WSTĘP DO SOCJOLOGII - wykłady dr D. Motak
rok akademicki 2010/2011
WYKŁAD - 1 III 2011
egzamin będzie pisemny, pytania tylko z wykładów - ocena z ćwiczeń - osobna część składowa oceny ogólnej
Zygmunt Bauman, Timothy May - „Socjologia”
Anthony Giddens „Socjologia” PWN
Piotr Sztompka „Socjologia”, Znak 2006
Jerzy Szacki „Historia myśli socjologicznej” PWN (nowe wydanie)
socjologia - nauka o społeczeństwie, o tym, co społeczne
Georg Simmel - konsekwencja faktu, że człowiek na świecie nie jest sam
społeczeństwa - nie sprowadza się do grupy ludzi
triada, diada, pojedynczy człowiek
Arystoteles - człowiek istotą społeczną = polityczną
istota poza społeczeństwem to zwierzę albo bóg
nowa nauka na stary temat
akademicki - max 150 lat
ale każdego od zawsze to interesowało
korzenie socjologii:
wiedza potoczna - założenia, hipotezy, charakter fragmentarystyczny, potoczny, subiektywny
Breugel, Balzac - sztuka
filozofia społeczna, polityczna
Platon „Państwo”, Machiavelli „Książę”
historiografia „Wojna peloponeska”
„Państwo Boże” Augustyn
filozofia oświecenia
Parsons - stwierdza, że cała socjologia jest szukaniem odpowiedzi na pytanie postawione pod koniec XVII wieku - w jaki sposób funkcjonuje społeczeństwo
człowiek często opisywany jako istota kierująca się instynktem, impulsem, uczuciem, kaprysem - w związku z tym ludzie, znalazłszy się w jednym miejscu, powinni zrobić „armagedon”, ale jednak istnieje społeczeństwo
Hobbes, Locke
Emil Durkheim - widział Rousseau pierwszego socjologa „Umowa społeczna”
Monteskiusz
A. Comte - 1830-1842 - „Kurs filozofii pozytywnej”
łac. socius - wspólnota
logos - nauka, wiedza
socjologia - nauka o tym, co wspólne
PRAWO TRZECH ETAPÓW (wg Comte'a)
stadia rozwoju społeczeństwa
teologiczna faza (religijna, iluzoryczna)
racjonalizm (metafizyka/abstrakcja)
faza pozytywna - wiedza oparta o doświadczenie - ukoronowaniem tego będzie socjologia
ogólność, złożoność, doniosłość praktyczna
pod socjologią była biologia
przejął z biologii terminologię
np. rodzina podstawową komórką społeczną (dla niego to było dosłowne)
anatomia, fizjologia
dotychczas religia była spoiwem społecznym, teraz ma ją zastąpić socjologia
(teeeraaaaz wszyyyyscyyyy bęęęędzieeeemyyy uczyyyyć sięęę soooocjooolooogiiiii……….! buhahaha)
religia i dogmat zastąpione przez pracę naukową
instytucjonalizacja socjologii - dodanie jako przedmiot akademicki
USA - Chicago
1892 - pierwsza katedra
Francja - Emil Durkheim (filozof) - 1895
Niemcy - Max Weber (ekonomista) - 1919
Dla nich specjalnie utworzone katedry w Europie
Simmel, Tonnies - Towarzystwo Socjologiczne, gazeta
Florian Znaniecki, Poznań 1920 - katedra
„Przegląd Socjologiczny” - pierwszy redaktor
Stefan Czarnowski (szkoła Durkheima) - „Chłop polski w Ameryce”
analiza epistolograficzna - na podstawie listów, wspomnień, pamiętników
religia - społeczeństwo
Karol Marks
socjologia powstaje poprzez pryzmat pytania o losy religii w społeczeństwie
antropologia kulturowa - Wielka Brytania - Malinowski
Po co socjologia?
celem wykształcenia socjologicznego jest rozumienie, analizowanie społeczeństwa
antidotum przeciwko determinizmowi, fatalizmowi - coś ma przyczyny, więc można to zmienić
pada mit absolutnej wolności, człowiek produktem społecznym
Socjologia to nauka (wg Durkheima):
pozytywna - opis tego, co widać, jak to się działo
kumulatywna - teoria średniego zasięgu (ograniczona, uogólniona) i pluralizm metodologiczny, wielość paradygmatów, nic nie odrzuca
normatywność - teologia, filozofia
przeciwstawienie Arystotelesa i Platona (ten pierwszy badał strukturę państw helleńskich, zbadał dane i porównywał - i doszedł do wniosku, że najlepszym ustrojem jest ustrój Aten - nastawienie socjologiczne; ten drugi - Platon - wyszedł od tezy, jakie państwo jest najlepsze)
refleksja normatywna - Morus („Utopia”), Augustyn („Państwo boże”)
teoria socjologiczna - rusztowanie wokół domu - z rusztowania lepiej widzieć, co jest w środku
teoria - gr. oglądanie, badanie
narzędzie badawcze służące zrozumieniu
teoria naukowa - system uporządkowanych twierdzeń, spełniający kryteria naukowości, funkcjonujący w danej nauce
definicja Piotra Sztompki:
dostarcza wyjaśnienia wiedzy opisowej, ukierunkowuje dalsze badania
pojęcie - gr. przykład, wzór, zestaw założeń
paradygmat - perspektywa, z której patrzymy na fakty; decyduje o tym, jakie pytania zadajemy, co stawiamy w środku
WYKŁAD - 8 III 2011
Podział ze względu na stopień złożoności teorii
prawidłowości empiryczne - coś, co zdarza się częściej np. w Europie częściej mężczyźni popełniają samobójstwa niż kobiety mini-prawo, ale trudno przewidzieć
proroctwo ukierowane na przeszłość
nikt nie przewidział upadku komunizmu
w Chinach od zawsze częściej kobiety popełniają samobójstwo niż mężczyźni
teoria / hipoteza ad hoc - przypuszczenie na temat prawidłowości, niepowiązane z całym paradygmatem, sposobu widzenia społeczeństwa
taką hipotezę trzeba zbadać
teoria średniego zasięgu - obszar obowiązywania jest ograniczony
termin stworzony przez Roberta Mertona
stworzył ją przeciwko tworzeniu teorii dotyczących całego społeczeństwa (teoria podwyższonej kompleksowości) /mają w sobie coś religijnego, bo trzeba w nie uwierzyć - nie można ich sprawdzić/
- niesprawdzalne, oderwane od danych empirycznych (trudno je podważyć)
- odnosi się do specyficznych rzeczy, a nie chcą opisać całego społeczeństwa
- związany z konkretnymi zjawiskami
PARADYGMATY:
krytyczno-historyczny
materialistyczno-krytyczna teoria społeczeństwa (Marks)
- analizują społeczeństwo poprzez stosunki produkcji, pryzmat pracy
- powstała w celu krytyki i zmiany sytuacji społecznej
- zmiana, konflikt
- kładzie duży nacisk na to, że społeczeństwo jest ciągle w ruchu, nie jest jednolite
- budują teorię makrokosmiczne
paradygmat systemowy (socjologizm) - Durkheim
- zajmują się teoriami systemowymi, społecznymi
- system, struktura, funkcja
- też makrosocjologia, nie małe społeczności
- metody ilościowe
jednostka i jej motywacje - Max Weber
- metoda: makrosocjologia
- uważany za najbliższy empirii
- najbardziej płodny przy badaniu religii
- istotą jest obserwacja społeczeństwa, znalezienie koncepcji łączącej badania empiryczne
Emil Durkheim (Francuz) - kontynuator linii socjologii pozytywistycznej, wychodzi od koncepcji Comte'a, jego poglądy ewoluowały, na koniec życia jego poglądy nie przypominały C.
syn rabina
on odszedł od religii, był agnostykiem
na początku wyraźnie pod wpływem scjentyzmu
pracował na uniwersytecie w Bordo w 1895 roku - początek dziedziny naukowej (akademickiej)
studiował nauki humanistyczne w Berlinie - uczył się psychologii mas
oskarżono go o germanizację francuskiej nauki
1902 - wykłada na Sorbonie, Katedra socjologii
Szkoła durkheimowska:
- M. Mauss (siostrzeniec)
- A. van Gennep „Obrzędy przejścia”
- M. Halbwacks „Społeczne ramy paięci”
D. jest nieustannym źródłem inspiracji
- Stanisław Czarnowski w Polsce
zmarł w 1917 roku i popadł w zapomnienie
ponownie odkryty po II wojnie światowej, po sukcesach Levi-Straussa
I wojna - była szokiem dla socjologii, część naukowców zmarła, reszta wyemigrowała do Ameryki
socjologia stała się pragmatyczna - metody ilościowe, statystyki, opinia publiczna
II wojna - dobiła socjologię
odrodziła się dopiero w latach 60.
