy komercjalizacja odbywa się na wniosek organu założycielskiego - ten obowiązek poinformowania dyrektora i rady pracowniczej spoczywa na organie założycielskim. W przypadku wyrażenia zgody komercjalizacji na dyrektorze przedsiębiorstwa spoczywa obowiązek poinformowania ministra o stanie przedsiębiorstwa oraz obowiązek przedstawienia tzw. kwestionariusza przedsiębiorstwa i innej niezbędnej dokumentacji w terminie 3 miesięcy. Jeżeli dyrektor takich czynności nie wykonał, wspomniany obowiązek przechodzi na organ założycielski przedsiębiorstwa i powinien on być wykonany w terminie miesiąca od daty zawiadomienia. Niewykonanie wskazanego obowiązku przez dyrektora może Stanowic przyczynę odwołania. Minister SP w imieniu SP sporządza akt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego. W takim akcie wskazuje się: statut spółki, wysokość kapitału zakładowego spółki, imiona i nazwiska członków organów I instancji oraz osobę upoważnioną do zgłoszenia wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców jeżeli jest to inna osoba niż zarząd. Akt takiej komercjalizacji zastępuje wszelkie czynności określone przepisami kodeksu spółek handlowych poprzedzające złożenie wniosku o wpisanie takiej spółki do rejestru przedsiębiorców. niezwłocznie po sporządzeniu aktu komercjalizacji zarząd albo osoba w tym akcie upoważniona zgłasza do sądu rejestrowego (właściwego dla siedziby spółki) wniosek o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców, bowiem od momentu sporządzenia aktu komercjalizacji do momentu wpisu do rejestru przedsiębiorców działa podmiot w organizacji. Dniem komercjalizacji jest pierwszy dzień miesiąca przypadającego po wpisaniu spółki do rejestru przedsiębiorców. Z taka datą powstaje również skutek w postaci wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z takiego rejestru przedsiębiorców. Powstała w skutek komercjalizacji spółka kapitałowa jest następca prawnym przekształconego przedsiębiorstwa państwowego pod tytułem ogólnym, że wstępuje ona we wszystkie stosunki prawne wcześniej zachodzące z udziałem przedsiębiorstwa. Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki. Wszyscy pracownicy przedsiębiorstwa z mocy samego prawa stają się pracownikami spółki, zaś do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powołuje się dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, chyba że ten organ nie wyrazi zgody na pełnienie jej.

organy do których należy zaliczyć zarząd, rade nadzorczą oraz zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie. W skład zarządu wchodzi co do zasady: prezes (którym jest z reguły dyrektor skomercjalizowanego przedsiębiorstwa) oraz inni członkowie zarządu powoływani (jeśli chodzi o pierwszą kadencję) przez ministra SP, który w takim przypadku reprezentuje SP w procesie przekształcenia. Reguły które dotyczą struktury zarządu w tym przypadku kreska kodeks spółek handlowych. Zarząd może być więc jednoosobowy lub kolegialny. Obligatoryjnie w takiej spółce powoływana jest również rada nadzorcza. Liczbę członków takiej rady określa statut lub umowa spółki, jednakże rada nadzorcza I instancji liczy 5 osób (w tym dwóch członków to pracownicy takiej spółki). W przypadku gdy w wyniku komercjalizacji powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością rada nadzorcza nie musi być ustanawiana. Takiej sytuacji prawo kontroli wykonuje wówczas wspólnik (jest nim SP co do zasady) lub osoba przez wspólnika umocowana (minister). natomiast zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie składa się ze wspólnika, który w jednoosobowych spółkach kapitałowych powstałych w wyniku komercjalizacji jest SP

