2. Przedstaw schemat psychologicznych uwarunkowań rezultatów zeznań świadków.

3.Przesłuchanie jako czynność procesowa. Przesłuchanie w psychologii.

1. ETAP CZYNNOŚCI WSTĘPNYCH (ustala się tożsamość świadka).

2. ETAP ZAPOZNAWCZO-ORIENTACYJNY (czy ktoś może zeznawać bądź nie)

3. ETAP ZEZNANIA SPONTANICZNEGO (świadkowi zadaje się pytania, świadek zeznaje spontanicznie)

4. ETAP PYTAŃ (dopytywanie świadka w związku ze sprawą)

5. ETAP CZYNNOŚCI KOŃCOWYCH (świadek podpisuje protokół zeznań).

4. Funkcje wypowiedzi. Struktura wypowiedzi.

1. Deskryptywna (opisowa/refencjonalna)- zamiarem mówiącego jest chęć poinformowania kogoś o czymś

2. Ekspresyjna- wynika z potrzeby kontaktu, poszukiwania słuchactwa. Mówienie jest aktem ekspresji.

3. Perswazyjna (imperatywna/impresyjna)- pozyskanie odbiory, przekonanie o prawdziwości wypowiedzi

4. Metakontekstowa- rozgraniczenie różnych poziomów tekstów linearnego (podanie źródeł):

• Odczuty (???)

• Przytoczony

• Cudzy

• Własny

5. Kontaktowa (spójność/ fatyczna)- działa na pograniczu zjawisk charakterystycznych dla zdań poj. i złożonych. Np. „jasne, co nie?”

Wypowiedź jest to zespół informacji, system o charakterze:

1. Hierarchiczny: (Uporządkowanie informacji na kontinuum ogólność- szczegółowość)

2. Przyczynowo-skutkowy: (ujmuje informacje w porządku. A wywołało B, to B zostało spowodowane przez A)

3. Chronologiczny: (porządkuje inf. O zdarzeniu w kolejności zaistnienia tych zdarzeń w czasie).

5. Kryteria wiarygodności świadków.

1. Logiczna poprawność wypowiedzi

2. Wiedza świadka o zdarzeniu

3. Inteligencja i osobowość

4. Charakter

5. Pochodzenie

6. Wiek świadka

7. Płeć

8. Powaga osoby i jej normalność

9. Poziom. Neurotyzmu

10. Długość wypowiedzi

11. Sprawność i sposób mówienia

12. Fakt zmiany zeznań (zafałszowanie-> jakie były motywy zmiany wynika z funkcjonowania pamięci)

13. Upływ czasu od zeznania

14. Wiedza ogólna i ilość przesłuchań w danej sprawie.

6. Wymień kryteria analizy wiarygodności zeznań wg F. Arntzena.

1. Kryteria wynikające z przebiegu zeznania.

• Zakres stałości i zmienności relacji w zeznaniu.

• Rodzaj i charakter uzupełnień w czasie zeznania. (jeszcze sobie coś przypomniałem)

2. Kryteria wynikające z treści zeznania:

• Stopień detalizacji i specyfika treści zeznania

• Treści charakterystyczne dla danego rodzaju przestępstwa.

3. Kryteria oparte na obserwacji sposobu opowiadania:

• Sposób emocjonalnego zaangażowania się świadka

• Spójność relacji bądź nieudolność.

• Stopień kontrolowania sposobu zeznawania.

4. Kryteria oparte na ustaleniu motywów zeznania

7. Trankell kryteria wiarygodności.

• Treść zeznania analizowana za pomocą:

• Kompetencji (wiedza świadka o zdarzeniu)

• Unikalność ( wiedza świadka o zdarzeniu)

• Sekwencji- w zeznaniach nie ma miejsca na zmianę zeznań.

• Analiza struktury zeznań za pomocą:

• Kryteriów bilateralnych emocji- szukamy w wypowiedzi świadka takich faktów, przeżyć, które wskazują na przeżywanie emocji w trakcie przeżywania.