Durkheim odrzucił skrajność naturalizmu, np. że znajdzie ogólne prawa
nurt, który stworzył, określa się mianem socjologizmu
naturalizm - prawa społeczne nie różnią się od praw przyrody
holizm - swoistość rzeczywistości społecznej
sui generis - jedyny przedstawiciel danego gatunku, społeczeństwo jest syntezą sui generis - byt społeczny jest inny od pojedynczych jednostek (cechy społ. mają wpływ na jednostkę - determinizm)
antypsychologizm - odrzucenie wyjaśnień jednostkowych, wiara, że socjologia to wszechnauka, podstawowa nauka społeczna
przezwyciężenie ewolucjonizmu
organicyzm i funkcjonalizm - traktowanie społeczeństwa jako organizmu, posiadający funkcjonalne organy
eufunkcjonalne (gr. „Eu” - dobry) ≠ dysfunkcjonalne
D. postulował powiązanie badania faktów z ich wyjaśnieniem
wyjaśnienie czym innym niż rozumienie
fakty społeczne wyjaśniamy poprzez fakty społeczne, nie biologiczne ani klimatyczne, ani psychologiczne, ani też fizjologiczne
wyjaśniać tylko na tej samej płaszczyźnie
Rozpatrywać jako rzeczy - tylko to, co jesteśmy w stanie zbadać
DZIEŁA
„Samobójstwo”
„O podziale pracy społecznej”
„Socjologia”
„Zasady metody socjologicznej”
„Elementarne formy życia religijnego”
„Samobójstwo”:
- analiza empiryczna
- korzystał z meldunków policyjnych, kronik, statystyk, księgi parafialne
WNIOSKI:
- więcej samobójstw jest wśród mężczyzn niż wśród kobiet - dzisiejsza socjologia to potwierdza
- częściej protestanci niż katolicy
- samotni niż żonaci
- bogaci niż biedni
Hipoteza średniego zasięgu:
Prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa jest większe, gdy jednostka nie jest zintegrowana z grupą
integracja
samobójstwa fatalistyczne - nie przypisują wartości życiu
M. Mauss - samobójstwo na rzecz społeczeństwa - altruistyczne wśród Eskimosów - gdy jest mało jedzenia w zimie starsi ludzie wychodzą na mróz, żeby zostało więcej jedzenia dla dzieci i wnuków
1846 - grupa osadników dowodzona przez George'a Donnera wyruszyła z Utah do Kalifornii, w górach w przełęczy Sierra Nevada utknęli - zjadali zwłoki zmarłych z zimna towarzyszy, żeby przeżyć
Donal Perty(???) - 1860 - podróżowali do Kanady i utknęli w górach w przełęczy, nie mieli dość zapasów i się zjadali
fakty społeczne - wierzenia, skłonności i praktyki grupy
przekonania aksjonormatywne - nakierowane na wartości i normy
wartość monogamia: norma małżeństwa tylko dwóch osób
- podzielane przez wszystkich członków
- jednostka nie może się wyrwać
- wywierają presję na jednostkę (przymus)
socjolog powinien się starać o obiektywizm
obiektywizm ≠ wolność od wartościowania - występuje głównie przy naukach przyrodniczych
rozpatrywać jako rzeczy społeczne
przyczyny wśród wcześniejszych faktów społecznych
wyjaśnienie - poszukiwanie bezpośrednich przyczyn, np. przyczyny deszczu
wyjaśnienie (Durkheim) ≠ rozumienie (Weber)
obiektywizm (Durkheim - pozbyć się ich) ≠ wolność od wartościowania (Weber - uświadomić)
holizm metodologiczny ≠ indywidualizm metodologiczny, koncentruje się na indywiduum
OPOZYCJE, ANTAGONIZMY, PRZECIWIEŃSTWA
opozycja jednostka-społeczeństwo
solidarność mechaniczna - solidarność organiczna
sacrum-profanum
D. był przekonany, że człowiek składa się przeciwności
kompleks homo duplex
KLASYCZNIE
|
DURKHEIM
|
człowiek jest istotą biologiczną, zaliczałby się do królestwa zwierząt, gdyby nie ta druga część (ciało i psychika według Durkheima są zwierzęce !!! )
społeczeństwo jest domeną kultury, religii, pozwala człowiekowi uczestniczyć w świecie wartości i pojęć
zwierzęta rządzone przez instynkty, czyli wewnętrznie, a ludzie sterowani są zewnętrznie
sfery antagonistyczne - prowadzą ze sobą wojnę
człowiek wkraczając w życie religijne bierze na siebie drugą naturę
religia - społeczny kit, podstawa
podstawy religii - wytwarzają się w czasie rytuałów
ludzie w społeczeństwie funkcjonują inaczej niż jednostkowo
w idei bóstwa społeczeństwo czci samo siebie
solidarność mechaniczna - w małej społeczności każdy zna każdego, każdy człowiek jest elementem większego organizmu, ale każdy robi to samo
- po przekroczeniu pewnej ilości ludzi następuje dyferencjacja / zróżnicowanie funkcjonalne - ludzie pełnią dla siebie różne funkcje SOLIDARNOŚĆ ORGANICZNA
WYKŁAD - 22 III 2011
paradygmat -
holistyczny (analiza społeczeństwa jako całości)
indywidualizm metodologiczny (skupienie uwagi na jednostce)
KAROL MARKS (ur. 1818, myśliciel XIX w.), FRYDERYK ENGELS (1883 - „Kapitał” - krytyka ekonomii politycznej)
K. Marks prezentował nurt holistyczny
analiza zorientowana pragmatycznie, na społeczeństwo współczesne
opis społeczeństwa przemysłowego, przedkapitalistycznego
rzeczywistość jako stan osadzony na zianie (siłą napędową są idee - Hegel), K. Marks stwierdził, że motorem działań są struktury ekonomiczne i historyczne
czysto naukowa analiza kapitalizmu - to nie jest analiza ekonomiczna dla ekonomisty!
zdaniem Marksa bazą społeczeństwa są stosunki ekonomiczne - społeczeństwo jest silnie zdeterminowane przez bazę - byt określa idee, ideologie są pochodną warunków, w jakich ludzie żyją
materializm historyczny - opis społeczeństwa w oparciu o analizę warunków obiektywnych (materialnych), w jakich żyją ludzie
dla Marksa człowiek jest istotą pracującą - dzieje społeczeństwa są dziejami oswajania natury przez człowieka
jak pracuję, takim się staję praca określa człowieka
praca staje się rdzeniem społeczeństwa
mechanizacja / racjonalizacja pracy - mniejszy nakład, więcej wytworów
wspólnota pierwotna (społeczeństwo niewolnicze) kapitalizm komunizm (brak klas społecznych)
związane z siłami i stosunkami produkcji - kontrola nad środkami produkcji
nosicielami przemian są KLASY SPOŁECZNE
K. Marks wyróżnił 2 klasy społeczne, które były przeciwstawne:
burżuazja ≠ robotnicy
relacja między nimi jest antagonistyczna
KLASA SPOŁECZNA - odniesienie do umiejscowienia w produkcji (pracujący - posiadacz)
Klasa W SOBIE - robotnicy nie wiedzą, że mają te same cele
Klasa DLA SIEBIE - świadomość klasowa, świadomość wspólnych celów
WALKA KLASOWA - obrona własnych interesów, zmian produkcji
klasa uprzywilejowana - dostępność do dóbr kultury, społecznych itp.