Określenie zasad przeprowadzenia prywatyzacji pośredniej przedsiębiorstw. Proces taki występuje po poprzedniej komercjalizacji bądź to polega na obejmowaniu akcji o podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek SP powstałych w wyniku komercjalizacji przez inne podmioty ni SP albo państwowe osoby prawne, albo też jest to proces polegający na zbywaniu należących do SP akcji w spółkach lub udziałów. Akcje albo udziały (w zależności od rodzaju spółki) są zbywane w imieniu SP przez ministra SP. Takie zbycie może nastąpić w trybie: 1) oferty ogłoszonej publicznie, 2) przetargu publicznego, 3) rokowań na podstawie podjętego publicznego zaproszenia, 4) w trybie przyjęcia oferty w odpowiedzi na wezwanie ogłoszone na podstawie ustawy z roku 2005 o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowym do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, 5) w trybie aukcji ogłoszonej publicznie jeżeli przedmiotem zbycia są akcje spółki której SP posiada nie więcej niż 10 % kapitału zakładowego., a cena sprzedaży nie jest niższa od wartości księgowej akcji. Ponadto Rada Ministrów może wyrazić zgodę na inny tryb zbywania akcji (niż te wymienione). Również ten organ (czyli Rada Ministrów) może wyrazić zgodę na wniesienie akcji należących do SP do innej jednoosobowej spółki SP w zamian za objęcie akcji podwyższonym kapitale zakładowym tej spółki. Zbycie akcji albo udziałów SP w jakikolwiek inny sposób niż wcześniej wymieniony powoduje, że taka czynność jest z mocy prawa nieważna. Zbycia akcji lub udziałów SP dokonuje w jego imieniu minister SP. Ustawa przewiduje dla pracowników prawo nieodpłatnego nabycia akcji lub udziałów w takiej spółce.

Prywatyzacja bezpośrednia to proces, który polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi przedsiębiorstwa państwowego poprzez: 1) sprzedaż takiego przedsiębiorstwa bądź 2) wniesienia przedsiębiorstwa do spółki, 3) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania. Prywatyzacji poprzez oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania mogą podlegać tylko takie przedsiębiorstwa państwowe, które spełniają łącznie następujące przesłanki: 1) których wartość sprzedaży towarów i usług w roku poprzedzającym rok wydania zarządzenia o prywatyzacji nie jest wyższa od równowartości w PLN kwoty 6 mln EUR obliczonej według kursu kupna ogłoszonego przez NBP na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok wydania zarządzenia o prywatyzacji, 2) jeżeli wysokość funduszy własnych w dniu 31 grudnia roku poprzedzającego rok wydania zarządzenia w przedmiocie prywatyzacji nie jest wyższa od równowartości w PLN kwoty 2 mln EUR obliczonej według kursu kupna ogłoszonego przez NBP na ten dzień. Ponadto (w szczególnie uzasadnionych przypadkach) rada ministrów może wyrazić zgodę na oddanie do odpłatnego korzystania również przedsiębiorstwa nie spełniającego takich przesłanek. Z reguły (niezależnie od sposobu prywatyzacji) kupujący albo przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszystkie jego prawa i obowiązki bez względu na charakter stosunku prawnego, z którego te prawa i obowiązki wynikają. Prywatyzacja bezpośrednia jest przeprowadzana w imieniu SP przez organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego. Organ ten za zgodą Ministra SP wydaje zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej. W takim zarządzeniu określa m.in. sposób przeprowadzania prywatyzacji bezpośredniej oraz wskazuje osobę, której udzielił pełnomocnictwa do dokonania prywatyzacji bezpośredniej. Taka osoba jest pełnomocnikiem ds. prywatyzacji. Takie zarządzenie jest również ujawniane w rejestrze przedsiębiorców. Przed wydaniem zarządzenia dokonywana jest analiza stanu przedsiębiorstwa polegająca m.in. na ustaleniu stanu prawnego majątku przedsiębiorstwa państwowego oraz na ocenie realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury oraz polegająca na oszacowaniu wartości przedsiębiorstwa. Od daty wydania takiego zarządzenia o prywatyzacji ustaje z mocy samego prawa działalność dotychczasowych organów przedsiębiorstwa państwowego, a ich funkcje od tej daty wykonuje pełnomocnik ds. prywatyzacji.

Pełnomocnik ds. prywatyzacji po rozporządzeniu składnikami przedsiębiorstwa sporządza bilans zamknięcia oraz występuje do Sądu Rejestrowego z wnioskiem o wykreślenie przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców. O takim fakcie (czyli wykreśleniu przedsiębiorstwa z rejestru) organ założycielski zawiadamia Ministra SP.

Pierwszym z wymienionych sposób prywatyzacji bezpośredniej jest sprzedaż przedsiębiorstwa. Może ona nastąpić poprzez: 1) przetarg publiczny, 2) poprzez rokowania podjęte na podstawie publicznego zaproszenia.

Drugi sposób to wniesienie przedsiębiorstwa w charakterze aportu do spółki (czyli wkładu niepieniężnego) do spółki następuje w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. W takim przypadku szczególnym warunkiem jest obowiązek innych wspólników niż SP do wniesienia wkładu na pokrycie co najmniej 25 % kapitału zakładowego. Również pracownikom prywatyzowanego przedsiębiorstwa w takim przypadku przysługuje również prawo do nieodpłatnego nabycia akcji lub udziałów w takiej spółce.