• Kryteriów homogeniczności- wyodrębnianie zdarzenia niezależnie od detali

• Kryteriów formalnej kontroli logicznej:

1. Konsekwencji: dot. Motywu zeznań

2. Izomorfii: porównanie między zeznaniami a zeznaniami fałszywymi, które wystąpiły.

8. Stellera kryteria wiarygodności zeznania. Lista prawdziwości

1. Charakteryst. Ogólne:

1. Struktura logiczna- wew. Zgodność logiczna

2. Zeznania nieustruktur.- spontaniczne poprawki, przypływy wspomnień

3. Liczba detali (im więcej tym lepiej)

2. Treści specyficzne:

1. Osadzenie kontekstowe- na ile wypowiedź jest osadzona w perspektywie czasowej i przestrzennej

2. Opisy interakcji- przytaczanie interakcji, relacje między ofiarą a sprawcą (akcja- reakcja- akcja-reakcja)

3. Odtworzenie rozmów- cytowanie rozmów, siebie

4. Niespodziewane komplikacji- opis przerywanych ciągów zdarzeń.

3. Osobliwość treści zeznania- doszukujemy się w rozmowie oryginalności:

1. Detale niezwykłe- trudne do przewidzenia, ale możliwe że wystąpiły.

2. Detale zbyteczne- nic nie wnoszą ale potwierdzają dowody

3. Detale nierozumiane

4. Odniesienia do związku z inną osobą

5. Opisy własnych stanów psychicznych „bałam się”, „nie chciałam”

6. Opisy stanów psychicznych sprawcy „był zły”

4. Treści związane z motywacją:

1. Korekty spontaniczne „ja myślę, że to było jednak inaczej”

2. Stwierdzenie braku pamięci „nie przypominam sobie”

3. Wątpliwości co do własnych zeznań „ja to chyba coś pomieszałam”

4. Samo obwinianie „gdybym tam nie poszła..”

5. Przebaczenie przestępcy

6. Detale charakterystyczne dla przestępcy.

LISTA PRAWDZIWOŚCI

Lista 11 tematów (Lista kontrolna prawdziwości), których wystąpienie pozwala przypuszczać o fałszywości zeznania. Są to:

• Cechy psychologiczne. Cechy indywidualne osoby, z którą przeprowadza się wywiad.

2. Niestosowność języka i wiedzy. Świadek posługuje się językiem i wykazuje wiedzę, które wykraczają poza umiejętności normalne dla osoby w jego wieku oraz poza to, czego świadek mógł się nauczyć podczas incydentu. Kiedy się tak dzieje, może to wskazywać na to, że inni ludzie mieli wpływ na przygotowanie relacji.

3. Niestosowność emocji. Czy wystąpienie emocji, jakie przejawia świadek jest prawdopodobne, biorąc pod uwagę jego doświadczenia oraz okoliczności, w jakich wywiad jest przeprowadzany.

4. Podatność na sugestię. Czy świadek wykazał jakąś podatność na sugestię podczas wywiadu.

• Cechy wywiadu. Odnoszą się do stylu czy sposobu zachowania osoby przeprowadzającej wywiad.

5. Zadawanie pytań w sposób sugerujący odpowiedź, naprowadzające na nią lub zmuszający do niej.

6. Niedostateczna ogólna jakość wywiadu.

• Motywacja. Motywy, które skłoniły świadka do tego, by złożył doniesienie o przestępstwie.

7. Wątpliwe motywy złożenia doniesienia. Świadek ma jakieś (niejasne) powody, by złożyć doniesienie.

8. Wątpliwy kontekst ujawnienia incydentu czy złożenia doniesienia. Geneza i historia danej relacji, a szczególnie okoliczności, w których zostało złożone doniesienie.

9. Naciski na złożenie fałszywego doniesienia. Są oznaki, że inni sugerowali coś świadkowi, pouczali go, wywierali na niego nacisk lub zmuszali go, by złożył fałszywe doniesienie.

• Pytania badawcze. Powiązania danego zeznania z typem przestępstwa i poprzednimi zeznaniami.

10. Niezgodność z prawami natury. Opisane zdarzenia są nierealne.

11. Niezgodność z innymi zeznaniami. Główne elementy relacji są niezgodne lub sprzeczne z inną relacją tego samego lub innego świadka.