Powszechnie panująca ideologia jest ideologią klasy posiadającej - odpowiada jej potrzebom, a instytucje mają tę klasę wspierać
IDEOLOGIA:
historyczna (określone środowisko, społeczeństwo)
materialistyczna
dialektyczna
Logika utowarowienia - bogactwo towarem
Każda rzecz jest TOWAREM,, a w szczególności praca
+ realna wartość pracy jest wyższa od wartości rynkowej
+ FETYSZ TOWARU - wartość towaru pochodzi z zwartego w nim nakładu pracy
Produkcja celem samym w sobie, irracjonalność produkcji
Robotnik zostaje wyalienowany od wytworów swojej pracy - stosunki ulegają urzeczowieniu i utowarowieniu
Alienacja prowadzi do tego, że człowiek ma zafałszowaną świadomość
samobójstwo fatalistyczne - samobójstwo anomiczne, np. Jagna z „Chłopów”
RELIGIA JEST OPIUM LUDU - jest formą reakcji ludzi na cierpienia, zło, nieszczęście, nurt iluzjonistyczny, klasowy podział
WYKŁAD - 29 III 2011
Socjologia indywidualistyczna
- Tönnies
- Weber
- Simmel
socjologia humanistyczna / rozumiejąca
ich teorie wyrastały z innych dziedzin
programowo-antynaturalistyczna - antypozytywistyczna brak możliwości uzyskania wyników
interakcjonistyczna społeczeństwo to nie organizm ani system
społeczeństwo - jednostka definiuje się w społecznych interakcjach
postulat rozumienia - trzeba interpretować dane, rozumieć rzeczywistość
wyjaśnienie vs. rozumienie
nie wyjaśnienia zachowań, ale rozumienie, jak ludzie je definiują
Ferdynand Tönnies - ojciec socjologii formalnej
towarzystwo - założyciel
krytykował nazistów i w końcu zabronili mu nauczać
1936 - T. umarł w nędzy i w zwątpieniu
„Wspólnota i stowarzyszenie” 1887 - najbardziej wpływowe dzieło
wspólnota stowarzyszenie
Gemeinschaft Und Gesellschaft
GmbH = Sp. z o. o.
spółka, w którą ludzie się łączą dobrowolnie
Gesellschaft - związek formalnie zawierany w określonym celu
2 typy więzi społecznej:
- przejście od feudalnych do mieszczańskich
wspólnoty tradycyjne - powiązania osobiste, nieformalne, spontaniczne
powiązania osobowości, a stowarzyszenia to związek ludzi w ich rolach i funkcjach (ograniczenie do określonej roli społecznej)
racjonalizacja, instrumentalizacja, wyrachowanie, formalizacja STOWARZYSZENIE
wspólnota działa przez zwyczaj, tradycję i wiarę
stowarzyszenie - przez prawo i opinię publiczną
Tönnies
wspólnota to rodzaj żywego organizmu
stowarzyszenie działa jak maszyna, mechanicznie (u D. odwrotnie było)
stosunki społeczne stają się coraz bardziej instrumentalne, pozostawanie w związkach jest potrzebą - wola naturalna
dziś stosunki handlowe, bezosobowe, wola formalna
w miastach dehumanizacja - cel kariera, człowiek zagrożony przez innych
idyllicznie przedstawiana wieś
wspólnota - więzi rodzinne, bliskość, wspólnota przekonań
stowarzyszenie - np. fabryka, więzi pragmatyczne, zamiast uczuć - normatywność, zamiast wspólnych przekonań - opinia publiczna
MAX WEBER
Weber „Etyka protestancka a duch kapitalizmu”
bardzo poważne dzieło dla socjologii religii
„Etyka gospodarcza religii światowych” 1915-1920
1920 - zachorował na grypę i zmarł w wieku 56 lat
Marianna Weber - wdowa porządkowała pozostawione notatki po mężu i wydawała je
1922 - „Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej”
socjologia = nauka o rzeczywistości (też wszystkie inne nauki o kulturze)
pojęcia - charakter porządkujący - nawiązuje do Kanta, nie ma nagich faktów, bo teoria jest ukryta w opisie
wiedza doświadczalne, nie zorientowane na czystą teorię (jak np. matematyka)
rzeczywistość - domena sensu - kultura
wartości historyczne i kulturowe zmienne
uświadomienie przez badacza wartości, którymi się kieruje:
- aby przesądów nie rzutować na tezę i badania
- oddzielać irracjonalne sądy wartościujące od czystego opisu
- nie ma gołych faktów
Uważał, że socjologia nigdy nie będzie jak nauki przyrodnicze i nawet nie powinna się o to starać, powinna mieć inne metody
Nauki: nomotetyczne (dążą do uchwycenia ogólnych prawd), idiograficzne (np. nauki o kulturze)
postulat niewartościowania - zastępuje pozytywistyczny i przyrodoznawczy obiektywizm - nienaginanie faktów
zjawiska społeczne wynikiem interakcji między jednostkami czyli można je zrozumieć badając jednostki
dąży do zrozumienia działania społecznego na drodze interpretacji i przez to do przyczynowego wyjaśnienia jego przyczyn i skutków
dystansuje się od fenomenologii - nie szuka istoty rzeczy i nie uogólnia, ale każdemu przygląda się z osobna
raczej hermeneutyka socjologiczna
przyczyn szuka w wartościach
np. dlaczego protestanci pomogli rozwinąć się kapitalizmowi
pytanie o sens, jaki ludzie nadają swoim działaniom, o motywacje
aktorzy społeczni - ten, kto działa (działacze)
nie wszystko, co ludzie robią, jest działaniem społecznym, trzy poziomy działania:
zachowanie - akty wewnętrzne i zewnętrzne, działanie
działanie - zaniechanie działania
działanie społeczne - zorientowane na innych ludzi (np. pasywne i aktywne)
działanie zawsze ma subiektywny sens i jest racjonalne
poziom racjonalnej kontroli nad swoim działaniem
TYP IDEALNY - narzędzie analizy socjologicznej, model akcentujący
idealny - nie wartościowanie, abstrakcyjny
procedura idealnotypiczna /typologiczna - może pomóc zrozumieć rzeczywistość, nieużyteczne zbyt ogólne i zbyt szczegółowe
4 TYPY IDEALNE DZIAŁAŃ SPOŁECZNYCH:
od największej kontroli racjonalnej nad działaniem
celowo-racjonalne - dążąc do celu, dobieramy odpowiednie środki pragmatyczne, skrupulatne
wartościowo-racjonalne - kalkuluje środki, a cel związany z wartościami, np. głównym celem może być człowieczeństwo, piękno, ojczyzna, kościół - ma określony sens dla człowieka, dlatego jest racjonalne
afektualne - na granicy działania społecznego, afektywna motywacja - brak kalkulacji, np. zabójstwo w afekcie, brak kontroli
tradycjonalne - działania rutynowe, nawyki, refleksyjne, nie ma ani afektu ani racjonalizacji, może być wynikiem wcześniejszego działania celowo-racjonalnego - na granicy między działaniem a zachowaniem
celem wyjaśnienie prawidłowości i struktur społecznych
typy legitymizacji działań społecznych
ramy orientacyjne - panowanie społeczne
panowanie-władza
panowanie = poddanie się wybranej władzy, np. rząd demokratyczny
władza - bezpośrednie wymuszenie
typy idealne legitymizacji:
legitymizacja tradycjonalna (zwyczaje)
charyzmatyczna (chwilowe przywództwo oparte na osobowości)
racjonalna / legalna (oparta o system bezosobowych reguł)
model stratyfikacji społecznej (u Marksa były dwie klasy) model hierarchii społ.
oparta na prestiżu wyrażona w hierarchii prawnej lub realnej
hierarchia prawna - brak tego samego statusu, tak jest w społeczeństwach stanowych - szacunek, honor, szlachectwo, kastowych - stopień czystości
hierarchia realna (klasowa) - mobilność nie tylko możliwe, ale pożądana (etos mobilności), bariery wiedzy i stylu życia
12 IV 2011 - wykład odwołany
WYKŁAD - 19 IV 2011
GLOBALIZACJA - pojęcie pojawia się w latach 60.