Trzeci sposób prywatyzacji bezpośredniej polega na oddaniu przedsiębiorstwa na podstawie umowy cywilno-prawnej do odpłatnego korzystania. Co do zasady takie przekazanie spółki (do korzystania) może nastąpić na rzecz spółki która spełnia następujące warunki: 1) przystąpiła do niej odpowiednio ponad połowa ogólnej liczby pracowników przedsiębiorstwa państwowego (albo odpowiednio pracowników rolników i rybaków) jeżeli przedsiębiorstwo państwowe prowadziło działalność gospodarcza mieszcząca się w ramach przemysłu rolno spożywczego, 2) jeżeli akcjonariuszami spółki są wyłącznie osoby fizyczne (chyba że Minister SP zezwoli na uczestnictwo w tej spółce osobom prawnym); 3) jeżeli wpłacony kapitał zakładowy spółki nie jest co do zasady niższy od 20 % wartości funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa w dniu, na który został sporządzony taki bilans za rok obrotowy poprzedzający rok wydanie zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej; 4) jeżeli co najmniej 20 % akcji w takiej spółce zostało objętych przez osoby niezatrudnione w prywatyzowanym przedsiębiorstwie państwowym. Co do tego ostatniego warunku Minister SP może go uchylić. Jeżeli w terminie 6 miesięcy od daty złożenia wniosku o prywatyzację bezpośrednią nie zostanie złożony wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców spółki spełniającej warunki określone w ustawie SP może przekazać przedsiębiorstwo do odpłatnego korzystania osobie fizycznej lub osobie prawnej. Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania następuje na podstawie umowy cywilno-prawnej posiadającej (jak się wydaje) cechy umowy dzierżawy. Jest to umowa zawierana miedzy SP a przejmującym i jest ona zawierana na czas oznaczony nie przekraczający 15 lat ….strony mogą postanowić, że po upływie okresu, na który umowa została zawarta, po spełnieniu innych warunków określonych w umowie zostanie przeniesione na przejmującego prawo własności takiego przedsiębiorstwa, albo że po upływie okresu, na który umowa została zawarta przejmujący ma prawo nabycia przedsiębiorstwa, wówczas ustalenie ceny następuje po zakończeniu okresu umowy, albo że po upływie 2 lat od dnia zawarcia umowy akcje spółki o podwyższonym kapitale mogą objąć osoby prawne. Strony umowy mogą tez postanowić, że własność przedsiębiorstwa może być przeniesiona przed upływem okresu, na który została ona zawarta. W imieniu SP taka umowa jest zawierana przez organ założycielski przedsiębiorstwa, natomiast prawa i obowiązki SP wynikające z takiej umowy wykonuje następnie Minister SP. SP może przed upływem takiego okresu rozwiązać umowę jeżeli podmiot przejmujący nie wykonuje lub nienależycie wykonuje zobowiązania wynikające z takiej umowy. W wymienionej sytuacji przejmującemu nie przysługuje zwrot spełnionych świadczeń ani nakładów poniesionych na przedmiot umowy. W przypadku więc rozwiązania umowy przed terminem SP może przeprowadzić prywatyzacje przedsiębiorstwa w inny sposób lub odpłatnie zbyć składniki mienia takiego przedsiębiorstwa w trybie publicznym, albo może wnieść przedsiębiorstwo bądź jego składniki do jednoosobowej spółki SP. Ponadto SP może odpłatnie zbyć przedsiębiorstwo bądź jego składniki na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego jeżeli takie mienie jest niezbędne do wykonywania zadań własnych przez odpowiednia taka jednostkę samorządu terytorialnego lub związek takich jednostek.

W wersji pierwotnej ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych przewidywała (obok omawianej instytucji komercjalizacji) szczególny rodzaj takiej restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego tzw. komercjalizację z konwersja wierzytelności. Instytucja ta zakładała objęcie przez wierzycieli przedsiębiorstwa państwowego w zamian za określone cześć wierzytelności udziałów lub akcji tworzonej spółce kapitałowej z jednoczesnym umorzeniem pozostałej części wierzytelności.