12. Niezgodność z innymi dowodami. Główne elementy relacji są sprzeczne z wiarygodnymi dowodami rzeczowymi lub innym konkretnym materiałem dowodowym.

9. Wymień u omów metody badań w psychologii zeznań świadków str 180

Zeznaniem w sensie psychologicznym jest każda wypowiedź osoby badanej na zadane pytanie (por. Horoszowski, 1966).

Zeznania podzielić można na:

1. szczere, zgodne z posiadaną na dany temat wiedzą podmiotu

2. nieszczere, niezgodne z tą wiedzą.

Do metod specyficznych zaliczamy:

1. Metodę kazuistyczną: polega na analizie zeznań złożonych w związku z różnymi autentycznymi sprawami sadowymi, na podstawie których wyprowadza się odpowiednie uogólnienia i wnioski.

Zalety: operuje się autentycznym materiałem dowodowym.

Wady: zawarty w aktach materiał jest bardzo trudny do zweryfikowania w razie rodzących się. wątpliwości czy pojawiania się alternatywnych hipotez. Trudno ustalić, jak przedstawiały się warunki spostrzegania, jakim wpływom ulegał świadek w okrasie między dokonywaniem spostrzegania a składaniem zeznań w danej sprawie itp. prawda sądowa" nie zawsze pokrywa się z występującym w rzeczywistości stanem faktycznym, toteż trafność tej metody badawczej nie jest zadowalająca. Pełni funkcje metody pomocniczej.

2. Metoda przypomnień: polega ona na ustalaniu błędów w opisie przedmiotów i osób dobrze znanych badanemu czy na analizie przeszłych faktów codziennego życia. Za jej pomocą uzyskuje się podstawy do oceny pamięci określonej osoby. Jest to metoda przestarzała.

3. Metoda ankiety: jest metoda socjologiczna, istnieje możliwość wykorzystania jej do badań psychologicznych przy zastosowania odpowiednich sformułowań treściowych (opartych np. na zasadach dyferencjału semantycznegp).

4. Metoda eksperymentalna: polega na wywołaniu określonego zjawiska (tekst, scenariusz odgrywanej inscenizacji, film itp.) w ściśle określonych warunkach wobec pojedynczych czy zgrupowanych osób celem zbadania stopnia zapamiętania go i rzetelności reprodukcji w określonym przedziale czasowym, przy zastosowaniu konkretnych metod przesłuchani. Pozwala na kontrolowanie poszczególnych zmiennych eksperymentalnych, zbliż sytuację eksperymentalną do faktów z życia codziennego.

Do metod niespecyficznych zaliczamy: metody do badania spostrzegawczości, uwagi, pamięci, myślenia itd., jak również metody badań osobowości, a więc testy czy pewne warianty eksperymentu klinicznego

10. Wymień rodzaje pytań wpływające na efektywność zeznań,

• Pytania wg M. Lipczyńskiej.

Pytania dozwolone:

• merytoryczne; - zmierzające do uzyskania informacji co do przedmiotu procesu

• formalne; - zmierzające do uzyskania informacji co do roli procesowej

• incydentalne (uboczne) - zmierzające do uzyskania informacji tego rodzaju jak np. personalia stron czy świadków

Pytania niedozwolone:

• zabronione przez przepisy proceduralne;

• błędne z punktu widzenia logiki;

• niezmierzające do realizacji ustawowych celów procesu, w szczególności:

1. bez związku ze sprawą (nieistotne),

2. obraźliwe, dokuczliwe, wulgarne,

3. niedostosowane do roli procesowej pytanego,

4. podstępne, podchwytliwe,

5. sugerujące odpowiedź.

• Pytania wg I. Huntera (analogiczne do pytań Sterna):

• pytania determinujące - zaimek lub przysłówek pytający, np. jakiego kolor był samochód?