'62 - McLuhan - „Świat staje się globalną wioską” ujednolicenie się świata, okcydentalizacja (przyjmowanie cudzych wzorców) świata = uzachodnienie („westernizacja” to błędna forma)
multikulturalizm - łączenie się rozmaitych kultur
rozwój środków masowego przekazu
symbole globalizacji: McDonald, Coca-Cola
Benjamin Barber „Jihad vs. McŚwiat”
Georg Ritzer - globalizacja = makdonaldyzacja, „Mcdonaldyzacja społeczeństwa” dyskusja z tezą o multikulturalizmie - mc zabija różnorodność, ujednolicenie, amerykanizacja
Roland Robertson
etap wielkich odkryć geograficznych (pojawienie się industrializmu)
kolonializm
upadek muru berlińskiego upadek granic kulturowych między Wschodem a Zachodem
definicja Robertsona:
GLOBALIZACJA = proces, w którym świat staje się jednym miejscem
badanie społeczeństwa światowego
to nie oznacza zaniku państw narodowych
tematyzacja ludzkości
uspołecznienie - powstanie nowych społeczności narodowych - inkluzja
indywidualizacja - proces konstruktu jednostki
internacjonalizacja - ekspansja europejskiego modelu państwa (państwo prawa)
partykularyzacja - odpowiedź na uniwersalizm
uniwersalizacja partykularyzmu - przewartościowanie wartości w ramach kultury globalnej
partykularyzacja uniwersalizmu - coś globalnego dostosowywane do wyobrażenia własnej tożsamości narodowej
lokalizacja - dostosowanie globalnego produktu do lokalnych odbiorców
rozdział prywatnej sfery religijnej od publicznej, politycznej
jihad - określenie na agresywny partykularyzm (wg Barbera)
proces partykularyzacji - antynowoczesny charakter
Zygmunt Bauman „Globalizacja”
określenie dla współczesnego człowieka, wszyscy jesteśmy zglobalizowani, ale skutki dla każdego są różne
destrukcyjny wpływ na normalnych ludzi
płynny kapitalizm + globalizacja - nie biorą pod uwagę stabilizacji i poczucia bezpieczeństwa
dwie klasy - jedna uprzywilejowana, a druga nie (usuwana)
Kategoria kurczenia się czasu i przestrzeni
CZAS - ciągły brak czasu - część ludzi, a druga część przygnieciona bezsensowną ilością czasu
PRZESTRZEŃ - poruszanie się swobodnie po świecie - turyści - mobilność, otwartość, świat przechodzi obok nas, ludzie skrępowani więzami lokalnymi - WŁÓCZĘDZY (ofiary globalizacji)
Immanuel Wallenstein
analizy oparte o ujęcie ekonomiczne i o marksizm
nowe gałęzie wynikające z globalizacji
komunikacja międzykulturowa
pytania: czy może istnieć jedna kultura globalna?
co dla socjologa znaczy kultura?
- wyższe elitarne wytwory społeczne - potocznie
- całość sposobów życia jednostek i społeczeństw
kulturalny a kulturowy
Giddens
Społeczeństwo - powiązane wzajemnymi zależnościami między jednostkami zorganizowanymi kulturowo
Kultura - to wytworzone, nie dziedziczone aspekty społeczeństw
Bauman
Kultura - opozycja do natury (to, na co nie mamy wpływu)
= to, co możemy zmienić, zastąpienie porządku naturalnego wytworzonym
sex - płeć biologiczna, gender - płeć kulturowa
kultura ma aspekty materialne i niematerialne - przedmioty, symbole, narzędzia odnoszące się do treści kulturowych (idee, wartości, przekonania, normy)
kultura - zbiór wartości, przekonań i norm, kierujących zachowaniem ludzi
wartość: monogamia
norma: zakazy poligamii
łamanie norm - dewiant (zachowanie niezgodne z normami i wartościami danej kultury)
zderzenie kultur
szok kulturowy pojawiają się somatyczne objawy braku umiejętności porozumienia się
problem integracji
Japonia - kosmogeniczna
wszystkie inne kraje - heterogeniczne, multikulturalizm
subkultura - pewne sposoby myślenia, życia, w ramach zorganizowanego społeczeństwa
kontrkultura -
kultura uprawniona - przekazywane oficjalnie, instytucjonalnie, przeciwstawić można kulturze popularnej
obumierająca - charakteryzuje kulturę klasy rządzącej lub egalitarnej, rodzaj ideologii, funkcjonowania społeczeństwa w ramach klas społecznych
hegemoniczny dyskurs
Antonio Gramsci
WYKŁAD - 5 IV 2011
pojęcie nowoczesności
rewolucja francuska i amerykańska
dominacja demokracji
suwerenność państw
rewolucja gospodarcza - industrializacja
Schmul Eisenstadt multiply modernities = wielość nowoczesności
Giddens
cecha społeczeństwa nowoczesnego uprzemysłowienie - produkcja oparta o maszyny i energię nieożywioną (maszyna parowa)
kontynuator myśli angielskiej
90% populacji społeczeństwa żyje w miastach - społeczeństwo nowoczesne
ponad 90% żyje w rolnictwie - gospodarka agrarna
Weber
agrarne / dziedziczenie (własności)
nowoczesne / kapitalistyczne (społeczeństwo klasowe - własność ekonomiczna)
organizacja pracy i produkcji przejście do przemysłowej produkcji i masowej
charakter życia codziennego, wzorce konsumpcji
praca i siła robocza wolność robotnicza, zamiast pańszczyzny - sprzedaż siły roboczej
aspekt rynku ekonomicznego ograniczane, ustalone z góry prawa popytu i podaży, brak kontroli rynku, gospodarka wolnorynkowa
prawo - charakter legalistyczny, dotyczy wszystkich ludzi, dwustronny charakter sądowy
odmienne motywacje działania społecznego
zapewnienie pewnego poziomu przeżycia, zaspokojenie potrzeb sankcjonowanych przez zwyczaj
praca na akord
społeczeństwa: późna nowoczesność (dziś)
rozwinięta nowoczesność
(postmodernizm - niepoprawne określenie w socjologii)
Jean François Gotard - „Kondycja ponowoczesna”
postmodernizm w filozofii krytykuje wczesną nowoczesność, brak wiary w postęp
ponowoczesność - ukute przez Zygmunta Baumana
postfordyzm, postindustrializm, postsekularyzm
fordyzm - Ford - przemysłowiec taki, samochody produkował ;-)
produkcja dóbr standaryzowanych na skalę masową, praca na akord, sektory niskich płac
sfeminizowane zawody zmniejszenie płacy
strategia pełnego zatrudnienia
'72 - kryzys rynku, recesja, za dużo produktów (kryzys nadprodukcji)
stagflacja = stagnacja + inflacja inflacja o charakterze stagnacji
od produkcji masowej do dostosowania produktu do oczekiwań klienta (custimization)
branding - tworzenie marek
iluzja wyjątkowości też napędza konsumpcję
rozwój reklamy
tworzenie sztucznych potrzeb
fordyzm - od lat 70. społeczeństwo dobrobytu - ważny przemysł ciężki
społeczeństwo postindustrialne - rozwój sektora usług informacyjnych
zmiana techniczna: oblicza urzeniowa zmiana społeczna
społeczeństwo wiedzy, informacji
praca fizyczna ulega pracy umysłowej przemiana struktury klasowej
zmniejszenie nierówności, zanik różnic społecznych, zmniejszony antagonizm
styl życia wszystkich oparty o konsumpcję tych samych produktów
ułomny konsument - ktoś poza społeczeństwem, nie stać go na uczestniczenie w konsumpcji
Daniel Bell - on ukuł to pojęcie
uniformizacja społeczeństwa
profesjonaliści
prestiż efektem wiedzy, a nie posiadania pieniędzy
rozpad jednorodnej klasy pracującej
technokracja /biurokracja
robotnicy / studenci
Lash, Urry - kapitalizm zdezorganizowany
dekoncentracja kapitału przez globalizację niepowiązany kapitał z narodowymi rynkami
początek - lata 80./90.