ZWALCZANIE NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI

Zagadnienie zwalczania nieuczciwej konkurencji jest w sposób ścisły związane z modelem gospodarki krajowej bądź modelem monopolistycznym, w ramach którego na określonym rynku towarów i usług występuje podmiot lub grupa podmiotów zajmująca pozycję dominującą wobec innych oferujących na tym samym rynku podobne towary lub usługi. Przeciwieństwem modelu rynku monopolistycznego jest rynek konkurencyjny, w ramach którego podobne towary lub usługi oferują konsumentom przedsiębiorcy nie posiadający względem siebie pozycji dominującej. Rynki krajowe są ukształtowane według reguł konkurencji.

Określenie konkurencja w takim przypadku oznacza proces zachodzący pomiędzy przynajmniej dwoma lub większą liczba przedsiębiorców polegający na konkurowaniu poprzez oferowanie na tym samym rynku podobnych towarów lub usług. Proces konkurencji jest korzystny nie tylko dla konsumentów, którzy w ten sposób uzyskują dostęp do wielu ofert w tym samym czasie, ale jest również korzystny dla samego rynku, gdyż powoduje rozwój technologii, obniżanie kosztów produkcji, podwyższenie jakości oferowanych produktów lub usług.

Na podstawie ustawodawstwa wyróżnić należy uczciwa i nieuczciwą konkurencję. Do regulacji polskich przeciwdziałających praktykom nieuczciwej konkurencji należy zaliczyć ustawę z roku 1993 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - regulującej zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w ramach działalności gospodarczej ujmowanej w tym przypadku szeroko, bo obejmującej bowiem również działalność rolniczą oraz działalność zawodową. Wymieniona ustawa reguluje wprost pojęcie czynu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z jej art. 3 określenie obejmuje działalnie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża ono lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Pojęcie czynu nieuczciwej konkurencji jest określeniem zbiorczym, niejednorodnym, obejmujący różne działania ujęte w katalogu otwartym. Omawiana ustawa w ramach takiego katalogu wskazuje m.in. błędne oznaczenie przedsiębiorstwa, nieprawdziwe oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawiania lub nieuczciwe zachwalanie, ograniczenie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczna, nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, organizowanie lub prowadzenie działalności w systemie konsorcyjnym. Ustawa katalogu takich czynów nie zamyka, natomiast jego rozszerzenie wymaga nowelizacji ustawy. Uznanie danego czynu za czyny nieuczciwej konkurencji nie może następować na podstawie aktów prawnych niższego rzędu albo też nie może być domniemywane. Natomiast ustawa nie wprowadza wprost definicji czynu nieuczciwej konkurencji. Natomiast poprzez wnioskowanie a contrario (przez przeciwieństwo), na podstawie treści definicji czynu nieuczciwej konkurencji należy przyjąć, że czynem takim jest działanie przedsiębiorcy zgodne z prawem i dobrymi obyczajami nie zagrażające oraz nie naruszające interesów innego przedsiębiorcy lub klienta. W braku zaliczenia danego działania wprost do katalogu czynów nieuczciwej konkurencji należy uznać za dozwolone i będące czynem uczciwej konkurencji.

Przykładu nieuczciwej konkurencji w świetle ustawy:

• wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa - jest to takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić jego klientów w błąd co do jego tożsamości poprzez używanie firmy, nazwy i godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu, wcześniej używanego zgodnie z prawem do oznaczenia innego przedsiębiorstwa.;

• zakazana reklama - to zgodnie z ustawą, reklama sprzeczna przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka, wprowadzającą klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzje co do nabycia towarów lub usługi, odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci, będąca wypowiedzią, która zachęcając do nabywania towarów i usług sprawie wrażenie neutralnej informacji, która stanowi istotna ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta nie zamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji. Przy ocenie takiej reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy w szczególności dotyczące ilości, jakości składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania naprawy lub konserwacji reklamowanych towarów lub usług, a także zachowania klienta. Szczególnym rodzajem reklamy, która może być zaliczona do katalogu czynów nieuczciwej konkurencji jest tzw. reklama porównawcza. Jest to reklama która umożliwia bezpośrednio lub pośrednio rozpoznanie konkurenta albo towarów lub usług oferowanych przez konkurenta. Taka reklama jest czynem nieuczciwej konkurencji wówczas, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami

• organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, który polega na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji, które to osoby uzyskałyby podobne korzyści materialne wskutek nakłonienia kolejnych osób do udziału w tym systemie. Z tym, że takiego czynu nieuczciwej konkurencji nie stanowi organizowanie wspomnianego systemu sprzedaży, jeżeli korzyści materialne uzyskiwane z uczestnictwa w systemie sprzedaży pochodzą ze środków uzyskiwanych z zakupu lub ze sprzedaży dóbr i usług po cenie, której wartość nie może rażąco przekraczać rzeczywistej wartości rynkowej tych dóbr i usług oraz jeżeli osoba rezygnująca z udziału w systemie sprzedaży ma prawo do odsprzedaży organizatorowi systemu za co najmniej 90 % ceny zakupu wszystkich nabytych od organizatorów, nadających się do sprzedaży towarów, materiałów informacyjno-instruktażowych, próbek towarów lub zestawów prezentacyjnych zakupionych w przeciągu 6 miesięcy, poprzedzających datę złożenia rezygnacji organizatorowi takiego systemu sprzedaży.

Omawiana ustawa normuje również mechanizmy prawne dotyczące zwalczania czynów nieuczciwej konkurencji. Są to mechanizmy ochrony sądowej - cywilne i karne. Oprócz odpowiednich środków przewidzianych ustawą, będą stosowane również inne regulacje, w szczególności kodeksowe kc oraz kpc czy kk i kpk. jeśli chodzi o mechanizm ochrony cywilno-prawnej - w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony, naruszony może na drodze sądowej w postępowaniu cywilnym przed Wydziałem SO z/s w W-wie zwanym Sądem Ochrony Konkurencji Konsumentów jako organem I instancji może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań, 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań, 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia w odpowiedniej treści oraz formie, 4) naprawienia szkody na zasadach ogólnych (przewidzianych prawem cywilnym), 5) wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści (również na zasadach ogólnych), a także 6) zasadzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochrony dziedzictwa narodowego, jeżeli taki czyn nieuczciwej konkurencji było zawiniony. Ponad to, na wniosek uprawnionego sąd może w takim postępowaniu orzec również o wyrobach, opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. M.in. sąd może orzec o zniszczeniu takich przedmiotów lub zaliczeniu ich na poczet odszkodowań. Oprócz uprawnionego przedsiębiorcy, któremu czyn nieuczciwej konkurencji wyrządził szkodę, innymi podmiotami uprawnionymi do dochodzenia takich roszczeń są krajowa lub regionalna organizacja skupiająca przedsiębiorców oraz prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jeżeli taki czyn nieuczciwej konkurencji zagraża lub narusza interesy konsumentów. Takie roszczenia z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem lat 3.

Jeśli chodzi o mechanizmy karne - ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawiera określenie środków karnych grożących przedsiębiorcy dopuszczającego się popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji. Przykłady: 1) sytuacja naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, jeżeli pociąga to za sobą poważną szkodę dla przedsiębiorcy ustawa przewiduje karę w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo kary pozbawiania wolności do lat 2. 2) w sytuacji sprzedaży w systemie sprzedaży lawinowej lub kierowania takim systemem ustawa przewiduje karę w postaci kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Ściganie przestępstw będących skutkiem dokonania czynu nieuczciwej konkurencji następuje na wniosek pokrzywdzonego, a w przypadku wykroczeń na żądanie pokrzywdzonego. takie uprawnienie przysługuje też organizacjom krajowym bądź regionalnym zrzeszającym przedsiębiorców lub przez prezesa UOKiK. Sądem właściwym w takich sprawach jest sąd karny.

Kolejna regulacją polską dotyczącą jest ustawa z roku 2007 o ochronie konkurencji konsumentów określająca z jednej strony warunki rozwoju i ochrony konkurencji, a z drugiej regulująca zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków. Jeżeli te praktyki i ich koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium RP. Ponadto ta ustawa wskazuje również organy właściwe w sprawach ochrony konkurencji konsumentów.