• pytania całkowicie rozłączne - wybór jednej z dwóch ściśle określonych możliwości

• pytania częściowo rozłączne - dają do wyboru 2 możliwości ale nie wyłączają 3

• pytania wyczekujące - silna sugestia przez negatywną konstrukcję

• pytania implikujące - sugerują coś czego w zdarzeniu nie było

• pytania konsekutywne - stosowane dla wzmocnienia sugestii zawartej w pytaniu podrzędnym

• Pytania wg P. Horoszewskiego:

• sprawozdawcze (co się stało?) ogólne, żądające specyficznego opisu - nie zawierają sugestii

• żądające określenia (gdzie? kiedy? jak?) bardziej szczegółowe; na ogół nie sugestywne

• rozdzielcze (czy… czy?) uwzględniające wszelkie możliwości co do stanu przedmiotu czy zajścia; - ślad sugestii

• rozstrzygające (lekka sugestia) np. czy tego dnia gdy miało miejsce zdarzenie padał deszcz

• wyczekujące (sugestywne)

1. twierdzące np. czyżby sprawca miał w ręku nóż?

2. przeczące np. czy sprawca nie miał przypadkiem w ręku noża?

• nierozdzielcze (najsilniejsza sugestia) np. czy sprawca miał w ręku nóż czy siekierę?

• Pytania wg B. Hołysta:

- uzupełniające

- wyjaśniające

• kontrolujące




11. Omów metodę SR, PU i CE wyniki badań J.M. Stanika.

1. Metoda swobodnej relacji (SR)
* polega na stawianiu pytań ogólnych (mogą byś formułowane ogólnikowo lub odnosić się do określonych elementów czy okoliczności), otwartych, dotyczących badanego zdarzenia
* jej celem jest pobudzenie intencji wypowiadającego się do możliwie pełnego i nieskrępowanego opisu zdarzenia będącego przedmiotem przesłuchania
* jest to metoda niedyrektywna (najniższy poziom ingerencji w zindywidualizowany tok funkcjonowania myślowego i swoisty styl słownikowo-składniowy reprezentowany przez świadka)


W fazie spontanicznych wypowiedzi świadków zadaje się jedynie pytania ogólne i umożliwia się świadkowi swobodne wypowiadanie się w granicach określonych celem przesłuchania art.157 k.p.k


2. Metoda pytań ukierunkowanych (PU)
* polega na celowym kierowaniu przebiegiem zeznań tak, by uzyskać jak najdokładniejsze informacje, a zwłaszcza te, które szczególnie interesują przesłuchującego

3. Metoda pytań krzyżowych (CE)
* polega na bezpośrednim zadawaniu pytań osobie przesłuchiwanej, ale w sposób uwypuklający dotychczasowe braki, luki, nieścisłości i niekonsekwencje w wypowiedzi
* w metodzie tej wykorzystuje się różne formy presji i nacisku psychologicznego na przesłuchiwanego

*metodą tą uzyskujemy znacznie większy przyrost informacji przydatnych do rekonstrukcji zdarzenia przy jednoczesnym wzroście informacji nieprawdziwych

ostrożność - stosunek odpowiedzi „nie wiem” do odp „nie wiem” i odp błędnych

sposób za pomocą, którego świadek wyraża się mówiąc "nie wiem", "nie pamiętam" itp. Przy SR nigdy nie mówimy o ostrożności. Ostrożność powstaje przy PU i jest w CE

kompletność - stosunek wypowiedzi poprawnie przytoczonych do wszystkich możliwych

dokładność - stosunek wypowiedzi poprawnych do sumy odpowiedzi prawdziwych, nieścisłych i błędnych

	KOMPLETNOŚĆ	DOKŁĄDNOŚĆ	OSTROŻNOŚĆ
SR	0,17	0,91	-
CU	0,26	0,86	0,95

Najbardziej kompletne wypowiedzi uzyskuje się metodą CE, a najmniej kompletne metodą SR. Najbardziej dokładne (zawierające najmniej błędów) zeznania uzyskuje się podczas SR, najmniej dokładne (zawierające najwięcej błędów) są zeznania uzyskane metodą CE.

Wskaźnik ostrożności - stosunek liczby odpowiedzi „nie wiem”, do sumy odpowiedzi „nie wiem” i odpowiedzi błędnych.

Najwyższy w zeznaniach uzyskanych metoda PU. Osoby badane tą metodą popełniały mniej błędów niż badani za pomocą CE.

Dzięki SR uzyskuje się najmniej informacji lecz są to informacje bardzo istotne dla sprawy. Stosując przy tym PU można SR uzupełnić, wyjaśnić oraz ją skontrolować.