yuppie - młody, pracujący w mieście
Ronald Inglehart - społeczeństwo już się najadło, zwraca się w kierunek inny, jakość życia, np. nowe doświadczenia
Coupland „Generacja X” ludzie, którzy nie chcą pracować, nie mają ambicji
społeczeństwo ponowoczesne
konsumenci, nie producenci
dostęp do informacji
potęga środków masowego przekazu budujących obrazy, zastępujące bezpośredni ogląd rzeczywistości
społeczeństwo nomadów - przystosowanie do zmieniających się warunków
zmiana charakteru władzy - nie nakazuje, ale uwodzi
koniec metanarracji - wielkich ideologii wyznaczających wspólne cele
zanik kanonu kultury - pluralizm kulturowy, równouprawnienie, zanik hierarchii
kryzys tożsamości (Szacki)
zanik tradycyjnej struktury społecznej masa indywidualnych jednostek
desocjalizacja - zanik tego, co społeczne
identyfikacja tylko kulturowa, nie społeczna, nie ekonomiczna
Michael Foucault (Fuko)
społeczeństwo panoptyczne, panopticon
dobrym modelem instytucji jest panoptikon
- w środku obserwator i wszystko dookoła widać
np. więzienia w Anglii
w środku władza i dookoła wszyscy przejrzyści (pesel, zameldowanie)
społeczeństwo obserwowane od góry
Bauman - teraz my patrzymy na Wielkiego Brata, panoptyczne synoptyczne
skuteczni nauczyciele udzielają lekcji poglądowej
brak autorytetu - przeciętność - naśladownictwo
legitymizacja publicznego mówienia o tym, co prywatne
Norbert Elias - proces socjalizacji
w środowisku - podkreślanie roli prywatności, wstyd wszyscy się kąpali razem, łaźnie publiczne, publiczne egzekucje
dziś się uprywatnia
Baum - kolonizacja sfery publicznej przez prywatność
Robin Cook - 200 tys. ofiar - zdrada małżeńska
WYKŁAD - 10 V 2011
Konsumpcja i kultura konsumpcji
przemysł kulturalny - Teodor Addins
społeczeństwa dobrobytu, nadmiaru, spektaklu, konsumpcji społeczeństwo kapitalizmu konsumpcyjnego (wcześniej było społeczeństwo kapitalizmu produkcyjnego)
przemysł usługowy, nie ciężki
dynamika nadprodukcji kryzysy spowodowane nadmiarem, a nie brakiem
Galbraith - affluence society, affluenza - choroba nadmiaru
więcej osób umiera z przejedzenia niż z głodu
wszystko występuje w obfitości (supermarkety)
rynek kultury
przemysł kulturowy
klasa średnia i wyższa - żyją według założeń, że wszystko jest dostępne i różnorodne
potrzeba
społ. konsumpcji - wcześniej wszystko produkowane związane z potrzebami, dziś ludzie chcą mieć więcej różnych rzeczy
konsumpcja - fakt społeczny, kulturowy, też zachowanie - jak leżenie, wiąże się z uwarunkowaniami społ, są różnice w konsumpcji, zależy od poziomu dochodów, zróżnicowanie konsumpcji - książki, teatr, samochód…
neomarksizm - wzbudzanie sztucznych potrzeb - nowa kontrola społeczna
miękkie środki perswazji - reklama, czynienie atrakcyjnym określonego stylu życia
Herbut Markuse - ludzie rozpuszczają się w wytworach (dusza w samochodzie)
Pragnienie posiadania samochodu, bycia określoną osobą, w określonym ubraniu
produkcja - wpływa na potrzeby, wpływ TV na konsumpcję
stymulowanie konsumpcji przez reklamę
preferencje zbiorowe, polityczne - powszechny dostęp do edukacji, opieki medycznej, dziś niezbywalne prawo ludzkie
zgeneralizowany poziom społ., poczucie poszkodowania, niezadowolenia przez aspirację zbliżenia się konsumpcyjnie do wyższej klasy społecznej
wyższe klasy szukają sposobów odróżnienia się od robotników
„dzisiejszy przywilej elit, jutro jest potrzebą ogółu”
Thorsten Veblen - konsumpcja ostentacyjna
Demonstracja statusu społ. w celu odróżnienia się od innych - że jest się bogatym, lub chce się za takiego uchodzić
lub kierowanie się normami konsumpcji grupy, do której się należy
efekt naśladownictwa
społeczeństwo konsumpcji:
są zapewnione podstawowe dobra
trwałe dobra konsumpcyjne są powszechnie dostępne
konsumpcja stymulowana przez rozmaite bodźce i w efekcie tworzą się okazje do konsumpcji
warunek pełnoprawnym członkiem jest posiadanie odpowiedniej siły nabywczej, w co nie to nie należą do społ., ubóstwo prowadzi do wykluczenia społecznego
konsumpcjonizm wiąże się z efektem autoprezentacji, autoekspresji
czynnik motywujący konsumenta: zachcianka
zakupy - automatyzm, forma spędzania czasu wolnego
społeczeństwo spektaklu - Guy Debord
głównie produkujemy spektakl
nabyte towary nie dają poczucia szczęścia
konsumpcja koniecznością
spektakl - dramatyczny, publiczny
przyciąganie konsumentów
tworzenie otoczki dającej nadzieję na szczęście
George Ritzer - ponowne zaczarowywanie świata w magicznym dziele konsumpcji
celowe organizowanie spektakli
przekształcenie prawdziwych zjawisk w imitacje
np. park tematyczny, kasyno = świątynie konsumpcji
swoista magiczność ma zrównoważyć racjonalizację systemów społecznych
dowartościowanie emocji, zasłonięcie racjonalizacji, mechanizacji
świat konsumpcji robi wrażenie magiczne
wyjazdy do Disneylandu jak pielgrzymki religijne
konsumeryzm - religia związana z nowoczesnością
inni badacze metaforę religii odrzucają - np. John Fiske - rzeczywiste akty kupna - uważa, że 79% produktów jest odrzucana, żadna religia by się nie utrzymała
shopping - to nie zakupy, ale aktywność, tak jak spędzanie czasu przed TV
twórcza konsumpcja
każdy tworzy nowy układ z dostępnych środków
celem odróżnienie się od innych
Pierre Bourdieu - dziś bardzo modny, nawiązywał do Webera i Marksa, antropologia refleksyjna, socjologia
socjologia to sztuka walki - mówił
odsłanianie struktur poznawczych skrywanych pod praktykami, mechanizmów, które sprawiają, że życie jest bolesne
praktyki społeczne - praktyki myślowe (światopogląd), praktyki somatyczne (wykonanie, działanie) - te praktyki składają się na habitus (jednostkowy i grupowy)
tłumaczenie, w jaką grę gramy
służyć może zminimalizowaniu manipulacji
Emboliment - wysokość głosu, sposób siedzenia (różnice płciowe)
W nas samych operują siły społeczne
habitus - zbiór trwałych dyspozycji nabytych z otoczenia społecznego (rodzina), wyraża się w różnych praktykach (zauważalnych zachowaniach) społecznych, habitus półautomatyczny, zakodowany w strukturach myślowych, odruchach cielesnych
ludzie działają w obrębie różnych pól (le champ), na których toczy się gra społeczna, metafora przestrzenna
każde pole zbiera podobnych ludzi, którzy rywalizują (grają) w obrębie określonego kryterium, zapriorytetowane różne wartości
metapole - władza, podstawowy motyw działania
władza polityczna, ekonomiczna, pole produkcji kulturowej, pole nauki, pole religijne
w polu kulturowym - wartość intelektualna, artystyczna wytworów najważniejsza opinia innych artystów, znawców
w polu rywalizują jednostki o podobnych habitusach
kapitał charakterystyczny dla danego pola - o to rywalizują
kapitał w zasadzie to władza
w każdym polu człowiek ma określoną pozycję
pole władzy polit.