Omawiana regulacja prawna stanowi przykład do stosowania rozwiązań krajowych w tym względzie do prawa wspólnotowego. Chodzi tutaj w szczególności o traktat ustanawiający wspólnotę europejska oraz następujące rozporządzenia rady lub parlamentu i rady. Są to: 1) rozporządzenie Nr 1/2003 WE z roku 2002 w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 traktatu ustanawiającego Wspólnoty Europejskie; 2) rozporządzenie Nr 139/2004 WE z roku 2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorców; 3) rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady Nr 2006/2004 WE z 2004 roku w sprawie współpracy miedzy organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów. Do działań zabronionych w świetle tej ustawy naruszających konkurencje zaliczono: 1) tzw. praktyki ograniczające konkurencję. Zalicza się do nich: a. porozumienia ograniczające konkurencję, b. nadużywanie pozycji dominujących. Pierwsza grupa obejmuje porozumienia zawierane pomiędzy przynajmniej dwoma przedsiębiorcami. Pod tym pojęciem porozumienie ustawa określa umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorcami, miedzy związkami przedsiębiorców oraz miedzy przedsiębiorcami a ich związkami bądź tez niektóre postanowienia tych umów. 2) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców albo ich związki, a także pod tym pojęciem rozumie się uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych. Za zakazane uznaje się tylko takie porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio celu i innych warunków zakupu lub sprzedaży towaru, ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji, podziale rynków zbytu lub zakupu, stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji uzależniają zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienie przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem lub uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, a w szczególności zakresu pracy i cen. Nie wszystkie wymienione porozumienia są w każdej sytuacji zakazane. Ustawa bowiem, przewiduje szereg wyłączeń, i tak: nie są zakazane takie porozumienia, które są zawierane miedzy konkurentami, których łączny udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 5 %. Jak też nie stosuje się do porozumień zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami nie będącymi konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 10 %. Ponadto taki zakaz nie obejmuje porozumień, które jednocześnie przyczyniają się do dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego, które zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści, które nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia określonych celów oraz które nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na gruncie właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.

Kolejnym przykładem praktyk ograniczających konkurencję jest nadużywanie pozycji dominujących. Według ustawy pozycja dominująca to taka pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Ponadto ustawa wprowadza domniemanie, zgodnie z którym przedsiębiorca zajmuje pozycje dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40 % całego udziału. Zgodnie z ustawą nadużywanie takiej pozycji dominującej może polegać m.in. na: 1) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen ( w tym nadmiernie wygórowanych lub rażąco niskich), odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów; 2) ograniczaniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów, 3) stosowane w podobnych umowach sposobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów stwarzających tym osobom zróżnicowane praktyki konkurencji; 4) podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotów. W przypadku czynności będących przejawem nadużycia takiej pozycji dominującej są one obarczone wadą nieważności (w całości lub w części).

Kolejna grupa zachowań, które uznane zostały przez ustawodawcę za zakazane to koncentracje przedsiębiorców. Koncentracja przedsiębiorców to proces, który polega na połączeniu ekonomicznych lub prawnym dwóch lub większej liczby przedsiębiorców. Koncentracja może buc przy tym powiązana z istnieniem stosunku wewnętrznego pomiędzy przedsiębiorcami w relacji podmiot dominujący-podmiot zależny. Proces koncentracji, który powodował uzyskanie pozycji dominującej przez połączone podmioty podlega kontroli. Organem właściwym do badania legalności koncentracji jest prezes UOK. W określonych ustawowo przypadkach zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu wspomnianemu organowi (czyli prezesowi UOKiK). Chodzi o przypadki: 1) jeżeli łączny światowy obrót uzyskiwany przez przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 mld EUR lub 2) jeżeli łączny obrót na terytorium RP przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia zamiaru koncentracji przekracza równowartość 50 mln EUR. W wymienionych przypadkach chodzi o kontrole koncentracji polegającej na: 1) połączeniu dwóch lub większej liczby samodzielnych przedsiębiorców, 2) przejęcia w jakikolwiek sposób bezpośredni lub pośredni kontroli nad jednym lub większą liczba przedsiębiorców przez jednego lub większą liczbę przedsiębiorców, 3) utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy, 4) nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy, jeżeli obrót zrealizowany przez to mienie w ciągu 2 ostatnich lat poprzedzających rok zgłoszenia zamiaru koncentracji przekroczył na terytorium RP którymkolwiek z nich równowartość 10 mln EUR. natomiast za dozwolone uznaje się działanie polegające na koncentracji w następujących przypadkach: 1) jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli nie przekroczył na terytorium RP w żadnym z 2 ostatnich lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie koncentracji równowartości 10 mln EUR, 2) polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucje finansową akcji lub udziałów w celu odsprzedaży jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej takiej instytucji jest prowadzone na własną rzecz lub innych przedmiotów inwestowanie w akcje bądź udziały innych przedsiębiorców pod warunkiem takim, że ta odsprzedaży nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia (objęcia) akcji bądź udziałów. Nie jest uznawana za niedozwolona koncentracja która polega na czasowym nabyciu lub objęciu przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w ccelu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem niewykonywania przysługujących takiemu nabywcy praw z akcji lub udziałów.