12. Przesłuchanie poznawcze. Opisz Etapy.

1. ODTWARZANIE KONTEKSTU (polega na wydobyciu z pamięci świadka fizycznych (zewnętrznych) i osobistych (wewnętrznych) elementów, bodźców i przeżyć, jakie występowały u niego w momencie, gdy doświadczał on interesującego nas zdarzenia)

2. ZRELACJONOWANIE WSZYSTKIEGO (sprawozdanie wszystkiego co świadek pamięta, nawet cząstkowe informacje)

3. ZRELACJONOWANIE ZDARZENIA W INNYM PORZĄDKU (w tej fazie osoba badana jest proszona aby opowiedzieć zdarzenie w więcej aniżeli jednym porządku sekwencyjnym)

4. ZMIANY PERSPEKTYW (w tej fazie przesłuchania osoba badana jest proszona o przypomnienie sobie zdarzenia, jakby widziała go z perspektywy innej osoby).

13. Przesłuchanie świadka małoletniego i świadka w wieku podeszłym.

Świadek małoletni - dobierając taktyki przesłuchania zaleca się:

1. Rozpoznanie właściwości psychofizycznych dziecka

2. Dobieranie formy pytań zgodnie z kompetencjami językowymi dziecka

3. Pełne poszanowanie komfortu psychicznego dziecka.

• podatność na sugestię

• etyka

Świadek w wieku podeszłym- dobór taktyk podobny jak w przypadku osób o pełnej sprawności psychofizycznej z wyłączeniem metody pytań krzyżowych i ukierunkowanych.

14. Wymień zawinione i niezawinione przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego. ¹

Niezawinione przyczyny rozpadu związku małżeńskiego:

• Choroba psychiczna - ujawniona w trakcie trwania związku.

• Niedobór seksualny - znaczny i gdy małżonek mimo podejmowanych starań nie jest w stanie zlikwidować jego skutków.

• Impotencja - w wyniku choroby lub starości.

• Różnica charakterów i usposobień - doprowadza do spięć i scysji, mimo chodzenia na terapię.

Zawinione przyczyny rozpadu związku małżeńskiego:

• Groźba - fakt rzucania gróźb przez jednego małżonka.

• Nieetyczne postępowanie - w trakcie trwania związku. Np. przywrócenie pewnych faktów sprzed małż. Np. niepłodność, dziecko z poprzedniego związku

• Nieróbstwo - uchylanie się od podjęcia pracy. `luźny rysio”

• Odmowa współżycia płciowego - a zwłaszcza uzależ­nie­nie pożycia od takich zachowań małżonka, które wy­wo­łują uzasadniony sprzeciw.

• Odmowa wzajemnej pomocy - w obowiązkach małżeń­skich, a zwł. w niepomyślnych sytuacjach życiow.

• Opuszczenie małżonka - charakter trwały i ma okreś­lone skutki.

• Zdrada małżeńska - naruszenie wierności, nie tylko cu­dzo­łóstwo, ale każde niejasne zachowanie wobec osób trze­cich.

• Alkoholizm

• Agresja - która się ujawnia w zniewagach słownych, poniżanie (NIE BICIE)

• Zaniedbywanie rodziny - obowiązków wobec dzieci, nad­używanie władzy rodzicielskiej

• Denuncjacja - złożenie doniesienia na małżonka.

• Bezpłodność - z reguły jest niezawiniona, ale gdy jest ukry­ta, lub spowodowana niepotrzebnym, ale świadomym za­biegiem.

• Różnica światopoglądów - zwłaszcza religijnych.

• Rażąca różnica wieku

• Wady oświadczenia woli - przez osoby zawierające zwią­zek małżeński na skutek błędu, podstępu lub groźby.

• Zły stosunek do rodziny małżonka - a zwłaszcza do matki małżonka.

• Niewłaściwe zachowanie się rodziny współmałżonka - np. dzieci z poprzedniego małżeństwa.