pole ekonom.
kultur.
pola mają charakter homologiczny - tą samą logiką się kierują
można pozycję z jednego pola przenieść na inne pole (kapitał)
kapitał kulturowy - zasób wiedzy zachowań przydatnych w życiu
relacje społeczne - kapitał społeczny
kapitał kulturowy + społeczny = najistotniejsze
trzy klasy
dominująca
średnia - nowoczesna, oparta na kapitale kulturowym, oparta na kapitalizmie ekonomicznym - posiadanie sklepów
niższa
pomiędzy dwoma klasami średnimi toczą się walki, manifestacja przynależności
subtelne rozróżnienia, dystynkcje duża rola kapitału kulturowego i gustu - swoista gra, walki o władzę
nauka czytania - wyrównanie szans
dziś dywersyfikacja - nauka naprawdę nie jest za darmo, ani nie jest łatwa (niestety…)
habitus - ważny
oceny nie tylko za wiedzę, ale też za wyrażanie się, zachowanie
przemoc symboliczna !!! - sugerowanie, aby podporządkowani postrzegali świat jako rzecz naturalną (korzystną, pożądaną), w kategoriach klas
władza funkcjonuje na zasadzie przemocy symbolicznej, a nie rzeczywistym użyciu siły
WYKŁAD - 17 V 2011
Theodor Adorno - szkoła krytyczna, frankfurcka
Instytut badań społecznych - 1924 - tu pracował
1933 - zajęty przez nazistów, zburzony, odbudowany po wojnie
lata 70. - rozkwit
filozof i psycholog
1934 - wyemigrował do Stanów
kompleks osobowości autorytarnej
- zapobieżeniu pojawiania się faszyzmu/nazizmu w innych krajach
Pytanie, w jakich warunkach ludzie lgną do totalitaryzmu i z jakimi cechami charakterystycznymi
„Dialektyka oświecenia”, 1944
dzieło pośw. racjonalizacji społ.
racjonalność, rozum, sprowadzony do instytucjonalności, urynkowienia, wszystko podporządkowane ekonomii
oświecenie pożera swoje własne dzieci
upadek indywidualizmu
barbaryzacja kultury
- przemysł kulturalny - podkreślanie sprzeczności w terminach, analiza kultury masowej
Perspektywa neomaksistowska
zauważył wpływ propagandy na społeczeństwo gazety, radio, kino
traktowanie treści przekazu jako ideologii klasy panującej
Hollywood
Proletariat - zdominowany, bez rewolucji, pasywne masy opanowane przez samozadowolenie
protest przeciwko panującym warunkom
fetyszyzm
relacje społeczne i kulturowe obiektywizują się w kategoriach monetarnych, pieniądza
większy szacunek dla ceny niż dla jakości towaru
Klient staje się przedmiotem
konsumeryzm prowadzi do zduszenia indywidualizmu
różnorodność produktów przykrywa standaryzację, masowość
chcieli poprawić społeczeństwo, mocno ideologiczny prąd
w latach 50.-70. - odrodzenie tej szkoły
Jürgen Habermas
masowe przekazy stworzyły możliwość wprowadzenia do dyskusji większej ilości ludzi pozytywny wpływ mediów
istnieją socjologiczne teorie mediów
mass media - środki przekazu docierające do masowego odbiorcy
Adorno - przemysł kulturalny
Marshall - Świat globalną wioską
McLuhan „Medium is a Message”
środek przekazu nie tylko sposobem, ale też zmienia treść przekazu
wprowadzenie druku zmieniło strukturę społeczną
telewizja - nośnikiem globalizacji, jednoczesność przekazu też zmienia strukturę społeczną
zwierciadło - kiedy media odzwierciedlały społeczną rzeczywistość, dziś społeczność rzeczywista określana przez media
Jean Baudrilhand - „precesja symulakrów”
symulacja rzeczywistości
obraz = symulakra (uprzednia wobec rzeczywistości, ważniejsze niż oryginał)
rzeczywistość sfotografowana bardziej realna niż rzeczywista
opcja w mediach - ładniejsza, bardziej pociągająca
sens symulakrów nie płynie z rzeczywistości, ale z czego innego
przywódca polityczny musi być medialny
wydarzenia telewizualne (TV, net) - hiperrzeczywistość, hiperrealność
1991 - wojna w zatoce, określił to jako spektakl
trudno odróżnić kulturę od społeczeństwa i kulturę od ekonomii
„obrazy wypierają narrację”
Wpływ TV i netu przejawia się w wirtualizacji
Zanik prywatności, zanik między pracą a czasem wolnym
TV, średnio 3-5 godzin dziennie
zakłada się, że urodzone dziecko dziś do 18. roku życia poświęci więcej czasu przed komputerem niż jakąkolwiek inną czynność
przemysł kulturowy zabija wolny czas, uzyskany dzięki telewizji
wpływ internetu na społeczeństwo
telefon - sprzedaż przez telefon, praca z domu
internet - utwierdza ten stan rzeczy
ułatwianie poznania nowych ludzi
ułatwia utrzymanie kontaktu
negatywne - zagrożenie dla bezpośrednich relacji, zamazanie świata między życiem prywatnym a publicznym
ruchy społeczne, pozarządowe, ekologowie
manifestacje antyglobalizacji możliwe dzięki Internetowi (sic!)
migracja władzy z państwa do grup pozarządowych
koncentralizacja
Rupert Murdoch, Berlusioni
kontrola nad środkami medialnymi i nad treścią
okazja do promocji treści i towarów oraz cenzury
imperializm mediów - rynek mediów zdominowany przez relacje z Zachodu, z pierwszego świata
imperializm kulturowy - wpływ na cały świat
kwestia regulacji mediów
wolność - ale pornografia dziecięca zakazana
czy wszystko można pokazywać
potrzeba cenzury
internet trudniejszy do kontrolowania niż TV
interakcjonizm symboliczny, etnometodologia - prąd teoretyczny, wyrósł z nurtu filozoficznego, pragmatyzm, George Herbert MEAD
działania społeczne mają charakter symboliczny, człowiek uczy się jaką rolę ma przyjąć
rola społeczna - dwie warstwy „ja” jaźni - podmiotowości świadomości
Me - ja refleksyjne (z punktu widzenia obserwatora zewnętrznego, give me pen)
I - ja spontaniczne (podmiot sprawczy, I give you pen)
Aktor społeczny - odgrywanie ról
Goffman - głównie badał interakcje
perspektywa dramaturgiczna
ludzi zmieniają wystąpienia, cele występu, wielość ról i sposoby odgrywania
Berger, Luckman - tworzenie rzeczywistości społecznej, legitymizacja rzeczywistości, obiektywizacja rzeczywistości
Herbert Blumer - postulaty nowego kierunku socjologii - interakcjonizm symboliczny
protest przeciw ujmowaniu jak maszyny
antypozytywizm
funkcjonalny strukturalizm, przywiązuje większą wagę do struktur niż do działań
chce się skupić na mechanizmie relacji
współżycie możliwe dzięki symbolom
interakcja jako wymiana symbolicznych znaczeń
jak funkcjonują grupy społeczne? wpływ na innych
nacisk na kulturę i podmiotowość
Alfred Schütz - fenomenologia socjologiczna
socjologia życia codziennego - do tego zalicza się IS i JS oraz etnometodologia
USA - w latach 70.