Kolejna koncentracja niezakazana wg ustawy to taka która następuje w toku postępowania upadłościowego, za wyjątkiem jednak przypadku, gdy przedsiębiorca zamierzający przejąć kontrolę jest konkurentem, albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego.

Kolejna grupa praktyk uznanych za niedozwolone to działania naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Praktyką, która narusza zbiorowe interesy konsumentów jest bezprawne działalnie przedsiębiorcy godzące w takie interesy, a polegające w szczególności na stosowaniu postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone na naruszaniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej, pełnej informacji, a także polegające na nieuczciwych praktykach rynkowych lub czynach nieuczciwej konkurencji. Natomiast należy pamiętać przy definiowaniu zbiorowego interesu konsumentów, że nie stanowi go suma indywidualnych interesów. Problem, bowiem ochrony konkretnego konsumenta jest problemem natury cywilno-prawnej (a nie prawa publicznego gospodarczego). Na straży ochrony konkurencji i konsumentów stoją określonego rodzaju instytucje urzędy. Do krajowych organów ochrony konkurencji i konsumentów należy zaliczyć prezesa UOKiK, Centralny Organ Administracji Rządowej, jednostki samorządu terytorialnego, rzecznika konsumentów oraz działającą przy prezesie UOKiK Krajową Radę Rzeczników Konsumentów będącą stałym organem o charakterze opiniodawczo-doradczym. Pierwszy z wymienionych organów (to wspomniany prezes UOKiK) jest centralnym organem administracji rządowej, właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Ponadto jest on zaliczany do ochrony organów konkurencji wspólnotowych i urzędem łącznikowym pomiędzy organami wspólnoty a właściwymi organami krajowymi. Nadzór nad działalnością tego organu sprawuje prezes RM. Swoje zadania realizuje przy pomocy UOKiK.

Do kompetencji prezesa należy:

a. sprawowanie kontroli w zakresie legalności działania przedsiębiorców,

b. wydawania decyzji w sprawie praktyk ograniczających konkurencję, w sprawie koncentracji przedsiębiorców, w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz w sprawach przewidzianych przepisami szczególnymi,

c. prowadzeniem badań stanu koncentracji gospodarki oraz zachowań rynkowych przedsiębiorców,

d. przygotowywanie projektów rządowych programów rozwoju konkurencji oraz projektów rządowej polityki konsumenckiej,

e. współpracę z krajowymi i międzynarodowymi instytucjami w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów, inicjowanie badań towarów wykonywanych przez organizacje konsumenckie, występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów.

Prezes UOKiK wydaje również odpowiedni publikator, którym jest Dziennik Urzędowy UOKiK. Ponadto organ ten prowadzi rejestr postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone. Pomocą prezesowi UOKiK służy UOKiK, w skład którego wchodzi centrala w W-wie oraz jego delegatury kierowane przez dyrektorów-delegatów.

Kolejnymi instytucjami uprawnionymi w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów są jednostki samorządu terytorialnego poszczególnych szczebli (odpowiednio: województwo, powiat, gmina). Do zadań samorządu w zakresie ochrony konsumentów należy prowadzenie edukacji konsumenckiej, w szczególności przez wprowadzanie elementów wiedzy konsumenckiej do programów nauczania w szkołach publicznych. Zadania na szczeblu samorządu terytorialnego w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów spełnia rzecznik konsumentów. W zależności od statusu zwanych powiatowym lub miejskim rzecznikiem konsumentów w przypadku odpowiedniego statusu miasta. W drodze porozumienia większa liczba powiatów może tworzyć jednak wspólne stanowisko rzecznika. Do jego kompetencji należy m.in. zapewnianie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego, a także informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów, składanie wniosków w sprawie tworzenia albo zmiany regulacji prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów, występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów, wytaczanie w postępowaniu cywilnym i sądowym na rzecz konsumentów oraz wstępowania za zgodą konsumentów do już toczącego się postępowania w takich sprawach, występowanie w roli oskarżyciela publicznego w postępowaniu wykroczeniowym w sprawie o wykroczenie popełnionych na szkodę konsumenta.