15. Fazy rozwojowe małżeństwa i formy przystosowania się małżonka.

5 faz pożycia małżeńskiego:

1. Wstępna- od momentu poznania się do zawarcia ślubu

2. Tworzenie się więzi małż.- od ślubu do urodzenia się 1dziecka

3. Rozbudzenie postaw rodzicielskich- od niemowlęctwa po osiągniecie przez dziecko dojrzałości

4. Wzajemne partnerstwo- okres kiedy rodzice żyją z dorosłym dzieckiem

5. Puste gniazdo- kiedy dzieci opuszczają dom

Fazy przystosowania się małż. Do siebie:

1. Tolerancja - przystosowanie się do 2 os. Nie wchodząc w jej kompetencje

2. Asymilacja- zrezygnowanie z odmiennych postaw i zachowań, zaakcentowanie postaw na rzecz norm i wartości małżonka.

3. Akomodacja- zachodzi gdy małż. Dostrzegają wspólne wartości i problemy i ustalają reguły.

16. art. 56 § 1, 2, 3 k.r.o.

§ 1: Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, każde z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.

§ 2: Jednakże mimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich potomków, albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

§3: Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Przesłanki rozwodowe to okoliczności, których istnienie lub brak stanowi warunek uzyskania rozwodu.

• Przesłanka pozytywna - przesłanka, która przewiduje istnienie pewnych okoliczności jako warunek uzyskania rozwodu (np. w § 1)

• Przesłanka negatywna - przesłanka przewidująca brak pewnych okoliczności będących warunkiem uzyskania rozwodu (w §2 i 3)

17. Opiniodawstwo w sprawach nieletnich.

Co należy uwzględnić w ekspertyzie w sprawach nieletnich?

• Opis obrazu klinicznego asocjalności (jak nieletni się zachowuje)

• Etiologia asocjalności

• Społeczny nurt kryminogenezy, z uwzględnieniem szczególnej diagnozy rodziny

• Ewentualne komponenty psychopatologiczne

• Ewentualne komponenty organiczne, z uwzględnieniem danych oraz wniosków neurologa i psychiatry

• Osobowość

• Jako skutek ujawnionych czynników etiologicznych

• Jako warunek asocjalnego i przestępczego zachowania, w zakresie osobowości:

- Właściwości instrumentalno-wykonwacze (co dziecko w sobie ma)

-Właściwości emocjonalno-motywacyjne oraz dysfunkcje mechanizmów regulacyjnych

-Właściwości i warunki pozytywne, ujmowane z punktu widzenia perspektyw rozwojowych

• Prognoza resocjalizacyjna

• W warunkach wolnościowych z uwzględnieniem szczegółowej diagnozy rodziny

• W warunkach zakłady wychowawczego lub resocjalizacyjnego (warunki zamknięte: dom dziecka)

• Zalecenia resocjalizacyjne (np. zabrać dziecko do domu).

18. Opiniodawstwo w spr. Opiekuńczych.

Co zalicza się do spraw opiekuńczych?

• Sprawy o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przez kobietę, która ukończyła 16 lat

Dwa warunki: czy istnieje ważny powód oraz czy istnieje podstawa do przyjęcia, że zamierzone małżeństwo będzie zgodne z dobrem rodziny i interesem społecznym zgodnie z art. 10 § 1 k.r.o.

• Sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi

Obejmuje się takie sprawy o uznanie dziecka, o przyznanie, pozbawienie i zawieszenie władzy rodzicielskiej, o ograniczenie tej władzy, o odebranie dziecka, o różne formy udzielenia pomocy, o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządzania majątkiem dziecka i inne -> w większości tych spraw zbadanie przesłanek psychologicznych a także wyciągnięcie z nich odpowiednich wniosków jest bardzo ważne.

• Sprawy o przysposobienie

Zgodnie z art. 114 k.r.o. podstawową przesłanką aby sąd mógł wydać decyzje o przysposobieniu jest dobro małoletniego.

• Sprawy z zakresu opieki nad małoletnimi

Jeżeli dziecko jest sierotą naturalną (oboje rodziców nie żyje) lub społeczną (oboje rodziców nie ma praw rodzicielskich) sąd ustala opiekę nad dzieckiem ośrodkom lub osobom fizycznym.

• Sprawy kurateli dla małoletnich

Dotyczą głównie spraw spadkowych i materialnych z art. 182 k.r.o., biegły psycholog jest w nich rzadko powoływany.