Harold Garfinkel + AS rozwinęli koncepcję, że autorzy kładli nacisk na analizę życia społ., na badanie zwyczajów aktorów społ. LEBENSWELT
Luckman - „Niewidzialna religia”
G - socjologowie nie powinni nadawać znaczenia działaniom, któ®e jednostka inaczej analizuje
zakłada partnerską relację
Schütz - stworzył podwaliny pod fenomenologię socjologiczną
Lebenswelt - „Świat Życia” - bezpośredni stan umysłu, nastawienia potocznego (pdróżniony od snu, marzenia)
„struktury świata życia” - dwa tomy, dokończone przez Luckmana, Luckman to uczeń Schutza
WYKŁAD - 24 V 2011
GŁÓWNE NURTY:
pozytywizm (A. Comte)
materializm historyczny / marksizm (K. Marks)
socjologizm (Durkheim)
socjologia humanistyczna /rozumiejąca (Weber, Tonnies, Simmel)
symboliczny interakcjonizm (Goffmann, Blumer)
funkcjonalizm strukturalny (Talkott Parsons)
teoria systemów (Niklas Luhmann)
szkoła krytyczna / frankfurdzka (Adorno, Habermas)
FUNKCJONALIZM STRUKTURALNY - PARSONS
holizm - indywidualizm metodologiczny
całość społeczeństwa jako rodzaj systemu, organizmu prymat systemu nad jednostką
ludzie organizują się w system społeczny
zachowań ludzi nie zrozumiemy bez działania systemu
wszystkie procesy społ. zachodzą w kontekście relacji między…
obszary funkcjonalne - między nimi relacje
w systemie społ. ustalone są właściwości jed. z właściwościami życia społ.
system społ. wyznacza…
działania społ. różnicują się w zależności od funkcji instytucji, obszarów
porównania systemu z mechaniką
każdy element społ. ma funkcję
eufunkcja - pozytywna, dysfunkcja - negatywna
składniki funkcjonalne - Durkheim, uważał, że to przeżytki, niepełniące już współcześnie f.
zm.79 Parsons - prymat w socjo ameryk-ang wpływ na socjo niemiecką
tłumaczył Webera z niemieckiego na amerykański, ale najlepiej znał ten język
chciał połączyć perspektywę makro z mikro - analiza działań ludzkich + analiza systemu
37 - „struktura działania społecznego”
51 - „system społeczny”
analiza działań ludzkich - woluntarystyczny
ludzie stawiają cel, a metody osiągnięcia celu zależą od wartości norm (ryzuacja)
ludzie zajmują określone pozycje w strukturze społecznej i role (funkcje)
pozycje i role składają się na system społ (aspekty ludzkiego działania, a nie ludzie)
tendencja do utrzymywania się w stanie równowagi
potrzeby każdego systemu zaspokajane przez instytucję (4 główne funkcje)
AGIL
A - adaptacja - systemu do środowiska - przez produkcję i dystrybucję dóbr (ekonomia)
G - goal attainment - osiągalnie celów - mobilizowanie i koordynowanie działań prowadzące do celów wspólnych (polityka)
I - integracja - działań wielu członków danego społ., wytwarzanie więzi społ. i świadomości (kultura, prawo)
L - lantency patterns maintanance - podtrzymywanie wzorców - wpajanie i podtrzymywanie wzorców, socjalizacja i kontrola społeczna (rodzina, kościoły)
typowe różnice - przeciwieństw między systemami
uniwersalizm - partykularyzm
osiąganie lub przypisanie jako metoda posiadania statusu
indywidualizm - kolektywizm
afektywność - neutralność
całościowość - segmentalność
systemy ulegają zmianie dzięki wewn. zróżnicowaniom i przystosowują się w ten sposób do warunków - rodzaj ewolucjonizmu
Luhmann - uczeń Parsonsa, jego kontynuator, założyciel szkoły, teorie systemów prawnych, zm. 97
Tezy jak funkcjonują systemy społ, a potem dają się opisać, systemy cząstkowe systemu społecznego
Np. system religijny, system naukowy,prawo - cząstki jednej całości
Brak hierarchii, centrum, równouprawnienie, binarne opozycje (prawda fałsz, usprawiedliwiony nie usprawiedliwiony, immanencja transcendencja)
system społeczny nie składa się z ludzi, ale jest systemem komunikacji (nie jest systemem działań)
znaczenie, sens - nie zajmuje się motywami ludzi, człowiek to pojęcie anachroniczne
człowiek - system neurologiczny, poza granicą systemu społecznego, stanowi środowiska systemu społecznego, człowiek nie jest z niczym związany, luźne relacje międzyludzkie
granica - półprzepuszczalna błona
informacje ze środowiska przepuszczane gdy uprzednio zostały zakodowane w cząstkowym systemie nadania odpowiedni pryzmat
gospodarka, polityka, sztuka, miłość, intymność (jest komunikacyjny, funkcja: umożliwia komunikację, porozumiewanie się bez słów, wzmocnione kontaktem seksualnym), religia, prawo nauka
wysoki poziom funkcjonalnego zróżnicowania
systemy zamykają się, samo się odtwarza, nie podlegają z góry założonym regułom, nie mają kodów systemowych z zewnątrz
podział na środowisko i system - neurologiczne podstawy teorii
autopoiesis - systemy autopoietyczne
cecha systemu żywych, neurobiologia, system sam wyznacza swoją granicę, sam się utrzymuje i odtwarza, sam wytwarza swe elementy, sam wytwarza swoją strukturę
autoreferencyjne / samo referencyjne - kiedy sam wytwarza swe informacje, tłumaczy inf. z zewnątrz na własny kod
chronimy się przed information overload
sposoby kodowania danych, stały system przetwarzania informacji
szyfrowanie złożoności - graniczenie złych inf., napływających do nas ze środ. w taki sposób, żeby była dla mnie użyteczna
„Funkcja religii” - funkcja religii to szyfrowanie arbitralnej wizji świata pozwalającej na zaakceptowanie go
wola bóstwa ≠ przypadek
człowiek jest zorientowany na sens
ciągle zachodzą zmiany
dawne typy zróżnicowania społ. - segmentalne (części o podobnych funkcjach) wyodrębnienie centrum i peryferii (przez jakiś czas religia) system nauki
ale dziś gł. nie ma centrum
zróżnicowanie funkcjonalne
zróżnicowanie stratyfikacyjne - dawniej
granice między systemami cząstkowymi to granice komunikacji
globalizm - wielki system komunikacji, gdzie wszystko…..?