Kolejną instytucją jest Krajowa Rada Rzeczników Konsumentów. Jest to stały opiniodawczo-doradczy organ działający przy prezesie UOKiK w zakresie spraw związanych z ochroną konsumentów na szczeblu samorządu powiatowego. W skład takiej Rady wchodzi 9 rzeczników konsumentów właściwych ze względu na obszar właściwości poszczególnych delegatur UOKiK. Do kompetencji takiego organu zaliczyć należy: wyrażanie opinii w przedmiocie projektów aktów prawnych oraz zgłaszanie propozycji zmian takich aktów oraz przekazywanie prezesowi UOKiK aktualnej informacji dotyczącej ochrony konsumentów w zakresie wskazanym przez prezesa Urzędu. Oprócz wymienionych instytucji państwowych, samorządowych w zakresie ochrony konsumentów właściwymi instytucjami są również organizacje społeczne. Są to instytucje reprezentujące interesy zbiorowe konsumentów wobec organów administracji rządowej samorządowej, do których kompetencji można m.in. zaliczyć:

a. wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych oraz innych dokumentów dotyczących praw i interesów konsumentów,

b. opracowywania oraz upowszechnianie konsumenckich programów edukacyjnych,

c. wykonywanie testów produktów i usług oraz publikowanie wyników,

d. wydawanie czasopism, opracowań, broszur, ulotek,

e. prowadzenie nieodpatnego poradnictwa konsumenckiego,

f. udzielanie nieodpłatnej pomocy konsumentom w zakresie zastępstwa procesowego,

g. udział w pracach normalizacyjnych oraz realizowanie zadań państwowych w zakresie ochrony konsumentów zlecanych organizacjom przez organy administracji rządowej i samorządowej.

Procedury związane z ochroną konkurencji i konsumentów. Chodzi o szczególny rodzaj postępowań toczące się przed prezesem UOKiK. Są to następujące rodzaje postępowań:

a. postępowanie wyjaśniające, którego celem nadrzędnym jest stwierdzenie czy dana praktyka przedsiębiorców jest działaniem dozwolonym i takie postępowanie wyjaśniające jest postępowaniem poprzedzającym postępowanie antymonopolowe lub postępowaniem w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Właściwymi postępowaniami są: postępowanie antymonopolowe oraz postępowanie w sprawie praktyk naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Pierwszy rodzaj to postępowanie wyjaśniające. Jest to postępowanie wszczynane z urzędu przez prezesa UOKiK, jeżeli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia prawa przez określonego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców. Takie postępowanie jest wszczynane poprzez wydanie odpowiedniego postanowienia przez prezesa. Celem postępowania jest wstępne ustalenie czy nastąpiło naruszenie prawa uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego lub postępowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Jest to badanie rynku w tym określenie jego struktury i stopnia koncentracji, ustalenie istnienia obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji lub też ustalenie czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów uzasadniające podjecie przez prezesa określonych działań. Postępowanie wyjaśniające nie powinno trwać dłużej niż 30 dni, a w sprawach szczególnie skomplikowanych nie dłużej niż 60 dni od daty wszczęcia takiego postępowania. Zakończenie takiego postępowania powinno również nastąpić w drodze postanowienia. W przypadku ustalenia, że działania przedsiębiorcy są legalne, prezes nie podejmuje dalszych kroków. Jeżeli natomiast w toku takiego postępowania zostaje ustalone, iż działanie przedsiębiorcy było działaniem nielegalnym następuje wszczęcie kolejnego rodzaju postępowania. Spośród wymienionych właściwych postępowań wszystkie poza postępowaniem w sprawie koncentracji jest wszczynane z urzędu przez prezesa Urzędu. Natomiast post antymonopolowe w sprawie koncentracji może być wszczęte z urzędu lub na wniosek uprawnionego podmiotu. Postępowanie to (postępowanie właściwe) obejmuje uzyskanie od przedsiębiorcy lub przedsiębiorców odpowiednich informacji, przeprowadzenie postępowania dowodowego i wydanie decyzji. Merytorycznie kończące postępowanie lub postanowienia kończące postępowanie formalnie jest to umorzenie. W toku postępowania właściwego dany przedsiębiorca lub przedsiębiorcy (co do których postępowanie się toczy) może być objęty kontrolą bądź wykonywaną przez delegowanego pracownika UOKiK lub pracownika inspekcji handlowej. Od decyzji wydanych przez prezesa Urzędu zainteresowanym przysługuje prawo odwołania do Sadu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 2 tygodni od daty doręczenia takiej decyzji. natomiast od postanowień prezesa stronom przysługuje zażalenie również do SOKiK, które może być wniesione skutecznie w terminie tygodnia od daty doręczenia postanowienia.

---