19. Opiniodawstwo w sprawach ubezpieczeń społecznych.

1. Współudział w kompleksowych opiniach psychiatryczno-psychologicznych w przypadkach rozpoznawania zaburzeń psychicznych.

2. Współudział w badaniach dotyczących rozpoznawania zaburzeń nerwicowych

3. Rozpoznawanie i opiniowanie w przypadkach orzeczeń inwalidztwa z powodu niedorozwoju umysłowego

4. Opiniowanie stanów chorobowych mózgu w zakresie uzasadnionym kompetencjami psychologii

5. Opiniowanie stanów upośledzenia umysłowego po urazach czaszki.

20. Co jest przedmiotem ekspertyzy psychologicznej w sprawach karnych wg: J. M. Stanika, W. Domachowskiego. Str. 257

• Wg J. M. Stanika przedmiot ekspertyzy wiąże się z osobą:

• nieletniego sprawcy czynu zabronionego;

• dorosłego występującego w charakterze podejrzanego lub oskarżonego;

• dziecka pokrzywdzonego czynem przestępnym;

• człowieka starego lub upośledzonego umysłowo w charakterze świadka.

• Wg W. Domachowskiego przedmiot ekspertyzy zależy od czynu przestępnego. Wyróżnił 4 typy działań przestępnych. Kryterium podziału - stopień w jakim inne osoby, poza sprawcą wywierają wpływ na dokonanie i kształt czynu

• przestępstwa determinowane właściwościami sprawcy (analizuje się struktury osobowościowe sprawcy);

• przestępstwa dokonane w obecności osób nie będących grupą (analiza ww. + efektu audytorium);

• przestępstwa dokonane pod wpływem grupy (analiza wpływu grupy na jednostkę);

• przestępstwa dokonane przez członków grupy (analiza os­o­bowościowa poszczególnych sprawców oraz me­cha­nizmów grupowych).

Co jest przedmiotem ekspertyzy psychologicznej w sprawach karnych wg: M. Grćar i T. Jaśkiewicz-Obydzińskiej oraz J. Gierowskiego? Str. 258-259

• Wg M. Grćar i T. Jaśkiewicz przedmiotem ekspertyzy jest:

• osobowość sprawcy, - psychologiczna diagnoza asocjalności oraz wynikającej z niej prognozy kryminologicznej i wskazań resocjalizacyjnych.

• zachowania inkryminowane, - ekspertyza ma wyjaśnić motywy działania przestępnego, zdolności rozumienia czynu i kierowania postępowaniem

• psychologiczne aspekty śladów, - rekonstrukcja cech psychicznych sprawcy na podstawie tzw. śladu czynu przestępnego

• wyjaśnienia oskarżonego, - ustalenie psychologicznych powodów zaprzeczania dowodom winy mimo ich oczywistości lub przyznanie się do winy wbrew logice i materiałom dowodowym zgromadzonym w sprawie

• zeznania świadków.

• Wg J. Gierowskiego przedmiotem ekspertyzy jest oso­bowość człowieka, czyli ogół mechanizmów sterujących jego zachowaniem, na wymiarach:

• przekrojowym - emocje, potrzeby, dążenia, oczekiwania, procesy intelektualne, umiejętności i zdolności, temperament, procesy spostrzeżeniowe; Opisuje aktualny obraz osobowości. Obejmuje konflikty emocjonalne, obronne, mechanizmy osobowości, obraz własnej osoby (ja realne i ja idealne), także osobowościowo rozumiany obraz otaczającego świata

• rozwojowym (longituidalna)- geneza rozwoju oraz czynników kształtujących osobowość i zachowania badanego. Analiza linii życiowej, warunków rozwojowych i wychowawczych, materialnych, przebytych chorób i urazów. Też psychologiczna analiza czynu przestępnego

21. Afekt.

Stan silnego wzburzenia dotyczy jedynie zbrodni zabójstwa. Cechami silnego wzburzenia są: nagły początek, znaczne natężenie przejawiające się w występowaniu stanów wegetatywnych, pewne ograniczenie (zwykle wybiórcze) efektywności spostrzegania i logicznego myślenia, krótki czas trwania oraz znużenie po wystąpieniu stanu.

10

---