Georg Simmel - szkoła socjologii humanistycznej
Pochodzenia żydowskiego
„Socjologia” - jako pierwszy napisał książkę pod tym tytułem
W Berlinie, tłumy ludzi na jego wykładach w tym kobiety (mini skandal)
1914 - katedra w Strasburgu
wywarł wpływ na Durkheima - społ. sui generis
1900 - „Filozofia pieniądza”
wyszedł od filozofii, potem interesował się psych. Społ., a na koniec skoncentrował się na socjologii, filozofia kultury, filozofia żywa
analiza roli pieniądza w modernizacji społ.
najlepszy symbol społ. - pieniądz podkreśla relacyjny char. społ., interakcje
wzajemne oddziaływania
pieniądz uniezależniony od nośnika, czysty symbol, społ. nie składa się z ludzi, ale z interakcji, wymiana - podstawowy element uspołecznienia
wartość, którą przyznajemy rzeczom na podstawie tego, co ile jesteśmy w stanie za to dać, ile poświęcić, aby to zdobyć
pieniądz nośnikiem postępu w stosunkach międzyludzkich
dynamizacja, substancjonalność procesualność
czysta relacja, oderwana od konkretności przedmiotu
procesy uspołecznienia
- proces wymiany
- dla socjologii społeczeństwo to hipostaza
podkreślał aspekt indywidualizacji stylu życia, diada - badanie relacji między 2 osobami, triada - 3
ewolucja kultury obiektywnej - osłabienie indywidualnego wkładu człowieka w kulturę - prowadzi do zubożenia kultury indywidualnej
prymat kultury obiektywnej
jednostka musi uważać na to, co inni chcą jej zaszczepić
zagrożenie osobowości - przerost hipertrofią kult. obiektywnej
obowiązek realizacji własnego potencjału, samorealizacja
termin „życie” - ważny
ciągła walka życia z formą
życie wytwarza formy (małżeństwo, prostytucja)
które potem kostnieją, choć nie pasują i wtedy je niszczy i wytwarza nowe
małżeństwo wolna miłość reguły postępowania w wolnej miłości
próba odejścia od formy - od koncepcji Boga dogmatu
ludzie sięgają do mistycyzmu, rozmytych form duchowych
WYKŁAD - 6 VI 2011
poglądy neomarksistowskie (badaczki marksistowskie)
produkcja i reprodukcja - te czynności wykonywano w jednym domu - społeczeństwo tradycyjne, przed kapitalizmem
potem wyodrębnienie, męska praca poza domem, kobieca w domu (a co ze społeczeństwami zbieraczo-łowieckimi??? przecież tam facet też polował, a babka miała siedzieć, ale kapitalizmu nie było…. :-/ )
stąd fundamentalna różnica płci w wyobrażeniach
badaczki marksistowskie - kobieca praca niewarta, mniejsza wartość kobiet, „patriarchalizm stanowy” (prymarny)
podwójne obciążenie po wojnie brak mężczyzn, kobiety poszły do pracy w faktoriach
dziś - patriarchat wtórny
stereotyp - uczuciowe zabarwienie pracy kobiet - troskliwe, opiekuńcze
3K - Kinder, Küche, Kirche (niemiecki: dzieci, kuchnia, kościół)
kolonializm biały mężczyzna ma udomowioną kobietę, tak jak udomowiano dzikie ludy innych kontynentów
te poglądy zmieniają się w latach 70.
BADANIA MIKRO (interakcjonizm) z BADAŃ MAKRO
Jak ludzie sami siebie odbierają jako istoty płciowe? Identyfikacja płciowa
„genitalia kulturowe” - ważniejsze od genitaliów (wtórnych cech płciowych)
modulowanie głosu - kulturowe, niższy głos - cecha męska, w niektórych społ. pierwotnych - kobiety niski głos jak mężczyźni - równouprawnienie
sex - płeć biologiczna (płciowa) - fizyczność
gender - płeć kulturowa, psychologiczna, różnice wypracowane
doing gender - konstruowanie, wypracowywanie płci, przypisywanie komuś, gendering, genderowanie Judith Butler
bipolarny / dualny podział sex/gender - jak natura/kultura - może to niesłuszne?
ujęcie płci jako organizacji społecznej
ciało biologiczne gra rolę w przypisywaniu płci
WSPÓŁCZEŚNIE
relacja dominacji mężczyzn
w nasze kulturze - heteroseksualna matryca
queer studies - homoseksualizm, transseksualizm, transwestytyzm, „fenomeny z pogranicza” (cytat dr Motak)
socjologia feministyczna zmieniła się w badania płci (gender studies)
Connel Robert nie ma dowodów na istnienie związku między biologiczną postawą a obserwowalnymi zachowaniami społ. kobiet (czy mężczyzn)
socjalizacja - warunkuje płeć (rodzina, szkoła, rówieśnicy, media)
to nie jest monolit - wiele wpływów socjalizujących - Pierre Bourdin
społeczeństwo warunkuje dominację
kobiety preferują dominację mężczyzn
po menopauzie kobiety zmuszają młodsze - podtrzymywanie agresji mężczyzn i uległości kobiet (np. społeczności tradycyjne - zmuszanie młodych kobiet do obrzezania łechtaczki)
wariacje w obrębie płci są większe od przeciętnej różnicy między płciami
większa różnica między jedną skrajną kobietą a drugą niż między przeciętną kobietą i przeciętnym facetem
relacje liczbowe między płciami: płody męskie 105 chłopców na 100 dziewczynek mężczyźni słabi biologicznie, śmierć w wieku dziecięcym, wiek średni równy (po 20 lat), później (u nas) więcej kobiet starych
eugenika, ingerencja w populację - kraje, które są zaawansowane technologicznie, ale mają wciąż tradycyjną kulturę Chiny, Indie - usuwanie płodów żeńskich (polityka antynatalistyczna, antykobieca)
formalne równouprawnienie, realnie - spekulowanie
walka, wątpliwości - szkolnictwo, medycyna, religia, polityka, ekonomia (tu kobieta praktycznie wcale)
dyskryminacja mężczyzn
trudna rola płciowa („męski” profil)
kobiety wychowują (brak wzorców dla małych chłopców)
więcej facetów w więzieniu (sporne)
90% więźniów = faceci, ofiary mordu - faceci, aktów przemocy - faceci, błędne przekonanie o zagrożeniu przy nocnych „włóczęgach” - należy strzec syna, a nie córkę :-P
częstsze samobójstwa u mężczyzn - tylko w Chinach kobiety się zabijają częściej niż mężczyźni (samobójczynie)
dominacja agresywnych mężczyzn zagrożeniem dla nich samych
mniej specjalistów-lekarzy od spraw męskich - mnóstwo ginekologów, a tylko 3 andrologów w całej Polsce!!!
płeć - czynnik sukcesu w karierze obok innych zmiennych, ważny, nie najważniejszy - wykształcenie, wiek, warstwa społeczna
EKSPERYMENT Z NIEMOWLĘTAMI - ubrano równą ilość dziewczynek i chłopców na różowo i niebiesko, ludzie deklarujący nawet bardzo nowoczesne poglądy (równouprawnienie, niegenderowanie) silniej podrzucali niemowlęta ubrane na niebiesko (sądząc, że to chłopcy), z różowymi obchodzili się jak z porcelaną (kruche i słodkie dziewczynki)
EKSPERYMENT ZE ZDJĘCIAMI PŁCI gdy pokazano ludziom zdjęcia różnych osób odpowiednio skadrowane, tak że wzrost mężczyzny i kobiety był różny na poszczególnych, interpretacje ZAWSZE były takie same:
mężczyzna wygląda na wyższego od kobiety - interpretacja: para, miłość
kobieta i mężczyzna równi wzrostem - interpretacja: rodzeństwo, przyjaciele
kobieta wyższa od mężczyzny - interpretacja: matka, opiekunka, szefowa
SEKSUALNOŚĆ - oversexed - „przeseksualnienie” - czy naprawdę??? spór
John Foucault (model panoptyczny) - zdyscyplinowanie seksu - u nas
społ. tradycyjne - liberalizacja, kontrola tylko rodzinna
psychiatryczne definicje dewiacji
w tradycyjnych - niepopularne, ale nie „kryminalne” (np. homoseksualizm, seks analny)
seks jako towar - prostytucja
utowarowienie (patologia czy nie? legalizacja wspiera kryminalny aspekt - np. porwania - czy zmniejsza????)
viagra, pornografia, prostytucja
seksualność a zdrowie - socjologia zdrowia
25